3.การพูดเพื่อการสื่อสารในงานอาชีพ

บทที่ การพดู เพื่อการสื่อสาร 3 ในงานอาชพี

สาระการเรยี นรู้ 1. ความหมายและความ สําคัญของการพดู 2. ความมุ่งหมายและ องค์ประกอบของการพดู 3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชพี

1. ความหมายและความสําคัญของการพดู 1.1 ความหมายของการพดู “การพูด” ก า ร พู ด ก็ คื อ พ ฤ ติ กร ร ม ใน ก า ร ส่ื อ ความหมายของมนุษย์โดยใช้เสียงท่ีเป็นภาษา ทําให้ผู้ฟังเข้าใจได้ อาจใช้อากัปกิริยาท่าทาง ประกอบ เพ่ือถ่ายทอดความรู้ ความคิดเห็น และ ค ว า ม รู ้สึ ก จ า ก บุ ค ค ล ห น่ึ ง ไป ยั ง อี ก บุ ค ค ล ห นึ่ ง หรอื จากผูพ้ ดู ไปยังผฟู้ ัง

1. ความหมายและความสําคัญของการพดู 1.2 ความสาํ คัญของการพดู การพดู มีความสําคัญดังนี้ การพดู ช่วยให้การดําเนินชีวิตประจําวันดําเนินไปได้ การพูดเป็นเครอื่ งมอื ในการติดต่อสื่อสาร การพูดทําให้ประสบความสําเรจ็ ในอาชีพการงาน เช่น ด้านการค้า ด้านศาสนา ด้านการเมือง การพูดช่วยให้เกิดความเข้าใจกันได้งา่ ย

2. ความมงุ่ หมายและองค์ประกอบของการพูด 2.1 ความมุ่งหมายของการพูด ในการพูดทุกคร้ัง ผู้พูดควรตั้งความมุ่งหมายไว้ให้ ชัดเจนว่าพูดเรื่องอะไร โดยคํานึงถึงความสนใจ ความเช่ือ ทศั นคติ และความสามารถในการรบั รูข้ องผู้ฟงั ด้วย การพูดท่ีมีความมุ่งหมายชัดเจน จะช่วยให้ผู้ฟังเข้าใจ เรอ่ื งราวได้ตรงกับความต้องการของผ้พู ูด การพดู เพือ่ ใหค้ วามรู้ การพูดเพอื่ ความบันเทงิ การพูดเพอ่ื จูงใจ หรอื โน้มน้าวจิตใจ

2. ความมงุ่ หมายและองค์ประกอบของการพูด 2.2 องค์ประกอบของการพดู การพูดเปน็ วธิ กี ารติดต่อสอ่ื สารของมนุษย์ ดังนั้น องค์ประกอบ ของการพูดก็คือ องค์ประกอบของการสอ่ื สารนั่นเอง คือ ผู้พูด ผู้ฟัง เรอ่ื งทพ่ี ูดหรอื เนื้อเรอ่ื งท่ีพดู ส่ือหรอื ช่องทางในการติดต่อสอื่ สาร ตําราบางเล่มอาจรวมปฏิกิริยาจากผู้ฟังเป็นองค์ประกอบ ของการพูดด้วย เช่น ถ้าเรอื่ งที่พูดเป็นเรอื่ งที่ผู้ฟังยอมรบั ผู้ฟังก็ อาจปรบมอื หรอื พยกั หน้ารบั ฟัง

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชีพ 3.1 การพดู สาธติ หมายถึง การพูดอธิบายการปฏิบัติสิ่งใดสิ่งหนึ่ง มีการใช้ อุปกรณ์หรือเครื่องมือประกอบ โดยผู้พูดมีจุดประสงค์ให้ผู้ฟังมี ความเขา้ ใจขัน้ ตอนการปฏิบตั ิและอาจปฏิบตั ิตามได้ด้วย 3.1.1 การเตรยี มตัวก่อนพูดสาธติ 1. กําหนดจดุ มุง่ หมายของการสาธติ 2. จัดลําดับเน้ือหาให้ต่อเนื่อง 3. จัดทาํ เอกสารแสดงข้นั ตอนการปฏิบตั ิ 4. เตรยี มวัสดอุ ุปกรณ์ทแ่ี สดงประกอบในแต่ละข้ันตอน 5. ประสานงานกับฝา่ ยจัดสถานท่ี 6. ตรวจสอบและทดลองใช้อุปกรณ์ก่อนการสาธติ 7. ทดลองพดู สาธติ และประเมนิ ผลว่าควรปรบั ปรุงตรงจดุ ใด

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชพี 3.1.2 การดําเนินการสาธติ 1. จัดเตรยี มอุปกรณ์ไว้ให้เปน็ ระเบียบตามลําดับ 2. อธบิ ายจดุ มงุ่ หมายของการสาธติ และบอกให้ผู้ชมทราบ ว่าควรปฏิบัติตามอยา่ งไรระหว่างการสาธติ 3. อุปกรณ์ทใ่ี ชป้ ระกอบการสาธติ ควรแสดงเม่อื ถึงขน้ั ตอนของการปฏิบตั ิ 3.1.3 องค์ประกอบทจ่ี ะช่วยให้การพดู สาธติ สัมฤทธผิ ล 1. ผู้สาธติ จะต้องเป็นผู้ทมี่ คี วามรูใ้ นเรอื่ งทจี่ ะสาธติ เป็นอย่างดี 2. ผ้สู าธติ จะต้องมีบุคลิกภาพดี แต่งกายเรยี บรอ้ ยและ เหมาะสมกับเรอื่ งทจ่ี ะสาธติ 3. ใชถ้ ้อยคําให้เหมาะสมกับเรอ่ื งทจ่ี ะพดู ควรใช้ภาษาทงี่ ่ายแก่การเข้าใจ

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชีพ 3.1.4 ข้อควรคํานึงในการพูดสาธติ 1. อุปกรณ์ทจ่ี ะนํามาประกอบการพดู ต้องสามารถช่วยให้ผ้ฟู ังเข้าใจได้ดียง่ิ ข้ึน 2. ไม่ควรก้มหน้าก้มตาพูดกับอุปกรณ์ตลอดเวลา ควรมองหน้าผ้ฟู ังบ้าง 3. การเปดิ โอกาสให้ผฟู้ ังลองใชอ้ ุปกรณ์ 3.1.5 หลักการพูดสาธติ วิธกี ารทาํ ส่ิงของ 1. ปฏิสนั ถารกับผฟู้ งั 2. บอกเรอื่ งทจ่ี ะสาธติ และบอกจดุ มุ่งหมาย 3. บอกส่งิ ทตี่ ้องใชแ้ ละปรมิ าณ 4. พดู เรยี งลําดับขน้ั ตอนก่อนหลังให้ถกู ต้อง 5. พูดอธบิ ายไปโดยคิดว่าผฟู้ งั ไม่มคี วามรูใ้ นเรอ่ื งนั้น ๆ 6. ใช้ภาษาพูดงา่ ย ๆ 7. ใช้ภาษาทก่ี ระชับรดั กุม 8. ใช้ตัวเลขแผนภมู ิ กราฟ ตาราง ประกอบการอธบิ ายให้ชดั เจน 9. สรุปเรอ่ื งด้วยการบอกประโยชน์ทผ่ี ู้ฟังจะได้รบั ไปใช้ให้มากทส่ี ุด

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชพี 3.1.6 หลักการพูดสาธติ ระบบการทาํ งาน 1. ปฏิสนั ถารกับผฟู้ งั สรา้ งบรรยากาศทเ่ี ปน็ กันเอง 2. บอกเรอื่ งทีจ่ ะสาธิตและจุดมงุ่ หมายให้ผฟู้ ังทราบ 3. อธิบายระบบการทาํ งานตามลําดับขน้ั 4. ตอบคําถามให้ชัดเจน แจ่มแจ้ง ละเอียดลึกซงึ้ 5. เลือกใชภ้ าษาใหเ้ หมาะสมกับผฟู้ ัง

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชพี 3.2 การพดู เพ่อื ขายสนิ ค้าหรอื บรกิ าร การพูดเพื่อการขายสินค้าหรอื บรกิ ารเป็นหัวใจสําคัญของธุรกิจ จะเห็นได้ว่าอัตราการแข่งขันเพ่ือช่วงชิงตลาดทางการค้า นับวันจะมี สูงข้ึนเร่ือย ๆ หน่วยงานหรือหน่วยธุรกิจแต่ละแห่งจึงพยายามหาวิธี เสนอขายสินค้าหรอื บรกิ ารให้ได้มากทีส่ ุดวิธีหนึ่ง ที่ทําให้ลูกค้าสนใจใน สนิ ค้าหรอื บรกิ าร คือ การพูดเพ่ือดึงดดู ใจลกู ค้า หลักในการพดู ขายสินค้าหรอื บรกิ าร 1. พดู ให้ลูกค้าเห็นประโยชน์ทจ่ี ะได้รบั 2. ศึกษาหาขอ้ มลู ของลูกค้า 3. ควรหาจังหวะเวลาในการพดู ทเ่ี หมาะสม 4. พดู เสนอเนื้อหาอย่างกระชับชัดเจน 5.ผู้พดู ต้องคํานึงอยูเ่ สมอวา่ ในขณะน้ันผฟู้ งั หรอื ลูกค้าสาํ คัญทสี่ ดุ

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชีพ 3.3 การสมั ภาษณ์ 3.3.1 ความสําคัญของการสัมภาษณ์ 1. ในกรณีทเ่ี ป็นการสัมภาษณ์เพอ่ื คัดเลือกบุคคลเข้าทาํ งาน 2. ในกรณีทเี่ ป็นการสัมภาษณ์ผู้มีชื่อเสยี งในอาชพี ต่าง ๆ หรอื เปน็ นักการเมือง 3. ทางการตลาดใช้การสมั ภาษณ์เปน็ วิธวี ิจัยหรอื หาข้อมูลทางการตลาด 3.3.2 ประเภทของการสัมภาษณ์ 1. การสมั ภาษณ์แบบไม่เป็นทางการ เป็นการสมั ภาษณ์แบบไม่มหี ลักเกณฑ์ หรอื แบบแผน มักใช้สําหรบั การซักถามความคิดเห็นทวั่ ๆ ไปของประชาชน 2. การสัมภาษณ์แบบเปน็ ทางการ เป็นการสัมภาษณ์ทมี่ หี ลักเกณฑ์ มีแบบแผน ต้องมีการเตรยี มความพรอ้ ม ไม่วา่ จะเปน็ เรอ่ื งการต้ังคําถาม การนัดหมายเวลา

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชพี 3.3 การสัมภาษณ์ 3.3.3 วิธกี ารสัมภาษณ์ 1. การสมั ภาษณ์แบบตัวต่อตัว 2. การสมั ภาษณ์โดยใชแ้ บบสอบถาม 3. การสมั ภาษณ์โดยการใชโ้ ทรศัพท์ 3.3.4 การเตรยี มการสัมภาษณ์ 1. ควรนัดหมายให้ผู้สมั ภาษณ์ทราบวนั เวลา หัวขอ้ เรอ่ื งและคําถามทใ่ี ช้ ในการสมั ภาษณ์ ก่อนทจ่ี ะมีการสัมภาษณ์ 2. ศึกษาความรูพ้ ืน้ ฐานเก่ียวกับเรอื่ งทจ่ี ะสัมภาษณ์ 3. คําถามที่นํามาใช้สัมภาษณ์ 4. เตรยี มอุปกรณ์ท่ใี ช้ในการสัมภาษณ์

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชีพ 3.3 การสัมภาษณ์ 3.3.5 ลักษณะของคําถามทใี่ ช้ในการสัมภาษณ์ ยุพดี ทรงทอง (2546 : 203) ได้กล่าวไว้วา่ บุคคลทเ่ี ป็นผูใ้ หส้ ัมภาษณ์ ควรเป็นบุคคลทส่ี ําคัญและน่าสนใจ ดังนี้ 1. ผเู้ ป็นตัวอย่างทด่ี ีในสังคม เชน่ ข้าราชการดีเด่น เกษตรกรดีเด่น ฯลฯ 2. ผ้มู คี วามสาํ คัญในบ้านเมือง เช่น นายกรฐั มนตรี รฐั มนตรกี ระทรวง 3. ผ้ทู สี่ งั คมกําลังสนใจ เชน่ นักกีฬายอดเย่ียม ดาราภาพยนตร์ นางสาวไทย ฯลฯ 4. ผู้ประสบความสําเรจ็ ในการงานและอาชพี เช่น นักเรยี นทไ่ี ด้รบั ทนุ เล่าเรยี นหลวง 5. ผู้ประสบภัยรา้ ยแรงต่าง ๆ 6. ผูเ้ ปน็ แขกเมอื ง 7. ผู้มีความรูแ้ ละประสบการณ์ตามหัวขอ้ เรอื่ งทผี่ สู้ ัมภาษณ์ต้องการ

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชีพ 3.3 การสมั ภาษณ์ 3.3.6 คุณสมบตั ิของผู้สมั ภาษณ์ 1. มีมนุษยสมั พนั ธด์ ี 2. มีความรูด้ ี 3. ศึกษาขอ้ มูลเก่ียวกับเรอื่ งทจ่ี ะสัมภาษณ์ 4. มีมารยาททงั้ ในการพูด ฟัง และการถาม 5. มบี ุคลิกภาพดี 6. มีความสามารถในการใช้คําพูด 7. สามารถสรา้ งบรรยากาศให้เป็นกันเอง 3.3.7 ลักษณะของคําถามท่ีใชใ้ นการสัมภาษณ์ 1. คําถามเปิด 2. คําถามปิด 3. คําถามหยั่ง 4. คําถามนํา

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชีพ 3.3 การสมั ภาษณ์ 3.3.8 คุณสมบตั ิของผสู้ ัมภาษณ์ 1. กล่าวปฏิสนั ถารผ้ใู ห้สมั ภาษณ์ 2. ให้เกียรติและแสดงความสนใจผใู้ ห้สมั ภาษณ์ 3. ไม่ควรถามนอกเรอ่ื ง 4. ควรให้เวลาผใู้ ห้สมั ภาษณ์ตอบ 5.ควรให้เกียรติผูอ้ าวโุ สก่อน 6. จดบนั ทกึ เฉพาะประเด็นทส่ี าํ คัญ 7. ควรกล่าวขอบคณุ ผใู้ ห้สัมภาษณ์ 3.3.9 การเขียนบทบนั ทึกจากการสัมภาษณ์ 1. บันทกึ เรอ่ื งทส่ี มั ภาษณ์ 2. รายละเอียดเกี่ยวกับปัญหา คําถาม คําตอบ 3. บันทกึ ขอ้ คิดเห็น หรอื บทสรุปของผูส้ มั ภาษณ์ 4. เรยี บเรยี งเปน็ บทบนั ทกึ จากการสัมภาษณ์ตามแบบฟอรม์

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชพี 3.3 การสัมภาษณ์ 3.3.10 การเตรยี มตัวของผู้ใหส้ ัมภาษณ์เพือ่ สอบเข้าทาํ งาน 1. หาความรูเ้ กี่ยวกับองค์กร หน่วยงาน บรษิ ัททก่ี ําลังสมัครเขา้ ทาํ งาน 2. เตรยี มพรอ้ มทง้ั จิตใจและรา่ งกาย 3. ลองต้ังคําถามและฝกึ หาคําตอบทจ่ี ะสง่ ผลให้เกิดผลดีกับตัวเอง 4. เตรยี มเอกสารทจี่ ําเป็นต้องนําติดตัวไปในวันสมั ภาษณ์ 5. เมอื่ ถูกเรยี กเขา้ ไปสมั ภาษณ์ ควรยกมอื ไหว้ กล่าวคําสวสั ดี 6. ตอบคําถามทกุ ขอ้ อย่างชดั เจน ชดั ถ้อยชดั คํา 7. กิรยิ ามารยาทต้องให้ดูสภุ าพเรยี บรอ้ ย 8. ไมค่ วรพูดซา้ เติม หรอื ให้เห็นความไม่ดีของหน่วยงานเดิม 9. ถ้าผูส้ ัมภาษณ์ให้โอกาสซกั ถามเรอ่ื งงานหรอื ช่วงเวลาในการทาํ งาน ก็ควรซักถามอยา่ งสนใจ

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชีพ 3.4 การพดู เพอื่ ประชาสัมพันธ์ การพูดเพื่อการประชาสัมพันธ์เป็นการแจ้งความเคลื่อนไหวของ หน่วยงานให้บุคคลทวั่ ไปได้ทราบ เพ่อื ให้เกิดความเข้าใจอันดีระหว่างกัน อาจ พูดประชาสมั พันธโ์ ดยตรง ทางโทรศัพท์ หรอื พดู ผา่ นสื่อมวลชน หลักในการพูดเพ่อื การประชาสัมพันธ์ 1. พูดในสง่ิ ทถี่ ูกต้องและเปน็ ความจรงิ 2. ควรพดู เรอ่ื งสาํ คัญเพยี งเรอ่ื งเดียวเพอ่ื ป้องกันความสับสนของผ้ฟู ัง 3. พูดด้วยภาษาทเี่ ข้าใจงา่ ย กระชับ และชัดเจน 4. พูดด้วยถ้อยคําทไี่ พเราะ สภุ าพ นุ่มนวล และแสดงความสนิทสนมเปน็ กันเอง 5. ควรมีเอกสารประกอบเพอื่ ให้ผฟู้ งั เขา้ ใจง่ายขนึ้

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชีพ 3.5 การพูดแนะนําตนเองและวทิ ยากร 3.5.1 ขนั้ ตอนการพูดแนะนําตนเองในงานสังคม 1. กล่าวช่ือ นามสกุล ให้ชัดเจน ด้วยน้าเสยี งสภุ าพ 2. บอกสถานทท่ี าํ งานให้คู่สนทนาได้รูจ้ ักเพิม่ ขนึ้ อีกเล็กน้อย 3. อาจบอกตําแหน่งด้วยก็ได้ แต่ควรใช้ความระมัดระวงั 4. บอกความสนใจเพอื่ เพิม่ ประเด็นการสนทนาให้มากข้ึน 3.5.2 ขน้ั ตอนการพูดแนะนําตนเองในการทํากิจธุระ 1. กล่าวชอ่ื นามสกลุ ให้ชัดเจน ด้วยน้าเสียงสภุ าพ 2. บอกกิจธุระทมี่ าติดต่อ เพ่ือให้ผู้ทเ่ี รามาติดต่อด้วยเข้าใจ จะได้ดําเนินการ ติดต่อสอื่ สารจนบรรลวุ ตั ถปุ ระสงค์

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชีพ 3.5 การพูดแนะนําตนเองและวทิ ยากร 3.5.3 การพูดแนะนําตนเองในช้ันเรยี น 1. กล่าวแสดงความเคารพอาจารย์ และทกั ทายเพื่อนรว่ มชั้นเรยี น 2. บอกชอ่ื นามสกลุ ภมู ิลําเนา 3. ประวตั ิการศึกษา 4. อุปนิสยั 5. บอกความสามารถพเิ ศษ ความสนใจ 6. อาหารทชี่ อบ สที ชี่ อบ 7. ความใฝฝ่ ันในอนาคต 3.5.4 การพูดแนะนําวิทยากร 1. แนะนําชือ่ นามสกลุ 2. ตําแหน่ง หน่วยงาน งานในหน้าทร่ี บั ผดิ ชอบ 3. ความถนัด ความสามารถพิเศษ ประสบการณ์ 4. ผลงานทสี่ รา้ งช่อื เสยี ง

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชพี 3.6 การสนทนาทางโทรศัพท์ มารยาทในการสนทนาทางโทรศัพท์ 1. กล่าวคําว่า สวัสดีค่ะ สวัสดีครบั ตามด้วยช่อื และนามสกลุ 2. พดู ด้วยน้าเสียงทส่ี ภุ าพ อ่อนโยน เป็นธรรมชาติ 3. ฟงั คู่สนทนาพดู ให้จบเสยี ก่อน ไมค่ วรพดู แทรกข้นึ มา 4. ถ้าต่อโทรศพั ทผ์ ดิ ควรกล่าวคําขอโทษผู้รบั ด้วย 5. เมื่อจบการพดู ควรกล่าวคําว่า สวัสดี และวางหูอยา่ งน่ิมนวล

3. การพูดประเภทต่าง ๆ ในงานอาชีพ 3.7 การนําเสนอข้อมูลหรอื บรรยายสรุป การพดู เพอ่ื นําเสนอข้อมลู หรอื บรรยายสรุปมหี ลักการพูดดังนี้ 1. พดู ให้เห็นความเปน็ มาของเรอ่ื งทก่ี ําลังจะพดู 2. เรอ่ื งทพี่ ดู เปน็ ผลงานเรอ่ื งอะไร ของใคร ทาํ อะไร ทไ่ี หน เม่ือไร และอยา่ งไร 3. ความสาํ คัญของผลงานนั้น ประโยชน์ทผี่ ู้ฟงั จะได้รบั 4. เรยี บเรยี งบทพูดด้วยภาษาของตนเอง 5. พดู ให้ตรงประเด็น ไมอ่ อกนอกเรอื่ ง 6. ใช้น้าเสยี งและลีลาทสี่ ุภาพน่าฟงั 7. พูดเพอื่ นําเสนอขอ้ มูลทถ่ี ูกต้องหรอื บรรยายสรุปภายในเวลาทก่ี ําหนด 8. ควรมีสื่อประกอบการพูด เช่น รูปภาพหรอื ตัวอยา่ งผลิตภัณฑ์

สรุปท้ายบท การพูดจะประสบความสําเรจ็ ได้ ผู้พูด จ ะ ต้ อ ง มี ก า ร เ ต รี ย ม พ ร้ อ ม ท้ั ง ใ น เ ร่ื อ ง บุคลิกภาพ การใช้ภาษา และเน้ือหาท่ีจะใช้ พูด ควรมีการวิเคราะห์ผู้ฟังก่อนพูดทุกครง้ั การเลือกใช้วิธีการพูด ก็มีส่วนสําคัญท่ีจะทํา ให้ประสบความสําเรจ็ ในการพดู ได้