วิชาสังคมศึกษา

วชิ า สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ม.4

สารบัญหนว่ ยการเรียนรูท้ ่ี 1 เรอ่ื ง วันสาคญั ทางพระพุทธศาสนา

หนว่ ยการเรียนร้ทู ี่ 1 เรื่อง วนั สาคญั ทางพระพทุ ธศาสนา

คาอธิบายรายวิชา วนั สาคญั ทางพระพุทธศาสนามหี ลกั ธรรม คตธิ รรมทีเ่ กี่ยวเน่อื งกบั วันสาคญั ทางพระพุทธศาสนา ซึง่ พุทธศาสนกิ ชนทกุ คนควรศึกษาทาความเขา้ ใจ และปฏบิ ัตติ นให้ถูกตอ้ ง

จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้1. รูป้ ระวัติความเปน็ มาในวนั สาคัญทางพระพุทธศาสนา และเทศกาลท่สี าคญั ของพระพทุ ธศาสนา2. ปฏิบัติตนในวนั สาคญั ทางพระพุทธศาสนา และเทศกาลสาคัญได้

วนั สาคัญทางพระพทุ ธศาสนา วันสาคญั ทางพระพทุ ธศาสนาเปน็ วนั ที่เก่ยี วข้องกับพระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ มีอยู่ด้วยกนั 6 วัน 1. วันมาฆบูชา 2. วันวสิ าขบชู า 3. วันอัฏฐมีบชู า 4. วนั อาสาฬหบูชา 5. วันเข้าพรรษา 6. วันออกพรรษา เมอ่ื ถงึ วันสาคญั เช่นนี้ พทุ ธศาสนิกชนต่างรว่ มใจกันประกอบพิธีน้ันเพอ่ื เป็นการระลึกถงึ คณุ ของพระรตั นตรัย และสิ่งสาคัญทีพ่ ทุ ธศาสนกิ ชนควรตระหนักคือ การนอ้ มเอาหลกั ธรรมท่เี ก่ียวกับวันสาคญั เหล่าน้ี มาเป็นข้อคิดในการดาเนนิ ชีวติยกตัวอย่างวันสาคญั ดงั นี้

วันมาฆบูชา วนั มาฆบชู า คือ การบชู าในเดือนมาฆะ คือ วันข้ึน 15 คา่ เดือน 3 เหตุการณส์ าคญั ที่เกิดขน้ึ คอื การประชมุ สงฆโ์ ดยมิได้นดั หมายกันทเี่ รียกว่า จาตรุ งคสนั นิบาต ประกอบดว้ ยองค์ 4 คอื1. เป็นวันเพญ็ เดือนมาฆะ 2. พระภกิ ษุ 1,250 องค์ มาประชุมกนั โดยมไิ ด้นัดหมาย 3. ภกิ ษุเหล่าน้ัน ลว้ นเปน็ พระอรหันต์ 4. ไดร้ ับการบวชจากพระพทุ ธเจ้า เปน็ เอหภิ ิกขทุ ั้งส้ิน ในวันน้ัน พระพทุ ธเจ้าไดท้ รงแสดงธรรม คือแสดงโอวาทปาฏโิ มกข์ วางหลกั คาสอนสาคญัของพระพุทธองค์ไว้ 3 ประการ คอื 1. ไม่ทาความชวั่ 2. การทาบญุ กศุ ลใหถ้ ึงพรอ้ ม และ 3. การทาจติ ของตนให้ผอ่ งแผ้ว

วนั มาฆบชู า

วันวิสาขบชู า วนั วิสาขบชู า ตรงกับวนั เพญ็ เดอื นวิสาขะ คอื วนั ขนึ้ 15 ค่า เดอื น 6 เป็นวันท่ีเกีย่ วกับพระพทุ ธเจ้าโดยตรง ซึ่งมีเหตุการณ์สาคัญมาบรรจบกัน คือ 1. เปน็ วนั คลา้ ยวันประสตู ขิ องพระพทุ ธเจา้ ณ สวนลมุ พินีวนั ประเทศอนิ เดยี 2. เป็นวันตรัสรู้ ณ ตาบลอุรเุ วลาเสนานิคม แขวงเมอื งราชคฤห์ 3. เป็นวันปรินพิ พานของพระพทุ ธเจ้า ณ สาละโนทยาน เมอื งกุสนิ ารา หลักธรรมที่เกีย่ วข้องกบั วนั วสิ าขบูชา เป็นเหตุการณใ์ นวนั ตรสั รู้ ท่ีพระองค์ทรงพจิ ารณาอริยสจั 4 โดยละเอยี ด จนสามารถหมดกเิ ลสและอาสวะอยา่ งส้ินเชิง หลกั ธรรมข้ออริยสจั 4 หรืออรยิ มรรคมีองค์ 8

วนั วสิ าขบูชา

วนั อาสาฬหบชู า วนั อาสาฬหบูชา ตรงกบั วนั เพญ็ เดือนอาสาฬหะ คอื วันขนึ้ 15 คา่ เดอื น 8 ถอื เป็นวันสาคญั ท่ีเกดิ เหตุการณท์ ท่ี าให้เกดิ พระพุทธศาสนาข้ึนในโลก มคี วามสาคัญ 3 ประการ คอื 1. เป็นวันท่พี ระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมครงั้ แรก เรียกว่า ปฐมเทศนา 2. เปน็ วนั ทพ่ี ระอริยสงฆอ์ งคแ์ รกเกดิ ข้นึ ในโลก คอื พระอญั ญาโกณฑญั ญะ 3. เป็นวันท่ีพระรัตนตรยั คอื พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เกดิ ข้ึนในโลก ครบทั้ง 3ประการบริบูรณ์

วนั เข้าพรรษาวนั เข้าพรรษา คอื วันท่ีพระภกิ ษุสงฆก์ ระทาพธิ อี ธิษฐานเพื่อเข้าอยจู่ าพรรษาภายในอารามตลอด 3เดือน ในชว่ งฤดฝู น โดยไม่พกั แรมคา้ งคืนในทีอ่ ่นื นอกจากมีเหตุจาเปน็ ท่จี ะตอ้ งไปจรงิ ซง่ึ ก็มขี อ้อนญุ าตตามพระวินัยในการกาหนดวันเข้าพรรษาน้ัน พระวินัยสงฆไ์ ดก้ าหนดไวเ้ ปน็ 2 ภาค ดังนี้ คอื 1. ปรุ ิมพรรษา คือ วนั ท่ีพระสงฆ์ทาพธิ อี ธิษฐานเขา้ จาพรรษาในภาคแรก โดยเรม่ิ ต้งั แต่วันแรม 1 คา่ เดือน 8 จนถงึ วันขึน้ 15 ค่า เดอื น 11 2. ปจั ฉมิ พรรษา คอื วันทพ่ี ระสงฆท์ าพธิ อี ธิษฐานเข้าจาพรรษาหลัง เพราะไมท่ ันในภาคแรกโดยเริ่มตั้งแตว่ ันแรม 1 ค่า เดือน 9 จนถึงวนั ข้นึ 15 คา่ เดือน 12

วันออกพรรษาวนั ออกพรรษา ตรงกับวันขนึ้ 15 คา่ เดือน 11 เป็นวันท่ีพระภกิ ษสุ งฆเ์ มอ่ื อยู่จาพรรษาครบ 3 เดอื นแลว้ ก็ทาพิธีออกพรรษา ซึ่งเรียกวนั นวี้ า่ “วันปวารณา” คาว่า “ปวารณา” แปลว่า อนญุ าตหรือยนิ ยอม หมายความวา่พระภิกษสุ งฆซ์ ึ่งอยูร่ ่วมพรรษา ต่างก็ยนิ ยอมใหว้ ่ากล่าวตกั เตอื นกนั ได้ การทาปวารณาในวนั ออกพรรษา เปน็ พิธขี องคณะสงฆ์ โดยมงุ่ เพ่อื ให้พระภิกษุสงฆท์ กุ รปู ลดทิฏฐิมานะยอมใหผ้ ้อู ่นื ว่ากลา่ วตกั เตอื นได้ เพ่อื ใหห้ ม่คู ณะมศี ีลและขอ้ ปฏบิ ตั ิเป็นแนวเดียวกนั สาหรบั พุทธศาสนกิ ชน เม่อื ถึงวนั ออกพรรษากท็ าบญุ ตามประเพณี เช่น การทาบญุ ตักบาตร ถวายเคร่ืองสกั การะ ฟงั เทศน์ รักษาศลี เปน็ ต้นและยังมปี ระเพณีทสี่ าคญั อกี อย่างหน่งึ ทีต่ อ้ งปฏิบตั ิ คือประเพณีตักบาตรเทโว โดยเชือ่ ตามหลักพทุ ธประวัตติ อนหนึง่ ท่กี ลา่ ววา่ พระพุทธเจ้าหลังจากตรสั รแู้ ลว้ ในพรรษาที่ 7 ไดเ้ สด็จไปจาพรรษาบนสวรรคช์ ั้นดาวดงึ ส์เป็นเวลา 3 เดอื น เพอื่ แสดงธรรมโปรดพทุ ธมารดา และเมื่อถึงวันออกพรรษาในวันแรม 1 คา่ เดือน 11 จงึ ได้เสดจ็ ลงจากสวรรค์ทีเ่ มอื งสงั กสั สนครและในวนั นีม้ ีคนไปรอเฝา้ รับเสดจ็ เปน็จานวนมากและไดร้ ว่ มกนั ทาบญุ ตกั บาตรพระพทุ ธเจา้ ดว้ ย

วนั ออกพรรษา

การปฏบิ ตั ิตนในเทศกาลเขา้ พรรษาของพระภิกษุ 1. ก่อนวันเข้าพรรษา พระภกิ ษุต้องเตรยี มทาความสะอาดหรอื ซ่อมแซมเสนาสนะที่จาพรรษา 2. เม่อื ถงึ วันเข้าพรรษา พระภกิ ษสุ งฆจ์ ะประชมุ พรอ้ มกนั ที่พระอุโบสถ ทาวัตรสวดมนต์เสรจ็ แลว้ จะประกอบพิธอี ธิษฐานเข้าพรรษา 3. หลงั จากกล่าวคาอธษิ ฐานเขา้ พรรษาแลว้ พระภกิ ษสุ งฆจ์ ะทาพิธีขอขมาโทษต่อกนัเพือ่ ให้เกดิ ความมั่นใจว่า ถ้าหากจะมโี ทษท่เี คยล่วงเกนิ กนั ทางกาย วาจา และใจกด็ ี ทง้ั ต่อหนา้ และลับหลังกจ็ ะไดอ้ โหสใิ ห้แกก่ ันและกนั เพ่ือความบริสุทธขิ์ องคณะสงฆ์ท่ีอยู่รว่ มกนั

สาหรับพทุ ธศาสนิกชนก็มีขอ้ ปฏิบตั ิตนคอื 1. กอ่ นวนั เขา้ พรรษา ควรช่วยกนั บรู ณะซ่อมแซมเสนาสนะของพระภิกษุสงฆ์ 2. จัดหาเครื่องไทยธรรม เชน่ ผา้ อาบนา้ ฝน เทยี นจาพรรษา หรอื สง่ิ จาเปน็ อ่นื ๆ สาหรบัพระภิกษแุ ลว้ นาไปถวายพระสงฆ์ในวนั เข้าพรรษา เป็นต้น 3. เมื่อวันเขา้ พรรษา ควรอธิษฐานเพ่อื ทาความดีตลอดพรรษา เชน่ รกั ษาศีล ฟงั เทศนท์ กุวนั พระ เป็นตน้ งดเว้นจากสิ่งเสพตดิ ทกุ ชนิด และงดเว้นจากอบายมุขทุกอย่าง

บรรณานุกรมhttp://www.trueplookpanya.comhttp://oknation.nationtv.tvhttps://www.youtube.com