ภาษาไทยวรรณคดีและวรรณกรรม ม.2 หน่วย1_โคลงภาพพระราชพงศาวดาร

ภาษาไทย (วรรณคดแี ละวรรณกรรม) ชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ ๒ กลุ่มสาระการเรียนรภู้ าษาไทย นนางาสงสาวาวมมาราิสรสิาาคคาเาวเวินนิ ๑หน่วยการเรียนร้ทู ี่ คครูผรูผสู้ ู้สออนน

๑หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี โคลงภาพพระราชพงศาวดาร ตัวชี้วัด • สรปุ เนือ้ หาวรรณคดแี ละวรรณกรรมที่อา่ น • วเิ คราะห์วรรณคดแี ละวรรณกรรมทอี่ ่าน พร้อมยกเหตผุ ลประกอบ • อธบิ ายคุณค่าของวรรณคดแี ละวรรณกรรมท่ีอา่ น • สรปุ ความร้แู ละข้อคิดจากการอา่ นเพอ่ื ประยกุ ต์ใช้ในชวี ติ จริง

ฉันชอบพนั ท้ายนรสงิ ห์จงั เลย ฉันชอบพระสุรโิ ยทัยมากกว่า มคี วามซอ่ื สตั ย์ ทา่ นทรงสละชวี ิตเพ่อื ชาติเลยนะ แถมยงั เคารพกฎหมายยงิ่ ชพี อกี ว่าแต่ ทาไมเราถึงตอ้ งเรียน พงศาวดารพวกน้ดี ว้ ยนะ

ความสาคญั ของวรรณคดี ความเป็นมาของโคลงภาพพระราชพงศาวดาร พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเลือกสรรเรื่องในพระราชพงศาวดาร เพอื่ สรรเสรญิ พระเกยี รตคิ ุณของพระมหากษตั ริย์ และเพอ่ื เชดิ ชเู กยี รตเิ หลา่ เสนาท่มี คี วาม กลา้ หาญ สุจริต ทรงจัดประกวดเขยี นภาพ และทรงพระราชนิพนธ์โคลงบอกเรอ่ื งเองบ้าง โปรดเกล้าฯ ให้ พระบรมวงศานุวงศ์และข้าราชการแต่งถวาย เพื่อรกั ษาโคลง ฉันท์ กาพยก์ ลอน ให้คงอยู่ รวมมีภาพท้งั สิน้ ๙๒ ภาพ และโคลงทแี่ ตง่ ๓๗๖ บท การรวบรวมโคลงภาพพระราชพงศาวดารมปี ระโยชนอ์ ย่างไร

พระราชประวตั ผิ ้ทู รงพระราชนพิ นธ์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยหู่ ัว (รชั กาลที่ ๕) ❖ พระราชกรณยี กจิ ทส่ี าคญั เชน่ เลิกทาส ปฏริ ูปประเทศในดา้ นต่าง ๆ ❖ งานพระราชนพิ นธ์เดน่ ๆ เช่น พระราชพธิ ีสิบสองเดอื น ไกลบ้าน กาพยเ์ ห่เรอื บทละครเรื่องเงาะป่า พระเจา้ บรมวงศ์เธอ กรมพระนราธปิ ประพันธ์พงศ์ ❖ พระราชโอรสลาดับท่ี ๕๖ ในพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจา้ อยู่หวั ❖ งานพระราชนพิ นธ์เดน่ ๆ เชน่ บทละครรอ้ งเร่ืองสาวเครอื ฟา้ นิราศไทรโยค นริ าศนราธปิ เรื่องส้ันเรอ่ื งสร้อยคอทหี่ ายไป

ฉันทลักษณโ์ คลงสสี่ ุภาพ () () ❖ ๑ บท มี ๔ บาท ❖ การบังคบั คาเอก ๗ ตาแหน่ง ❖ บาทที่ ๑ และ ๓ มหี รือไมม่ คี าสร้อยกไ็ ด้ คาโท ๔ ตาแหนง่

ฉนั ทลักษณโ์ คลงสีส่ ภุ าพ ตวั อย่าง ◎ พนั ท้ายตกประหมา่ สิ้น สตคิ ิด ๑ บท โดดจากเรือทูลอุทิศ โทษร้อง พนั ท้ายนรสิงห์ผิด บทฆา่ เสยี เทอญ หัวกบั โขนเรอื ตอ้ ง คเู่ ส้นทาศาล

ในระดบั ชั้น ม.๒ เรยี นโคลงประกอบภาพ ๒ ภาพ คอื ภาพท่ี ๑๐ ภาพพระสุริโยทัยขาดคอช้าง ภาพที่ ๕๖ ภาพพันท้ายนรสงิ หถ์ วายชวี ติ

โคลงประกอบภาพที่ ๑๐ ภาพพระสุริโยทัยขาดคอช้าง ตัวละคร พระสุริโยทยั ❖ เรียกอกี พระนามว่า พระมหาเทวี ❖ เปน็ พระอัครมเหสใี นสมเดจ็ พระมหาจักรพรรดิ หรือพระมหากษตั ริยร์ ัชกาลท่ี ๑๕ ของอาณาจักรอยธุ ยา สมยั ราชวงศส์ ุพรรณภมู ิ ❖ เปน็ อคั รมเหสผี ู้เสียสละพระชนมช์ พี เพื่อปกป้อง พระราชสวามีในสงครามพระเจ้าตะเบง็ ชเวตี้

โคลงประกอบภาพท่ี ๑๐ ภาพพระสรุ ิโยทัยขาดคอช้าง เร่อื งย่อ พระเจา้ บุเรงนองยกทพั สมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดนิ ากองทพั สมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิ มาตีกรุงศรีอยธุ ยา ออกสู้รบ โดยมสี มเดจ็ พระสรุ ิโยทัย พลาดท่า พระเจ้าแปรของ พม่าเหน็ จึงไลช่ า้ งตามมา แต่งตวั เป็นชายตามเสดจ็ พระราชโอรสทงั้ สอง สมเด็จพระสุริโยทัย สมเด็จพระสุรโิ ยทัยจึงขบั ช้างมา พระองคไ์ ด้กนั พระศพ ถูกพระแสงของา้ ว ขวางในจงั หวะเดยี วกบั ทีพ่ ระ ฟันสนิ้ พระชนม์ กลับเข้าพระนคร เจา้ แปรจ้วงฟัน ถ้าพระสรุ ิโยทยั ไมข่ วางพระเจา้ แปร เหตุการณจ์ ะเป็นอยา่ งไร

โคลงประกอบภาพที่ ๑๐ ภาพพระสุริโยทยั ขาดคอชา้ ง ◎ บุเรงนองนามราชเจา้ จอมรา มญั เฮย ยกพยหุ แสนยา ย่งิ แกล้ว มอญมา่ นประมวลมา สามสบิ หมืน่ แฮ ถงึ อยธุ เยศแลว้ หยดุ ใกลน้ ครา ◎ พระมหาจกั รพรรดเิ ผา้ ภวู ดล สยามเฮย วางค่ายรายรี้พล เพยี บหล้า ดารจิ กั ใครย่ ล แรงศึก ยกนิกรทัพกลา้ ออกตั้งกลางสมร (โคลงภาพพระราชพงศาวดารพระสุรโิ ยทยั ขาดคอช้าง: พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา้ เจา้ อย่หู วั )

โคลงประกอบภาพที่ ๑๐ ภาพพระสรุ โิ ยทยั ขาดคอชา้ ง ◎ บังอรอคั เรศผู้ พสิ มัย ทา่ นนา นามพระสรุ ิโยทัย ออกอา้ ง ทรงเครือ่ งยุทธพไิ ชย เชน่ อปุ ราชแฮ เถลงิ คชาธารคว้าง ควบเข้าขบวนไคล โรมรนั กนั เฮย ◎ พลไกรกองน่าเร้า คชไท้ ช้างพระเจา้ แปรประจัญ หลงั แลน่ เตลิดแฮ สารทรงซวดเซผัน หวิดท้ายคชาธาร เตลงขับคชไล่ใกล้ (โคลงภาพพระราชพงศาวดารพระสรุ ิโยทัยขาดคอชา้ ง: พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอย่หู วั )

โคลงประกอบภาพที่ ๑๐ ภาพพระสรุ ิโยทัยขาดคอชา้ ง ◎ นงคราญองค์เอกแกว้ กระษัตรีย์ มานมนสั กตั เวที ยิ่งลา้ เกรงพระราชสามี มลายพระ ชนม์เฮย ขับคเชนทรเขน่ คา้ สะอึกสู้ดสั กร ฉาดฉะ ◎ ขุนมอญร่อนงา้ วฟาด หรบุ ดิ้น ขาดแล่งตราบอุระ ศพสู่ นครแฮ โอรสรีบกันพระ พจนผ์ ้สู รรเสริญ สูญชพี ไป่สูญส้นิ (โคลงภาพพระราชพงศาวดารพระสรุ โิ ยทัยขาดคอช้าง: พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกล้าเจา้ อยู่หวั )

โคลงประกอบภาพท่ี ๕๖ ภาพพนั ท้ายนรสงิ ห์ถวายชีวิต ตวั ละคร พันทา้ ยนรสงิ ห์ ❖ ช่อื เดิม คอื สิน ❖ เป็นนายท้ายเรอื ในรัชสมยั พระเจา้ เสือ หรอื สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ ๘ พระมหากษัตริย์ พระองคท์ ี่ ๒ แหง่ ราชวงศ์บ้านพลหู ลวง ❖ ขึ้นชื่อเรือ่ งความซอ่ื สตั ย์และความเถรตรง ต่อกฎระเบียบ

โคลงประกอบภาพที่ ๕๖ ภาพพันทา้ ยนรสิงห์ถวายชวี ติ เร่ืองย่อ สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ ๘ เม่อื เรอื พระท่ีนง่ั ถึงตาบลโคกขาม พันทา้ ยนรสิงหท์ เ่ี ปน็ นายทา้ ยเรอื เสด็จโดยเรือพระทนี่ ั่ง ซ่ึงเป็นคลองคดเคีย้ ว โขนเรือพระท่นี งั่ พระท่นี ่ังจงึ กราบบังคมทลู ใหท้ รง ไปประพาสทป่ี ากนา้ จงึ ชนก่ิงไม้หกั ลงมา ลงพระราชอาญา สมเด็จพระสรรเพชญท์ ี่ ๘ สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ ๘ สมเดจ็ พระสรรเพชญท์ ี่ ๘ จึงรับสง่ั ใหป้ ระหารชีวติ โปรดเกลา้ ฯ ใหต้ ัดศีรษะหุ่นเหมอื นแทน พระราชทานอภัยโทษ แล้วสรา้ งศาลเพียงตาไว้ แต่พันทา้ ยนรสิงหท์ ัดทานแลว้ ขอรับโทษ ดว้ ยเหน็ ว่า เปน็ เหตุสุดวสิ ัย ถา้ พนั ทา้ ยนรสิงห์ไมข่ อรบั โทษเอง เหตกุ ารณ์จะเป็นอย่างไร

โคลงประกอบภาพที่ ๕๖ ภาพพนั ทา้ ยนรสงิ หถ์ วายชีวติ ◎ สรรเพชญทแ่ี ปดเจา้ อยุธยา เสด็จประพาสทรงปลา ปากนา้ ลอ่ งเรือเอกไชยมา ถึงโคก ขามพอ่ คลองคดโขนเรอื คา้ ขัดไมห้ กั สลาย สตคิ ิด ◎ พนั ทา้ ยตกประหม่าสน้ิ โทษร้อง โดดจากเรอื ทลู อุทศิ บทฆ่า เสียเทอญ พนั ทา้ ยนรสงิ หผ์ ิด คเู่ สน้ ทาศาล หวั กบั โขนเรอื ต้อง (โคลงภาพพระราชพงศาวดารพนั ท้ายนรสงิ ห์ถวายชีวติ : พระเจ้านอ้ งยาเธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร)

โคลงประกอบภาพที่ ๕๖ ภาพพนั ทา้ ยนรสงิ ห์ถวายชีวิต ◎ ภบู าลบาเหนจ็ ให้ โทษถนอม ใจนอ พันไมย่ อมอยู่ยอม มอดม้วย พระโปรดเปล่ยี นโทษปลอม ฟนั รปู แทนพอ่ พนั กราบทูลทัดด้วย ทา่ นทง้ิ ประเพณี ขอบรร ลัยพ่อ ◎ ภมู ีปลอบกลับตง้ั ฟาดเกล้า จาส่งั เพชฌฆาตฟัน เซ่นที่ ศาลแล โขนเรือกบั หวั พนั คตไิ ว้ในสยาม ศาลสืบกฤติคุณเคา้ (โคลงภาพพระราชพงศาวดารพันท้ายนรสิงหถ์ วายชวี ติ : พระเจา้ นอ้ งยาเธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร)

คาศพั ท์ คาศพั ท์ โขนเรือ ความหมาย เตลง นิกร ไมท้ ตี่ ่อเสรมิ หวั เรอื หรอื ทา้ ยเรอื ใหง้ อนเชดิ ขนึ้ ไป เผ้าภูวดล ตะเลง เป็นชื่อใช้เรยี กชนชาตมิ อญ พระแสงของา้ ว หมู่ พวก มาน ม่าน พระเจา้ แผ่นดิน (เผา้ คือ ผม สว่ นทส่ี งู ทีส่ ุดของศีรษะ, ภูวดล คอื แผ่นดนิ ) คาราชาศัพท์ หมายถงึ ของา้ ว คือ อาวุธดา้ มยาว มงี ้าวอยู่ตรงปลายใตค้ อของด้าม มี พม่า

คุณคา่ ดา้ นเนอื้ หา โคลงประกอบภาพที่ ๑๐ ภาพพระสรุ โิ ยทัยขาดคอชา้ ง ◎ นงคราญองคเ์ อกแกว้ กระษตั รีย์ แสดงให้เห็นด้าน มานมนัสกตั เวที ย่ิงล้า ความกตญั ญกู ตเวทแี ละ การเสยี สละชีวิตเพื่อปกปอ้ ง เกรงพระราชสามี มลายพระ ชนมเ์ ฮย แผ่นดนิ ของพระสุรโิ ยทัย ขับคเชนทรเขน่ ค้า สะอกึ สูด้ สั กร

คณุ ค่าด้านเนื้อหา โคลงประกอบภาพที่ ๕๖ ภาพพนั ท้ายนรสิงห์ถวายชีวิต ◎ ภมู ปี ลอบกลบั ตัง้ ขอบรร ลยั พอ่ แสดงให้เห็นดา้ น จาสั่งเพชฌฆาตฟัน ฟาดเกลา้ โขนเรือกบั หวั พนั เซน่ ท่ี ศาลแล ความจงรกั ภักดี และความ ศาลสืบกฤตคิ ุณเค้า คติไว้ในสยาม ซ่ือสตั ย์ท่ยี อมสละชวี ติ เพอ่ื รกั ษา ความศกั ด์สิ ทิ ธิข์ องกฎหมาย

คุณค่าดา้ นวรรณศลิ ป์ โคลงประกอบภาพที่ ๑๐ ภาพพระสุริโยทยั ขาดคอชา้ ง ◎ ขนุ มอญร่อนงา้ วฟาด ฉาดฉะ มกี ารเลือกใชค้ าวา่ “ฉาดฉะ” แทนเสียงของง้าวท่ีกระทบกนั ขาดแลง่ ตราบอรุ ะ หรุบดน้ิ มกี ารสรรคาว่า “หรบุ ดนิ้ ” แสดงภาพ โอรสรีบกนั พระ ศพสู่ นครแฮ รา่ งของพระสรุ โิ ยทัยทรุดลงซบกับคอช้าง สูญชีพไป่สูญสิ้น พจน์ผสู้ รรเสรญิ โดยคาว่า “หรุบ” หมายถึง อาการของส่งิ ของทร่ี ่วงพรลู งมา คาวา่ “ดน้ิ ” หมายถึง อาการสะบัดหรอื ฟาดตวั ไปมาอย่างแรง

คุณคา่ ด้านวรรณศลิ ป์ โคลงประกอบภาพที่ ๕๖ ภาพพนั ท้ายนรสิงห์ถวายชีวิต ◎ ภูบาลบาเหน็จให้ โทษถนอม ใจนอ มกี ารใช้คาสมั ผสั อกั ษร ดังน้ี พนั ไม่ยอมอยู่ยอม มอดมว้ ย (ภู)บาล - บา(เหนจ็ ) โปรด - เปลย่ี น - ปลอม โทษ - ถนอม ทูล - ทดั พระโปรดเปล่ียนโทษปลอม ฟนั รูป แทนพ่อ ยอม - อยู่ - ยอม ท่าน - ท้ิง มอด - มว้ ย พันกราบทูลทัดด้วย ท่านทิง้ ประเพณี

คณุ คา่ ด้านสังคม โคลงประกอบภาพที่ ๑๐ ภาพพระสุรโิ ยทัยขาดคอชา้ ง แสดงใหเ้ หน็ สภาพเหตุการณท์ างประวัติศาสตร์ ◎ บเุ รงนองนามราชเจา้ จอมรา มญั เฮย ตา่ ง ๆ เชน่ การทาสงครามในสมัยโบราณ โดยมี ยกพยหุ แสนยา ยิง่ แกลว้ พระมหากษัตริย์ทรงเป็นผู้นาในการออกรบและตาม มอญมา่ นประมวลมา สามสิบ หมน่ื แฮ ด้วยกองกาลงั ทหารทีม่ คี วามกลา้ หาญเดด็ เด่ียว ถงึ อยธุ เยศแล้ว หยดุ ใกลน้ ครา ภวู ดล สยามเฮย ใครเปน็ ผูน้ าทพั ของท้งั ๒ ทัพ ◎ พระมหาจักรพรรดิเผ้า เพียบหล้า วางคา่ ยรายร้ีพล แรงศกึ ดาริจักใครย่ ล ออกตง้ั กลางสมร ยกนิกรทพั กลา้

คณุ คา่ ดา้ นสงั คม โคลงประกอบภาพท่ี ๑๐ ภาพพระสุรโิ ยทัยขาดคอชา้ ง แสดงให้เหน็ ถงึ คุณธรรม จริยธรรม ค่านยิ มของ ◎ บังอรอคั เรศผู้ พสิ มยั ท่านนา คนไทย คือ ความกลา้ หาญของพระสรุ ิโยทัย ท่ีแต่ง นามพระสรุ โิ ยทยั ออกอ้าง พระองคเ์ ป็นชายเสดจ็ ไปรบในกองทัพด้วยความ ทรงเครอื่ งยุทธพไิ ชย เชน่ อุป ราชแฮ เด็ดเดย่ี ว และความเสยี สละ เถลิงคชาธารคว้าง ควบเข้าขบวนไคล เพราะเหตุใด พระสรุ โิ ยทัยจึงต้องแต่งพระองคเ์ ปน็ ชาย

คุณคา่ ดา้ นสังคม โคลงประกอบภาพท่ี ๕๖ ภาพพันท้ายนรสงิ ห์ถวายชีวติ ◎ ภบู าลบาเหน็จให้ โทษถนอม ใจนอ แสดงใหเ้ ห็นถึงคณุ ธรม จรยิ ธรรม คา่ นยิ ม พันไม่ยอมอยู่ยอม มอดม้วย ของคนไทย คอื การเคารพต่อกฎหมาย ระเบยี บ พระโปรดเปลย่ี นโทษปลอม ฟนั รปู แทนพอ่ ประเพณขี องบา้ นเมอื ง ยอมเสยี สละชวี ิตเพอ่ื ดารง พนั กราบทูลทดั ด้วย ท่านทิ้งประเพณี ไวซ้ ึ่งความศกั ดสิ์ ิทธิข์ องกฎหมาย และแสดงใหเ้ หน็ ขอบรร ลัยพอ่ ถงึ คณุ ธรรมของพระเจา้ แผ่นดินทีท่ รงมเี มตตาตอ่ ◎ ภูมปี ลอบกลบั ตั้ง ฟาดเกลา้ ขา้ ราชบรพิ าร จาสัง่ เพชฌฆาตฟนั เซน่ ที่ ศาลแล โขนเรอื กับหวั พนั คติไวใ้ นสยาม ศาลสบื กฤติคุณเคา้

สรปุ บทเรียน ใจความสาคญั ส่ิงทไี่ ด้ ข้อคดิ โคลงประกอบภาพท่ี ๑๐ ความรู้ • ความเสียสละเพอื่ บา้ นเมอื ง ภาพพระสุริโยทัยขาดคอชา้ ง • ความกตญั ญูกตเวที • ประวตั ศิ าสตร์ในอดตี • การทาหนา้ ที่พลเมอื งดี ในสงครามระหวา่ งพมา่ และสยาม เมอ่ื สมเด็จ ของประเทศไทย • การเรยี นรปู้ ระวัตศิ าสตร์ พระมหาจักรพรรดิพลาดทา่ พระสุริโยทยั จึง เข้าช่วยเหลือจนโดนฟนั สน้ิ พระชนม์ • บคุ คลสาคัญใน ประวตั ิศาสตร์ไทย โคลงประกอบภาพที่ ๕๖ ภาพพนั ท้ายนรสิงห์ถวายชีวิต หวั เรอื พระทน่ี ง่ั ของพระเจา้ เสอื หกั ลง ทวา่ พระเจา้ เสือ กลบั ไมถ่ ือสาหาความ แตพ่ นั ทา้ ยนรสิงหท์ ดั ทานให้ ลงโทษประหารตน เพ่ือรักษาความศกั ดส์ิ ิทธ์ขิ อง กฎหมาย ประเพณี