คู่มือส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศึกษาประเภทลูกเสือสำรอง หลักสูตรเตรียมลูกเสือสำรองและดาวดวงที่ 1 ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1

คู่มือสง่ เสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทกั ษะชีวติ ในสถานศึกษา ประเภทลกู เสือสารอง หลกั สูตรเตรยี มลูกเสอื สารอง และดาวดวงท่ี 1 ช้นั ประถมศกึ ษาปที ่ี 1 สำ� นักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ คู่มือสง่ เสริมและพฒั นากจิ กรรมลูกเสอื ทักษะชีวิตในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ 1 1

ค่มู อื ส่งเสริมและพฒั นากิจกรรมลกู เสือทกั ษะชีวิตในสถานศึกษา ประเภทลกู เสือสำ� รอง หลกั สตู รเตรียมลกู เสือสำ� รอง และดาวดวงท่ี 1 ชนั้ ประถมศึกษาปี ที่ 1 ปีท่พี มิ พ ์ พ.ศ. 2562 จำ�นวนพมิ พ ์ 200 เล่ม จดั ทำ�โดย สำ�นักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ พิมพ์ท ่ี โรงพมิ พช์ มุ นมุ สหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำ�กดั 79 ถนนงามวงศว์ าน แขวงลาดยาว เขตจตจุ ักร กรงุ เทพมหานคร 10900 โทร. 0-2561-4567 โทรสาร 0-2579-5101 นายโชคดี ออสวุ รรณ ผู้พมิ พผ์ โู้ ฆษณา

คำนิ ยม นับว่าเป็นโอกาสและประโยชน์ที่สาคัญ อีกเร่ืองหน่ึงที่สานักการลูกเสือ ยุวกาชาดและกิจการ นักเรียน ซึ่งเป็นหน่วยงานหน่ึงในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้ผลิตตารา ในลักษณะคู่มือส่งเสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทักษะชวี ิตในสถานศกึ ษาชุดน้ีข้ึน ซ่ึงมีเนอื้ หาท่ีสอดคลอ้ ง กับปัญหาตามวัยและพัฒนาการของผู้เรียน และมีการบูรณาการกิจกรรมการเรียนการสอน เข้ากับวิธีการ ลูกเสอื ครู อาจารย์ ผู้กากับลูกเสือ และบุคลากรทางการลูกเสอื จะได้นาไปใช้ให้เกิดประโยชน์อย่างแท้จริง โดยเฉพาะอย่างยงิ่ ประเทศไทยกาลังกา้ วสู่ “ไทยแลนด์ 4.0” ดังนัน้ ความถกู ต้องและชัดเจนในเรื่องการจัด กจิ กรรมลูกเสอื จึงเป็นตาราและคู่มือทางการวิชาการ สาหรับกิจกรรมลูกเสือเพื่อจะใชเ้ ป็นเครื่องมอื ในการ พัฒนาเยาวชนใหเ้ ป็นพลเมอื งดี มีความรอบรู้ สามารถช่วยตนเองได้ อันจะเป็นแรงผลักดันให้การศึกษาของ ประเทศไทยมคี วามเจรญิ เท่าเทียมกับประเทศสมาชิกอาเซยี น และอารยประเทศอน่ื ๆ ท่ัวโลก ขอขอบคุณ และให้กาลงั ใจตอ่ ผู้ทรงคุณวุฒิทางการลกู เสือ และผ้มู ีสว่ นรว่ มในการจัดทาคมู่ อื ส่งเสริมและพัฒนากิจกรรม ลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศึกษาเล่มนี้ทุกท่าน ที่ได้เสียสละ กาลังความคิด จนทาให้เสร็จส้ินโดยสมบูรณ์ อันจะเป็นประโยชน์ต่อกจิ การลกู เสืออย่างมาก ทั้งในปจั จุบนั และอนาคต (นายการณุ สกุลประดษิ ฐ)์ ปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร นายการุณ สกุลประดษิ ฐ์ ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ

คำนิ ยม คู่มือส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศึกษา เป็นเคร่ืองมือสาคัญสาหรับ ครูผู้สอน ลูกเสือ เนตรนารี ท่ีจะใช้สาหรับวางแผนการสอน การวัดและการประเมินผู้เรียน จัดทาขน้ึ โดยมี เป้าหมายสาคัญ คือ เสนอแนวทางท่ีเหมาะสมในการจัดการเรียนการสอนในรายวิชาต่าง ๆ สาหรับ ครูผู้สอนนาไปใช้เป็นหลักการในการจัดการเรียนการสอน โดยสามารถพัฒนาและปรับปรุงให้ดีข้ึนตาม ความรู้ ความสามารถของครผู ู้สอน ตามบรบิ ทแตล่ ะภูมภิ าค หลักสาคัญของเอกสารชุดนี้ นอกเหนือจากเสนอแนวทางด้านเนื้อหาสาระสาคัญ วิธีสอน ท่ีเหมาะสม การวัดและประเมินผล ตัวอย่างแบบทดสอบ วิธีทดสอบ แล้วยังสามารถต่อยอดทางความคิด ของครูผู้สอนได้ เน่ืองจากเป้าหมายท่ีต้องการคือ การนาเอากระบวนการลูกเสือมาจัดการเรียนรู้ให้แก่ ผู้เรียนลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง ในการทากิจกรรมอย่างครบวงจร เพื่อให้เป็นผู้มีคุณธรรม จริยธรรม ตามกระบวนการของลกู เสือ จงึ เชอื่ ได้ว่า หากผู้เรยี นเข้าใจและปฏบิ ัตไิ ดแ้ ลว้ จะเปน็ คนดีในสงั คมตอ่ ไป ขอขอบคุณ ผู้ร่วมดาเนินการในการจัดทาคู่มือส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิต ในสถานศึกษาทุกภาคส่วน ท่ีเล็งเห็นประโยชน์ในการทาเอกสารชุดน้ีจนสาเรจ็ เรียบร้อย สามารถเผยแพร่ได้ ซ่งึ นา่ จะเปน็ ประโยชน์ตอ่ เด็กและเยาวชนในทส่ี ดุ เลรขอางธนปกิ าลายดัรปกสเรลาระนะขเรทกัสาอรธงร(งาวฐิกินปนงาาบศลลรยึกุญดูกัสปษเก�เสำรรานรือือะธะกัเแงกิทสงหารรารง่วฐินชงลาบศกูตญุกึ ิเสษเรอืาอื แธงหกิ )าง่ รชาติ

คำ�นำ� ส�ำนักการลูกเสอื ยุวกาชาดและกิจการนักเรยี น ส�ำนักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ ารร่วมกบั สมาคมวางแผนครอบครวั แห่งประเทศไทย ในพระราชูปถมั ภ์สมเด็จพระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนี พฒั นาโครงการสง่ เสรมิ และพฒั นากจิ กรรมลกู เสอื ทกั ษะชวี ติ ในสถานศกึ ษา มวี ตั ถุประสงคเ์ พอ่ื เสรมิ สรา้ ง ทกั ษะชวี ติ ใหเ้ ดก็ และเยาวชนในสถานศกึ ษาดว้ ยกระบวนการลกู เสอื โดยใหเ้ ดก็ และเยาวชนลงมอื ปฏบิ ตั ิ ดว้ ยตนเอง ในการท�ำกจิ กรรมอยา่ งครบวงจร ตงั้ แตก่ ารศกึ ษา วเิ คราะห์ วางแผน ปฏบิ ตั ติ ามแผน ประเมนิ และปรบั ปรงุ การจดั กจิ กรรม รวมถงึ การท�ำงานเป็นระบบหมตู่ ามกระบวนการลกู เสอื ซง่ึ กจิ กรรมดงั กลา่ ว เป็นการพฒั นาความเป็นมนุษยแ์ บบองคร์ วม ทงั้ ดา้ นรา่ งกาย จติ ใจ สงั คม และสตปิ ัญญา ท�ำใหเ้ ดก็ และ เยาวชนมรี ะเบยี บวนิ ยั มจี ติ ส�ำนึกในการท�ำความดเี พอ่ื ท�ำประโยชน์ใหก้ บั ครอบครวั ชุมชน สงั คม และ ประเทศชาติ ต่อไป เรม่ิ จากการศกึ ษาความเป็นไปได้ ศกึ ษาเอกสารและงานวจิ ยั ทเ่ี กย่ี วขอ้ งทงั้ ในและต่างประเทศ จดั ประชมุ ผเู้ ชย่ี วชาญทงั้ ดา้ นลกู เสอื ดา้ นทกั ษะชวี ติ รวมทงั้ ดา้ นการพฒั นาเดก็ และเยาวชน เพอ่ื ก�ำหนด กรอบโครงสรา้ งหลกั สตู รลกู เสอื เสรมิ สรา้ งทกั ษะชวี ติ ทส่ี อดคลอ้ งกบั ปัญหาตามวยั และพฒั นาการดา้ นตา่ ง ๆ ของลกู เสอื แตล่ ะประเภท คู่มือการจดั กิจกรรมลูกเสือเสริมสร้างทกั ษะชีวิต ฉบบั ทดลอง สมาคมวางแผนครอบครวั แหง่ ประเทศไทยฯ ไดเ้ รม่ิ ใชใ้ นปี พ.ศ. 2553 มโี รงเรยี นจากทกุ ภมู ภิ าคของประเทศเขา้ รว่ มโครงการ จ�ำนวน 26 โรงเรยี น โดยไดด้ �ำเนินการควบคไู่ ปกบั การวจิ ยั และประเมนิ ผลการใชค้ มู่ อื และท�ำการปรบั ปรุงคมู่ อื ครงั้ แรกเมอ่ื เมษายน พ.ศ. 2554 โดยไดเ้ พม่ิ เตมิ เพลง เกม นิทาน เรอ่ื งสนั้ และเน้ือหาใหค้ รบถว้ นยงิ่ ขน้ึ การปรบั ปรงุ ครงั้ ทส่ี อง มถิ ุนายน พ.ศ. 2559 เกดิ ขน้ึ ตามขอ้ เสนอแนะจากการประชมุ ปฏบิ ตั กิ าร “การขบั เคล่อื นกจิ กรรมพฒั นาผูเ้ รยี นดว้ ยกระบวนการลูกเสอื ” ซ่งึ จดั โดยส�ำนักการลูกเสอื ยุวกาชาด และกจิ การนักเรยี น ส�ำนักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร โดยยดึ ขอ้ บงั คบั คณะลูกเสอื แห่งชาตวิ ่าดว้ ย การปกครอง หลกั สูตรและวชิ าพเิ ศษลูกเสอื และเพมิ่ จ�ำนวนแผนการจดั กจิ กรรมให้ครบ 40 ชวั่ โมง เพอ่ื ครอบคลมุ สาระทจ่ี �ำเป็นอยา่ งครบถว้ น เป็นการเตรยี มการขยายผลในโรงเรยี นสงั กดั ส�ำนกั งานคณะกรรมการ การศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน (สพฐ.) ทวั่ ประเทศ และไดแ้ บ่งคู่มอื ออกเป็น 11 เล่ม ส�ำหรบั ลูกเสอื แต่ละชนั้ ปี เพอ่ื ความสะดวกของผสู้ อน รวมทงั้ ทางส�ำนกั การลกู เสอื ยวุ กาชาดและกจิ การนกั เรยี นไดด้ �ำเนินการวจิ ยั และประเมนิ ผลการใชค้ มู่ อื การจดั กจิ กรรมลกู เสอื เสรมิ สรา้ งทกั ษะชวี ติ จ�ำนวน 53 โรงเรยี น คขู่ นานกบั สมาคมวางแผนครอบครวั แหง่ ประเทศไทยฯ ดว้ ย ส�ำนกั การลกู เสอื ยวุ กาชาดและกจิ การนกั เรยี น และสมาคมวางแผนครอบครวั แหง่ ประเทศไทยฯ ขอขอบพระคณุ หน่วยงานและบุคลากรทุกท่านทม่ี สี ว่ นรว่ มในโครงการใหส้ �ำเรจ็ ลุล่วง ณ โอกาสน้ี ตงั้ แต่ การริเร่ิมโครงการการจดั ท�ำหลกั สูตรและคู่มือ การทดลองวิจยั และประเมินผลการใช้คู่มือ รวมทงั้ การปรบั ปรงุ คมู่ อื ทงั้ 2 ครงั้ หวงั เป็นอยา่ งยง่ิ วา่ คมู่ อื ชดุ น้ีจะชว่ ยสง่ เสรมิ ใหก้ จิ การลกู เสอื ของประเทศไทย ซง่ึ ด�ำเนินมาครบวาระ 108 ปี ในปี พ.ศ. 2562 น้ี ไดเ้ ป็นเครอ่ื งมอื ส�ำคญั และก่อใหเ้ กดิ ประโยชน์สงู สดุ ตอ่ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนของชาตติ อ่ ไป สำ� นักการลกู เสือ ยวุ กาชาดและกิจการนักเรียน สำ� นักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ



สารบัญ หนา้ คานยิ ม 1 คานา 5 คาชี้แจงการใชค้ ่มู อื แผนการจดั กิจกรรมเตรียมลูกเสือสารอง ดาวดวงที� 1 ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ 1 7 11 หน่วยท่ี 1 เตรยี มลูกเสอื สาํ รอง 22 แผนการจดั กจิ กรรมท่ี 1 ปฐมนเิ ทศ 27 แผนการจัดกจิ กรรมที่ 2 ระเบยี บแถวเบอ้ื งตน้ 34 แผนการจัดกจิ กรรมท่ี 3 การทาํ ความเคารพเปน็ รายบุคคลและการจับมอื ซ้าย 39 แผนการจัดกจิ กรรมท่ี 4 การทาํ ความเคารพเป็นหมู่ (แกรนดฮ์ าวล)์ 46 แผนการจดั กจิ กรรมท่ี 5 ประวัตกิ ารเร่ิมกจิ กรรมลกู เสือสาํ รอง 50 แผนการจดั กจิ กรรมท่ี 6 นิทานเมาคลี แผนการจัดกิจกรรมท่ี 7 เลียนแบบตัวละครเรือ่ งเมาคลี 55 แผนการจัดกิจกรรมท่ี 8 คตพิ จน์คาํ ปฏิญาณและกฎของลกู เสอื สาํ รอง 65 68 ดาวดวงที่ 1 หน่วยท่ี 2 อนามัย 70 แผนการจดั กจิ กรรมที่ 9 รูท้ ันปฺองกนั โรค แผนการจัดกจิ กรรมที่ 10 อาหารดีมคี ณุ ค่า 74 แผนการจดั กจิ กรรมท่ี 11 ส้วมสะอาด 77 หนว่ ยท่ี 3 ความสามารถในเชงิ ทกั ษะ แผนการจดั กจิ กรรมท่ี 12 ความสามารถในเชงิ ทักษะ 80 หน่วยที่ 4 การสาํ รวจ แผนการจัดกจิ กรรมท่ี 13 กิจกรรมสาํ รวจ 84 แผนการจดั กจิ กรรมที่ 14 นาทวี กิ ฤต 88 หนว่ ยท่ี 5 การคน้ หาธรรมชาติ 94 แผนการจัดกจิ กรรมที่ 15 รจู้ กั และสัมผัสธรรมชาติ หนว่ ยที่ 6 ความปลอดภัย แผนการจัดกจิ กรรมท่ี 16 ความปลอดภยั ในบา้ น แผนการจดั กจิ กรรมที่ 17 การเดินข้ามถนนอยา่ งปลอดภยั แผนการจดั กจิ กรรมท่ี 18 ร้เู ทา่ ทันโฆษณาชวนเช่อื 6 คูม่ อื สง่ เสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสือทกั ษะชีวติ ในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 1

สารบัญ (ต่อ) หน่วยท่ี 7 บริการ หน้า แผนการจดั กจิ กรรมที่ 19 ลูกเสือสาํ รองบรกิ าร 96 หน่วยที่ 8 ธงและประเทศต่าง ๆ แผนการจดั กจิ กรรมที่ 20 ประวตั ธิ งชาตไิ ทย 101 แผนการจัดกิจกรรมที่ 21 รกั และศรทั ธาสถาบนั ชาติ ศาสนาและพระมหากษตั รยิ ์ 104 หน่วยที่ 9 การฝมี ือ 107 แผนการจดั กิจกรรมท่ี 22 มหศั จรรย์จากเศษวสั ดุ 110 หนว่ ยท่ี 10 กิจกรรมกลางแจง้ 114 แผนการจดั กจิ กรรมท่ี 23 สะกดรอย 118 หนว่ ยท่ี 11 การบันเทงิ 121 แผนการจดั กจิ กรรมที่ 24 วถิ ีไทยและภูมปิ ัญญาท้องถน่ิ แผนการจัดกจิ กรรมที่ 25 การแสดงเงยี บ 125 หน่วยที่ 12 การผกู เง่อื น 128 แผนการจดั กจิ กรรมท่ี 26 การผกู เงอ่ื นตอ่ เชอื ก 132 หนว่ ยที่ 13 คาํ ปฏญิ าณและกฎของลกู เสอื สํารอง 135 แผนการจัดกจิ กรรมที่ 27 การวิเคราะห์ตนเอง แผนการจัดกจิ กรรมท่ี 28 หลีกเลย่ี งความรนุ แรงตอ่ สัตว์ 138 แผนการจัดกจิ กรรมท่ี 29 ทักษะการสอื่ สาร แผนการจดั กจิ กรรมท่ี 30 การรบั รอู้ ารมณ์ 148 หนว่ ยท่ี 14 ประเมินผล แผนการจดั กจิ กรรมท่ี 31 การประเมินผล 154 หน่วยท่ี 15 พิธีการ 165 แผนการจัดกจิ กรรมท่ี 32 พธิ เี ขา้ ประจาํ กองและพิธีประดับดาวดวงที่ 1 168 182 ภาคผนวก ภาคผนวก ก แนวคิดเรอ่ื งทักษะชวี ติ ภาคผนวก ข กิจกรรมลกู เสอื เสรมิ สร้างทกั ษะชีวติ ภาคผนวก ค พธิ กี ารทางลกู เสอื บรรณานุกรม คู่มือสง่ เสริมและพัฒนากจิ กรรมลกู เสือทกั ษะชีวิตในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 1 7

คาชี้แจงการใชค้ ่มู อื คู่มือส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศึกษาชุดน้ี จัดทําข้ึนสําหรับ ผกู้ าํ กบั ลกู เสอื ใชเ้ ปน็ แนวทางในการจดั กจิ กรรมลกู เสอื มจี าํ นวน 11 เลม่ แยกตามชน้ั ปี สาํ หรบั ลกู เสอื 4 ประเภท คือ ลูกเสอื สาํ รอง ลูกเสือสามญั ลูกเสือสามญั รุ่นใหญ่ และลกู เสอื วสิ ามัญ หลกั สูตรลูกเสือเสริมสร้างทักษะชีวิต มีเนื้อหาท่ีสอดคล้องกับปัญหาตามวัยและพัฒนาการ ด้านต่าง ๆ ของลูกเสือแต่ละประเภท นอกจากน้ียังมีเนื้อหาครบถ้วน เป็นไปตามข้อบังคับคณะ ลูกเสอื แห่งชาติ วา่ ด้วยการปกครองหลกั สตู รและวชิ าพิเศษลูกเสอื สํารอง ลกู เสอื สามัญ ลกู เสอื สามัญ รนุ่ ใหญ่ และลกู เสอื วิสามญั อกี ดว้ ย แผนการจัดกิจกรรมลูกเสือเสริมสร้างทักษะชีวิตในคู่มือชุดน้ี ได้ออกแบบโดยบูรณาการ กิจกรรมท่ีเสริมสร้างทักษะชีวิตเข้ากับวิธีการลูกเสือ คือการใช้ระบบหมู่หรือกลุ่มย่อย โดยให้เด็กเป็น ศูนยก์ ลาง และมผี ใู้ หญ่ทําหนา้ ทีช่ ว่ ยเหลอื และสง่ เสริมใหเ้ กิดกระบวนการเรยี นรู้ในกลุ่ม แนะนํา ส่ังสอน และฝึกอบรมให้สามารถพงึ่ ตนเองได้ มีจิตอาสา รับผิดชอบต่อส่วนรวม ยึดมั่นในคําปฏิญาณและกฎของ ลกู เสอื เสรมิ สร้างคุณคา่ ในตนเอง รวมทงั้ ใชร้ ะบบเคร่ืองหมายหรือสัญลักษณ์ทางลูกเสือและเครื่องหมาย วิชาพเิ ศษ เปน็ แรงกระตนุ้ ไปส่เู ปฺาหมายในการพัฒนาตนเอง การเรยี งลําดบั แผนการจัดกิจกรรม จดั เรยี งลาํ ดับเนอื้ หาสาระตามหลักสูตรในข้อบังคับคณะ ลกู เสือแหง่ ชาติ ว่าด้วยการปกครองหลักสตู รและวชิ าพเิ ศษลกู เสอื สํารอง ลูกเสอื สามญั ลูกเสอื สามัญ ร่นุ ใหญ่ และลกู เสือวสิ ามัญ การนาํ ไปใช้ขึน้ กบั ดุลยพินิจของสถานศึกษาในการเลือกว่าแผนการจัด กิจกรรมใดควรใช้เมอ่ื ใด องค์ประกอบในการประชุมกอง เน้นการใช้ชีวิตกลางแจ้ง นอกห้องเรียน ใกล้ชิดธรรมชาติ เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง เกม และการบริการผู้อื่น ซึ่งถือเป็นหัวใจของกิจกรรมลูกเสือ ทกุ ประเภท โดยกจิ กรรมทีใ่ ช้ แบ่งออกเปน็ 5 ประเภท คือ การแสดงออก การสาํ รวจและการรายงาน การวิเคราะห์และการประเมิน เกมและการแข่งขัน การบําเพ็ญประโยชน์ มีการออกแบบกิจกรรม เพอื่ ให้ลูกเสอื ได้ใช้กระบวนการกลุ่มในการแลกเปล่ียนประสบการณ์ แลกเปล่ียนความคิดความเชื่อ สร้างองคค์ วามรแู้ ละสรุปความคิดรวบยอด รวมท้ังเปิดโอกาสให้ลูกเสือได้ประยุกต์ใช้สิ่งที่ได้เรียนรู้ ในชีวติ จริงอีกดว้ ย เน้อื หาสาระในแผนการจดั กจิ กรรมประกอบดว้ ย 1. กิจกรรมตามข้อบังคับของคณะลูกเสือแห่งชาติ (ไม่รวมกิจกรรมทดสอบเพื่อรับ เครอ่ื งหมายหรือสญั ลกั ษณท์ างลูกเสือและเคร่ืองหมายวิชาพเิ ศษ) 2. กจิ กรรมตามข้อบังคับของคณะลูกเสือแห่งชาติที่ช่วยเสริมสร้างทักษะชีวิตด้านคุณธรรม จรยิ ธรรม ความภาคภูมใิ จในตนเอง ความรบั ผิดชอบตอ่ ส่วนรวม 3. กิจกรรมเสริมสร้างทกั ษะชีวิต เพือ่ สร้างภูมคิ ุม้ กนั ทางสังคมตอ่ เหตุการณ์และสภาพปัญหา ของเดก็ แตล่ ะวัย 8 คู่มอื ส่งเสริมและพัฒนากจิ กรรมลูกเสอื ทักษะชวี ิตในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ 1 คมู่ ือสง่ เสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศกึ ษา ประเภทลกู เสือสำ�รอง 1 หลักสูตรเตรยี มลกู เสือสำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 1

คูม่ อื แต่ละเลม่ ได้จดั ทําตารางหนว่ ยกจิ กรรม และแผนการจดั กิจกรรม 40 ชั่วโมง เพื่อให้เห็น ภาพรวมของการจัดกจิ กรรมลกู เสอื เสริมสรา้ งทกั ษะชวี ิตของลูกเสอื ในแตล่ ะระดบั ชั้น และมหี มายเหตุ บอกไว้ในตารางชอ่ งขวาสุด วา่ เปน็ แผนการจดั กิจกรรมเสริมสรา้ งทักษะชวี ติ แผนการจัดกจิ กรรมประกอบด้วย จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ เน้อื หา สือ่ การเรียนรู้ กิจกรรม การ ประเมินผล องค์ประกอบทักษะชีวิตสําคัญที่เกิดจากกิจกรรม และภาคผนวกประกอบแผนการจัด กจิ กรรม (เพลง เกม ใบงาน ใบความรู้ เรอื่ งทเ่ี ปน็ ประโยชน)์ จุดประสงค์การเรียนรู้ ผู้สอนควรทําความเข้าใจให้ชัดเจนว่าเป็นจุดประสงค์การเรียนรู้ด้านความรู้ เจตคติ หรือ ทกั ษะ เพอื่ จัดกจิ กรรมได้ตรงตามจุดประสงค์การเรียนรู้แต่ละด้าน จดุ ประสงค์การเรียนรู้ด้านความรู้ มีจุดเน้นท่ีการต้ังประเด็นให้วิเคราะห์ สังเคราะห์เนื้อหา ความรู้ ใหเ้ ขา้ ใจอย่างถอ่ งแท้ และสามารถนําไปใชไ้ ด้ในชีวิตจรงิ จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรดู้ า้ นเจตคติ มจี ดุ เน้นที่อารมณ์ความรู้สึก และการต้ังประเด็นให้ผู้เรียน ได้แลกเปลย่ี นและตรวจสอบความคดิ ความเชอ่ื ของตนเองกับสมาชกิ กลมุ่ คนอ่นื ๆ จุดประสงคก์ ารเรยี นรดู้ ้านทกั ษะ เน้นที่การทําความเข้าใจในขนั้ ตอนการลงมือทําทักษะ และ ไดท้ ดลองและฝกึ ฝนจนชาํ นาญ บางแผนการจัดกิจกรรมมีจุดประสงค์การเรียนรู้ซ้อนกันมากกว่า 1 ด้าน ให้เน้นด้านท่ีเป็น จุดประสงค์หลกั ของแผนการจดั กจิ กรรม เนอื้ หา เป็นผลการเรียนรู้ที่เกิดขึ้นหลังการสอน ผู้สอนควรตรวจสอบว่าผู้เรียนได้เน้ือหาครบถ้วน หรือไม่ สื่อการเรยี นรู้ เปน็ ส่ือ อปุ กรณ์ ทใี่ ช้ในการจดั กจิ กรรม เช่น แผนภมู เิ พลง เกม ใบงาน ใบความรู้ และเรอ่ื งท่ี เปน็ ประโยชน์ ซึ่งมีรายละเอียดอยูใ่ นภาคผนวกประกอบแผนการจัดกจิ กรรม กิจกรรม กิจกรรมลูกเสือยังคงแบบแผนของลูกเสือไว้ คือ การเปิดประชุมกอง/ปิดประชุมกอง และ เพลง เกม นิทาน เรื่องทีเ่ ปน็ ประโยชน์ ซง่ึ ใสไ่ วใ้ นทุกแผนการจัดกิจกรรม โดยผ้กู ํากับลูกเสือสามารถ ปรบั เปลย่ี นได้ตามความเหมาะสม ผ้สู อนควรจดั กิจกรรมตามท่ไี ด้ออกแบบไวเ้ รียงตามลาํ ดับขั้นตอน การจัดกิจกรรม นอกจากนก้ี อ่ นการจัดกิจกรรมควรศึกษาแผนการจัดกิจกรรมให้เข้าใจอย่างถ่องแท้ ทุกขั้นตอน ศกึ ษาใบความรูส้ ําหรับผู้สอน และใบงานสําหรบั ผู้เรยี น เพ่ือที่ผู้สอนจะได้จดั กจิ กรรมการ เรียนการสอนใหไ้ ดเ้ น้อื หาตรงตามจดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้มากท่สี ดุ ทง้ั นี้ผ้กู าํ กับควรทําความเขา้ ใจแนวคดิ เร่อื งทกั ษะชวี ิต และกิจกรรมลูกเสอื เสรมิ สรา้ งทกั ษะชวี ติ ให้ถอ่ งแทด้ ้วย โดยศึกษาไดจ้ ากภาคผนวก ก และภาคผนวก ข คมู่ อื ส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสอื ทักษะชวี ติ ในสถานศกึ ษา ลกู เสือสารอง ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี 1 9 2 คมู่ อื ส่งเสรมิ และพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศึกษา ประเภทลูกเสือสำ�รอง หลักสตู รเตรยี มลกู เสอื สำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี 1

การประเมนิ ผล สามารถประเมินได้ท้ังระหว่างการจัดกิจกรรม และหลังการสอนจบแล้ว ตามแนวทางที่ได้ให้ไว้ ในแต่ละแผนการจดั กิจกรรม องค์ประกอบทักษะชีวิตสาคญั ท่ีเกิดจากกิจกรรม ทักษะชีวิตเกิดข้ึนได้หลายองค์ประกอบในการจัดกิจกรรมแต่ละคร้ัง ในท่ีน้ีได้ระบุเพียง องคป์ ระกอบทกั ษะชวี ิตสาํ คญั ทเี่ กดิ ขนึ้ เทา่ น้ัน ภาคผนวกประกอบแผนการจัดกิจกรรม เป็นส่อื อุปกรณ์ ตามรายการท่ีระบุไว้ในสื่อการเรียนรู้ เช่น เพลง เกม บัตรคํา ใบงาน ใบความรู้ และเร่อื งที่เป็นประโยชน์ ฯลฯ หากมีขอ้ เสนอแนะเพือ่ การปรบั ปรงุ ค่มู อื ชดุ น้ี กรุณาตดิ ต่อท่ี  ส�าํ ำนกั การลกู เสอื ยวุ กาชาดและกจิ การนกั เรยี น สํา�ำนกั ปงาลนดั ปกลรดัะกทระวทงรศวกึ งษศากึ ธษิกาาธรกิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ าร  ถสมนานครมาชวดาง�ำแเนผินนคอรอกบเคขรตัวดแสุ หติ ง่ ปกระงุ เทศพไฯท1ย0ฯ300 เโลทขรทศี่พั 8ทว์ ภิ02า-ว6ด2ีร8งั -ส6ิต36454โทแรขสวางรลา0ด2-ย6า2ว8-6เข4ต02จตุจกั ร กรุงเทพฯ 10900 โทรศัพท์ 0-2941-2320 ต่อ 151 โทรสาร 0-2561-51 10 คูม่ ือส่งเสริมและพฒั นากิจกรรมลูกเสอื ทกั ษะชีวิตในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี 1 ค่มู ือส่งเสริมและพัฒนากจิ กรรมลกู เสอื ทกั ษะชีวติ ในสถานศึกษา ประเภทลกู เสือสำ�รอง 3 หลกั สตู รเตรียมลูกเสอื ส�ำ รอง และดาวดวงที่ 1 ชัน้ ประถมศึกษาปที ่ี 1

แผนการจดั กิจกรรม เตรียมลกู เสอื สารอง ลกู เสือสารองดาวดวงท่ี 1 ช้ันประถมศึกษาปที ่ี 1 คมู่ อื ส่งเสริมและพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศึกษา ลกู เสอื สารอง ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 1 11 4 คู่มอื ส่งเสริมและพฒั นากจิ กรรมลกู เสือทักษะชีวิตในสถานศกึ ษา ประเภทลกู เสอื ส�ำ รอง หลกั สตู รเตรยี มลกู เสอื สำ�รอง และดาวดวงท่ี 1 ช้ันประถมศกึ ษาปที ่ี 1

แผนกาแรผจนดั กกาิจรกจรดั รกมจิ ลกกู รเรสชมือนั้ลสปูกำ� รเรสะอถืองมสเาศตรึกรอีษยงมาชปลัน้ี ทกู ป่ีเ1สรือะถสมำ� รศอกึ งษแาลปะทีดี่า1วดวงที่ 1 ชื่อหน่วยกิจกรรม ช่อื แผนการจัดกิจกรรม จานวน หมายเหตุ ตามหลกั สตู รขอ้ บงั คับ ช่ัวโมง คณะลกู เสือแห่งชาติ 1. ปฐมนเิ ทศ 1. เตรียมลกู เสือสารอง 2. ระเบียบแถวเบื้องตน้ 1 3. การทาํ ความเคารพเป็นรายบคุ คล 3 ดาวดวงที่ 1 และการจับมือซา้ ย 1 2. อนามัย 4. การทาํ ความเคารพเปน็ หมู่ (แกรนด์ 3. ความสามารถใน ฮาวล์) 1 เชิงทกั ษะ 5. ประวัติการเร่ิมกจิ การลกู เสอื สาํ รอง 4. การสารวจ 6. นทิ านเมาคลี 1 5. การค้นหาธรรมชาติ 7. เลียนแบบตวั ละครเรื่องเมาคลี 2 6. ความปลอดภยั 8. คติพจน์ คาํ ปฏญิ าณและกฎของ ลกู เสือสาํ รอง 1 7. บริการ 1 9. รทู้ ันปอฺ งกันโรค 10. อาหารดมี ีคุณค่า 2 ทักษะชวี ิต 11. ส้วมสะอาด 1 ทกั ษะชวี ิต 12. ความสามารถในเชิงทกั ษะ 1 ทักษะชีวติ 2 13. กิจกรรมสาํ รวจ 14. นาทวี ิกฤต 2 15. รจู้ กั และสมั ผัสธรรมชาติ 1 ทักษะชวี ิต 16. ความปลอดภยั ในบา้ น 1 17. การเดนิ ขา้ มถนนอยา่ งปลอดภยั 1 ทักษะชีวติ 18. รู้เทา่ ทันโฆษณาชวนเชือ่ 1 19. ลกู เสือสํารองบริการ 1 ทกั ษะชวี ติ 2 12 คู่มือสง่ เสริมและคพ่มู ฒั ือนสง่าเกสิจริมกแรลระมพลฒั ูกนเสาอืกิจทกักรษรมะชลูกีวเติ สใอื นทสกั ถษาะนชวีศติึกใษนาสถลากู นเศสกึ ือษสาาปรอระงเภชทัน้ ลปกู รเสะถอื สม�ำศรึกอษง าปที ่ี 15 หลกั สตู รเตรยี มลูกเสอื สำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ชัน้ ประถมศึกษาปีที่ 1

แผนการจัดกจิ กรรมลูกเสือสารอง ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ 1 ชอ่ื หนว่ ยกิจกรรม ช่อื แผนการจดั กจิ กรรม จานวน หมายเหตุ ตามหลักสตู รข้อบังคับ ชัว่ โมง คณะลกู เสอื แห่งชาติ 20. รปกั รแะวลตะั ศธิ รงทัชาธตาสไิ ทถยาบ นั ชาติ ศาสนา ทักษะชีวิต 8. ธงและประเทศตา่ งๆ พ21ร.ะรมกัหแาลกะษศัตรรทั ิยธ์ าสถาบนั ชาติ ศาสนา 1 ทักษะชวี ติ 2พ1ร.ะปมรหะาวกัตษธิ ตังรชยิาต์ ไิ ทย 1 ทักษะชวี ติ 9. การฝีมือ 22. มหัศจรรย์จากเศษวสั ดุ 1 ทักษะชวี ิต 10. กิจกรรมกลางแจง้ 23. สะกดรอย 1 11. การบันเทงิ 24. วถิ ไี ทยและภูมิปญั ญาทอ้ งถ่นิ 2 25. การแสดงเงยี บ 1 12. การผูกเงอื่ น 26. การผูกเงอ่ื นตอ่ เชือก 1 13. คาปฏิญาณและกฎของ 27. การวเิ คราะห์ตนเอง 1 ลูกเสือสารอง 28. หลีกเลีย่ งความรนุ แรงตอ่ สัตว์ 1 29. ทักษะการสอ่ื สาร 1 14. ประเมนิ ผล 30. การรบั ร้อู ารมณ์ 1 15. พิธีการ 31. การประเมนิ ผล 1 32. พิธเี ขา้ ประจาํ กองและ 1 รวม 15 หนว่ ยกจิ กรรม พธิ ีการประดับดาวดวงท่ี 1 1 รวม 32 แผนการจดั กิจกรรม 40 คมู่ ือส่งเสริมและพฒั นากิจกรรมลูกเสือทักษะชวี ิตในสถานศกึ ษา ลกู เสือสารอง ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 1 13 6 ค่มู ือส่งเสริมและพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทักษะชวี ติ ในสถานศกึ ษา ประเภทลูกเสือส�ำ รอง หลกั สูตรเตรียมลูกเสอื สำ�รอง และดาวดวงท่ี 1 ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ 1

แผนการจัดกจิ กรรมเตรยี มลูกเสือสารอง ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 1 หนว่ ยที่ 1 เตรยี มลกู เสอื สารอง แผนการจัดกิจกรรมที่ 1 การปฐมนิเทศ เวลา 1 ชั่วโมง 1. จุดประสงค์การเรยี นรู้ : 1.1 ลูกเสอื สามารถจัดแบง่ หมูแ่ ละเลือกนายหมู่ / รองนายหมไู่ ด้ 1.2 ลกู เสือสามารถแตง่ เคร่อื งแบบลูกเสอื สาํ รองไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 2. เนอ้ื หา 2.1 การจดั หมโู่ ดยแบ่งเป็นหมู่สี 2.2 การจัดกองลูกเสอื สาํ รอง 2.3 การแตง่ กายสาํ หรบั การรว่ มกิจกรรมลกู เสอื 3. สอ่ื การเรียนรู้ 3.1 แผนภูมิเพลง 3.2 รปู ภาพการแต่งกายเครอื่ งแบบลูกเสอื สํารอง 3.3 ใบความรเู้ ก่ียวกบั การแบง่ หมู่ / จดั กองลูกเสอื สาํ รอง 4. กจิ กรรม 4.1 ผกู้ ํากับลูกเสือและลกู เสอื สาํ รองทกุ คนพรอ้ มกนั ทหี่ อ้ งประชุม บรเิ วณสนาม ใตร้ ่มไม้ หรือบริเวณที่เหมาะสม 4.2 ผู้กํากับลกู เสอื นาํ ร้องเพลง 4.3 ผู้กํากบั ลูกเสอื อธบิ ายถึงการจดั กจิ กรรมลูกเสือสาํ รอง - การจดั แบ่งหมโู่ ดยใช้สีตา่ งๆ เปน็ สญั ลักษณข์ องหมู่ เชน่ หมสู่ ีแดง หมสู่ ีเหลอื ง หมู่สีเขยี ว หมู่สฟี ฺา ฯลฯ โดยจัดหมลู่ ะ 4 – 6 คน - การเลอื กนายหมูแ่ ละรองนายหมู่ - การจัดกองลกู เสอื สาํ รอง - การแต่งกายเครื่องแบบลูกเสอื สาํ รอง - การแตง่ กายเคร่ืองแบบลูกเสือสาํ รอง เม่อื รว่ มกจิ กรรมลกู เสอื ในแตล่ ะสัปดาห์ - ผกู้ ํากบั ลูกเสอื นาํ รอ้ งเพลงประกอบท่าทางกอ่ นเลกิ การประชุม 5. การประเมินผล - สงั เกตความรว่ มมอื และความสนใจในการรว่ มกิจกรรม - สังเกตการแต่งเครอื่ งแบบลูกเสอื สาํ รอง 14 คู่มอื สง่ เสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลกู เสอื ทกั ษะชีวิตในสถานศึกษา ลกู เสอื สารอง ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 1 คูม่ ือส่งเสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลูกเสอื ทักษะชีวติ ในสถานศึกษา ประเภทลกู เสือสำ�รอง 7 หลกั สตู รเตรียมลูกเสอื ส�ำ รอง และดาวดวงท่ี 1 ช้นั ประถมศึกษาปีท่ี 1

ภาคผนวกประกอบแผนการจัดกจิ กรรมท่ี 1 เพลง ยนิ ดที ร่ี ู้จัก วนั นีย้ นิ ดที เี่ ราได้มาพบกนั (ซํ้า) ยินดี ยนิ ดี ยนิ ดี มาเถิดมาเรามารว่ มสนกุ ปลดเปลื้องความทุกข์ให้มนั สิ้นไป มาเถิดมาเรามาร่วมจติ ช่วยกันคิดทําใหก้ ารลกู เสอื เจรญิ สวัสดี สวสั ดี สวัสดี วันนเ้ี รามาพบกนั (ซํ้า) เธอกับฉันพบกันสวัสดี คมู่ อื สง่ เสริมและพฒั นากจิ กรรมลกู เสอื ทักษะชีวิตในสถานศกึ ษา ลกู เสอื สารอง ชัน้ ประถมศึกษาปีท่ี 1 15 8 คมู่ อื สง่ เสริมและพฒั นากิจกรรมลกู เสือทักษะชีวิตในสถานศึกษา ประเภทลูกเสือส�ำ รอง หลักสตู รเตรยี มลูกเสอื สำ�รอง และดาวดวงท่ี 1 ช้นั ประถมศึกษาปที ี่ 1

ใบความรู้ การจดั กองและการแบง่ หมู่ลกู เสอื สารอง กองลูกเสือสาํ รอง 1 กอง มจี ํานวนลกู เสอื 8–36 คน (ระดับประถมศึกษาปที ่ี 1–3) โดยแบง่ ลกู เสือ ออกเป็นหมู่ ๆ ละ 4-6 คน รวมท้ังนายหมู่ และรองนายหมู่ ลกู เสอื 1 กอง ต้องมลี กู เสอื อยา่ งนอ้ ย 2 หมู่ ไม่เกนิ 6 หมู่ เคร่อื งแบบและเครื่องหมายลูกเสือสารอง เคร่อื งแบบลูกเสือสารอง ประกอบดว้ ย 1. หมวกทรงกลม มีกระบังหน้าหมวกทําด้วยผ้าสีกรมท่า ตัวหมวกเย็บด้วยผ้า 6 ชิ้น แนวตะเข็บระหวา่ งชน้ิ และขอบหมวกโดยรอบทาบด้วยด้ายหรือไหมถักสีเหลือง เม่ือเข้าพิธีประจํา กองแลว้ มีตราหน้าหมวกรูปหน้าเสอื และอักษรใตห้ นา้ เสอื ว่า “ลูกเสือ” สีเหลือง บนผ้าสีกรมท่า ขลบิ สีกรมทา่ รูปไข่ ยาว 4 ซม. กว้าง 3.5 ซม. 2. เส้ือแขนสนั้ แบบและสตี ามทผ่ี ูบ้ ังคับบัญชาลกู เสอื แตล่ ะโรงเรียนกําหนด ให้สอดชายเสื้อ อยภู่ ายในกางเกง 3. ผา้ ผกู คอรูปสามเหลย่ี มหน้าจั่ว ดา้ นฐาน 90 ซม. ด้านต้งั 65 ซม. สตี ามท่ีผู้บงั คบั บัญชา ลกู เสอื แตล่ ะโรงเรียนกาํ หนด โดยใช้หว่ งซ่งึ ไมใ่ ช่ห่วงกลิ เวลลส์ วมผ้าผูกคอ และมเี คร่อื งหมายจงั หวัด ทาํ ด้วยผา้ มขี นาด รปู และสี ตามทกี่ าํ หนดในกฎกระทรวง ฉบบั ที่ 1 (พ.ศ.2510) วา่ ด้วย เครอื่ งแบบ ลกู เสือ ตดิ ทีม่ มุ ผา้ ผูกคอ ตรงขา้ มด้านฐาน 4. กางเกงขาสัน้ แบบและสตี ามท่ีผู้บังคบั บญั ชาลกู เสือแต่ละโรงเรียนกาํ หนด 5. เข็มขดั หนังสีน้าํ ตาล กว้างไมเ่ กิน 3 ซม. หวั ชนิดหวั ขดั ทาํ ด้วยโลหะสีทองมีลายดุนรูป ตราคณะลกู เสือแหง่ ชาติ ภายในกรอบชอ่ ชยั พฤกษ์ 6. ถงุ เท้า รองเท้า ชนดิ และสตี ามที่ผู้บงั คบั บัญชาลกู เสือแตล่ ะโรงเรียนกาํ หนด หมายเหตุ เครอ่ื งหมายลกู เสอื สมั พันธ์ แก้ไขตามความในข้อบังคบั คณะลกู เสือแหง่ ชาติ ว่าดว้ ย การปกครอง หลกั สูตรและวิชาพเิ ศษลูกเสือสารอง (ฉบับท่ี 10) พ.ศ.2522 16 คมู่ อื สง่ เสรมิ และพฒั นากจิ กรรมลกู เสือทกั ษะชวี ิตในสถานศึกษา ลกู เสอื สารอง ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 1 คู่มือสง่ เสริมและพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทักษะชวี ิตในสถานศกึ ษา ประเภทลูกเสือส�ำ รอง 9 หลกั สตู รเตรยี มลูกเสือสำ�รอง และดาวดวงท่ี 1 ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 1

เครอื่ งหมายประกอบเครื่องแบบลกู เสือสารอง 1. เครือ่ งหมายลูกเสือสาํ รอง ทําด้วยผ้าสีกรมท่า รูปไข่ ยาว 4 ซม. กว้าง 3.5 ซม. มีรูป หนา้ เสอื และคําวา่ “ลูกเสอื ” สีเหลอื งขลบิ ริมสกี รมทา่ ตดิ ทีอ่ กขา้ งซา้ ยเหนอื กระเปา฼ 2. เคร่ืองหมายหมู่ ทําด้วยผ้าสีตามท่ีผู้บังคับบัญชาลูกเสือแต่ละโรงเรียนกําหนด รูป สามเหลี่ยมดา้ นเท่า ยาวดา้ นละ 3.5 ซม. ติดท่แี ขนเสือ้ ใตต้ ะเขบ็ ไหล่ซา้ ย 1 ซม. ให้มุมแหลมขนึ้ 3. เคร่ืองหมายนายหมู่และรองนายหมู่ ทําด้วยแถบผ้าสีเหลืองกว้าง 1 ซม. เย็บติดรอบ แขนเสือ้ ขา้ งซ้ายเหนอื ปลายแขนเส้อื 5 ซม. นายหมู่ 2 แถบ เว้นระยะระหวา่ งแถบ 1 ซม. รองนาย หมู่ 1 แถบ เครื่องหมายสังกัด 1. ช่ือกล่มุ หรือกอง ทําด้วยผา้ สีแดง รปู สี่เหล่ยี มผนื ผ้า ยาว 7 ซม. กว้าง 1.5 ซม. ขลบิ รมิ สี ขาว มีชื่อกลุ่มหรอื กองสีขาว ตดิ โค้งตามไหลเ่ สือ้ ข้างขวา 2. เลขกลมุ่ และเลขกอง ทาํ ด้วยผา้ สแี ดง รูปส่ีเหลี่ยมจัตุรัส ยาวด้านละ 3.5 ซม. ขลิบสีขาว มตี วั เลขอารบิกเลขกลมุ่ สขี าวสูง 1.5 ซม. อยู่ขา้ งบน และเลขกองสขี าวสูง 1 ซม. อยู่ข้างล่าง ติดใต้ เครอ่ื งหมายชอ่ื กลุ่มหรอื กอง กองลูกเสือทจ่ี ัดเป็นกลุ่มไมไ่ ด้ ให้มเี ลขกองอย่างเดียว รปู ภาพ เคร่อื งแบบลกู เสอื สาํ รอง หมายเหตุ 1. ศึกษารายละเอียดเพ่มิ เตมิ ได้จากกฎกระทรวง ฉบบั ท่ี 1 (พ.ศ.2510) ว่าดว้ ย เครื่องแบบลูกเสือ 2. กรณีเนตรนารี ใหศ้ ึกษาจากข้อบงั คบั คณะลกู เสอื แหง่ ชาติ ว่าด้วย การปกครอง หลกั สตู ร วชิ าพิเศษและเคร่ืองแบบของเนตรนารี ฉบับชว่ั คราว พ.ศ.2520 คมู่ อื ส่งเสรมิ และพัฒนากิจกรรมลกู เสอื ทักษะชวี ติ ในสถานศึกษา ลกู เสอื สารอง ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ 1 17 10 คูม่ ือส่งเสรมิ และพฒั นากิจกรรมลกู เสอื ทกั ษะชวี ติ ในสถานศึกษา ประเภทลกู เสือสำ�รอง หลักสูตรเตรียมลกู เสือส�ำ รอง และดาวดวงท่ี 1 ชัน้ ประถมศึกษาปที ่ี 1

แผนการจัดกจิ กรรมเตรยี มลกู เสอื สารอง ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ 1 หน่วยท่ี 1 เตรียมลูกเสือสารอง แผนการจดั กจิ กรรมท่ี 2 ระเบียบแถวเบอ้ื งต้น เวลา 3 ชัว่ โมง 1. จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู:้ 1.1 ลกู เสอื ปฏบิ ัตติ ามสญั ญาณนกหวีดและสัญญาณมือได้ 1.2 ลูกเสอื สามารถปฏบิ ัตติ ามรูปแบบการฝึกระเบยี บแถวเบ้ืองตน้ ได้ 2. เนอ้ื หา 2.1 สญั ญาณนกหวีด และสัญญาณมอื (ในการเรยี กแถว) 2.2 เข้าแถวตามสัญญาณมือในการเรียกแถวของลกู เสอื สากล ได้แก่ แถวหนา้ กระดานแถวเดีย่ ว แถวหนา้ กระดานหมู่ปดิ ระยะ, แถวหน้ากระดานหม่เู ปดิ ระยะ, แถวตอน, แถวรูปคร่ึงวงกลมและแถว รปู วงกลม (ผเู้ รียกเป็นจุดศูนย์กลาง) 2.3 ทา่ ตรง ทา่ พกั (พักตามปกติ พกั ตามระเบียบ พกั ตามสบายและพกั นอกแถว) 2.4 ทา่ หนั อยกู่ ับท่ี 3. สือ่ การเรยี นรู้ 3.1 แผนภมู เิ พลง 3.2 อปุ กรณใ์ นการฝกึ ระเบียบแถว 3.3 ใบความรู้ 1) เร่อื ง สญั ญาณนกหวดี และสัญญาณมอื 2) เรื่อง ระเบยี บแถวเบ้ืองตน้ 3.4 เรื่องสนั้ ที่เปน็ ประโยชน์ 4. กจิ กรรม 4.1 กจิ กรรมคร้งั ที่ 1 1) พิธเี ปดิ ประชมุ กอง (แกรนด์ฮาวล์ ชกั ธงขึ้น สวดมนต์ สงบนงิ่ ตรวจ แยก) 2) เพลงหรอื เกม 3) กิจกรรมตามจดุ ประสงค์การเรยี นรู้ (1) ผู้กํากับลกู เสอื กลา่ วถึงความสาํ คัญของระเบียบแถว ความเป็นระเบยี บเรยี บร้อย ในกองลูกเสอื และการใช้สัญญาณเรียกแถวท่เี ปน็ สากล (2) ฝกึ การฟงั และปฏิบัตติ ามสญั ญาณนกหวดี 4) ผ้กู ํากับลกู เสอื เล่าเรอ่ื งส้ันทีเ่ ป็นประโยชน์ 5) พิธีปิดประชมุ กอง (นดั หมาย ตรวจเคร่ืองแบบ แกรนดฮ์ าวล์ ชกั ธงลง เลกิ ) 4.2 กิจกรรมคร้ังท่ี 2 1) พธิ ีเปดิ ประชมุ กอง (แกรนดฮ์ าวล์ ชกั ธงขึ้น สวดมนต์ สงบนิง่ ตรวจ แยก) 2) เพลงหรอื เกม 18 คมู่ ือสง่ เสริมและพฒั นากิจกรรมลกู เสือทกั ษะชีวิตในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 1 คู่มือสง่ เสริมและพัฒนากิจกรรมลกู เสอื ทักษะชวี ิตในสถานศกึ ษา ประเภทลกู เสือสำ�รอง 11 หลักสูตรเตรยี มลูกเสอื ส�ำ รอง และดาวดวงที่ 1 ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 1

3) กิจกรรมตามจุดประสงค์การเรียนรู้ (1) ผูก้ าํ กับลกู เสอื ช้ีแจงถงึ ความสาํ คญั หรอื ประโยชนข์ องการฝกึ ระเบยี บแถวทีล่ กู เสอื ไดร้ ับ เชน่ การมสี ขุ ภาพรา่ งกายแขง็ แรง ความอดทน ความสง่างาม ความเปน็ ระเบียบเรยี บร้อยของ กองลูกเสือ (2) สาธิตและฝึกปฏบิ ตั ิ - การเขา้ แถวหนา้ กระดานแถวเดย่ี ว แถวหนา้ กระดานหมู่ปิดระยะ และแถวหน้า กระดานหมู่เปดิ ระยะ - แถวตอนเรยี งหนึง่ และแถวตอนหมู่ - ท่าตรง ท่าพัก (พกั ตามปกติ พักตามระเบยี บ พักตามสบายและพกั นอกแถว) (3) นายหมูน่ าํ ฝกึ ผกู้ ํากบั ลกู เสอื ใหค้ ําแนะนาํ แกไ้ ข 4) ผู้กาํ กบั ลูกเสอื เล่าเร่ืองสั้นท่เี ปน็ ประโยชน์ 5) พิธีปดิ ประชมุ กอง (นดั หมาย ตรวจเคร่ืองแบบ แกรนดฮ์ าวล์ ชกั ธงลง เลกิ ) 4.3 กิจกรรมคร้งั ที่ 3 1) พธิ ีเปิดประชุมกอง (แกรนดฮ์ าวล์ ชกั ธงขึน้ สวดมนต์ สงบน่ิง ตรวจ แยก) 2) เพลงหรือเกม 3) กิจกรรมตามจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ (1) ฝกึ ปฏิบตั ิการหนั อยู่กับท่ี (ขวาหนั ซา้ ยหนั กลับหลงั หัน) (2) ผ้กู ํากับลูกเสอื สาธติ และฝึกปฏบิ ตั ิการเขา้ แถวรปู ครง่ึ วงกลม และรูปวงกลม โดย ผ้กู าํ กบั ลกู เสอื ฝกึ ทั้งกองและนายหมู่นาํ ฝกึ ทลี ะหมู่ (3) หมู่ลูกเสือประเมนิ ตนเอง และกาํ หนดวิธกี ารปรบั ปรุงแกไ้ ขในหมขู่ องตน 4) ผ้กู าํ กับลกู เสอื เลา่ เร่อื งส้ันที่เป็นประโยชน์ 5) พธิ ีปดิ ประชมุ กอง (นดั หมาย ตรวจเครื่องแบบ แกรนดฮ์ าวล์ ชกั ธงลง เลกิ ) 5. การประเมนิ ผล 5.1 สงั เกตการปฏบิ ตั ติ ามคําส่งั ในการจดั แถวดว้ ยสัญญาณนกหวดี และสัญญาณมอื 5.2 สงั เกตและตรวจสอบความวอ่ งไว กระฉบั กระเฉง ความถูกตอ้ งและความเป็นระเบียบ เรยี บรอ้ ยในการฝกึ ระเบียบแถวเบ้ืองตน้ คู่มอื สง่ เสริมและพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทักษะชวี ติ ในสถานศึกษา ลกู เสอื สารอง ช้นั ประถมศึกษาปีท่ี 1 19 12 คู่มือสง่ เสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวติ ในสถานศึกษา ประเภทลูกเสือส�ำ รอง หลกั สูตรเตรียมลูกเสือสำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ 1

ภาคผนวกประกอบแผนการจดั กจิ กรรมที่ 2 เพลง สัญญาณนกหวดี เปาู ยาวหนึง่ คร้ัง ฟังไดค้ วามวา่ “หยดุ ” เปาู ยาวเป็นชุด เราตอ้ งรีบรดุ ทาํ งานต่อไป สัน้ ตดิ ตอ่ กนั เร็วพลัน เขา้ แถวทนั ใด ส้นั ยาวนนั้ ไซร์ เราตอ้ งรีบไปเพราะเกิดเหตกุ ารณ์ นายหมู่มาน่ี ฟงั ซี ส้ันสามยาวหนึ่ง ลกู เสอื เราพงึ จดจําคาํ นึง นคี่ อื สัญญาณ มอื ซ้าย มอื ขวาอยไู่ หน (ใหท้ าํ ท่าทางประกอบ) มอื ซา้ ย (ขวา) อยไู่ หน มอื ซ้าย (ขวา) อยไู่ หน อยูน่ ่จี ะ๊ อยูน่ ี่จ๊ะ สุขสบายดหี รือไร สุขสบายทง้ั กายใจ ไปก่อนละ สวัสดี ซา้ ยหนั – ขวาหัน (ใหท้ ําท่าทางประกอบ) ซ้ายหนั ขวาหัน สน้ เท้าชิดกนั ปลายเท้าแยกออกไป จะหนั กันคร้ังใด จะหนั กันคร้งั ใด นกึ ไวใ้ นใจซ้ายขวาของเรา ซ้ายหันมสี องจงั หวะ ปะ฻ เท่งปะ฻ ๆ หนึ่ง สอง หนง่ึ สอง ขวาหันมสี องจงั หวะ ปะ฻ เท่งป฻ะ ๆ หนึง่ สอง หนึ่ง สอง 20 คมู่ ือส่งเสริมและพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ช้นั ประถมศกึ ษาปที ่ี 1 คูม่ อื สง่ เสริมและพัฒนากจิ กรรมลกู เสอื ทักษะชวี ติ ในสถานศกึ ษา ประเภทลูกเสือส�ำ รอง 13 หลักสตู รเตรียมลูกเสือสำ�รอง และดาวดวงท่ี 1 ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี 1

ใบความรู้ สญั ญาณนกหวีด และสัญญาณมือ สญั ญาณนกหวดี จะใช้เมือ่ ไร 1. เมือ่ ผูเ้ รยี นอยู่ไกลซึง่ อาจจะมองไม่เหน็ กัน 2. เพื่อให้เกดิ ความสนใจขณะที่ผเู้ รียนกาํ ลังทาํ งาน กาํ ลงั คยุ กาํ ลงั เดินหรือทํากิจกรรมอื่น สญั ญาณนกหวดี 1. เตรยี มตัว, ฟงั : สัญญาณการเปูานกหวดี เปาู ยาว 1 ครัง้ ( ) ความหมาย เตรียมตวั หยุด ฟงั เงยี บ รอฟงั สญั ญาณตอ่ ไป สญั ญาณนจ้ี ะเปาู ก่อนทุกคร้ังท่ี จะเรียกสญั ญาณต่อไป 2. ทาํ ต่อไป : สญั ญาณการเปาู นกหวดี เปูายาว 2 คร้งั ( ) ความหมาย ให้ปฏบิ ตั สิ ่งิ ทีก่ าํ ลงั กระทาํ อยู่ตอ่ ไป 1. เรียกนายหมู่ : สญั ญาณการเปาู นกหวีด เปูาสนั้ 3 ครง้ั แลว้ เปูายาว 1 คร้ัง ( )ความหมาย เรยี กนายหมขู่ องทกุ ๆ หมู่ 4. รวมกอง : สญั ญาณการเปาู นกหวีด เปูาส้นั ตดิ กนั หลายครัง้ ( ) ความหมาย เรยี กรวมทุกคน เรียกรวมกอง 5. เกิดเหตุ : สญั ญาณการเปูานกหวีด เปูาสน้ั 1 ครง้ั แลว้ เปูายาว 1 ครงั้ ( ) ความหมาย มเี หตอุ นั ตรายเกิดขึน้ หรือขอความชว่ ยเหลอื หมายเหตุ เมอื่ จะใช้สัญญาณท่ี 2 – ที่ 5 ให้ใชส้ ัญญาณท่ี 1 นํากอ่ นทกุ ครง้ั ระเบียบแถวเบือ้ งตน้ การฝึกระเบียบแถว จะช่วยให้ลูกเสือสํารอง มีระเบียบวินัย รู้จักฟังและปฏิบัติตามคําส่ัง อดทน มีร่างกายเข็งแรง องอาจ เคลื่อนไหวร่างกายได้คล่องแคล่ว มีความสามัคคี ระเบียบแถว เบือ้ งตน้ ท่ีลูกเสือตอ้ งฝกึ คือ ท่าตรง ทา่ พัก ทา่ หันอยกู่ บั ที่ และการจัดแถวรปู ตา่ ง ๆ ลูกเสอื สํารอง หมู่หนึง่ มีจาํ นวนสมาชกิ 4 – 6 คน ประกอบด้วย นายหมู่ 1 คน รองนายหมู่ 1 คน และมีสมาชกิ หม่อู ีก 2 – 4 คน แถวหน้ากระดานแถวเด่ยี ว เม่ือได้ยินผู้กํากับลูกเสือเรียกแถว โดยเปล่งเสียง “แพ็ค” ก่อน แล้วเหยียดแขนทั้งสองข้าง ออกไปเสมอแนวไหล่ มอื แบหันฝูามอื ไปข้างหน้า นวิ้ มอื เรียงชิดตดิ กัน ให้ลกู เสือสํารองปฏบิ ตั ิ ดงั นี้ 1. ใหล้ ูกเสอื เขา้ แถวหนา้ กระดานแถวเด่ยี ว ข้างหน้าผู้กํากับลูกเสือ ให้แนวตรงก่ึงกลางของ แถว อยหู่ า่ งผู้กาํ กับลกู เสอื ประมาณ 6 กา้ ว หนั หนา้ เขา้ หาผ้กู าํ กับลกู เสือ 2. กรณีหมู่เดียว ให้นายหมู่ยืนแลตรงเป็นหลักทางขวา (ทางซ้ายมือของผู้กํากับลูกเสือ) สมาชกิ หมู่เข้าแถวตามลาํ ดับทางซา้ ยของนายหมู่ ยนื เรยี งเคยี งกันเป็นแถวหน้ากระดาน ไปจนถงึ สมาชิกหมูค่ นสดุ ท้าย และปดิ หมูด่ ้วยรองนายหมู่ ซง่ึ อยซู่ ้ายสุดของทกุ คน จัดแถวให้ตรง โดยสมาชิก หมแู่ ละรองนายหมแู่ ลขวา คู่มอื สง่ เสริมและพัฒนากิจกรรมลกู เสือทักษะชีวติ ในสถานศกึ ษา ลกู เสอื สารอง ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี 1 21 14 คู่มือส่งเสรมิ และพฒั นากจิ กรรมลกู เสอื ทักษะชีวิตในสถานศึกษา ประเภทลูกเสอื สำ�รอง หลักสตู รเตรยี มลูกเสอื ส�ำ รอง และดาวดวงที่ 1 ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 1

3. การจดั ระยะเคียง ประมาณ 1 ศอก คอื ให้ยกมือซา้ ยทาบสะโพก นิ้วเหยียดชิดกัน น้ิวกลาง อยู่ตามแนวตะเขบ็ กางเกง แขนขวาแนบกับตัว และเมอื่ ผู้กํากบั ลูกเสือตรวจแถวแล้ว ส่ังว่า “น่ิง” ให้ทุก คนลดมือลงพรอ้ มสะบัดหน้ามาอยใู่ นทา่ ตรงและนง่ิ แถวหนา้ กระดานแถวเดยี่ ว แถวหนา้ กระดานหม่ปู ิดระยะ เมื่อได้ยนิ ผู้กํากบั ลกู เสือเรียกแถว โดยเปล่งเสียง “แพ็ค” ก่อน แล้วกํามือทั้งสองข้างเหยียดตรง ไปขา้ งหน้าขนานกับพื้น งอขอ้ ศอกขึน้ เปน็ มุมฉาก หันหนา้ มือเขา้ หากัน 1. ให้ลูกเสือสํารองหมู่ท่ี 1 มาเข้าแถวหน้าผู้กํากับลูกเสือ นายหมู่อยู่ขวามือ สมาชิกหมู่ อยู่ซ้ายมือเรียงกันเป็นแถวหน้ากระดาน โดยให้ตรงกึ่งกลางของหมู่อยู่ตรงหน้าผู้ กํากับลูกเสือ หา่ งจากผู้กาํ กบั ลูกเสือประมาณ 6 กา้ ว หมู่ต่อ ๆ ไป เข้าแถวหนา้ กระดาน เชน่ เดียวกัน ข้างหลังหมู่ แรกตามลําดับ ระยะหมู่ต่อหมู่ประมาณ 1 ช่วงแขน 2. การเขา้ แถว ใหล้ กู เสอื ทกุ คน (เว้นคนอยูท่ างซา้ ยสุด) ยกมอื ซา้ ยขน้ึ เทา้ สะโพก (เหมอื น ดังทก่ี ล่าวไว้ ในหมู่แถวหนา้ กระดาน) ระยะตอ่ ระหว่างหมตู่ ่อหมู่ประมาณ 1 ช่วงแขน (ไมต่ ้องยกแขน) สะบัดหนา้ ไปทางขวา เมอ่ื ผกู้ าํ กบั ลกู เสือตรวจแถวแล้ว สัง่ ว่า “นิง่ ” ให้ทกุ คนลดมือลงพร้อมสะบัดหน้า มาอยใู่ นทา่ ตรงและนิง่ แถวหน้ากระดานหม่ปู ิดระยะ 22 คู่มือสง่ เสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสอื ทกั ษะชวี ติ ในสถานศกึ ษา ลกู เสอื สารอง ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ 1 คมู่ อื ส่งเสริมและพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทกั ษะชีวิตในสถานศึกษา ประเภทลูกเสอื ส�ำ รอง 15 หลกั สตู รเตรียมลูกเสอื ส�ำ รอง และดาวดวงที่ 1 ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 1

แถวหน้ากระดานหมู่เปิดระยะ เมื่อได้ยินผู้กํากับลูกเสือเรียกแถว โดยเปล่งเสียง “แพ็ค” ก่อน แล้วกํามือทั้งสองข้าง งอข้อศอกเป็นมุมฉาก แขนท่อนบนแบะออกจนเป็นแนวเดียวกับไหล่ หันหน้ามือไปข้างหน้า ใหล้ ูกเสอื สํารองปฏบิ ตั ิ ดังนี้ 1. ใหล้ ูกเสอื ทกุ คนเขา้ แถว เหมือนแถวหนา้ กระดานหมู่ปิดระยะ แต่ระยะตอ่ ระหวา่ งหมขู่ อง ทุกหมขู่ ยายออกไปทางดา้ นหลงั หา่ งกันหมู่ละประมาณ 3 ชว่ งแขน 2. การเขา้ แถวให้ลกู เสอื ทกุ คน (เว้นคนอย่ซู า้ ยสุด) ยกมอื ซา้ ยขนึ้ เทา้ สะโพกสะบดั ไป ทางขวา ระยะต่อระหว่างหมู่ตอ่ หมูป่ ระมาณ 3 ชว่ งแขน เม่ือผกู้ าํ กบั ลูกเสือตรวจแถวแล้ว ส่ังว่า “นง่ิ ” ให้ทุกคนลดมือลงพรอ้ มสะบัดหนา้ มาอยู่ในทา่ ตรงและนงิ่ แถวหน้ากระดานหม่เู ปิดระยะ แถวตอนหมู่ เมื่อได้ยินผู้กํากับลูกเสือเรียกแถวโดยเปล่งเสียงว่า “แพ็ค” แล้วเหยียดแขนทั้งสองไป ขา้ งหน้า เสมอแนวไหล่มือแบ หนั ฝาู มอื เขา้ หากนั ให้ลูกเสอื สาํ รองปฏิบตั ดิ ังน้ี กรณีหมู่เดียว ให้นายหมู่วิ่งมายืนในท่าตรงเป็นหลักข้างหน้าผู้กํากับลูกเสือ ห่างประมาณ 6 ก้าว สมาชิกหมู่เข้าแถวหลังนายหมู่หลัก ยืนให้ตรงคอนายหมู่ข้างหน้า ระยะต่อสุดช่วงแขนของ ลูกเสือเมื่อยื่นไปจดหลังท่อนบนของผู้อยู่ข้างหน้า สมาชิกหมู่คนอื่น ๆ ก็เข้าแถวซ้อนไปข้างหลัง ของสมาชิกหมู่ข้างหน้าตามลําดับ จนถึงคนสุดท้าย และปิดท้ายด้วยรองนายหมู่ และเม่ือผู้กํากับ ลูกเสอื ตรวจแถวแล้ว สั่งว่า “นิง่ ” ใหท้ กุ คนลดมอื ลงมาอยู่ในท่าตรงและน่งิ กรณีหลายหมู่ เรียกว่า “แถวตอนหมู่” แต่ละหมู่ปฏิบัติเหมือนแถวตอนเรียงหน่ึงแต่มีการ ปฏบิ ัตเิ พิม่ ขึ้น คือ 1. ให้หมู่หลักเข้าแถวตอนตรงหน้าผู้กํากับลูกเสือ ห่างประมาณ 6 ก้าว เช่น ถ้ามี 9 หมู่ ให้หมู่ท่อี ยู่ตรงกลางคอื หมู่ท่ี 5 ยืนเป็นหมู่หลกั อยตู่ รงหน้าผกู้ าํ กับลกู เสือ โดยหมู่ที่ 4 หมู่ที่ 3 หมู่ท่ี 2 และหมู่ท่ี 1 อยู่ทางซ้ายมือผู้กํากับลูกเสือ ส่วนหมู่ท่ี 6 - 9 อยู่ทางขวามือผู้กํากับลูกเสือ และอยู่ใน แนวเดยี วกนั มรี ะยะเคียงระหวา่ งหมูป่ ระมาณ 1 ชว่ งศอก คมู่ ือสง่ เสริมและพัฒนากจิ กรรมลูกเสอื ทักษะชีวิตในสถานศึกษา ลกู เสอื สารอง ช้ันประถมศึกษาปที ี่ 1 23 16 คู่มือสง่ เสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลกู เสอื ทักษะชวี ติ ในสถานศกึ ษา ประเภทลูกเสอื สำ�รอง หลักสูตรเตรยี มลูกเสอื ส�ำ รอง และดาวดวงที่ 1 ชัน้ ประถมศึกษาปีท่ี 1

2. ใหน้ ายหมู่ยืนตรงเปน็ หลกั อยู่หน้าสุด คนอื่นเข้าแถวต่อไปข้างหลัง จัดแถวให้คอตรงกัน ระยะระหวา่ งคนทอ่ี ยู่ข้างหน้ากับคนทอี่ ยูข่ ้างหลงั ประมาณ 1 ช่วงแขน (ไมต่ อ้ งยกแขน) 3. ถ้ากองนั้นมี 6 หมู่ ให้หมู่ที่ 2 – 6 แลขวา จัดแนวให้ตรงกับแถวทางขวามือ และเมื่อ ผกู้ ํากับลกู เสือตรวจแถวแล้ว สั่งวา่ “นง่ิ ” ใหท้ กุ คนลดมือลงพรอ้ มสะบดั หน้ามาอยใู่ นทา่ ตรงและนิง่ แถวตอนหมู่ ทา่ มอื เปล่า 1. ทา่ ตรง เป็นทา่ เบื้องต้นทเ่ี ปน็ รากฐานการปฏิบัติทา่ อนื่ ๆ และใหเ้ ปน็ ท่าแสดงการเคารพทา่ หนงึ่ เมอ่ื ได้ยนิ คําสัง่ วา่ “ตรง” ให้ลกู เสอื สาํ รองปฏิบตั ิ ดงั นี้ 1) ยนื ให้สน้ เท้าชิดกัน และอยใู่ นแนวเดียวกัน ปลายเท้าแบะออกข้างละเท่า ๆ กัน ห่างกัน ประมาณ 1 คบื (ทํามุม 45 องศา) เขา่ เหยียดตึงและบีบเขา้ หากนั 2) ลําตวั ยดื ตรง อกผาย ไหลต่ งึ เสมอกัน 3) แขนทงั้ สองข้างห้อยอยขู่ า้ งลาํ ตวั และเหยยี ดตรง พลิกข้อศอกไปข้างหน้าเล็กน้อย จนไหล่ตึง นิ้วมือเหยียดและชิดกัน น้ิวกลางติดขาตรงกึ่งกลางประมาณแนวตะเข็บกางเกง เปิดฝูามือออก เลก็ น้อย 4) ลาํ คอยืดตรง ไมย่ ่นื คาง ตาแลตรงไปขา้ งหน้า ไดร้ ะดบั นาํ้ หนักตัวอยบู่ นเทา้ ทั้งสองเท่า ๆ กนั และนิ่ง 2. ทา่ พัก เป็นทา่ พักเปลย่ี นอิรยิ าบถจากทา่ ตรง เพ่ือผ่อนคลายความเครียดในโอกาสต่างๆ คอื พกั ตามปกติ ใชใ้ นโอกาสฟังคาํ อธบิ าย ดกู ารแสดงตัวอย่าง พกั ตามระเบยี บ ใช้ในโอกาสรอพิธกี ารต่าง ๆ อยู่ในแถวเกยี รตยิ ศ พกั ตามสบาย ใชใ้ นโอกาสรอคาํ สง่ั เพอ่ื รอการปฏิบัตติ อ่ ไป 24 คู่มือสง่ เสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวติ ในสถานศกึ ษา ลกู เสอื สารอง ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 1 คู่มือสง่ เสรมิ และพัฒนากิจกรรมลูกเสอื ทกั ษะชวี ติ ในสถานศึกษา ประเภทลูกเสอื สำ�รอง 17 หลกั สูตรเตรียมลกู เสอื ส�ำ รอง และดาวดวงท่ี 1 ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 1

พกั นอกแถว ใช้ในโอกาสตอ้ งรอคําสัง่ ระยะเวลานานกวา่ ปกติ 1) ท่าพกั ตามปกติ เมือ่ ไดย้ ินคาํ สงั่ ว่า “พกั ” ใหล้ ูกเสือสาํ รองปฏบิ ตั ิ ดังน้ี หยอ่ นเข่าขวาก่อน เท้าท้ังสองอยู่กับท่ี เคลื่อนไหวส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้ตาม สมควร ห้ามพูดคุย เม่ือได้ยินคําสั่งว่า “แถว”ให้ยืดตัวขึ้นจัดทุกส่วนของร่างกายให้อยู่ในท่าตรง นอกจากเขา่ ขวา ครั้นเมือ่ ได้ยินคําส่ังว่า “ตรง” ให้กระตุกเข่าขวา อยู่ในท่าตรงโดยเร็ว และแข็งแรง กลับไปอยู่ในลักษณะของทา่ ตรง 2) ทา่ พักตามระเบียบ เมอื่ ได้ยนิ คําสงั่ ว่า “ตามระเบียบ , พัก” ให้ลกู เสือสาํ รองปฏิบตั ิ ดงั น้ี แยกเท้าซ้ายออกไปทางซ้ายประมาณ 30 ซม. (หรือประมาณเกือบครึ่งก้าวปกติ) อย่างแข็งแรงและองอาจพร้อมกับจับมือไขว้หลัง ให้หลังมือซ้ายแนบลําตัว ให้มือขวาทับมือซ้าย น้ิวหัวแม่มือขวาจับน้ิวหัวแม่มือซ้าย ในแนวก่ึงกลางหลัง และอยู่ใต้เข็มขัดเล็กน้อย ขาทั้งสองตึง นํ้าหนักตัวอยู่บนเทา้ ท้งั สองเทา่ ๆ กนั และน่ิง เมื่อได้ยนิ คาํ ส่ังว่า “แถว - ตรง” ใหช้ ักเท้าซ้ายชดิ เทา้ ขวาอยา่ งแข็งแรง พร้อมกับมือ ท้ังสองกลับไปอยูใ่ นลักษณะทา่ ตรงตามเดมิ 3) ทา่ พักตามสบาย เมอ่ื ไดย้ นิ คาํ สัง่ วา่ “ตามสบาย , พกั ” ใหล้ ูกเสอื สํารองปฏบิ ัติ ดังน้ี ใหห้ ยอ่ นเขา่ ขวากอ่ นเชน่ เดียวกับ “พกั ” ต่อไปจงึ เคลื่อนไหวรา่ งกายอยา่ งสบาย และ พดู จากันได้ แตเ่ ท้าข้างหน่ึงอยู่กบั ที่ ถ้ามิไดร้ ับอนญุ าตใหน้ ัง่ จะนง่ั ไมไ่ ด้ เมอื่ ได้ยินคาํ สั่งวา่ “แถว - ตรง” ใหป้ ฏิบัตอิ ยา่ งเดยี วกบั ทา่ พกั ตามปกติ 4) ทา่ พกั นอกแถว เมอ่ื ไดย้ ินคาํ ส่ังว่า “พกั แถว” ให้ลูกเสอื สาํ รองปฏิบัตดิ งั น้ี ตา่ งคนต่างแยกออกจากแถวทันที แตต่ อ้ งอยู่ในบรเิ วณใกลเ้ คียงนนั้ และไมท่ ําเสยี ง อกึ ทกึ เมอื่ ได้ยนิ คําส่งั วา่ “แถว” ให้รีบกลบั มาเขา้ แถวตรงทเี่ ดิมโดยเรว็ ในรูปแถวเดมิ และเมื่อจดั แถว เรยี บรอ้ ยแลว้ ให้อยู่ในทา่ ตรงจนกว่าจะมคี ําสงั่ ตอ่ ไป 3. ท่าหันอย่กู ับที่ 1) ทา่ ขวาหนั เมอ่ื ไดย้ นิ คาํ ส่งั “ขวา - หัน” ใหล้ กู เสือสาํ รองปฏบิ ตั ิ ดงั น้ี จงั หวะ 1 เปดิ ปลายเทา้ ขวา และยกส้นเท้าซ้าย ทันใดน้ันให้หันตัวไปทางขวาจนได้ 90 องศา หมนุ เท้าทง้ั สองไปโดยให้ส้นเทา้ และปลายเทา้ ซงึ่ เปน็ หลักนน้ั ตดิ อยู่กับพื้น นํ้าหนักตัวอยู่ ทเ่ี ท้าขวา ขาซ้ายเหยียดตึง บดิ ส้นเทา้ ซ้ายออกขา้ งนอกพอตึง จงั หวะ 2 ชักเท้าซา้ ยมาชิดเทา้ ขวา ในท่าตรงโดยเร็วและแขง็ แรง 2) ทา่ ซา้ ยหนั เม่อื ไดย้ นิ คําสงั่ วา่ “ซ้าย - หนั ” ใหล้ ูกเสอื สาํ รองปฏิบัติ ดังน้ี จังหวะ 1 เปดิ ปลายเทา้ ซ้าย และยกส้นเท้าขวา ทันใดนัน้ ใหห้ ันตัวไปทางซ้ายจนได้ 90 องศา หมุนเท้าท้งั สองไปโดยให้ส้นเท้าและปลายเทา้ ซง่ึ เป็นหลักนนั้ ตดิ อยู่กับพ้ืน นํ้าหนักตัวอยู่ ทเ่ี ท้าซ้าย ขาขวาเหยียดตึง บดิ สน้ เท้าขวาออกขา้ งนอกพอตึง จงั หวะ 2 ชกั เท้าขวามาชิดเทา้ ซา้ ย ในทา่ ตรงโดยเรว็ และแข็งแรง 3) ทา่ กลบั หลงั หนั เมอ่ื ไดย้ นิ คาํ ส่งั วา่ “กลบั หลงั - หนั ” ให้ลกู เสอื สํารองปฏิบตั ิ ดังนี้ ค่มู ือส่งเสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลกู เสือทักษะชวี ิตในสถานศึกษา ลกู เสอื สารอง ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี 1 25 18 ค่มู อื สง่ เสรมิ และพฒั นากจิ กรรมลกู เสือทักษะชวี ิตในสถานศึกษา ประเภทลกู เสอื สำ�รอง หลักสตู รเตรียมลูกเสือสำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ช้นั ประถมศึกษาปที ี่ 1

จังหวะ 1 ทาํ เชน่ เดียวกันกบั ทา่ ขวาหันจังหวะ 1 แต่หันเลยไปจนกลับหน้าเป็นหลัง ครบ 180 องศา และให้ปลายเท้าซา้ ยไปหยดุ อยขู่ า้ งหลงั เฉยี งซ้ายประมาณ ครง่ึ ก้าวและในแนวส้นเทา้ ขวา จังหวะ 2 ทาํ เช่นเดียวกนั กบั ทา่ ขวาหนั จังหวะ 2 แถวรูปครึ่งวงกลม เมอื่ ไดย้ นิ ผู้กาํ กบั ลูกเสอื เรยี กแถวโดยเปลง่ เสยี งวา่ “แพค็ ” แลว้ มือแบท้ังสองขา้ ง เหยียดตรง ลงข้างล่าง คว่ําฝูามือเข้าหาตัว โบกผ่านลําตัวประสานกันด้านหน้าช้า ๆ เป็นรูปคร่ึงวงกลม ให้ลูกเสือสํารองปฏิบตั ิดังนี้ 1. ให้ลกู เสอื หมู่แรกยนื ด้านซา้ ยมอื ของผกู้ ํากับลูกเสือ โดยนายหมหู่ มู่แรกยืนอยเู่ ปน็ แนว เดยี วกับ ผกู้ ํากบั ลกู เสอื หมู่ที่ 2 และหม่ตู ่อ ๆ ไป อยทู่ างดา้ นซ้ายของหมูแ่ รกตามลําดบั จนคน สุดท้ายของหมู่สุดท้ายอยู่เป็นเส้นตรง แนวเดียวกับผู้กาํ กับลูกเสือ และนายหมู่หมู่แรก โดยถือว่า ผกู้ าํ กับลูกเสอื เปน็ จดุ ศนู ย์กลาง 2. การเข้าแถวให้ลูกเสือทุกคน (เว้นคนซ้ายสุด) ยกมือซ้าย เท้าสะโพก สะบัดหน้าไป ทางขวา (ยกเว้นนายหมู่หมู่แรก) เม่ือผู้กํากับลูกเสือตรวจแถวแล้ว สั่งว่า “น่ิง” ให้ทุกคนลดมือลง พร้อมสะบัดหน้ามาอยใู่ นทา่ ตรงและน่ิง แถวรูปครง่ึ วงกลม แถวรูปวงกลม เมื่อได้ยนิ ผูก้ าํ กบั ลกู เสอื เรียกแถวโดยเปลง่ เสียงวา่ “แพ็ค” แล้วมอื แบทงั้ สองขา้ ง เหยียดตรง ลงข้างล่าง คว่ําฝูามือเข้าหาตัว โบกผ่านลําตัว ประสานกันด้านหน้าจดด้านหลังเป็นรูปวงกลม ให้ลกู เสอื สาํ รองปฏบิ ตั ิดังนี้ 26 คมู่ ือส่งเสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทกั ษะชวี ติ ในสถานศึกษา ลกู เสอื สารอง ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ 1 คมู่ ือส่งเสริมและพฒั นากจิ กรรมลกู เสอื ทกั ษะชีวิตในสถานศึกษา ประเภทลกู เสือส�ำ รอง 19 หลกั สูตรเตรยี มลกู เสอื ส�ำ รอง และดาวดวงที่ 1 ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 1

1. ใหล้ ูกเสอื หมูแ่ รกยนื ดา้ นซา้ ยมอื ของผกู้ าํ กับลกู เสอื โดยนายหมหู่ มูแ่ รกยนื อย่แู นวเดียวกบั ผู้กํากับลกู เสอื หมู่ที่ 2 และหมตู่ ่อ ๆ ไป อยู่ทางดา้ นซา้ ยของหมแู่ รกตามลําดับ จนคนสดุ ทา้ ยของหมู่ สุดท้ายไปจดกบั นายหมขู่ องหม่แู รก ถอื ผกู้ ํากบั ลูกเสือ เป็นจุดศนู ยก์ ลาง 2. การเขา้ แถวใหล้ ูกเสือทุกคน ยกมือซา้ ยขนึ้ เท้าสะโพก สะบดั หน้าไปทางขวา (ยกเว้นนาย หมู่หมู่แรก) เม่ือผู้กํากับลูกเสือตรวจแถวแล้ว ส่ังว่า “นิ่ง” ให้ทุกคนลดมือลงพร้อมสะบัดหน้ามาอยู่ใน ท่าตรงและนิ่ง แถวรูปวงกลม คู่มือสง่ เสริมและพฒั นากิจกรรมลกู เสอื ทักษะชีวติ ในสถานศึกษา ลกู เสอื สารอง ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ 1 27 20 คมู่ ือส่งเสริมและพฒั นากิจกรรมลูกเสือทกั ษะชวี ิตในสถานศกึ ษา ประเภทลกู เสอื ส�ำ รอง หลักสูตรเตรียมลกู เสอื สำ�รอง และดาวดวงท่ี 1 ชัน้ ประถมศึกษาปที ่ี 1

เร่อื งสน้ั ท่ีเป็นประโยชน์ ลูกหมีเรยี นรู้ ลูกหมีเข้ามาในเมืองเห็นหลายส่ิงหลายอย่างไม่มีที่บ้าน จึงอยากรู้ว่าส่ิงนั้นสิ่งนี้มีไว้ทําไม เชน่ ทางม้าลายมีไว้ทําไม สะพานลอยมีไว้ทําไม แม่จึงบอกลูกหมีว่า ทางม้าลายมีไว้ใช้ในการเดิน ข้ามถนน การขา้ มถนนต้องมองซา้ ยมองขวาให้ดี ถ้าไม่ระวังอาจเกดิ อุบัติเหตไุ ด้ และลูกหมตี ้องเขา้ แถว เพื่อไม่ใหเ้ ดนิ ชนกนั ส่วนสะพานลอยปลอดภยั กว่าทางมา้ ลาย ลูกหมีไดเ้ ห็นข้ันรางรถไฟทก่ี ดี ขวางอยู่ ตรงกลางถนนก็ถามแม่ แมก่ บ็ อกว่าเปน็ สญั ญาณเตอื นใหร้ ถหยดุ ช่วยให้ปลอดภัย แม่หมีปลูกฝังให้ ลกู หมีเป็นคนดมี วี นิ ยั เร่อื งน้สี อนให้รวู้ ่า การมวี นิ ยั ตอ้ งสรา้ งตั้งแตว่ ยั เด็ก นครไร้วินยั เด็กชายแผนเป็นเด็กทีไ่ มม่ ีระเบียบวินัย เย็นวันหนึ่งหลังเลิกเรียน แผนข้ามถนนไม่ระวังจึง ถูก รถชนจนหมดสติไป เมอ่ื ต่ืนขน้ึ มากพ็ บวา่ ตนเองมาอยู่ที่นครไร้วินัย ที่น่ีผู้คนไม่มีระเบียบวินัย จนแผนทนไม่ได้ และวันหน่ึงแผนไปโรงเรียนกับเพ่ือน ช่ือหูกาง รู้จักที่นครไร้วินัย โดยขับยาน อวกาศไป แต่หูกางขับอย่างน่าหวาดเสียว จนไปชนกับยานอีกลําหน่ึง ทําให้แผนสลบไป เม่ือต่ืน ขึ้นมาแผนกพ็ บวา่ ตนเองอยทู่ โี่ ลกและไม่อยากเป็นคนไรว้ ินัยอกี แลว้ เร่อื งนีส้ อนให้ร้วู ่า การขาดวินัยทาํ ใหเ้ กดิ อบุ ัตเิ หตุ 28 คูม่ ือส่งเสริมและพฒั นากจิ กรรมลูกเสอื ทกั ษะชวี ติ ในสถานศกึ ษา ลกู เสอื สารอง ช้นั ประถมศึกษาปีที่ 1 คู่มือสง่ เสริมและพฒั นากจิ กรรมลกู เสือทักษะชีวิตในสถานศกึ ษา ประเภทลูกเสือสำ�รอง 21 หลักสตู รเตรยี มลูกเสือสำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 1

แผนการจัดกิจกรรมเตรียมลกู เสือสารอง ช้ันประถมศึกษาปที ี่ 1 หนว่ ยที่ 1 เตรียมลูกเสือสารอง แผนการจัดกิจกรรมท่ี 3 การทาความเคารพเป็นรายบุคคลและการจับมือซ้าย เวลา 1 ชั่วโมง 1. จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้: 1.1 ลูกเสอื แสดงความเคารพเปน็ รายบคุ คลได้ 1.2 ลูกเสอื เลา่ ประวตั ิการจับมอื ซ้ายได้ 1.3 ลูกเสือแสดงวิธกี ารจับมอื แบบลกู เสอื ได้ 2. เน้ือหา 2.1 การทําความเคารพเป็นรายบคุ คล 2.2 ประวัตกิ ารจบั มือซ้าย และวิธกี ารจบั มอื แบบลกู เสือ 3. สื่อการเรยี นรู้ 3.1 แผนภมู เิ พลง, เกม 3.2 ใบความรู้ เรอื่ ง การทาํ ความเคารพเป็นรายบุคคลและการจับมอื ซา้ ย 3.3 เรือ่ งสน้ั ท่เี ปน็ ประโยชน์ 4. กจิ กรรม 4.1 พิธีเปดิ ประชมุ กอง (แกรนด์ฮาวล์ ชกั ธงขน้ึ สวดมนต์ สงบน่ิง ตรวจ แยก) 4.2 เพลงหรอื เกม 4.3 กจิ กรรมตามจดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ 1) ผูก้ าํ กับลูกเสอื อธิบายและสาธิตการทาํ ความเคารพแบบลูกเสอื สํารองเปน็ รายบคุ คล ใหล้ ูกเสอื สาํ รองฝกึ ทาํ ความเคารพเปน็ รายบคุ คลท้ังแบบสวมหมวกและไมส่ วมหมวก 2) ผู้กํากบั ลกู เสือสนทนาเก่ียวกบั การแสดงความเปน็ มติ รตอ่ กัน โดยการจับมอื 3) ผกู้ าํ กับลูกเสือเลา่ ประวตั กิ ารจบั มอื ซา้ ยใหล้ กู เสอื ฟงั 4) ผูก้ ํากับลูกเสอื สาธิต การจับมอื ซา้ ย พรอ้ มแสดงความเคารพเปน็ รายบคุ คล แลว้ ให้ ลกู เสอื ปฏิบตั ิตาม 5) ใหล้ กู เสอื สาํ รองฝึกการทําความเคารพเป็นรายบุคคลและการจบั มอื ซา้ ย 4.4 ผู้กาํ กบั ลูกเสือเลา่ เรือ่ งสนั้ ที่เปน็ ประโยชน์ 4.5 พธิ ีปิดประชมุ กอง (นดั หมาย ตรวจเครือ่ งแบบ แกรนดฮ์ าวล์ ชกั ธงลง เลกิ ) 5. การประเมนิ ผล 5.1 สงั เกตความสนใจและการมีส่วนร่วมในหมู่ 5.2 สอบถามความเข้าใจในความเป็นมาหรอื ประวตั กิ ารจับมือซา้ ย 5.3 สังเกตความถกู ตอ้ งการทาํ ความเคารพเปน็ รายบุคคลและการจบั มอื แบบลูกเสอื คู่มอื ส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลกู เสือทักษะชีวติ ในสถานศกึ ษา ลกู เสอื สารอง ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 1 29 22 คู่มือส่งเสรมิ และพฒั นากจิ กรรมลกู เสอื ทักษะชวี ติ ในสถานศกึ ษา ประเภทลกู เสอื ส�ำ รอง หลักสูตรเตรยี มลูกเสอื สำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ 1

ภาคผนวกประกอบแผนการจดั กจิ กรรมที่ 3 เพลง ลกู เสือจับมอื ลกู เสอื เขาไมจ่ ับมอื ขวา ยื่นซ้ายมาจับมอื กันมนั่ มอื ขวาใชเ้ คารพกนั (ซาํ้ ) ยื่นซา้ ยออกมาพลันจับมือจับมอื จบั มือนน้ั หมายถงึ มิตร เหมือนญาติสนทิ ควรคดิ ยึดถอื ยิ้มดว้ ยเวลาจับมอื (ซํ้า) เพราะพวกเราคอื ลกู เสอื ด้วยกนั เกม จบั มือซา้ ย วิธีเลน่ 1. ผูก้ าํ กบั ลูกเสอื ใหล้ กู เสือจับมือเพอ่ื นเพียงมอื เดยี ว มือใดก็ไดท้ ่ีถนัดให้ครบ 10 คน ในเวลาจาํ กัดและพดู ทักเพือ่ นว่า “สวัสดีครบั หรือสวสั ดคี ะ่ ” แลว้ นง่ั ลง 2. ผกู้ ํากับลูกเสอื อธิบายให้ลูกเสือเข้าใจวา่ จะใหล้ กู เสือวง่ิ จบั มือซา้ ยเพือ่ นมากท่สี ดุ โดย ผู้กํากับลูกเสือใชส้ ญั ญาณนกหวีดเพื่อเร่ิมและหยุดในแต่ละรอบ วา่ ใครจบั มือเพื่อนได้มากท่ีสุด เปน็ ผู้ชนะ 30 คู่มือสง่ เสรมิ และพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศกึ ษา ลกู เสอื สารอง ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 1 คูม่ ือสง่ เสรมิ และพฒั นากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวติ ในสถานศกึ ษา ประเภทลกู เสอื สำ�รอง 23 หลกั สูตรเตรยี มลูกเสือส�ำ รอง และดาวดวงท่ี 1 ชัน้ ประถมศึกษาปีที่ 1

ใบความรู้ การทาความเคารพเป็นรายบุคคลและการจับมอื ซา้ ย การทาความเคารพ การทาํ ความเคารพเปน็ เครื่องหมายแสดงถึงความเป็นผู้มีมารยาท สุภาพเรียบร้อย การทํา ความเคารพของลูกเสือสํารองแบ่งออกเป็น 2 อย่างคือ การทําความเคารพเป็นรายบุคคล (วันทยหัตถ์) และการทาํ ความเคารพเปน็ หมู่ (แกรนดฮ์ าวล)์ การทาความเคารพเป็นรายบคุ คล 1. เป็นรหัสระหวา่ งลกู เสอื สํารองกับผ้กู าํ กบั ลูกเสอื และบคุ คลทัว่ ไป และได้ยดึ เป็นแนวปฏบิ ัติ ในวงการลกู เสอื สาํ รองทว่ั โลก 2. น้ิวสองน้วิ เม่ือแสดงความเคารพหมายถึงหูสองหขู องหมาปูา เพราะลกู เสือสํารองมฉี ายาว่า ลูกหมาปาู 3. น้วิ สองน้วิ เป็นเครอื่ งหมายราํ ลึกถึงกฎของลกู เสือสาํ รอง 2 ข้อ คอื ข้อ 1 ลูกเสอื สาํ รองทาํ ตามลกู เสือรนุ่ พี่ ขอ้ 2 ลกู เสือสาํ รองไม่ทาํ ตามใจตนเอง วิธปี ฏบิ ัติ ลูกเสือสํารองจะสวมหมวกหรือไม่ก็ตาม เวลาทําวันทยหัตถ์ให้ทํา 2 นิ้ว คือ ยกมือขวาขึ้น แยกนิ้วช้ีกับน้ิวกลางออกเหยียดตรง (รูปตัววี) แล้วให้นิ้วชี้แตะกะบังหมวกต่อขอบหมวก ถ้ามิได้ สวมหมวกให้นิ้วชีแ้ ตะท่ีหางคิว้ ขวา ลกู เสอื สารองตอ้ งทาความเคารพใหถ้ กู ต้องตามโอกาส ดงั น้ี 1. ขณะท่ีมกี ารชกั ธงข้นึ ชกั ธงลง หรอื เชญิ ธงผ่าน ไดแ้ ก่ ธงชาติ ธงลูกเสือประจําจังหวัด ธงชัยเฉลมิ พล ธงมหาราช เป็นต้น 2. ขณะที่มีการร้องหรือบรรเลงเพลงชาติ เพลงสรรเสริญพระบารมี เพลงมหาฤกษ์ เพลง มเพหลางชมัยหาแชลยั ะเแพลละงเสพรลรงเสรรญิ เสเสรือญิ ปเสาู อื ป่า 3. ต่อพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หัว สมเด็จพระบรมราชนิ ีนาถ พระบรมวงศานุวงศ์ พระบรมฉายาลกั ษณ์ หรอื พระบรมรูปในพธิ ีตา่ ง ๆ 4. ตอ่ เพอื่ นลกู เสือ เมื่อพบกนั ครัง้ แรกในวันหน่ึง ๆ 5. ต่อบคุ คลท่ีควรเคารพ เช่น นายกรัฐมนตรี ผู้ว่าราชการจงั หวดั ครู อาจารย์ และผ้ใู หญ่ ทั่วไป การจับมือซ้าย การจับมือกัน เป็นการทักทายอย่างหนึ่งของคนทั่วไป ซึ่งจะจับมือทักทายด้วยมือขวา แต่วิธีการจับมือของลกู เสอื จะแตกตา่ งจากคนทว่ั ไป การจบั มอื ของลูกเสือหรือเนตรนารนี ้นั จะจับมอื ดว้ ยมือซ้าย คมู่ ือส่งเสริมและพฒั นากจิ กรรมลูกเสอื ทักษะชีวติ ในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชั้นประถมศึกษาปที ่ี 1 31 24 คมู่ ือสง่ เสรมิ และพฒั นากิจกรรมลกู เสอื ทกั ษะชีวิตในสถานศกึ ษา ประเภทลกู เสอื ส�ำ รอง หลักสตู รเตรยี มลกู เสอื สำ�รอง และดาวดวงท่ี 1 ชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ 1

วิธีการจับมือ ให้ลูกเสือสํารองยื่นมือซ้ายออกมาจับมือซ้ายของอีกฝูายหนึ่ง พร้อมแสดง กริ ยิ ายม้ิ แย้มแจม่ ใส ประวัติการจับมอื ซา้ ยของลูกเสอื สมัยก่อนประเทศอังกฤษ ได้ส่งทหารไปประจําอยู่ในทวีปแอฟริกา ได้ทําสงครามกับคน พืน้ เมอื งเผา่ ต่าง ๆ หลายครั้ง ในการทาํ สงครามกับเผ่าซลู ู ซงึ่ มี ดินสิ ซลู ู เปน็ หัวหนา้ เผ่าที่กล้าหาญ มาก ทหารองั กฤษต้องแพส้ งครามกับเผ่าซูลหู ลายครั้งและไม่สามารถจับหัวหน้าเผา่ ได้ บี.–พี. ซึ่งเป็นหวั หน้าทหารองั กฤษ เห็นวา่ ไมส่ ามารถท่จี ะสูร้ บให้ไดช้ ัยชนะ จงึ ขอพบกับดินิสซูลู และตกลงสงบศกึ กัน บี.–พี.จึงกล่าวกับคนเผ่าซูลูต่อหน้าทหารทั้งหลายว่า “นับแต่น้ีต่อไปทหารซูลู กับทหารอังกฤษ เผ่าซูลูและอังกฤษจะเลกิ รบกนั มาเปน็ มติ รกนั เถอะ” กล่าวจบ บ.ี –พ.ี ได้ย่ืนมือขวา ใหห้ วั หนา้ เผ่าซูลจู บั เพ่ือแสดงความเป็นมิตรเช่นที่เคยปฏิบัติมา แต่ดินิสซูลู หัวหน้าเผ่าไม่ยอมจับ มอื ขวา กลับยืน่ มือซ้ายออกมาแทน แล้วกล่าวกับ บ.ี –พ.ี วา่ “มือขวาเป็นมือทสี่ กปรก เปน็ มอื ทชี่ วั่ ร้าย จบั อาวธุ ฆา่ คนมามาก ไม่ควรใช้จบั กันแสดงความเป็นมิตร ควรจับมือแสดงความเป็น มติ รดว้ ยมือซ้าย ซ่งึ เป็นมือท่สี ะอาด” บ.ี –พี.เหน็ ดว้ ย จงึ ย่ืนมือซ้ายออกไปสัมผสั กับดินสิ ซูลู เมื่อดินิสซูลู เห็นว่า บี.–พี.จับมือกับตนด้วยมือซ้ายแสดงความเป็นมิตรก็พอใจจึงมอบ พวงมาลยั กระดูกให้ ซง่ึ ประกอบดว้ ยกระดกู ประมาณ 54 ชนิ้ (หนงั สอื บางเลม่ บอกว่ามากกวา่ 100 ชน้ิ ) ตั้งแต่น้ันเป็นต้นมา บี.–พี.ได้กําหนดให้ลูกเสือทุกคนทักทายกันด้วยการจับมือซ้าย เพือ่ แสดงความเปน็ มิตรและถอื วา่ เป็นพวกเดียวกัน หนงั สือบางเลม่ กล่าววา่ การที่หวั หนา้ เผา่ ซูลจู บั มือกันด้วยมอื ซ้าย เป็นเพราะ 1. เพื่อเป็นการไม่ประมาท เพราะมอื ขวาถอื อาวธุ อยู่ หากจับมอื ด้วยมือขวาก็ต้องวางอาวุธ อาจเกิดอนั ตราย หรอื ปอฺ งกันตนเองไมท่ ัน หากอีกฝูายจะทาํ ร้าย 2. เพอ่ื ความรอบคอบ ระวงั เตรยี มตวั อยู่ตลอดเวลา ซึ่งเป็นคุณสมบัติอย่างหนึ่งของลูกเสือ จงึ จบั มือด้วยมอื ซา้ ย 32 ค่มู อื ส่งเสรมิ และพัฒนากิจกรรมลูกเสอื ทกั ษะชวี ติ ในสถานศกึ ษา ลกู เสือสารอง ชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ 1 คู่มอื สง่ เสรมิ และพฒั นากจิ กรรมลูกเสอื ทักษะชีวติ ในสถานศึกษา ประเภทลูกเสือส�ำ รอง 25 หลกั สูตรเตรียมลูกเสือสำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 1

เรือ่ งสน้ั ที่เปน็ ประโยชน์ อ่งึ อ่างและววั ลกู อึง่ อา่ งตวั หน่ึง เพ่งิ เคยเหน็ ววั เปน็ คร้ังแรก จึงกลบั มาบอกพ่อวา่ \"ฉนั ไปเจอสตั ว์ประหลาด นา่ กลวั ตัวหนึง่ ร่างมันสูงใหญ่อย่างกับภูเขา มีเขาบนหัว หางยาว และกีบเท้าของมันแยกออกเป็น สองกีบ\" พ่อองึ่ อา่ งตอบว่า \"นน่ั เขาเรยี กวา่ วัว แลว้ ตัวมันกไ็ ม่ไดโ้ ตมากมายขนาดนั้น สงู กว่าพ่อแคน่ ิด เดียวพ่อสามารถทาํ ตัวเองให้ใหญก่ ว่านี้ไดส้ บาย ๆ เลย ดสู ลิ กู ” พอ่ อึง่ อา่ งจงึ พองตวั ของมันใหใ้ หญ่ขึ้น ใหญข่ ้ึน เม่อื ถามลูกว่า\"ใหญ่เท่านี้ใช่ใหม?\" ลูกก็ตอบ วา่ \"โอโห ใหญก่ วา่ นเี้ ยอะเลยพอ่ \" ทกุ คร้งั ดงั น้ัน พอ่ อง่ึ อ่างจงึ สดู หายใจเขา้ ลึก ๆ และพองตัวมากข้ึน และมากขึ้น ตัวของมันบวมเปูงข้ึนมาเรื่อย ๆ แล้วมนั ก็พูดว่า \"พ่อแน่ใจวา่ เจา้ ววั น่ะ มนั ไม่ใหญ่เทา่ .. \" พูดยัง ไม่ทนั จบ ในวินาทนี น้ั เองตวั พอ่ อ่ึงอา่ งกร็ ะเบดิ ออก เรอื่ งนี้สอนให้รู้วา่ การหลอกตวั เองยอ่ มนาํ ไปสกู่ ารทาํ ลายตนเอง ค่มู อื สง่ เสรมิ และพัฒนากิจกรรมลูกเสอื ทกั ษะชวี ติ ในสถานศกึ ษา ลกู เสือสารอง ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ 1 33 26 ค่มู อื ส่งเสรมิ และพฒั นากิจกรรมลกู เสอื ทักษะชีวิตในสถานศึกษา ประเภทลกู เสือส�ำ รอง หลักสูตรเตรยี มลูกเสือสำ�รอง และดาวดวงท่ี 1 ชัน้ ประถมศกึ ษาปีที่ 1

แผนการจดั กิจกรรมเตรยี มลูกเสือสารอง ช้ันประถมศกึ ษาปที ี่ 1 หนว่ ยที่ 1 เตรยี มลกู เสือสารอง แผนการจัดกจิ กรรมที่ 4 การทาความเคารพเปน็ หมู่ (แกรนด์าาวล์) เวลา 1 ช่ัวโมง 1. จุดประสงค์การเรียนรู้ ลูกเสือแสดงการทาํ ความเคารพเป็นหมู่ (แกรนด์ฮาวล)์ ได้ 2. เนื้อหา การทาํ ความเคารพเปน็ หมู่ (แกรนด์ฮาวล์) 3. ส่อื การเรียนรู้ 3.1 แผนภมู ิเพลง 3.2 ใบความรู้ 1) นิทานเร่อื ง เมาคลี ตอนผาประชุม 2) เรอื่ ง การทาํ ความเคารพเป็นหมู่ 3.3 เรือ่ งสั้นที่เป็นประโยชน์ 4. กิจกรรม 4.1 พธิ ีเปิดประชุมกอง (แกรนดฮ์ าวล์ ชกั ธงขน้ึ สวดมนต์ สงบนิ่ง ตรวจ แยก) 4.2 เพลงหรอื เกม 4.3 กจิ กรรมตามจดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ 1) ผกู้ ํากบั ลกู เสอื ทบทวนเรื่องเมาคลตี อนผาประชุม เม่ืออาเคล่าหัวหน้าฝูงหมาปูา กระโดด ขน้ึ ยนื บนลานหนิ สูง สมาชิกหมาปูาอน่ื ๆ ทน่ี ั่งลอ้ มวงอยู่ จะส่งเสียงเหา่ หอนแสดงความเคารพ โดยเน้นให้ ลูกเสือสํารองเห็นถึงการแสดงความเคารพตอ่ หวั หนา้ ฝงู หมาปูาผเู้ ปน็ ประธานการประชุม 2) ผูก้ าํ กับลูกเสือช้ีแจงความหมายในการทําแกรนด์ฮาวล์ - เพอ่ื เป็นการเตอื นว่าลกู เสอื สาํ รองได้ใหส้ ัญญาว่าจะทาํ ดที สี่ ดุ - เพอ่ื เป็นการตอ้ นรับและแสดงความเคารพตอ่ หวั หน้า 3) ผู้กํากับลูกเสือเรียกแถว ให้ลูกเสือสํารองเข้าแถวเป็นรูปวงกลม แล้วผู้กํากับลูกเสือ อธิบายประกอบการสาธิตการทําความเคารพเปน็ หมู่แบบลูกเสอื สํารองตามลําดับข้ันตอน 4) ให้ลูกเสือสาํ รองฝกึ การทาํ ความเคารพเป็นหมู่โดยมีนายหมคู่ วบคมุ การฝกึ 4.4 ผูก้ าํ กบั ลกู เสือเลา่ เรอ่ื งสนั้ ทเี่ ป็นประโยชน์ 4.5 พธิ ีปิดประชมุ กอง (นดั หมาย ตรวจเครอื่ งแบบ แกรนดฮ์ าวส์ ชักธงลง เลิก) 5. การประเมินผล 5.1 สงั เกตความพรอ้ มเพรียงในการเข้าแถว 5.2 ตรวจสอบความถกู ตอ้ งในการทําแกรนด์ฮาวล์ 34 ค่มู ือส่งเสริมและพฒั นากจิ กรรมลกู เสือทักษะชีวติ ในสถานศึกษา ลกู เสอื สารอง ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 คมู่ อื ส่งเสริมและพฒั นากจิ กรรมลกู เสอื ทักษะชวี ิตในสถานศึกษา ประเภทลูกเสือสำ�รอง 27 หลกั สูตรเตรยี มลกู เสอื สำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ช้นั ประถมศึกษาปีท่ี 1

ภาคผนวกประกอบแผนการจัดกิจกรรมท่ี 4 เพลง แกรนด์าาวล์ แพ็ค แพค็ แพค็ ขานแพ็คแลว้ ทําวงกลม ผายมือขยายวงกลม งอมอื ชื่นชม ลงนง่ั ยอง ๆ หงายมือแลว้ ก็ร้อง อาเคล่า เราจะทําดีทีสุด กระโดดขนึ้ ยนื ตรง มอื จงแตะขา้ งศรี ษะ บอกนะวา่ จงทําดี นี่คอื หนา้ ท่ี หม่บู ริการ ทุกคนกข็ าน เราจะทําดี เสรจ็ สนิ้ พิธี แกรนดฮ์ าวล์ แพค็ แพ็ค แพค็ แพค็ เด็ก ๆ เขาชอบกนั นกั ทกุ คนรจู้ กั คําว่า แพค็ แพค็ แพค็ แพค็ แพค็ แพค็ ไดย้ ินแลว้ ขาน แพค็ รบั รีบวิง่ ยืน่ มอื กนั จับ แลว้ ทาํ เปน็ วงกลมเล็ก คมู่ อื ส่งเสรมิ และพฒั นากจิ กรรมลูกเสือทกั ษะชีวติ ในสถานศกึ ษา ลกู เสอื สารอง ช้ันประถมศึกษาปีที่ 1 35 28 คมู่ อื ส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสอื ทกั ษะชวี ติ ในสถานศกึ ษา ประเภทลกู เสอื ส�ำ รอง หลักสูตรเตรียมลกู เสอื สำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 1

ใบความรู้ เมาคลี ตอนผาประชมุ ถงึ กาํ หนดเวลาประชมุ ของฝงู หมาปูาเพื่อลงมติรบั ลกู หมาปูาเข้าฝูง พ่อและแม่หมาปูาได้พา ลกู ทงั้ 4 กบั เมาคลีไปยังเนินเขาซ่ึงเรียกว่า “ผาประชุม” หมาปูาอาวุโสมีขนสีเทาเป็นมัน ช่ืออาเคล่า เป็นหัวหน้าฝูง นั่งทําหน้าที่เป็นประธานการ ประชุม หมาปาู ทกุ ตัวนั่งเงียบหยุดการเห่าหอน เพอ่ื แสดงความเคารพและเช่ือฟัง เตรียมพร้อมที่จะ ทําหนา้ ทเ่ี ขา้ ไปดมกล่นิ หมารนุ่ เล็ก ๆ เพอื่ รบั เข้าฝงู เป็นการปฺองกันสตั วอ์ ่ืนแปลกปลอมเข้ามาอยใู่ นฝงู อาเคล่า เปน็ หมาปาู ทฉ่ี ลาดมาก ทาํ หน้าทหี่ วั หน้าฝงู มาไดห้ นงึ่ ปีเตม็ สมยั หนุม่ ๆ เคยตดิ กบั นายพรานถึงสองคร้งั แต่รอดชวี ิตกลบั มาได้ มันจึงรู้ทันเลห่ เ์ หลยี่ มของนายพรานและชาวบา้ น พอถงึ เวลา หมาร่นุ ใหญผ่ ลดั กันเขา้ ดมกลน่ิ เมาคลีถูกเข่ียออกไปอยู่กลางวงเพ่ือการพิจารณา ขณะน้ันเอง แชร์คาน เสือโคร่งก็คํารามกึกก้องสน่ันปูาทั่วบริเวณผาประชุม ตะโกนบอกให้ฝูงหมาปูา รู้วา่ เมาคลีเป็นลกู คนไมค่ วรเลยี้ งไวใ้ นฝงู อาเคลา่ ไมส่ นใจ บอกหมาปูาท้ังหลายใหท้ ําหน้าทพ่ี จิ ารณาให้รอบคอบ ไม่ตอ้ งฟังคําพูดของ ใครท้ังสนิ้ นอกจากเขา ซงึ่ เปน็ หัวหน้า หมาปาู ตวั หนงึ่ ลุกขึน้ ประกาศคัดค้านวา่ ไม่ควรเลี้ยงลูกคนอยา่ งเมาคลี เพราะไมม่ ีประโยชนแ์ กฝ่ ูง ตามกฎของทป่ี ระชุม ถา้ ลูกหมาปูาตวั ใดถูกคดั คา้ นต้องมีหมาปูาในฝูงรับรองต้ังแต่สองตัวข้ึนไป จึงจะใหอ้ ยู่รว่ มฝงู ได้ ฝาู ยแมห่ มาปาู เมื่อได้ยนิ เสียงคดั คา้ นก็โกรธจนขนลกุ เกรียว กล้ามเนือ้ เกร็ง เตรียมพร้อมที่ จะรบั เหตุการณ์ร้าย หากเมาคลไี มไ่ ดร้ ับเข้าฝงู ผาประชมุ เงยี บกรบิ เพ่ือรอฟังการพิจารณา แชร์คานกระหยิ่มท่ีจะได้เมาคลีเป็นอาหาร ฝูง หมาปูาก็เตรียมจะกินเน้ือเมาคลีเป็นอาหารอันโอชะเช่นกัน ทันใดนั้นก็ปรากฏร่างของหมีเฒ่าขนสี นํ้าตาล ชื่อบาลู ซ่ึงบรรดาหมาปูายอมรับนับถือให้เข้าร่วมฝูงในฐานะสมาชิกชั้นผู้ใหญ่ บาลูเป็น ผู้สอนกฎแห่งปูาและวิธีการดํารงชีวิตในปูาให้แก่ลูกหมาปูาทั้งหลาย บาลูได้เป็นผู้รับรองเมาคลี หมาปูาในทป่ี ระชมุ ตา่ งไม่พอใจและโต้เถียงกนั ว่าการรับรองตอ้ งมีสองเสียงข้นึ ไป เวลานน้ั เอง อกี ดา้ นหนงึ่ ของผาประชุมบาเคียร่าเสือดําผู้สุภาพอ่อนน้อม ได้ก้าวเข้ามาในท่ี ประชมุ อยา่ งสง่า อา้ งกฎของปูาที่อนุญาตให้มีผู้เสนอซ้ือชีวิตลูกหมาปูาได้ โดยมิได้ระบุว่าผู้ซ้ือต้องเป็น ใคร บาเคยี ร่า จึงเสนอขอรับรองเมาคลี ด้วยการแลกกบั วัวปาู อ้วนพีตัวหนึ่ง ฝูงหมาปูาก็วิ่งเข้าไปรุม กินววั ปูากนั อยา่ งเอรด็ อรอ่ ย ลานประชมุ คงเหลือ อาเคล่า บาลู บาเคยี ร่า พ่อและแม่หมาปาู กับลกู ทั้ง 4 และเมาคลี แชร์คาน ได้เห็นเหตกุ ารณ์แปรผันไปเช่นนัน้ กโ็ กรธ และจากผาประชุมไปด้วยความผิดหวัง บาเคียรา่ รูส้ ึกรําคาญจึงคาํ รามว่า “ไอเ้ สือถ่อย อีกหน่อย เด็กน้อยน้ีจะทําให้เจ้าได้รับความ เจ็บปวดแสนสาหัส เจา้ ยังรฤู้ ทธข์ิ องมนษุ ยน์ อ้ ยไป อา้ ยถ่อย ขา้ ร้ดู ี – ข้ารดู้ ี” ครอบครัวหมาปูาพาเมาคลกี ลับไปเลย้ี งท่ีถ้าํ ดว้ ยความผาสกุ เมาคลไี ด้ชอ่ื ว่าลกู หมาปาู ตัง้ แต่ บัดนนั้ 36 คู่มือสง่ เสริมและพฒั นากจิ กรรมลูกเสือทักษะชีวติ ในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 1 คมู่ อื สง่ เสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทักษะชวี ิตในสถานศึกษา ประเภทลกู เสือส�ำ รอง 29 หลักสูตรเตรยี มลูกเสือสำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1

ผู้กากบั ลกู เสอื ขยายความจากเรือ่ งในนทิ าน ดังนี้ การประชุมของหมาปูา มันจะน่ังรอบผาประชุมเป็นรูปวงกลม และเมื่ออาเคล่า ซ่ึงเป็น หวั หน้าฝูงเข้าประจําที่หมาปูาทุกตัวจะชหู วั ข้ึน ร้องต้อนรบั อาเคลา่ ในการประชุมกองลูกเสือสํารอง เราก็ปฏิบัติเช่นเดียวกับหมาปูา คือเมื่อผู้กํากับลูกเสือมาถึง ท่ีประชมุ ต้องแสดงความเคารพโดยนั่งยอง ๆ เปน็ วงกลมเหมือนหมาปูา แล้วทําแกรนด์ฮาวล์ เพ่ือเป็น เกียรตแิ ก่ อาเคล่า การทําแกรนด์ฮาวล์ ถือเป็นการเคารพหมู่ นอกจากแสดงตัวต่อผู้กํากับลูกเสือแล้ว ต้อง แสดงต่อแขกผู้มีเกียรติท่ีมาเยือนด้วย นอกจากน้ียังใช้ในการทําพิธีปฏิญาณตน และเป็นการแสดง ความพรอ้ มเพรยี งของกองด้วย การทาความเคารพเป็นหมู่ การทําความเคารพเปน็ หมู่ เรียกว่าแกรนด์ฮาวล์ เป็นการทําความเคารพของลูกเสือสํารอง พรอ้ มกนั ทง้ั กอง เพื่อสง่ เสริมให้มีระเบยี บวนิ ัยและเตอื นใจใหร้ ะลกึ ถงึ คาํ ที่สญั ญาไว้วา่ “จะทาํ ดีท่ีสุด” ซึ่งได้ทําพร้อมกนั ในพิธเี ปดิ และพิธปี ดิ การประชุมกองลกู เสือสํารอง ขนั้ ตอนการทาความเคารพเป็นหมู่ (แกรนด์าาวล์) มขี ั้นตอนในการปฏบิ ัติ ดังนี้ 1. ผู้กาํ กบั ลูกเสือเรียกลูกเสอื สํารองมาเขา้ แถว โดยการเปล่งเสียงดัง ๆ ว่า “แพ็คุแพ็ค...แพ็ค” (แพ็ค คาํ ท้ายใหเ้ น้นให้หนกั ) ให้ทกุ คนขานพรอ้ มกนั ว่า“แพค็ ”แลว้ รีบวงิ่ มายงั บริเวณที่ผูก้ าํ กับลกู เสอื ยืนอยู่ 2. ผกู้ าํ กับลกู เสือแกว่งมือรอบตัวในลักษณะวงกลม 2 – 3 คร้งั ให้ลูกเสือสํารองเข้าแถวเป็น รูปวงกลมรอบตวั ผกู้ ํากับลกู เสือ ใหไ้ หล่ตอ่ ไหลช่ ดิ กนั แลว้ เงียบ ภาพ วงกลมเลก็ (ไหลต่ อ่ ไหล่ชิดกัน) คู่มอื สง่ เสรมิ และพฒั นากิจกรรมลกู เสอื ทกั ษะชีวติ ในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ 1 37 30 คู่มือสง่ เสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทักษะชวี ติ ในสถานศกึ ษา ประเภทลกู เสือส�ำ รอง หลกั สตู รเตรยี มลูกเสือส�ำ รอง และดาวดวงที่ 1 ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 1

3. ผู้กํากบั ลูกเสือผายมอื ทัง้ สองข้างออกไปข้าง ๆ เล็กน้อย นิ้วท้ังห้าชิดกัน ฝูามือแบหงาย (แลว้ ลดมอื ลง เพอื่ ตรวจดูความเรยี บรอ้ ย) ใหล้ ูกเสือจับมือกัน ขยายออกเป็นรูปวงกลมใหญ่ โดย ก้าวถอยหลังจนแขนตึง จึงปล่อยมือและจดั วงกลมใหเ้ รียบรอ้ ย ภาพ วงกลมใหญ่ 4. ผู้กํากับลูกเสือตรวจดูเห็นว่า วงกลมเรียบร้อยดีแล้ว ให้กางแขนท้ังสองออกไปข้าง ๆ เสมอไหล่ ขนานกับพื้น นิ้วทั้งห้าชิดกัน ฝูามือแบหงาย แล้วพลิกฝูามือคว่ําลง และงองุ้ม เป็น สัญญาณให้ลกู เสอื นั่งลง 5. ลกู เสือสาํ รองทกุ คนน่ังลงทนั ที โดยให้น่งั ลงบนส้นเทา้ ทั้งสอง แขนท้ังสองเหยียดตรง อยู่ ระหวา่ งเข่า มอื ทัง้ สองห่างกนั พอควร แบะเขา่ ออกเลก็ นอ้ ย น้วิ ช้ีและนิ้วกลางท้งั สองมือเหยยี ดชิดกัน และแตะพ้ืน น้วิ อ่ืน ๆ งอไว้ในอุ้งมือ (คอื นิว้ หัวแมม่ ือกดนิ้วนางกับนวิ้ กอ้ ยไว)้ แหงนหน้ามองผกู้ าํ กับลกู เสือ ภาพ ทา่ นงั่ (แกรนดฮ์ าวล์) 38 คมู่ ือส่งเสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลกู เสอื ทกั ษะชวี ิตในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 1 คมู่ ือส่งเสริมและพัฒนากจิ กรรมลกู เสอื ทกั ษะชีวติ ในสถานศึกษา ประเภทลกู เสอื สำ�รอง 31 หลักสูตรเตรยี มลูกเสอื ส�ำ รอง และดาวดวงที่ 1 ชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 1

6. ผูก้ ํากบั ลูกเสือ พลกิ ฝูามอื ทง้ั สองหงายข้ึน เป็นสัญญาณให้ลูกเสือสํารองร้องว่า “อา - เค ลา ,เรา – จะ – ทาํ – ดี – ท่ี - สุด” ส้นิ เสยี งคาํ ว่า “สุด” ใหล้ ูกเสือทกุ คนกระโดดยนื ขนึ้ เท้าทั้งสองชิด ติดกัน พร้อมกับยกมือทั้งสองที่อยู่ในท่านั่งไปไว้เหนือหู และชิดหู (นิ้วชี้และน้ิวกลางเหยียดชิดกัน น้ิวหัวแมม่ ือกดนิ้วนางกบั นิ้วกอ้ ยไว)้ ภาพ ทา่ ยืน (แกรนดฮ์ าว์ล) 7. นายหมลู่ ูกเสือซง่ึ ทําหน้าทเ่ี ป็นหมบู่ ริการในวันนัน้ (ที่หนั หนา้ ตรงกบั ผู้กํากบั ) จะรอ้ งขนึ้ ว่า “จงทาํ ดี – จงทาํ ดี – จงทาํ ดี” การร้องใหห้ นั หน้าไป ทางซ้าย - ตรงหน้า – ขวา ทีละคร้ัง (เวลาร้องไม่ ตอ้ งผงกศรี ษะ) 8. เม่ือส้ินเสียงคําว่า “จงทําดี” คร้ังท่ีสามแล้ว ให้ลูกเสือทุกคนลดมือซ้ายลงมาแนบลําตัว อยา่ งว่องไว (มือแบออก) สว่ นมอื ขวาลดลงมาทาํ ทา่ วันทยหตั ถ์ แลว้ รอ้ งขนึ้ พร้อมกนั วา่ “เราจะทําดี – จะทําดี - จะทาํ ดี” ในขณะท่ีลูกเสือรอ้ งนี้ ใหผ้ กู้ าํ กบั ทาํ วนั ทยหัตถ์ตามแบบลูกเสือสาํ รอง(สองน้ิว)เป็น การรับการเคารพของลกู เสอื อาจกล่าวคาํ ขอบใจหรือคาํ อ่ืนใดท่สี น้ั ๆ ก็ได้ เม่ือกลา่ วจบ ให้ผกู้ าํ กับสงั่ “มือลง” ลูกเสอื ลดมอื ลงยนื อยใู่ นทา่ ตรง สว่ นรองผ้กู าํ กับอ่นื ๆ ทอ่ี ยู่นอกวงกลมอยู่ในท่าตรง ภาพ ท่าวนั ทยหตั ถ์ (แกรนดฮ์ าวล์ ) คมู่ อื ส่งเสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลกู เสือทกั ษะชีวติ ในสถานศกึ ษา ลกู เสอื สารอง ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 39 32 คมู่ ือสง่ เสรมิ และพัฒนากิจกรรมลกู เสอื ทกั ษะชีวิตในสถานศกึ ษา ประเภทลูกเสอื สำ�รอง หลกั สตู รเตรียมลกู เสือส�ำ รอง และดาวดวงที่ 1 ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 1

9. เมื่อทาํ แกรนดฮ์ าวล์ ชักธงขึ้น สวดมนต์ สงบน่ิง และตรวจสุขภาพ เสร็จแล้ว ผู้กํากับลูกเสือ จะส่ังว่า “แพ็ค...แยก” ใหล้ ูกเสือทกุ คนทาํ ขวาหนั แลว้ เดินแยกไป โอกาสในการทาความเคารพเปน็ หมู่ 1. พธิ เี ปิด พิธปี ดิ การประชุมกอง 2. พธิ เี ข้าประจาํ กองลกู เสือสํารอง 3. พธิ ีประดบั ดาวดวงที่ 1 4. พิธปี ระดับดาวดวงท่ี 2 5. พิธปี ระดบั ดาวดวงท่ี 3 6. พิธสี ่งลกู เสอื สาํ รองไปเปน็ ลกู เสอื สามญั หมายเหตุ การทําแกรนดฮ์ าวล์สามารถศึกษาเพิ่มเตมิ ไดจ้ ากขอ้ บงั คับคณะลูกเสือแหง่ ชาติว่า ด้วยการปกครอง หลักสตู รและวชิ าพเิ ศษลกู เสอื พ.ศ.2509 ขอ้ 286 เรื่องสั้นท่เี ป็นประโยชน์ พอ่ กับลกู ครอบครวั หน่ึงมลี กู หลายคน ลกู เหล่านั้นมกั จะทะเลาะกันอยเู่ สมอ วันหนง่ึ พ่อจงึ เรยี กลูกทกุ คนมาพร้อมกนั และพ่อได้นําไม้มดั หนึง่ ยื่นให้ลูกแต่ละคนหักดู กไ็ ม่มใี ครหักได้ พ่อจึงแก้เชือกแล้ว ส่งไมใ้ หค้ นละอนั ให้หักดูใหม่ กส็ ามารถหกั ได้งา่ ยดาย พอ่ จึงกลา่ ววา่ น่ีแน่ะลูกเอ๋ยไม้แต่ละอันน้ัน เปรียบเหมอื น พวกเจ้า ถ้าพวกเจ้ารวมกันเหมือนมัดไม้ ก็จะไม่มีใครมาทําลายพวกเจ้าได้ แต่ถ้า พวกเจา้ ได้แต่ทะเลาะกนั กเ็ หมือนกบั ท่อนไมแ้ ต่ละท่อนแยกกนั อยู่ บุคคลอื่นก็เลือกทําลายทีละคน ได้ง่ายดาย เรือ่ งนส้ี อนให้รู้วา่ การแตกสามัคคี เป็นบอ่ เกดิ ให้มกี ารแตกแยกในหมคู่ ณะ 40 คู่มือสง่ เสริมและพฒั นากิจกรรมลูกเสอื ทักษะชีวิตในสถานศกึ ษา ลกู เสือสารอง ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 1 ค่มู ือสง่ เสรมิ และพัฒนากิจกรรมลกู เสือทกั ษะชีวิตในสถานศกึ ษา ประเภทลกู เสือส�ำ รอง 33 หลักสตู รเตรยี มลูกเสอื สำ�รอง และดาวดวงท่ี 1 ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี 1

แผนการจัดกจิ กรรมเตรยี มลกู เสือสารอง ช้นั ประถมศึกษาปีที่ 1 หนว่ ยที่ 1 เตรียมลกู เสอื สารอง แผนการจัดกจิ กรรมที่ 5 ประวตั ิการเร่มิ กจิ การลกู เสอื สารอง เวลา 1 ชัว่ โมง 1. จุดประสงค์การเรยี นรู้: 1.1 ลกู เสือบอกประวัติการเรมิ่ กจิ การลูกเสอื สาํ รองได้ 1.2 ลกู เสอื บอกประโยชนข์ องการเป็นลกู เสอื สาํ รองไดอ้ ย่างนอ้ ย 2 ขอ้ 1.3 ลูกเสอื แตง่ เคร่ืองแบบลูกเสอื สาํ รองได้ถกู ตอ้ ง 2. เนื้อหา 2.1 ประวัติการลูกเสอื สํารอง 2.2 ประโยชน์ของการเปน็ ลกู เสอื สาํ รอง 2.3 เครือ่ งแบบและเครื่องหมายลกู เสอื สาํ รอง 3. สอื่ การเรียนรู้ 3.1 แผนภมู เิ พลง, เกม 3.2 บตั รคํา, ภาพ ลอรด์ เบเดน เพาเวลล์ (บ.ี -พี.), เครือ่ งแบบลูกเสือสาํ รอง 3.3 ใบความรู้ 1) เรอ่ื ง ประวตั กิ ารเริม่ กจิ การลกู เสอื สาํ รอง 2) เรื่อง เครอื่ งแบบและเครือ่ งหมายลูกเสือสาํ รองและเนตรนารสี าํ รอง 3.4 เร่ืองสนั้ ทเี่ ป็นประโยชน์ 4. กจิ กรรม 4.1 พธิ เี ปิดประชุมกอง (แกรนด์ฮาวล์ ชกั ธงขนึ้ สวดมนต์ สงบนิง่ ตรวจ แยก) 4.2 เพลงหรือเกม (ควรเลน่ เกมแต่งตวั เจ้าปาู ) 4.3 กิจกรรมตามจุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ 1) ผกู้ ํากับลูกเสือเลา่ ประวตั คิ วามเปน็ มาของการลูกเสือสํารอง ให้ลูกเสือสํารองฟัง ตามลาํ ดับ เป็นขนั้ ตอน 2) ผู้กาํ กบั ลูกเสอื สนทนาเกย่ี วกับจดุ ประสงคข์ องบี.-พี. ในการต้ังกองลูกเสือสํารอง เม่อื พ.ศ.2459 ในประเทศอังกฤษ นับถึงปจั จุบนั เป็นเวลามากกว่า 100 ปี ที่ว่า “เพ่อื ใหเ้ ด็กทีม่ อี ายุ 8 ปี ได้รับการฝึกให้มีความรู้ ความเข้าใจ เกี่ยวกับลูกเสือ ตามนิยาย เร่อื งเมาคลี ท่ีมฝี งู หมาปูาเป็นสตั วท์ ่ฉี ลาดวอ่ งไว มวี นิ ัย เป็นนักสอดแนมและเชอ่ื ฟังหัวหนา้ ” และจุดประสงคข์ องประเทศไทยที่ต้ังกองลูกเสือสํารองข้ึนในวันที่ 5 สิงหาคม พ.ศ.2507 นบั ถึงปจั จุบันเป็นเวลามากกว่า 50 ปมี าแล้ว ท่วี า่ “เพ่ือให้เดก็ ที่มีอายุ 8 – 11 ปี ทีเ่ ข้ารับการฝึกอบรม ให้รู้จักปรับตนเองให้เป็นผู้มีระเบียบ วนิ ยั ฉลาดว่องไว เปน็ นกั สอดแนมและเชือ่ ฟังหวั หน้า ร่วมทํากิจกรรมและทํางานกันเป็นหมู่คณะ” 3) ผกู้ ํากบั ลกู เสอื ตงั้ ประเด็น “คดิ ” ให้แกล่ กู เสือสํารอง คู่มอื สง่ เสรมิ และพฒั นากจิ กรรมลกู เสือทกั ษะชีวิตในสถานศกึ ษา ลกู เสือสารอง ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ 1 41 34 คมู่ ือสง่ เสรมิ และพัฒนากิจกรรมลกู เสอื ทกั ษะชีวิตในสถานศึกษา ประเภทลกู เสือส�ำ รอง หลักสตู รเตรยี มลกู เสือส�ำ รอง และดาวดวงท่ี 1 ช้นั ประถมศึกษาปีท่ี 1

“เด็กๆ คิดว่าการเป็นลูกเสือสํารองจะเป็นประโยชน์ต่อตัวเองและโรงเรียนอย่างไรบ้าง ชว่ ยกันคดิ หมูล่ ะ 2 ขอ้ ” 4) ผู้กํากับลกู เสือสอบถามความคดิ เหน็ ของหมู่ลกู เสือและสรปุ รว่ มกนั - มีระเบียบและวนิ ัยในตนเอง - ได้ทาํ งานรว่ มกนั เป็นหมคู่ ณะ - มจี ติ ใจรา่ เริง แจ่มใส สนกุ สนาน - มรี ่างกายแขง็ แรง อดทน - เปน็ ลูกเสือของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ ัว และได้แต่งเคร่ืองแบบทีส่ ง่างาม - ได้บาํ เพญ็ ประโยชนต์ อ่ ผอู้ ืน่ - ได้เป็นคนฉลาด แคล่วคลอ่ งวอ่ งไว - ไดเ้ ปน็ นกั สงั เกต มไี หวพรบิ ในการสอดแนม และสาํ รวจพนื้ ท่ีรอบตวั - ได้เปน็ ลกู เสือที่ทาํ ประโยชน์และชอ่ื เสยี งใหแ้ กโ่ รงเรียน ฯลฯ 5) ผ้กู าํ กบั ลูกเสือช้แี จงวา่ ผู้ท่เี ป็นลกู เสอื ทดี่ ี จะไดร้ ับอนญุ าตให้แต่งเคร่อื งแบบลกู เสือ และลูกเสอื สํารองก็เช่นเดียวกนั 6) ผ้กู ํากบั ลูกเสอื นําเครอ่ื งแบบลูกเสือสํารองมาให้ดู โดยให้ลูกเสือรุ่นพี่มาสาธิตการ แต่งเครอ่ื งแบบ 4.4 ผู้กาํ กับลูกเสือเลา่ เรือ่ งสน้ั ทีเ่ ป็นประโยชน์ 4.5 พธิ ีปิดประชมุ กอง (นดั หมาย ตรวจเครื่องแบบ แกรนดฮ์ าวล์ ชกั ธงลง เลกิ ) 5. การประเมินผล 5.1 สงั เกตความสนใจและการมีส่วนรว่ มในหมู่ 5.2 สอบถามความเข้าใจ เก่ียวกับประวัติของการลูกเสือสํารอง และประโยชน์ของการเป็น ลูกเสอื สาํ รอง 5.3 สังเกตความถกู ต้องของการแต่งเคร่ืองแบบลกู เสอื สํารอง 42 คูม่ อื สง่ เสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทกั ษะชวี ิตในสถานศกึ ษา ลกู เสอื สารอง ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี 1 คมู่ ือสง่ เสริมและพฒั นากิจกรรมลูกเสือทักษะชีวิตในสถานศึกษา ประเภทลกู เสอื สำ�รอง 35 หลักสตู รเตรียมลกู เสอื ส�ำ รอง และดาวดวงที่ 1 ชัน้ ประถมศึกษาปที ่ี 1

ภาคผนวกประกอบแผนการจัดกจิ กรรมท่ี 5 เพลง ดอกไมแ้ ดนไพร แดนปูาเขา หนูนอ้ ยเรงิ ใจ เด็ดดอกไม้ สอดใสแ่ ซมผม ดอกมะลิวลั ย์ กรรณกิ าร์ ลนั่ ทม เฝฺาเดด็ ดม นยิ มแดนไพร ชวนกันรอ้ งเพลง เพลนิ เดินไป นา่ ชน่ื ใจ ดอกไม้ในดง ล.ลิง เจ๊ยี ก เจย๊ี ก เจ๊ยี ก เป็นเสยี งเรียกของลงิ ลงิ มันอยู่ไมน่ ิ่งมนั ชอบวงิ่ กนั อยู่ไปมา เจยี๊ ก เจ๊ยี ก เจี๊ยก มนั รอ้ งเรียกพวกมา คร้ันพอถงึ เวลา ออกเที่ยวหาผลไม้กนิ . เกม เกมแตง่ ตวั เจ้าป่า อปุ กรณ์การเลน่ เกม 1. ผา้ ผกู คอ 2. ห่วงผา้ ผูกคอ 3. หมวก 4. เข็มขดั ลกู เสือ 5. ถงุ เท้า 6. รองเทา้ 7. ลกู บอล 8. นกหวีด วธิ เี ล่น กติกาการเลน่ 1. ให้ลูกเสือยืนล้อมเป็นวงกลม 2. ผู้กาํ กับลูกเสือส่งอปุ กรณ์ ใหล้ ูกเสือถอื ไว้ โดยให้อปุ กรณก์ ระจายไปในวงล้อมลูกเสือ (ซึ่งไม่ ครบจํานวนคน) 3. ให้ลูกเสอื สง่ ของในมือ ให้เวยี นไปรอบวงขณะทม่ี เี สยี งเพลง ให้หยุดสง่ ของเมื่อได้ยนิ เสียงนกหวีด 4. ลูกเสอื ท่ีถือบอลไวใ้ นมือใหเ้ ปน็ เสมือนเจา้ ปาู สว่ นลูกเสอื ท่ีถืออปุ กรณอ์ ่ืน ๆ ใหเ้ ปรียบเสมือน สตั วป์ าู ทน�ี ําของมามอบใหเ จา ปา โดยแตง ตวั เจา ปา ใหถ กู ตอ งตามแบบลกู เสอื สาํ รอง ดว ยการ สวมทับชุดเดิม 5. เลน่ ซ้ํา 2-3 รอบเพิม่ ความเขา้ ใจเรอื่ งการแต่งกายของลกู เสอื สํารอง คู่มือสง่ เสริมและพัฒนากิจกรรมลกู เสือทักษะชวี ติ ในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี 1 43 36 คมู่ ือสง่ เสรมิ และพฒั นากจิ กรรมลกู เสือทักษะชีวิตในสถานศกึ ษา ประเภทลูกเสือส�ำ รอง หลักสูตรเตรียมลูกเสอื สำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 1

ใบความรู้ ประวตั กิ ารเรมิ่ กิจการลกู เสอื สารอง พ.ศ. 2427 ประเทศอังกฤษได้ส่ง ลอร์ดเบเดน เพาเวลล์ หรือที่ เรียกกันโดยย่อว่า บี.-พี. ไปดูแลเมืองข้ึนของอังกฤษในทวีปแอฟริกา และทหารอังกฤษต้องส้รู บกับชาวพื้นเมอื งอยเู่ สมอ ในการสู้รบทเ่ี มืองมฟั ฟีคงิ บ.ี -พ.ี ไดร้ วบรวมเด็กชายชาวอังกฤษ ในแอฟริกาจํานวนหน่ึง จัดต้ังเป็นกองทหารเยาวชน ที่มีอายุต้ังแต่ 9 ขวบข้ึนไป ทําหน้าที่สืบข่าวสอดแนมความเคล่ือนไหวของข้าศึก กองทหารเยาวชนปฏิบัติงานได้ดีมาก มีส่วนช่วยให้ทหาร อังกฤษ มีชัยชนะ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เด็กชายกูดเยียร์ซึ่งเป็นเด็กคนหน่ึงในกอง ทหารเยาวชน สามารถปฏบิ ตั ิงานได้ดี มีความกล้าหาญ จนได้รับเหรียญ กล้าหาญเปน็ การตอบแทนความดี ลอร์ดเบเดน เพาเวลล์ เห็นว่าเด็กเป็นผู้ที่มีความรู้ ความสามารถท่ีจะทาํ ประโยชน์ให้แกส่ ่วนรวมได้ จึงก่อต้ังกองลูกเสือ ภาพ ลอรด์ เบเดน เพาเวลล์ (บ.ี -พ.ี ) ข้ึน ใน พ.ศ.2450 บี.-พี. ได้ทดลองนําเด็กชายจํานวน 20 คน ผูก้ ่อตง้ั กิจการลกู เสือโลก ไปฝึกอยู่ค่ายพักแรมท่ีเกาะบราวน์ซี เกาะเล็ก ๆ ในอ่าวพูล ประเทศอังกฤษ หลงั จากทดลองแล้ว บ.ี -พ.ี เห็นวา่ ไดร้ ับผลดี จึงถอื กนั ว่า พ.ศ.2450 เปน็ การเริม่ ต้นปี เร่ิมแรกของกิจการลูกเสือโลก ประเทศต่าง ๆ เป็นจํานวนมาก รวมท้ังประเทศไทย เห็นว่ากิจการ ลูกเสอื เป็นกิจกรรมท่ีมปี ระโยชน์ ในการพฒั นาเด็ก ๆ จงึ ไดก้ อ่ ตงั้ กองลูกเสือขึ้น บี.-พี. เห็นว่า มีเด็กจํานวนมากที่มีอายุไม่ถึงเกณฑ์ท่ีจะเป็นลูกเสือสามัญได้ จึงได้ต้ังกอง ลกู เสือสํารองขนึ้ ใน พ.ศ.2459 สําหรบั ใหเ้ ด็กที่มอี ายุตงั้ แต่ 8 ปีขนึ้ ไปไดเ้ ปน็ สมาชิก เพ่ือฝกึ ใหม้ ีความรู้ เกี่ยวกับลูกเสือตามนิยายเร่ืองเมาคลี มีฝูงหมาปูาเป็นสัตว์ที่ฉลาดว่องไว มีวินัย เป็นนักสอดแนม และเชอ่ื ฟังหวั หน้า ดังน้ัน บี.-พ.ี จงึ เรยี กชอื่ ลูกเสือสํารองว่า “คบั (Cub)” แปลว่า “ลูกหมาปาู ” ประเทศไทยไดจ้ ัดตง้ั กองลูกเสือสาํ รองขึน้ เม่อื วันที่ 5 สิงหาคม พ.ศ.2507 ลูกเสือสํารองและเนตรนารีสํารอง คือ เด็กชายและเด็กหญิงที่มีอายุตั้งแต่ 8 – 11 ปี ท่ีสมัครเข้ารับการฝึกอบรมเพื่อให้ร้จู ักปรบั ตนเองใหเ้ ป็นผ้มู ีระเบียบวินัย ฉลาด ว่องไว เป็นนักสอด แนมและเชอื่ ฟังหัวหน้า มีการเข้ารว่ มกจิ กรรมและทํางานรว่ มกันเปน็ หมู่คณะ ลูกเสือสํารองและเนตรนารีสํารอง หมู่หนึ่งมีจํานวน 4 – 6 คน ซ่ึงรวมท้ังนายหมู่และ รองนายหมู่ด้วย การเข้าแถวของลูกเสือสํารองและเนตรนารีสํารองแต่ละหมู่ ให้นายหมู่ยืนเป็นคน แรก แล้วให้สมาชิกหมู่เข้าแถวเรียงหน้ากระดานไปทางด้านซ้ายของนายหมู่ โดยให้รองนายหมู่ ยนื เป็นคนสุดทา้ ย ในกจิ กรรมพัฒนาผู้เรยี น กิจกรรมลูกเสือสํารอง หลักสูตรลูกเสือสํารอง (ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 1–3) ใหห้ มายความรวมถงึ เนตรนารสี ํารองดว้ ย เพราะใชห้ ลกั สูตรและพิธกี ารเดียวกันกับลูกเสือสํารอง 44 คูม่ ือสง่ เสรมิ และพฒั นากจิ กรรมลกู เสือทักษะชวี ิตในสถานศกึ ษา ลกู เสือสารอง ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 1 คมู่ ือส่งเสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลูกเสอื ทักษะชวี ิตในสถานศึกษา ประเภทลกู เสอื ส�ำ รอง 37 หลักสตู รเตรียมลูกเสือสำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 1

ประโยชนข์ องการเปน็ ลูกเสือสารอง – เนตรนารีสารอง การเข้ารว่ มในกจิ กรรมลกู เสอื สาํ รอง – เนตรนารสี ํารอง ส่งผลดตี ่อตนเอง ดงั นี้ 1. แต่งเคร่ืองแบบสงา่ งาม 2. ทาํ ให้รา่ งกายแขง็ แรงอดทน 3. มีจิตใจร่าเริง แจม่ ใส สนุกสนาน 4. มรี ะเบียบและวนิ ัยในตนเอง 5. มคี วามเชอื่ ม่นั ในตนเอง 6. มคี วามสามคั คี ทาํ งานร่วมกันเปน็ หมคู่ ณะได้ 7. รูจ้ กั แกป้ ัญหา พ่ึงตนเอง 8. รจู้ ักเสียสละและบําเพญ็ ประโยชนแ์ กผ่ ู้อืน่ 9. รู้จกั คดิ ริเรมิ่ สรา้ งสรรค์ และใชเ้ วลาว่างให้เป็นประโยชน์ ฯลฯ เร่ืองสนั้ ท่ีเป็นประโยชน์ สุนัขผ้ซู ื่อสัตย์ บ้านหลงั หนงึ่ เล้ียงสนุ ขั เอาไว้เฝฺาบา้ น สนุ ัขตัวน้ันซ่ือสตั ย์มาก ในยามค่ําคืน ขณะที่มันกําลัง หลับหากไดย้ ินเสยี งผดิ ปกติมันก็จะลกุ ขน้ึ มาเหา่ เสมอ เพอ่ื เตอื นภยั เเก่เจา้ ของบา้ น คนื หนึ่ง มนั ไดย้ ินเสียงฝเี ทา้ คนยํ่าใบไมด้ งั กรอบเเกรบเเผว่ เบาท่ใี กล้รั้วบ้าน เเม้จะไม่เห็นว่า เปน็ ใครมนั ก็ส่งเสียงเห่าคาํ รามขู่ไว้ก่อน เจ้าหัวขโมยจึงโยนเนื้อชุบยาเบ่ือช้ินหนึ่งเข้ามาในร้ัว สุนัข เฝฺาบา้ นเดินเข้าไปดม ๆ เเตไ่ มก่ นิ มนั ยงั คงเหา่ ตอ่ ไปจนกระทั่งเจ้าของบ้านออกมาดู เเล้วก็ช่วยกัน จบั ขโมยไดใ้ นทส่ี ุด เร่ืองนีส้ อนใหร้ ้วู ่า อามสิ สนิ บนนน้ั ซอื้ ความซื่อสัตยภ์ ักดไี มไ่ ด้ สุนขั จ้งิ จอกในพงหนาม สนุ ัขจ้งิ จอกตวั หน่ึง ชอบไปขโมยลูกไก่เเละเเมไ่ ก่ของชาวบา้ นมากินเปน็ ประจํา วันหน่ึงพวก ชาวบ้านใหพ้ รานดักซุ่มรอเล่นงาน เเต่สุนัขจิ้งจอกเห็นเข้าก่อนจึงรีบว่ิงหนีออกจากหมู่บ้านโดยเร็ว พรานยังคงไล่ล่าตามมาติด ๆ สุนัขจ้ิงจอกจึงกระโดดเข้าไปซ่อนตัวในพงหนามท่ีชายปูา หนามอนั เเหลมคมทิ่มตําสนุ ัขจ้งิ จอกจนเจ็บปวดไปทงั้ ตวั มนั ตัดพอ้ พงหนามว่า \"ทําไมตอ้ งทาํ รา้ ยเรา ดว้ ย ในเม่ือเราไมเ่ คยทาํ รา้ ยเจ้า\" พงหนามจึงตอบวา่ “ลูกไก่เเละเเมไ่ กก่ ็ไม่เคยทาํ ร้ายเจา้ เชน่ กันเเละ การที่เจา้ กระโดดเข้ามาเองกท็ ําใหก้ ิ่งก้านของข้าแตกหักเสียหายไปไม่น้อย” เรอื่ งนส้ี อนให้รวู้ ่า ก่อนจะตาํ หนิวา่ ใคร ควรยอ้ นดตู นเสยี กอ่ นว่าเคยทําผดิ เช่นนั้นมากอ่ นหรือไม่ ทีม่ า http://xn--o3cdbi8era7aon.net/p=24 ค่มู อื ส่งเสริมและพฒั นากจิ กรรมลกู เสอื ทกั ษะชวี ติ ในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 1 45 38 คูม่ ือส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลกู เสือทกั ษะชวี ิตในสถานศึกษา ประเภทลูกเสอื สำ�รอง หลกั สูตรเตรยี มลกู เสอื ส�ำ รอง และดาวดวงท่ี 1 ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 1

แผนการจัดกิจกรรมเตรยี มลูกเสือสารอง ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 1 หน่วยที่ 1 เตรยี มลกู เสอื สารอง แผนการจดั กจิ กรรมที่ 6 นิทานเมาคลี เวลา 2 ชว่ั โมง 1. จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ : 1.1 ลกู เสือมคี วามรู้สามารถเลา่ เรอื่ งนิทานเมาคลีได้ 1.2 ลูกเสอื สามารถบอกลกั ษณะนสิ ัยของตวั ละครในเร่ืองนิทานเมาคลี 2. เน้อื หา 2.1 นิทานเรอื่ ง เมาคลี - ตอนกําเนดิ เมาคลี (เมาคลีลกู หมาปูา) - ตอนเมาคลเี ข้าฝูง (เมาคลีทผี่ าประชมุ ) - ตอนเมาคลถี ูกลกั พาตวั - ตอนเมาคลอี อกจากปูา - ตอนเมาคลพี บแม่ 2.2 นสิ ัยตวั ละครเมาคลี 3. สอื่ การเรยี นรู้ 3.1 แผนภมู เิ พลง 3.2 รูปภาพ (พ่อหมาปูา แม่หมาปูา และลูก ๆ 4 ตัว) เมาคลี แชร์คาน(เสือโคร่งขาเก) บาลู(หมีเฒ่าสีน้ําตาล) บาเคียร่า(เสือดํามีรอยสีขาวรอบ ๆ คอ) บันดาโล้ก(ลิงปูา) คา(งูเหลือม ขนาดใหญ)่ จิล(พญาเหยย่ี ว) ตาบาก(ิ สนุ ัขจ้ิงจอก) อาเคล่า(หมาปูา) อก๊ิ กี(้ เม่น) มงั (คา้ งคาว) 3.3 ใบความรู้ เรอื่ ง นิทานเมาคลี 3.4 เรือ่ งส้นั ท่ีเป็นประโยชน์ 4. กิจกรรม 4.1 กจิ กรรมครั้งท่ี 1 1) พธิ ีเปิดประชมุ กอง (แกรนดฮ์ าวล์ ชักธงข้นึ สวดมนต์ สงบนง่ิ ตรวจ แยก) 2) เพลงหรือเกม 3) กิจกรรมตามจดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ (1) ผกู้ ํากับลูกเสอื เล่านทิ านเมาคลีประกอบรปู ภาพ พรอ้ มให้ลูกเสอื สังเกตนิสัยตัวละคร ทีละตอน - ตอนกําเนดิ เมาคลี (เมาคลีลกู หมาปาู ) - ตอนเมาคลีเขา้ ฝูง (เมาคลที ่ีผาประชมุ ) - ตอนเมาคลถี กู ลกั พาตัว (2) ผกู้ ํากับลูกเสอื และลูกเสอื รว่ มกันสรปุ เร่ืองราว โดยใชภ้ าพตวั ละครประกอบ (3) ลูกเสือรว่ มกันวเิ คราะหน์ ิสยั ตัวละคร 46 คมู่ ือส่งเสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลูกเสอื ทกั ษะชวี ิตในสถานศึกษา ลกู เสอื สารอง ชั้นประถมศึกษาปที ี่ 1 ค่มู อื ส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมลูกเสือทักษะชวี ิตในสถานศึกษา ประเภทลูกเสือสำ�รอง 39 หลกั สตู รเตรียมลูกเสอื สำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ช้นั ประถมศึกษาปีท่ี 1

- เป็นสัตว์อะไร - มีนสิ ัยอย่างไร (นสิ ัยดี – ไมด่ ี บอกเหตุผล) 4) ผกู้ ํากบั ลกู เสอื เล่าเรื่องสนั้ ท่ีเป็นประโยชน์ 5) พธิ ปี ดิ ประชมุ กอง (นดั หมาย ตรวจเครื่องแบบ แกรนดฮ์ าวล์ ชกั ธงลง เลกิ ) 4.2 กิจกรรมครง้ั ที่ 2 1) พธิ เี ปดิ ประชมุ กอง (แกรนดฮ์ าวล์ ชักธงข้ึน สวดมนต์ สงบนิ่ง ตรวจ แยก) 2) เพลงหรือเกม 3) กิจกรรมตามจุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ (1) ผกู้ าํ กบั ลกู เสอื เลา่ นทิ านเมาคลีประกอบรปู ภาพ พรอ้ มให้ลกู เสอื สังเกตนสิ ยั ตัวละครทลี ะตอน - ตอนเมาคลอี อกจากปูา - ตอนเมาคลพี บแม่ (2) ผกู้ าํ กบั ลกู เสอื และลกู เสอื ร่วมกันสรุปเรอื่ งราว โดยใชภ้ าพตัวละครประกอบ (3) ผูก้ าํ กบั ลกู เสอื สอบถามและช่วยเพม่ิ เติมข้อคดิ จากนิสยั ตัวละคร * เมาคลี เป็นผู้มีจิตใจโอบออ้ มอารี สขุ ภาพออ่ นน้อม และเชือ่ ฟงั คาํ ส่ังสอนของบาลู และบาเคียร่าจึงเป็นมติ รกบั สตั วท์ กุ ตวั * บาลู เป็นหมเี ฒา่ ทม่ี คี วามรูเ้ รอ่ื งปาู เปน็ ผกู้ าํ กบั ลกู เสอื ของฝงู หมาปูามเี หตุผล ยุตธิ รรม (มีเกียรติ เชอื่ ถอื ได้) * บาเคียร่า เปน็ เสอื ดาํ เปน็ ผ้ทู ฝี่ ูงหมาปูาใหค้ วามเคารพนบั ถือเป็นผคู้ วบคมุ กฎของปูามี ความยุติธรรม มเี กยี รติเชอื่ ถอื ได้ * ลงิ ปันดาโลก้ เปน็ ลิงสกปรก ไมม่ ีระเบยี บและเปน็ ที่รงั เกียจของสัตวอ์ ่นื ๆ ไมร่ กั ษาคาํ พดู ของตนเชือ่ ถอื ไมไ่ ด้ ไรเ้ กยี รติ * อาเคลา่ เปน็ หัวหนา้ ฝูงหมาปูา เปน็ ประธานการประชุมของสัตวป์ าู จะอยบู่ นผาสงู กวา่ สัตวอ์ น่ื ๆ ในการประชุม เปน็ ผรู้ ับฟงั ความคิดเห็นของผ้อู ่ืน เป็นประชาธิปไตย * แชร์คาน เปน็ เสือโคร่งขาเก ข้ีโกง โกหก ชอบยุแหย่ ใส่รา้ ยปาฺ ยสใี หส้ ตั ว์ปูาแตกแยก ความสามคั คี และเหน็ แกป่ ระโยชนส์ ่วนตัว จิตใจชั่วร้าย * จลิ และคา จลิ คอื พญาเหยยี่ วและคาคอื พญางเู หลอื ม เปน็ ผู้มีจิตใจดี ช่วยเหลอื ผ้อู นื่ ที่ เดือดร้อน (4) มอบหมายให้หมู่ลูกเสือสํารองจดจําลักษณะของสัตว์ในละคร แล้วฝึกซ้อมเลียนแบบ ทา่ ทางของสตั วม์ าแสดงใหล้ ูกเสอื ในกองได้ชม หรือทายช่ือสัตว์ 4) ผ้กู าํ กบั ลกู เสอื เล่าเร่ืองส้นั ท่ีเปน็ ประโยชน์ 5) พิธีปิดประชมุ กอง (นดั หมาย ตรวจเครอ่ื งแบบ แกรนดฮ์ าวล์ ชกั ธงลง เลกิ ) คมู่ ือสง่ เสริมและพัฒนากิจกรรมลกู เสือทักษะชีวติ ในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 1 47 40 คู่มอื สง่ เสริมและพฒั นากจิ กรรมลกู เสือทกั ษะชวี ติ ในสถานศึกษา ประเภทลูกเสอื ส�ำ รอง หลักสูตรเตรยี มลูกเสอื สำ�รอง และดาวดวงท่ี 1 ช้นั ประถมศกึ ษาปีที่ 1

5. การประเมินผล 5.1 สอบถามความเข้าใจเกยี่ วกับนิทานเมาคลี 5.2 สอบถามลกั ษณะนิสยั ของตัวละครในนทิ านเมาคลี 48 คู่มอื ส่งเสรมิ และพัฒนากจิ กรรมลูกเสือทักษะชวี ติ ในสถานศึกษา ลกู เสือสารอง ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 1 ค่มู อื สง่ เสริมและพฒั นากจิ กรรมลกู เสือทักษะชวี ิตในสถานศกึ ษา ประเภทลกู เสอื สำ�รอง 41 หลักสตู รเตรียมลูกเสือสำ�รอง และดาวดวงที่ 1 ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ 1