นิตยสารสาระวิทย์

A Team Bulletin สารบญั Cover Story 3 บทความพเิ ศษ 8 ร ะเบยี งขา่ ววทิ ย์- เทคโนฯ ไทย 11 ที่ปรึกษา หนา้ ตา่ งขา่ ววทิ ย-์ Sci- สาระ App 22 เทคโนฯ โลก 17 infographic 20 ณรงค์ ศริ ิเลศิ วรกลุ จฬุ ารัตน์ ตันประเสรฐิ รอ้ ยพนั วิทยา 23 ห้องภาพ จมุ พล เหมะคีรนิ ทร์ สภากาแฟ 30 สัตว์ป่าไทย 35 บรรณาธิการผู้พิมพ์ผ้โู ฆษณา สาระวทิ ย์ เปดิ โลก ออ๋ ! มนั เป็น กลุ ประภา นาวานุเคราะห์ ในศิลป์ 36 นิทานดาว 40 อย่างนน้ี ่เี อง 44 บรรณาธกิ ารอ�ำ นวยการ ป้ันนำ้�เป็นปลา 46 Sci Quiz 52 คำ�คมนักวิทย์ 54 น�ำ ชัย ชีวววิ รรธน์ ENdiototer’s บรรณาธิการบริหาร “อวกาศ” คอื พรมแดนของโลกในอนาคตอนั ใกล้ ในเดือนกมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2564 เป็นช่วงท่ีชาวโลกจะไดต้ ดิ ตามภารกิจการส�ำ รวจดาวอังคารอยา่ งใกล้ชดิ ปริทศั น์ เทียนทอง ดว้ ยยานอวกาศ 3 ล�ำ จาก 3 ประเทศ มกี �ำ หนดเดนิ ทางถงึ ดาวเคราะหส์ แี ดง เพอ่ื ศกึ ษาชนั้ บรรยากาศและ ธรณีวทิ ยา รวมถึงการค้นหาสญั ญาณที่เป็นไปได้ของการมชี ีวิตอยขู่ องแบคทีเรียในสมัยโบราณอีกด้วย กองบรรณาธิการ เรม่ิ ตน้ ดว้ ย “ดาวเทยี มโฮป” (Hope) ของสหรฐั อาหรบั เอมเิ รตสเ์ ขา้ สวู่ งโคจรของดาวองั คารส�ำ เรจ็ เมอื่ วนั ที่ 9 กุมภาพนั ธ์ ที่ผา่ นมา หลังจากเดนิ ทางออกจากโลกเมื่อ 7 เดอื นก่อน จากนน้ั ในวันที่ 11 กมุ ภาพันธ์ รกั ฉตั ร เวทีวุฒาจารย์ “ยานเทยี นเวน่ิ -1” (Tianwen-1) ของจนี กเ็ ขา้ สดู่ าวองั คารวงโคจรของดาวองั คารส�ำ เรจ็ ฉลองวนั ตรษุ จนี วชั ราภรณ์ สนทนา และปดิ ทา้ ยดว้ ย “ยานเพอรเ์ ซเวยี แรนซ”์ (Perseverance) ของนาซา ซงึ่ คาดวา่ จะเดนิ ทางไปถงึ ดาวองั คาร อาทิตย์ ลมลู ปล่ัง ในวนั ที่ 18 กมุ ภาพันธ์ นี้ วีณา ยศวังใจ ในสว่ นของประเทศไทยเรา เกดิ ประเดน็ วพิ ากษว์ จิ ารณก์ นั อยา่ งกวา้ งขวาง กบั ถอ้ ยแถลงของ “ศาสตราจารยพ์ เิ ศษ ภัทรา สัปปินนั ทน์ ดร.เอนก เหลา่ ธรรมทศั น”์ รฐั มนตรวี า่ กระทรวงการอดุ มศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ยั และนวตั กรรม เมอื่ ชว่ ง กลางเดือนธันวาคม พ.ศ. 2563 ท่ีประกาศว่า \"ไทยจะเป็นชาติที่ 5 ของเอเชียท่ีสร้างยานอวกาศไป นกั เขยี นประจำ� ดวงจนั ทร\"์ หลายคนมคี วามสงสยั และคลางแคลงใจวา่ ประเทศไทยพรอ้ มแลว้ หรอื ยงั มศี กั ยภาพเพยี งพอ รวศิ ทศั คร ☺หรือไม่ทั้งในด้านของเทคโนโลยีและความพร้อมของทรัพยากรบุคคล ซ่ึง Cover Story ของนิตยสาร พงศธร กจิ เวช ปว๋ ย​ อนุ่ ใ​ จ สาระวิทยฉ์ บับที่ 95 นี้ จะมีค�ำ ตอบใหก้ ับคุณผ้อู ่านทกุ ทา่ นครับ วรศิ า ใจดี ปรทิ ัศน์ เทยี นทอง บรรณาธิการศิลปกรรม บรรณาธกิ าร จฬุ ารตั น์ น่ิมนวล ศลิ ปกรรม เกดิ ศริ ิ ขันติกิตติกุล ผู้ผลิต ฝ่ายสร้างสรรคส์ ื่อและผลติ ภณั ฑ์ ส�ำ นักงานพัฒนาวทิ ยาศาสตรแ์ ละ เทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) กระทรวงการอดุ มศกึ ษา วิทยาศาสตร์ วจิ ัยและนวัตกรรม 111 อทุ ยานวิทยาศาสตรป์ ระเทศไทย ถนนพหลโยธิน ต.คลองหนึง่ อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี 12120 โทรศพั ท์ 0 2564 7000 ตอ่ 1177 โทรสาร 0 2564 7016 เวบ็ ไซต์ http://www.nstda.or.th/sci2pub/ facebook page: นติ ยสารสาระวทิ ย์ ตดิ ตอ่ กองบรรณาธิการ โทรศัพท์ 0 2564 7000 ต่อ 1177 อีเมล [email protected]

SCtoovreyr กองบรรณาธกิ าร กระตา่ ยหมายจันทร์ ความฝันทป่ี ระเทศไทย(ต้อง)ทำ�ได้ \"ไทยจะเป็นชาตทิ ี่ 5 ของเอเชยี ทส่ี ร้างยานอวกาศไปดวงจนั ทร์ โดยคาด วา่ จะใช้ระยะเวลาดำ�เนนิ การไม่เกิน 7 ปี หรือราวๆ ปี พ.ศ. 2571 จะสามารถส่งบนิ โคจรรอบดวงจันทร์ แต่ต้องขอความร่วมมือและการสนับสนุนจากประชาชนใน การระดมทุน\" (คลปิ ข่าว https://youtu.be/WB9cr_LPyZM) จากถ้อยแถลงข้างต้นของ “ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์” รัฐมนตรีว่ากระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม เมื่อช่วงกลางเดือนธันวาคม พ.ศ. 2563 ทผี่ ่านมา กลายเป็นประเดน็ วิพากษ์วิจารณ์ในสังคม ไทยกันอย่างกว้างขวาง โดยมที ัง้ ผู้สนับสนุนและผทู้ ่ีไม่เหน็ ดว้ ย ความแปลกใจและความสงสัยของประชาชนท่ัวประเทศ ค่อยๆ คลี่คลายขึ้น เมื่อทางสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (NARIT) ไดจ้ ัดงานเสวนาออนไลนท์ ีม่ ชี ือ่ ว่า “ถอดรหสั ไทยจะไป ดวงจันทร์” เพอ่ื เปน็ การใหข้ ้อมูลตอ่ ประชาชนอย่างเป็นรูปธรรม ถึงโครงการพัฒนาดาวเทียมขนาดเล็กเพื่อใช้ ในการวิจัยของ คนไทยภายใต้ความร่วมมือของหนว่ ยงานภาครัฐ 3 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

CStoovreyr ท�ำ ไมตอ้ งไปดวงจนั ทร์ ? ไขทุกขอ้ ขอ้ งใจผ่านเสวนาออนไลน์ “ถอดรหัสไทยจะไปดวงจันทร์” เป็นการเสวนาออนไลน์ 3 วันต่อเนอ่ื ง เมอ่ื วันที่ 20-22 มกราคม พ.ศ. 2564 ทีผ่ ่านมา โดยถา่ ยทอดสดผา่ นทาง Facebook ของสถาบนั วจิ ยั ดาราศาสตร์ แห่งชาติ ซึ่งมีคุณสุทธิชัย หยุ่น รับหน้าท่ีเป็นพิธีกรสัมภาษณ์ผู้ บรหิ ารระดบั สงู และผู้ที่มีหน้าทีร่ ับผดิ ชอบโครงการ เรม่ิ ต้นการเสวนาออนไลน์ในวนั ที่ 20 มกราคม ด้วยการให้ ขอ้ มลู เชงิ นโยบายทสี่ �ำ คญั กบั กา้ วส�ำ คญั ของไทยในเวทกี ารพฒั นา เทคโนโลยอี วกาศ เปน็ การผนกึ ก�ำ ลงั พฒั นาเทคโนโลยอี วกาศเพอื่ พลกิ โฉมประเทศไทยจาก “ผซู้ ้ือ” เป็น “ผสู้ ร้าง” (สามารถรับชม ย้อนหลังได้ทาง https://fb.watch/3deKNKDxdU/) จากนน้ั ในวนั ที่ 21 มกราคม พดู คยุ กนั ในเรอื่ งของเทคโนโลยี อวกาศ ที่สามารถสร้างโอกาสในการพัฒนาคน อุตสาหกรรม และเศรษฐกจิ ของประเทศ ต่อยอดนวัตกรรมสู่ sStart up และ การสรา้ งอตุ สาหกรรมอวกาศในประเทศ (สามารถรบั ชมยอ้ นหลงั ได้ทาง https://fb.watch/3deMQZaa8w/) ปิดท้ายวันที่ 22 มกราคม ด้วยการพูดคุยถึงการพัฒนา “ดาวเทยี มวจิ ยั วทิ ยาศาสตร์ TSC-1 สยู่ านโคจรรอบดวงจนั ทร”์ ผา่ นโครงการ \"Thai Space Consortium (TSC)\" ซง่ึ เปน็ โครงการ สำ�คัญท่ีรัฐมนตรีได้พูดถึงตั้งแต่ช่วงปลายปีท่ีผ่านมา (สามารถ รบั ชมย้อนหลงั ไดท้ าง https://fb.watch/3deCXBKTx8/) 4 กุมภาพนั ธ์ 2564

CStoovreyr \"Thai Space Consortium\" ความหวงั แห่งการผลักดนั สู่ องค์กรอวกาศแหง่ ชาติ ภาคคี วามรว่ มมอื พฒั นาความสามารถ เพื่อพัฒนาดาวเทียมขนาดเล็กเพ่ือใช้ใน หนา้ ทร่ี บั ผดิ ชอบของแตล่ ะหนว่ ยงาน เทคโนโลยีอวกาศไทย (Thai Space การวิจัย เป็นการสร้างประสบการณ์ใน มดี ังนี้ Consortium : TSC) เป็นโครงการ การพฒั นาเทคโนโลยขี น้ั สงู ในประเทศไทย - สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ บูรณาการร่วมกันของหน่วยงานท่ีอยู่ และในอนาคตจะเป็นพื้นฐานให้เกิด ภายใต้การกำ�กับดูแลของกระทรวง อุตสาหกรรมอวกาศ (space industry) (องคก์ ารมหาชน) รบั ผดิ ชอบการพฒั นา การอุดมศึกษาวิทยาศาสตร์ วิจัยและ อุปกรณ์ภารกิจวิทยาศาสตร์สำ�หรับ นวัตกรรม ท่ีมีระดับความพร้อมทาง ดาวเทียม (scientific payload) และ วิศวกรรมและเทคโนโลยีในระดับสูง เปน็ ผู้ประสานงานภาคีความร่วมมือ 3 หน่วยงานหลัก คือ สถาบันวิจัย - สำ�นักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศ ดาราศาสตร์ (องคก์ ารมหาชน) ส�ำ นกั งาน และภูมิสารสารสนเทศ (องค์การ พัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสาร มหาชน) รับผิดชอบด้านการควบคุม สารสนเทศ (องคก์ ารมหาชน) และสถาบนั ระยะไกล (remote sensing) วิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน) - ส ถ า บั น วิ จั ย แ ส ง ซิ น โ ค ร ต ร อ น ร่วมด้วยมหาวิทยาลัยและสถาบันวิจัย รบั ผดิ ชอบในสว่ นการพฒั นาโครงสรา้ ง อ่นื ๆ กว่า 10 หน่วยงานทีม่ ีศกั ยภาพ พ้ืนฐานด้านระบบทดสอบและ “ห้อง มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างและพัฒนา ปฏิบัติการจำ�ลองสภาวะอวกาศเพ่ือ ดาวเทียมขนาดเล็กขึ้นด้วยองค์ความรู้ การทดสอบดาวเทียม” และความเช่ียวชาญในแต่ละด้านของ หน่วยงานงานภายในประเทศ โดยเร่ิม ต้นการออกแบบดาวเทียมเพื่อการวิจัย 5 กมุ ภาพันธ์ 2564

CStoovreyr โดยเป้าหมายของโครงการ Thai ดาวเทียมวิจัยทางวิทยาศาสตร์ทั้งหมด โดยสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ Space Consortium คือการพัฒนา 6 ดวง ไดแ้ ก่ (องคก์ ารมหาชน) ไดร้ ่วมลงนามในบันทึก ความรู้และบุคลากรทางด้านเทคโนโลยี ดาวเทียม TSC-P หรอื pathfinder ข้อตกลงความร่วมมือพัฒนาองค์ความรู้ อวกาศของประเทศไทย โดยแผนการ มีแผนจะปล่อยในปี พ.ศ. 2565 ได้รับ และเทคโนโลยสี ำ�หรบั สร้างดาวเทยี ม ดำ�เนินงานหลัก คือการปล่อยดาวเทียม ความร่วมมือจาก สถาบันทัศนศาสตร์ ดาวเทียม TSC-1 มีแผนจะปล่อย แ ล ะ ย า น อ ว ก า ศ แ บ บ ไ ร้ ค น ขั บ กลศาสตร์ขั้นสูงและฟิสิกส์แห่งฉางชุน ในปี พ.ศ. 2568 มีอุปกรณ์สำ�หรับ (unmanned spacecraft) ซ่ึงในช่วง สาธารณรัฐประชาชนจีน ในการร่วม การทำ� hyperspectral imaging และชุด ระยะเวลา 10 ปี จะมีแผนการปล่อย พัฒนาและถ่ายทอดเทคโนโลยีดาวเทียม เคร่ืองวัดและทำ�การทดลองเก่ียวกับ space weather อกี ดว้ ย ดาวเทียม TSC-2 มีแผนจะปล่อย ในปี พ.ศ. 2570 โดยดาวเทียมดวงน้ี จะไปทำ�หน้าที่เป็น orbiter โคจรรอบ ดวงจนั ทร์และท�ำ การส�ำ รวจดวงจนั ทร์และ ทดสอบ deep space communication หรือการสื่อสารทางไกลในอวกาศ ซ่ึง น่าจะเป็นดาวเทียมที่ทางรัฐมนตรีพูดถึง ในคร้งั แรกท่ีเปน็ ข่าว ดาวเทียม TSC-3 มีแผนจะปล่อย ในปี พ.ศ. 2572 ใชป้ ระโยชน์ในการส�ำ รวจ โลก ดาวเทียม TSC-4 มีแผนจะปล่อย ในปี พ.ศ. 2573 เป็นดาวเทียมสำ�รวจ ทรัพยากรโลก ดาวเทียม TSC-5 มีแผนจะปล่อย ในปี พ.ศ. 2574 เป็นดาวเทียมสำ�รวจ อวกาศห้วงลกึ โครงการนย้ี งั เปน็ แกนกลางถา่ ยทอด เทคโนโลยีอวกาศจากภาครัฐ สู่ภาคการ ศกึ ษาและภาคเอกชน ตลอดจนสนบั สนนุ การนำ�องค์ความรู้จากเทคโนโลยีอวกาศ และดาวเทยี มไปตอ่ ยอดพฒั นานวตั กรรม อันจะนำ�ไปสู่ประโยชน์ในด้านเศรษฐกิจ และประเทศชาตติ ่อไป นี่คือบทพิสูจน์ความสามารถของ 6 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

SCotovreyr ประเทศไทย ด้วยการสร้างเทคโนโลยี และใช้งานได้จริง และที่สำ�คัญนับว่า เป็นก้าวแรกท่ีจะทำ�ให้เกิดการพัฒนา เทคโนโลยีอวกาศและดาวเทียมของ คนไทย ได้อยา่ งมัน่ คง เรียบเรียงขอ้ มลู จาก - https://www.facebook.com/novicephysicist/ - https://www.gistda.or.th/main/ - https://www.narit.or.th/ 7 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

บทความ อรพนิ ท์ วิภาสุรมณฑล (เมนช) เรยี บเรยี ง พเิ ศษ มารี กูรี บทที่ 2 มารีในปารสี (ฝร่ังเศส) การศึกษา ครอบครัว ผลงาน และเกยี รตยิ ศ (พ.ศ. 2434-2454) 8 กมุ ภาพันธ์ 2564

บทความ พเิ ศษ ตอนที่ 1 ท่ีซอร์บอนน์ เธอได้รู้จักและได้เรียน มีพี่ชายที่แก่กว่าส่ีปีช่ือ ฌัก (Jacques) กับอาจารย์มีช่ือเสียงทางฟิสิกส์และ ครอบครัวเปน็ โปรเตสแตนต์ สืบเช้ือสาย เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2434 มาเรยี คณิตศาสตร์หลายท่าน เช่น เกเบรียล จากชาวอลั เซเชยี น (Alsatian) พอ่ เปน็ หมอ ส อ บ เ อ น ท ร า น ซ์ ผ่ า น ไ ด้ ล ง ท ะ เ บี ย น ลิปป์แมนน์ (Gabriel Lippmann) มีความคิดอิสระ ก้าวหน้า ค่อนข้างไป เรียนในคณะวิทยาศาสตร์ ท่ีซอร์บอนน์ นักวิจัยผู้ได้รับรางวัลโนเบลจากการค้น ทางสงั คมนิยม ชอบช่วยเหลอื ผูด้ ้อยกวา่ (Sorbonne; มหาวทิ ยาลยั แหง่ ปารสี ) เธอ พบวธิ ถี า่ ยภาพฟลิ ์มสี พอล แอปแพลล์ ปิแอร์ไม่ได้เข้าเรียนในโรงเรียนอย่างเด็ก ใช้ชอื่ ในทะเบยี นว่า มารี สคลอดอฟสกา (Paul Appell) นักคณิตศาสตร์ผู้เป็น ฝรง่ั เศสทวั่ ไป เขาเรยี นจากพอ่ จากพชี่ าย (Marie Sklodowska ) คณบดีคณะวิทยาศาสตร์ และอ็องรี และเรียนคณิตศาสตร์จากครูพิเศษ ระบบการศึกษาในฝร่ังเศสระดับ ปวงกาเร (Henri Poincare) นัก เป็นการเรียนรู้นอกระบบ ไม่อยู่ในกรอบ มัธยมในสมัยน้ัน ไม่เอ้ือให้เด็กผู้หญิง คณติ ศาสตร์รางวลั โนเบล หลักสูตรท่ีใช้ในโรงเรียนท่ัวไป เขาสนใจ เรียนขั้นอุดมศึกษาทาง วิทยาศาสตร์ หลังจบปริญญาตรีทางวิทยาศาสตร์ ทางด้านธรรมชาติวิทยาและเรขาคณิต หรือกฎหมาย จำ�นวนนักศึกษาหญิง โดยการสนับสนุนจากศาสตราจารย์ลิปป์ เขาศึกษาและมีความรูค้ วามเขา้ ใจในด้าน ชาวฝรั่งเศสที่ซอร์บอนน์จึงมีน้อยกว่า แมนน์ มารไี ดร้ บั งานจากสมาคมสนบั สนนุ ต่างๆ เหล่านอี้ ย่างลกึ ซ้ึง เขาชอบคิดค้น นักศึกษาหญิงต่างชาติ ในระยะแรกเธอ ง า น อุ ต ส า ห ก ร ร ม แ ห่ ง ช า ติ ฝ ร่ั ง เ ศ ส เรียนรู้หัวข้อท่ีสนใจทีละเร่ืองด้วยตัวเอง อยทู่ อี่ พารต์ เมนต์ ซง่ึ เปน็ ของบรอเนยี กบั ให้ศึกษาคุณสมบัติทางแม่เหล็กของ เขาสอบเอนทรานซผ์ า่ นไดเ้ ขา้ เรยี นระดบั พ่เี ขย คาสเมอร์ ดลสู กี (Casimir Dluski) เหล็กกลา้ ชนิดต่างๆ เธอได้รบั อนญุ าตให้ มหาวทิ ยาลยั ทซี่ อรบ์ อนน์ ไดร้ บั ปรญิ ญาตรี อพารต์ เมนต์นอี้ ยใู่ นยา่ นพลุกพลา่ น ท้งั คู่ ใช้ห้องแล็บของศาสตราจารย์ลิปป์แมนน์ ทางวทิ ยาศาสตร์เมอ่ื อายสุ ิบแปด ใชอ้ พารต์ เมนตเ์ ปน็ คลนิ กิ ตรวจคนไข้ และ ที่ซอร์บอนน์ ครอบครวั ปแิ อรอ์ ยใู่ นบา้ นมสี วนเลก็ ๆ มกั มเี พอ่ื นชาวโปลแวะเยยี่ มอยู่เสมอ มา เผอญิ ชว่ งนน้ั ศาสตราจารย์โควอลสกี ในยา่ นโซ (Sceaux) แถบชานเมอื งทางใต้ รีจึงตัดสินใจย้ายออกจากบ้านพ่ีสาวและ (Kowalski) แห่งมหาวิทยาลัยฟรีบูร์ ของปารีส เขาเป็นพวกถืออุดมคติ เคย พี่เขย ไปอยู่ห้องเล็กๆ ชั้นหกในบ้านเช่า (University of Fribourg) ซง่ึ เพง่ิ แต่งงาน ผิดหวังในรักตอนเขาอายุย่ีสิบเม่ือคนรัก ย่านละตินควอเตอร์ (Latin quarter) ซ่งึ ใหม่ๆ เดินทางมาเลกเชอร์พิเศษที่ปารีส เสียชีวิต จากนั้นเขาหันมาทุ่มเทกับ ค่าเช่าถูกมากและอยู่ใกล้มหาวิทยาลัย มารรี ูจ้ กั ภรรยาชาวโปลของศาสตราจารย์ งานวิจัยพัฒนาเครื่องมือวิทยาศาสตร์ เธอประหยดั เวลาเดนิ ทางและค่ารถ ได้ คนนี้ตั้งแต่สมัยเป็นครูพ่ีเล้ียงท่ีซูกซูกี อยา่ งเดยี ว งานค้นควา้ เริม่ แรกทำ�รว่ มกับ ทุ่มเวลากับการเรียนเต็มท่ี อาหารหลัก เม่ือคู่สามีภรรยาชาวโปลแวะมาเย่ียม พี่ชาย เป็นงานศึกษาเร่ืองคุณสมบัติ คือขนมปัง ผลไม้ ตามด้วยชาร้อนๆ ใน เธอเอ่ยถึงปัญหาห้องแล็บคับแคบให้ฟัง แมเ่ หลก็ กบั คุณสมบตั ผิ ลึกของสาร ฤดหู นาวเธอใสเ่ สอื้ หลายๆ ชัน้ นอนภาย ศาสตราจารย์โควอลสกีคุ้นเคยกับงาน ในการศกึ ษาผลกึ ของควอตซ์ (quartz) ใต้ผ้าห่มท่ีมีเส้ือผ้ากองทับช้ันบน เพื่อ วจิ ยั ของปิแอร์ กูรี (Pierre Curie) ดี และ เขาคน้ พบความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งแรงกดดนั ประหยดั ถ่านหนิ รู้ว่าปิแอร์ทำ�งานวิจัยทางแม่เหล็กอยู่ที่ ต่อผลึกกับปริมาณประจุไฟฟ้าที่เกิดข้ึน มารีเรียนจบได้รับปริญญาตรีทาง สถาบันไม่ไกลนัก เขาจงึ นัดหมายให้ท้งั คู่ ท้ังคู่อาศัยหลักการน้ีประดิษฐ์เครื่องวัด วทิ ยาศาสตร์ด้วยคะแนนสงู สุด ในปี พ.ศ. พบกันเพอื่ คยุ กนั ถงึ ปญั หานี้ (ชั่ง) ประจุไฟฟ้าเพียโซอิเล็กทริก 2436 เธอเปน็ หนงึ่ ในจ�ำ นวนนกั ศกึ ษาหญงิ ควอตซ์บาลานซ์ (piezoelectric quartz สองคนที่จบในปีนั้น อีกหนึ่งปีต่อมาเธอ ปแิ อร์ กรู ี balance) ปิแอร์ใช้หลักการเดียวกันน้ี สอบผา่ นและไดร้ บั ปรญิ ญาตรที างคณติ ศาสตร์ ประดษิ ฐเ์ ครอ่ื งอเิ ลก็ ทรอมเิ ตอร์ (electrometer) อกี สาขาหนงึ่ (ด้วยคะแนนเปน็ ทสี่ อง) ปิแอร์ กูรี เกิด พ.ศ. 2402 ที่ปารีส 9 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

บทความ พเิ ศษ ซ่ึงใชว้ ัดประจุไฟฟา้ ปรมิ าณนอ้ ยๆ ไดแ้ ม่นยำ�มาก มาร-ี ปแิ อร์ กรู ี นกั วทิ ยาศาสตร์ ‘ดรมี ทมี ’ เมื่อมารีพบกับปิแอร์ในฤดูใบไม้ผลิ ปี พ.ศ. 2437 น้ัน ปิแอร์มีอายุ สามสิบหา้ ปี กำ�ลังจะจบปรญิ ญาโททางฟิสิกส์และเคมี ทงั้ ค่มู ีนสิ ัย ความ สนใจ อดุ มการณ์ และเปา้ หมายหลกั ในชวี ติ คลา้ ยคลงึ กนั คอื งานวจิ ยั และ พฒั นาเครอ่ื งมอื ทางวทิ ยาศาสตร์ มคี วามสามารถทดั เทยี มกนั ทงั้ คถู่ กเถยี ง ถาม ตอบ แกป้ ญั หาคณติ ศาสตรแ์ ละวทิ ยาศาสตรด์ ว้ ยกนั จงึ ไมน่ า่ แปลกใจ ทที่ ั้งคตู่ า่ งพงึ ใจในกันและกัน ถงึ ข้นั หมน้ั หมาย และแตง่ งานกนั ในฤดรู ้อน ปีต่อมา พิธีแต่งงานอย่างเรียบๆ มีข้ึนในวันท่ี 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2438 ณ ศาลาวา่ การแหง่ เมอื งโซ มารแี ตง่ ชดุ สทู วลู สกี รมทา่ สวมเสอ้ื เบลาสต์ วั ใหม่ ซ่งึ เปน็ ของขวญั จากแมส่ ามบี รอเนีย เป็นเสอื้ สกี รมทา่ เลน่ รวิ้ สีน้ำ�เงนิ อ่อน คบู่ า่ วสาวรวบรวมเงนิ ของขวญั จากญาตๆิ ซอ้ื จกั รยานสองคนั เปน็ ของขวญั ปิิแอร์์กัับมารีีหลัังแต่่งงาน และจัักรยานที่่�ชื้้�อจากเงิินของขวััญ วนั แตง่ งาน ทงั้ คปู่ น่ั จกั รยานทอ่ งเทยี่ วตามหมบู่ า้ นชาวประมงตา่ งๆ แถบฝง่ั วัันแต่่งงาน ทะเลในแคว้นบรติ ตานี (Brittany) ระหวา่ งฮนั นีมูน 10 กุมภาพันธ์ 2564

ระเบยี ง ขา่ ววทิ ย-์ เทคโนฯ ไทย “เวชสำ�อางจากขา้ วทบั ทิมชุมแพ” งานวิจยั จากหง้ิ สหู่ ้าง “ข้าว กข69” ที่รู้จักกันอย่าง และนวัตกรรม (สกสว.) จากโครงการวิจัย นี้ยังสามารถกระตุ้นการสร้างคอลลาเจน แพรห่ ลายในชอ่ื “ทบั ทมิ ชมุ แพ” “การประยกุ ต์ใชส้ ารสกดั ร�ำ ขา้ วทบั ทมิ ชมุ แพ และอลิ าสตนิ ได้ ซง่ึ เมอ่ื ผสมลงในผลติ ภณั ฑ์ ซึ่ ง เ ป็ น ข้ า ว ส า ย พั น ธ์ุ ลู ก ผ ส ม ร ะ ห ว่ า ง ในผลิตภัณฑ์เครื่องสำ�อางบำ�รุงผิว” ท่ีมี ผลติ ภัณฑ์จะมคี วามคงตัวดี ไมแ่ ยกช้ัน และ ข้าวเจ้าหอมมะลิ 105 สายพันธ์ุกลายกับ อาจารยฤ์ ทธพิ นั ธ์ รุ่งเรอื ง คณะวิทยาศาสตร์ มีค่าพีเอชใกล้เคียงกับผิวหนัง ป้องกันการ ข้าวสังข์หยดพัทลุง ที่มีการนำ�ไปทดลอง และเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั สวนดสุ ติ เป็น เส่ือมสลายของสารสกัด โดยเทคโนโลยีท่ี ปลกู ครงั้ แรกทศี่ ูนย์วจิ ัยข้าวชุมแพ จังหวดั หัวหน้าโครงการ ว่าพ้ืนเพเป็นคนจังหวัด เลือกใช้คือไมโครเอนแคปซูเลชันท่ีสามารถ ขอนแก่น ให้ผลิตสูง เมื่อหุงสุกมีสีแดง ขอนแก่น จึงอยากให้เกิดการนำ�ผลิตภัณฑ์ ควบคุมการทำ�งานของสาร ให้มีการปลด คล้ายทับทิม โภชนาการสูง มีสารต้าน ในจังหวัดมาทำ�วิจัยเพ่ือยกระดับสร้าง ปล่อยสารในบริเวณท่ีเหมาะสม และลด อนุมูลอิสระสูงเป็นอันดับต้นของข้าวสี มูลค่าเพ่ิม จึงนำ�มาสู่การจับมือร่วมกับ ความสนิ้ เปลอื งในการใชส้ าร ทงั้ นก้ี ารพฒั นา มีฟลาโวนอยด์สูงกว่าสังข์หยดพัทลุง นกั วจิ ยั เพอ่ื หากระบวนการสกดั สารออกฤทธ์ิ ผลิตภัณฑ์เป็นการนำ�ข้าวมาใช้ประโยชน์ให้ เป็นเทา่ ตัว มีโอเมกา 3, 6 และ 9 สงู มี ทางชีวภาพจากข้าวที่เหมาะสม แล้วพัฒนา เกิดสูงสุด เพ่ิมมูลค่าให้กับทุกส่วนของข้าว วิ ต า มิ น อี ท่ี อ ยู่ ใ น รู ป แ อ ล ฟ า โ ท โ ค ฟี ร อ ล มาเป็นมาสก์พอกหน้าชนิดไม่ล้างออก ซึ่ง ท่ีสำ�คัญผลิตภัณฑ์นี้ปราศจากแอลกอฮอล์ และแกมมาออไรซานอล นกั วจิ ัยไทยจึงได้ เตรยี มพรอ้ มออกจ�ำ หนา่ ยแลว้ ในชอ่ื ทางการ พาราเบน และนำ้�หอม จงึ เหมาะสำ�หรบั ผู้ท่ี ร่วมกับเอกชนนำ�ข้าวทับทิมชุมแพมา ตลาดว่า “Facial Perfection Soothing มผี วิ บอบบางแพ้ง่าย แปรรูปเปน็ เคร่อื งสำ�อาง Mask” ปจั จบุ นั เทคโนโลยนี ก้ี �ำ ลงั อยรู่ ะหวา่ งการ นายวรี ะวัฒน์ บุดดาบญุ ผู้บริหารบรษิ ัท จุดเด่นของมาสก์ชนิดน้ีคือ การช่วยให้ ยื่นขอจดอนุสิทธิบัตรงานวิจัย และเตรียม ออไรซ์ เนเชอรัล สกินแคร์ (ประเทศไทย) ผวิ หนา้ ชมุ่ ชน้ื ลดเลอื นรว้ิ รอย และผวิ พรรณ ยื่นขอเคร่ืองหมายฮาลาล รวมถึงเตรียม จ�ำ กดั เลา่ ถงึ นวตั กรรมความงามลา่ สดุ ภายใต้ กระจา่ งใสขึ้น มีคุณสมบตั ยิ ับยัง้ อนมุ ลู อิสระ การผลิตภายใต้ โรงงานท่ี ได้รับมาตรฐาน การสนบั สนนุ ของInnovativehouseส�ำ นกั งาน และยับยั้งการทำ�งานของเอนไซม์อีลาสเทส GMP เพ่ือขยายกลุ่มลูกค้าไปยังกลุ่มมุสลิม คณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัย และคอลลาจเิ นสทที่ �ำ ใหเ้ กดิ รวิ้ รอย นอกจาก ตอ่ ไป เรยี บเรียงจาก : ไทยรัฐ (https://bit.ly/2NPZYxe) 11 กุมภาพนั ธ์ 2564

ระเบยี ง ขา่ ววทิ ย-์ เทคโนฯ ไทย แผ่นกรองอากาศส�ำ หรับรถยนต์ “ต้านรา-แบคทเี รีย” ดร.ณัฏฐพร พิมพะ หัวหน้า “ด้วยแผ่นกรองอากาศในรถยนต์ที่มี ในอากาศ ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อระบบทาง ทีมวิจัยนาโนเทคโนโลยีเพ่ือ ในท้องตลาดส่วนใหญ่จะมีความสามารถใน เดินหายใจของผู้ใช้งาน ก่อให้เกิดโรคต่างๆ สิ่งแวดล้อม กลุ่มวิจัยวัสดุผสมและการ การกรองอนุภาคได้ตามขนาดของช่องว่าง เชน่ ภูมแิ พ้ และปอดอกั เสบ” เคลอื บนาโน นาโนเทค สวทช. เผยผลงาน หรือรูของแผ่นกรองอากาศ ซึ่งหากขนาด ดร.ณฏั ฐพรอธบิ ายถงึ ผลงานแผน่ กรอง นวัตกรรมแผ่นกรองอากาศสำ�หรับรถยนต์ ของฝนุ่ เชือ้ รา และแบคทเี รีย มขี นาดใหญ่ อากาศสำ�หรับรถยนต์ที่พัฒนาข้ึนว่า เป็น ต้านรา-แบคทีเรีย ซ่ึงเป็นผลงานความ กว่ารูกรองก็จะติดสะสมอยู่บนพื้นผิวของ แผน่ กรองอากาศทม่ี กี ารเคลอื บอนภุ าคนาโน ร่วมมือที่มาจากโจทย์ความต้องการของ แผ่นกรอง ซ่ึงเช้ือโรคเหล่านั้นมีโอกาสท่ีจะ บนแผ่นกรอง ซึง่ สารที่เคลือบนัน้ เมอื่ สมั ผัส ผู้ประกอบการ ที่เล็งเห็นโอกาสจาก เตบิ โตอยบู่ นแผน่ กรองหากมสี ภาพแวดลอ้ ม กับผนังเซลล์ของจุลินทรีย์จะทำ�ให้ผนังของ ความเชี่ยวชาญด้านนาโนเทคโนโลยี ของ ท่ีเหมาะสม และเมื่อแผ่นกรองเส่ือมสภาพ เซลลเ์ สยี หาย และยบั ยง้ั ระบบการเผาผลาญ นาโนเทค สง่ิ มชี วี ติ เหลา่ นน้ั กอ็ าจหลดุ ลอยปนเปอื้ นมา ในเซลล์ ทำ�ให้เซลล์ไม่สามารถเจริญเติบโต ตอ่ ไปได้ จงึ สามารถตา้ นเชอ้ื ราและแบคทเี รยี ได้ดี “โดยแผ่นกรองชนิดนี้นอกจากจะ โดดเดน่ เรอ่ื งคณุ สมบตั ใิ นการฆา่ เชอ้ื โรคแลว้ ยังมีต้นทุนในการผลิตต่ำ�และมีกระบวนการ ผลิตสารเคลือบที่ไมซ่ บั ซ้อน ไมก่ ระทบตอ่ สี การขน้ึ จบี และความสามารถในการผา่ นของ อากาศของแผ่นกรอง ผลงานวจิ ยั นผ้ี า่ นการทดสอบประสทิ ธภิ าพ การยับยั้งเชื้อราและแบคทีเรีย ตามวิธีการ ทดสอบมาตรฐานท้ัง Antifungal activity, assessment on textile material: AATCC TM30:2017 (test III), CLSI M2-A11: Performance standards for antimicrobial disk susceptibility tests (Clear zone Test) และ Particulate efficiency tests are followed by ISO16890 Classification ISO ePM10 โดยหลังการเคลือบ อัตราการไหล เวยี นอากาศ (air flow rate) และการสญู เสยี แรงดัน (pressure drop) เท่าเดมิ นอกจากน้ี ยงั มกี ารทดสอบประสทิ ธภิ าพ การใชง้ านโดยน�ำ ไปกรองอากาศในรถยนต์ ท่ี 12 กุมภาพนั ธ์ 2564

ระเบยี ง ขา่ ววทิ ย-์ เทคโนฯ ไทย มขี นาดหอ้ งโดยสารตา่ งกนั เมอ่ื ทดลองใชร้ ถ นวตั กรรมลังไมย้ างพารา เปน็ ระยะทางประมาณ 13,000 กโิ ลเมตร พบ ผสมไอนำ้�มันหอมระเหย วา่ แผน่ กรองอากาศยงั มปี ระสทิ ธภิ าพในการ “ควบคุมการสกุ ยับยัง้ การเจรญิ เตบิ โตของเชื้อโรคไดด้ ี และ ผลไม้ ยบั ยงั้ เช้อื รา” ไม่พบอนุภาคนาโนหลดุ ออกจากแผน่ กรอง” ดา้ นนางสาวอมั พร ศรลี าศกั ด์ิ กรรมการ รองศาสตราจารย์ ดร.นฤมล มาแทน ชะลอการสกุ ของผลไม้ไดอ้ กี ทางหน่ึง” ผู้จัดการ บริษัทเอเทค ฟิลเตรชั่น จำ�กัด หวั หนา้ ทมี นกั วจิ ยั เรอื่ งลงั ไมย้ างพารา รองศาสตราจารย์ ดร.นฤมล กลา่ วตอ่ ใน เสริมว่า เดิมบริษัททำ�ธุรกิจแผ่นกรอง ยืดอายุการเก็บรักษาผลไม้ศูนย์ความ เรอ่ื งตน้ ทนุ ในการผลติ วา่ แมต้ น้ ทนุ ของลงั ไม้ อากาศในรถยนต์อยู่แล้ว แต่เป็นแบบกรอง เป็นเลิศด้านนวัตกรรมน้ำ�มันหอมระเหย ยางพาราผสมไอน้ำ�มันหอมระเหยจะสูงกว่า ฝุ่นธรรมดาซึ่งมีคู่แข่งจำ�นวนมาก เพราะ ม.วลัยลักษณ์ เผยว่าทีมนักวิจัยจากศูนย์ฯ ลงั ไมย้ างพาราทว่ั ไป แตด่ ว้ ยคณุ สมบตั ทิ เี่ ปน็ กระบวนการผลิตทำ�ได้ง่าย เมื่อได้ศึกษา ได้คิดค้นนวัตกรรมลังไม้ยางพารารมไอ ขอ้ เดน่ น้ี เมอื่ น�ำ มาค�ำ นวณจะพบวา่ จะเกดิ จดุ ตลาดของผลติ ภณั ฑจ์ งึ พบวา่ ในตา่ งประเทศ น�้ำ มนั หอมระเหย ส�ำ หรบั ผลติ “ลงั บรรจผุ ล คมุ้ ทนุ ขน้ึ เมอื่ มกี ารน�ำ ลงั ไมม้ าใชป้ ระโยชนซ์ �ำ้ มีการจำ�หน่ายแผ่นกรองที่มีประสิทธิภาพ ไม้ที่สามารถชะลอและควบคุมการสุกได้” หลายครั้ง และยังสามารถสร้างมูลค่าเพิ่ม มากกวา่ และสามารถกรองเชอื้ โรคได้ จึงเริม่ เพ่ือใช้บรรจุผลไม้ภายหลังการเก็บเก่ียว ให้แก่สินค้าทางการเกษตรได้มากกว่าลังไม้ มองหาการพัฒนากระบวนการผลิตภายใน และระหวา่ งการขนสง่ ซง่ึ สามารถใช้ไดก้ ับ ท่วั ไป ประเทศ และได้มาทำ�โครงการวิจัยร่วมกับ ผลไมท้ ุกชนิด ปัจจุบันนวัตกรรมน้ีกำ�ลังได้รับความ ทางนาโนเทค “ลังไม้ชนิดน้ีผลิตจากไม้ยางพาราท่ี สนใจในภาคอุตสาหกรรมผลิตไม้ยางพารา นางสาวอัมพรชี้ว่า ปัจจุบันผู้คนหันมา รมไอและเคลือบสารเคลือบจากธรรมชาติ และนอกจากนี้น้ำ�มันหอมระเหยที่พัฒนา ใส่ใจเรื่องสุขภาพมาข้ึน โดยเฉพาะเรื่อง เพ่ือช่วยป้องกันการเสียของผลไม้จากเชื้อ ขึ้นยังสามารถนำ�ไปขยายการใช้ประโยชน์ ปัญหามลภาวะทางอากาศ ประกอบกับรถ จุลินทรีย์โดยเฉพาะเช้ือรา ทำ�ให้สามารถ ในการยับยั้งเชื้อราบนผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น ทกุ คนั ตอ้ งมแี ผน่ กรองอากาศอยแู่ ลว้ ดงั นน้ั รักษาคุณภาพของผลไม้ภายหลังการเก็บ ผลิตภัณฑ์หัตถกรรม ผลิตภัณฑ์อาหาร หากสามารถเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพของแผน่ กรองได้ เก่ียวได้ยาวนานขึ้น เพ่ิมความปลอดภัยใน บรรจุภัณฑ์อาหาร ใช้เป็นสเปรย์ยับย้ังเชื้อ จะทำ�ให้คุณภาพอากาศภายในห้องโดยสาร การบริโภค จุลินทรีย์ หรือนำ้�ยาล้างมือ โดยทางศูนย์ ดียิ่งขึ้น และเมื่อประกอบกับการที่ผลงาน ทั้งนี้นำ้�มันหอมระเหยท่ีใช้ในการรมไอ ความเปน็ เลิศฯ ได้นำ�องค์ความรู้ไปชว่ ยเพมิ่ นวัตกรรมนี้มาจากการวิจัยและพัฒนาโดย มาจากสารทุติยภูมิท่ีพืชสร้างข้ึนเพื่อป้องกัน มูลค่าให้สินค้าหัตถกรรมของชุมชนต่างๆ นาโนเทค สวทช. ผู้บริโภคก็จะให้ความเชื้อ ตนเองจากแมลง นกั วจิ ยั จึงได้ท�ำ การคิดค้น ในจังหวดั นครศรธี รรมราชแลว้ ” ถอื ในมาตรฐานมากย่งิ ข้นึ อีกด้วย สูตรของไอน้ำ�มันหอมระเหย ท่ีช่วยในการ “บริษัทเตรียมนำ�แผ่นกรองอากาศ หายใจของผลไม้หลังการเก็บเก่ียว เพ่ือให้ สำ�หรับรถยนต์ต้านรา-แบคทีเรีย ออกสู่เชิง สามารถชะลอการสกุ ของผลไม้ได้ และยงั ได้ พาณิชย์ในช่วงกลางเดือนมกราคม พ.ศ. คิดค้นวิธีการดูดซับไอของนำ้�มันหอมระเหย 2564 โดยต้ังเป้าขยายกำ�ลังการผลิตเพิ่ม ในลังไม้ยางพาราเพื่อใช้ในการขนส่งผลไม้ 100% และมีแผนขยายสู่ตลาดตา่ งประเทศ ช่วยยับย้ังเชื้อราท่ีผิวของผลไม้ และช่วย นำ�ร่องในอาเซียนอย่าง สปป. ลาว และ เวียดนาม” เรยี บเรยี งจาก : เรยี บเรยี งจาก : นาโนเทค สวทช. (https://bit.ly/3tqGrEb) กรุงเทพธุรกิจ (https://bit.ly/3aheS7o) 13 กมุ ภาพันธ์ 2564

ระเบยี ง ขา่ ววทิ ย-์ เทคโนฯ ไทย “เพาะผ้งึ ชนั โรง” เพิ่มมลู คา่ เมลด็ กาแฟ ตอ่ ยอดน้�ำ ผ้ึงสูผ่ ลิตภัณฑ์สุขภาพ สถ า บั น วิ จั ย วิ ท ย า ศ า ส ต ร์ แ ล ะ ปลายน�้ำ โดยคณะวจิ ยั วว.ไดด้ �ำ เนนิ โครงการฯ งานวิจัยจำ�นวนมากในต่างประเทศท่ีแสดง เทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) ณ หมู่บ้านขุนลาว ตำ�บลแม่เจดีย์ อำ�เภอ ให้เห็นว่าการผสมเกสรข้ามดอกโดยแมลง เผยผลวิจัย “ผึ้งชันโรง” มีบทบาทและ เวยี งปา่ เปา้ จงั หวดั เชยี งใหม่ บนเทอื กเขาสงู จะทำ�ใหก้ าแฟมีคณุ ภาพมากขน้ึ ประสทิ ธภิ าพสงู ในการผสมเกสรดอกกาแฟ กวา่ 1,300 เมตร ซงึ่ เป็นพนื้ ท่ีปา่ ตน้ น�ำ้ และ ที่สำ�คัญจากการทำ�วิจัยนี้ คณะนักวิจัย ใหม้ รี สชาตแิ ละกลน่ิ หอมเอกลกั ษณเ์ ฉพาะ เป็นพ้ืนที่ปลูกกาแฟอะราบิกาแบบใต้ร่มเงา ยังพบว่าเมื่อมีแมลงมาช่วยผสมเกสรโดย ตวั พรอ้ มสง่ เสรมิ การเพาะเลยี้ งและพฒั นา ไม้โดยไม่ใชส้ ารเคมี เฉพาะผึ้งชันโรง จะทำ�ให้ผลเชอร์รีของ น้ำ�ผ้ึงเพื่อแปรรูปสู่ผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพ “จากการดำ�เนินโครงการดังกล่าว กาแฟสุกสม่ำ�เสมอมากข้ึน ชาวบ้านไม่ต้อง รองรับสังคมผู้สงู อายุ คณะวิจัยพบว่า การที่ “ผึ้งชันโรง” มาเก็บ เสียเวลาข้ึนเขาหลายครั้งเพื่อเก็บผลผลิต ศ. (วิจัย) ดร.ชุติมา เอ่ียมโชติชวลิต น้ำ�หวาน ทำ�ให้เกิดการผสมเกสรให้แก่ดอก และไมเ่ สยี เวลาในการคดั เลอื กผลสกุ ชว่ ยลด ผวู้ า่ การ วว. กลา่ ววา่ ศนู ยเ์ ชยี่ วชาญนวตั กรรม กาแฟไปในคราวเดียวกัน จะมกี ารน�ำ ละออง การปะปนของผลกาแฟที่สุกไม่เต็มท่ีซ่ึง เกษตรสร้างสรรค์ โดยสถานีวิจัยลำ�ตะคอง เรณูจากเกสรตัวผู้ของดอกกาแฟไปยังเกสร สง่ ผลโดยตรงตอ่ รสชาตแิ ละกลนิ่ ของกาแฟ ได้รับโจทย์จากกระทรวง อว. ให้ดำ�เนินการ ตัวเมียเป็นจำ�นวนมาก จนเกิดการปฏิสนธิ ดังน้ันเมื่อต้นกาแฟได้ผู้ช่วยตัวจ๋ิวอย่าง งานวจิ ยั และพฒั นากาแฟอะราบกิ าแบบครบ และติดผลทันที แม้กาแฟจะสามารถผสม ผ้ึงชันโรงมาช่วย จึงทำ�ให้ผลผลิตกาแฟมี วงจร ภายใตน้ โยบาย BCG (Bio-Circular- ตวั เอง (Self pollination) ได้โดยไมต่ ้องพึ่ง รสชาติและกลิ่นที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว Green Economy Model) ต้ังแต่ต้นน้ำ�ถึง การผสมข้าม (Cross pollination) แต่ก็มี โดยจะไดก้ ลนิ่ ทดี่ มี ากทส่ี ดุ เมอ่ื น�ำ เมลด็ กาแฟ มาคั่วแบบอ่อน (light roasted) ซ่ึงจะให้ กลิ่นหอมแบบดอกไมป้ ่า วิศรตุ สุขะเกตุ นกั ทดลองวิทยาศาสตร์ วิจัย สถานีวิจัยลำ�ตะคอง ศูนย์เช่ียวชาญ นวตั กรรมเกษตรสรา้ งสรรค์ วว. หนง่ึ ในทีม คณะวจิ ยั กลา่ ววา่ เดมิ ทเี กษตรกรในหมบู่ า้ น ขนุ ลาวไมม่ คี วามรเู้ รอื่ งผงึ้ กระทงั่ วว. เขา้ ไป 14 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

ระเบยี ง ขา่ ววทิ ย-์ เทคโนฯ ไทย ทำ�งานวิจัย และแสดงให้ชาวบ้านเห็นว่า ได้เพิ่มขึ้น และเป็นการลดการตีรังผึ้งตาม ผึ้งชันโรงท่ีถูกเล้ียงในผืนป่าท่ีอุดมด้วยพืช แมลงผสมเกสรประจำ�ถิ่นตามธรรมชาติน้ัน ธรรมชาตเิ พอ่ื เก็บน�ำ้ ผ้งึ อีกด้วย” สมุนไพร เพ่ือนำ�มาพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ มคี ณุ คา่ ตอ่ พวกเขาอยา่ งไร และการปลกู พชื ผลงานวจิ ยั โครงการงานวจิ ยั และพฒั นา ดูแลสขุ ภาพต่างๆ เชน่ เจลสมานแผล ครมี แบบอินทรีย์จะเป็นการอนุรักษ์ความหลาก กาแฟอะราบิกาแบบครบวงจร ได้ตีพิมพ์ ลดความหย่อนคล้อยใต้ดวงตา รวมถึง หลายทางชีวภาพนี้ให้คงอยอู่ ยา่ งย่งั ยืน เผยแพรใ่ นวารสารระดบั นานาชาติ Interna- เครื่องด่ืมบำ�รุงในผู้สูงอายุ โดยคาดว่า “ดงั นน้ั วว. จงึ ไดม้ กี ารสง่ เสรมิ การเพาะ tional Journal of Science and Innovative งานวิจัยต่อยอดจะสำ�เร็จเป็นผลิตภัณฑ์ เลย้ี งผงึ้ ชนั โรง โดยตดิ ตง้ั รงั ผง้ึ ใตร้ ม่ เงาไม้ใน Technology (IJSIT) Volume 3 Issue 1 และ พร้อมถ่ายทอดเทคโนโลยีสู่เชิงพาณิชย์ใน สวนกาแฟ เพ่ือให้ผ้ึงชันโรงช่วยผสมเกสร ทีมคณะนักวจิ ยั วว. ไดต้ อ่ ยอดงานวิจัยโดย เร็ววันน้ี ดอกกาแฟและพชื ผลชนดิ อนื่ ทชี่ าวบา้ นปลกู การศึกษาคุณสมบัติพิเศษของน้ำ�ผึ้งจาก สลับกันไปตามฤดูกาล และทำ�ให้ชาวบ้าน สามารถเกบ็ น�ำ้ ผงึ้ จากชนั โรงมาขายสรา้ งราย เรยี บเรียงจาก : กรุงเทพธุรกจิ (https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/919591) “ไมโครกรนี ” ผกั จว๋ิ ทานนอ้ ยไดป้ ระโยชนม์ าก ในปริมาณมาก เพื่อให้ได้สารอาหารเท่าท่ี ต้องการ เปรียบเทียบเช่นการทานต้นอ่อน “ไมโครกรีน” คือ ต้นอ่อนของผักที่ ตามขนาดของต้นท่ีเล็ก ส่งผลให้มีความ บรอกโคลีเพียง 50 กรัม ได้คุณประโยชน์ ยงั เจรญิ เตบิ โตไมเ่ ตม็ ที่ โดยจดุ เดน่ ต้องการในตลาดสงู ขนึ้ อย่างตอ่ เน่ือง เทา่ กบั การทานบรอ็ คโคลโี ตเตม็ วยั 1 หวั โดย ของไมโครกรีนคือปริมาณสารอาหารและ ผศ. ดร.ณัฐชัย พงษ์ประเสริฐ อาจารย์ ไมโครกรนี สามารถน�ำ มารบั ประทานไดห้ ลาก พฤกษเคมที ส่ี งู เชน่ วติ ามนิ ซี แคโรทนี อยด์ ประจ�ำ คณะทรพั ยากรชวี ภาพและเทคโนโลยี รูปแบบ เช่น นำ�มาปั่นเป็นเครื่องดื่มสมูทต้ี สารประกอบฟนี อล และแรธ่ าตุตา่ งๆ อาทิ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี โรยหน้ากบั ซุป สลัด หรอื แซนวิช แคลเซียม แมกนีเซียม เหล็ก สังกะสี (มจธ.) บางขุนเทียน กล่าวว่า แนวโน้ม “ น อ ก จ า ก นี้ ยั ง มี ง า น วิ จั ย ยื น ยั น ว่ า ดีบุก และโมลบิ ดี นัม นอกจากนนั้ ยงั มีสาร ความนิยมในการบริโภคผักกำ�ลังเปล่ียนไป ไมโครกรีนมีคุณประโยชน์ต่อสุขภาพมาก ตา้ นมะเร็งสูงกวา่ ผกั โตเต็มวัยท่ัวไป ดังนั้น ผคู้ นเรม่ิ หนั มาบรโิ ภคไมโครกรนี หรอื ตน้ ออ่ น โดยเฉพาะต้นอ่อนของผักในตระกูลกะหล่ำ� คุณประโยชน์ของไมโครกรีนจึงไม่ได้น้อย เพิ่มขึ้น เพราะไม่ต้องบริโภคผักโตเต็มวัย เช่น บรอกโคลี คะน้า กะหล่ำ�ปลี หัวไช เท้า (ไควาเระ) มัสตาร์ด เน่ืองจากมีสาร ตา้ นมะเรง็ (glucosinolate) ทม่ี ีเฉพาะในผกั ตระกูลกะหล�ำ่ เทา่ นั้น ปัจจุบันมีการศึกษาเพื่อนำ�ผักพ้ืนบ้าน ของไทยมาเพาะเป็นไมโครกรีน เช่น กระเจยี๊ บแดง ผกั ขห้ี ดู ซงึ่ ผกั เหลา่ นม้ี คี ณุ คา่ ทางอาหารไม่แพ้ไมโครกรีนต่างประเทศ ถือเป็นทางเลือกใหม่ให้แก่เกษตรกรและ ผู้บริโภค แต่สิ่งที่ต้องคำ�นึงและศึกษาเพิ่ม คอื การออกแบบสภาพแวดลอ้ มในการเจรญิ เติบโตให้เหมาะสมกับผักชนิดน้ันๆ เพ่ือให้ ไมโครกรีนเจริญเติบโตได้ดี มีคุณค่าทาง อาหารและปรมิ าณสารพฤกษเคมีสงู ” ผศ. ดร.ณัฐชัย อธิบายถึงการเพาะ ไมโครกรีนว่า มีหลักการเหมือนกับการปลูก 15 กมุ ภาพันธ์ 2564

ระเบยี ง ขา่ ววทิ ย-์ เทคโนฯ ไทย ผักท่ัวไป แต่ใช้ระยะเวลาการเพาะปลูก สำ�หรับผลิตไมโครกรีนข้ึน ณ มหาวิทยาลัย จ�ำ เป็นตอ้ งปลูกในระบบปิดเทา่ น้ัน ผู้บรโิ ภค เพียง 7-10 วันเท่านั้น ซ่ึงถือเป็นข้อดีอีก เทคโนโลยพี ระจอมเกลา้ ธนบรุ ี (บางขนุ เทยี น) สามารถปลูกไมโครกรีนไว้รับประทานเอง อย่างของการเพาะไมโครกรีน เพราะเม่ือ ซึ่งเป็นการพัฒนาเทคโนโลยีการผลิต ได้ภายในพ้ืนท่ีจำ�กัด เช่น ระเบียงคอนโด ต้นอ่อนมีขนาดความสูงประมาณ 1-4 น้ิว ไมโครกรีนในระบบ PFAL แบบไม่ใช้ดิน ระเบยี งบา้ น เพยี งแตต่ อ้ งมเี วลาดแู ลควบคมุ มใี บเพียง 2-3 ใบ ก็สามารถเก็บมาขายหรือ แหง่ แรกในประเทศไทยทพี่ ฒั นาตอ่ ยอดจาก สภาพแวดลอ้ มเปน็ พเิ ศษมากกวา่ การปลกู ใน รับประทานได้แล้ว ทำ�ให้สามารถเพ่ิมรอบ เทคโนโลยตี น้ แบบจากประเทศญีป่ ่นุ ระบบปิดเท่าน้นั ” การผลิตได้รวดเร็วกว่าการปลูกผักต้นโต การปลกู พชื ในระบบPFALมลี กั ษณะเดน่ ผศ. ดร.ณัฐชัยทิ้งท้ายว่า การปลูก เตม็ วยั ทัว่ ไปหลายเท่า คือ เป็นการปลูกพืชในระบบปิดภายใต้ ไมโครกรีนในปัจจุบันยังคงเน้นการผลิต “การผลิตผักไมโครกรีนในปัจจุบัน แสงเทียมท่ีควบคุมสภาวะแวดล้อมเลียน เพ่ือบริโภคเป็นผักสด แต่ด้วยคุณสมบัติ มักปลูกใน “โรงเรือนปิด หรือระบบปิด” แบบแสงธรรมชาติ มรี ะบบควบคุมอุณหภมู ิ พิเศษของไมโคกรีนที่อุดมไปด้วยสารอาหาร เพื่อควบคุมสภาพแวดล้อมร่วมกับระบบ และความช้นื ระบบหมุนเวียนอากาศ ระบบ และสารพฤกษเคมี จึงได้มีการวางแผน การปลูกพืชแบบไม่ใช้ดินเพื่อลดความเส่ียง ควบคมุ ปรมิ าณกา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซด์ และ พัฒนาต่อยอดงานวิจัยไปสู่ผลิตภัณฑ์ต่างๆ ในเร่ืองการปนเป้ือน ทำ�ให้ขายได้ราคาสูง ระบบควบคุมแสงเทียม ช่วยลดความเส่ียง เช่น ผงต้นอ่อนสำ�หรับใช้เป็นวัตถุดิบหรือ คุ้มค่าแก่การทำ�โรงเรอื น น่นั จงึ เป็นที่มาของ เรอื่ งของการปนเปอ้ื น ปอ้ งกนั โรคจากแมลง เป็นส่วนผสมของผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร “โครงการวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีการผลิต ปลอดสารเคมีอันตราย เอ้ือต่อการผลิตใน และผลิตภัณฑ์บำ�รุงสุขภาพในอนาคต เพ่ือ ไมโครกรีนในระบบปิดควบคุมสภาวะ ปริมาณมาก ลา่ สดุ ไดเ้ ริม่ ทดลองนำ�ผลผลติ เป็นอีกช่องทางในการส่งเสริมให้ผู้บริโภค แวดลอ้ มภายใต้แสงเทยี ม (Plant Factory ไมโครกรีนชนิดต่างๆ ออกวางจำ�หน่ายแล้ว สามารถบริโภคไมโครกรีนได้ ในรูปแบบท่ี with Artificial Light, PFAL)” โดยไดร้ บั การ ตามซเู ปอรม์ ารเ์ กต็ ชนั้ น�ำ อาทิ โกลเดน้ เพลส สะดวกยิ่งข้ึน เช่ือว่าน่าจะตอบโจทย์ผู้ที่ สนับสนุนของสำ�นักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์ ศูนย์การค้าเอ็มควอเทียร์ เอ็มโพเรียม รักสขุ ภาพไดเ้ ปน็ อย่างดี และเทคโนโลยแี ห่งชาติ (สวทช.) ส�ำ นักงาน และสยามพารากอน ภายใต้แบรนด์ เรยี บเรยี งจาก: พฒั นาการวจิ ยั การเกษตร (องค์การมหาชน) “Dr.Sprouts & Microgreens” (สวก.) โดยการพัฒนาระบบต้นแบบ PFAL อย่างไรก็ตามการปลูกไมโครกรีนไม่ มหาวิทยาลยั เทคโนโลยพี ระจอมเกล้าธนบรุ ี (https://bit.ly/2MBUd5J เฟซบกุ๊ สาระวทิ ย์ วนั น้ี !!! สาระวิทย์ ไดเ้ พ่มิ ชอ่ งทางการสอ่ื สาร แสดงความคดิ เหน็ ถงึ กอง บ.ก. ดาวน์โหลดสาระวิทย์ฉบบั ใหม่ และแจ้งความเคลอ่ื นไหวของสาระวิทย์ ใหแ้ กส่ มาชกิ และผู้อา่ นทว่ั ไปแลว้ เขา้ ไปชมได้ที่ https://www.facebook.com/sarawit2you 16 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

หนา้ ตา่ ง ขา่ ววทิ ย-์ เทคโนฯ โลก “BIG 3” โมเดลขับเคลือ่ นเศรษฐกิจใหม่ “เกาหลีใต้” เพื่อบรรลุเป้าหมายดังกล่าว เกาหลีใต้วางแผนการลงทุนใน อตุ สาหกรรม BIG 3 โดยเพิ่มงบประมาณสนับสนุนมากขึน้ ถงึ 37% จากปีก่อนหนา้ หรือจากเดิม 3.1 ล้านล้านวอน (ประมาณ 84,000 ล้านบาท) เป็น 4.2 ล้านล้านวอน (ประมาณ 114,000 ล้านบาท) ในปนี ี้ โดยให้ความส�ำ คัญสงู กบั การลดกฎระเบียบ (deregulation) สง่ เสรมิ การปรบั โครงสรา้ ง และสรา้ งความรว่ มมอื ทว่ั ทง้ั อตุ สาหกรรม เช่น การช่วยเหลือซัพพลายเออร์รถยนต์แบบเก่าที่เป็นระบบ เ ค รื่ อ ง ย น ต์ สั น ด า ป ภ า ย ใ น ใ ห้ ส า ม า ร ถ เ ป ล่ี ย น ตั ว เ อ ง เ ป็ น ซัพพลายเออร์ของยานยนต์แห่งอนาคต ส่งเสริมความร่วมมือ ในอตุ สาหกรรมชปิ SoC ในการสรา้ งโครงสรา้ งพนื้ ฐานและฐานขอ้ มลู ขนาดใหญท่ างชวี ภาพ เพื่อสนบั สนุนอุตสาหกรรมไบโอเฮลท์ สถานการณ์โควิด 19 ทำ�ให้เศรษฐกิจของ หลายประเทศท่ัวโลกตกตำ่� อัตราการขยาย นอกจากน้ี ยังมีนโยบายสง่ เสริมเฉพาะรายอุตสาหกรรมอย่าง ตัวทางเศรษฐกิจลดลงและติดลบในช่วง เปน็ รปู ธรรม เชน่ ในอตุ สาหกรรมยานยนตแ์ หง่ อนาคต เนน้ เพมิ่ สถานี ปีที่ผ่านมา จนมาในปีนี้ที่วัคซีนจากประเทศ เตมิ ไฮโดรเจน (Hydrogen fueling station) ใหม้ ีมากถงึ 110 สถานี ตา่ งๆ เร่มิ มีความพร้อมในการใชง้ านมากขึ้น ภายในครงึ่ ปแี รกน้ี พรอ้ มจดั หาสถานทท่ี เ่ี หมาะสมทง้ั พน้ื ทส่ี าธารณะ สถานการณ์ทางเศรษฐกิจจึงเริ่มมีแนวโน้ม และป๊ัมนำ้�มนั เดิม เพ่ือแปลงไปเป็นสถานีเติมไฮโดรเจน 200 แห่ง กลบั มาดี แตก่ ็ยงั คงตอ้ งรออกี 1-2 ปี กว่า มกี ารจดั การเพอื่ อ�ำ นวยความสะดวกการสรา้ งสถานี รวมทง้ั จดั หาเงนิ สนบั สนุนประมาณ 90 ลา้ นวอนต่อสถานี (ประมาณ 2.4 ลา้ นบาท) เผ่อื ไว้ส�ำ หรบั การขาดทุน วกิ ฤติครัง้ นจี้ ะคล่ีคลายอย่างแทจ้ ริง สำ�หรับอุตสาหกรรมชิป SoC รฐั บาลสง่ เสรมิ การลงทนุ ขนาด ใหญ่และเน้นการทำ�งานร่วมกับรัฐบาลท้องถ่ิน เพื่อเร่งจัดหา ในช่วงสถานการณ์วิกฤติเช่นน้ี เพื่อจะฟ้ืนฟูเศรษฐกิจของ โครงสรา้ งพน้ื ฐานทจ่ี �ำ เปน็ ส�ำ หรบั การตง้ั โรงงานผลติ ชปิ เชน่ ระบบ ประเทศให้กลับคืนมา หลายประเทศจึงเร่ิมวางยุทธศาสตร์ นำ�้ ประปา ระบบบ�ำ บดั น�ำ้ เสยี และยังมีการการขยายการลดหย่อน ทางเศรษฐกิจใหม่ หนึ่งในประเทศที่น่าจับตา คือ “เกาหลีใต้” ภาษไี ปยงั การลงทนุ และการวจิ ยั การผลติ เซมคิ อนดกั เตอรร์ ะดบั สงู ท่ีรัฐบาลเพ่ิงได้ประกาศแผนสนับสนุนอุตสาหกรรมใหม่ที่ ใหม้ ากกวา่ การลดหยอ่ นภาษีส�ำ หรบั R&D ท่วั ไปอีกดว้ ย มีช่ือเรียกว่า “บ๊ิกทรี (BIG 3)” โดยแผนน้ีจะทำ�การสนับสนุน การสง่ เสรมิ อตุ สาหกรรมไบโอเฮลทเ์ นน้ การปรบั ปรงุ และปฏริ ปู อตุ สาหกรรมเซมิคอนดักเตอรร์ ะบบหรือชปิ SoC (System-on- กฎระเบียบด้านสุขภาพ เช่น การออกแนวปฏิบัติเก่ียวกับการใช้ a-chip) อตุ สาหกรรมยานยนตแ์ หง่ อนาคต (Future of car) และ ขอ้ มูลสุขภาพ (health data) การพฒั นาเรอ่ื งเรอ่ื งยีนบ�ำ บัด (gene อตุ สาหกรรมไบโอเฮลท์ (Biohealth) therapy) รวมถงึ การลงทนุ โครงสร้างพืน้ ฐานที่จำ�เป็น เพราะที่ผ่านมาแม้จะเกดิ วกิ ฤติโควิด 19 ขึ้นตลอดชว่ งปี พ.ศ. ผลจากการส่งเสริมอุตสาหกรรมแห่งอนาคตน้ีจะเป็นอย่างไร 2563 กลุม่ อุตสาหกรรม BIG 3 กลบั เตบิ โตขน้ึ อยา่ งก้าวกระโดด เปน็ เรอ่ื งทตี่ อ้ งตดิ ตามตอ่ ไปในระยาว ซงึ่ สาเหตทุ ก่ี ารขบั เคลอื่ นครงั้ ยอดขายรถยนต์ไฟฟา้ และเซลลเ์ ชอ้ื เพลงิ ไฮโดรเจนขยายตวั เพมิ่ ขน้ึ นี้เป็นที่น่าจับตาเป็นอย่างมาก ก็เพราะเกาหลีใต้มีประสบการณ์ใน ถงึ 33.7% การสง่ ออกชปิ SoC เพม่ิ ขน้ึ 18% ถอื เปน็ ยอดสง่ ออกสงู สดุ การเตบิ โตขน้ึ อยา่ งมหาศาลภายหลงั จากการตอ้ งเผชญิ วกิ ฤตติ ม้ ย�ำ ในประวตั กิ ารณข์ องเกาหลใี ต้ สว่ นการสง่ ออกผลติ ภณั ฑ์ไบโอเฮลท์ กงุ้ ในปี พ.ศ. 2540 มาแลว้ ครั้งหนึ่ง ทงั้ การเตบิ โตของอุตสาหกรรม ก็เพิม่ ขน้ึ ถึง 36.9% เกินเป้าหมายท่ีต้ังไวส้ �ำ หรับปี พ.ศ. 2565 แล้ว ยานยนต์และอิเล็กทรอนิกส์ และการเติบโตของกลุ่มเศรษฐกิจ ดังนั้นในปีนี้ เกาหลีใต้จึงได้ประกาศแผนสร้างรากฐานให้ สร้างสรรค์ที่โด่งดังและทำ�รายได้มหาศาลเข้าประเทศจนถึง อุตสาหกรรมบิ๊กทรีเป็นด่ังเคร่ืองยนต์ขับเคล่ือนประเทศ ต้ังเป้า ปจั จบุ ันน้ี ให้เกาหลีใต้เป็นผู้ผลิตรถยนต์ไฟฟ้าและรถยนต์ไฮโดรเจนช้ันนำ� เรยี บเรียงจาก : ของโลก และยกระดบั ไบโอเฮลท์ (K-bio) ใหเ้ ปน็ หนง่ึ ในอตุ สาหกรรม ส่งออก 5 อันดับแรกของประเทศ กรงุ เทพธรุ กจิ (https://bit.ly/3afxaWs) 17 กมุ ภาพันธ์ 2564

หนา้ ตา่ ง ขา่ ววทิ ย-์ เทคโนฯ โลก สหรฐั ฯ ไฟเขียว “โดรนสง่ สินค้า” ในย่านชมุ ชนหนาแน่นช่วงค�ำ่ คืน สหรฐั ฯ โดยส�ำ นกั งานบรหิ ารการบนิ แหง่ ชาตสิ หรฐั (FAA) ไฟเขยี วโดรนขนาดเลก็ บนิ เหนอื ฝงู ชนหนาแนน่ ในชว่ งกลางคนื ได้ เพอ่ื ชว่ ยใหม้ กี ารใชง้ านโดรนในชวี ติ ประจ�ำ วนั เพม่ิ มากขน้ึ และนบั เปน็ กา้ วส�ำ คญั ในการน�ำ โดรนมาใชง้ านเพอ่ื จดั สง่ สนิ คา้ ในเชงิ พาณชิ ยอ์ ยา่ งกวา้ งขวาง FAA ระบุว่า กฎเกณฑ์สำ�หรับการใช้งานโดรนหรือ ในบนั ทกึ ราชการทเ่ี รยี กวา่ Federal Register ในเดอื นมกราคม อากาศยานไร้คนขับ (Unmanned Aerial Vehicle: ปีนี้ โดยผู้ผลิตโดรนจะมเี วลา 18 เดอื น เพ่อื เรม่ิ ผลิตโดรนท่ีมี UAV) คือ โดรนที่มีนำ้�หนักเกินกำ�หนดจะต้องติดตั้ง Remote ID หรอื ขอ้ มลู ประจ�ำ เครื่อง สว่ นผ้คู วบคมุ โดรนจะมี สัญญาณไฟเตือนเพื่อป้องกันอุบัติเหตุ ต้องไม่มีช้ินส่วนยื่น เวลา 1 ปใี นการแจง้ ขอ้ มูล Remote ID ของโดรน ออกมาเพราะอาจทำ�ให้เกิดอันตรายต่อผู้คน และจะต้อง ท่ีผ่านมา บริษัทหลายแห่งต่างแข่งขันกันสร้างฝูงบิน มีเทคโนโลยีการระบุข้อมูลประจำ�เครื่องได้จากระยะไกล โดรนเพ่ือให้ขนส่งสินค้าได้เร็วข้ึน เฉพาะในสหรัฐมีโดรนที่ลง เพ่อื ให้สามารถตรวจสอบขอ้ มูลดังกลา่ วได้จากภาคพ้ืนดนิ ทะเบียนแลว้ กว่า 1.7 ลา้ นลำ� และนกั บินโดรนระยะไกลทผ่ี า่ น ทัง้ นก้ี ฎดงั กลา่ วจะมีผลบังคับใช้ 60 วันหลังจากเผยแพร่ การรบั รองจาก FAA อกี กวา่ 203,000 คน เรียบเรยี งจาก : 1) กองทุนบัวหลวง (https://bit.ly/2MfMmuJ) 2) VOA Thai (https://bit.ly/3qZ0xmS) 18 กุมภาพนั ธ์ 2564

หนา้ ตา่ ง ขา่ ววทิ ย-์ เทคโนฯ โลก “ตนุ่ ปากเป็ด” สตั ว์โลกน่าพิศวง จากทวีปออสเตรเลยี ตนุ่ ปากเปด็ (platypus) เปน็ สตั วโ์ ลกนา่ รกั ทนี่ า่ พศิ วงยงิ่ เพราะสตั วจ์ ากทวปี ออสเตรเลยี ชนดิ นเ้ี ปน็ สตั วเ์ ลย้ี งลกู ดว้ ยนมทอี่ อกลกู เปน็ ไข่ หลงั่ เหงอ่ื เปน็ น�้ำ นม มเี ดอื ยพษิ ทฝี่ า่ เทา้ ทำ�ให้สัตว์ผู้ล่ารู้สึกระคายเคืองจนไม่อยากกินมัน นอกจากน้ันล่าสุดนักวิทยาศาสตร์ยัง พบขนของมันเรืองแสงได้อกี ดว้ ย ทมี นักชีววิทยานำ�โดย ดร.จาง กว๋อจี้ จาก คาดวา่ โครโมโซมเพศของตนุ่ ปากเป็ดที่มมี ากถงึ 10 แทง่ เปน็ มหาวิทยาลัยโคเปนเฮเกนของเดนมาร์ก มรดกทางพนั ธกุ รรมมาจากสตั วจ์ �ำ พวกนก ซงึ่ มคี วามคลา้ ยคลงึ ตีพิมพ์ผลการศึกษาข้างต้นในวารสาร Nature โดยระบุว่า กับของไก่มากท่ีสุด ลักษณะทางพันธุกรรมน้ีทำ�ให้มันออกลูก ได้ถอดลำ�ดับพันธุกรรมทั้งหมดหรือจีโนมของตุ่นปากเป็ด เป็นไข่ ในขณะเดียวกันตุ่นปากเป็ดก็มียีนที่เก่ียวข้องกับ เพื่อให้ทราบถึงความเป็นมาทางพันธุกรรมของสัตว์ชนิดนี้ การผลิตน้ำ�นมหลายตัวเช่นเดียวกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ว่ามีความสัมพันธ์กับวิวัฒนาการของสัตว์เล้ียงลูกด้วยนม ชนดิ อนื่ และมยี นี สรา้ งพษิ ซง่ึ มคี วามเกย่ี วขอ้ งกบั ยนี ของระบบ อยา่ งไรบา้ ง ภมู ิคุ้มกนั ที่พบได้ในสัตว์เลยี้ งลกู ด้วยนมท่วั ไป โดยตุน่ ปากเป็ดเปน็ สตั ว์ในอนั ดับโมโนทรีมาตา (Mono- การวเิ คราะห์พนั ธุกรรมของต่นุ ปากเปด็ ท�ำ ใหท้ ราบว่า การ tremata) ซึ่งเป็นสัตว์จำ�พวกมีทวารสำ�หรับขับถ่ายและช่อง ผลติ น�้ำ นมในสัตวเ์ ลย้ี งลกู ดว้ ยนมทกุ ชนิดรวมถึงมนุษย์ ลว้ นมี สบื พนั ธเุ์ ปน็ อวยั วะเดยี วกนั แตต่ นุ่ ปากเปด็ มโี ครโมโซมเพศถงึ วิวัฒนาการมาจากยีนชุดเดียวกันในบรรพบุรุษร่วม ท่ีมีชีวิตอยู่ 10 แท่ง (5 คู่) มากกว่าสัตว์เล้ียงลูกด้วยนมท่ัวไปที่มีแค่ เมือ่ กว่า 170 ลา้ นปกี อ่ น อยา่ งไรก็ตามตนุ่ ปากเป็ดสญู เสียยนี 2 แท่งเท่านนั้ 4 แทง่ ทชี่ ว่ ยสรา้ งฟนั ไปเมอ่ื ราว 120 ลา้ นปมี าแลว้ ท�ำ ใหม้ นั ไมม่ ี ผลการวิเคราะห์พันธุกรรมทำ�ให้ทราบว่า ตุ่นปากเป็ดมี ฟันเหมือนสัตว์เล้ียงลูกด้วยนมอ่ืนๆ และต้องบดเค้ียวอาหาร พนั ธกุ รรมแบบโบราณทแ่ี ทบจะไมเ่ ปลยี่ นแปลงจากบรรพบรุ ษุ ด้วยปากทีเ่ ปน็ แผ่นแขง็ แทน โดยพวกมันเร่ิมมีวิวัฒนาการแยกสายออกจากสัตว์เล้ียงลูก เรยี บเรียงจาก : ด้วยนมชนิดอ่ืนในยุคจูราสสิกเมื่อราว 187 ล้านปีก่อน โดย กรงุ เทพธรุ กจิ (https://bit.ly/3afxaWs) 19 กมุ ภาพันธ์ 2564

Sci Info graphic 20 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

Sci Info graphic 21 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

สAาpรpะ BOT MAGAZINE 4voices ฟังเสยี งของคุณ เพอื่ สุขภาพทีด่ ขี ้นึ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. กบ.ศุภลักษณ์ เข็มทอง คณะกายภาพบำ�บัด มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล ผเู้ ชย่ี วชาญดา้ นกจิ กรรมบ�ำ บดั จติ สงั คม ไดแ้ นะน�ำ วธิ ี บอกรกั ตวั เอง ดว้ ยการลองฝกึ พดู กบั ตวั เอง แลว้ ฟงั เสยี งตวั เอง เพอ่ื ใหเ้ กดิ สตแิ ละ คดิ บวก โดยในทางกจิ กรรมบ�ำ บดั ถอื เปน็ การฝกึ \"การสอ่ื สารความคดิ ดภี ายในใจ\" หรือ \"Meta-skil\" เพ่อื การวางแผนชีวิตให้สามารถปรับตัวได้ในสถานการณ์ วกิ ฤติ โดยสามารถเรม่ิ ฝกึ ไดง้ า่ ยๆ จากแอปพลเิ คชนั 4voices ซง่ึ จดั ท�ำ ขน้ึ เพอ่ื สาธารณประโยชน์ สามารถดาวนโ์ หลดไดฟ้ รใี นระบบ Android Andorid: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.fourvoices.fourvoices&hl=en 22 กุมภาพนั ธ์ 2564

รวอ้ ทิ ยยพานั รวิศ ทัศคร รวิศ ทศั คร เคยเปน็ กรรมการบรหิ ารและสมาชิกทมี บรรณาธิการวารสารทางชา้ งเผือก สมาคมดาราศาสตร์ไทย เคยท�ำ งานเป็นนักเขียน ประจำ�นติ ยสาร UpDATE นิตยสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ของบรษิ ัทซีเอ็ดยูเคชน่ั (มหาชน) จ�ำ กัด ปจั จุบันรบั ราชการ เปน็ อาจารย์ประจ�ำ สาขาวิชาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยกี ารอาหาร คณะอตุ สาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเชยี งใหม่ สดู่ วงดาว ดว้ ยเคร่ืองยนตข์ ับดนั ไอออน ชว่ งสองเดอื นมานีท้ กุ คนกค็ งได้ข่าวท่เี มอื งไทยเรามแี ผนจะสรา้ งยาน ไปโคจรรอบดวงจันทร์ภายในอีกไมก่ ี่ปขี ้างหนา้ แล้วใช่ไหมครับ 23 กุมภาพนั ธ์ 2564

รวอ้ ทิ ยยพานั หลายคนไมเ่ ชอ่ื วา่ ไทยเรา ภาพจาก https://en.wikipedia.org/wiki/Gridded_ion_thruster#/media/File:Electrostatic_ จะมีความสามารถ ion_thruster-en.svg ในการสรา้ งจรวดขบั ดนั เพอ่ื สง่ ยานอวกาศ ขนึ้ วงโคจรได้ เพราะตอ้ งมกี ารสงั่ สมระดบั จะโดนเผาไหม้หมดในระยะเวลาไม่นาน หลังจากผ่าน electrostatic grid ทำ�ให้ ความรู้ความชำ�นาญและเทคโนโลยีมา แต่เครื่องยนต์ขับดันพลังไอออน (ion ก๊าซที่ถูกเร่งความเร็วในสนามไฟฟ้า พอสมควร จึงจะสามารถสร้างโครงการ propulsion) หรอื ion drive แมจ้ ะมอี ตั ราเรง่ แล้วน้ัน พุ่งออกไปอย่างรวดเร็ว ด้วย อวกาศใหญ่ๆ ได้ แต่ส่งิ ท่หี ลายคนเข้าใจ ที่ต่ำ�มาก และมีแรงขับดันค่อนข้างน้อย ความเรว็ สงู ถึง 20–50 กิโลเมตรต่อวนิ าที ผิดถนัดในคร้ังแรกที่มีข่าวก็คือ เราจะ แต่สามารถเดินเคร่ืองได้เป็นเวลานาน โดยใชพ้ ลงั งานปอ้ นในช่วง 1–7 kW สรา้ งจรวดน�ำ ส่งเอง ซึ่งอนั ท่ีจริงไมใ่ ช่ แต่ หลกั การท�ำ งานคอื การท�ำ ใหก้ า๊ ซในสภาพ เน่ืองจากเครื่องยนต์ขับดันพลัง แผนที่มีคือการพัฒนาสร้างยานอวกาศ เป็นกลางเกดิ การแตกตัวเปน็ ไอออนดว้ ย ไอออน สามารถทำ�งานอย่างต่อเนื่อง ขนาดประมาณ 300 กิโลกรัม โดยมี การยงิ ดว้ ยอเิ ลก็ ตรอน ท�ำ ใหเ้ กดิ กลมุ่ กา๊ ซ ความเร็วสุดท้ายของยานอวกาศที่นำ�มัน น้ำ�หนักยาน 150 กิโลกรัม และน้ำ�หนัก ประจบุ วก ซง่ึ จะถกู เรง่ ความเรว็ โดยอาศยั ไปใช้จึงเร็วมาก เพราะในอวกาศแทบจะ ของซนี อนและกา๊ ซอกี 150 กโิ ลกรมั และ แรงคูลอมบ์ (coulomb force) ท่ีเป็น ปราศจากแรงเสียดทาน แมว้ ่าแรงขบั ดัน อาศัยบริการของประเทศอ่ืนในการส่ง แรงดูดหรือผลักกันทางไฟฟ้าตามสนาม ท่ีได้จะมีน้อยนิดเทียบได้กับความรู้สึก ขึ้นสู่วงโคจร จากน้ันจึงมุ่งหน้าสู่วงโคจร ไฟฟา้ ทา้ ยสดุ อเิ ลก็ ตรอนทเี่ กบ็ ไวช้ ว่ั คราว ของเรา ต่อนำ้�หนักของกระดาษ A4 รอบดวงจนั ทร์ เพอ่ื เกบ็ และตรวจวดั ขอ้ มลู จะถูกเติมกลับเข้าไปในพวยก๊าซไอออน หน่งึ แผ่นท่ีวางเอาไว้บนมอื เท่านัน้ เอง ทางวิทยาศาสตร์ต่างๆ เพ่ือนำ�มาศึกษา โดยใช้อุปกรณ์ท่ีช่ือว่า neutralizer วจิ ยั ตอ่ ไป นน่ั เปน็ วสิ ยั ทศั นข์ องแนวคดิ โครงการ ดังกล่าว ซ่ึงไม่ว่าจะได้ผลความสำ�เร็จ ระดับใดในอนาคต แต่สิ่งท่ีน่าสนใจมาก คอื หลกั การเบอื้ งหลงั ของระบบขบั เคลอื่ น ยานในอวกาศด้วยก๊าซซีนอน ว่าระบบ ขบั เคลอ่ื นแบบนี้ หรอื แบบใกล้เคยี งกันมี หลักการทำ�งานอย่างไร เรามาลองชมกนั ดูเลยครับ เครอ่ื งยนตข์ บั ดนั พลงั ไอออนคอื อะไร การเดินทางในอวกาศเป็นระยะเวลา นาน ไมอ่ าจใช้เคร่ืองยนต์ทีอ่ าศัยการเผา ไหม้เช้ือเพลิงจรวดตามปกติเน่ืองจากแม้ จะให้อัตราการเร่งที่สูง แต่เช้ือเพลิงก็ 24 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

รวอ้ ทิ ยยพานั การกอ่ เกดิ แหง่ ต�ำ นาน ... โดยเสนอขน้ึ ในปี พ.ศ. 2454 โดยเทคนคิ นี้ เกียรติเป็นหน่ึงในสามของบิดาของ เขาแนะน�ำ ให้ใชง้ านทรี่ ะดบั ความสงู มากๆ วทิ ยาการดา้ นจรวดรว่ มกบั คอนสแตนตนิ คอนสแตนตนิ ซอี อลคอฟสกี ที่มีสภาวะใกล้เคียงสุญญากาศ แต่ ซีออลคอฟสกี และโรเบิร์ต กอดเดิร์ด ลำ � ไ อ พ่ น ใ ช้ ก ร ะ แ ส อ า ก า ศ ที่ แ ต ก ตั ว ซ่ึงอธิบายความคิดของเขาเกี่ยวกับ เปน็ ประจทุ ่ีความดนั บรรยากาศ เร่ืองน้ี และทำ�นายว่าจะมีการใช้งาน แนวคิดนี้เกิดข้ึนอีกครั้งในหนังสือ ในการขับเคลื่อนยานอวกาศ และการ ชื่อ Wege zur Raumschiffahrt (Ways ควบคมุ ความสงู และการเรง่ ความเรว็ ของ to Spaceflight) ตพี มิ พ์ในปี พ.ศ. 2466 ก๊าซมีประจุท่ีมีการสนับสนุนการทำ�งาน ซ่ึงเขียนโดย แฮร์มัน ยูลีอุส โอแบร์ท ดว้ ยไฟฟา้ สถิต (Hermann Julius Oberth) ซ่ึงได้รับ แวรน์ แฮร์ ฟอ็ น เบราน์ ในชว่ งทสี่ งครามโลกครง้ั ทส่ี องยตุ ลิ ง ในปี พ.ศ. 2488 แวร์นแฮร์ ฟอ็ น เบราน์ ภาพจาก https://twitter.com/RusArtCul- ภาพจาก https://sco.wikipedia.org/wiki/Wernher_von_Braun ture/status/777153269617586176/ photo/1 คนแรกทเ่ี ขยี นแนวคดิ ของเครอ่ื งยนต์ ขับดันพลังอไออนคือ คอนสแตนติน ซอี อลคอฟสกี (Konstantin Tsiolkovsky) นักวิทยาศาสตร์ด้านจรวดของสหภาพ โซเวียต และผู้บุกเบิกศาสตร์ด้าน วิศวกรรมอวกาศและการบินอวกาศ 25 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

รวอ้ ทิ ยยพานั (Wernher von Braun) วิศวกรจรวด เป็นนักวิทยาศาสตร์ด้านปรมาณู ไฟฟ้า Space Flight” ตีพิมพ์ในปี พ.ศ. 2482 แหง่ กองทพั นาซี ผเู้ ปน็ ลกู ศษิ ยข์ องแฮรม์ นั และวิทยาการจรวดชาวเยอรมันเช่นกัน ซง่ึ ศาสตราจารย์ไดอ้ ทุ ศิ บทหนงึ่ ในหนงั สอื ยูลีอุส โอแบร์ท เขาเคยออกแบบสร้าง ซงึ่ เปน็ สมาชกิ ของทมี พฒั นาจรวดดง้ั เดมิ เล่มน้ันให้กับโจทย์ปัญหาต่างๆ หลายข้อ จรวดมิสไซส์วี-2 ท่ีเป็นอาวุธลับสุดยอด ของเขาในสมัยสงครามซึ่งถูกสหรัฐ เกี่ยวกับระบบขับดันพลังงานไฟฟ้า โดย ที่ลำ้�หน้ากว่าฝ่ายสัมพันธมิตรไปหลาย อเมริการับตัวมาทำ�งานในองค์การนาซา สาธติ ใหเ้ หน็ การออกแบบแบบหนง่ึ ในนนั้ สบิ ปี ไดม้ อบตวั ตอ่ ฝา่ ยอเมรกิ า ซงึ่ เลง็ เหน็ เช่นกัน เพ่ือให้ลองทบทวนงานวิจัยของ ทสี่ ามารถขบั ดนั จรวดไดถ้ งึ ระวาง 150 ตนั ประโยชนข์ องนกั วทิ ยาศาสตรแ์ ละวศิ วกร ยูลอี ุส โอแบรท์ ผูเ้ ปน็ อาจารยข์ องเขา ทีเดียว นาซี จึงรับเขาเข้าไปพัฒนาวิทยาการ ฟ็อน เบราน์กล่าวกับสตูลิงเกอร์ นอกจากนี้สตูลิงเกอร์ยังได้เรียนรู้ จรวดต่อท่ีฐานทพั Fort Bliss ในยทุ ธการ ไว้ในปี พ.ศ. 2490 ว่า ข้อเสนอของ อกี วา่ โรเบริ ต์ กอดเดริ ด์ เองก็ไดเ้ คยกลา่ ว Operation Paperclip ซึ่งเป็นแผนงาน ศาสตราจารย์โอแบร์ทหลายอันถูกต้อง เกย่ี วกบั การเรง่ อนภุ าคมปี ระจใุ หม้ คี วามเรว็ ของทางฝ่ังอเมริกาในการอ้าแขนรับ และเขาไม่แปลกใจเลยหากเราจะบินไป สูงมากได้ โดยไม่ต้องใช้อุณหภูมิสูง มันสมองช้ันหัวกะทิเหล่านี้เข้าไปทำ�งาน ดาวอังคารด้วยการขับเคลื่อนด้วยระบบ เอาไว้ต้ังแต่ปี พ.ศ. 2499 มาแล้ว หลัง กบั ฝง่ั ตน ไฟฟา้ จากน้ันในปี พ.ศ. 2498 สตูลิงเกอร์ ซึ่งหลังจากนั้นสตูลิงเกอร์ก็ได้ง่วน ก็ได้นำ�เสนอผลงานวิจัยท่ีการประชุม เออรเ์ นสต์ สตลู งิ เกอร์ อยู่กับความสนใจในเรื่องทฤษฎีการขับ การบินอวกาศนานาชาติ (International เคลื่อนด้วยไฟฟ้า จนไปพบกับสำ�เนา Astronautical Congress) ในกรงุ เวยี นนา ซง่ึ ในตอนนน้ั ฟอ็ น เบราน์ มคี วามฝนั ของหนังสือเล่มหน่ึงของศาสตราจารย์ ในหัวข้อความเป็นไปได้ของระบบขับดัน ที่จะพัฒนาจรวดท่ีสามารถเดินทางไปยัง โอแบร์ทเข้า ท่ีช่ือว่า “Possibilities of ยานอวกาศด้วยพลังงานไฟฟ้าอีกด้วย ดาวเคราะห์ดวงอื่นได้ จึงเข้าไปพบกับ นอกจากนี้เขายังได้พัฒนาระบบนำ�ทาง เออรเ์ นสต์ สตลู งิ เกอร์ (Ernst Stuhlinger) กับทีมของฟ็อน เบราน์ ให้แก่กองทัพ สหรฐั ฯ อกี ด้วย ภาพจาก https://www.wired.com/2012/04/ernsts-ions-week-concludes-nerva-ion- mars-mission-1966/ แฮโรลด์ อาร.์ คอฟแมน ระบบขบั ดนั พลงั ไอออนทใ่ี ชง้ านจรงิ จงั น้ัน มีการพัฒนามาต้ังแต่ทศวรรษท่ี 50 โดย แฮโรลด์ อาร์ คอฟแมน (Harold R. Kaufman) ซึ่งทำ�งานให้กับศูนย์วิจัย Glenn โดยองค์การนาซาได้สร้างมันข้ึน จนส�ำ เรจ็ ในปี พ.ศ. 2502 เ ค รื่ อ ง ไ อ พ่ น ขั บ ดั น ไ อ อ อ น ด้ ว ย ไฟฟ้าสถิตท่ีเขาสร้างน้ี มีแหล่งกำ�เนิด ไอออนขนาดกะทัดรัดเขาตั้งช่ือมันว่า Kaufman Ion Source โดยอาศยั หลกั การ ยิงด้วยอิเล็กตรอน ซ่ึงเป็นการดัดแปลง แบบมาจากเคร่ือง Duoplasmatron 26 กุมภาพนั ธ์ 2564

รวอ้ ทิ ยยพานั พัฒนาขึ้นในปี พ.ศ. 2499 โดย ศาสตราจารยแ์ มนเฟร็ด ฟ็อน อาร์เดน็ น์ ภาพจาก https://www.nasa.gov/feature/dr-harold-r-kaufman/ (Manfred von Ardenne) แรกเรม่ิ เดมิ ทเี จา้ เครอ่ื ง Duoplasma- tron นั้นพัฒนาข้ึนมาใช้เป็นแห่งกำ�เนิด ไอออนสำ�หรับป้อนเคร่ืองวิเคราะห์สาร ดว้ ยเทคนคิ mass spectrometry เท่านั้น โดยมีเป้าหมายในการเพิ่มระยะเวลาใน การใหก้ �ำ ลงั ขบั ดนั ยานอวกาศในการส�ำ รวจ อวกาศห้วงลึก รวมถึงเป้าหมายในการ ใชง้ านเชงิ พานชิ ย์ในการปรบั วงโคจรของ ดาวเทียมแบบต่างๆ ซ่ึงนาซาได้ประเมิน เอาไว้ว่าระบบน้ีมีประสิทธิภาพท่ีดีกว่า จรวดเชื้อเพลงิ เหลวถึงสบิ เท่า หลงั จากนนั้ องคก์ ารนาซาทสี่ าขาศนู ย์ การบนิ อวกาศมารแ์ ชล (NASA Marshall) ก็ไดพ้ ฒั นากระบวนการทอ่ี ะตอมของธาตุ ซีเซียมจะแตกตัวเป็นไอออน เม่ือสัมผัส กับพ้ืนผิวของโลหะทังสเตน (tungsten) หรอื ธาตรุ ีเนยี ม (rhenium) ที่รอ้ น แล้วจงึ 27 กมุ ภาพันธ์ 2564

รวอ้ ทิ ยยพานั ภาพจาก https://sec353ext.jpl.nasa.gov/ep/multimedia.html กาลเวลาล่วงเลยมาอีกนาน มา จนถึงช่วงต้นทศวรรษที่ 90 ซ่ึงเป็นยุคท่ี ไดต้ กลงเซน็ สญั ญากบั หอ้ งปฏบิ ตั กิ ารวจิ ยั ทท่ี �ำ เพอ่ื ใหส้ ภาวะเหมอื นกบั ทเ่ี ครอ่ื งยนต์ ห้องปฏิบัติการแรงขับเคลื่อนไอพ่นของ Hughes Research Laboratory ในมาลิบู จะประสบในอวกาศ นาซา (Jet Propulsion Lab, JPL) ได้มี ให้พัฒนาเคร่ืองยนต์ขับดันไอออนขึ้น อย่างไรก็ตามหลังจากนั้นนาซาก็ได้ ชื่อเสียงเป็นท่ีรู้จักกันอย่างแพร่หลาย ซ่ึงเคร่ืองต้นแบบก็ได้พร้อมสาธิตใน พักโครงการนี้ไว้ เพราะกำ�ลังเร่งภารกิจ ทาง JPL จึงร่วมกับนาซาที่ศูนย์ลูอิส วนั ที่ 27 กนั ยายน พ.ศ. 2504 ทหี่ อ้ งปฏบิ ตั ิ ที่จะส่งมนุษย์ไปดวงจันทร์ในยุคแข่งขัน (NASA Lewis) ในโครงการ Solar Electric การวิจัยในมาลิบู ซ่ึงตัวของ เออร์เนสต์ ดา้ นอวกาศกับสหภาพโซเวียต ด้วยจรวด Power Technology Applications สตูลิงเกอร์เอง ก็ได้ร่วมเป็นสักขีพยาน ที่ทำ�งานด้วยระบบการเผาไหม้เช้ือเพลิง Readiness (NSTAR) เพื่อพัฒนา ในการทดสอบนี้ด้วย โดยได้สังเกต เคมีตามปกติ จึงมอบหมายงานอ่ืนให้แก่ เครอ่ื งยนตข์ บั ดนั ไอออนทใ่ี ชก้ าซซนี อนขน้ึ เครื่องยนต์ทำ�งานในห้องสุญญากาศ ทีมของสตูลงิ เกอรท์ �ำ และได้ประสบความสำ�เร็จในการทดสอบ เครอ่ื งตน้ แบบในปี พ.ศ. 2539 ซ่ึงทำ�งาน ได้กว่า 8,000 ชวั่ โมง ซง่ึ ผลการทดสอบน้ี ไดถ้ กู น�ำ ไปออกแบบอปุ กรณส์ �ำ หรบั ใชก้ บั ยานสำ�รวจ Deep Space 1 ของ JPL และยานอวกาศ DAWN ในเวลาต่อมา นอกจากนย้ี งั เคยถกู ใช้ในยาน SMART-1 ขององค์การอวกาศยุโรป ทอ่ี อกแบบโดย ประเทศสวีเดน ซ่ึงเดินทางไปโคจรรอบ ดวงจนั ทร์ และยานฮายาบสู ะ (Hayabusa) 1 และ 2 ขององค์การสำ�รวจอวกาศ ประเทศญ่ปี ุ่นในปัจจุบนั อีกด้วย เทคโนโลยีขับดันด้วยไอออนจึงไม่ใช่ แนวคิดใหม่อย่างที่เข้าใจกันแต่อย่างใด หากเป็นเทคโนโลยีท่ีผ่านการพัฒนา มายาวนาน และไดพ้ สิ จู นแ์ ลว้ ถงึ การน�ำ เอา ไปใชง้ านในทางปฏบิ ตั สิ �ำ หรบั การขบั เคลอ่ื น ยานอวกาศต่างๆ ในปจั จุบัน ในบทความตอนหน้า เราจะมากล่าว กันต่อไปถึงหลักการทำ�งานของระบบ ขับดันไอออนแบบต่างๆ และแนวคิด ของระบบขับเคลื่อนของยานสำ�รวจ ระหว่างดาวฤกษ์ ในอนาคตกันนะครับ โปรดติดตามตอนต่อไปครบั 28 กุมภาพนั ธ์ 2564

รวอ้ ทิ ยยพานั ครง้ั หนง่ึ ...ธงชาตไิ ทย เคยไปเยอื นวงโคจรรอบดวงจนั ทร์ หากยอ้ นเวลากลบั ไปราวครง่ึ ศตวรรษ ในโครงการอะพอลโล ธงชาตไิ ทยไดข้ นึ้ ไปกบั ยานอะพอลโล 15 ในระหวา่ งวนั ท่ี 26 กรกฎาคม–7 สงิ หาคม พ.ศ. 2514 พรอ้ มกบั บรรดาธงชาตจิ ากประเทศตา่ งๆ ซงึ่ หลงั จากนนั้ อกี 39 ปตี อ่ มา อลั เฟรด เอม็ วอรเ์ ดน ซ่ึงเป็นนักบนิ ผู้บงั คบั ยานทเ่ี ป็นยานโคจรรอบดวงจนั ทรก์ ็ได้เซน็ ชอ่ื เอาไว้บนผืนธงชาติต่างๆ เหลา่ นัน้ และน�ำ ออกประมลู ซึ่งคุณพฤติพล ประชุมผล ผู้อำ�นวยการ “พิพิธภัณฑ์ธงชาติไทย” ได้ติดตามหลักฐานทางประวัติศาตร์ช้ินน้ีกลับคืนมา เพ่ือเป็นส่วนหน่ึงของหน้าประวัติศาสตร์ด้านอวกาศของไทยสืบไป ว่าครั้งหนึ่งธงชาติของเราได้ข้ึนไปสู่อวกาศไกลออกไปถึง วงโคจรรอบดวงจนั ทร.์ .. และหวงั วา่ ครง้ั ตอ่ ไปจะมาถงึ ดว้ ยน�้ำ พกั น�้ำ แรงของชาตเิ ราเอง หากโครงการสง่ ยานส�ำ รวจขนาดเลก็ ไป ดวงจนั ทร์ในอีกไม่กปี่ ขี า้ งหนา้ ประสบความสำ�เรจ็ ไปดว้ ยดี ตดิ ตามอา่ นเพม่ิ เติมเกย่ี วกับธงผนื ประวตั ศิ าสตร์น้ีไดท้ ี่ https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/484661 https://www.museumthailand.com/th/museum/Thaiflag แหล่งข้อมูลส�ำ หรับอ่านเพมิ่ เตมิ https://web.archive.org/web/20100327120759/http://science.nasa.gov/newhome/headlines/prop06apr99_2.htm https://en.wikipedia.org/wiki/Ion_thruster#Origins https://www.nasa.gov/centers/glenn/about/fs21grc.html 29 กมุ ภาพันธ์ 2564

สภากาแฟ ผศ. ดร.ป๋วย อนุ่ ใจ ภาควชิ าชีววทิ ยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล ผศ. ดร.ป๋วย​อุน่ ใจ | http://www.ounjailab.com นักวจิ ัยชีวฟสิ ิกส์แ​ ละอาจารย์ประจำ�ภาควชิ าชวี วทิ ยา​ คณะวทิ ยาศาสตร์​ มหาวิทยาลย​ั มหดิ ล​ นักสอื่ สารวิทยาศาสตร​์ นกั เขยี น​ ศิลปนิ ภาพสามมติ ิ​ และผู้ประดิษฐ​์ฟอนต์ไทย​ มคี วามสนใจทัง้ ในด้านวิทยาศาสตร์​เทคโนโลย​ี งานศลิ ปะและบทกวี แอดมินและผูร้ ่วมก่อต้งั ​เพจ​ FB: ToxicAnt​ เพราะทกุ ส่งิ ลว้ นเป็นพิษ หน้าตากรุ้มกริ่มของน้องแมวยามได้ดมกลิ่นต้นกัญชาแมว เร่ือง (ไม)่ ลับ ฉบับกัญชา (แมว) หลังจากรอคอยกันมาพักใหญ่ ดีเดย์ท่ีกัญชง จะได้รับการปลดล็อกกำ�ลังใกล้เข้ามา และน่ีอาจจะ กลายเปน็ วถิ ีชีวติ ใหม่ของคนไทย 30 กุมภาพันธ์ 2564

สภากาแฟ ต้นกัญชาแมว หรือตำ�แยแมว ที่ไปละม้ายคล้ายคลึงกับกล่ินฟีโรโมน “เนเพทาแล็กโทน (nepetalactone)” ของสตั ว์ในตระกลู แมว แตถ่ า้ วา่ กนั ตามจรงิ แต่ในญี่ปุ่น จะมีพืชอีกประเภทท่ี แต่บทความนี้ ไม่ได้จะพูดถึง แมวหนุ่มก็น่าจะสนฟีโรโมนจากแมวสาว ส่งผลกับพฤติกรรมแมวได้ไม่ต่างจาก กญั ชงแตอ่ ยา่ งใด แตจ่ ะพดู ถงึ ส่วนสาวเจ้าก็น่าจะพิศวาสกล่ินกายจาก กัญชาแมว เรียกว่า ซิลเวอร์ไวน์ (silver กัญชาแมว ตำ�แยแมว หรือแคทนิป ชายหนุ่ม แต่แล้วเหตุใดทั้งแมวหนุ่ม vine) - ผมลองเซิรช์ ดูเจอวา่ ในไทยมขี าย (catnip) พืชท่ีทำ�ให้น้องแมวสุดน่ารัก แมวสาวถึงคล่ังไคล้กัญชาแมวไม่ตา่ งกนั ในช่อื “มาทาทาบ”ิ ฟินนนนน แบบท่ีไมเ่ คยรสู้ ึกมากอ่ น ใ น ม า ท า ท า บิ ห รื อ ซิ ล เ ว อ ร์ ไ ว น์ ก็ มี เปเปอร์ใหม่ท่ีพึ่งจะเผยแพร่ออกมา กลไกกระตนุ้ ความฟนิ สารพวกอิริดอยด์เช่นกัน แต่เป็น หมาดๆ ในวารสาร Science Advance มาซาโอะ มิยาซากิ (Masao “เนเพทาแล็กทอล (nepetalactol)” ซึง่ กลายเป็นท่ีฮือฮากันอย่างมากในหมู่ทาส Miyazaki) นักชีววิทยาจากมหาวิทยาลัย สามารถเอามาใช้หลอกล่อแมวได้ไม่ต่าง แมว เพราะงานวจิ ยั จากแดนอาทิตย์อทุ ัย อวิ าเตะ (Iwate University) ใชเ้ วลากวา่ จากกญั ชาแมว แมวช่ืนชอบสารอริ ิดอยด์ ได้เริ่มท่ีจะไขปมปริศนาว่าทำ�ไมแมวถึง ห้าปีเพื่อศึกษาถึงกลไกของกัญชาแมว พวกน้ีมาก ถ้าเจอจะเข้าไปเลีย ไปไซ้ คลั่งไคล้ต้นกัญชาแมวกันจนถึงขนาด ท่ีทำ�ให้สัตว์ในตระกูลแมวคล่ังไคล้ เขา ไปไถ ไปถู ผลจากการตรวจเลือดแมว เคลบิ เคลิม้ สติหลุด พบว่ากล่ินที่ดึงดูดเหล่าแมวเหมียว ท่ี ได้รับสารเข้าไปพบว่าระดับฮอร์ โมน และทจ่ี รงิ แลว้ กญั ชาแมวมปี ระโยชน์ น้ันเป็นกล่ินของสารในกลุ่มอิริดอยด์ บีตาเอนดอร์ฟินส์นั้นพุ่งสูงข้ึนอย่างเห็น อะไรกับพวกมันกนั แน่ (iridoid) ซ่ึงท่ีเจอเยอะในกัญชาแมว คือ ไดช้ ดั หลายคนคิดว่าน่าจะมาจากกล่ิน หอมออ่ นๆ สดุ รญั จวนของตน้ กญั ชาแมว 31 กุมภาพนั ธ์ 2564

สภากาแฟ ดอกกัญชาแมว สีม่วงสดใส อยา่ งฝ่ิน มอรฟ์ ีน หรือเฮโรอีนกอ็ อกฤทธิ์ ผ่านระบบโอปอิ อยดเ์ ช่นกนั การทดลองเอาสารเนเพทาแล็กทอล ไปทดลองกับสัตว์ในตระกูลแมวอื่นทั้ง แมวปา่ (feral cat) แมวลงิ ซ์ (lynx) เสอื ดาว (leopard) และจากัวร์ (jaguar) พบว่า ไมว่ า่ จะแมวเลก็ แมวใหญ่ เนเพทาแลก็ ทอล น้ันได้ผลอย่างชะงัด แต่กับสุนัขและหนู กลบั ไมเ่ วริ ์กแมเ้ พยี งนิด ! เป็นไปได้ว่าแมวและมวลหมู่เพื่อน พอ้ งนอ้ งพขี่ องพวกมนั อาจจะพฒั นากลไก การรับกลิ่นท่ีจำ�เพาะต่อเนเพตัลแลคตัล มาแล้ว ผ่านวิวัฒนาการอันเช่ืองช้าและ ยาวนาน มาซาโอะเชื่อว่าแค่เพียงทำ�ให้ฟิน คงไม่พอ ท่ีจริงแล้วมันน่าจะมีเหตุผลที่ ดีกว่านี้มาอธิบายว่าทำ�ไมสัตว์ในตระกูล แมวถึงได้คล่ังไคล้ไหลหลงกัญชาแมว (และซิลเวอร์ไวน์) ไดม้ ากขนาดน้ี หรือวา่ อิริดอยด์จะมีประโยชน์อ่ืนที่ทำ�ให้แมว สามารถดำ�รงชีวิตอยู่รอดหรือสืบพันธ์ุ ได้ดีข้ึน หน้าตาออดอ้อนของน้องแมวที่ทำ�ให้ทาสแมวต้องยอมไปหากัญชาแมวมาปรนเปรอ โคโลญจนส์ ยบยงุ ของ บีตาเอนดอร์ฟินส์เป็นฮอร์โมนแห่ง receptor) กระตุ้นการทำ�งานของระบบ นอ้ งแมว ความสขุ รา่ งกายจะหล่งั ออกมาทำ�ใหเ้ ขา้ โอปอิ อยด์ในเซลล์ในระบบประสาท ท�ำ ให้ กญั ชาแมวเปน็ ทร่ี จู้ กั กนั อยา่ งแพรห่ ลาย สสู่ ภาวะสขุ กายสบายอรุ า ซงึ่ ฮอร์โมนนจ้ี ะ รา่ งกายรสู้ กึ ฟนิ อาจจะแนวๆ เหมอื นเมายา ในหม่ทู าสแมว เพราะเป็นสมุนไพรท่ีเป็น ไปจับกับโปรตีนตัวรับโอปิออยด์ (opioid นิดๆ เพราะท่ีจริงยาเสพติดหลายชนิด เลิศในด้านการกระตุ้นความฟินในแมว แต่ทว่าบางคนอาจจะเอามาชงเป็นชา เอามาหมักเน้ือให้นุ่ม หรือแม้แต่เอา มาใช้เป็นตำ�รับยาสมุนไพรท้องถ่ินเพ่ือ ลดไข้ บรรเทาหวัด ตะคริว และอาการ ปวดหัวไมเกรน คริส ปีเตอร์สัน นักกีฏวิทยาจาก 32 กุมภาพันธ์ 2564

สภากาแฟ กรมป่าไม้และการเกษตร สหรัฐอเมริกา งา่ ยอกี ตื่นเต้นมาก เพราะยุงลายจำ�นวนมาก (US Department of Agriculture Forest “ถ้าจะสกัดน้ำ�มันเนเพทาแล็กโทน จะพยายามไม่เฉียดใกล้แมวท่ีหยอด Service) ในตอนท่ีเป็นนักวิจัยหลัง ห้องปฏิบัติการเคมีธรรมดาในโรงเรียน เนเพทาแล็กทัล แต่กระนั้นก็ยังพอมี ปริญญาเอกจากมหาวิทยาลัยแห่งรัฐ มัธยมก็น่าจะกลั่นมันออกมาได้ และถ้า ส่วนนอ้ ยที่ยงั เขา้ ไปเกาะนอ้ งแมวอยู่บ้าง ไอโอวา (Iowa State University) ไดค้ น้ พบ อยากเพ่ิมปริมาณการสกัดให้ได้เยอะๆ ทที่ �ำ ใหม้ าซาโอะนน้ั ตนื่ เตน้ ยงิ่ กวา่ เดมิ คุณสมบัติพิเศษของสารสกัดกัญชาแมว ในระดับอุตสาหกรรม ก็ไม่ได้ยากเย็น คือ การถูไถของแมวไปกับใบกัญชาแมว “เนเพทาแล็กโทน” ในการไล่แมลง อะไร” ครสิ ใหส้ มั ภาษณ์ หรือซิลเวอร์ไวน์ น้ันเพียงพอแล้วที่จะ การทดลองของคริสพบว่า เนเพทา มาซาโอะสนใจคณุ สมบตั พิ เิ ศษน้ี และ ทำ�ให้ยงุ หลกี หนไี ปอยหู่ ่างๆ แล็กโทนจากกัญชาแมวสามารถตะเพิด สงสยั วา่ เนเพทาแลก็ ทอลทขี่ าสกดั ไดจ้ าก “พฤติกรรมการคลั่งไคล้กัญชาแมว ยุงลายให้หลีกหนีหายไปไกลๆ ได้ดีกว่า ต้นซลิ เวอร์ไวน์ จะมฤี ทธ์ิไลย่ ุงได้ เหมอื น ของน้องแมว น่าจะเป็นพฤติกรรมที่มีจุด สาร DEET ท่ีเป็นองค์ประกอบหลักของ กบั น้ำ�มันกญั ชาแมวหรือไม่ มุ่งหมายชดั เจน” มาซาโอะคาดเดา ยากันยุงท่ีวางขายกันท่ัวไปถึง 10 เท่า เขาจึงเอาเนเพทาแล็กทอลไปหยอด อยา่ งน้อยก็ไลย่ งุ ไดช้ ะงดั ! แถมการสกัดสารออกฤทธ์ิออกมายัง ให้น้องแมวในห้องทดลอง ผลเป็นที่น่า แมวเป็นสัตว์ผู้ล่า มีฝีเท้าย่องเบา และอาจล่าเหยื่อโดยการซุ่มจู่โจม กุมภาพนั ธ์ 2564 33

สภากาแฟ สัตว์ ในตระกูลแมวล้วนเป็นนักล่า และแมลงชวนรำ�คาญอื่นๆ พวกมันจะ คืออยากจะเอาสารสกัดอิริดอยด์จาก ท่ีมีสัญชาติญานในการล่าอย่างเต็มเป่ียม สามารถซุ่มซ่อนรอล่าอย่างน่ิงสงบได้แม้ กัญชาแมวและซิลเวอร์ไวน์มาทดลอง พวกมันจะย่องอย่างเงียบเชียบ หรือ จะมีแมลงจอมต๊ือบางตัวที่ไม่แยแสกล่ิน ทำ � เ ป็ น โ ร ล อ อ น ห รื อ ส เ ป ร ย์ กั น ยุ ง ที่ ซุ่มซ่อนในพงหญ้าท่ีรกชัฏเพื่อเตรียม กัญชาแมว และยงั คงทูซ่ ก้ี อ่ กวน บนิ วอ่ น สามารถนำ�มาใช้กับคนได้ ก ร ะ โ จ น เ ข้ า จู่ โ จ ม เ ห ยื่ อ โ ช ค ร้ า ย ท่ี ไ ม่ รู้ วนุ่ วายอยใู่ กล้ๆ มัน และน่ีคงเป็นอีกหนึ่ง ตัวอย่าง อโิ หน่อิเหนอ่ ยา่ งหวังผล ความอดทนอดกล้ันจะทำ�ให้พวกมัน งานวิจัยต้นน้ำ�ท่ีหลายคนอาจจะมองว่า ก ลิ่ น ห อ ม ข อ ง กั ญ ช า แ ม ว บ น ข น ล่าเหย่อื ไดเ้ หนอื กว่าเดิมอย่างเหน็ ไดช้ ดั เป็นงานวิจัยบนห้ิง แต่ในความเป็นจริง จะช่วยทำ�ให้พวกมันปลอดภัยจากยุงร้าย อยา่ งไรกต็ าม ยงั ไมไ่ ดม้ กี ารทดลองใด อาจจะแปรเปลย่ี นผนั กลายเปน็ นวตั กรรม ช่วยลดความเส่ียงจากโรคติดเช้ือท่ีมียุง ที่จะช้ีขาดว่าแมวจะสนใจฝั่งไหนมากกว่า ต่อยอดขึ้นมาให้คนได้ใช้ประโยชน์จริงๆ เป็นพาหะ ระหวา่ งกัญชาแมวกับเหยื่ออันโอชะ ในอนาคตกันใกล้ การกระตุ้นตัวรับโอปิออยด์ในระบบ และเม่ือวันนัน้ มาถึง คงไม่ใช่แค่แมว ประสาท โดยกัญชาแมวน่าจะช่วยทำ�ให้ บทตอ่ ยอดของความฟนิ นน น น ทีจ่ ะร้สู กึ “ฟนิ ” ! แมวผลู้ า่ รสู้ ึกมีความสุข ฟนิ ไม่ตอ้ งคอย สำ�หรับการต่อยอด ทั้งคริสและ สะบัดหัวหู และคอยปดั ยงุ เหลอื บ ริน้ ไร มาซาโอะต่างก็มีไอเดียคล้ายๆ กัน 34 กุมภาพนั ธ์ 2564

สหตอั้ งวภป์ าา่ ไพทย ประทปี ดว้ งแค คณะวนศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ อีกา กุมภาพันธ์ 2564 Corvus macrorhynchos อกี าเปน็ นกทม่ี ขี นาดกลาง อาศยั อยไู่ ด้ เกอื บทกุ สภาพพน้ื ท่ี ทง้ั ในเมอื งจนถงึ ป่าใหญ่ เป็นนกท่ีออกหากินแต่เช้าตรู่ และกลับรังหรือแหล่งอาศัยในเวลา เย็นถึงคำ่� อาหารท่ีกินมีหลากหลาย เชน่ ขา้ วสกุ ผลไม้ แมลง ซากสตั ว์ กบ เขียด อีกาในประเทศไทยเป็นนกท่ีถูก นกกาเหวา่ ลกั ลอบแอบวางไขใ่ หฟ้ กั มาก ทส่ี ดุ จนเปน็ ทม่ี าของกลอนกลอ่ มเดก็ “กาเอย๋ กาเหวา่ ไขใ่ หแ้ มก่ าฟกั แมก่ าก็ หลงรกั นกึ วา่ ลกู ในอทุ ร...” 35

สาระวทิ ย์ ในศลิ ป์ สาระวทิ ย์ ในศลิ ป์ 16 วรศิ า ใจดี (ไอซี) เดก็ สาย(พันธ์)ุ วทิ ยส์ านศิลป์ ชอบเรียนคณติ ศาสตรแ์ ละฟสิ กิ ส์ สนใจเร่ืองเก่ียวกบั อวกาศ และสตั ว์เลยี้ งตวั จวิ๋ เวลาว่างชอบทำ�งานศลิ ปะ ก�ำ ลงั คน้ หาสูตรผสมท่ีลงตัวระหว่างวทิ ยก์ ับศิลป์ Facebook : I-see Warisa Jaidee แมว ขนมปังป้ิง ที่มาภาพ: นิตยสาร Omni และฟิสิกส์ ช่วงปิดเทอมที่ผ่านมาฉันไป อ า ศั ย อ ยู่ บ้ า น เ พื่ อ น ใ น เมือง Newport เพ่ือนได้เลี้ยงแมวไว้สองตวั หลงั จากทฉี่ นั ใชเ้ วลาชว่ งพกั ท�ำ รายงานฟสิ กิ ส์ ไปเล่นกับพวกมัน ฉันก็คิดข้ึนมาได้ว่าสัตว์ เลย้ี งนา่ รกั ๆ อยา่ งแมวนม่ี คี วามส�ำ คญั ตอ่ วชิ า ฟิสิกส์อยู่เหมือนกัน เพราะในหลายคร้ังฉัน มักอ่านเจอเร่ืองราวนักวิทยาศาสตร์ช่ือดังใน อดีตท่ีหยิบยกแมวเป็นตัวช่วยอธิบายทฤษฎี ยากๆ ไมว่ ่าจะด้วยความน่าเอน็ ดูทช่ี ว่ ยทำ�ให้ วิชาฟิสิกส์ที่ยากดูน่าเรียนขึ้น หรือจะเป็น ความบงั เอญิ กต็ าม “แมว” กไ็ ดก้ ลายเปน็ สว่ น หน่ึงในการเรียนฟิสิกส์ไปแล้ว มันเป็นเรื่อง นา่ สนใจปนข�ำ ขนั ทฉ่ี นั อยากจะมาแชร์ใหฟ้ งั กนั แต่ขอบอกก่อนว่า การทดลองท่ีจะ กล่าวถึงต่อไปนี้เป็นการทดลองทางความคิด ที่ไมเ่ คยเกดิ ขนึ้ และไมส่ ามารถเกดิ ขนึ้ ในชวี ติ จริงได้ ฉันจึงขอเตือนว่าเพ่ือความปลอดภัย ของเจ้าแมวแล้ว อย่าได้ไปทดลองทำ�ละ่ ! 36 กุมภาพันธ์ 2564

สาระวทิ ย์ ในศลิ ป์ Buttered Cat Paradox ไปเรอื่ ยๆ อยกู่ ลางอากาศเหนอื พน้ื ดนิ และ ไปมาของแมวและหน้าเนยของขนมปัง เริ่มจากแมวที่โผล่มาในคาบเรียน ไมม่ วี ันลงจอดด้านใดด้านหน่งึ คุณฟราซี ก่อให้เกิดสมดุลท่ีนำ�ไปสู่การเคลื่อนที่ เรอ่ื งแรงโนม้ ถว่ งของฉนั กค็ อื buttered ยังได้ทิ้งท้ายไว้ว่า หากสามารถจัดการ แบบไม่มีวันหยุด (perpetual motion) cat หรอื เจา้ แมวทาเนย ของคุณจอหน์ จับคู่แมว-ขนมปังทาเนยแผ่นขนาดใหญ่ ใครจะไปคิดว่าการ์ตูนและมุกตลกน้ี ฟราซี (John Frazee) ศลิ ปนิ ชาวอเมรกิ นั ยักษ์ ก็จะสามารถใช้สร้างรถไฟฟ้าราง ได้มาจุดประกายเป็นคำ�อธิบายที่ช่วย เจา้ ของเรอ่ื งสนั้ เชงิ วทิ ยาศาสตรท์ ่ีไดร้ บั เดย่ี วความเรว็ สงู (high speed monorail) ให้เราเข้าใจหลักการแรงต้านแรงโน้ม รางวลั ชนะเลศิ และเผยแพรใ่ นนติ ยสาร จากนวิ ยอรก์ ไปชคิ าโกไดเ้ ลยทเี ดยี ว !” ใน ถว่ ง (antigravity) ทที่ �ำ ใหว้ ตั ถใุ ดๆ อยใู่ น วทิ ยาศาสตร์ Omni เมอ่ื ปี ค.ศ. 1993 ภายหลงั ค�ำ พดู ตดิ ตลกของคณุ ฟราซไี ดร้ บั จุดสมดุล (steady state) ซ่ึงแต่เดิม (สามารถเข้าไปอ่านนิตยสารฉบับเต็ม ความสนใจเปน็ อยา่ งมาก และนกั วชิ าการ เรื่องนี้เป็นทฤษฎีฟิสิกส์ท่ีเข้าใจได้ยาก ได้ที่: http://www.housevampyr. หลายคนได้พยายามท่ีจะหาคำ�ตอบต่อ และยากท่ีจะยอมรับด้วย เน่ืองจากยัง com/training/library/books/omni/ ปัญหาสุดย้อนแย้งนี้ ทำ�ให้กลายมาเป็น ไม่มีใครเคยพบเห็นสถานการณ์นี้จริงๆ OMNI_1993_07.pdf) ปฏิทรรศน์ช่ือดังเรียกว่า ปฏิทรรศน์แมว จนบางคร้ังมักถูกเข้าใจผิดกับสมดุล เรอ่ื งสนั้ ของคณุ ฟราซที สี่ ง่ ประกวด ทาเนย (Buttered cat paradox) แรงและแม่เหล็กไฟฟ้าหรือสภาวะวัตถุ แสดงถึงความยอ้ นแยง้ พรอ้ มปัญหาท่ี ภาพดา้ นลา่ งนจี้ ะอธบิ ายเหตกุ ารณ์ให้ ไร้มวลในวงโคจร แต่จริงๆ คืออนุภาค ท�ำ เอาหลายๆ คนปวดหวั ปนหัวเราะไป เหน็ กนั ชัดๆ ไปเลยวา่ ทีแ่ มวและขนมปงั สมมติท่ีมีคุณสมบัติตรงกันข้ามกับ ตามๆ กนั เนื้อหามอี ย่วู ่า ไม่ยอมตกพ้ืน เป็นเพราะด้านทาเนยกับ อนุภาคดึงดูดท่ีก่อให้เกิดแรงโน้มถ่วง “เมอื่ แมวถูกปล่อยลงจากท่ีสูง มัน เทา้ ทง้ั สขี่ องแมวแยง่ กนั เปน็ ดา้ นลา่ ง ดว้ ย พอเอามาเล่าด้วยแมวแล้วทำ�ให้ศัพท์ที่ จะลงจอดบนเท้าของมันเสมอ และ ความย้อนแย้งของค�ำ กลา่ วท้ังสอง ท�ำ ให้ ฟงั แลว้ งงๆ กลบั ดนู า่ สนกุ และเหน็ ภาพ เม่ือขนมปังป้ิงทาเนยถูกปล่อยลงจาก ผลักกันไปมาและหมุนอยู่เหนือพ้ืนดินไป ชัดข้ึนว่าเป็นคนละอย่างกับสิ่งที่เกิดใน ท่ีสูง ขนมปังก็จะลงจอดโดยหันหน้า อยา่ งไมม่ ีวันสิน้ สดุ การตกแบบอสิ ระอยา่ งสนิ้ เชงิ จงึ กลาย ที่ทาเนยลงแปะพ้ืนเสมอ ถ้าหากเรา แนน่ อนวา่ การทดลองน้ีไมไ่ ดย้ ดึ หลกั เป็นปฏิทรรศน์ช่ือดังชวนให้คิดแก้กัน ทดลองผูกขนมปังทาเนยติดไว้บนหลัง ฟิสิกส์ตามจริงตั้งแต่แรกแล้ว แต่ถ้าเรา ด้วยวธิ ีที่สรา้ งสรรคต์ า่ งๆ แมวโดยใหด้ ้านเนยหนั ออก แลว้ ปล่อย มองข้ามไป การทดลองทางความคิดน้ีก็ ทงั้ คลู่ งจากทสี่ งู ดว้ ยกนั ทงั้ สองจะหมนุ ดสู มเหตสุ มผลไมน่ ้อย เมือ่ แรงทตี่ า้ นกัน ที่มาภาพ: WikiWorld วาดโดย Greg Williams 37 กุมภาพนั ธ์ 2564

สาระวทิ ย์ ในศลิ ป์ Cat vs Weightlessness ชีวิตอื่นๆ ท่ีถูกนำ�มาทดลองมีโอกาส ได้ของแมวตัวนี้เหลืออยู่เพียงแค่อย่าง แมวที่ฉันได้รู้จักถัดไป ปรากฏใน ตกอยู่ในสภาวะตึงเครียดหรือบาดเจ็บได้ เดียวคือเป็นหรือตายเท่านั้น อย่างละ คลิปการทดลองท่ีได้รับความสนใจไม่ ในปจั จบุ นั เราเลยเลยี่ งการทดลองกบั สตั ว์ ครึ่งๆ โดยท่ีแมวจะเปลี่ยนไปมีสถานะ แพ้วิดีโอขำ�ขันของแมวที่เป็นที่นิยมอยู่ เพอ่ื ความปลอดภยั ของพวกมนั ลองเขา้ ไป อยา่ งใดอยา่ งหนง่ึ โดยฉบั พลนั ในขณะท่ี แลว้ บางคนอาจเคยเหน็ ผา่ นตามาบา้ ง ชมคลปิ น้ีไดท้ ่ี https://youtu.be/O9XtK6R1QAk เราเปดิ กลอ่ งออกดเู ทา่ นนั้ เปรยี บไดก้ บั นัน่ คอื การทดลองบนเคร่อื งบิน C-131 หลักกลศาสตร์ควอนตัม ซ่ึงอนุภาคใน อากาศยานแรกทถ่ี กู ใชเ้ ปน็ เทยี่ วบนิ แรง Schrödinger's Cat ระดับท่ีเล็กกว่าอะตอมเช่นอิเล็กตรอน โนม้ ถว่ งต�่ำ ส�ำ หรบั การฝกึ นกั บนิ อวกาศ และอีกหน่ึงแมวท่ีขาดไม่ได้เลยใน จะสามารถอยู่ในหลายสถานะ หรือ เพ่ือเตรียมพร้อมสู่โครงการเมอร์คิวรี การศกึ ษาฟสิ กิ สค์ วอนตมั นน่ั คอื แมวของ อยู่ในระดับพลังงานที่แตกต่างกันได้ ของนาซา (Project Mercury) ซง่ึ น�ำ มา ชเรอดงิ เงอร์ (Schrödinger's cat) เมือ่ ในคราวเดียวกัน (superposition) แต่ ใ ช้ ท ด ส อ บ ผ ล ก ร ะ ท บ ข อ ง ส ภ า ว ะ ปี ค.ศ. 1935 คุณแอร์วิน ชโรดิงเงอร์ อนุภาคนั้นจะเปลี่ยนไปอยู่ในสถานะใด ไร้น้ำ�หนักต่อแมวและนกพิราบ ใน (Erwin Schrödinger) นักฟิสิกส์ชาว สถานะหน่ึงอย่างฉับพลันหรือที่เรียกว่า Bioastronautics Research หรอื งาน ออสเตรยี เจา้ ของการทดลองทางความคดิ น้ี ควอนตัมลีป (quantum leap) ใน วจิ ยั ทศี่ กึ ษาเกย่ี วกบั ชวี วทิ ยา พฤตกิ รรม ไ ด้ พู ด ถึ ง ก า ร ท ด ล อ ง ส ม ม ติ ที่ ใ ห้ แ ม ว เวลาขณะที่ผู้ทดลองเริ่มลงมือตรวจวัด และการแพทย์ท่ีควบคุมมนุษย์ และ ตัวหน่ึงถูกขังไว้ ในกล่องที่ปิดสนิทซ่ึงใน สงั เกตการณ์เท่าน้ัน สิ่งมีชีวิตอ่ืนๆ ในสภาพแวดล้อมการ กล่องใบน้ันมีสารกัมมันตรังสีและขวด แต่ปัจจุบันน้ี ทีมนักวิทยาศาสตร์ บนิ ในอวกาศ บรรจุไอพิษอยู่ด้วย หากสารกัมมันตรังสี จากมหาวทิ ยาลยั เยลของสหรฐั อเมรกิ า โดยในคลิปนี้แมวถูกปล่อยลงจาก เกดิ การสลายตวั จะไปท�ำ ใหก้ ลไกในกลอ่ ง ได้ทำ�การทดลองตรวจจับสัญญาณ ท่ีสูงบนเท่ียวบินแรงโน้มถ่วงตำ่� เพื่อ ไปทำ�ขวดบรรจุไอพิษแตกออก ส่งผลให้ อนุภาคโดยใช้วิธีสังเกตการณ์ทางอ้อม พิสูจน์คำ�กล่าวท่ีว่าแมวตกจากที่สูง แมวตายในท่สี ดุ ผ่านคล่ืนไมโครเวฟ และโต้ทฤษฎีแมว จะลงจอดบนสี่เท้าของตนเสมอ ว่า อยา่ งไรกต็ าม โอกาสทส่ี ารกมั มนั ตรงั สี ของชเรอดิงเงอร์ว่า “ปรากฏการณ์ที่ จะเป็นเช่นนั้นอยู่หรือไม่ในสภาวะไร้ น้ันจะสลายตัวมีเพียง 50% น่ัน เกิดข้ึนไม่ใช่การกระโดดข้ามสถานะ น้ำ�หนัก ? การทดลองนี้เป็นส่วนหนึ่ง หมายความว่าเราจะไม่มีทางรู้เลยว่าแมว อย่างฉับพลัน แต่เป็นการเล่ือนไหล ของการศึกษาผลกระทบของสภาวะไร้ ในกลอ่ งนน้ั จะมสี ภาพเปน็ หรอื ตายจนกวา่ เปลี่ยนแปลงอย่างต่อเน่ือง ซึ่งเกิดข้ึน แรงโนม้ ถว่ งทมี่ ตี อ่ การปรบั ตวั และการ เราจะเปดิ กลอ่ งออกดูและตรวจสอบ ซงึ่ อยา่ งรวดเรว็ ในพรบิ ตาจนท�ำ ใหร้ สู้ กึ เหมอื น กำ�หนดทิศทางของร่างกายส่ิงมีชีวิต การเปิดกล่องอาจจะเป็นการไปรบกวน กับวา่ เป็นการกา้ วกระโดดน่ันเอง” ผลสรุปว่าในสภาวะแรงโน้มถ่วงตำ่�ได้ ระบบและอาจทำ�ให้สถานะที่จะเป็นไป ทำ�ให้ร่างกายของแมวสูญเสียการตอบ สนองแบบรีเฟลกซ์ต่อทิศทางในการ พลกิ ตวั กลบั มาลงจอดบนเทา้ อยา่ งทที่ �ำ บนโลก ในคลิปได้ถ่ายทอดพฤติกรรม อันน่าเอ็นดูปนมึนงงของแมวท่ีตอบ สนองต่อสภาวะแรงโน้มถ่วงต่ำ�ให้เรา ได้ดกู นั อยา่ งไรกต็ ามเจา้ แมวหรือส่ิงมี 38 กุมภาพนั ธ์ 2564

สาระวทิ ย์ ในศลิ ป์ Purrfect Cat Ratio ขดก้นหอยในส่ีเหล่ียมผืนผ้าทองคำ� อั ต ร า ส่ ว น ท อ ง คำ � มี ค่ า เ ท่ า กั บ ปิดท้ายด้วยแมวท่ีบ้านเพ่ือนท่ีฉัน น้ีสร้างขึ้นโดยอัตราส่วนทองคำ� (golden 1.61803 และถูกพูดถึงมากท้ังในวิทย์ ขอเรยี กวา่ goldencatratioเปน็ ภาพถา่ ย ratio) และประกอบข้ึนจากสี่เหล่ียม คณิต และศิลป์ และยังถูกนำ�มาใช้ ท่ีฉันต่ืนมาเจอและพบว่า ท่านอน จัตุรัสความยาวด้านตามลำ�ดับฟีโบนัชชี คำ�นวณเชิงสถาปตั ยกรรมอกี ดว้ ย คา่ น้ี ของเจา้ แมวนน้ั เปน็ โคง้ สวยตามกน้ หอย (Fibonacci sequence; 0,1,1,2,3,5, ค�ำ นวณมาจากอตั ราสว่ นระหวา่ งคา่ ของ ในสี่เหลี่ยมผืนผ้าทองคำ� (golden 8,13,21,34,55,...) ล�ำ ดบั ฟโี บนชั ชี 2 ค่าทต่ี ดิ กนั rectangle) ตัวอย่างการคำ�นวณอัตราส่วน ทองคำ�จากลำ�ดับฟีโบนักชี 0,1,1,2,3, ภาพสี่เหลี่ยมผืนผ้าทองคำ�ที่ฉันพบในแมว Kuro, ถ่ายที่ Newport 5,8,13,21,34,55,... 5:3 = 1.67 8:5 = 1.6 13:8 =1.625 21:13 = 1.615 . . . ไปเร่อื ยๆ ไมม่ ีท่สี น้ิ สุด จะเห็นว่าค่าที่ได้ออกมาใกล้เคียง กับอัตราส่วนทองคำ�และพบได้ ใน ธรรมชาติท่ัวไป ไม่แปลกเลยท่ีว่าทำ�ไม ตัวเลขและสัดส่วนนี้ถึงถูกยกให้เป็น สดั สว่ นแหง่ ธรรมชาตอิ ยา่ งแทจ้ รงิ แลว้ เพอ่ื นๆ ล่ะเหน็ ดว้ ยกบั ฉนั ไหม ! ฉันหวังว่าเรื่องของแมวท่ีกล่าว มาข้างต้นจะช่วยทำ�ให้วิทยาศาสตร์ท่ี น่าเบ่ือกลายเป็นเรื่องท่ีน่าสนใจข้ึนมา สำ�หรับใครหลายๆ คนนะ แล้วพบกัน ใหม่ฉบบั หนา้ ภาพแสดงความยาวด้านของสี่เหลี่ยมจัตุรัสภายในสี่เหลี่ยมผืนผ้าทองคำ� ขอบคุณขอ้ มูลเพิม่ เตมิ จาก ที่มาภาพ: https://www.mathsisfun.com/numbers/fibonacci-sequence.html - https://news.yale.edu/2019/06/03/ physicists-can-predict-jumps-schro- dingers-cat-and-finally-save-it) - h t t p s : / / w w w . b b c . c o m / t h a i / f e a - tures-48515935 39 กมุ ภาพันธ์ 2564

เปดิ โลก นทิ านดาว พงศธร กิจเวช (อัฐ) Facebook: คนดูดาว stargazer กลุ่มดาวคนแบกหม้อน�้ำ ทมี่ าของเดือนกุมภาพนั ธ์ ภาพ Ganymede abducted by Jupiter วาดโดย Eustache Le Sueur ปี ค.ศ. 1646- กาลครั้งหน่ึงนานมาแล้ว มีเจ้าชายองค์หน่ึงช่ือ แกนิมีด (Ganymede) 1647 ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณฑ์ลูฟวร์ (Musée แห่งเมอื งทรอย (Troy) เปน็ ผทู้ ่ีได้ชือ่ ว่าเป็นมนษุ ย์ท่ีรปู งามทสี่ ุด du Louvre) เมืองปารีส ประเทศฝรั่งเศส วันหนึ่งขณะท่ีแกนิมีดกำ�ลังต้อนฝูงสัตว์อยู่บนภูเขา เทพเจ้าซูส (Zeus) ผู้เป็นราชา ที่มาภาพ Wikimedia https://commons. แหง่ ทวยเทพทงั้ หลายได้เหน็ แกนิมีดกเ็ กดิ หลงรกั ขน้ึ ทันที wikimedia.org/wiki/File:Eustache_Le_ ซูสได้แปลงร่างเป็นนกอินทรีตัวใหญ่บินลงมาโฉบพาตัวแกนิมีดข้ึนไปอยู่บนสวรรค์ Sueur_-_The_Abduction_of_Gany- แล้วให้แกนิมีดทำ�หน้าทีร่ ับใชซ้ ูสโดยเปน็ ผ้ถู วายพระสธุ ารสหรอื ถวายนำ�้ (cupbearer) mede_by_Jupiter,_1644.jpg 40 กมุ ภาพันธ์ 2564

เปดิ โลก นทิ านดาว ภาพแกนิมีดกำ�ลังเทสุราให้ซูส เป็นภาพบนเหยือกศิลปะกรีก 490-480 ปีก่อนคริสตกาล หรือ 2,501-2,511 ปีก่อน ปัจจุบันอยู่ที่ Metropolitan Museum of Art เมืองนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา ที่มาภาพ Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/Ganymede_(mythology) แกนมิ ดี ไดก้ ลายเปน็ กลมุ่ ดาวคนแบก ชื่อเดือนกุมภาพันธ์ภาษาอังกฤษคือ ปีที่เดอื นกมุ ภาพันธม์ ี 28 วัน เรียกวา่ หม้อน้ำ� (Aquarius อ่านว่า อแควเรียส) February มาจากภาษาละตนิ วา่ februa แปล ปกติสุรทิน (common year) ปีที่เดือน ทม่ี าของเดือนกมุ ภาพนั ธ์ วา่ ท�ำ ให้บริสทุ ธ์ิ เปน็ เทศกาลของชาวโรมัน กุมภาพันธม์ ี 29 วนั เรียกว่า ปอี ธกิ สุรทิน ค�ำ วา่ “กมุ ภาพนั ธ”์ มาจากค�ำ วา่ “กมุ ภ”์ ในวนั ที่ 13-15 กมุ ภาพันธ์ (leap year) วันที่ 29 กุมภาพันธ์ เรียกว่า แปลวา่ หมอ้ กบั ค�ำ วา่ “อาพนั ธ”์ แปลวา่ ผกู เดือนกุมภาพันธ์เป็นเดือนท่ีมีจำ�นวน อธกิ วาร (leap day) คำ�ว่า “อธิก” แปลวา่ รวมกันแปลตรงๆ ว่า ผูกหม้อ หมายถึง วันน้อยที่สุดคือ ปกติมี 28 วัน และทุกๆ เพมิ่ ค�ำ วา่ “สรุ ทนิ ” และ “วาร” แปลวา่ วนั ด ว ง อ า ทิ ต ย์ เ ค ล่ื อ น ท่ี ม า ถึ ง ห ม้ อ ห รื อ 4 ปจี ะเพม่ิ อีก 1 วนั เป็น 29 วนั ขณะที่เดอื น ปอี ธกิ สรุ ทนิ ทเ่ี ดอื นกมุ ภาพนั ธม์ ี 29 วนั ราศกี มุ ภ์ อนื่ ๆ มี 30 หรือ 31 วัน คงท่ี ไม่มกี ารเพม่ิ วนั จะเปน็ ปี ค.ศ. ท่ี 4 หารลงตวั ล่าสุดคือปที ี่ ทกุ 4 ปี เหมอื นเดอื นกุมภาพนั ธ์ แลว้ ค.ศ. 2020 ครงั้ ตอ่ ไปคอื ปี ค.ศ. 2024 41 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

เปดิ โลก นทิ านดาว บคุ คลส�ำ คัญผู้ปรับปรุงปฏทิ ินใหเ้ พม่ิ วนั ในเดอื นกุมภาพันธ์ เปน็ 29 วนั ทกุ 4 ปี คอื จกั รพรรดโิ รมนั ชอื่ จเู ลยี ส ซซี าร์ (Julius Caesar) เรยี กวา่ ปฏิทินจูเลียน (Julian calendar) เร่มิ ใชต้ ้ังแต่ ปีที่ 45 ก่อนคริสตกาล ท่ีเลือกเพ่ิมวันที่ 29 กุมภาพันธ์ เนอื่ งจากเดมิ เดอื นกมุ ภาพนั ธเ์ ปน็ เดอื นสดุ ทา้ ยของปี (วนั ปใี หม่ เดมิ ของชาวโรมนั คือวันที่ 1 มีนาคม) ตอ่ มาสมเดจ็ พระสนั ตะปาปากรกิ อรที ่ี 13 (Pope Gregory XIII) ได้ปรับปรุงปฏิทินจูเลียนให้ถูกต้องมากข้ึน เรียกว่า ปฏิทนิ กริกอเรยี น (Gregorian calendar) เปน็ ปฏิทินที่เราใช้กนั อยใู่ นปัจจุบัน เรมิ่ ใชม้ าตัง้ แต่ปี ค.ศ. 1582 ภาพดวงอาทิตย์อยู่ในกลุ่มดาวคนแบกหม้อน้ำ� วันที่ 17 กุมภาพันธ์ ภาพ รูปสลักหินอ่อนจูเลียส ซีซาร์ ประมาณ 50-40 ปีก่อน พ.ศ. 2564 คริสตกาล หรือ 2,061-2,071 ปีก่อน พบที่เมือง Tusculum ที่มาภาพ แอป Celestron SkyPortal ประเทศอิตาลี ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณฑ์เมืองตูริน (Turin หรือ Torino) ประเทศอิตาลี มขี ้อยกเว้นคือปีที่ 100 หารลงตัว ไม่ต้องเพ่ิมวนั ที่ 29 กมุ ภาพันธ์ ที่มาภาพ Wikipedia ตวั อยา่ งเชน่ ปี ค.ศ. 1900 จะไมม่ วี ันท่ี 29 กุมภาพันธ์ และยกเว้นอีก https://en.wikipedia.org/wiki/Julius_Caesar ทวี า่ ถา้ 400 หารลงตัวให้มวี ันท่ี 29 กมุ ภาพันธ์ เช่นปี ค.ศ. 2000 จะมี วนั ที่ 29 กุมภาพันธ์ สาเหตทุ ีต่ อ้ งเพ่มิ วนั ในเดือนกมุ ภาพนั ธ์เนื่องจาก 1 ปี โลกหมนุ รอบดวงอาทิตย์ใช้เวลาประมาณ 365.2422 วัน หรือคิดเป็น 365.25 วัน แต่ปีปกติมี 365 วัน ดังนั้นทุก 4 ปี จะมีจำ�นวนวัน เพ่ิมมาอีก 1 วัน จึงจำ�เป็นต้องปรับเพ่ิมวัน มิเช่นน้ันฤดูกาลและ วันสำ�คัญทางดาราศาสตร์ (ตัวอย่างเช่น วันวิษุวัต) จะคลาดเคลื่อน ไปเร่ือยๆ 42 กมุ ภาพันธ์ 2564

เปดิ โลก นทิ านดาว ภาพ สมเด็จพระสันตะปาปากริกอรีที่ 13 ภาพวาดกาลิเลโอ โดย Justus Susterman ภาพ ลายมือของกาลิเลโอในร่างจดหมายปี ที่มาภาพ Wikipedia ประมาณปี ค.ศ. 1640 ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณฑ์ ค.ศ. 1609 มีภาพวาดดวงจันทร์ของดาว https://en.wikipedia.org/wiki/Pope_ การเดนิ เรอื แหง่ ชาติ เมอื งลอนดอน ประเทศองั กฤษ พฤหัสบดี ปัจจุบันภาพนี้อยู่ที่ห้องสมุด Gregory_XIII ที่มาภาพ Wikipedia มหาวิทยาลัยมิชิแกน ประเทศสหรัฐอเมริกา https://en.wikipedia.org/wiki/Galileo_Galilei ที่มาภาพ Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/Gali- leo_Galilei ภาพ ดวงจันทร์แกนิมีดของดาวพฤหัสบดี ถ่ายโดยยานอวกาศกาลิเลโอ ย้อนกลบั มาเรือ่ งแกนมิ ดี เมื่อกาลเิ ลโอ (Galileo Galilei) ที่มาภาพ Wikipedia นักดาราศาสตร์ชาวอิตาลี พบดวงจันทร์ของดาวพฤหัสบดี https://en.wikipedia.org/wiki/Ganymede_(moon) 4 ดวง เม่ือปี ค.ศ. 1609-1610 เรียกกันว่า ดวงจันทร์ของ กาลิเลโอ (Galilean moons) และช่ือดวงจันทร์ดวงหน่ึง น้ันคือ แกนิมีด ตั้งโดยนักดาราศาสตร์ชาวเยอรมันช่ือ ซีมอน มารีอุส (Simon Marius) การค้นพบดวงจันทร์ของกาลิเลโอเป็นหลักฐานสำ�คัญท่ี เปลยี่ นความเชอื่ จากเดมิ เชอ่ื เคยเชอ่ื กนั วา่ โลกเปน็ ศนู ยก์ ลาง จกั รวาล ดาวทกุ ดวงโคจรรอบโลก แตก่ าลเิ ลโอพบวา่ ดวงจนั ทร์ ของดาวพฤหสั บดนี น้ั โคจรรอบดาวพฤหสั บดี ไมไ่ ด้โคจรรอบโลก ดงั นั้นโลกจงึ ไมใ่ ช่ศนู ยก์ ลางจักรวาล กลมุ่ ดาวคนแบกหมอ้ น�ำ้ ไมม่ ดี าวสวา่ งมาก อาจมองไมเ่ หน็ ในเมอื งใหญอ่ ยา่ งกรงุ เทพฯ เน่อื งจากมมี ลพิษแสงมาก 43 กมุ ภาพันธ์ 2564

มนั อเอ๋ ปน็ อยา่ งนน้ี เ่ี อง by อาจารย์เจษฎ์ https://www.facebook.com/OhISeebyAjarnJess/ เสาส่ง สัญญาณโทรศพั ท์ ไมไ่ ด้ท�ำ ให้แท้งลูก มีคนสง่ มาถามเยอะมาก เกีย่ วกบั ข่าวชาวบ้านหมบู่ า้ นหนง่ึ ท่ีอำ�เภอเชียงคำ� จังหวัดพะเยา ออกมาประท้วงให้ย้าย เสาสัญญาณโทรศัพท์ออกไป เพราะทำ�ให้หญิงมีครรภ์แท้งลูก บางคนมีอาการใจส่ัน ประสาทเสีย จนป่วยจิตเวช แถมเวลา ฝนฟา้ คะนองฟา้ ผา่ มา เครอื่ งใช้ไฟฟา้ ชาวบา้ นจะเสยี หายใชก้ าร ไม่ได้ !! มันเปน็ ไปไดห้ รอื ?! 44 กุมภาพนั ธ์ 2564

มนั อเอ๋ ปน็ อยา่ งนน้ี เ่ี อง ท่ีบอกว่าเสาส่งสัญญาณโทรศัพท์ ส่วนเรื่องที่ฟ้าผ่าลงมาที่เสาส่งแล้ว การส่งสัญญาณในคลื่นความถ่ีระหว่าง ทำ�ให้เกิดอาการแท้งบุตรน้ัน อันน้ีไม่น่า ทำ � ใ ห้ เ ค ร่ื อ ง ใ ช้ ไ ฟ ฟ้ า ข อ ง บ้ า น ร อ บ ข้ า ง 0-300 กิกะเฮิร์ตซ์ จากสถานีฐานและ จะเปน็ ไปไดเ้ ลยครับ! เพราะเสาสง่ ท่นี ่นั ก็ เสียหายไปด้วยนั้น อันนี้พอเป็นไปได้ การใช้โทรศัพท์เคล่ือนท่ีจะมีผลร้ายแรง ตง้ั มาเปน็ เวลา 10 ปีแล้ว แตม่ คี นแท้งแค่ มันเป็นเร่ืองของคล่ืนแม่เหล็กไฟฟ้าที่ ต่อสุขภาพ 5 คน ไมน่ ่าจะเปน็ นัยส�ำ คญั ท่ีจะระบไุ ด้วา่ เกิดข้ึนขณะฟ้าผ่าลงมา และเหนี่ยวนำ�ไป จากน้ันในปี พ.ศ. 2553 คณะนัก เป็นผลมาจากเร่ืองของเสาส่งสัญญาณ ใ น อ า ก า ศ จ น ช็ อ ต เ ค ร่ื อ ง ใ ช้ ไ ฟ ฟ้ า ท่ี อ ยู่ วิทยาศาสตร์ขององค์การอนามัยโลก ได้ โทรศัพท์ ใกล้เคียงได้ ก็ต้องไปดูว่ามีบ้านใครอยู่ ศึกษากรณีการส่งคลื่นสัญญาณเฉพาะ จริงๆ ต้องไปดูสาเหตุเป็นรายบุคคล ใ ก ล้ กั บ เ ส า ใ น ร ะ ย ะ ท่ี เ กิ น ก ว่ า กำ � ห น ด โทรศัพท์เคลื่อนท่ีจากสถานีฐาน ก็ยังไม่ มากกว่า ว่าภาวะแท้งบุตรนั้นเกิดข้ึน หรอื เปลา่ พบหลกั ฐานวา่ คลน่ื ความถมี่ ผี ลตอ่ สขุ ภาพ อย่างไร มีความสอดคล้องกันท้ัง 5 คน ในทางความปลอดภัยของสัญญาณ และหลังจากนั้นองค์การอนามัยโลก หรือไม่ หรือแตกต่างกัน บ่อยครั้งมีการ โทรศพั ท์ที่มตี ่อมนุษย์นนั้ สำ�นักงาน กสทช. ยังศึกษาอย่างต่อเน่ืองจนถึงปัจจุบัน ถึง กลา่ วอา้ งวา่ เสาสง่ สญั ญาณโทรศพั ทท์ �ำ ให้ เคยเปิดเผยไว้ว่า หลังจากมีการร้องเรียน ความสัมพันธ์ระหว่างสุขภาพร่างกาย คนในหมู่บ้านเป็นโรคมะเร็ง แต่พอไปดู เรื่องสขุ ภาพของผลกระทบ เชน่ ปวดศีรษะ กับการปล่อยคลื่นความถ่ีจากอุปกรณ์ แล้ว ก็ พบว่ า ผู้ ป่ ว ยแต่ ล ะ ค น น้ั น ก็ มี หน้ามืด อ่อนแรง เป็นมะเร็ง ไปยังหลาย ไ ร้ ส า ย แ ล ะ ส ถ า นี ส่ ง สั ญ ญ า ณ ค ลื่ น ความแตกต่างกันของการเป็นมะเร็ง หน่วยงานท้ังในระดับท้องถ่ิน ส่ือสาธารณะ โทรศัพท์ ไม่พบว่ามีความสัมพันธ์ใดๆ ไม่ได้มีความสอดคล้องกัน ท่ีจะยืนยันว่า หรือแม้แต่ศาลปกครอง กสทช. จึงได้ส่ง อีกเช่นกัน (https://www.nbtc.go.th/ เปน็ อุบตั ิการณ์ร่วม ค�ำ ถามเรอ่ื งน้ีไปทอ่ี งคก์ ารอนามยั โลก News/Press-Center/35501.aspx ข่าว กรณีท่ีเกิดอาการใจส่ัน ประสาทเสีย ดร.อมี ิลี ฟาน เดเวนเตอร์ หวั หน้าคณะ 14 พ.ย. 2561) จนเป็นจิตเวชน้ัน ก็เหมือนกันท่ีว่าไม่น่า รังสีวิทยา องคก์ ารอนามยั โลก ได้ตอบกลับ จะเกิดจากเร่ืองเสาส่งสัญญาณโทรศัพท์ คำ�ถาม โดยยืนยันผลการศึกษาช่วงระยะ รว่ มกบั ฝน ควรจะตอ้ งวเิ คราะหเ์ ปน็ รายบคุ คล 10 ปีระหว่างปี พ.ศ. 2539-2549 ว่า ไม่มี ไปวา่ น่าจะเกดิ จากเหตผุ ลใด หลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่สามารถชี้ได้ว่า 45 กุมภาพันธ์ 2564

ปน้ั ปนล�ำ้ เาปน็ ดร.ชวลิต วิทยานนท์ และจารุปภา วะสี เรง่ ส�ำ รวจและอนุรกั ษถ์ น่ิ อาศยั กอ่ น “ปลาซิวสมพงษ”์ จะสญู พันธ์ุ ปลาซวิ สมพงษ์ Trigonostigma somphongsi (Meinken, 1958) อยใู่ นวงศป์ ลาซวิ (Danionidae) ในอันดบั ปลาตะเพยี น ซวิ รากกล้วย (Cypriniformes) เป็นปลา เฉพาะถ่ินของไทย พบเฉพาะในลุ่มน้ำ�บางปะกงตอนกลางท่ีจังหวัดนครนายกและ ปราจนี บุรี เปน็ 1 ใน 100 สตั ว์ทีใ่ กลส้ ูญพนั ธุอ์ ย่างย่งิ ของโลก มีสถานภาพตาม เกณฑ์ IUCN Redlist ระดับโลกใกล้สูญพนั ธอ์ุ ย่างยงิ่ และเปน็ 1 ใน 10 ชนดิ พนั ธ์ุ ของโครงการอนุรักษ์ถิ่นอาศัยของพันธุ์พืชและพันธุ์สัตว์ท่ีมีความสำ�คัญระดับโลก ในพื้นที่ภาคการผลิตของประเทศไทย โดยเป็นชนิดท่ีต้องได้รับการอนุรักษ์อย่าง เร่งด่วน และมโี อกาสสงู มากทีจ่ ะสูญพนั ธุ์หากไม่ดำ�เนนิ การใดๆ 46 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

ปน้ั ปนล�ำ้ เาปน็ ปลาซิ ว ส ม พ ง ษ์ เ ป็ น ป ล า ปลาซิวสมพงษ์ตัวเมีย ขนาดเล็ก โตเต็มท่ียาว ไม่เกิน 2.5 เซนติเมตร มีความสำ�คัญ ใ น ฐ า น ะ เ ป็ น ตั ว บ่ ง ช้ี คุ ณ ภ า พ แ ล ะ ความหลากหลายทางชีวภาพของพื้นท่ี ชุมนำ้�ท่ีดี มีถ่ินอาศัยในหนองบึงในที่ ราบตำ่�ที่มีพรรณไม้นำ้�หนาแน่น ลำ�ตัว สีเหลืองส้ม มีแถบดำ�เส้นตรงเป็น แนวยาวข้างลำ�ตัวและสีจะสดใสข้ึน เมื่อถึงฤดูผสมพันธ์ุ ปลาเพศผู้รูปร่าง เรียวยาวและขนาดเล็กกว่าเพศเมีย มัก พบว่ายนำ้�ระดับกลางนำ้�หรืออยู่ระหว่าง พรรณไมน้ �้ำ กนิ อาหารจ�ำ พวกแพลงกต์ อน ปลาซิวสมพงษ์ตัวผู้ ฝูงปลาซิวสมพงษ์ในธรรมชาติ 47 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

ปน้ั ปนล�ำ้ เาปน็ สัตว์ขนาดเล็ก แม่ปลาวางไข่ครั้งละ ชุมชนและการเกษตร การขยายตัวของ บ่อเล้ียงปลาที่ผ่ึงแห้งรอไว้ และปล่อย ประมาณ 8-10 ฟอง ซ่ึงถือว่าน้อยมาก การทำ�นาแบบอุตสาหกรรมท่ีใช้สารเคมี ลกู ปลาลงเลยี้ ง เมอ่ื น�้ำ เรม่ิ ลดจากทงุ่ และ เม่ือเทยี บกบั ปลาชนิดอ่นื โดยแปะติดกับ และการเปลย่ี นพน้ื ทเี่ ปน็ ชมุ ชน โดยมกี าร ไหลกลับสู่ลำ�น้ำ�ธรรมชาติในช่วงเดือน ใบของพชื น�ำ้ และฟกั เปน็ ตวั ราว 2 วนั มกั ประเมินขนาดพ้ืนที่ท่ีพบท้ังหมดในโลก/ พฤศจิกายน-ธันวาคม จะเป็นมหกรรม พบปะปนอยู่กับปลาซิวขนาดเล็กชนิดอ่ืน ไทย (EOO) และขนาดพนื้ ท่ถี น่ิ อาศัยจริง จับปลาที่ว่ายออกจากทุ่งเพ่ือทำ�ปลาร้า ในถ่ินอาศัยเดียวกัน แต่พบจำ�นวนน้อย ในโลก/ไทย (AOO) น้อยกว่า 100 ตาราง ปลาส้ม ซงึ่ เปน็ สนิ คา้ ของฝากสำ�คญั ของ กว่ามาก โดยถ่ินอาศัยเดิมน่าจะอยู่ใน กิโลเมตร โดยปัจจุบันยังไม่มีหน่วยงาน ย่านน้ี พ้ืนที่ชุ่มน้ำ�ท่ีเป็นหนองบึงท่ีมีพรรณไม้ ใดที่ทำ�งานอนุรักษ์หรือมีแผนงานเพ่ือ ใ น ช่ ว ง ห น้ า แ ล้ ง เ ดื อ น ม ก ร า ค ม - น้ำ�หนาแน่นที่เคยมีท่ัวในภาคกลางตอน อนุรักษ์ปลาชนดิ นี้ เมษายน พนื้ ทส่ี ว่ นใหญก่ ลายเปน็ ทงุ่ หญา้ ล่าง แต่ปัจจุบันถิ่นอาศัยเช่นนี้หายไป รายงานฉบับดังกล่าวเสนอให้ทำ� มกี ารเผาตอซงั และไถนาเพอ่ื เตรยี มหวา่ น มากกว่า 95% การวจิ ยั อยา่ งเรง่ ดว่ น เพอ่ื ส�ำ รวจประชากร เมล็ดข้าวรุ่นต่อไป พร้อมๆ กับเป็นช่วง ข้อมูลเกี่ยวกับปลาซิวสมพงษ์มีน้อย ถ่ินอาศัย และนิเวศวิทยาของแหล่งทพ่ี บ จับปลาในบ่อขาย ส่วนปลาธรรมชาติ มากในทุกมิติ เน่ืองจากพบได้น้อยใน และแหลง่ อน่ื ๆ ทเ่ี หมาะสมในการปลอ่ ยคนื จะกลับไปอยู่ในหนองบึงและคลองตาม แหล่งน้ำ�ธรรมชาติ และขยายพันธุ์ได้ เพื่อเป็นแนวทางการอนุรักษ์ปลาซิว ธรรมชาติ บางส่วนว่ายลึกลงไปอยู่ในรูปู น้อยในท่ีเพาะเล้ียง โลกรู้จักปลาชนิดน้ี สมพงษ์ โดยระบุพ้ืนท่ีที่มีประชากรและ รูหนู ฯลฯ ท่ีอาจเชื่อมกับแหล่งนำ้�ใต้ดิน คร้งั แรกเมอ่ื ปี พ.ศ. 2501 (Meinken, H., ศักยภาพเชิงอนุรักษ์ คือพ้ืนท่ีชุ่มนำ้�ใน และเม่ือถึงฤดูฝนในเดือนพฤษภาคม- 1958) จากวงการผู้เลี้ยงปลาสวยงามใน ตำ�บลท่าเรือ อำ�เภอปากพลี จังหวัด กรกฎาคม เมล็ดข้าวจะเริ่มงอกและ ประเทศเยอรมนี ซ่ึงได้ปลาไปจากพ่อค้า นครนายก และพื้นที่ในศูนย์วิจัยข้าว เติบโต บ่อปลาท่ีจับปลาขายหมดแล้วก็ ส่งออกปลาสวยงามไทย โดยปะปนกับ ปราจนี บรุ ี (ชวลติ วิทยานนท,์ 2562) ซงึ่ ปล่อยแห้งเพื่อรอนำ้�หลากมาเติมรอบ ปลาซิวขนาดเล็กชนิดอ่ืน หลังจากน้ัน เป็นที่ราบลุ่มต่ำ�รับนำ้�ท่วมตามธรรมชาติ ใหม่ และปลาทอี่ ยใู่ นคลองหนองบงึ กเ็ รมิ่ ช่ือปลาซิวสมพงษ์ก็ปรากฏประปรายใน (แกม้ ลงิ ) ผนื สดุ ทา้ ยของลมุ่ นำ�้ บางปะกง โต รอเวลาทจี่ ะวา่ ยเขา้ ทงุ่ เมอื่ น�ำ้ หลากมา วารสารปลาสวยงามในยุโรปและเอเชีย ซึ่งถือเป็นระบบนิเวศใกล้สูญพันธุ์จาก อกี คร้ัง กระท่ังในราว 30 ปีท่ีผ่านมาก็ไม่มีการ ท่ีราบภาคกลางของประเทศไทย และ เนอ่ื งจากพนื้ ทส่ี ว่ นใหญท่ �ำ การเกษตร กลา่ วถงึ วา่ มกี ารคน้ พบอกี เลย จนเคยเชอ่ื สันนิษฐานว่าเป็นพ้ืนท่ีท่ีพบและถิ่นอาศัย แบบไม่ใช้สารเคมี ระบบนิเวศจึงยังมี ว่าสูญพันธ์ุไปแล้วในธรรมชาติ กระท่ังมี จริงแหลง่ สุดทา้ ยของปลานี้ในโลก ความหลากหลายตามธรรมชาติตาม รายงานพบใหม่ของประชากรกลุ่มเล็กๆ น้ำ � จ า ก ป่ า เ ข า ใ ห ญ่ แ ล ะ แ ม่ นำ้ � ห่วงโซ่อาหารท่ีสมบูรณ์ ทั้งพืชและสัตว์ เปน็ ครง้ั แรกในธรรมชาตเิ มอื่ ปี พ.ศ. 2556 ปราจีนบุรีจะหลากเข้าท่วมทุ่งนาย่านนี้ ในน�้ำ และในทงุ่ ในพน้ื ทพ่ี บปลาราว70ชนดิ ในลุ่มนำ้�บางปะกงตอนกลาง ท่ีจังหวัด เปน็ ประจ�ำ ทกุ ปใี นเดอื นสงิ หาคม-ตลุ าคม แ ล ะ ยั ง พ บ ป ล า ท่ี เ ค ย ถู ก เ ข้ า ใ จ ว่ า มี นครนายกและปราจีนบรุ ี (Petsut, N. et โดยบางจดุ ลกึ เกินกวา่ 5 เมตร ปลาทอ่ี ยู่ เฉพาะในลุ่มนำ้�โขงถึง 2 ชนิด คือ al., 2014) ในหนองบงึ ขนาดเลก็ และคลองธรรมชาติ ปลาซวิ แคระ 3 จุด และปลาหางกรรไกร จากการส�ำ รวจข้อมูลา่ สุดเมือ่ ปี พ.ศ. ที่กระจายอยู่ท่ัวไปจะว่ายเข้าไปในทุ่งน้ำ� เล็ก และยังพบแมลงน้ำ� สัตว์น้ำ�ต่างๆ 2562 พบว่า ประชากรปลาซิวสมพงษ์มี หลากกว้างใหญ่เพ่ือหาอาหาร ผสมพันธุ์ จำ�นวนมาก ในฤดูฝนอุดมสมบูรณ์ด้วย แนวโน้มลดลงจากปัจจัยคุกคามหลักคือ และวางไข่ ข้าวในนาเร่ิมออกรวง คนทำ� กบเขียด เม่ือนำ้�เร่ิมลดจะมีหนู งู และ การสูญเสียถิ่นอาศัยและมลภาวะจาก บ่อปลาก็สูบน้ำ�หลากซ่ึงเป็นน้ำ�ดีมาใส่ นกน้ำ�จำ�นวนมาก รวมทัง้ นกนักล่าอพยพ 48 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

ปน้ั ปนล�ำ้ เาปน็ จำ�พวกเหยี่ยว อินทรี และแร้ง รวมกัน หลายพันตัวเข้ามาพักอาศัยในฤดูหนาว 49 เ กิ ด เ ป็ น นิ เ ว ศ บ ริ ก า ร ต่ อ ม นุ ษ ย์ แ ล ะ ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการจัดการและใช้ ประโยชนท์ รพั ยากรธรรมชาตหิ ลากหลาย รูปแบบตามไปดว้ ย ชาวบ้านแถวน้ียังไม่ค่อยรู้จักปลา ชนิดนี้ แต่เหมารวมกับปลาซิวขนาดเล็ก อ่ืนๆ ท่ีเอาไปทำ�เป็นหมกและจ่อม มี เฉพาะผ้นู ำ�ชาวบ้านกลมุ่ เล็กๆ ท่รี จู้ กั ปลา ชนดิ นจี้ ากนกั วชิ าการทเ่ี ขา้ ไปเกบ็ ตวั อยา่ ง เป็นคร้ังคราวในฤดูน้ำ�หลาก โดยรับรู้ถึง ความสำ�คัญของปลาชนิดนี้ในระดับโลก แต่ก็ยังแยกชนิดด้วยตัวเองได้ไม่ชัดเจน และยังไม่ได้บอกต่อไปในกลุ่มชาวบ้าน เน่ืองจากขาดข้อมูลและไม่แน่ใจต่อผล กระทบท่ีจะตามมาหากยังไม่ได้วางแผน การจดั การหรืออนรุ กั ษ์ทีเ่ พยี งพอ ในย่านนี้มีฮอตสปอตทางนิเวศวิทยา อยู่แห่งหนึ่งคือ “ทุ่งใหญ่ปากพลี” สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นแหล่งสำ�คัญใน การผสมพันธุ์ วางไข่ และเล้ียงลูกอ่อน ของปลาซวิ สมพงษ์ เนอ่ื งจากมกี ารส�ำ รวจ พบพ่อแม่ปลาว่ายเข้ามาในทุ่งในช่วง นำ้�หลากเข้าทุ่ง และพบปลาวัยหนุ่มสาว วา่ ยออกจากทงุ่ ในชว่ งน�ำ้ ลด อยา่ งไรกต็ าม ต้องมีการสำ�รวจข้อมูลอย่างเป็นระบบ เพอ่ื ยืนยันความน่าจะเปน็ น้ี ทุ่งน้ีมีช่ือเสียงเป็นที่รู้จักในกลุ่มนัก ดนู กในชอื่ “ดงเหยย่ี วด�ำ ทงุ่ ใหญป่ ากพล”ี เน่ืองจากเป็นแหล่งรวมนอนของนก อพยพนักล่าจำ�พวกเหยี่ยว อินทรี และ แร้ง หลายพนั ตวั โดยเฉพาะเหยย่ี วหูดำ� ทเี่ ขา้ มาหากนิ ในทงุ่ นาโดยรอบในฤดหู นาว กุมภาพนั ธ์ 2564

ปน้ั ปนล�ำ้ เาปน็ ตั้งแต่ช่วงนำ้�เริ่มลดลงจากทุ่งในเดือน พฤศจิกายนจนถึงก่อนฤดูร้อนในเดือน 50 มีนาคม มีนกหายากและใกล้สูญพันธุ์ อย่างนกอินทรีปีกลายและแร้งสีนำ้�ตาล หมิ าลยั และนกประจ�ำ ถน่ิ ทท่ี �ำ รงั ออกลูก ในทุ่งใหญ่และอพยพท่องเท่ียวไปถึง บังกลาเทศคอื เหยีย่ วดำ�ไทย และยงั มนี ก ท่งุ นกน�ำ้ อนื่ ๆ อกี จ�ำ นวนมาก เกือบสิบปีแล้วที่ปลาซิวสมพงษ์ฝูง เลก็ ๆ ได้รบั การคน้ พบใหม่อีกครั้งในพ้นื ท่ี รอยต่อนครนายก-ปราจีนบุรี หลังจากท่ี เช่ือกันว่าสูญพันธ์ุไปแล้วจากธรรมชาติ การค้นพบน้ันสร้างความปิติยินดีอย่าง ยง่ิ ในกลมุ่ คนเลก็ ๆ ทเี่ ปน็ นกั อนกุ รมวธิ าน ปลาน�ำ้ จดื และนกั อนรุ กั ษธ์ รรมชาตทิ สี่ นใจ ประเดน็ วกิ ฤตกิ ารณก์ ารสญู พนั ธค์ุ รง้ั ใหญ่ ท่ีโลกกำ�ลังเผชิญอยู่ ถึงขนาดมีบางคน กลา่ ววา่ เปน็ ความยนิ ดเี หมอื นการไดก้ ลบั มาค้นพบสมัน ซ่ึงเป็นสัตว์เฉพาะถ่ินใน ที่ราบลุ่มภาคกลางของไทย และถูกระบุ ว่าสูญพันธุ์ไปจากโลกแล้วเมื่อเกือบร้อย ปกี อ่ น ทงั้ สมนั และปลาซวิ สมพงษเ์ ปน็ สตั วท์ ่ี อาศยั ในถนิ่ อาศยั เดยี วกนั คอื ทรี่ าบลมุ่ ภาค กลางของไทย สมนั สญู พนั ธ์ุไปจากการถกู ล่าและสูญเสียถ่ินอาศัยวิกฤติ (critical habiat) คือป่าโปรง ดงหญ้าสูง และทุ่ง หญ้าน้ำ�แฉะ ส่วนปลาซิวสมพงษ์ แม้ไม่ ได้ถูกล่าโดยตรง แต่ก็ใกล้สูญพันธ์ุอย่าง ยงิ่ จากการสญู สญู เสยี ถนิ่ อาศยั ทเ่ี ปน็ พน้ื ที่ ชุ่มน้ำ�ตามธรรมชาติท่ีมีคุณภาพดีอย่าง วิกฤติเช่นกัน รวมทั้งจากการท่ีแทบไม่มี คนรู้จักและตระหนักถึงความสำ�คัญของ มันในฐานะเป็นชนิดพันธุ์ที่เป็นธงนำ�และ กมุ ภาพนั ธ์ 2564