เติมชีวา_ให้ชีวิต_[พระไพศาล]

เปดิ ใจรบั ความสขุ เราทกุ คนลว้ นปรารถนาความสขุ ทำ� ทกุ อยา่ งเพอ่ื ความสขุ แต่ น้อยคนท่ีถามตนเองว่ารู้จักความสุขดีแล้วหรือ ส่วนใหญ่เข้าใจว่า ความสุขจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเม่ือได้มี ได้เสพ ได้ครอบครองสิ่งท่ีพึง ปรารถนา เชน่ เงนิ ทอง ยศฐาบรรดาศกั ดิ์ และอ�ำนาจ แตแ่ ท้จรงิ แลว้ นนั่ เปน็ แคค่ วามสขุ ประเภทหนงึ่ เทา่ นน้ั ยงั มคี วามสขุ อกี หลาย ประเภท ซง่ึ ประณตี และประเสรฐิ กวา่ และกอ่ ใหเ้ กดิ ความพงึ พอใจ อย่างแท้จรงิ ในขณะทีค่ วามสุขประเภทแรกนั้น ใหค้ วามพงึ พอใจ เพยี งชวั่ คราว ตอ้ งดน้ิ รนแสวงหาไมจ่ บสน้ิ เจอื ไปดว้ ยทกุ ข์ และกอ่ ให้เกดิ โทษมากมาย โดยเฉพาะเม่อื ยึดตดิ ถอื ม่ันอย่างเหนียวแน่น เมอ่ื ใดทเี่ รารวู้ า่ มคี วามสขุ อนื่ ทป่ี ระณตี และประเสรฐิ กวา่ ความ สุขจากสิ่งเสพ น่ันคือจุดเร่ิมต้นของการเป็นอิสระจากวัตถุส่ิงเสพ และนำ� ไปสกู่ ารพน้ ทกุ ขใ์ นทส่ี ดุ ในระหวา่ งทย่ี งั ไมถ่ งึ ความพน้ ทกุ ข์ 101

ก็จะพบกับความสงบเย็นท่ีเพิ่มพูนข้ึนเป็นล�ำดับ ขณะเดียวกันก็ สามารถบำ� เพ็ญประโยชแ์ กผ่ ู้อืน่ ไดอ้ ย่างกว้างขวาง โดยมีความสขุ เปน็ รางวัล ความสขุ ประณตี นน้ั หาไดอ้ ยไู่ กลตวั ไม่ แทจ้ รงิ อยกู่ ลางใจนเ้ี อง เพียงแค่วางใจให้ถูก ก็จะพบความสขุ สงบเยน็ ที่กลางใจ และหาก มองเปน็ กเ็ หน็ ไดท้ นั ทวี า่ ความสขุ อยกู่ บั เราแลว้ ทกุ ขณะ ไมจ่ ำ� เปน็ ต้องด้ินรนแสวงหาที่ไหนเลย เพราะเพียงแคไ่ ม่ทกุ ข์ กส็ ุขแลว้ มใิ ช่ หรอื เป็นเพราะใจเผลอจมอยใู่ นอดีต กงั วลกับอนาคต จึงมองไม่ เหน็ ความสุขในปัจจบุ ัน เปน็ เพราะใจหลงวนอยูใ่ นความคดิ จึงไม่ สามารถเปิดรบั ความสขุ ที่อยูเ่ บ้ืองหน้า ท้งั ๆ ที่ความสุขปรากฏตอ่ หนา้ ตอ่ ตาเราแลว้ แตก่ ลบั มองไมเ่ หน็ จงึ ไมต่ า่ งจากคนทถี่ กู เสน้ ผม บดบงั จนมองไมเ่ ห็นภูเขา 102

103

104

มแี ละเป็นอยา่ งไรถึงจะไมท่ กุ ข์ ชีวิตคนเราส่วนใหญ่หมุนเวียนไปตามความอยาก มีความ อยากเปน็ ตวั ผลกั ดนั ใหโ้ ลดแลน่ ไป ความอยากของคนเรานน้ั จะวา่ ไปก็หนไี ม่พน้ ความอยากมี กบั ความอยากเป็น เชน่ อยากมเี งนิ มี ทอง อยากมชี ือ่ เสยี งเกยี รติยศ หรืออยากเป็นคนเด่นคนดงั เป็น นกั กฬี า เปน็ ดารา แตไ่ มว่ า่ จะมอี ะไรหรอื เปน็ อะไร ถา้ อยากมอี ยาก เป็นแล้วก็ท�ำให้ทุกข์ท้ังนั้น ไม่ใช่ทุกข์เพียงเพราะมีความอยาก เท่านัน้ แมไ้ ด้มีไดเ้ ป็นสมอยากในท่สี ุดกท็ กุ ขเ์ ชน่ กัน ทนั ทที ่มี คี วามอยากข้ึนมาใจกเ็ ปน็ ทุกข์แล้ว เพราะว่ายังไมไ่ ด้ สมอยาก ระหว่างทดี่ ้นิ รนขวนขวายไปหาส่ิงน้นั มากท็ ุกข์อกี ต้อง เจออุปสรรคมากมายกว่าจะฟันฝ่าจนได้มา คร้ันได้มาแล้วก็ทุกข์ ในการทตี่ อ้ งรักษา ต้องดแู ล กลัวคนจะมาแยง่ เอาไป คร้นั สง่ิ ที่หา มาได้เกิดเสื่อมไปหรอื ถูกคนแยง่ ชิงไป ก็ทุกข์อีก เหน็ ไดว้ า่ ทกุ ข้นั 105

ตอนของความอยาก เรม่ิ จากการมคี วามอยาก ไปจนถึงการตอบ สนองความอยาก และรักษาสง่ิ ท่ตี นอยากเอาไว้ ล้วนเตม็ ไปดว้ ย ความทกุ ข์ เราทกุ ขเ์ พราะกลวั ความพลดั พรากสญู เสยี จงึ ตอ้ งดนิ้ รน เพ่อื ป้องกันการพลดั พรากสูญเสียเอาไว้ แต่บอ่ ยครัง้ กไ็ ม่สามารถ ป้องกันไวไ้ ด้ เพราะความพลัดพรากสญู เสยี เป็นธรรมดาของชีวิต แต่ถึงแม้ความพลัดพรากสูญเสียยังไม่เกิด ทรัพย์สมบัติของ เรายงั คงอยใู่ นสภาพเดมิ เรากห็ นคี วามทุกขไ์ ม่พ้น แตค่ ราวนที้ กุ ข์ เพราะอยากได้อันใหม่ที่ดีกว่า คนท่ีมีรถราคาแพงหลายล้านบาท ยากนักทีจ่ ะพอใจกบั รถคันเดิม สว่ นใหญอ่ ยากได้รถคันใหม่ท่ีแพง หรือแรงกว่าเดมิ อาหารอร่อยก็เชน่ กัน แมว้ า่ จะชอบแคไ่ หน แต่ เมอื่ กินไปทุกวันๆ กเ็ บื่อได้ ท้งั ๆ ทร่ี สชาตกิ ็เหมอื นเดมิ มอี ะไรก็ตามถา้ เรามีไมเ่ ป็นก็ทกุ ข์ไดท้ ้ังนัน้ พระพทุ ธองคเ์ คย ตรสั กบั นางวสิ าขาซงึ่ เศรา้ โศกเสยี ใจทห่ี ลานสาวตาย พระพทุ ธเจา้ ตรสั ถามวา่ ถา้ คนในกรงุ สาวตั ถนี า่ รักเหมือนหลานของนาง นาง จะรกั เขาเหมือนหลานไหม นางวิสาขาตอบวา่ รกั พระองคจ์ ึงถาม ต่อวา่ คนในกรุงสาวตั ถีตายวนั ละก่คี น นางตอบว่ามากจนนับไมไ่ ด้ พระองค์จึงถามว่า ถา้ เช่นน้ันนางไมต่ อ้ งเศรา้ โศกทง้ั วันทง้ั คืนดอก หรือ แลว้ พระองค์กต็ รัสวา่ วสิ าขาเอย ผ้ใู ดมสี ิง่ ทรี่ ักรอ้ ยสง่ิ ผนู้ ั้น 106

ก็ทกุ ข์รอ้ ย ผใู้ ดมีส่ิงทรี่ ักเกา้ สบิ ผูน้ น้ั ก็ทุกข์เก้าสิบ ผใู้ ดมีส่งิ ที่รัก แปดสบิ ผ้นู ัน้ กท็ ุกขแ์ ปดสบิ ผใู้ ดมสี ่งิ ทรี่ ักเพยี งหน่ึง ผู้น้ันกท็ กุ ข์ หนงึ่ ผใู้ ดไมม่ สี ง่ิ ทรี่ กั ผนู้ น้ั กไ็ มม่ ที กุ ข์ ไมม่ โี ศก ไมม่ คี วามคบั แคน้ ใจ การมสี งิ่ ทน่ี า่ พงึ พอใจคอื สาเหตแุ หง่ ทกุ ข์ เพราะเมอื่ ไดม้ าแลว้ กต็ อ้ งมจี ากพราก เปน็ ธรรมดาของโลก ถา้ ไปยดึ ในความมหี รอื ยดึ ติดถอื มั่นในสง่ิ ทม่ี แี ล้วกเ็ ตรียมใจทกุ ข์ได้เลย มอี ะไรกต็ าม ถ้าไม่ อยากทกุ ข์ กอ็ ยา่ ไปยดึ มน่ั ในสง่ิ นน้ั คอื มโี ดยใจไมไ่ ดเ้ ขา้ ไปยดึ ครอง พูดอีกอย่างหนึ่ง ใหเ้ รามเี หมือนกบั ไมม่ ี ทนี เี้ ราลองหนั มาดคู วามเปน็ บา้ ง ใครๆ กอ็ ยากเปน็ คนเกง่ แต่ พอรู้วา่ มีคนอ่นื เกง่ กวา่ กไ็ ม่สบายใจ เกิดความอจิ ฉารษิ ยา ถา้ มี ใครมาวจิ ารณว์ า่ ไมเ่ กง่ กโ็ มโห หรอื เลน่ กฬี าแลว้ แพก้ เ็ ปน็ ทกุ ข์ ทงั้ ๆ ทีก่ ารแพ้เป็นเรื่องธรรมดา แตท่ กุ ขเ์ พราะวา่ ฉันเปน็ คนเก่ง คนเก่ง ต้องไมแ่ พ้ ในท�ำนองเดียวกนั ใครที่เป็นคนเดน่ คนดัง แต่ถ้าไปไหน ไมม่ คี นทักหรอื คนรจู้ ัก กเ็ ป็นทกุ ข์ แมแ้ ตค่ วามเปน็ แมเ่ ปน็ พอ่ ทนั ทมี คี วามสำ� นกึ ขนึ้ มาวา่ ฉนั เปน็ พอ่ เปน็ แม่ สงิ่ ทเ่ี กดิ ขนึ้ ตามมากค็ อื อยากจะใหล้ กู เคารพเชอื่ ฟงั ไม่ อยากใหโ้ ต้เถยี งเรา น่เี ปน็ กเิ ลสอย่างหนึง่ ท่ตี ิดมากับความเปน็ แม่ 107

หรือความเป็นพ่อ แต่พอลูกไม่เป็นอย่างที่เราคาดหวังก็เป็นทุกข์ เรียกว่าความเป็นแม่ความเปน็ พ่อมันกดั เรา มีตัวอย่างแม่คนหนึ่งท่ีกลุ้มใจเรื่องลูก ลูกเอาแต่เล่นเกม ออนไลน์ การบา้ นไมท่ ำ� การเรยี นไมเ่ อาใจใส่ ไมส่ นใจอะไรทงั้ สนิ้ เรียกใหม้ ากนิ ข้าวกไ็ มก่ ิน นอนกไ็ ม่เปน็ เวล่ำ� เวลา พอแม่วา่ กล่าว มากๆ ลกู กไ็ มพ่ อใจตามประสาวยั รนุ่ จนถงึ กบั ปน้ั ปง่ึ ไมพ่ ดู กบั แม่ แมก่ น็ อ้ ยอกนอ้ ยใจวา่ อตุ สา่ หเ์ ลย้ี งลกู มาดว้ ยความรกั แตล่ กู มาทำ� กับแมอ่ ย่างนี้ จงึ ย่ืนคำ� ขาดวา่ ถ้าลกู ไม่พดู ด้วยแม่จะโดดตึก แล้ว ลกู กไ็ มพ่ ดู กบั แมจ่ รงิ ๆ แมเ่ สยี ใจมากจงึ กระโดดตกึ ตายจรงิ ๆ อยา่ ง น้ีเรียกว่าถูกความเป็นแม่ท�ำร้ายเอา คือไปยึดถือกับความเป็นแม่ มาก ส�ำคญั ว่าฉนั เป็นแม่ ดังนนั้ ลกู ตอ้ งเชอื่ ฟงั ฉนั ต้องไม่เย็นชา กับฉัน แตเ่ มอื่ ไม่ไดร้ บั ส่ิงนน้ั จากลูก ก็นอ้ ยเน้ือต่�ำใจ หัวใจสลาย จนทำ� ร้ายตัวเอง ไมว่ า่ เปน็ อะไรกต็ ามยอ่ มทกุ ขไ์ ดท้ ง้ั นน้ั เพราะวา่ เรามกั จะเปน็ กนั ไม่ถกู นั่นคอื ไปยดึ ความเปน็ น่ันเปน็ นี่เอาไว้ ทง้ั ๆ ท่มี ันเปน็ แค่ สมมุติ เด็กนักเรียนทสี่ อบไดท้ ี่ ๑ จากโรงเรยี นในชนบท อาจจะ คิดว่าตัวเองเกง่ แตท่ ่ีจรงิ มันเปน็ แค่สมมตุ ทิ ีห่ าความแน่นอนไมไ่ ด้ เพราะพอไปเรียนในกรุงเทพ ฯ กลับสอบได้อันดับท้ายๆ แต่ถ้า 108

หากวา่ เรารทู้ นั วา่ ความเปน็ คนเกง่ นน้ั เปน็ เรอ่ื งสมมตุ ิ เรากพ็ รอ้ มที่ จะปล่อยวางได้ และไม่ไปเป็นทุกข์กับมันยามมันเส่ือมสลายไป หรอื ในยามที่คนอ่นื เขาไม่รับรสู้ มมตุ เิ หล่าน้นั จะมีอะไรก็ต้องมีให้ถูก คือไม่ยึดมั่นถือม่ัน พร้อมรับความ เปล่ยี นแปลงและความพลดั พรากสูญเสีย จะเปน็ อะไรกเ็ ปน็ ใหถ้ กู คอื รูว้ ่าส่ิงทเี่ ป็นน้นั เปน็ แคส่ มมตุ ิ จะเป็นคนเก่ง คนดัง คนใหญ่คน โต เปน็ อธิบดี ปลัดกระทรวง หรอื ผู้อำ� นวยการ กล็ ว้ นเป็นสมมุติ ที่พรอ้ มจะแปรเปล่ยี นไป ไม่มวี ันยั่งยืนได้ และถงึ แม้จะยังไม่แปร เปลย่ี น แตม่ ันกเ็ จือไปด้วยทุกข์ แตถ่ า้ ใหด้ ที ส่ี ดุ กค็ อื คอื วา่ ไมส่ ำ� คญั มนั่ หมายวา่ มหี รอื เปน็ อะไร เลย เคยมีพราหมณ์ผู้หนึ่งเห็นพระพุทธองค์ว่ามีผิวพรรณวรรณะ ผอ่ งใส จึงถามพระองคว์ า่ ทา่ นเป็นเทวดาหรอื พระพทุ ธองคท์ รง ตอบปฏเิ สธ พราหมณถ์ ามตอ่ ไปวา่ ถา้ เชน่ นน้ั ทา่ นคงเปน็ คนธรรพ์ พระองค์ก็ปฏเิ สธอกี พราหมณจ์ ึงพดู ตอ่ วา่ ทา่ นคงจะเปน็ ยกั ษแ์ น่ พระองคก์ ็ปฏิเสธ พราหมณ์จงึ พดู วา่ ทา่ นคงจะเปน็ มนุษย์กระมงั พระพุทธองค์ทรงตอบว่าไม่ได้เป็น สุดท้ายพราหมณ์ก็เลยถามว่า ถา้ เชน่ นน้ั ทา่ นเปน็ อะไร พระองคท์ รงตอบวา่ กเิ ลสทเ่ี ปน็ เหตใุ หไ้ ด้ ชอื่ ว่าเป็นเทวดากด็ ี เปน็ คนธรรพ์ก็ดี เปน็ ยักษ์กด็ ี เป็นมนษุ ย์ก็ดี 109

เราได้ละหมดแลว้ สดุ ท้ายพระองคก์ ต็ รัสกับพราหมณ์ว่า จงถอื ว่า เราเปน็ พทุ ธะเถดิ พระพุทธองค์ไม่ทรงถือว่าพระองค์เป็นอะไรเลย แต่หากจะ เรียกขาน ก็ขอให้เรียกพระองค์ว่าพุทธะ ท้ังนี้เพราะพระองค์ ตระหนกั วา่ การเป็นอะไรกต็ าม ล้วนเป็นเรอื่ งสมมติ ถา้ เขา้ ไปยดึ มน่ั ส�ำคญั หมายกท็ ำ� ใหเ้ ปน็ ทุกขท์ ง้ั นน้ั เพราะฉะนั้นจะมีหรือเป็นอะไรก็ตาม อย่าเผลอเข้าไปยึดม่ัน สำ� คญั หมายวา่ นน่ั เปน็ ตวั เราหรอื ของเราจรงิ ๆ มฉิ ะนน้ั จะถกู “ตวั กู ของกู”กดั เอาจนหาความสขุ ไมไ่ ด้ 110

ฉลาดทำ�ใจ ผู้คนทุกวันน้ีมีชีวิตท่ีสะดวกสบายมากกว่าแต่ก่อนอย่างเทียบ กันไม่ได้ แต่ความทุกข์หาได้ลดลงไม่ กลับเพ่ิมข้ึนด้วยซ�้ำ เมื่อ ใครค่ รวญใหด้ จี ะพบวา่ ความทกุ ขท์ เ่ี กดิ ขน้ึ นนั้ สว่ นใหญห่ าใชค่ วาม ทกุ ขก์ ายไม่ แตเ่ ปน็ ความทกุ ขใ์ จ ซงึ่ เกดิ ขน้ึ เมอ่ื ประสบพบเหตทุ ไ่ี ม่ พึงประสงค์ แม้กระนน้ั ก็ไมไ่ ดห้ มายความวา่ เราทุกคนจะตอ้ งเป็น ทุกข์เมื่อประสบเหตุดังกล่าวเสมอไป มีคนจ�ำนวนไม่น้อยที่ใจยัง เปน็ ปกตหิ รอื อาจยมิ้ ไดด้ ว้ ยซำ้� เมอ่ื เกดิ เหตรุ า้ ยขนึ้ กบั ตน อะไรทำ� ให้ เขาไมเ่ ปน็ ทกุ ข์ คำ� ตอบกค็ อื เปน็ เพราะเขารจู้ กั วางใจ หรอื “ฉลาด ท�ำใจ” ดว้ ยเหตนุ ้ีในระยะหลังเราจึงไดย้ ินค�ำแนะน�ำเรอ่ื งการ “ท�ำใจ” มากข้ึน โดยเฉพาะในยามท่ีเกิดความสูญเสียพลัดพรากหรือเมื่อ เจ็บป่วยด้วยโรคร้าย อย่างไรก็ตามหลายคนพบว่าการท�ำใจเป็น 111

เรอื่ งยากมาก เขา้ ท�ำนอง “พูดง่ายแตท่ �ำยาก” ส่วนหนึง่ เปน็ เพราะ ไม่ได้ฝึกฝนในด้านน้ีจนเป็นนิสัย ใจจึงไม่น้อมตาม หาไม่ก็เป็น เพราะจิตใจถูกครอบง�ำหรือท่วมท้นด้วยความทุกข์ จึงไม่สามารถ ออกมามองในมมุ ใหม่จนไดค้ ดิ หรอื ปล่อยวางความทุกขล์ งได้ แท้ที่จริงการท่ีคนเราจะออกจากทุกข์ได้ ส่ิงส�ำคัญก็คือการ เข้าใจความจริงอย่างลึกซ้ึงและแจ่มแจ้ง อีกท้ังด�ำเนินชีวิตให้ สอดคล้องกับความจริง หรือฝึกฝนตนให้มีชีวิตอย่างถูกท�ำนอง คลองธรรม อาทิ การรจู้ กั แบง่ ปนั ชว่ ยเหลอื ผอู้ น่ื เออื้ เฟอ้ื สว่ นรวม และการอบรมบม่ เพาะคณุ ภาพจติ ใหม้ คี วามสงบ ตน่ื รู้ ลดละความ เห็นแก่ตัว รวมท้ังมีปัญญาแลเห็นความจริงของสิ่งทั้งปวงจน ตระหนักว่าไม่มีอะไรท่ียึดติดถือมั่นได้เลย นั่นก็คือวางใจอย่าง สอดคล้องกบั ความจรงิ ไม่ขวางกระแสแห่งความจริงซึ่งเลือ่ นไหล เปน็ นจิ กล่าวอย่างสั้นๆ ก็คือ เข้าถึงธรรม มีธรรมเป็นใหญ่ หรือ “ธรรมาธปิ ไตย” เม่อื เข้าถึงธรรม มธี รรมเป็นใหญ่ การท�ำใจอยา่ ง ถกู ตอ้ งก็จะเกิดขนึ้ เอง และมคี วามไม่ทุกขเ์ ป็นผลทต่ี ามมา 112

113

114

อตั ตาเลก็ หัวใจใหญ่ จีโน บาร์ตาลี เป็นนักปั่นจักรยานท่ียิ่งใหญ่ที่สุดคนหนึ่งของ อิตาลี เขาไดร้ บั รางวัลชนะเลิศที่ทรงเกยี รติระดับนานาชาติหลาย รางวัล รวมทัง้ รางวลั ตูร์เดอฟรองซ์ ทั้งก่อนและหลังสงครามโลก ครง้ั ทส่ี อง กระทงั่ ทกุ วนั นม้ี ชี าวอติ าเลยี นนอ้ ยคนทจ่ี ะทำ� ผลงานได้ สดุ ยอดเหมือนเขา แต่เกียรติประวัติท่ีส�ำคัญที่สุดของเขามิได้อยู่ที่ตรงน้ัน สิ่งท่ี ท�ำให้เขาไดร้ บั การยกย่องวา่ เปน็ “วีรบรุ ษุ ” อย่างแทจ้ ริงกค็ ือ การ ที่เขาได้เส่ียงชีวิตเพ่ือช่วยเหลือชาวยิวเป็นจ�ำนวนมากในสมัย สงครามโลกครงั้ ทส่ี อง ทำ� ใหไ้ มต่ อ้ งประสบชะตากรรมอยา่ งคนอกี ๖ ลา้ นคนในค่ายนรกนาซี ในชว่ งทเี่ ยอรมนั ยดึ ครองอติ าลี ชาวยวิ ถกู กวาดลา้ งขนานใหญ่ 115

ตามค�ำสัง่ ของฮิตเลอร์ บาร์ตาลมี บี ทบาทส�ำคญั ในการช่วยพาชาว ยวิ หลบหนี ดว้ ยการนำ� เอกสารและหนงั สอื เดนิ ทางปลอมทซี่ กุ ซอ่ น ใตอ้ านและในโครงรถ ไปมอบใหแ้ กค่ นเหลา่ นนั้ แนน่ อนวา่ หากเขา ถกู จับได้ อาจถกู ทรมานและลงโทษถึงตาย วรี กรรมดงั กลา่ วของเขาเปน็ ทก่ี ลา่ วขานในหมชู่ าวยวิ เมอื่ เดอื น ตุลาคมปที ่แี ล้ว ได้มีการทำ� พธิ รี �ำลกึ ถึงเขาในอิสราเอล โดยจารึก ชอ่ื เขาในสวนแหง่ ความดงี ามในมวลประชาชาติ อนั เปน็ การยกยอ่ ง อยา่ งสูงแก่ชาวต่างชาติท่ที �ำคณุ ประโยชนแ์ ก่อิสราเอล อยา่ งไรกต็ ามในสมยั ทบ่ี ารต์ าลยี งั มชี วี ติ อยู่ เขาแทบไมเ่ คยเอย่ ถึงวีรกรรมดังกล่าวเลย จนสิ้นลมเมื่อปี ๒๐๐๐ ดังนั้นจึงมีชาว อิตาเลียนน้อยคนที่รู้เร่ืองนี้ หากไม่ใช่เป็นเพราะลูกชายของเขาท่ี พยายามเผยแพรว่ รี กรรมของเขาใหป้ รากฏ เกยี รตปิ ระวตั ดิ งั กลา่ ว ของเขาก็คงถกู ลมื เลือนไป เคยมีคนบอกเขาว่า “คณุ คือ วีรชน” บารต์ าลีกลับปฏิเสธวา่ ไมใ่ ช่ผม “คนท่ีเปน็ วรี ชนที่แท้จริง คือคนท่เี จ็บปวดในวิญญาณ ใน หวั ใจ ในดวงจติ เพือ่ คนทต่ี นรกั คนเหลา่ นี้คอื วรี ชนอย่างแทจ้ ริง ผมเปน็ เพียงนกั ป่ันจกั รยาน” 116

บารต์ าลเี คยกลา่ ววา่ เขาอยากใหผ้ คู้ นรำ� ลกึ ถงึ เขาเพราะความ สำ� เรจ็ ทางดา้ นการกฬี ามากกวา่ ทจี่ ะยกยอ่ งเขาวา่ เปน็ วรี ชน เหตผุ ล กค็ ือ เขาร้สู ึกว่าสง่ิ ทีเ่ ขาท�ำในระหวา่ งสงครามโลกนนั้ ไม่ไดย้ ่ิงใหญ่ อะไรเลย คนเกง่ นนั้ มักชอบโออ้ วด แตค่ นดีมนี ้ำ� ใจกลับชอบเกบ็ ง�ำ อาจ เป็นเพราะรู้สึกว่าส่ิงท่ีตนเองท�ำน้ันเป็นเร่ืองเล็กน้อย เทียบไม่ได้ กบั ความเสยี สละทย่ี ง่ิ ใหญข่ องผคู้ นอกี มากมาย หรอื ไมก่ เ็ พราะคดิ ว่าสิ่งท่ีตนท�ำนั้นเป็นเรื่องธรรมดาสามัญที่ใครๆ ก็ต้องท�ำหากตก อยู่ในสถานการณเ์ ดียวกบั ตน แรนดี เพาช์ ผเู้ ขยี น The Last Lecture อนั มที ม่ี าจากปาฐกถา อนั ลอื ชื่อในหัวขอ้ เดยี วกัน ซง่ึ มคี นนับล้านๆ ไดด้ จู าก You Tube เล่าว่า หลังจากที่พ่อของเขาเสียชีวิตลง เขาได้ร้ือเอกสารส่วนตัว ของพ่อ แล้วพบว่าสมัยท่ีเป็นทหารในสงครามโลกครั้งที่สอง พ่อ เคยไดร้ บั เหรยี ญกลา้ หาญและใบประกาศเกยี รตคิ ณุ ทส่ี ดดุ ี “ความ ส�ำเร็จอย่างกล้าหาญ” ของเขา เร่ืองมีอยู่ว่า คราวหน่ึงกองทหารราบของพลทหารเพาช์ถูก ทหารเยอรมนั โจมตี หลายคนถกู ยงิ ตาย แตเ่ พาชผ์ พู้ อ่ กระโดดออก 117

จากทก่ี ำ� บงั เพอื่ ทำ� แผลใหผ้ บู้ าดเจบ็ ขณะทถี่ กู ระดมยงิ อยา่ งตอ่ เนอื่ ง ความกล้าหาญของเขาท�ำให้ผู้บาดเจ็บทุกคนได้รับการเคล่ือนย้าย สทู่ ่ปี ลอดภัยอยา่ งเรยี บรอ้ ย เพาช์ผู้ลูกเล่าว่า ต้ังแต่เล็กจนโต “พ่อกับผมคุยกันเป็นร้อย เปน็ พันเร่อื ง แตพ่ อ่ ไมเ่ คยคุยอวดเร่ืองน้ีเลย” เขาเพง่ิ มารวู้ ีรกรรม ของพ่อก็ต่อเม่ือพ่อจากไปแล้ว น้ีคือบทเรียนส�ำคัญท่ีเขาได้รับใน เรอ่ื งการเสียสละและความออ่ นนอ้ มถอ่ มตน คนจ�ำนวนไมน่ ้อยเมอื่ ทำ� ความดีสกั ครงั้ ก็อยากโอ้อวด หากไม่ ไดท้ ำ� เชน่ นนั้ กจ็ ะรสู้ กึ อดึ อดั แนน่ อก นนั่ เปน็ เพราะอำ� นาจของอตั ตา ทอี่ ยากประกาศใหโ้ ลกรถู้ งึ วรี กรรมของตน แตค่ นทป่ี ลอ่ ยใหอ้ ตั ตา ครอบง�ำเช่นน้ันย่อมยากที่จะเสียสละเพ่ือผู้อ่ืนได้อย่างแท้จริง เพราะความจรงิ มอี ยู่วา่ อัตตาย่ิงใหญ่ หัวใจก็ยิง่ เลก็ ตรงข้ามกบั คนทมี่ หี วั ใจใหญ่ กเ็ พราะมอี ตั ตาเลก็ จงึ กลา้ เสยี สละเพอ่ื ผอู้ นื่ โดย ไม่รู้สึกว่าเป็นเร่อื งยงิ่ ใหญท่ ีต่ อ้ งประกาศ อัตตาใหญ่มักท�ำให้ทุกข์ง่าย ตรงกันข้ามกับอัตตาที่เล็กลงก็ ทำ� ใหเ้ ปน็ สขุ ไดง้ า่ ยขนึ้ ถา้ อยากใหอ้ ตั ตาเลก็ ลง อยา่ งหนงึ่ ทค่ี วรทำ� คือ ไม่โออ้ วดเมอ่ื ท�ำความดี ชว่ ยเหลอื ผู้อื่น หรอื ไดร้ ับความส�ำเร็จ 118

ทำ� ใหมๆ่ อัตตาจะโวยวาย ไม่ยอมง่ายๆ แตท่ ำ� ไปนานๆ มันก็จะ สงบเสงย่ี มและตัวลีบลง ถงึ ตอนนนั้ หวั ใจจะใหญ่ขนึ้ และเปิดพืน้ ท่ี ให้ความสุขมานง่ั ในหวั ใจเราได้มากข้ึน 119

ชีวิตใหม่เรม่ิ ไดท้ ุกวนั วันใหม่แต่ละวนั เปน็ เสมือนของขวญั ท่ีมอบแกเ่ รา ท�ำใหเ้ รา สามารถสร้างสรรค์ส่ิงดีงามและได้รับประโยชน์สุขจากการได้เกิด มาเปน็ มนษุ ย์ ดงั นนั้ เพยี งแคไ่ ดต้ นื่ มาพบวนั ใหม่ กเ็ ทา่ กบั วา่ เราได้ รบั พรอนั ประเสรฐิ ทไี่ มค่ วรปลอ่ ยใหผ้ า่ นเลยไปโดยเปลา่ ประโยชน์ วนั ใหมห่ มายถงึ โอกาสในการสรา้ งชวี ติ ใหม่ ทเี่ ราไมค่ วรรอให้ ถึงปีใหม่เสียก่อน ขณะเดียวกันเมื่อปีใหม่ใกล้มาถึง เราก็ไม่ควร คาดหวังเพยี งแคค่ วามสนุกสนานรืน่ เรงิ หรอื การได้เสพส่งิ ใหม่ แต่ ควรเป็นโอกาสส�ำหรับการมอบส่ิงใหม่ให้แก่จิตใจของตน เช่น ความสงบเยน็ หรือ การให้คณุ คา่ ใหมแ่ ก่ส่งิ ท่เี รามีอยู่แล้ว รวมท้งั การเรง่ ทำ� ความดที เี่ คยผดั วนั ประกนั พรงุ่ เพราะสง่ิ เหลา่ นตี้ า่ งหาก ที่จะท�ำให้เรามีชีวิตใหม่อย่างแท้จริง หาใช่การมีรถคันใหม่ บ้าน หลงั ใหม่ หรอื ของขวญั ใหมๆ่ ไม่ 120

121

122

เยยี วยาดว้ ยรัก ตอนอายสุ ามขวบ เธอถกู พอ่ เลยี้ งลว่ งละเมดิ ทางเพศ หกปตี อ่ มาเธอก็มพี อ่ เลยี้ งคนใหม่ เปน็ นักบิดรปู ร่างใหญโ่ ต วันๆ ง่วนอยู่ กบั แก๊งมอเตอร์ไซค์ ชอบเสพยาในบ้าน รา้ ยกวา่ นนั้ กค็ ือ ชอบใช้ ก�ำลังกับแม่ของเธอและตัวเธอ เธอจึงกลายเป็นคนก้าวร้าวตั้งแต่ เดก็ มเี รอื่ งตบตีกบั เพอื่ นเปน็ ประจ�ำ พออายุ ๑๔ เธอหนอี อกจากบา้ น ไปมวั่ สมุ กบั เพอื่ นวยั รนุ่ ดว้ ย กนั อายุ ๑๕ เธอถูกต�ำรวจจับ กว่าแมจ่ ะมารบั ตวั เธอกลับบา้ นก็ ผ่านไปเป็นอาทติ ย์ ไม่ก่ีปีตอ่ มาเธอกถ็ ูกชายสองคนขม่ ขนื เธอโทษ ตัวเองว่าเป็นความผิดของเธอเองท่ีไปบ้านเขาทั้งๆ ที่เพ่ิงรู้จักกัน เธอต้องทนอยู่กบั ความอบั อายดังกลา่ วเปน็ เวลาหลายปี ในทสี่ ดุ ก็ ตอ้ งเขา้ หายาเสพตดิ เพอ่ื กลบความอบั อายและเพอ่ื ลมื ความทรงจำ� อนั เลวรา้ ยตงั้ แตว่ ยั เดก็ ไมน่ านกต็ ดิ ยาเตม็ ขน้ั ยงั ดที ต่ี อนอายุ ๒๑ 123

เธอเหน็ ผหู้ ญงิ คนหนงึ่ อายไุ ลๆ่ กบั เธอ แตด่ แู กเ่ กนิ วยั มากราวกบั อายุ ๔๐ เธอกลวั จะเป็นอยา่ งน้ัน จงึ ตดั ใจเลิกยา แล้วเธอกเ็ ริ่มต้นชวี ติ ใหม่ มสี ามี มีลูกทนี่ ่ารกั และมงี านที่ดี แต่ก็มีปัญหานอนไม่หลับและฝันร้ายเป็นประจ�ำ จึงหันเขาหา ธรรมะ ช่วยให้ใจสงบลงได้บ้าง แต่แล้ววันหน่ึงเธอเห็นผู้หญิงถูก ตบตีกลางถนน ความรู้สึกบางอย่างกระตุกขึ้นมาในใจทันที เธอ เกือบจะว่ิงเข้าไปหาชายอันธพาลคนน้ัน แต่เพื่อนฉุดเธอไว้ได้ทัน เหตกุ ารณน์ น้ั ไดป้ ลกุ กระตนุ้ ความรสู้ กึ เกา่ ๆ ใหผ้ ดุ โพลงขน้ึ มาอยา่ ง รนุ แรง มนั เปน็ ทงั้ ความโกรธ ความรสู้ กึ ไรค้ ณุ คา่ และสนิ้ ไรไ้ มต้ อก แลว้ ฝนั รา้ ยกก็ ลบั คนื มา รวมทง้ั ความทรงจำ� อนั เลวรา้ ยในอดตี เธอ ไม่กล้าเข้าหายาเสพติด แต่หันไปพึ่งเหล้าแทน เพ่ือปัดเป่าความ รู้สกึ ย�่ำแย่ดังกล่าวออกไปจากจติ ใจ แนน่ อนเหลา้ ไมไ่ ดช้ ว่ ยเธอเลย เมอ่ื ตงั้ สตไิ ดเ้ ธอหนั ไปหาสมาธิ ภาวนา เธอฝึกสติอย่างจริงจัง เรยี นรูท้ จี่ ะอยู่กับปจั จบุ ัน ไม่ปลอ่ ย ใจใหห้ ลงไปกบั อดตี ขณะเดยี วกนั กร็ ทู้ นั อารมณค์ วามรสู้ กึ ตา่ งๆ ท่ี เกดิ ข้ึนโดยไมผ่ ลกั ไส เธอไดเ้ รยี นรูว้ ่า สงิ่ ท่เี กดิ ขึ้นกับเธอนน้ั ไม่ สำ� คญั เทา่ กบั วา่ เธอรสู้ กึ กบั มนั อยา่ งไรเมตตาภาวนายงั ชว่ ยใหเ้ ธอ รับมือกับความทรงจ�ำอันเจ็บปวดได้ รวมท้ังสามารถให้อภัยคนท่ี 124

ท�ำรา้ ยเธอ คราวหนงึ่ เธอได้ไปปฏบิ ตั ธิ รรม โดยเนน้ ทก่ี ารเจรญิ เมตตาจติ คืนหนึ่งเธอฝันถึงพ่อเล้ียงที่เป็นนักบิดติดยา ในฝันนั้นตัวเขาเล็ก ลงเหลือแค่หน่ึงในสาม น่ังทรุดพิงก�ำแพงราวกับคนหมดสภาพ ขณะที่เธอเดินเขา้ ไปหาเขา เธอพบวา่ เขาเปน็ คนทส่ี น้ิ เรยี่ วสน้ิ แรง เพราะเหตุนเ้ี อง เขาจงึ รังควานและคุกคามคนอนื่ เพอ่ื จะได้ร้สู กึ วา่ มีอำ� นาจ ทันทีที่รเู้ ชน่ นี้ ความโกรธเกลยี ดทีเ่ คยมตี อ่ เขากห็ ายไป เกิดความสงสารขึน้ มาแทนที่ เป็นครั้งแรกทเ่ี ธอเมตตาเขาและให้ อภยั เขาได้อยา่ งแทจ้ ริง วนั รุง่ ขึ้น เธอตน่ื ขึน้ มาด้วยความร้สู ึกเบาโลง่ ความทรงจ�ำอัน เจ็บปวดทเี่ ธอแบกมานานกวา่ ๒๐ ปี หลดุ ไปอย่างส้ินเชิง ในทส่ี ดุ เธอก็เป็นอิสระจากอดีตอันเลวร้าย หลังจากวันนั้นฝันร้ายก็ไม่มา รบกวนเธออีก ต่อมาไม่นานเธอได้พบกับญาติผู้ใหญ่คนหนึ่ง ค�ำ พดู บางประโยคของเขา หากเป็นเมือ่ กอ่ น เธอคงเจ็บปวด แตต่ อน นี้เธอกลับไม่รู้สึกอะไรแล้ว แทนท่ีจะตอบโต้ด้วยความโมโห เธอ กลบั พดู ดว้ ยความสงบ จติ เปย่ี มเมตตา เธอรสู้ กึ วา่ ทเี่ ขาพดู เชน่ นนั้ กเ็ พราะเขามีความทกุ ข์ มคี วามเจบ็ ปวด 125

จากคนที่ขาดความอบอุ่น รู้สึกว่าตนไม่มีคุณค่าและไม่มีใคร รัก เจ็บแค้นเพราะถูกข่มเหงรังแก เธอได้กลายมาเป็นคนใหม่ เพราะได้คิดว่า คนที่ท�ำร้ายเธอนั้นแท้จริงเป็นคนน่าสงสาร ท่ีมี บาดแผลในจติ ใจมากอ่ น ความโกรธแคน้ เปลยี่ นมาเปน็ ความเหน็ ใจ และความเมตตา ขณะเดยี วกนั ความเมตตาทเ่ี ตมิ เตม็ จติ ใจ กท็ ำ� ให้ เธอกลบั มารกั ตัวเองได้อย่างแทจ้ ริง ไม่รสู้ ึกเกลียดชงั ตนเอง หรือ ร้สู กึ วา่ ตนไร้คณุ คา่ ไมค่ คู่ วรต่อความรักอีกต่อไป เบือ้ งหลังพฤตกิ รรมอันเลวร้ายของผคู้ นน้ัน มกั ได้แกก่ ารขาด ความรักและรู้สึกไร้คุณค่า ความรู้สึกเช่นน้ีไม่เพียงท�ำร้ายคนอ่ืน เท่านั้น หากยังน�ำไปสู่พฤติกรรมท่ีท�ำร้ายตนเองอีกด้วย ต่อเม่ือ จิตใจได้รบั การเติมเตม็ ด้วยความรัก ชวี ิตจึงจะหนั ไปสู่ความดงี าม ทง้ั ต่อตนเองและผู้อืน่ แตค่ วามรกั ท่ไี ดจ้ ากใครนน้ั มากเพยี งใดก็ ไมส่ ำ� คญั เทา่ กบั ความรกั ทบี่ ม่ เพาะในใจตน รวมทงั้ ความรกั ทใ่ี หแ้ ก่ ตนเอง เมื่อรักตนเองได้อย่างแท้จริง ความรักผู้อื่นก็จะเป็นเรื่อง งา่ ย 126

ครอบครัวเดยี วกนั เรามคี วามสขุ เมอ่ื ไดอ้ ยใู่ กลค้ นทเ่ี รารกั และทเี่ ราเปน็ สขุ ทกุ วนั นไี้ ดก้ ็เพราะมีคนท่รี ักเราอยขู่ ้างๆ แตบ่ อ่ ยครง้ั เรามักท�ำรา้ ยทั้งคน ท่ีเรารักและคนท่ีรักเรา ด้วยค�ำพูดและการกระท�ำที่ไม่ค�ำนึงถึง ความร้สู ึกของเขา แต่เป็นเพราะอารมณ์ชว่ั วบู นา่ แปลกทวี่ ่าหลาย คนนัน้ เราเลอื กให้เขามาเปน็ สว่ นหนงึ่ ของชวี ติ เรา แตค่ ร้งั แล้วครัง้ เล่าทเ่ี ราผลักเขาให้ไกลออกไปจากชีวติ ของเราโดยไมร่ ู้ตวั คนทเี่ รารกั และรกั เรานนั้ มกั เจบ็ ปวดเพราะการทเี่ ราเอาตนเอง เปน็ ศนู ยก์ ลาง เจออะไรไมถ่ กู ใจกร็ ะบายออกไปโดยไมค่ ำ� นงึ วา่ เขา จะรสู้ กึ อยา่ งไรหรอื จะเกดิ ผลอยา่ งไรตอ่ เขาในวนั ขา้ งหนา้ นอกจาก เอาอารมณข์ องตนเองเปน็ หลกั แลว้ เรายงั มกั เอาความคดิ เหน็ และ ประสบการณ์ของตนเป็นศูนย์กลาง จึงหนีไม่พ้นที่จะเอาสิ่งเหล่า นั้นไปครอบง�ำก�ำกับเขา โดยเฉพาะลูกหลาน จนเขาไม่สามารถ 127

เป็นตัวของตวั เองได้ ท่นี ่าสงั เกตกค็ อื ในขณะที่เรามักเอาตนเองเปน็ ศูนยก์ ลางเมอื่ อยู่กับคนรักท่ีใกล้ชิด (หรือคนวงใน) แต่กับคนไกล (หรือคน วงนอก) เรากลับคำ� นงึ ถึงความรู้สึกของเขาเปน็ อย่างยิง่ จนพร้อม จะท�ำดกี ับใคร ชนิดทแ่ี ทบไมเ่ คยทำ� กับคนรักของเราเลย ร้ายกวา่ นนั้ กค็ อื เราพรอ้ มจะเอาอกเอาใจเขา ทมุ่ เทใหเ้ ขาโดยไมส่ นใจวา่ ผล เสียจะตกอยู่กับคนท่ีเรารัก ผลก็คือ “รักคนไกล ระอาคนใกล้” กลายเปน็ ปรากฏการณท์ ี่เกิดขน้ึ ไปท่วั ทง้ั หมดนม้ี กั เกดิ ขนึ้ โดยเราไมท่ นั ไดใ้ ครค่ รวญหรอื เฉลยี วใจ จะ เรยี กวา่ ขาดสตกิ ไ็ ด้ แตย่ งั ไมส่ ายเกนิ ไปทเี่ ราจะกลบั มาตงั้ หลกั ใหม่ และฟน้ื ฟคู วามสมั พนั ธก์ บั คนทเ่ี รารกั และรกั เราใหก้ ลบั คนื ดี ไมว่ า่ คนนน้ั จะเปน็ ลกู หลาน พอ่ แม่ สามภี รรยา หรอื เพอ่ื นสนทิ จงึ ควร น�ำประสบการณ์ต่างๆ ทั้งท่ีเกิดขึ้นกับเราเองและที่ได้ยินได้ฟังมา เป็นเคร่ืองเตือนใจให้เราหันมาใคร่ครวญถึงบุคคลท่ีมีความหมาย ต่อชีวิตของเรา และเรียนรู้ท่ีจะเปิดใจฟังเขาอย่างซื่อตรง อีกทั้ง ส่อื สารต่อกันดว้ ยความรกั และความเข้าใจกัน 128

129

130

อยา่ รอ้ งไหเ้ มอ่ื อาทิตย์ลบั ฟา้ กอลเป็นเมืองริมทะเลตอนใต้ของศรีลังกาท่ีนักท่องเที่ยวนิยม มาเยือน จดุ เด่นอย่างหนงึ่ ของเมืองน้คี อื ปอ้ มปราการอันแข็งแรงที่ ฮอลนั ดาไดม้ าสรา้ งไวเ้ มอ่ื ๔๐๐ ปกี อ่ น ภายในปอ้ มเปน็ เมอื งนอ้ ยๆ มีอาคารโบราณมากมาย ทุกวันน้ียังมีสภาพดีและได้ขึ้นทะเบียน เป็นมรดกโลก กอลเปน็ จดุ หมายปลายทางสดุ ทา้ ยของเขากอ่ นเขา้ กรงุ โคลอม- โบเพ่อื บินกลบั เมืองไทย เชา้ วนั นั้นเขาอยู่ท่เี มอื งนวู าราเอเลยี อนั เป็นเมืองท่องเที่ยวลือช่ืออีกแห่งหนึ่งที่มีกล่ินอายแบบอังกฤษ เนอื่ งจากเคยเปน็ เมอื งพกั ตากอากาศของชาวผดู้ สี มยั ยดึ ครองเกาะ น้ี มัคคุเทศก์ชาวศรีลังกาบอกเขากับคณะว่าใช้เวลาเดินทางหก ชัว่ โมงก็จะถึงเมืองกอล 131

คณะของเขาออกเดินทางต้ังแต่แปดโมงครึ่ง ลัดเลาะไปตาม ไหล่เขา มที ศั นยี ภาพทง่ี ดงามชวนชื่นชมตลอดทาง นอกจากไร่ชา เขียวสดท่ีเรียงรายเป็นพืดท่ัวท้ังเขาแล้ว ยังมีน�้ำตกตระการตา ปรากฏใหเ้ ห็นเปน็ ระยะๆ บางชว่ งคณะของเขาก็แวะพกั กินอาหาร หรือซ้ือชาจากร้านรมิ ทาง แต่ละแหง่ ใช้เวลาสบายๆ ไม่เรง่ รีบ กะ วา่ ถึงเมอื งกอลก็คงไม่เกนิ บา่ ยสี่ มีเวลาได้พกั ผอ่ นริมทะเลอีก แต่ไปๆ มาๆ การเดินทางกลับใช้เวลานานกว่าที่คิด ดวง อาทติ ยใ์ กลต้ กแลว้ คณะของเขากย็ งั ไมถ่ งึ เมอื งกอล แตเ่ ขากไ็ มว่ ติ ก กังวลอย่างใด เพราะตอนน้ันก�ำลังช่ืนชมความงดงามของอาทิตย์ ดวงกลมโตทใ่ี กลล้ บั ขอบฟ้าจากหนา้ ตา่ งรถยนต์ คณะของเขามาถงึ เมอื งกอลหลงั จากอาทติ ยต์ กไมน่ าน พอมา เห็นแสงสุดท้ายฉาบฟ้าเหนืออ่าวกอล โดยมีชายหาดทอดยาวสุด สายตาอยู่เบ้ืองหน้า เขาก็รู้สึกเสียดายอย่างมากท่ีมาไม่ทันเห็น อาทติ ยต์ กลบั มหาสมทุ รอนิ เดยี หากเขามาเรว็ กวา่ นแ้ี คค่ รงึ่ ชวั่ โมง กต็ อ้ งไดเ้ หน็ ภาพทง่ี ดงามสดุ บรรยายอยา่ งยง่ิ ซง่ึ อาจเปน็ ครง้ั เดยี ว ในชวี ติ กไ็ ด้ เขานึกต�ำหนิคนขับรถทันทีที่ใช้เวลาเกือบสิบชั่วโมงกว่าจะถึง 132

เมืองกอล อีกคนที่ต้องรับผิดชอบอย่างหลีกเล่ียงไม่ได้ก็คือ มคั คเุ ทศก์ เขานา่ จะรวู้ า่ อาทติ ยต์ กทเ่ี มอื งกอลนน้ั วเิ ศษเพยี งใด ถา้ เขานกึ ถงึ ประโยชนข์ องลกู ทวั รก์ ไ็ มค่ วรปลอ่ ยใหโ้ ชเฟอรข์ บั รถหวาน เยน็ จนเกนิ เวลาขนาดนนั้ หรอื อยา่ งนอ้ ยกบ็ อกใหเ้ รารวู้ า่ เสนห่ อ์ ยา่ ง หนึง่ ของเมอื งกอลกค็ ืออาทิตย์ยามเย็น กระทั่งเข้าห้องพักแล้วเขาก็ยังรู้สึกหงุดหงิดท่ีพลาดโอกาสอัน วิเศษนัน้ ไป ในใจนึกถงึ แต่ว่า ฉนั นา่ จะมาถงึ เร็วกวา่ น้ี ท�ำไมฉนั ถงึ โชคไมด่ เี อาเสยี เลย แตแ่ ลว้ ชว่ั ขณะหนง่ึ เขากไ็ ดค้ ดิ วา่ จะมวั เสยี ใจ ไปไยกับสิ่งที่พลาดไปแล้ว ในเม่ือยังมีสิ่งงดงามอีกมากมายให้ ช่นื ชมอยูร่ อบตัว เขาเหลยี วมองไปบนฟ้า เห็นพระจันทร์เต็มดวง ทอแสงสุกสว่าง มองมาข้างล่างเห็นเกลียวคลื่นระยิบระยับล้อ แสงจันทร์ พรุ่งนี้เช้าก็ยังจะได้เห็นอาทิตย์ยามรุ่งอรุณ ซึ่งก็คง งดงามไม่นอ้ ย จะมีกีค่ นทีม่ ีโอกาสดีๆ อย่างเขา พอได้คดิ แบบนี้ ความหงดุ หงดิ เสยี ใจกห็ ายไปทนั ที ใจเปดิ รบั และชน่ื ชมความงดงาม ท่มี ีอยู่รอบตวั ทันที ความสุขได้กลับคืนมาสู่จิตใจของเขา เม่ือหันมาใส่ใจกับ ปจั จบุ นั ไมม่ วั จมจอ่ มอยกู่ บั อดตี เขาไดต้ ระหนกั วา่ แทนทจี่ ะจดจอ่ อยกู่ ับส่ิงท่เี สียไป เพียงแคห่ นั มาช่นื ชมสงิ่ ดีๆ ท่ีมีอยรู่ อบตัว ความ 133

สขุ กจ็ ะเกดิ ขน้ึ ไดไ้ มย่ าก ใชห่ รอื ไมว่ า่ ผคู้ นจำ� นวนมากทงั้ ๆ ทม่ี อี ะไร ตอ่ อะไรมากมาย แตก่ ย็ งั เป็นทกุ ข์ ก่นดา่ ชะตากรรม เพราะมัวแต่ นึกถงึ สง่ิ ที่หลุดลอยไป ใจท่เี อาแตเ่ ศร้าซมึ เสียใจท�ำให้เขามองขา้ ม สงิ่ ดๆี ทม่ี อี ยตู่ อ่ หนา้ ไปอยา่ งนา่ เสยี ดาย กลายเปน็ วา่ แทนทจ่ี ะเสยี หนึ่ง กเ็ สียสองหรือสามซ�้ำเข้าไปอกี นักท่องเท่ียวบางคนโมโหท่ีถูกแขกโกงขณะท่ีแลกเงิน เขา เอาแตข่ ุ่นเคืองจนกินอะไรก็ไมอ่ รอ่ ย ไปเหน็ ทัชมาฮาลก็ไมร่ ้สู กึ ว่า งดงาม ทั้งๆ ทนี่ ่ันคอื ไฮไลทข์ องการทอ่ งเท่ียวของเขา เพยี งเพราะ เสยี ดายเงินไมก่ ี่รอ้ ยรูปีทถ่ี กู โกงไป ทำ� ใหเ้ ขาไม่รับรคู้ วามงดงามที่ อยู่เบ้ืองหน้าเขาเลย หรือถึงกับท�ำให้การท่องเที่ยวของเขาหมด รสชาติไป มีคนหนง่ึ กลา่ วไวน้ า่ ฟังมากวา่ “อยา่ รอ้ งไหเ้ ม่อื ดวงอาทติ ยล์ ับ ฟา้ เพราะนำ�้ ตาจะทำ� ใหเ้ ธอมองไมเ่ หน็ ดวงดาว” อะไรทเี่ สยี ไปแลว้ ปว่ ยการทจี่ ะอาลยั อาวรณ์ หนั มาใสใ่ จกบั สงิ่ ดๆี มคี ณุ คา่ ตรงนแี้ ละ เด๋ียวน้ีไม่ดกี ว่าหรอื 134

อยตู่ รงน้ี เดีย๋ วนีก้ ็สุขได้ ความสุขนั้นพร้อมจะตามเราไปทุกท่ี ไม่ว่าฝนตก แดดออก อยบู่ นท้องถนน หรืออยลู่ �ำพังผเู้ ดยี ว แต่บ่อยคร้ังที่เรารสู้ ึกกระสับ กระส่ายกระวนกระวาย ก็เพราะเรามองไม่เห็นความสุข หาไม่ก็ ปดิ ใจไม่ให้สมั ผสั กบั ความสุข เวลาเรามสี ขุ ภาพดี กนิ อม่ิ นอนอ่นุ เรามักไม่ตระหนักว่านั่นแหละคือความสุขแล้วจนกว่าจะล้มป่วย หรือหวิ โหยนอนไม่หลบั เวลาพอ่ แม่ลูกหลานอยู่กบั เรา เรามักไม่ รสู้ กึ ว่านนั่ แหละคือช่วงเวลาอันวเิ ศษของชวี ติ ตอ่ เมือ่ คนรกั ได้จาก ไป จึงได้รู้ว่าเราได้ปล่อยโอกาสทองให้ผ่านเลยไปอย่างไม่เห็น คุณคา่ เพียงแค่รู้จักช่ืนชมส่ิงดีๆ ท่ีมีอยู่กับตัวและรอบตัว เราก็จะ เปน็ สขุ ไดไ้ ม่ยาก เพียงแค่เปิดใจรับร้อู ยกู่ ับปจั จุบนั ความสุขก็จะ มานั่งในหัวใจเรา และหากวางใจเป็น แม้ต้องสูญเสียทรัพย์ 135

พลัดพรากจากคนรกั หรือล้มปว่ ย ใจก็ยงั เป็นสุขได้ เพราะอะไร เกดิ ข้ึนกับเรา ไม่สำ� คญั เทา่ กบั วา่ เรารสู้ กึ หรือมองมันอยา่ งไร ยิ่งมี สติร้เู ทา่ ทันความรสู้ กึ นึกคดิ และมีปญั ญาเขา้ ใจความจรงิ ของชีวติ ก็จะปล่อยวางความทุกข์ได้เร็ว ไม่เก็บเอาสิ่งร้ายๆ มาทิ่มแทงใจ อกี ทัง้ ไม่ปลอ่ ยใหค้ วามยึดมั่นส�ำคัญหมายวา่ “ตวั กขู องกู” มาบบี คั้นจติ 136

137

138

ใจดีสเู้ สือ ประมวล เพ็งจันทร์ อดีตอาจารย์มหาวิทยาลัยเชยี งใหม่ ซึ่ง เป็นทร่ี ูจ้ ักอย่างกวา้ งขวางจากหนงั สือเรอ่ื ง เดนิ สอู่ สิ รภาพ อนั เป็น บันทึกการเดินเท้าจากเชียงใหม่ไปยังเกาะสมุยบ้านเกิดเย่ียงนัก จารกิ แสวงบญุ จนคน้ พบความหมายของชวี ติ ในมติ ทิ างจติ วญิ ญาณ ชวี ติ และมมุ มองทเ่ี ปลยี่ นไปของเขาเมอ่ื เกอื บสบิ ปที แี่ ลว้ ไดส้ รา้ งแรง บนั ดาลใจใหผ้ คู้ นมากมายจนทุกวนั น้ี เขาเคยเล่าประสบการณ์บางช่วงในวัยหนุ่มให้แก่นิตยสาร Way เมื่อเร็วๆ นี้ว่า วนั หนึง่ เขากับเพอ่ื นเดนิ ผ่านตลาด จูๆ่ ก็ได้ ยนิ เสยี ง “แชะ” ดงั จากซอกตกึ เมอื่ มองไปยงั ตน้ เสยี งกพ็ บวา่ มคี น ยนื ถอื ปนื จอ้ งมายงั ทงั้ คู่ เสยี งนนั้ คอื เสยี งลน่ั ไกปนื นน้ั เอง เขาตกใจ มาก วิ่งหนีสดุ ชวี ิตด้วยความกลัวตาย แต่เพ่ือนเขาไมไ่ ด้วิง่ ตามมา ด้วย หลังจากเหตุการณ์ดังกล่าว เขาได้พบเพื่อนคนนั้นอีกคร้ัง 139

แทนท่จี ะแสดงความดใี จ เขากลบั ชห้ี น้าด่าวา่ “มึงอย่าท�ำแบบนน้ั อกี เปน็ อนั ขาด” เพอ่ื นเลา่ วา่ แทนทเ่ี ขาจะวง่ิ หนี กลบั กระโจนเขา้ ไป หามือปืนจนหมอน่ันตกใจว่ิงหนีไป ค�ำพูดของเพื่อนผู้น้ัน ได้สอนเขาว่า “เมื่อต้องเผชิญหน้ากับ ความกลัว อย่าว่ิงหนี ต้องกระโจนเขา้ หา เพอื่ จะได้รวู้ า่ ความกลัว ไม่ไดน้ า่ กลัวอกี ตอ่ ไป” ไม่ว่าเรากลวั อะไรกต็ าม หากเราวิง่ หนสี งิ่ น้ันอยู่ร่ำ� ไป มันก็จะ ตามมาหลอกหลอนเราไมห่ ยดุ หยอ่ น นกั ธรุ กจิ ทกี่ ลวั ความลม้ เหลว ไม่ว่าทำ� อะไร กก็ ลวั ว่าจะล้มเหลวอยตู่ ลอดเวลา ดังน้ันจงึ มกั เลอื ก ส่ิงจ�ำเจหรือย่�ำเท้าอยู่กับที่มากกว่าท่ีจะกล้าริเร่ิมส่ิงใหม่ท่ีไม่เคยมี ใครทำ� มากอ่ น ไมต่ อ้ งบอกกค็ งรวู้ า่ ชวี ติ แบบนยี้ อ่ มนา่ เบอ่ื คนทกี่ ลวั ความแก่ กจ็ ะประหวน่ั ทกุ ครงั้ ทพี่ นิ จิ ใบหนา้ ของตนในกระจกเพราะ กลวั ว่าจะเหน็ รอยยน่ ที่รา้ ยกค็ อื หลายอย่างที่เรากลัวน้นั ไม่วา่ จะ หนีอยา่ งไร ก็หนไี มพ่ ้น สักวนั หนง่ึ ก็ต้องเจอเขา้ กับตวั ความลม้ เหลวและความแก่คือส่วนเสี้ยวของความจริงที่เราต้องเจอทุกคน ถ้ายังกลวั มนั อยู่ ถงึ ตอนน้นั กจ็ ะทกุ ข์ทรมานเปน็ อย่างยงิ่ ดังน้ันแทนท่ีจะคิดหนีมัน ไม่ดีกว่าหรือท่ีจะหันหน้ามาเผชิญ 140

กับมัน เพียงเท่านี้ก็ท�ำให้มันลดความน่ากลัวลงไปทันที พิษสงท่ี เคยคิดวา่ มันมีอย่มู ากมาย กลับละลายหายไป ถึงตอนนน้ั ก็จะพบ วา่ แทจ้ รงิ แลว้ มนั ไมน่ า่ กลวั เลย สงิ่ ทน่ี า่ กลวั กวา่ คอื ความกลวั ในใจ เราต่างหาก มีค�ำกล่าวว่า “ไม่มีอะไรน่ากลัวเท่ากับความกลัว” หลายคน พบวา่ มะเรง็ ไมน่ า่ กลวั เทา่ กบั ความกลวั มะเรง็ มะเรง็ นน้ั ทำ� รา้ ยได้ แต่ร่างกาย แตถ่ ้ากลวั มะเรง็ แลว้ มนั สามารถบัน่ ทอนทง้ั จิตใจและ ร่างกาย ท�ำให้กนิ ไม่ได้นอนไม่หลบั ไร้ชวี ิตชีวา เหมือนคนตายทัง้ เปน็ มบี างคนทรี่ า่ งกายปกติ แตห่ มอวนิ จิ ฉยั ผดิ วา่ เปน็ มะเรง็ ทนั ที ทรี่ ขู้ า่ วกท็ รดุ ทนั ที ตรงขา้ มกบั ผปู้ ว่ ยมะเรง็ หลายคนทยี่ อมรบั ความ จริงได้ กลบั มีสีหน้าย้ิมแย้ม ด�ำเนนิ ชีวิตไดอ้ ย่างเป็นปกตสิ ุข เมอ่ื กลวั อะไรกต็ าม พงึ รวู้ า่ ปญั หาทแี่ ทจ้ รงิ อยทู่ ค่ี วามกลวั ในใจ เรา ดังน้ันสิ่งที่ควรจัดการเป็นอย่างแรกคือความกลัวในใจ อย่า ปล่อยให้มันครอบง�ำใจหรือบงการชีวิตเรา แต่ควรรู้ทันมัน และ ถอนพษิ สงของมนั ดว้ ยการทำ� ตรงขา้ มกบั ทม่ี นั สงั่ เมอ่ื มนั สงั่ ใหห้ นี สิ่งใด ก็ควรเดินหนา้ เขา้ หาส่งิ น้ัน วธิ นี น้ี อกจากท�ำให้มันมอี �ำนาจ เหนือจิตใจของเราน้อยลงแล้ว เรายังจะพบว่าสิ่งที่เรากลัวนั้น แท้จริงไมน่ ่ากลวั แตอ่ ยา่ งใด เอาเขา้ จริงๆ มนั กลบั กลวั เราด้วยซ�้ำ 141

จนตอ้ งลา่ ถอยไป เชน่ เดยี วกบั มอื ปนื ทก่ี ระโจนหนไี ปทนั ทเี มอ่ื เหน็ เหยอ่ื กระโดดเข้าหา ใช่หรอื ไมว่ ่า ท่ีคนโบราณสอนว่า “ใจดีสู้เสือ” กค็ งเพราะเสอื จะเปน็ ฝ่ายกลัวเราทันทีทีเ่ ราไม่กลวั มัน 142

เปลย่ี นเคราะหใ์ หก้ ลายเป็นโชค เราทุกคนย่อมเป็นผลจากการปรุงแต่งของสิ่งแวดล้อมไม่มาก กน็ อ้ ย แตใ่ นเวลาเดยี วกนั เรากม็ อี ทิ ธพิ ลตอ่ สงิ่ แวดลอ้ มดว้ ยเชน่ กนั แม้ความจริงจะมีอยู่ว่า มนุษย์เราอยู่ไม่ได้ถ้าขาดธรรมชาติ ส่วน ธรรมชาติน้ันอยู่ได้แม้ไม่มีเราก็ตาม ศักยภาพที่เพ่ิมพูนในหลาย ศตวรรษท่ีผ่านมาท�ำให้เรามีความสามารถในการดัดแปลงส่ิง แวดลอ้ มมากขน้ึ ขณะเดยี วกนั กถ็ กู กำ� หนดโดยสงิ่ แวดลอ้ มนอ้ ยลง ทุกวันนี้เห็นได้ชัดว่าเทคโนโลยีได้ขยายสมรรถนะของมนุษย์ อยา่ งมากมายจนสามารถพลกิ ผนั ธรรมชาตทิ งั้ บนดนิ ในนำ้� และบน ฟา้ ได้อยา่ งไม่เคยปรากฏมากอ่ น ศกั ยภาพดังกลา่ วถกู ใชเ้ พอื่ สรา้ ง ความสะดวกสบายแก่มนุษย์ แต่มกั ลงเอยด้วยความพนิ าศของสงิ่ แวดลอ้ ม 143

อยา่ งไรกต็ ามมนษุ ยย์ งั มศี กั ยภาพอกี อยา่ งหนงึ่ นน่ั กค็ อื ความ สามารถในการรักษาใจให้เป็นอิสระจากสิ่งแวดล้อม ไม่ผันผวน ตกตำ่� แมส้ งิ่ แวดลอ้ มจะผนั แปร ถงึ กายจะถกู บบี คน้ั กระทบกระแทก แต่ใจก็สงบเย็นได้ ใช่แต่เท่านั้นเรายังสามารถใช้ประโยชน์จาก สถานการณ์อันเลวร้ายย�่ำแย่ ท�ำให้จิตใจนอกจากจะไม่เป็นทุกข์ แล้ว ยังมคี วามเจริญงอกงามมัน่ คง ความสามารถดังกลา่ วน้ีเองท่ีสามารถเปลี่ยนเคราะห์ใหก้ ลาย เป็นโชค เช่นเดียวกับต้นไม้ท่ีเปลี่ยนขยะปฏิกูลให้กลายเป็นปุ๋ย บำ� รงุ ดอกไมใ้ หง้ ดงามและผลไมใ้ หห้ อมหวาน แตท่ กุ วนั นศี้ กั ยภาพ ดงั กลา่ วมกั ถกู มองขา้ มไป ผคู้ นจงึ มงุ่ เปลย่ี นแปลงสง่ิ แวดลอ้ ม ครนั้ สงิ่ แวดลอ้ มไมเ่ ปน็ ไปดง่ั ใจหรอื เกดิ เหตกุ ารณไ์ มค่ าดฝนั จงึ เปน็ ทกุ ข์ อยา่ งยง่ิ แตเ่ มือ่ ใดที่เราตระหนกั ถงึ ศักยภาพในทางจติ ดงั กล่าว เราจะ เห็นความส�ำคัญของการเปล่ียนแปลงตนเอง ฝึกจิตให้ฉลาดใน การมองโลกและเขา้ ใจชวี ติ อนั จะทำ� ใหเ้ ราเหน็ โลกในมมุ ใหม่ ขณะ เดียวกันก็ยกจิตให้เป็นอิสระจากส่ิงแวดล้อมและมีความสุขได้ ง่ายขนึ้ 144

145

146

โมงยามที่เปย่ี มชีวติ ชวี า วลิ โก้ จอหน์ สนั เปน็ นกั รอ้ งและมอื กตี า้ รช์ อ่ื ดงั ขององั กฤษ ซง่ึ มีอิทธิพลต่อการก่อเกิดขบวนการพ้ังค์ของอังกฤษ เมื่อเดือน พฤศจิกายนท่ีผ่านมา เขาต้องยกเลิกการแสดงสดอย่างกะทันหัน เพราะล้มปว่ ยจนต้องรบี น�ำสง่ โรงพยาบาล หมอได้แจ้งเขาในเวลา ต่อมาวา่ เขามมี ะเร็งในตับออ่ น ซ่งึ ไมส่ ามารถรกั ษาได้ และเป็น โรคเดยี วกันกบั ทีค่ รา่ ชีวิตของสตฟี จอ๊ บส์ นี้คือข่าวร้ายท่ีสุดข่าวหน่ึงเท่าที่สามารถเกิดข้ึนกับคนๆ หน่ึง แตว่ ลิ โกศ้ ิลปนิ วยั ๖๕ กลับตอ้ นรับข่าวนีด้ ้วยความดีใจ เขาเดิน ออกจากโรงพยาบาลด้วยความรู้สกึ ตัวเบา ใจฟู “จู่ๆ ก็ร้สู ึกมีชวี ิต ชวี าข้นึ มา คณุ มองต้นไม้ ท้องฟ้า มองทกุ สง่ิ ทุกอยา่ ง แล้วรสู้ ึกวา่ “วิเศษ”จรงิ ๆ” 147

ทง้ั ๆ ที่เขามีเวลาเหลอื ไมเ่ กนิ ๙-๑๐ เดือนจากการคาดคะเน ของหมอ แตเ่ ขากลบั แปลกใจทพี่ บวา่ ไมม่ คี วามรสู้ กึ เศรา้ สรอ้ ยเลย กลบั ตรงขา้ มดว้ ยซำ�้ “ความรสู้ กึ ตอนนม้ี นั มหศั จรรยม์ าก คณุ รสู้ กึ มีชีวิตชีวา แค่เดินบนถนน คณุ ก็รสู้ กึ มชี ีวิตชีวาอยา่ งมาก” ใครท่ีคิดว่าความตายเป็นเร่ืองน่ากลัว วิลโก้เป็นคนหนึ่งที่ไม่ คดิ เชน่ นนั้ เมอื่ รวู้ า่ ความตายใกลเ้ ขา้ มา เขากลบั รสู้ กึ วา่ เวลาแตล่ ะ นาที ประสบการณ์แตล่ ะขณะเป็นสง่ิ มคี ่าอย่างมาก ความรู้สกึ ซึม เศรา้ ทเ่ี คยรบกวนจติ ใจของเขาหายไปเปน็ ปลดิ ทง้ิ ทกุ อยา่ งทส่ี มั ผสั ไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป กลายเป็นความสดใหม่ขึ้นมาทนั ที “ส่ิงเลก็ ๆ ทุกอยา่ งทเี่ หน็ ลมเย็นทกุ สายทสี่ ัมผัสใบหนา้ อิฐ ทุกกอ้ นบนถนน คณุ ร้สู กึ เลยวา่ ฉันมีชวี ติ ฉนั มีชีวิต” เขายงั ให้ สัมภาษณ์อีกว่า “ผมรู้สึกเหมือนขนนกท่ีปลิวไหวไปตามสายลม และลมก็พัดมากระทบผมอย่างเดียวกัน แต่ในใจผมก็ยังรู้สึกถึง ความอิสระเสรี เป็นความรสู้ ึกท่ียอดเยี่ยมมาก” ครัง้ หน่ึงสตีฟ จอ๊ บส์ ไดพ้ ูดถึงตวั เองเม่ือระลึกถึงความตายวา่ “เกอื บทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ ง ไมว่ า่ จะเปน็ ความคาดหวงั ความภมู ใิ จ ความ กลวั การหนา้ แตกและความผดิ พลาดทง้ั หลาย ลว้ นไมม่ คี วามหมาย 148

อะไรเลยเมื่อเทียบกับความตาย” ความรู้สึกท�ำนองน้ีก็เกิดขึ้นกับ วลิ โก้ เช่นกันเม่ือร้วู ่าความตายก�ำลังใกลเ้ ข้ามา “อะไรก็ตามท่ีเคย ท�ำใหผ้ มเศร้าสรอ้ ย วติ กกังวล หรือรำ� คาญ มันไม่เปน็ ปัญหาอกี ตอ่ ไป จนผมอดคดิ ไม่ได้ว่า “เฮย้ ” ท�ำไมถงึ ไมเ่ ป็นแบบนมี้ าก่อน หน้าน้ีวะ ?” ในสายตาของคนท่ัวไป ความตายคือสิ่งตรงข้ามกับชีวิต แต่ อันที่จริงแล้วความตายสามารถท�ำให้เรารู้สึกตื่นตัวและมีชีวิตชีวา แทนทีจ่ ะอยูอ่ ย่างซังกะตาย เพราะทนั ทีท่ีรูว้ า่ ชีวติ ของเรากำ� ลงั จะ หมดสิ้นไป และโลกทั้งโลกท่ีเรารู้จักก�ำลังจะปลาสนาการไป เรา จะเห็นคณุ ค่าของทกุ วนิ าทีที่มีอยู่ และซาบซงึ้ กบั ทุกประสบการณ์ ทเ่ี กดิ ขน้ึ มนั จะไมใ่ ชส่ ง่ิ ซำ�้ ซากจำ� เจอกี ตอ่ ไป เราจะรบั รแู้ ละสมั ผสั มันดว้ ยความร้สู กึ สดใหม่ เป็นความรู้สึกท�ำนองเดียวกันเมื่อรู้ว่าคนคุ้นเคยก�ำลังจะจาก ไปอย่างไม่มีวันกลับ เราจะไม่ปฏิบัติกับเขาอย่างเดิมๆ อีกต่อไป แทนที่จะเมินเฉยหรือรู้สึกร�ำคาญ กลับให้ความใส่ใจกับเขาอย่าง เตม็ ที่ ทกุ ถอ้ ยคำ� ทเ่ี ขาเปลง่ ออกมา จะไมป่ ลอ่ ยใหล้ อยไปกบั สายลม แต่จะเปิดใจรับตระหนักรู้ ขณะท่ีความทรงจ�ำเกี่ยวกับเขา โดย เฉพาะในโมงยามสดุ ทา้ ย จะประทบั แน่นในใจเรา 149

ท่ีจริงเราไม่จ�ำเป็นต้องรอให้ความตายมาประชิดตัว จึงค่อย เห็นคุณค่าของชีวิตและทุกประสบการณ์ เพียงแค่ระลึกถึงความ ตายว่าจะต้องเกดิ ขน้ึ กับเราอย่างแนน่ อนไมว่ นั ใดวันหน่งึ กช็ ่วยให้ เราไม่จมอยู่ในความเฉื่อยเนือย แต่จะใช้ทุกนาทีอย่างมีค่าและมี ชวี ิตอย่างกระตือรอื ร้น รวมทัง้ ปล่อยวางสงิ่ ตา่ งๆ ทเี่ คยทำ� ให้เศร้า หมอง หดหู่ แคน้ เคอื ง ได้งา่ ยขนึ้ ความตายนนั้ หาใชศ่ ัตรขู องเราไม่ มันสามารถน�ำสง่ิ ดีๆ มาให้ แกเ่ ราหากรจู้ ักมองหรือใช้ใหเ้ ป็นชวี ติ 150