หน่วย1 อากาศ

โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ เล่ม 1 ช้นั มัธยมศึกษาปที ี่ 5 กลุม่ สาระการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์ หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 1 หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 2 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 Slide PowerPoint_สื่อประกอบการสอน บริษทั อกั ษรเจรญิ ทัศน์ อจท. จำกดั : 142 ถนนตะนำว เขตพระนคร กรงุ เทพฯ 10200 Aksorn CharoenTat ACT.Co.,Ltd : 142 Tanao Rd. Pranakorn Bangkok 10200 Thailand โทรศัพท์ : 02 622 2999 โทรสำร : 02 622 1311-8 [email protected] / www.aksorn.com

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 1 อากาศ ผลการเรียนรู้ • อธบิ ำยปัจจัยสำคัญทม่ี ีผลตอ่ กำรรับและคำยพลงั งำนจำกดวงอำทติ ยแ์ ตกต่ำงกันและผลทมี่ ีต่ออณุ หภมู ิอำกำศในแตล่ ะบรเิ วณของโลก • อธิบำยกระบวนกำรที่ทำใหเ้ กิดสมดลุ พลงั งำนของโลก

องคป์ ระกอบของอากาศ องค์ประกอบท่สี าคญั ของอากาศ Ar แก๊สอารก์ อน O2 แกส๊ ออกซเิ จน 0.93% 20.94% N2 CO2 แกส๊ ไนโตรเจน แก๊สคารบ์ อนไดออกไซด์ 78.08% 0.04%

องค์ประกอบของอากาศ องค์ประกอบทสี่ าคัญของอากาศ O3 ละอองลอย ออกซเิ จน H2O O2 มคี วามสาคัญต่อกระบวนการหายใจของสิ่งมชี ีวิต CO2 ไนโตรเจน ช่วยเจอื จางแกส๊ ออกซเิ จนในอากาศใหม้ ีความเข้มขน้ เหมาะสมสาหรับการหายใจของส่งิ มชี วี ิต N2 คาร์บอนไดออกไซด์ เป็นสารตัง้ ตน้ ของกระบวนการสังเคราะหด์ ้วยแสงของพชื โอโซน ดูดกลืนรงั สีอลั ตราไวโอเลตจากดวงอาทติ ย์ ไอน้า มีบทบาทสาคญั ตอ่ การกอ่ ตวั ของเมฆและหยาดน้าฟ้า ละอองลอย ควบคุมอุณหภมู ิพ้นื ผิวโลก

องคป์ ระกอบของอากาศ องคป์ ระกอบอากาศคงท่ี 0.000009 0.00006 0.0005 0.0018 0.93 20.95 78.08

องคป์ ระกอบของอากาศ องคป์ ระกอบอากาศท่เี ปล่ยี นแปลงได้ 0.00000002 0.000001 0.000004 0.00003 0.00017 0.038 0-4

พลังงานจากดวงอาทิตยก์ ับอณุ หภมู อิ ากาศ การรับพลงั งานของโลกจากดวงอาทิตย์ โลกดดู กลนื พลังงานบางสว่ นไวแ้ ละคาย รงั สีสว่ นท่ีผ่ำนเข้ำมำในชน้ั บรรยำกำศจนถงึ พื้นผิวโลก พลังงานบางสว่ นสบู่ รรยากาศ จะเกิดกระบวนกำรสะท้อน ดูดกลนื รังสจี ากดวงอาทติ ย์ และถำ่ ยโอนพลงั งำน แล้วปลดปลอ่ ยกลับสอู่ วกำศ สง่ มายงั โลก ซึง่ จะเกิดกระบวนกำรทตี่ ่อเน่อื งกัน ในแตล่ ะบรเิ วณของโลกจะไดร้ บั และสญู เสียพลงั งำนควำมร้อนแตกต่ำงกัน ทำใหพ้ ื้นผิวโลกแต่ละบริเวณมีอุณหภมู ิแตกต่ำงกัน รังสีบางสว่ นสะท้อน กลบั มายงั ชน้ั บรรยากาศ





พลงั งานจากดวงอาทิตยก์ ับอุณหภูมอิ ากาศ ปจั จยั ที่มผี ลต่อการรบั และคายพลังงานจากดวงอาทติ ย์ ลกั ษณะของพนื้ ผวิ ปรมิ าณละอองลอย ปรมิ าณเมฆ ปริมาณของแก๊สเรอื นกระจก ลกั ษณะทแี่ ตกต่ำงกัน เช่น ปำ่ ไม้ ฝุ่นละอองในอำกำศสง่ ผลต่อกำร เมฆจะช่วยใหพ้ ลงั งำนควำมรอ้ น แก๊สโมเลกุลขนำดใหญ่ เชน่ ไอนำ้ ทะเลสำบ มหำสมทุ ร ธำรนำ้ แข็ง กระจำย กำรสะท้อน กำรดดู กลืน จำกดวงอำทติ ยล์ ดลง บรเิ วณที่มี มเี ทน คำรบ์ อนไดออกไซด์ มี มกี ำรสะท้อนรงั สจี ำกดวงอำทิตย์ รงั สีจำกดวงอำทติ ย์ บริเวณทมี่ ี เมฆมำกจะมคี วำมเข้มของรังสี ควำมสำมำรถในกำรดูดกลนื รงั สี แตกตำ่ งกัน เรียกอตั รำสว่ น ฝุ่นละอองปกคลุมหนำแนน่ จะ จำกดวงอำทติ ยน์ อ้ ย เนื่องจำก อินฟรำเรด และมอี ทิ ธพิ ลทำให้ ปริมำณรงั สที สี่ ะทอ้ นพื้นผวิ นี้ว่ำ ได้รับรงั สีจำกดวงอำทติ ย์น้อยทำ ละอองไอน้ำในเมฆจะดูดซบั อณุ หภูมิของอำกำศอบอุ่น เรียก อตั ราส่วนการสะท้อนของพ้นื ผวิ ให้มีอณุ หภมู ติ ่ำ ควำมรอ้ นจำกดวงอำทิตยไ์ ว้ แก๊สจำพวกน้วี ่ำ แกส๊ เรือนกระจก (albedo) CO2 CH2 H2O

พลงั งานจากดวงอาทิตยก์ ับอณุ หภมู ิอากาศ อุณหภูมิอากาศ อุณหภูมอิ ากาศ คือ คำ่ ท่บี ่งบอกระดบั ควำมร้อนและควำมเยน็ ของอำกำศ โดยใชเ้ ครอื่ งมอื วดั อณุ หภูมิทเ่ี รียกวำ่ เทอรม์ อมิเตอร์ ℃℉ ℃ ℉ 50 80 รงั สีควำมรอ้ นจำกดวงอำทติ ย์ จะถกู พนื้ ผิวโลกดดู ซบั ไวบ้ ำงส่วน และบำงส่วนจะสะท้อน 50 80 60 40 60 กลบั สบู่ รรยำกำศ ทำให้อำกำศเร่ิมมีอณุ หภูมิสงู ข้ึนเร่อื ย ๆ 40 40 20 30 40 ชว่ งเวลำบำ่ ยควำมรอ้ นท่โี ลกดดู กลนื ไว้จะถกู คำยออกส่บู รรยำกำศทำให้ 30 20 0 20 20 อณุ หภมู อิ ากาศมีค่าสูงสุดในรอบวัน 10 -20 10 0 0 -20 อณุ หภูมิของอากาศจะค่อย ๆ ลดลง เนอ่ื งจำกโลกคำยควำมรอ้ นลดลง 0

พลงั งานจากดวงอาทติ ยก์ บั อุณหภมู ิอากาศ การแบง่ เขตอุณหภมู ิของโลก เขตร้อน อยู่ระหวำ่ งละติจูด 23.5 องศำเหนือ ถึง 23.5 องศำใต้ แสงอำทิตย์จะตก กระทบพ้นื โลกเป็นมมุ ชนั ทำใหพ้ ื้นท่เี ขตนไี้ ดร้ ับพลงั งำนจำกดวงอำทิตย์มำกกว่ำ ส่วนอ่ืนๆ ของโลก เป็นเขตทม่ี อี ณุ หภมู ิเฉลย่ี แต่ละเดอื นสูงกวำ่ 18 องศำเซลเซยี ส เขตอบอุ่น อยรู่ ะหว่ำงละติจดู 23.5 องศำเหนือ ถงึ ละตจิ ูด 66.5 องศำเหนือ และ ละตจิ ูด 23.5 องศำใต้ ถึงละติจดู 66.5 องศำใต้ เปน็ เขตทมี่ ีอุณหภมู ิของอำกำศ เดือนท่ีหนำวท่ีสดุ เฉล่ยี ต่ำกวำ่ 18 องศำเซลเซยี ส แตส่ ูงกวำ่ -3 องศำเซลเซยี ส เขตหนาว อยู่เหนือละตจิ ูด 66.5 องศำเหนอื และเหนือละตจิ ดู 66.5 องศำใต้ แสงอำทิตย์จะตกกระทบพนื้ โลกเป็นมุมลำด จนในฤดูหนำวบำงวันไมม่ ี ดวงอำทติ ย์ขนึ้ เลย อณุ หภมู ขิ องอำกำศเฉลี่ยแต่ละเดอื นตำ่ กว่ำ 10 องศำเซลเซยี ส

พลงั งานจากดวงอาทิตย์ 100% กระบวนการเกิดสมดุลพลังงานโลก สมดลุ พลังงานโลก สะทอ้ นในชัน้ บรรยากาศ 6% แผร่ ังสีไปสู่อวกาศจากเมฆและบรรยากาศ สะท้อนโดยเมฆ 20% สะท้อนกลับโดยพื้นผวิ โลก 4% แผร่ ังสีไปสอู่ วกาศโดยตรง 6% ดูดกลนื โดยชัน้ บรรยากาศ 16% ดูดซบั ด้วยช้นั บรรยากาศ 15% ดดู กลืนโดยเมฆ 3% สญู เสยี ความร้อนแฝงจากการ กลายเป็นไอนา้ 23% คายความร้อนให้อากาศ 7% พลังงานทเ่ี หลอื มาถึงผิวโลกประมาณ 51%

สมดุลพลังงานโลก เมอื่ รังสจี ากดวงอาทิตย์ผ่านเข้ามาในช้นั บรรยากาศจนถึงพน้ื ผวิ โลก จะเกิดกระบวนการสะทอ้ น ดดู กลนื และถา่ ยโอนพลงั งาน แลว้ ปลดปลอ่ ยกลบั สอู่ วกาศ ทาใหเ้ กดิ สมดุลพลังงานโลก ซึง่ สง่ ผลใหอ้ ุณหภมู ิเฉลย่ี ของพ้นื ผวิ โลกในแตล่ ะปีคอ่ นข้างคงท่ี พลงั งานจากดวงอาทติ ยโ์ ดยเฉลี่ยทโ่ี ลกได้รับ = พลงั งานเฉลยี่ ท่ีโลกปลดปล่อยกลบั สอู่ วกาศ สมดุลพลังงานโลก