เอกสารประกอบการอบรมชุมชนปลอดภัย

เอกสารประกอบการอบรม หลกั สตู รชมุ ชนปลอดภยั หา่ งไกลโควดิ -19 ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอาเภอร่องคา สานักงานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั จังหวัดกาฬสินธ์ุ สานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย สานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ

รสั โคโรนา หรือไควิด-19 คืออะไร? ไวัรสโคโรนา (Coronavirus) เปน็ ไวรสั ท่ีถกู พบครั้งแรกในปี 1960 แตย่ ังไม่ทราบแหล่งท่ีมาอย่างชัดเจนว่ามา จากทใี่ ด แต่เปน็ ไวรสั ท่สี ามารถตดิ เช้ือไดท้ งั้ ในมนษุ ย์และสตั ว์ ปจั จุบันมีการค้นพบไวรสั สายพันธ์ุนีแ้ ลว้ ท้ังหมด 6 สาย พันธุ์ ส่วนสายพันธท์ุ ี่กาลังแพรร่ ะบาดหนักท่ัวโลกตอนน้ีเป็นสายพันธ์ทุ ี่ยงั ไมเ่ คยพบมาก่อน คือ สายพันธุ์ที่ 7 จงึ ถูก เรยี กวา่ เปน็ “ไวรัสโคโรนาสายพันธ์ใุ หม่” และในภายหลงั ถูกตงั้ ชือ่ อยา่ งเป็นทางการวา่ “โควิด-19” (COVID-19) นั่นเอง ดงั น้ัน ไวรสั โคโรนาสายพันธุใ์ หม่ และโควดิ -19 จึงหมายถงึ ไวรสั ชนดิ เดียวกนั ไวรสั โคโรนาสายพันธุ์ใหม่ หรือโควดิ -19 มาจากไหน? ไวรัสโคโรนาสายพันธใ์ุ หม่ หรือโควิด-19 แรกเริ่มเดมิ ทีถกู ค้นพบจากสัตว์ก่อน โดยเปน็ สัตว์ทะเลทม่ี ีการตดิ เชอื้ ไวรสั น้ีแล้วคนท่ีอยใู่ กล้ คลกุ คลีกบั สตั วเ์ หล่าน้กี ็ตดิ เชื้อไวรัสมาอีกที โดยเรมิ่ จากเมอื งอู่ฮัน่ ประเทศจีน โดยมขี ้อสงสัยว่า มาจากตลาดทีค่ ้าขายสัตวท์ ะเล และสัตว์หายากเหลา่ นี้ อาการเม่อื ตดิ เชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ หรือโควิด-19 ข้อมูลจาก องค์การอนามัยโลก ระบวุ ่าอาการโควดิ -19 ทส่ี ังเกตไดง้ า่ ย ๆ ดว้ ยตัวเองมี 5 อาการหลัก ๆ ด้วยกัน ดังนี้ 1. มีไข้ 2. เจบ็ คอ 3. ไอแห้ง ๆ 4. นา้ มกู ไหล 5. หายใจเหนื่อยหอบ บางรายมภี าวะแทรกซ้อน เชน่ ปอดอักเสบ โดย ทางด้านแพทย์อาจจะตรวจสอบเพม่ิ เติมด้วยการเอกซ์เรย์ปอด แล้วพบวา่ ปอดบวมอักเสบรว่ มด้วย หากมอี าการหนักมาก ๆ (พบว่าติดเชือ้ ในระยะหลงั ๆ แล้ว) อาจอนั ตรายถงึ อวยั วะ ภายในตา่ ง ๆ ล้มเหลว อนั ตรายของเช้ือไวรัสโคโรนาสายพันธ์ุใหม่ หรือโควดิ -19 แม้วา่ อาการโดยทั่วไปจะดูเหมือนเป็นเพียงไขห้ วดั ธรรมดา แตท่ ีก่ ลัวกนั ทว่ั โลกเป็นเพราะเชือ้ ไวรัสนเี้ ปน็ สายพนั ธ์ุ ใหม่ที่ยงั ไมม่ ยี าปฏิชีวนะตวั ไหนทสี่ ามารถรกั ษาให้หายได้โดยตรง การรักษาเป็นไปแบบประคบั ประคองตามอาการเท่าน้นั นอกจากน้ี อันตรายที่ทาใหเ้ สี่ยงถึงชีวติ จะเกิดข้นึ เม่ือระบบภมู ติ า้ นทานโรคของเราไม่แข็งแรง หรือเชื้อไวรัสเข้า ไปทาลายการทางานของปอดได้ จนทาให้เชอื้ ไวรัสแพร่กระจายลุกลามมากข้ึน รวดเร็วขึ้น กลุ่มเสย่ี งตดิ เช้อื ไวรัสโคโรนาสายพันธุใ์ หม่ หรือโควดิ -19 - เดก็ เล็ก (แต่อาจไมพ่ บอาการรนุ แรงเท่าผู้สูงอาย)ุ - ผสู้ ูงอายุ - คนทมี่ โี รคประจาตวั อยู่แล้ว เชน่ โรคหวั ใจ เบาหวาน โรคปอดเรื้อรัง - คนท่ภี ูมคิ มุ้ กันผดิ ปกติ หรอื กนิ ยากดภมู ติ ้านทานโรคอยู่ - คนท่ีมีนา้ หนกั เกินมาตรฐานมาก (คนอ้วนมาก)

- ผู้ทเ่ี ดินทางไปในประเทศเสี่ยงติดเชอื้ เชน่ จนี เกาหลใี ต้ ญ่ีปนุ่ ไต้หวัน ฮ่องกง มาเก๊า สิงคโปร์ มาเลเซยี เวยี ดนาม อติ าลี อิหรา่ น ฯลฯ - ผทู้ ต่ี อ้ งทางาน หรือรักษาผู้ป่วย ติดเช้อื ไวรสั โคโรนาสายพันธ์ุใหม่ หรอื โควิด-19 อยา่ งใกล้ชดิ - ผูท้ ี่ทาอาชพี ท่ตี ้องพบปะชาวต่างชาติจานวนมาก เช่น คนขบั แท็กซี่ เจ้าหน้าท่ใี นโรงพยาบาล ลกู เรอื สายการ บนิ ตา่ ง ๆ เป็นต้น หากมีอาการโควิด 19 ควรทาอยา่ งไร ? หากมีอาการของโรคทเ่ี กดิ ขน้ึ ตาม 5 ข้อดังกลา่ ว ควรพบแพทยเ์ พอ่ื ทาการตรวจอยา่ งละเอยี ด และเม่อื แพทย์ ซักถามควรตอบตามความเป็นจริง ไมป่ ิดบงั ไม่บดิ เบือนข้อมลู ใด ๆ เพราะจะเปน็ ประโยชน์ต่อการวนิ ิจฉัยโรคอย่าง ถูกต้องมากทีส่ ดุ หากเพ่งิ เดินทางกลับจากพ้ืนทีเ่ สย่ี ง ควรกักตวั เองอยู่แต่ในบา้ น ไมอ่ อกไปขา้ งนอกเป็นเวลา 14-27 วัน เพื่อให้ ผา่ นชว่ งเชอ้ื ฟักตวั (ใหแ้ น่ใจจริง ๆ วา่ ไมต่ ิดเชื้อ) วิธีปอ้ งกนั การติดเชอ้ื ไวรสั โคโรนาสายพันธใ์ุ หม่ 1. หลีกเลี่ยงการใกลช้ ิดกบั ผู้ป่วยทมี่ ีอาการไอ จาม นา้ มูกไหล เหน่อื ยหอบ เจ็บคอ 2. หลีกเล่ยี งการเดินทางไปในพน้ื ท่ีเส่ยี ง 3. สวมหน้ากากอนามัยทุกครั้งเมอื่ อยูใ่ นท่ีสาธารณะ 4. ระมัดระวงั การสมั ผัสพื้นผิวที่ไม่สะอาด และอาจมเี ชื้อโรคเกาะอยู่ รวมถึงสงิ่ ทีม่ คี นจบั บ่อยคร้ัง เชน่ ทจ่ี บั บน BTS, MRT, Airport Link ทเ่ี ปดิ -ปิดประตูในรถ กลอนประตตู า่ ง ๆ ก๊อกนา้ ราวบันได ฯลฯ เมอื่ จับแลว้ อยา่ เอามือสัมผัส หน้า และขา้ วของเคร่ืองใชส้ ว่ นตวั ตา่ ง ๆ เชน่ โทรศัพท์มือถือ กระเปา๋ ฯลฯ 5. ลา้ งมือใหส้ ม่าเสมอดว้ ยสบู่ หรือแอลกอฮอลเ์ จลอย่างน้อย 20 วินาที ความเข้มขน้ ของแอลกอฮอล์ไม่ตา่ กว่า 70% (ไมผ่ สมน้า) 6. งดจบั ตา จมูก ปากขณะที่ไมไ่ ดล้ า้ งมือ 7. หลีกเลี่ยงการใกลช้ ิด สัมผัสสตั วต์ ่าง ๆ โดยท่ีไม่มกี ารปอ้ งกนั 8. รับประทานอาหารสุก สะอาด ใชช้ ้อนกลาง ไม่ทานอาหารท่ที าจากสัตว์หายาก

9. สาหรับบุคลากรทางการแพทยห์ รอื ผู้ที่ตอ้ งดแู ลผู้ป่วยที่ติดเช้ือไวรสั โคโรนาสายพนั ธุใ์ หม่ หรอื โควิด-19 โดยตรง ควรใส่หน้ากากอนามัย หรอื ใส่แว่นตานริ ภยั เพื่อป้องกนั เช้ือในละอองฝอยจากเสมหะหรือสารคัดหล่ังเขา้ ตา ทางกองระบาดวิทยา กรมควบคมุ โรค ได้เผยแพรข่ อ้ มลู เก่ียวกับ การดารงอยู่ ของ เช้ือไวรสั โควิด 19 ท่ีมี โอกาสอยู่บนพ้ืนต่างๆ โดยไดอ้ ้างอิงจาก นพ.พเิ ชษฐ บัญญติ แพทยเ์ วชศาสตรผ์ ้องกัน รองอธบิ ดี กรมวิทยาศาสตรก์ ารแพทย์ ระบวุ ่า - เชอ้ื ไวรสั โควิด 19 ทอี่ ยใู่ นละอองฝอยน้ามกู น้าเสมหะ น้าลาย นา้ ตา จะอยูร่ อดในอากาศไดเ้ พียง 5 นาที - เชื้อไวรสั โควิด 19 มีชวี ติ อยู่ในนา้ ไดน้ าน 4 วัน - เชอ้ื ไวรสั โควิด 19 มีชีวิตอยู่ บรเิ วณ พื้น โตะ๊ ลกู บิดประตู ได้นาน 7-8 ช่วั โมง - เชอ้ื ไวรัสโควิด 19 อยใู่ นผา้ หรอื กระดาษทชิ ชูไ่ ดน้ าน 8-12 ชวั่ โมง - เช้ือไวรสั โควิด 19 อยูบ่ นวัสดุพ้ืนเรยี บได้นาน 24-48 ช่ัวโมง - เชอื้ ไวรัสโควิด 19 อยูใ่ นอุณภมู ติ ่ากวา่ 4 องศาเซลเซยี ส ไดน้ าน 1 เดอื น

\"เจลแอลกอฮอลล์ า้ งมือ\" หรือ Hand sanitizer ท่ีจรงิ แลว้ ได้มีมานานต้ังแตป่ ีครสิ ต์ศักราช 1966 หรือ ประมาณ 54 ปมี าแลว้ โดยถูกคดิ คน้ ครั้งแรกโดยพยาบาลชาวอเมริกนั เชอ้ื สายเม็กซิกนั ช่ือ Lupe Hernandez โดยเป็น ผลติ ภัณฑท์ ่ีใช้ภายนอกร่างกาย เพ่ือใช้ทาความสะอาดมือในยามที่เราไมส่ ะดวกในการล้างมือ ใชง้ ่ายสะดวกและปลอดภยั โดยมสี ่วนผสมของแอลกอฮอล์ 75% ทีม่ ปี ระสิทธิภาพในการฆ่าเช้ือโรคได้ 99.9% ในที่นี้รวมถึงเชอ้ื แบคทีเรยี และเช้อื ไวรัส เพราะตัวแอลกอฮอลน์ ั้นจะไปทาลายในสว่ นพน้ื ผวิ โปรตนี ทหี่ ้มุ เชอ้ื โรคอยู่ ทาใหเ้ ชอื้ โรคนั้นตายไป เม่ือเราอย่นู อก บา้ น ไม่สะดวกในการใชส้ บแู่ ละนา้ ล้างมือ \"เจลแอลกอฮอล์ลา้ งมือ\" เลยเป็นทางเลือกที่ดที ่ีสุดในการฆ่าเชอ้ื โรคบนมือของ เรา กอ่ นท่ีเราจะไปสัมผสั ใบหนา้ จมกู ปาก หรือทากิจกรรมตา่ ง ๆ เช่น รับประทานอาหาร เป็นต้น การใช้ \"เจลแอลกอฮอล์ลา้ งมอื \" ท่ีถกู ต้อง การใช้ \"เจลล้างมือแอลกอฮอล์\" ท่ถี กู ต้อง จริงๆ สามารถใช้บอ่ ยครัง้ ไดเ้ ทา่ ทต่ี ้องการ เหมือนกับการล้างมือดว้ ย สบ่แู ละน้า เราสามารถล้างบอ่ ยได้ตามต้องการ ยิง่ ลา้ งยิ่งห่างไกลเช้อื โรค แต่เน่อื งดว้ ยดารดาเนนิ ชีวติ กิจกรรมประจาวัน ในการลา้ งมือด้วยสบแู่ ละนา้ ไม่ได้สะดวกตามเราต้องการทุกครัง้ ไป การพกและใช้เจลล้างมือแอลกอฮอล์ จึงเป็นอีก ทางเลือกทดี่ ใี นการช่วยฆ่าเช้ือโรคบนมือของเรา ในการใช้เจลล้างมอื แอลกอฮอลใ์ ห้ไดผ้ ลดมี ปี ระสิทธภิ าพนนั้ ต้องใชใ้ น จานวนท่ีไมน่ ้อยเกินไป กดลงฝา่ มือแล้วถใู ห้ทว่ั ทงั้ ฝา่ มือ หลงั มอื และข้อมือใหช้ ุ่ม แลว้ ปลอ่ ยใหม้ ือแห้งไปตามอากาศเอง โดยห้ามเชด็ เจลออกเด็ดขาด ระยะเวลาในการใช้เจลควรอย่ทู ่ี 15 - 20 วนิ าที ทั้งน้ที งั้ น้ันเจลล้างมือแอลกอฮอล์ไม่สมควร นามาใช้ในการลา้ งมือออกจากสารเคมี, มอื เปอ้ื นนา้ มนั หรอื มือทดี่ าเป้ือนดนิ ใหส้ ะอาดได้ ในกรณนี ค้ี วรจะหาจดุ ลา้ งมือ ใช้สบู่และน้าสะอาด ชาระสารเคมี คราบนา้ มัน หรือส่ิงสกปรกออกจากมือของเรา

สารท่ีใชท้ าเจลลา้ งมือ 1. เอทิลแอลกอฮอล์ (ethyl alcohol) หรือ เอทานอล (Ethanol) เป็นของเหลว ไม่มีสี ระเหยได้ ไวไฟสงู และละลายนา้ ได้ เป็นแอลกอฮอลท์ ี่ได้จากการหมักพืชผลทางการเกษตร เชน่ ออ้ ย มนั สาปะหลงั ขา้ วโพด รบั ประทานได้ นยิ มนามาทาเปน็ เคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ ยาสาหรบั เช็ดทาความสะอาด แผล (แต่ห้ามรับประทานเพราะในน้ายาล้างแผล จะใสส่ ไี ว้เพ่อื ป้องกันการนาไปรบั ประทาน) ใชผ้ ลิตเครื่องสาอาง ใช้เปน็ น้ามันเชอื้ เพลิง 2. คาโบพอล 940 คาโบพอลเป็นหน่ึงในสารก่อเจลท่ีไดร้ บั ความนิยมค่อนข้างมากในอุตสาหกรรมการผลิตยาและเคร่ืองสาอาง ตวั มนั จะเป็น โพลิเมอร์ท่ีถูกสังเคราะห์ข้ึนจากสารเคมีคือ Polyacrylic acid resin และ Polyalkylsucrose ซึ่งภายในโครงสร้างจะมี หมู่ทีเ่ ป็นกรด Carboxylic acid อยู่ จงึ ทาให้มนั มีความชอบท่ีจะจบั กับน้ามาก ๆ ทาให้เม่อื เราเติมน้าเข้าไป ตัวโครงสร้าง ของคาโบพอลจึงสามารถจับกบั โมเลกลุ ของน้าได้ 3. Lanolin (ลาโนลนิ ) Lanolin (ลาโนลนิ ) คือ สารท่ีสกดั จากขนแกะโดยผ่านกระบวนการลดสารกอ่ อาการแพ้ มที ั้งแบบครมี และข้ีผ้งึ ใชท้ าบนผวิ หนังเพอื่ เพิ่มความชมุ่ ชื้น ป้องกันและรกั ษาอาการผดิ ปกตทิ ีเ่ กิดขึ้นบนผวิ หนงั เช่น ผวิ แหง้ ผ่นื คนั ผื่นผา้ ออ้ ม อาการหัวนมแตกจากการใหน้ มบุตร หรอื ผิวไหม้เนื่องจากการฉายรังสี เป็นตน้ นอกจากนี้ อาจใช้รกั ษาโรคอ่ืน ๆ ตาม ดุลยพนิ ิจของแพทย์ด้วย 4. Triethanolamine Triethanolamine เป็นสารปรับคา่ pH ที่สามารถพบไดใ้ นผลิตภณั ฑ์เคร่อื งสาอาง เช่น มาสคาร่า แป้งแต่งหน้า และครีมรองพืน้ Sodium carbonate ปรับคา่ pH ของผลิตภัณฑ์และเพมิ่ เสถยี รภาพเม่ือเวลาผ่านไป ทุกสตู รจะมีคา่ pH ที่ดที ่ีสุดเพื่อให้มีประสทิ ธิภาพสงู สุด ยกตัวอยา่ งเชน่ สูตรที่มีความเปน็ กรดมากกวา่ จะเพ่ิมประสทิ ธิภาพในการขจัดคราบ

สบมู่ ากกว่า ในทางตรงกันข้าม สูตรที่มคี วามเป็นด่างมากกวา่ จะมีประสทิ ธภิ าพในการทาความสะอาดพรมมากกว่า เรา ใชส้ ารปรับค่า pH เพื่อรับประกนั วา่ เราจะมคี ่า pH ทด่ี ที ี่สุดสาหรับงานเฉพาะอยา่ ง นอกจากนี้ ค่า pH ของสตู รยัง สามารถมผี ลกระทบต่ออายกุ ารใช้งานของสูตรทีอ่ ยูภ่ ายในภาชนะบรรจุ ตวั อยา่ งเช่น จากัดแนวโน้มในการกัดกร่อน กระป๋อง บรรจภุ ัณฑ์ หรอื เครื่องจา่ ย 5. กลเี ซอริน (Glycerine, Glycerol) กลเี ซอรนิ (Glycerine, Glycerol) เป็นของเหลวทีไ่ ม่มีสี ไมม่ กี ลิ่น มีความหนืด และ มรี สหวาน โดยปกติมาจาก นา้ มันของพชื ซงึ่ โดยท่ัวไป คือ น้ามันมะพร้าว และน้ามนั ปาล์ม โดยท่วั ไปแล้วน้ันกลีเซอรนี มคี ณุ สมบัติในการดูดความชน้ื และยงั สามารถเกบ็ กกั ความชืน้ ทอ่ี ยู่รอบ ๆ ตวั ใหล้ งสู่ผิวหนงั ของเรา