ใบความรู้หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 พระพุทธ เรื่อง พุทธประวัติ

1 ใบความรหู นว ยการเรยี นรทู ่ี 1 พระพทุ ธ    คําชแ้ี จง ​กลมุ สาระการเรียนรู สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชัน้ มัธยมศกึ ษาปท ี่ 3    สาระที่ 1 ศาสนา ศลี ธรรม จริยธรรม ภาคเรียนที่ 1/2563 เรือ่ ง พทุ ธประวัต ิ   ครูผสู อน ​นายวีระ สระศริ ิ โรงเรยี นวีรวัฒนโ ยธนิ    *************************************************************************************************     ใบความรู เรือ่ ง พุทธประวัต ิ     พระพุทธเจา ทรงมีพระนามเดิมวา “สิทธัตถะ” ซ่ึงหมายถงึ ผูทสี่ าํ เร็จความมงุ หมายแลว หรอื ผ ู ปรารถนาสิง่ ใด ยอมไดส ิง่ น้นั เจาชายสทิ ธตั ถะทรงเปนพระราชโอรสของพระเจาสทุ โธทนะ กษัตริยผ คู รอง  กรงุ กบลิ พัสดุ แควนสกั กะ และ “พระนางสิรมิ หามายา” พระราชธิดาของกษตั รยิ ร าชสกลุ โกลยิ วงศแหง กรุง เทวทหะ แควนโกลิยะ     ประสตู  ิ ในคนื ที่พระพทุ ธเจาเสดจ็ ปฏสิ นธใิ นครรภพระนางสริ ิมหามายา พระนางทรงพระสบุ ินนิมิตวา มชี าง เผอื กมงี าสามคไู ดเ ขามาสูพ ระครรภ ณ ท่บี รรทม กอนทพี่ ระนางจะมพี ระประสูติกาล ท่ีใตต นสาละ ณ  สวนลมุ พนิ วี ัน เมือ่ วันศุกร ข้ึนสิบหาคาํ่ เดอื นวสิ าขะ ปจอ 80 ปกอ นพทุ ธศักราช (ปจ จบุ นั สวนลุมพนิ ีวนั อยใู น ประเทศเนปาล)     

2   ทนั ทที ี่ประสตู ิ เจาชายสทิ ธตั ถะทรงดําเนินดวยพระบาท 7 กา ว และมีดอกบวั ผดุ ขึ้นมารองรบั   พระบาท พรอ มเปลงพระวาจาวา “เราเปน เลศิ ที่สดุ ในโลก ประเสรฐิ ทสี่ ดุ ในโลก การเกดิ ครั้งน้เี ปน คร้ังสดุ ทาย  ของเรา” แตห ลังจากเจา ชายสิทธตั ถะประสูติกาลไดแลว 7 วัน พระนางสริ มิ หามายาก็เสดจ็ สวรรคาลัย เจาชาย สิทธตั ถะจงึ อยใู นความดูแลของพระนางประชาบดีโคตมี ซงึ่ เปนพระกนษิ ฐาของพระนางสิริมหามายา  ท้งั น้ี พราหมณ ทงั้ 8 ไดท าํ นายวา เจาชายสิทธตั ถะมีลกั ษณะเปน มหาบรุ ษุ คอื หากดํารงตน ใน ฆราวาสจะไดเ ปนจกั รพรรดิ ถาออกบวชจะไดเปน ศาสดาเอกของโลก แตโกณฑัญญะพราหมณผ ูอายุนอย ทีส่ ุด ในจาํ นวนน้นั ยนื ยนั หนกั แนนวา พระราชกมุ ารสิทธัตถะจะเสด็จออกบวช และจะไดต รัสรูเปน พระพุทธเจา แนน อน  เจาชายสิทธัตถะ  ชวี ิตในวยั เดก็ ของเจาชายสทิ ธัตถะ ในวยั เดก็ เจา ชายสทิ ธตั ถะทรงศกึ ษาเลา เรยี นจนจบศลิ ปศาสตรท ้งั   18 แขนง ในสํานักครวู ิศวามติ ร และเนอื่ งจากพระบดิ าไมป ระสงคใหเจาชายสทิ ธัตถะเปนศาสดาเอกของโลก  จึงพยายามทําใหเ จาชายสิทธัตถะพบเหน็ แตค วามสุข โดยการสรางปราสาท 3 ฤดู ใหอยูป ระทบั     เมื่อเจา ชายสิทธตั ถะพระชนมายุ 16 พรรษา ทรงอภเิ ษก สมรส กับพระนางพมิ พา หรอื ยโสธรา พระธดิ าของ พระเจากรงุ เทวท หะซง่ึ เปน พระญาตฝิ ายพระมารดา จนกระท่ัง มีพระชนมายุ 29  พรรษา พระนางพิมพาไดใ หประสตู ิ พระราชโอรส มีพระนามวา   “ราหุ ล” ซง่ึ หมายถึง “บวง”   

3 เจา ชายสทิ ธตั ถะเสดจ็ ออกผนวช  เจา ชายสทิ ธัตถะทรงเบื่อความจําเจในปราสาท 3 ฤดู จงึ ชวนสารถีทรงรถมา ประพาสอุทยาน ครงั้ นั้น ไดทอดพระเนตรเหน็ คนแก คนเจ็บ คนตาย และนกั บวช โดยเทวทูต (ทูตสวรรค) ทีแ่ ปลงกายมา     พระองคจึงทรงคดิ ไดว า นเี่ ปน ธรรมดาของโลก ชีวิตของทุกคนตองตกอยูใ นสภาพเชน นนั้ ไมม ีใคร สามารถ หลีกเล่ียงเกิด แก เจบ็ ตายไดจ ึงทรงเหน็ วา ความสุขทางโลกเปน เพียงภาพมายาเทาน้นั และวิถีทางท่ี จะพน จาก ความทุกข คอื ตองครองเรอื นเปนสมณะ ดังนั้นพระองคจงึ ใครจ ะเสดจ็ ออกบรรพชา ในขณะทม่ี ี พระชนม 29 พรรษา โดยพระองคทรงมา กณั ฐกะ สูแ มน าํ้ อโนมา กอ นจะประทบั นงั่ บนกองทราย ทรงตดั พระ เมาลี ดว ยพระขรรค และเปลี่ยนชดุ ผากาสาวพตั ร (ผายอมดว ยรสฝาดแหง ตน ไม) และใหน ายฉันทะ นาํ เครื่อง ทรง กลับไปยงั กรุงกบลิ พสั ด ุ  

4 เจา ชายสทิ ธตั ถะบําเพญ็ ทุกรกิริยา    พระองคมุงไปทแ่ี มนา้ํ คยา แควนมคธ ไดพ ยายามเสาะแสวงทางพน ทุกข ดวยการศึกษาคน ควา   ทดลองในสํานกั อาฬารดาบส กาลามโครตร และอุทกดาบส รามบตุ ร แตเ ม่ือเรยี นจบท้งั 2 สาํ นกั แลว ทรงเห็น วา น่ยี งั ไมใชทางพน ทกุ ขจ ากน้ันพระองคไ ดเ สดจ็ ไปทแี่ มน้าํ เนรญั ชรา ในตาํ บลอุรเุ วลาเสนานิคม และทรง บําเพ็ญทกุ รกริ ิยา ดวยการขบฟน ดวยฟน กลัน้ หายใจและอดอาหาร จนรา งกายซบู ผอม แตหลงั จากทดลองได  6 ป ทรงเห็นวา นยี่ งั ไมใชทางพนทกุ ข จงึ ทรงเลิกบําเพ็ญทกุ รกริ ยิ า และหันมาฉัน อาหารตามเดมิ ดว ยพระ ราชดําริตามทีท่ าวสกั กเทวราชไดเสด็จลงมาดีดพณิ ถวาย 3 วาระ คอื ดีดพิณสายท่ี 1 ขึงไวตึงเกินไปเมือ่ ดดี ก็ จะขาด ดีดพณิ วาระท่ี 2 ซ่ึงขึงไวห ยอน เสียงจะยืดยาดขาด ความไพเราะ และวาระท่ี 3 ดีดพณิ สายสดุ ทา ยที่ ขึงไวพ อดี จึงมเี สียงกงั วานไพเราะ ดงั น้ันจงึ ทรงพจิ ารณา เห็นวา ทางสายกลาง คือ ไมตงึ เกนิ ไปและไมหยอ น เกินไป น่นั คอื ทางทจี่ ะนําสกู ารพน ทุกข หลังจากพระองค เลกิ บําเพ็ญทุกรกิริยา ทําใหพ ระปญจวัคคยี ทงั้ 5  ไดแก โกณฑัญญะ วปั ปะ ภทั ทิยา มหานามะ อสั สชิ ทีม่ าคอยรับใชพระองค ดวย ความคาดหวังวาเมอ่ื พระองค คนพบทางพน ทกุ ข จะไดสอนพวกตนใหบ รรลุ ดวย เกดิ เสอ่ื มศรทั ธา ท่ีพระองค ลม เลกิ ความตง้ั ใจ จึงเดนิ ทาง กลับไปทปี่ า อสิ ปิ ตนมฤคทายวัน ตาํ บลสารนาถ เมอื งพาราณส ี เจา ชายสทิ ธัตถะทรงตรสั รเู ปนพระพทุ ธเจา   พระองคตรสั รู ในตอนเชา วันเพญ็ เดอื น ๖ ปร ะกา กอนพุทธศักราช ๔๕ ในตอนนน้ั นางสชุ าดา ไดน าํ ขาวมธุปายาสเพ่อื ไปบวงสรวงเทวดา ครน้ั เหน็ พระมหาบุรษุ ประทบั ทโี่ คนตนไทรดว ยอาการสงบ นางคิดวา เปน เทวดา จงึ ถวายทอดขา วมธปุ ายาสแลว เสด็จไปริมฝงแมน ้ําเนรัญชรา ตอนเย็นวนั นั้นเอง พระองคไดก ลับมายงั ตน โพธ์ทิ ีป่ ระทบั พบคนหาบหญาชอื่ โสตถยิ ะ คนหาบหญา ไดถวายหญาใหพ ระองคป ลู าด ณ ใตตนโพธ์ิ แลว ข้ึน ประทบั หนั พระพักตรไปทางทิศตะวันออก และไดต ง้ั จติ อธษิ ฐานวา แมเลือดในกายของเรา จะเหอื ดแหงไป

5 เหลอื แตหนงั เอ็น กระดูก กต็ าม ถา ยงั ไมพบธรรมวเิ ศษแลวจะไมย อมหยุดความเพยี ร เปน อันขาด เมือ่ ทรงตงั้ จิตอธิษฐานแลว พระองคก ็ทรงสาํ รวมจิตใหสงบแนวแนพระองคเริม่ บาํ เพญ็ เพียรทางจติ    (คลิกทรี่ ูป)  และในท่ีสุดทรงชนะความลังเลพระทัย ทรงบรรลคุ วามสาํ เร็จ เม่อื พระองคท รงรูเห็นอยางนี้ จิตกพ็ น จากกเิ ลสทง้ั ปวง พระองคก็ตรสั รเู ปน พระสมั มาสมั พุทธเจา เมื่อพระชนมายุ 35 พรรษา ในวันเพ็ญ เดือน ๖ ป ระกาธรรมสงู สงท่ีพระพุทธเจา ตรัสรนู นั้ คือ อรยิ สัจ ทกุ ข สมุทยั นิโรธ และมรรค    การเผยแผพ ระพุทธศาสนาของพระพทุ ธเจา   พ​ ระพุทธเจา ไดเทศนพระธรรมเทศนาโปรดแกยสกลุ บตุ ร รวมท้ังเพอื่ นของยสกลุ บุตรจนได สําเรจ็ เปนพระอรหันตทั้งหมด รวม 60 รปู พระพุทธเจาทรงมพี ระราชประสงคจะใหมนษุ ยโ ลกพนทกุ ข พน กิเลส จึง ตรสั เรยี กสาวกทั้ง 60 รูป มาประชมุ กนั และตรัสใหพ ระสาวก 60 รปู จารกิ แยกยา ยกันเดนิ ทางไป ประกาศ ศาสนา 60 แหง โดยลําพัง ในเสน ทางท่ีไมซ า้ํ กัน เพอื่ ใหสามารถเผยแผพ ระพุทธศาสนาไดใ นหลาย พืน้ ทีอ่ ยาง ครอบคลุม สว นพระองคเองไดเ สดจ็ ไปแสดงธรรม ณ ตําบลอรุ เุ วลา เสนานิคม หลังจากสาวกได เดนิ ทางไป เผยแผพระพุทธศาสนาในพื้นที่ตา งๆ ทาํ ใหมผี เู ลือ่ มใสพระพทธุ ศาสนาเปนจาํ นวนมาก พระองค จงึ ทรงอนุญาต

6 ใหสาวกสามารถดาํ เนนิ การบวชได โดยใชว ิธีการ “ตสิ รณคมนปู สมั ปทา” คือ การปฏิญาณตน เปน ผูถงึ พระ รัตนตรัย พระพุทธศาสนาจงึ หยง่ั รากฝง ลกึ และแพรหลายในดนิ แดนแหง น้ันเปนตน มา  เสดจ็ ดับขนั ธปรินพิ พาน  พระสัมมาสัมพุทธเจาไดเสด็จโปรดสัตวแ ละแสดงพระธรรมเทศนา ตลอดระยะเวลา 45 พรรษา ทรง สดบั วา อกี 3 เดอื นขา งหนาจะปรนิ ิพพาน จึงไดทรงปลงอายสุ งั ขาร ขณะนน้ั พระองคไ ดประทับจําพรรษา ณ  เวฬุคาม ใกลเมอื งเวลาสี แควน วชั ชี โดยกอ นเสดจ็ ดับขันธปรนิ ิพพาน 1 วนั พระองคไ ดเ สวยสุกรมัททวะท่ี นาย จุนทะทาํ ถวาย แตเ กดิ อาพาธลง     ทําใหพระอานนทโกรธ แตพระองคต รสั วา “บณิ ฑบาตที่มีอานิสงสท ่ีสุด มี 2 ประการ คอื เม่อื ตถาคต  (พทุ ธองค) เสวยบิณฑบาตแลว ตรสั รู และปรนิ พิ พาน” และมีพระดํารสั วา “โย โว อานนท ธมม จ วินโย มยา  เทสิโต ปญญตโต โส โว มมจจเยน สตถา” อนั แปลวา “ดกู อ นอานนท ธรรมและวนิ ัยอนั ที่เราแสดงแลว  บญั ญัติแลว แกเธอทง้ั หลาย ธรรมวนิ ัยนั้น จกั เปน ศาสดาของเธอทัง้ หลาย เมอื่ เราลวงลบั ไปแลว ”  พระพุทธเจาทรงประชวรหนัก แตทรงอดกล้ันมุงหนา ไปยงั เมอื งกุสนิ ารา ประทับ ณ ปาสาละ เพอ่ื เสด็จดบั ขันธุป รนิ พิ พาน โดยกอ นท่จี ะเสดจ็ ดบั ขนั ธปรนิ พิ พานนั้น พระองคไ ดอ ปุ สมบทแก พระสภุ ัททะปริ พาชก ซ่ึงถือไดวา “พระสุภภัททะ” คือสาวกองคส ุดทายท่พี ระพทุ ธองคทรงบวชให ในทามกลางคณะสงฆท ง้ั ท่ี เปนพระอรหันต และปถุ ุชนจากแควนตา งๆ รวมท้ังเทวดา ท่มี ารวมตวั กนั ในวันน้ี ในครานัน้ พระองคท รงมี ปจ ฉิมโอวาทวา “ดูกอนภกิ ษทุ ัง้ หลาย เราขอบอกเธอทัง้ หลาย สังขารท้ังปวงมคี วาม เสอื่ มสลายไปเปนธรรมดา  พวกเธอจึงทําประโยชนตนเอง และประโยชนข องผูอ่นื ใหส มบรู ณดวยความ ไมประมาทเถิด” (อปปมาเทน สม ปาเทต) 

7   จากน้ันไดเ สดจ็ ดับขันธปรินพิ พาน ใตตนสาละ ณ สาลวโนทยาน ของเหลา มลั ลกษตั ริย เมอื งกุสนิ ารา  แควน มัลละ ในวันขน้ึ 15 คา่ํ เดือน 6 รวมพระชนม 80 พรรษา   “​พระองคทรงเปน พระพุทธเจา มหาสดาโลก”   ********************************************