แผน น้ำหมักชีวภาพ ป 5

สูตรหอยเชอรี่ อตั รำส่วนทใ่ี ช้ (1) หอยเชอร่ี 3 กโิ ลกรัม ลติ ร (2) กากน้าตาล 3 ลติ ร ลิตร (3) น้าสะอาด 10 (4) เชอื จุลินทรยี เ์ ขม้ ข้น 1 วิธที ำ้ (1) น้าถอยเชอร่มี าทบุ หรือบดใหพ้ อแหลก (2) ผสมน้า กากนา้ ตาล และหวั เชือจุลนิ ทรยี เ์ ข้มขน้ (3) ใช้ไมไ้ ผ่ขัดกดใหห้ อยเชอรีจ่ มลงในนา้ (4) ปดิ ฝาใหส้ นทิ ขม่ ทิงไวป้ ระมาณ 90 วัน วธิ ใี ช้ (1) ผสมนา้ 1 100 - 400 รดราดโคน (2) ผสมนา้ 1 100 - 200 ฉีดพน่ ล้าตน้ , ใบ สูตรขยำยนำ้ หมักชีวภำพ 1 : 1 : 2 ได้แก่ สว่ นผสม (1) น้าหมกั ชวี ภาพ 1 ลติ ร (2) กากนา้ ตาล 1 ลติ ร (3)น้า 8 ลติ ร วธิ ีท้ำ กวนให้เขา้ กันตงั ทิงไว้ 3 - 5 วนั น้าไปใช้ได้ สูตรปยุ๋ ผงมูลสัตว์ 15 กิโลกรมั ส่วนประกอบ 15 กิโลกรมั 20 กิโลกรัม (1) มูลสตั วบ์ ด (2) ดินเหนียวบด (3) มันสา้ ปะหลงั แหง้ บด

สูตรนำ้ หมกั ชวี ภำพ (ไลแ่ มลง) ส่วนประกอบ (1) ใชต้ ะไคร้หอม 3 กโิ ลกรมั (2) ใช้นา้ สะอาด 1 ลิตร (3) ใช้กากน้าตาล 1 ลิตร (4) ใชน้ ้าสะอาด 10 ลติ ร วิธีทำ้ น้าตะไคร้หอมหรือสะเดา มาสับให้เป็นชินเล็กๆ เทลงในถัง และน้าหมัก + กากน้าตาล + น้าสะอาดที่ละลายเข้ากันดีแล้ว เทลงใส่ถังปิดฝาให้สนิทตังทิงไว้ในร่ม ทิงไว้ 90 วัน จึงใชไ้ ด้ วธิ ีใช้ อัตราส่วนผสม 1 : 400 ใช้ฉดี พ่นใสแ่ มลง หรอื 3 ชอ้ นแกง ต่อนา้ 20 ลติ ร

ภำคใต้ กลมุ่ เกษตรเพอ่ื ส่ิงแวดลอ้ ม 23/1 หมู่ 2 บำ้ นปำกหำร ต้ำบลบ้ำนยำง อ้ำเภอครี ีรฐั นคิ ม จังหวัดสรุ ำษฎร์ธำนี ปยุ๋ หมกั น้ำ วัสดุอุปกรณ์ 1) ปลา/หอยเชอร่ี 20 กโิ ลกรัม 2) กากานา้ ตาล 20 กิโลกรัม 3) หวั เชอื พด.2 1 ซอง 4) น้าสะอาด วิธที ้ำ/ขันตอน น้ากากปลาคลุกเคล้ากับกากน้าตาลให้ท่ัว ละลายหัวเชือ พด.2 ในน้าทิงไว้ 5 นาที แล้วเทราดลงในกากปลาพอทว่ ม คนใหเ้ ขา้ กนั ดี ใชต้ าขา่ ยปดิ กันไม่ให้แมลงเข้าไปวางไข่ได้ คนทกุ วัน จนจลุ นิ ทรีย์หยุดทา้ งาน สามารถนา้ ไปใชไ้ ด้ วิธใี ช้ พชื สวนครวั น้าหมัก 5 ชอ้ นแกงต่อนา้ 10 ลิตร ฉดี พน่ ทางใบหรือราดรดโคนต้น ยำงพำรำ/ปำล์มนำ้ มนั น้าหมัก 1 แก้วกาแฟตอ่ นา้ 10 ลติ ร ฉีดพน่ ทางใบหรอื ราดโคน ประโยชน์ ปยุ๋ หมักฮวิ มัส ได้จากการน้าอินทรียวัตถุต่างชนิดมาผสมรวมกัน โดยมีจุลินทรีย์หลาย กลุ่มด้าเนินการย่อยสลายอินทรียวัตถุจนแปรสภาพไปเป็นสารอินทรีย์ การท้าปุ๋ยหมักประเภทนีมี เป้าหมายเพื่อการปรับปรุงดิน เพราะฮิวมัสมีบทบาทส้าคัญในการปรับปรุงโครงสร้างของดิน ท้าให้ ดินร่วนซุย และท้าให้ดินอุดมสมบูรณ์ขึน โดยฮิวมัสจะท้าหน้าที่คล้ายฟองน้าในการเก็บกักน้าและ เกบ็ ธาตอุ าหารใหก้ บั พืช วา่ กันว่าปุ๋ยหมกั 10 กิโลกรมั สามารถเก็บนา้ ได้ 19.66 ลติ ร

นำ้ หมกั ชีวภำพ (ขจัดเชอื รำ) วสั ดุอุปกรณ์ 1) ถงั 60 ลติ ร 1 ใบ 2) เปลอื กเนียง 1.5 กิโลกรมั 3) ขมินชนั 1.5 กิโลกรัม 4) กากน้าตาล 1 ลิตร 5) จลุ นิ ทรีย์ 1 ลิตร 6) น้าสะอาด 10 ลิตร วธิ ที ้ำ/ขนั ตอน 1) น้าเปลอื กเพียงต้าใหล้ ะเอยี ดพอประมาณ 2) น้าขมินต้าใหล้ ะเอียดแล้ว น้าเปลอื กเนียงและขมินที่ตา้ ใสใ่ นถงั ท่เี ตรียมไว้ 3) เอากากนา้ ตาลผสมกบั นา้ แลว้ เติมด้วยจุลนิ ทรีย์น้าใสล่ งในถงั หมัก หมกั ทงิ ไว้ 120 วนั แลว้ จงึ นา้ มาใชไ้ ด้ วิธใี ช้ 1) ใช้กา้ จัดเชอื ราในดนิ ใช้ 1:100 CC 2) ใช้ก้าจัดเชือราในพืช 1:400 CC 3) ใช้ฉีดพน่ ทห่ี นา้ ยางพารา 1:200 CC ประโยชน์ ใชฆ้ า่ เชอื ราในดนิ และฆา่ เชือราในพชื

ศูนย์กสิกรรมธรรมชำตเิ พลิน อยู่บำ้ นเลขท่ี 69 หมู่ 8 ต้ำบลสะพลี อ้ำเภอปะทิว จงั หวดั ชุมพร ป๋ยุ น้ำหมักอนิ ทรียช์ วี ภำพ ปุย๋ นำ้ หมกั อนิ ทรยี ์ชีวภำพ เป็นสารละลายสีน้าตาลข้นที่ได้จากการย่อยสลายเซลล์พืช หรือเซลล์สัตว์ โดยผ่าน กระบวนการหมักของจุลินทรีย์ที่ต้องการออกซิเจนและไม่ต้องการออกซิเจน ด้วยการเติมน้าตาล ทรายแดง หรือกากน้าตาลให้เป็นแหล่งพลังงานของจุลินทรีย์ที่ท้าหน้าที่ย่อยสลาย ซ่ึงมีจุลินทรีย์ใน กลุ่มแบคทีเรีย อาทิเช่น Bacillus sp., Lactobacillus sp., Streptococcus sp. กลุ่มเชือรา อาทิ เชน่ Aspergillus niger, Pennicillium sp., Rhizopus และกลุ่มยีสต์ อาทิเช่น Canida sp. ฉะนัน ในน้าสกัดอินทรีย์ชีวภาพท่ีผ่านกระบวนการย่อยสลายอย่างสมบูรณ์แล้ว จึงประกอบด้วยจุลินทรีย์ หลากหลายชนิด และสารประกอบจากเซลลพ์ ชื เซลลส์ ตั ว์ ไดแ้ ก่ คารโ์ บไฮเดรต โปรตีน กรดอะมิโน ธาตอุ าหาร เอ็นไซม์ และฮอร์โมนพืช ในปริมาณทแ่ี ตกต่างกนั ขึนอยกู่ ับวตั ถุดบิ ท่ีนา้ มาใช้ ปุ๋ยอัดเมด็ ส่วนประกอบทใ่ี ชใ้ นกำรทำ้ ปุ๋ย 1. ปุย๋ หมกั 1 สว่ น 2. ดินหมกั 3 ส่วน 3. ปยุ๋ ขีคน (ปุ๋ยอนิ เตอร์) 1 ส่วน 4. แกลบด้า 1 ส่วน 5. นา้ เอน็ ไซม์ พอประมาณ วสั ดกุ ำรท้ำปยุ๋ หมกั เศษหญา้ ,เศษใบไมแ้ ห้ง,แกลบ,ขีไก่-หม-ู ควาย,นา้ เอน็ ไซม์,กากปยุ๋ นา้ หมกั วธิ ีหมัก น้าวัสดุทังหมดมาผสมให้เข้กันราดน้าเอ็นไซม์ตามลงไปผสมเสร็จ หมักทิงไว้ประมาณ 1 เดือนในระหว่างหมักเราต้องกลับปุ๋ยพลิกเอาข้างล่างขึนมาราดน้าเอ็นไซม์เพ่ือช่วยในการย่อย สลาย ครบ 1 เดือน เอามือล้วงเข้าไปในกองดูว่าไม่มีความร้อนแล้วน้าไปใช้ได้เลย (กลับกองทุก 5 วัน)

ขันตอนกำรท้ำปยุ๋ อัดเม็ด ปยุ๋ หมัก 1 สว่ น ปุย๋ ขีคน 1 ส่วน แกลบด้า 1 ส่วน ดินหมกั 3 ส่วน มาผสมใหเ้ ขา้ กัน ราดด้วยน้าเอน็ ไซมใ์ หเ้ ปียก เอามอื กา้ ปยุ๋ ดู ถา้ ไมแ่ ตกแสดงวา่ ใช้ได้ ถา้ แตกใส่น้าเอน็ ไซม์เข้าไปอกี ถ้าเปยี กมากไปกเ็ พ่มิ วสั ดุในอัตราส่วนท่เี ทา่ กันเข้าไป เสรจ็ แล้วนา้ เข้าเคร่ืองอัดเม็ด นา้ ไปผง่ึ ไวใ้ นที่ รม่ ให้แห้งนา้ ไปใช้ได้เลย สูตรหญ้ำผสมขีไก่ ส่วนประกอบ 1) หญ้าสด 50 กิโลกรมั 2) ขีไก่ 5 กโิ ลกรัม (ไมค่ วรเลอื กไกท่ ีก่ ินยาปฏิชีวนะเพราะจะท้าใหม้ กี ลนิ่ เหม็นเน่าและเปน็ อันตรายตอ่ จุลินทรยี ์ในดนิ และทปี่ ลายรากพืช) วธิ ที ำ้ 1. นา้ หญ้าสด 10 กิโลกรมั ใส่ลงในถงั หมกั พลาสตกิ ขนาด 200 ลติ รยา้่ ให้แน่น (จะสงู ประมาณ 20 ซม.) 2. โรยขไี กห่ มาดๆ 1 กโิ ลกรมั ทับลงบนหญ้า 3. ทา้ ซา้ เช่นเดิมอีก 4 ชัน 4. ปิดฝาเก็บไวใ้ นทร่ี ่ม 5. บม่ ไวป้ ระมาณ 45 วัน ขนึ ไป จะปยุ๋ นา้ เข้มขน้ คณุ ภาพดี วธิ ใี ช้ 1. ผสมนา้ 1 : 200 - 500 รดราดดิน 2. ผสมนา้ 1 : 300 - 1,000 ฉีดพ่นล้าตน้ และใบ สตู รเศษอำหำร (ปุ๋ยคน) สว่ นประกอบ 1. เศษอาหารในครวั เรอื นทุกชนิดรวมทังน้าแกง นา้ พริก ผลไมเ้ ปลอื กหอยเปลอื กกงุ้ กา้ งปลา หัวปลาน้าลา้ งจาน เปน็ ตน้ จ้านวน 3 ส่วน 2. น้าตาลแดงหรือกากนา้ ตาล 1 สว่ น 3. น้าสะอาด 10 สว่ น(แลว้ แต่เศษอาหารมีนา้ มาก หรอื ไม)่ 4. หัวเชือจุลนิ ทรยี ์เขม้ ขน้ 1 ส่วน

วิธีทำ้ 1. นา้ เศษอาหาร 3 สว่ น ใส่ลงในถังพลาสตกิ 2. ผสมนา้ กับนา้ ตาลใหเ้ ขา้ กนั เปน็ เนอื เดียวกัน 3. เตมิ หัวเชือจลุ ินทรยี ์เข้มข้นผสมในน้าและนา้ ตาล 4. เททับลงในถงั ทใ่ี ส่เศษอาหารให้ท่ัวๆ 5. ปดิ ฝาให้สนิท (ไม่ใหแ้ สง และอากาศเขา้ ได้) 6. บ่มทิงไว้ประมาณ 120 วนั จะปุ๋ยนา้ คณุ ภาพดกี ล่นิ หอม รสเปรียว (pH ประมาณ 3) หมำยเหตุ ปรมิ าณสว่ นผสมตา่ งๆ ปรบั ได้ตามส่วน วธิ ใี ช้ 1. ผสมน้า 1 : 100 - 400 รดราดโคน 2. ผสมน้า 1 : 200 - 1,000 ฉดี พน่ ลา้ ต้นและใบ สูตรพืชผกั สว่ นประกอบ 1. เศษพืชผกั ผลไม้ทกุ ชนิด 3 สว่ น 2. นา้ ตาลแดงหรอื กากนา้ ตาล 1 สว่ น 3. น้าสะอาด 10 สว่ น 4. หวั เชอื จุลินทรีย์เข้มขน้ 1 ส่วน วธิ ที ้ำ 1. สับและน้าเศษผักผลไม้ ใสใ่ นถงั พลาสตกิ 2. ผสมน้ากับนา้ ตาลให้เขา้ เปน็ เนือเดยี วกัน 3. เตมิ หวั เชอื จุลินทรีย์เขม้ ขน้ ผสมลงในน้าและนา้ ตาล 4. เททบั ลงบนเศษผักผลไม้ในถังใหท้ ัว่ 5. ใชไ้ ม้ไผข่ ัดกดใหเ้ ศษผักจมน้า 6. ปดิ ฝาใหส้ นทิ ไมใ่ ห้แสงและอากาศเขา้ 7. บ่มทิงไว้ในที่ร่มประมาณ 90 วันเป็นอย่างน้อย ก็จะได้ปุ๋ยน้าคุณภาพดีกล่ินหอม และรสเปรียว (pH 3.3) เหมาะส้าหรบั รดพืชผักทุกชนิด หมำยเหตุ ถ้าต้องการรดผักชนิดไหน ให้ใช้ผักชนิดนันหมักเป็นหลัก รวมกับพืชผัก หรือวัชพืชที่ ชอบขึนรว่ มกับผักชนิดนนั

วิธใี ช้ 1. ผสมน้า 1 : 100 รดราดดิน 2. ผสมน้า 1 : 200 - 400 ฉีดพน่ ใบและล้าต้น สตู รหอยเชอรี่ หรอื สตู รปลำ ส่วนประกอบ 1. หอยเชอร่ี หรือปลาสด 3 สว่ น 2. น้าตาลทรายแดง หรอื กากน้าตาล 1 สว่ น 3. นา้ สะอาด 10 ส่วน 4. หวั เชอื จุลนิ ทรียเ์ ขม้ ขน้ 1 ส่วน วธิ ีทำ้ 1. นา้ หอยเชอร่ี หรือปลามาสับ ทุบ หรอื บดให้พอแหลก 2. ผสมนา้ น้าตาล และหัวเชือจลุ นิ ทรียเ์ ขม้ ข้นใหเ้ ข้าเปน็ เนอื เดยี วกันแล้วเททับลงบน หอยเชอร่ี หรอื ปลาในถงั 3. ใชไ้ ม้ไผ่ขดั กดให้หอยเชอร่ี หรอื ปลาจมลงในนา้ 4. ปิดฝาให้สนิทไมใ่ ห้แสงและอากาศเข้า บม่ ทงิ ไวใ้ นที่ร่มประมาณ 40 วนั เป็นอยา่ งนอ้ ย หมำยเหตุ ไม่ควรใชส้ ูตรหอยเชอรี่ หรือสตู รปลาเพยี งอยา่ งเดียว ควรใช้ร่วมกบั สตู รพชื ผกั หรือ สตู รสมนุ ไพรดว้ ย สูตรสะสมตำดอก ส่วนประกอบ 1. เศษพชื สด วัชพืช 1 ส่วน 2. ผลไม้ดิบ 1 สว่ น 3. ผลไมส้ ุก 2 ส่วน 4. เมลด็ พืช/เมลด็ วัชพืช 2 สว่ น 5. ซากสัตว์ 2 ส่วน 6. หวั เชือจุลินทรยี เ์ ขม้ ขน้ 1 สว่ น 7. นมสด 1 ส่วน 8. ไขท่ ังเปลอื ก 1 ส่วน 9. กากนา้ ตาล 1 สว่ น 10. นา้ มะพรา้ ว 1 สว่ น

วธิ ีท้ำ 1. น้าส่วนผสมท่ีเปน็ พืชและซากสัตว์ทังหมดมาบดละเอียด (น้าท่ีออกมาอย่าทิงบรรจุ ลงในถังหมด หรอื ภาชนะทีไ่ มใ่ ช้โลหะ) 2. น้ากากนา้ ตาล น้ามะพรา้ ว หัวเชือจุลินทรีย์เข้มข้น นมสด และไข่ทังเปลือกผสมให้ เขา้ กัน แลว้ เททบั ลงบนวสั ดุทีบ่ ดละเอยี ด 3. คลุกเคลา้ ส่วนผสมทงั หมดใหเ้ ขา้ เปน็ เนอื เดียวกัน 4. ปดิ ฝาถังหมกั ใหส้ นทิ เกบ็ ไวใ้ นท่รี ม่ ประมาณ 90 วัน วิธใี ช้ 1. ผสมนา้ 100 ลิตร : ปยุ๋ 200 ซีซี รดราดดนิ 2. ผสมนา้ 100 ลิตร : ปยุ๋ 100 ซซี ี ฉดี พน่ ใบและลา้ ต้น สูตรเปิดตำดอก ส่วนประกอบ 1. ดอกไม้ตูม พรอ้ มเกสร 10 สว่ น 2. ผลไม้ดิบ 1 สว่ น 3. ผลไม้สกุ 10 สว่ น 4. เมล็ดพืช 1 สว่ น 5. ซากสัตว์ 10 สว่ น 6. หัวเชอื จลุ นิ ทรีย์เข้มข้น 5 สว่ น 7. นมสด 5 สว่ น 8. ไข่ทังเปลือก 5 ส่วน 9. กากนา้ ตาล 5 ส่วน 10. นา้ มะพร้าว 5 ส่วน วธิ ีทำ้ 1. นา้ วสั ดุส่วนผสมทงั หมดบดปน่ ละเอยี ด แล้วเทลงในถงั หมัก 2. น้ากากน้าตาล น้ามะพร้าว หัวเชือจุลินทรีย์เข้มข้น นมสดและไข่ทังเปลือกผสมให้ เข้ากนั แลว้ ทบั ลงบนวัสดุทีบ่ ดละเอยี ด 3. คลุกเคลา้ สว่ นผสมทงั หมดให้เข้าเป็นเนอื เดียวกนั 4. ปดิ ฝาถังหมักให้สนิทเกบ็ ไว้ในทีร่ ม่ ประมาณ 90 วนั

วธิ ใี ช้ 1. ผสมน้า 100 ลติ ร : ปุ๋ย 200 ซีซี รดราดดนิ 2. ผสมนา้ 100 ลิตร : ป๋ยุ 100 ซีซี ฉดี พ่นใบและล้าตน้

ศูนย์รักษด์ ินระนอง 139/2 บำ้ นท่งุ มะพร้ำว ม.5 ตำ้ บล จ.ป.ร. อ้ำเภอกระบรุ ี จังหวัดระนอง ปุ๋ยหมักและปุ๋ยน้ำ คืออะไร? ปุ๋ยอินทรยี น์ ำ้ ปยุ๋ อนิ ทรยี น์ ้า หมายถงึ ปุย๋ อนิ ทรีย์ในรปู ของเหลวได้จากการหมกั วสั ดุอนิ ทรีย์ เช่น พชื สัตว์ ท่ีมีลักษณะสดและอวบน้า โดยอาศัยกิจกรรมของจุลินทรีย์ในสภาพท่ีไม่ต้องการอากาศช่วย ย่อยสลายวัสดุอินทรีย์และได้ผลิตภัณฑ์หลายชนิด ได้แก่กรดอินทรีย์ ฮอร์โมน หรือสารเร่งการ เจริญเติบโตของพืช วิตามิน กรดอะมิโน กรดฮิวมิค และธาตุอาหารพืช ซ่ึงสามารถน้าไปใช้ ประโยชน์ตอ่ การเกษตรได้อย่างเห็นผล และมีประสทิ ธภิ าพ วัสดสุ ำ้ หรบั ท้ำปยุ๋ อนิ ทรยี น์ ำ้ (จำ้ นวน 50 ลิตร) 1. ปยุ๋ อนิ ทรีย์นำ้ ปลำหรอื หอยเชอร่ี (ใช้เวลำหมกั 21 วัน) ปลาหรือหอยเชอร่ี : ผลไม้ : กากน้าตาล : น้า : สารเร่งซุปเปอร์ พด.2 => 3:1:1:1 (30 กิโลกรัม : 10กโิ ลกรัม : 10กิโลกรมั : 10ลิตร : 1 ซอง, 25 กรมั ) 2. ป๋ยุ อินทรียน์ ำ้ ผักและผลไม้ (ใช้เวลำหมัก 7 วนั ) ผักและผลไม้ : กากน้าตาล : น้า : สารเร่งซุปเปอร์ พด.2 => 4:1:1 (40 กิโลกรัม : 10กิโลกรัม : 10 ลิตร : 1ซอง, 25 กรมั ) วธิ ีกำรผลติ และผสมวสั ดุเพ่ือทำ้ ปยุ๋ อนิ ทรียน์ ้ำ  ห่ันหรือสบั วัสดพุ ชื หรอื สัตว์ใหเ้ ป็นชนิ เลก็ ๆผสมกับกากน้าน้าตาลในถังหมัก ขนาด 50 ลิตร  นา้ สารเรง่ ซุปเปอร์ พด. 2 จ้านวน 1 ผสมในนา้ 10 ลติ ร คนใหเ้ ข้ากันนาน 5 นาที  เทสารละลายสารเร่งซปุ เปอร์ พด.2 ในถงั หมัก คนสว่ นผสมใหเ้ ข้ากัน  ปดิ ฝาไมต่ ้องสนทิ และตังไว้ในทร่ี ่ม  ในระหว่างการหมัก คนหรือกวน 1 - 2 ครัง/วัน เพื่อระบายก๊าซ คาร์บอนไดออกไซดแ์ ละท้าใหส้ ่วนผสมคลมุ เคล้าไดด้ ยี ง่ิ ขนึ กำรผลติ ปยุ๋ อนิ ทรยี น์ ้ำโดยวิธกี ำรตอ่ เชือ เปน็ การผลิตปุ๋ยอนิ ทรยี ์น้าโดยไมต่ อ้ งใช้สารเร่งซุปเปอร์ พด.2 ท้าได้โดยน้าปุ๋ยอินทรีย์ น้าทม่ี อี ายกุ ารหมัก 5 วนั ซ่ึงจะสงั เกตเห็นฝา้ สีขาวทีผ่ ิวหน้าวัสดุหมักโดยใช้จ้านวน 2 ลิตร แทนการ ใชส้ ารเรง่ ซปุ เปอร์ พด. 2 จ้านวน 1 ซอง จะสามารถผลติ ปุ๋ยอนิ ทรียน์ า้ ได้จ้านวน 50 ลติ ร

กำรพจิ ำรณำปยุ๋ อนิ ทรีย์น้ำทหี่ มักสมบรูณ์แลว้  การเจริญของจุลนิ ทรีย์นอ้ ยลงโดยคราบเชือที่พบในช่วงแรกจะลดลง  ไม่พบฟองกา๊ ซคาร์บอนไดออกไซด์  กลิ่นแอลกอฮอลล์ ดลง “สงิ่ ทรี่ กรุงรังในชวี ิต จงตัดมันออกไปเสยี บ้ำง” คุณสมบตั ขิ องป๋ยุ อินทรียน์ ้ำ  มีฮอรโ์ มนหรือสารเสรมิ การเจริญเตบิ โตหลายชนิด เช่น ออกซิน จินเบอเรลลิน ไซ โตโคนนิ  มีกรดอินทรีย์หลายชนิด เชน่ กรดแลคติก กรดอะซิติก กรดอะมโิ น และกรดฮวิ มกิ  มีวิตามินบี เช่น วิตามินบสี องและไนอะซีน  มีความเป็นกรดเป็นดา่ งอยูร่ ะหวา่ ง 3 - 4 ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยหมักเป็นปุ๋ยอินทรีย์ชนิดหน่ึง เกิดจากการน้าซากหรือเศษเหลือจากพืชมาหมัก รวมกันและผ่านกระบวนการย่อยสลายโดยกิจกรรมจุลินทรีย์ จนเปล่ียนสภาพไปจากเดิมเป็นวัสดุที่ มลี กั ษณะออ่ นนมุ่ เปอื่ ยนุ่ม ไมแ่ ข็งกระดา้ ง และสีน้าตาลปนดา้ กำรผลิตปุ๋ยหมัก วสั ดุส้ำหรบั ผลติ ปุย๋ หมกั 1. วัสดุเศษพืชชนดิ ตา่ งๆ ได้แก่ วัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร ทังส่วนท่ีเป็นต้น กิ่ง ก้าน ใบ และเปลือกจากในไร่นา เช่น ฟางและตอซังข้าว ต้นข้าวโพด ซังข้าวโพด ต้นและเปลือกถั่วชนิด ต่างๆ ใบหญา้ แฝก เปน็ ต้น และวสั ดเุ หลือใชจ้ ากโรงงานแปรรูปผลผลติ ทางการเกษตร เชน่ กากอ้อย ขีตะกรนั หมอ้ กรอง ขเี ล่อื ย ทะลายปาล์ม เปลอื กเมลด็ กาแฟ เปน็ ตน้ รวมทังวชั พชื เช่น ผักตบชวา 2. มูลสัตว์ ใช้เป็นแหล่งอาหารแก่จุลินทรีย์ในระยะเริ่มแรกของการหมักในขณะที่ ชนิ สว่ นของพืชยงั ไม่เน่าเปอ่ื ย อกี ทงั ในมลู สตั วย์ งั มจี ุลนิ ทรยี ์ทเ่ี กยี่ วขอ้ งกับการหมักปยุ๋ อยู่เป็นจ้านวน มาก โดยเฉพาะในมูลสตั วเ์ คยี วเอือง 3. ปุ๋ยไนโตรเจน จะเป็นแหล่งธาตุอาหารไนโตรเจนให้แก่จุลินทรีย์เป็นระยะเริ่มแรก ของการหมัก ซ่ึงจะช่วยสลายเศษพืชเกิดรวดเร็วขึนและท้าให้การหมักเกิดขึนอย่างมีประสิทธิภาพ เช่น การใส่ปุ๋ยยูเรีย ปุ๋ยแอมโมเนียซัลเฟตนอกจากแหล่งของปุ๋ยแล้วแห่ลงไนโตรเจนในรูปของ สารอินทรีย์ท่ีสามารถใช้แทนได้ เช่น เลือดแห้ง หนังสัตว์บดละเอียด ขนไก่ป่น ซึ่งมีปริมาณ ไนโตรเจนระหว่าง 12 – 14% กากถั่วเหลอื ง กากถั่วลสิ ง มีไนโตรเจนประมาณ 7 - 8% เป็นตน้

สว่ นผสมกำรทำ้ ปยุ๋ หมัก ในกองปุ๋ยหมกั 1 ตัน ประกอบดว้ ย  เศษพชื แห้ง 1,000 กโิ ลกรมั  มูลสัตว์ 200 กิโลกรัม  นา้ ปลาหมกั 1,500 ซซี ี => 2 ขวดนา้ ด่ืม  สารเรง่ ซุปเปอร์ พด. 1 1 ซอง (100 กรมั ) ผสมสารเร่งซุปเปอร์ พด. 1 ในน้า 20 ลิตร คนนาน 10 - 15 นาที เพื่อกระตุ้นให้จุลินทรีย์ออกจาก สภาพทีเ่ ปน็ สปอรแ์ ละพรอ้ มทจี่ ะเกิดกจิ กรรมการยอ่ ยสลาย “ปญั หำของคนท่วั ไปคอื กำรขำดควำมนบั ถือตนเองและขำดควำมเช่ือมั่น” กำรผสมป๋ยุ หมกั มี 2 วิธี 1. แบบกลับกองปยุ๋ หมัก มีวธิ ีดังนี  นา้ มลู สตั ว์และเศษพชื แหง้ มาคลุกเคลา้ วัสดุให้เข้ากัน  รดนา้ ใหช้ ่มุ ได้ความชืนประมาณ 60 %  ราดน้าปลาหมักให้ทั่ว  ราดสารละลายสารเร่งซุปเปอร์ พด.1 ให้ทั่ว  หลงั จากนนั ตังกองปยุ๋ โดยใช้ผ้าแสลมสีด้าปดิ 2. แบบไมก่ ลบั กองปุ๋ยหมกั มีวิธดี งั นี  น้าหญ้าแฝกหรือเศษพืชมากองเป็นชัน มีขนาดกว้าง 2 เมตร ยาว 3 เมตร สูง 30 - 50 เซนตเิ มตร ย้่าใหพ้ อแนน่ และรดน้าใหช้ มุ่  โรยมูลสตั วท์ ี่ผิวหน้าเศษหญา้ แฝก  ราดนา้ ปลาหมักให้ทั่ว  ราดสารละลายสารเรง่ ซุปเปอร์ พด. 1 ใหท้ วั่ โดยแบง่ ใส่เปน็ ชนั ๆ  หลังจากนันน้าเศษหญ้าแฝกหรือเศษพืชมากองทับเพ่ือท้าชันต่อไป ปฏิบัติเหมือน การกองชันแรก ท้าเชน่ นอี กี 2 - 3 ชัน ชันบนสุดของกองปุ๋ยปิดทับด้วยปุ๋ยหมักหรือโรยดินทับบางๆ เพือ่ ป้องกนั การสูญเสียความชนื กำรดูแลรักษำกองป๋ยุ หมัก  รดนา้ รกั ษาความชนื ในกองปยุ๋ ให้กองปุย๋ ชุ่มอยู่เสมอมีความชนื 50 - 60%  การกลบั กองปยุ๋ หมัก ควรกลับกองปุ๋ยหมัก 7 - 10 วันต่อครัง เพ่ือเป็นการระบาย อากาศ เพิม่ ออกซเิ จน และช่วยใหว้ สั ดุคลุกเคลา้ เขา้ กัน

 เกบ็ รักษากองปุย๋ หมักท่ีเสรจ็ แลว้ ไว้ในโรงเรอื นหลบแดดและฝน หลักกำรพิจำรณำป๋ยุ หมักที่เสร็จสมบรูณแ์ ล้ว  สีของวัสดเุ ศษพืชมสี ีนา้ ตาลเข้มจนถึงสดี ้า  ลักษณะของวัสดเุ ศษพืช มีลกั ษณะอ่อนนุ่ม ยยุ่ ขาดออกจากกันงา่ ย  กลิ่นของวสั ดุปยุ๋ หมักท่สี มบรณู จ์ ะไมม่ กี ล่ินเหม็น  ความร้อนในกองปุ๋ย อุณหภูมิภายในและภายนอกกองปยุ๋ ใกลเ้ คยี งกัน  สังเกตเหน็ การเจริญของพชื บนกองปุ๋ยหมัก  คา่ อัตราส่วนคาร์บอนต่อไนโตร เจนเท่ากบั หรือตา่้ กว่า 20 : 1 ประโยชน์ของป๋ยุ หมัก ปรับปรุงสมบัติทางกายภาพดิน ทา้ ใหด้ ินรว่ นซุย การระบายอากาศและการอุ้มน้าของ ดินดีขนึ เปน็ แหล่งธาตอุ าหารพืช เพ่ิมความต้านทานต่อการเปลี่ยนแปลงความเป็นกรดเป็นด่างของ ดิน เพม่ิ แหลง่ อาหารของจลุ นิ ทรีย์ในดิน “คนเรำถึงเวลำสมควรเปลย่ี นไป ก็ควรเปล่ียนไป”

ศูนยเ์ รยี นรู้เศรษฐกิจพอเพียงเพ่ือชุมชนคนอยกู่ ับปำ่ เลขที่ 132 หมู่ที่ 6 หมู่บำ้ นต้นนำ้ -หลักเหลก็ ต้ำบลปำกทรง อำ้ เภอพะโต๊ะ จังหวัดชมุ พร นำ้ หมักชวี ภำพจำกนำ้ ซำวข้ำว ส่วนผสม 1. น้าซาวข้าว 30 ลิตร 2. EM 100 ซซี ี 3. กากนา้ ตาล 1 ลติ ร วิธกี ำรท้ำ 1. น้าซาวข้าวเน้นส่วนท่ีมีสีขุ่น น้าท่ี 1 และ 2 หากมีจ้านวนมากวางทิงไว้ให้ ตกตะกอนแลว้ รนิ สว่ นทใ่ี สออก 2. น้ากากน้าตาลเขา้ ผสม คนใหล้ ะลาย 3. น้า EM เข้าผสม คนอกี ครัง 4. บรรจใุ นภาชนะหมักท่มี ฝี าปิดมิดชดิ อากาศเขา้ ออกไม่ได้ 5. วางไว้ในทีร่ ่ม ไมต่ ้องเปิดหรือเขย่าใดๆ เพียงสังเกตว่าภาชนะบรรจุตึงมาก ก็ค่อยๆ เปิดฝาให้แกส๊ ออกเบาๆ เม่อื หมดกป็ ดิ และหมักตอ่ ประมาณ 5 - 7 วัน นา้ ไปใช้ได้ วิธีกำรใช้ 1. EM หมกั นา้ ซาวข้าวผสมน้าอตั ราสว่ น 1 : 500 - เชด็ ถูพืนห้องของบ้านหรอื อาคาร - ฉีดพน่ ห้องครัว หอ้ งนอน ห้องรับแขก หรือหรืออื่นๆ เพอื่ กา้ จดั กลนิ่ อับ - ฉดี พน่ ขจัดกล่นิ อับภายในรถยนต์ 2. EM หมักน้าซาวขา้ วผสมน้าอัตราส่วน 1:200 - ท้าความสะอาดภาชนะถ้วยชามเชด็ ถบู ริเวณอา่ งล้างชาม - ล้างสุขภัณฑใ์ นห้องน้า - ฉีดพ่นถังขยะ และกองขยะ - ผสมน้ารดตน้ ไมใ้ นสวนภายในบ้าน 3. EM หมกั น้าซาวข้าวผสมน้าอตั ราส่วน 1:1 (บ้าบดั นา้ เสยี และรกั ษาส่งิ แวดลอ้ ม) - เท รด ราด ตามทอ่ และระบบน้าเสยี - เทใสช่ กั โครง โถปสั สาวะ - เทใสบ่ อ่ บ้าบดั น้าเสยี

นำ้ หมักชวี ภำพจำกเศษอำหำร ส่วนผสม 1. เศษอาหาร 15 ลิตร วธิ กี ำรท้ำ 2. EM 30 ซีซี 3. น้า 5 ลิตร 4. กากนา้ ตาล 1 ลติ ร 1. น้าเศษอาหาร (เช่นเศษผัก เศษข้าว เปลือกผลไม้ ฯลฯ) 2. นา้ กากนา้ ตาล+น้า+ผสมเข้าดว้ ยกนั ทงิ ไว้ 5 นาที 3. นา้ ส่วนผสมของขอ้ ที่ 2 มาเทใสใ่ นเศษอาหาร กวนให้ทวั่ 4. เปิดฝากวนทุกวนั 2 - 3 วัน 5. เมอื่ ครบ 1 สปั ดาห์ กจ็ ะไดป้ ุย๋ หมักจากเศษอาหารท่ีสามารถนา้ ไปใชป้ ระโยชนไ์ ด้ นำ้ หมกั ชวี ภำพจำกมะนำว สว่ นผสม 1. มะนาว 15 กิโลกรัม 2. นา้ 5 ลิตร วิธีทำ้ 3. กากน้าตาล 1 ลติ ร มะนาว 4. สารเร่ง พด.7 1 ซอง 1. นา้ เปลอื กมะนาวใส่ถงั 2. เอาสารเรง่ พด.7 กากนา้ ตาล นา้ ผสมเข้าดว้ ยกัน ทงิ ไว้ 5 นาที แลว้ เทใสถ่ ังเปลอื ก 3. ปดิ ฝาไว้ 2 - 3 วันกวน 1 ครงั 4. ทงิ ไว้ 10 - 15 วัน น้ามาใช้ได้

กำรทำ้ นำ้ หมักชวี ภำพ ศูนย์กสิกรรมธรรมชำตวิ ดั ป่ำยำง วัดป่ำยำง หมู่ 4 ต้ำบลท่ำงิว อ้ำเภอเมอื ง จังหวดั นครศรีธรรมรำช ขันตอนการเตรียมหวั เชอื จลุ นิ ทรีย์ด้วยตนเองมี 2 วิธี กำรผลติ หัวเชอื จลุ นิ ทรยี ์จำกจลุ ินทรยี จ์ ำกดนิ สว่ นประกอบ - เศษไม้ ใบไมผ้ ุและดนิ ท่ีมเี สน้ ใยเชอื ราสขี าว 60 กโิ ลกรัม - รา้ ละเอียด 15 กิโลกรัม - กากนา้ ตาล 6 กโิ ลกรัม - น้าสะอาด 120 ลิตร วธิ ที ำ้ หวั เชือจุลนิ ทรยี ์ 1) ผสมเศษไม้ ใบไม้ผุและดินท่ีมีเส้นใยเชือราสีขาวขึนปกคลุม กับร้าละเอียดเข้า ด้วยกัน 2) น้ากากนา้ ตาล 1 กโิ ลกรัม มาผสมใหเ้ ข้ากบั น้าสะอาด 20 ลติ ร แล้วน้าไปคลุกเคล้า กบั ส่วนผสมในขอ้ 1 ใหเ้ ข้ากนั จะไดส้ ่วนผสมที่มีความชืนประมาณ 30% 3) กองส่วนผสมในที่ร่มแล้วเกลี่ยกองสูงประมาณ 30 เซนติเมตร คลุมด้วยกระสอบ ป่านชุบน้า ทิงไว้ประมาณ 7 วัน หรือมีเส้นใยสีขาวกระจายทั่วกองโดยรดน้าให้กระสอบป่านชืนอยู่ เสมอ 4) น้าส่วนผสมท่ีได้ใส่ลงถังหมักแล้วเติมน้าสะอาด 100 ลิตร และกากน้าตาล 5 กิโลกรัม คนให้เข้ากันปิดฝาแล้วทิงไว้อย่างน้อย 7 วัน จึงกรองเอาหัวเชือจุลินทรีย์บรรจุเก็บไว้ใน ภาชนะที่มีฝาปิดสนทิ กำรผลติ หวั เชอื จุลนิ ทรียจ์ ำกสบั ปะรด สว่ นประกอบ - สับปะรด 2 ผล - กากน้าตาล 5 กโิ ลกรัม - นา้ สะอาด 20 ลติ ร วธิ ที ำ้ หวั เชอื จลุ ินทรยี ์ 1) หั่นสับปะรดเป็นชินเลก็ ๆ น้าลงบรรจใุ นถงุ หมกั

2) เติมน้าสะอาดและกากน้าตาล คนส่วนผสมให้เข้ากัน แล้วปิดฝาภาชนะให้สนิท หมกั ทงิ ไวอ้ ย่างน้อย 7 วัน หมัน่ คนสว่ นผสมระหว่างกากหมักทุกวนั กำรใช้ประโยชน์จำกหัวเชือจุลินทรีย์ ใช้ส้าหรับเป็นส่วนผสมท้าน้าสกัดชีวภาพ และ ปยุ๋ หมักแหง้ ชีวภาพ การผลผลิตหัวเชือจากจุลินทรีย์ในดิน ดีกว่าการผลิตหัวเชือจุลินทรีย์จามสับปะรด เพราะไดจ้ ลุ นิ ทรีย์ทเ่ี ปน็ ประโยชนห์ ลายชนิดกว่า และมีความทนทานต่อสภาพแวดลอ้ มในแปลงปลูก และเจรญิ เติบโตได้ดีในธรรมชาติ น้ำหมักจลุ นิ ทรยี ช์ วี ภำพ สูตร 1 - หน่อกล้วย+หนอ่ ไม้+ผักบงุ้ 3 กโิ ลกรัม - นา้ ตาลทรายแดงหรอื กากน้าตาล 3 กิโลกรมั - น้าสะอาดหรอื นา้ มะพร้าว 10 ลิตร สตู ร 2 - ผลไม้ เชน่ กลว้ ย มะละกอ ฟกั ทอง สบั ปะรด 3 กโิ ลกรัม - นา้ ตาลทรายแดงหรอื กากน้าตาล 3 กิโลกรัม - นา้ สะอาดหรอื น้ามะพรา้ ว 10 ลิตร วิธที ้ำ 1) น้าวสั ดหุ มกั มาสบั เปน็ ชินเล็กๆ พอประมาณ 2) นา้ ส่วนผสมลงถังหมกั คลุกเคลา้ กับกากน้าตาลหรือน้าตาลทรายแดง 3) เตมิ นา้ สะอาดหรอื น้ามะพร้าวลงในถงั หมัก 4) ใช้ไมค้ นส่วนผสมทังหมดให้เขา้ กนั ปิดฝาถงั หมัก หมกั ไว้ 90 วนั

ศูนย์กำรเรียนรปู้ รำชญช์ ำวบ้ำนบ้ำนโงกนำ้ ที่อยู่เลขท่ี 16 หมทู่ ่ี 8 บ้ำนโงกนำ้ ต้ำบลนำขยำด อำ้ เภอควนขนุน จังหวัดพทั ลุง กำรผลิตหวั เชอื จลุ ินทรีย์ดว้ ยภูมิปัญญำไทย สตู รกำรหมกั หัวเชือจลุ ินทรีย์ (นำ้ แม)่ เป็นการหมักน้าหวานจากพืชสีเขียว เช่น หน่อกล้วย หน่อไม้ ผักบุ้ง และควรเก็บ ในชว่ งเชา้ แลว้ น้ามาผสมดว้ ยกากน้าตาล หรอื น้าตาลทรายแดง วธิ ที ำ้ 1) หนั่ พชื ผักทีไ่ ดต้ ามขวาง 3 - 5 ซม. 2) ช่ังน้าหนักพืชทังหมด 1 ส่วน ใส่กากน้าตาล หรือน้าตาลทรายแดง 2 ส่วน อาจใส่ หัวเชอื นา้ แม่อกี 10 ช้อนแกง เพอ่ื เพ่มิ ความเขม้ ข้น 3) คลุกเคล้าพืชผักและน้าตาลให้หมุนไปทางเดียวกันเพื่อให้สวนทางกับกระแส แมเ่ หลก็ โลก 4) น้าไปบรรจุลงในถุงพลาสติก ปิดปากถังไว้ให้แน่นพอประมาณ หมักทิงไว้ในร่ม ไม่ให้โดนแดด 7 - 15 วัน จะได้หัวเชือน้าหวานหมักกรองเอาแต่น้าเก็บไว้ใช้ ส่วนกากให้น้าไปผสม ใสก่ บั กองปุ๋ย วธิ เี กบ็ รกั ษำ ควรเก็บไวใ้ นท่รี ม่ อยา่ ใหถ้ กู แดด จะท้าให้จลุ นิ ทรีย์ตายหากมีกลิ่นเหม็นให้เติมน้าตาล ทรายแดงลงไป แลว้ ปิดฝาไวเ้ หมือนเดมิ ประโยชน์และวธิ กี ำรนำ้ ไปใช้ 1) ใช้ปรบั โครงสร้างดิน ให้ผสมหัวเชือนา้ หวานหมกั 1 ส่วน ตอ่ นา้ 100 ส่วน น้าไปรด บนดิน แลว้ คลมุ ด้วยฟาง ปล่อยทิงไว้ 7 วันจึงคอ่ ยปลกู เมลด็ พืช 2) ใช้เป็นหัวเชือท้าปุ๋ยหมัก ให้ผสมหัวเชือน้าหวานหมัก 3 ช้อนแกงต่อน้า 15 ลิตร และเตมิ น้าตาลทรายแดง หรอื กากน้าตาล 3 ชอ้ นแกง น้าไปราดกองปุ๋ย 3) ใช้เร่งให้พืชเจริญเติบโตแข็งแรง ด้านทานโรคและแมลง ให้ผสมหัวเชือน้าหวาน หมกั 3 ช้อน ต่อนา้ 1 ปบ๊ี หรอื 20 ลิตร ฉดี ราด รด พืชผกั ชว่ งเจรญิ เตบิ โต 3 - 7 วนั ต่อ 1 ครัง

สตู รกำรหมักหัวเชือจุลนิ ทรีย์ (นำ้ พอ่ ) เป็นการหมักหัวเชือ จากผลไม้รสหวาน น้ามาห่ันผสมกับกากน้าตาล หรือน้าตาล ทรายแดง วิธที ้ำ 1) ห่ันผลไม้สุก 3 กิโลกรัม เช่น กล้วยน้าว้า มะละกอ ฟักทองแก่ หั่นเป็นชินเล็ก ๆ พอประมาณ 3 - 5 ซม. 2) น้ามาผสมกากน้าตาล 1 กโิ ลกรัม 3) คลุกเคลา้ ใหเ้ ข้ากัน 4) ทงิ ไว้ 2 ช่วั โมง ใสภ่ าชนะปดิ ฝาหมกั ไว้ในรม่ 7 - 15 วัน วิธีกำรใช้ ใช้รถหรือฉีดพน่ บา้ รุงดอกและผล ทุก 3 - 7 วัน ตอ่ ครังโดยใช้หัวน้าหมัก 1 ส่วน ต่อ น้าเปลา่ 1,000 สว่ น (หรือน้าหมกั 1 ชอ้ นโตะ๊ ตอ่ นา้ เปล่า 20 ลิตร) กำรพิจำรณำลักษณะทีด่ ที ำงกำยภำพในระหวำ่ งกำรหมกั เพือ่ ผลิตปยุ๋ อนิ ทรยี ์ *การเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ : ปรากฎเชือยีสต์และจุลินทรีย์ ชนิดอ่ืนเจริญเติบโต เต็มผวิ หน้าของวัสดหุ มัก ในช่วง 1-3 วนั หลังการหมัก *การเกิดฟองกา๊ ซ : มีฟองก๊าซเกดิ ขึนทผี่ วิ หนา้ ของวสั ดุและใตผ้ ิวของวสั ดหุ มกั *การเกิดกลิน่ แอลกอฮอล์ : ได้กลิน่ ของแอลกอฮอล์ ค่อนขา้ งฉนุ มาก *ความใสของสารละลาย : เป็นของเหลวใส ไม่ขนุ่ และคอ่ ย ๆ เปลี่ยนเปน็ สนี า้ ตาลเข้มขนึ กำรพจิ ำรณำปุ๋ยอนิ ทรียน์ ้ำทสี่ มบรู ณแ์ ล้ว 1) กลิ่นแอลกอฮอล์ลดลง 2) มีกลน่ิ เปรียว 3) ไม่มฟี องกา๊ ซ 4) ความเป็นกรด เปน็ ด่าง 3 - 4 กำรใช้ปุ๋ยอินทรียน์ ำ้ อตั ราการใช้ปุย๋ อนิ ทรยี น์ า้ 4 ส่วน ผสมกบั น้า 500 ส่วน หรือใช้ป๋ยุ อินทรียน์ ้า 4 ช้อน โต๊ะ ต่อน้า 20 ลติ ร ใช้ฉดี พ่นท่ใี บ หรอื ล้าต้น 10 วนั ตอ่ ครัง

กำรผลติ หัวเชอื จุลินทรยี ด์ ว้ ยภูมิปญั ญำไทย สตู รดินระเบดิ สว่ นประกอบ 1) ดินสมบรู ณ์ 1 กิโลกรัม 2) รา้ ละเอียด 1 กิโลกรัม 3) นา้ ตาลทรายแดง 2 ช้อนโตะ๊ 4) นา้ 1 - 2 แกว้ 5) ผ้าหอ่ 1 ผนื วธิ ที ้ำ 1) นา้ หน้าดินสมบูรณ์ คลกุ กับร้าละเอียด และน้าตาลทรายแดง 2 ช้อนโต๊ะ 2) เตมิ นา้ 2 แกว้ ให้ชืนพอหมาด ๆ เคลา้ ใหเ้ ข้ากัน ใชผ้ า้ ฝ้ายหรือกระดาษ หนังสอื พมิ พห์ อ่ ไว้ 3) ใชเ้ วลาในการเพาะเลียง 2 - 3 คืน 4) ผสมนา้ 20 กิโลกรัม กบั กากน้าตาล 10 กิโลกรัม น้าจุลินทรีย์ท่ีห่อผ้าไว้ ไปผสมลง ในน้าเลียงต่อไป 2-3 คนื น้าไปใช้ได้เลย วธิ กี ำรใช้ อัตราส่วนในการใช้ 1) ต้นกลา้ ออ่ น : น้าดนิ ระเบดิ 1 ส่วน ตอ่ น้า 1,000 สว่ น 2) ผักผลไม้ : น้าดินระเบิด 1 สว่ น ตอ่ นา้ 500 สว่ น 3) นาข้าว : นา้ ดนิ ระเบดิ 1 สว่ น ต่อน้า 800 ส่วน 4) ใช้ย่อยป๋ยุ หมกั : น้าดินระเบดิ 1 สว่ น กากน้าตาล 10 ส่วน ต่อน้า 10 สว่ น กำรต่อเชือนำ้ หวำนหมกั (ทงั น้ำพ่อและนำ้ แม่) หวั เชอื 1 สว่ น / กากนา้ ตาล 1 สว่ น/นา้ 10 สว่ น การผสมน้าหวานหมกั เพ่อื สรา้ งสตู รเรง่ สตู ร 1 ชว่ งการเจริญเติบโต น้าแม่ 10 ส่วน + น้าพ่อ 10 ส่วน สตู ร 2 ชว่ งเรง่ ดอก น้าแม่ 5 สว่ น + น้าพอ่ 5 สว่ น สตู ร 3 เรง่ ผล ราก หัว น้าแม่ 1 สว่ น + น้าพอ่ 10 สว่ น เวลานา้ ไปใช้จริง ๆ ให้ใชน้ ้าหวาน 1 ส่วนตอ่ นา้ 500 สว่ น

ปุ๋ยหมกั จลุ ินทรยี ์ (ปุย๋ น้ำ) ก่อนจะพูดถงึ เรือ่ งของการทา้ ปุย๋ หมักจุลินทรีย์หรือน้าขอเรื่องดิน ซ่ึงเป็นของคู่กับการ ใช้ปยุ๋ นักวชิ าการเกษตรกลา่ ววา่ ปุ๋ยคอื อาหารดนิ การปรับปรุงดินใหด้ ีขนึ หรอื อดุ มการณ์ขึนเพ่ือให้ พืชท่ีปลูกบนดินมีตราบงอกงามให้ผลผลิตตามท่ีเกษตรกรต้องการ คือการให้ปุ๋ยซ่ึงมีอยู่หลาย ประเภท ตามปกติในดินจะมีจลุ ินทรีย์โดยธรรมชาติอยู่แล้ว ถ้าดินดีจะมีจุลินทรีย์อยู่มาก ถ้าดิน เสียจะมีจุลินทรีย์อยู่น้อย การใช้ปุ๋ยคือการให้อาหารแก่จุลินทรีย์ในดินนันเอง ซึ่งนักวิชาการ เกษตรกร (อ.ววิ ัฒน์ ศลั ยกา้ ธร ศูนย์กสกิ รรมธรรมชาติมากเอือง 114/1 ม. 1 ต.หนองบอนแดง อ. บา้ นบึง จ.ชลบุรี โทร. 038-449009,081-7351403) รจู้ กั ดนิ การทา้ การเกษตร จ้าเป็นอย่างย่ิงทจี่ ะตอ้ งรู้จกั ดิน เพราะการท้าเกษตรกรรมจะส้าเร็จ มดี ินเปน็ ปัจจัยทส่ี ้าคญั ปัจจยั หน่งึ สภาพดินในภาคใต้ของประเทศไทย ตามสภาพภูมิศาสตร์ ภายใต้เป็นหลุม คาบ มหาสมุทรยาวในทะเล ในแนวทิศเหนือ ได้ สันกลางเป็นภูเขา ถัดลงไปทัง 2 ข้างลาดเขาไปสู่ทะเล คือ ทะเลจีนได้ทางด้านทิศตะวันออก และมหาสมุทรอินเดียในทางทิศตะวันตก ระดับดินถัดลงมา จากภูเขา จะเป็นท่ีสูงลูกระนาด คือแถบควน ซ่ึงเป็นดินค่อนข้างดี โดยเฉพาะในหุบเขา ปลูกพืชได้ งอกงามจึงมีการท้าสวนกันมาก เช่น สวนยางพาราสวนผลไม้ เช่น ทุเรียน มังคุด ลองกอง ถัดลงมา อีกเป็นท่ีราบซึ่งท้านาได้ ดินระดับนีจะมีดินอุดมสมบูรณ์ บริเวณท่ีลุ่มปากคลองหรือแม่น้า นอกนัน ต้องใช้ปุ๋ยช่วยปรับปรุงจึงจะท้านาได้ผล ถัดลงไปจะเป็นดินป่าพระปลูกพืชต่าง ๆ ไม่ค่อยได้ ยกเว้น ที่ดอนหรือถ้าจะท้าการปลูกพืชจะต้องขุดคูยกร่อง แต่ดินก็ขาดปุ๋ยโดยธรรมชาติ จะต้องตากดินไว้ เวลานาน ๆ และใช้ป๋ยุ ปรบั ปกดนิ เป็นอยา่ งมาก โดยเฉพาะปยุ๋ ชวี ภาพ หรือปุ๋ยจุลินทรีย์ โครงสร้ำงทำงดนิ สว่ นประกอบของดิน - นา้ - อากาศ - แร่ธาตุ - อนิ ทรยี วตั ถุ

ดินทัว่ ประเทศไทย แบง่ ได้ 62 กล่มุ ดินจะประกอบด้วย - แรธ่ าตุ 45% เช่น N,O,H - น้า 25% เปน็ ตวั ยดึ เกาะ และตวั ทา้ ลาย ใหพ้ ืชสามารถนา้ ปุ๋ยไปใชไ้ ด้ - อากาศ 25% เป็นชอ่ งวา่ งระหว่างส่วนผสมอนื่ ท้าใหด้ นิ รว่ นซุย - อินทรียวัตถุ 5% แหลง่ ที่มา เศษพืช ซากสัตว์ มูลสัตว์ - พืชไม่ต้องการอาหารมาก แตต่ อ้ งการให้ครบทุกหมู่ การปรับปรงุ ดนิ จะต้องให้ครบทัง 3 สว่ น คือ - ทางกายภาพดี ร่วนซุย สีค่อนข้างด้า มีกลิ่นจากมูลสัตว์ มีเศษพืช หรือเศณเหลือใช้ ผสมอยู่ ดไู ด้ด้วยตา - ทางชวี ภาพดี การยอ่ ยสลายของอินทรยี ์วตั ถุดี - ทางเคมีดี มธี าตอุ าหารครบ พืชนา้ ไปใชไ้ ดด้ ี นำ้ หมกั จุลินทรีย์ (ปุ๋ยนำ้ ) เป็นปุ๋ยชนิดหน่งึ ที่เกษตรกร สามารถผลิตขนึ เพ่ือใช้เองได้ เพราะใช้วัสดุของเหลือหรือ เศษสิ่งของ อาหารของคนเรา โดยเฉพาะจากพืช ถ้าคนเรามือดีสักหน่อยก็สามารถท้าปุ๋ยน้าใช้ได้ เป็นการลดต้นทนุ กวา่ ใชป้ ุ๋ยเคมี และไม่ท้าให้ดินเส่ือม แต่กลับท้าให้ดินอุดมสมบูรณ์ขึน เพ่ิมผลผลิต และใชง้ ่ายมาก ๆ การท้าปยุ๋ นา้ ใช้เองเป็นการสง่ เสริมเศรษฐกจิ พอเพียงทางหนง่ึ สูตรป๋ยุ น้า (ด.ร.นริ ันดร์ พมิ ล) ใช้สตู ร 3 : 1 : 1 : 10 (หมกั 120 วัน) 1) นา้ หนักวตั ถุดิบที่จะหมกั 3 กโิ ลกรัม ประกอบด้วยเปลือกผลไม้ หรือผลไม้ที่เน่าเสีย เชน่ เปลอื กทเุ รียน สัปปะรด มะละกอ เปลือกมังคุด ลางสาด ลองกอง ส้มต่าง ๆ หรือผลไม้เหล่านีท่ี เนา่ เสยี ท่ีขาดไม่ได้ คอื ขา้ วแกงบดู จากครัวเรอื น จะเพ่ิมคุณภาพให้ปุ๋ยนา้ มีจลุ ินทรีย์เพิม่ ขึน 2) น้าตาลแดง หรือกากน้าตาล 1 ลิตร หรือ 1 กิโลกรัม กากน้าตาลต้องละลายน้า ก่อนใสถ่ งั หมกั 3) หัวเชอื จลุ นิ ทรีย์ หรือ อี.เอม็ . 1 ลติ ร จะใชส้ ารเรง่ พด. 2 (1ซอง ตอ่ น้า 50 ลติ ร) 4) น้า 10 ลติ ร สูตรปุ๋ยน้ำ (พฒั นำทด่ี นิ )

วสั ดุส้าหรับทา้ ปยุ๋ อินทรยี ์น้า (50 ลิตร) สูตร 3 : 1 : 1 : 1 1) ใช้เศษปลา หอยเชอรี่ เศษผลไม้ เป็นวัสดุหลัก ( 30 กิโลกรัม) (ใช้เวลาหมัก 21 วนั ) 2) ผลไม้ (10 กโิ ลกรมั ) 3) กากน้าตาล (10 กิโลกรมั ) ใช้การเร่ง พด. 2,1 ซอง 4) นา้ (10 ลิตร) วัสดุส้าหรับท้าปุ๋ยอินทรยี ์น้า ( 50 ลิตร) สูตร 4 : 1 : 1 1) ผักหรอื ผลไม้ (40 กโิ ลกรัม) 2) กากน้าตาล (10 กิโลกรมั ) ใชส้ ารเรง่ พด. 2,1 ซอง (ใชเ้ วลาหมกั 7 วนั ) 3) น้า (10 ลติ ร) หมายเหตุ หากหมักใช้เวลามากว่าที่ก้าหนดไว้ยิ่งดี และถ้าไม่มีผล พด. 2 ให้ใช้หัวเชือ อี.เอม็ 1 ลิตร แทน ผล พด.2, 1 ซอง * ทัง 2 สูตร ใชผ้ สมน้ารดโคนต้นไม้ หรอื พืชผักอตั ราป๋ยุ น้า 1 ลติ ร ต่อนา้ 200 ลติ ร

ศนู ย์เรยี นรคู้ มุ้ ตำหนุ่ย 40/12 หมู่ 2 ต้ำบลกรุงชิง อ้ำเภอนบพติ ำ้ จังหวดั นครศรีธรรมรำช น้ำหมักชวี ภำพ ส่วนผสม 1) กล้วยน้าวา้ 3 กิโลกรมั 2) ฟักทองแกจ่ ดั 3 กโิ ลกรัม 3) มะละกอสกุ 3 กโิ ลกรัม 4) กากน้าตาลหรอื น้าตาลทรายแดง 3 กโิ ลกรัม วธิ ีทำ้ น้ากล้วยน้าว้า ฟักทอง และมะละกอที่เตรียมไว้สับให้ละเอียด คลุกด้วยกากน้าตาล หรือน้าตาลทรายแดงให้เข้ากัน หมักทิงไว้ 7 วัน หลังจากนันจึงเติมน้าสะอาดลงไปจ้านวน 9 ลิตร แล้วคนใหเ้ ข้ากัน และหมกั ตอ่ อกี 15 วนั จงึ นา้ ไปใชต้ ามวตั ถุประสงค์ทตี่ อ้ งการ วิธใี ช้ สามารถใช้เลยี งสตั ว์ไดท้ ุกชนดิ

ศนู ย์กำรเรียนรโู้ รงเรียนร้อยหวันพันธุ์ป่ำ 155 หมู่ 3 ต้ำบลเกำะเตำ่ อ้ำเภอปำ่ พะยอม จงั หวดั พัทลุง เทคโนโลยที ่จี ้ำเปน็ ในกำรทำ้ เกษตรกรรมย่งั ยืน กำรท้ำปยุ๋ หมกั ชีวภำพ วสั ดุอปุ กรณ์ 1) ถังหมักท่มี ีฝาปิด จะเป็นถงั พลาสตกิ หรอื โอ่งเคลือบมผี า้ ปดิ 2) กากน้าตาลทใี่ ชใ้ นการหมัก 3) พืชทุกชนิด เชน่ ผัก ผลไม้ ทงั แกแ่ ละออ่ นรวมทังเปลอื กทส่ี ดยงั ไม่เน่า ขันตอนวิธีกำร 1) เร่ิมจากการน้าพืช ผัก และผลไม้ลงผสมกับกากน้าตาลลงในภาชนะ ที่เตรียมไว้ใน อัตราดังนี กากน้าตาล 1 ส่วน ต่อพืชผัก ผลไม้ 3 ส่วน คลุกให้เข้ากัน ถ้ามีปริมาณมากโรยทับสลับ เปน็ ชันๆ 2) ใช้อิฐหรือหินทับบนพืชผักที่หมัก เพ่ือกดอากาศที่อยู่ระหว่างพืชผักโดยของหนักท่ี ทับควรมนี ้าหนกั 1 ใน 3 ของน้าหนกั พืชผัก ทับไว้ 1 คืน จงึ เอาออกได้ 3) ปดิ ฝาภาชนะทห่ี มักใหส้ นทิ ปอ้ งกนั ไม่ให้อากาศเขา้ ไปได้ เพอ่ื สร้างภาพทีเ่ หมาะสม ให้แก่จุลินทรีย์ หมักทิงไว้ 3 – 5 วัน จะเริ่มมีของเหลวสีน้าตาลอ่อนเกิดขึนจากการละลายตัวของ น้าตาลและน้าเลียงจากเซลล์ของพืช จะเป็นอาหารของจุลินทรีย์หลายชนิดของเหลวที่ได้เรียกว่า “น้าสกดั ชีวภาพ” 4) เมอื่ นา้ สกัดชีวภาพมีปริมาณมากพอ ประมาณ 14 วัน ให้ถ่ายน้าสกัดชีวภาพบรรจุ ในขวดพลาสติก ต้องคอยเปิดฝาขวดทุกวันจนกว่าจะหมดก๊าซ ส่วนกากท่ีได้น้าไปฝังเป็นปุ๋ยบริเวณ โคนตน้ ไม้ หรอื คลุกกบั ดนิ เกบ็ ไว้เพาะพันธ์ตุ น้ ไมก้ ไ็ ด้ 5) การเก็บรักษา เก็บถังหมักและน้าสกัดชีวภาพไว้ในท่ีร่มอย่าให้ถูกฝนและแสงแดด จัดนา้ สกัดชวี ภาพทผ่ี ่านการหมกั สมบูรณ์แล้ว ให้ปดิ ฝาให้สนิทสามารถเก็บไว้ได้นานหลายเดอื น วธิ กี ำรใช้ 1) ส้าหรับพืช ผสมน้าสกัดชีวภาพกับน้าในอัตรา 1 ส่วน ต่อน้า 500 – 1,000 ส่วน รดตน้ ไมห้ รือฉีดพ่นใบ โดยเรมิ่ ฉดี เมอื่ พชื เริ่มงอกกอ่ นทโ่ี รคและแมลงรบกวน ควรท้าในช่วงเช้า หรือ หลังฝนตก ทังนี ในดินต้องมีอินทรียวัตถุอย่างเพียงพอ เช่นปุ๋ยหมัก หญ้าแห้ง และฟางเป็นต้น การ ใชส้ ามารถใช้ไดก้ ับพชื ทุกชนดิ 2) ส่วนน้าสกัดชีวภาพเจือจางใช้แช่เมล็ดพันธ์ุ ก่อนน้าไปเพาะจะช่วยให้เมล็ดงอกเร็ว ขึนต้นกล้าแข็งแรงสมบูรณ์ ส้าหรับน้าสกัดชีวภาพสามารถน้าไปเป็นหัวเชือท้าปุ๋ยหมัก โดยใช้น้า หมกั 3 ชอ้ นแกง ต่อน้า 10 ลิตร แล้วเตมิ กากนา้ ตาล 3 ชอ้ นแกง คลกุ ผสมกับวตั ถุดบิ ในการผลิตปุย๋

ในอตั ราสว่ นตามปรมิ าณของวัตถุดบิ ทใ่ี ช้ผสม หมำยเหตุ การหมักในแต่ละครังควรใช้พืชผักและผลไม้ไม่ต้่ากว่า 3 ชนิด ย่ิงมากชนิดย่ิงดี โดยเฉพาะผลไม้ท่ีมีความหวานทุกชนิด ส้าหรับน้าหวานหมักสกัดชีวภาพ จากพืชผักและผลไม้ สามารถใช้ในการปรับปรุงโครงสร้างดินใช้เป็นหัวเชือปุ๋ยหมัก ใช้บ้าบัดน้าเสียใช้เร่งการเจริญเติบโต ของพืช เพม่ิ ความหวานและใชเ้ ร่งราก-หัวของพชื

ศนู ยศ์ กึ ษาและพัฒนาชมุ ชนไมเ้ รียง ตังอยเู่ ลขท่ี 141 หมู่ที่ 2 ตา้ บลไมเ้ รยี ง อา้ เภอฉวาง จงั หวัดนครศรีธรรมราช นำ้ หมกั ชีวภำพ สวนผสม 1. กลว้ ยน้าวา้ 3 กโิ ลกรัม 2. ฟักทองแกจ่ ดั 3 กิโลกรมั 3. มะละกอสกุ 3 กโิ ลกรมั 4. กากน้าตาล หรือน้าตาลทรายแดง 3 กโิ ลกรมั วิธที ้ำ น้ากล้วยน้าว้า ฟักทอง และมะละกอท่ีเตรียมไว้สับให้ละเอียด คลุกด้วยกากน้าตาล หรือน้าตาลทรายแดงให้เข้ากัน หมักทิงไว้ 7 วัน หลังจากนันจึงเติมน้าสะอาดลงไปจ้านวน 9 ลิตร แล้วคนใหเ้ ข้ากนั และหมักตอ่ อีก 15 วัน จึงน้าไปใชต้ ามวัตถปุ ระสงค์ท่ีต้องการ วธิ ใี ช้ สามารถใช้เลียงสตั วไ์ ดท้ กุ ชนิด

ศนู ยถ์ ่ำยทอดเทคโนโลยเี กษตรธรรมชำติไทย บำ้ นเลขที่ 95 หมู่ 5 ตำ้ บลช้ำงกลำง อ้ำเภอช้ำงกลำง จังหวัดนครศรธี รรมรำช นำ้ สกดั ชีวภำพ (BIOEXTRACT : B.E) น้าสกัดชีวภาพบี.อี. เป็นของเหลวสีน้าตาล มีกลิ่นหอม คล้ายดอกเห็ด หรือฟางข้าว รสเปรียว ได้จากการสกัดพืชสดหรือเนือสัตว์ และกากน้าตาล ได้ส่วนประกอบท่ีเป็นสารอินทรีย์ หลายชนดิ ทพี่ ชื สามารถน้าไปใชป้ ระโยชน์ได้โดยตรง และจุลินทรีย์ฝ่ายสร้างสรรค์ท่ีมีประสิทธิภาพ มากมาย ทังท่ีมีเป็นพวกกัดกินเชือโรค พวกย่อยสลาย พวกสร้างสารปฏิชีวนะ พวกก้าจัดแก๊ส และ พวกตรงึ ไนโตรเจน ตรึงคาร์บอน มีประโยชน์ทางด้านการเกษตรสงิ่ แวดล้อม และด้านการแพทย์ กำรทำ้ น้ำสกัดชีวภำพ B.E วัสดุกำรผลติ พชื สดสับเปน็ ชินเลก็ ๆ 3 กิโลกรัม กากนา้ ตาล หรอื นา้ ตาลทรายแดง 1 กิโลกรมั หมำยเหตุ : กรณีท้าดว้ ยเนอื สัตว์ เนอื สตั ว์ 1 กโิ ลกรัม กากน้าตาล 1 กโิ ลกรัม วิธีท้ำ 1) นา้ พชื สดและกากน้าตาล หรือเนือสด ละกากนา้ ตาล คลกุ เคลา้ ใหเ้ ขา้ กนั 2) ใสถ่ ังทบึ แสง ปดิ ฝาถัง 3) หมักไว้ 7 - 8 วัน จะมขี องเหลวสีน้าตาลไหลออกมา คือน้าสกดั ชวี ภาพ 4) กรอกใส่ขวด หรอื ถงั ปดิ ฝาให้สนิท เก็บไว้พรอ้ มใช้งาน “นำ้ สกดั ชวี ภำพทด่ี ี จะมีสคี ลำ้ กลิน่ หอม รสเปรยี ว” ปิ ดฝาถงั พชื สด 3 กิโลกรัม + กากน้าตาล 1 กิโลกรัม หรือ เน้ือสด 1 กิโลกรัม + กากน้าตาล 1 กิโลกรัม หมกั 7 - 8 วนั น้าสกดั ชีวภาพ

ภำพแสดง กำรท้ำนำ้ สกดั ชีวภำพ BIOEXTRACT การขยายหวั เชือนา้ สกัดชวี ภาพ ท้าได้โดยการน้าน้าสกัดชวี ภาพ 1 ลิตร + กากน้าตาล 1 ลิตร + น้า 20 ลติ ร ผสมกนั ใส่ขวดหรอื ถัง ปิดฝาให้สนิททงิ ไว้ 3 วนั นา้ ไปใชง้ านได้ ประโยชนข์ องน้ำสกดั ชวี ภำพ น้าสกัดชีวภาพสามารถน้าไปใช้ประโยชน์ทางด้านการเกษตร ประมง สิ่งแวดล้อม และสรา้ งผลิตภัณฑท์ ดแทนใช้ในครวั เรอื น กำรน้ำนำ้ สกดั ชวี ภำพไปใช้ประโยชน์ทำงกำรเกษตร นา้ สกดั ชวี ภาพสามารถน้าไปใชใ้ นทางการเกษตร ไดด้ ังนี 1) ผสมน้าให้เจือจาง ใช้ฉีดพ่น รด ราด พืชโดยตรง เพ่ือเร่งการเจริญเติบโต และลด การระบาดของหนอนและแมลงศตั รูพืช 2) ใช้เป็นหัวเชอื ผลติ ป๋ยุ ชวี ภาพ 3) ใชผ้ ลิตฮอรโ์ มนพชื 4) ใช้ทา้ เชือหมกั ชีวภาพกา้ จัดโรค หนอนแมลงศัตรพู ชื 5) ผสมกับน้า และอาหารใหส้ ัตวก์ ิน 6) ผสมน้าหยอดจมูก เปด็ ไก่ แทนวัคซนี 7) ใชก้ ้าจัดสารพิษที่ตกคา้ งในดิน ก้าจดั เชือโรคต่างๆ 8) ใชป้ รบั ปรุงคุณภาพดนิ หมำยเหตุ : การน้าน้าสกดั ชวี ภาพไปฉดี พ่นรดราดโดยตรง นา้ น้าสกัดชวี ภาพ 1 ชอ้ นโต๊ะ กากน้าตาล 1 ชอ้ นโต๊ะ น้า 10 ลิตร (1 : 1 : 500) ผสมและละลายให้ เขา้ กนั ใช้ฉีด รด ราด พืชผกั ไม้ผล ไมย้ ืนตน้ ไมด้ อก ไม้ประดับ นาข้าว เป็นประจ้า จะช่วยเร่งการ เจรญิ เตบิ โต ลดโรคระบาด และแมลงศัตรพู ชื

สำรอินทรยี ์ทปี่ รำกฏในนำ้ สกดั ชีวภำพ บี.อ.ี (BIOEXTRACT) 1) กรดอะมโิ น (AMONO ACID) ใชเ้ ป็นอาหารของพชื 2) กรดอนิ ทรยี ์ (ORGANIC ACID) ใชเ้ ปน็ อาหารของพชื 3) จิบเบอร์เรลลิน (GIBBERELLINS) ได้จากสารสกัดพืชสีเขียว กระตุ้นให้เกิดการยืด ตัวของเซลล์ ท้าให้ชอ่ ยาวขนึ ล้าต้นอวบใหญ่ 4) ออกซิน (AUXIN) พืชจะสร้างขึนท่ีบริเวณยอดอ่อน ล้าเลียงไปใช้ส่วนอ่ืนของพืช เช่น IAA (INDOLE ACITIC ACID) ท้าหน้าที่เร่งการเจริญเติบโต โดยจะกระตุ้นการขยายตัวของ เซลล์ ควบคุมการแตกตาขา้ ง กิ่งข้าง การเตบิ โตของผลการร่วงของใบ ดอกผล เร่งการออกดอกของ พชื บางชนดิ 5) ไซโตไคนิน (CYTOKININS) สร้างขนึ บริเวณปลายราก เชน่ ZEATIN จะท้าหน้าท่ีใน การเกดิ ตา การแบ่งเซลลก์ ารเจริญเตบิ โตของลา้ ตน้ ทา้ ลายเชอื ราทเ่ี ปน็ โทษตอ่ พืช 6) เอทธิลีน (ETHYLENE) เป็นฮอร์โมนท่ีอยู่ในรูปก๊าซ พืชสร้างได้มากในช่วงผลไม้จะ สกุ ทา้ หนา้ ท่คี วบคุมความแก่ของพืช เร่งการสกุ ของผลไม้ เร่งการหลุดร่วงของผล ดอก ใบ 7) สารยับยังการเจริญเติบโต (PLANT GROWTH INHIBITORS) พืชสร้างขึนมาเพ่ือ ยับยังมิให้ฮอร์โมนชนิดอื่นกระตุ้นพืชเติบโตเร็วเกินไป จะควบคุมการพักตัว การหลุดร่วงของใบ ดอก ผล การควบคมุ การออกดอก เช่น ABA (ABSCISIC ACID) 8) วติ ามนิ ซี และวิตามนิ อี เมื่อเอาพืชสด และกากน้าตาล หรือเนือสัตว์ และกากน้าตาล มาหมักไว้ในถังอับ อากาศ ประมาณ 7 - 8 วัน จะได้น้าสกัดชีวภาพ และจุลินทรีย์ธรรมชาติฝ่ายสร้างสรรค์หลายชนิด แบ่งเป็นกลุ่มตา่ งๆ ดงั นี 1) กลุ่มจลุ ินทรีย์สงั เคราะหแ์ สง (PHOTOSYNTHETIC) ประมาณ 4 แฟมมลิ ี่ 2) กลุ่มแบคทีเรียแลคโตบาซลิ ลัส (LACTOBACILLUS) ประมาณ 8 - 10 แฟมมลิ ี่ 3) กลุ่มรา และฟงั ไจตา่ งๆ มากทส่ี ุด เป็นรารปู เส้นใยสีขาว 4) กลุ่มยีสต์ (YEAST) ประมาณ 2 - 3 แฟมมิล่ี หมำยเหตุ : จุลินทรีย์ที่พบในน้าสกัดชีวภาพได้จากการวิจัยของสถาบันวิจัย จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลัยโดยใชห้ ยวกกล้วย และกากน้าตาลเปน็ ตวั อย่างวจิ ยั

ศนู ย์เรยี นรู้คณุ ธรรมเพ่ือเศรษฐกิจพอเพยี ง ตังอยูเ่ ลขที่ 77 หมู่ 1 ตำ้ บลบ้ำนหำร อำ้ เภอบำงกลำ้่ จังหวัดสงขลำ นำ้ หมกั จำกเศษอำหำร สว่ นประกอบ 1. เศษผักและเศษอาหารในครวั เรือน 3 กโิ ลกรมั 2. นา้ ตาลทรายแดง นา้ ตาลโตนดหรอื กากนา้ ตาล 1 กิโลกรมั 3. น้าสะอาด 10 ลิตร 4. ถังหรอื ภาชนะท่มี ฝี าปิด 1 ใบ วธิ ีทำ้ 1. ใสน่ า้ ตาลและนา้ ลงในถัง คนให้ละลาย 2. ใสเ่ ศษผกั และเศษอาหารลงไปในถงั กดให้จมนา้ หรือใชห้ ินทับ 3. ปดิ ฝาให้สนิท วางให้ในทีร่ ่มไมโ่ ดนแดดและฝน 15 วนั - 3 เดือน ถ้ามีหัวเชอื เก่าใส่ ลงไปดว้ ย จะช่วยให้การหมกั มปี ระสทิ ธิภาพมากขึน วธิ ใี ช้ ใชผ้ สมนา้ รดพชื ผลทางการเกษตรโดยใชน้ า้ หมัก 1 แก้วตอ่ น้า 20 ลิตร

ศูนย์ปรำชญ์ชำวบ้ำนปิยำมมุ ัง ตังอยู่เลขที่ 111/1 หมู่ 3 บ้ำนปยิ ำมุมัง ตำ้ บลปิยำมุมัง อ้ำเภอยะหร่งิ จังหวัดปัตตำนี น้ำหมักดินระเบิด ส่วนประกอบ 1) ดนิ ทอี่ ุดมสมบรู ณใ์ นท้องถน่ิ 1 กิโลกรัม 2) ร้าละเอยี ด 1 กิโลกรัม 3) นา้ ตาลทรายแดง 2 ชอ้ นโตะ๊ 4) นา้ 1 - 2 แกว้ 5) ผ้าฝ้าย 1 ผืน วธิ ที ำ้ 1) น้าดินท่ีอุดมสมบูรณ์ในท้องถิ่นมาคลุกเคล้ากับร้าระเอียดและน้าตาลทรายแดง 2 ชอ้ นโตะ๊ แล้วเติมน้าประมาณ 1-2 แก้ว ขึนอยู่กับฤดูกาลให้ได้ความชืนพอหมาดๆ แล้วใช้ผ้าฝ้ายห่อ ไว้ 2) ใชเ้ วลาในการเพาะเลยี ง 2-3 คืน จะเป็นก้อนแขง็ เพราะเชือราสขี าวเดินเตม็ กอ้ น 3) ผสมน้า 20 กิโลกรัม กับน้าตาลทรายแดง (หรือกากน้าตาล) 1 กิโลกรัม น้า จุลินทรยี ์ท่ีเพาะเลยี งครบ 2-3 คนื ไปเลียงในน้าทผี่ สมไว้แล้ว เลียงตอ่ ไป 2-3 คืน สามารถน้าไปใช้ได้ เลย วธิ ีใช้ : อัตราส่วนในการผสม 1) ต้นกลา้ อ่อน น้าดนิ ระเบดิ 1 สว่ นต่อนา้ 1,000 สว่ น 2) ผักผลไม้ น้าดินระเบดิ 1 ส่วนตอ่ นา้ 500 ส่วน 3) นาข้าว น้าดนิ ระเบดิ 1 ส่วนต่อน้า 800 ส่วน

นำ้ หมักพชื สีเขยี ว ส่วนประกอบ 1) นา้ ตาลทรายแดง , นา้ อ้อย หรือกากนา้ ตาล 1 กิโลกรัม 2) พืชสดสเี ขยี ว 3 กโิ ลกรมั (ท่ีนิยมใช้ได้แก่ ผักบุ้ง หน่อไม้ หน่อกล้วย โดยจะใช้อย่าง ใดอยา่ งหน่ึงหรอื หลายอยา่ งรวมกันกไ็ ด้) วธิ ีทำ้ หั่นพืชสีเขียวให้มีขนาดประมาณ 3 - 5 ซ.ม. น้าข้อ 1 คลุกเคล้าลงไป โดยคนไปทาง เดียวกันจนน้าตาลละลายไปท่ัวพืชสีเขียว ตังทิงไว้ 2 ช่ัวโมงขึนไป แล้วปิดด้วยฝาถังหรือกระดาษสี ขาวสะอาดหมกั ไว้ 7 - 15 วันกใ็ ช้ได้ วธิ ีใช้ ใช้รดหรือพ่นบ้ารุงต้นอ่อนและใบพืชทุก 3 - 7 วันต่อครัง ใช้น้าหมัก 1 ส่วนต่อ นา้ เปลา่ 1,000 ส่วน (นา้ หมกั 1 ชอ้ นโตะ๊ ต่อน้าเปลา่ 20 ลิตร) นำ้ หมกั ผลไม้ ส่วนประกอบ 1) น้าตาลทรายแดง, นา้ ออ้ ย หรือกากนา้ ตาล 1 กิโลกรมั 2) ผลไม้สกุ 3 กโิ ลกรัม (กลว้ ยนา้ ว้าสกุ มะละกอสุก ฟกั ทองแก่) วิธที ำ้ หั่นผลไม้สุกให้มีขนาดประมาณ 3 - 5 ซ.ม. น้าข้อ 1 คลุกเคล้าลงไปโดยคนไปทาง เดียวกนั จนนา้ ตาลกระจายทว่ั ผลไม้ ตังทิงไว้ 2 ชว่ั โมงขึนไปแล้วปิดผาหมกั ไว้ 7 - 15 วนั ก็ใชไ้ ด้ วธิ ใี ช้ ใช้รดหรือพ่นบ้ารุงต้นอ่อนและใบพืชทุก 3 - 7 วันต่อครัง ใช้น้าหมัก 1 ส่วนต่อ น้าเปลา่ 1,000 สว่ น (น้าหมกั 1 ชอ้ นโต๊ะ ต่อน้าเปลา่ 20 ลติ ร)

กำรทำ้ ป๋ยุ หมักจำกเศษอำหำรภำยในบำ้ น สว่ นประกอบ 1) เศษอาหารภายในบา้ นเรือน 3 กิโลกรมั 2) กากน้าตาล 1 กิโลกรัม 3) ถุงพลาสตกิ ทบึ 1 ใบ 4) ถังหมกั มฝี าปดิ 1 ใบ 5) จุลินทรีย์ 1 ช้อน วธิ ีท้ำ 1) น้าเศษอาหารต่างๆ ที่ไมใ่ ช้แล้ว เช่น เศษอาหาร เศษผกั จากการประกอบอาหาร 2) น้ามาคลุกเคล้ากับกากนา้ ตาลให้เขา้ กัน 3) น้าไปบรรจุถุงพลาสติกทึบ 4) ผกู ปากถงุ ให้แน่น 5) นา้ ไปบรรจใุ นถงั หมกั ทงิ ไว้ 7 วนั นา้ มาใช้ได้ วิธใี ช้ 1) น้าทไี่ ด้จากการหมกั นา้ มาผสมนา้ 1 ช้อนตอ่ น้า 100-500 ส่วน 2) กากน้าไปผสมกับแกลบหมักทิงไว้ 7 วนั นา้ ไปปลกู ไม้กระถางได้

ศูนย์เรยี นรเู้ ศรษฐกจิ พอเพียงต้ำบลบุดี ตังอยู่หมู่ 6 บำ้ นบเู กะคละ ตำ้ บลบดุ ี อำ้ เภอเมือง จังหวัดยะลำ กำรทำ้ น้ำหมกั ชีวภำพจำกของเสีย วัสดอุ ปุ กรณ์.. 1) ถังขนาด 30 ลิตร 2) ไมพ้ าย สว่ นผสม 1) ไขไ่ ก่ 1 กโิ ลกรมั 2) นม 1 กิโลกรมั 3) นา้ เปลา่ 5 ลติ ร 4) กากนา้ ตาล 1 กโิ ลกรัม 5) นา้ หมกั 1 ลิตร วธิ ีทำ้ /ขนั ตอน น้าส่วนผสมทุกอย่างใส่ลงในถังแล้วคนให้เข้ากันปิดฝาตังไว้ให้เปิดแล้วคนให้เข้ากัน ประมาณ 1 อาทิตย์น้ามาใชไ้ ด้เลย วิธีใช้ นา้ ชีวภาพ 80 ซีซี ผสมน้า 1 ปบี ใช้รดตน้ ไม้ หรอื ถุงเพาะเห็ด ประโยชน์ 1) เป็นปยุ๋ ใหต้ ้นไม้ 2) เปน็ ตวั ดับกล่ินในคูระบายน้า 3) เทลงในโถสว้ มเพ่ือดบั กลิ่นและท้าใหส้ ว้ มเตม็ ช้า

ศนู ยเ์ รียนรูเ้ ศรษฐกจิ พอเพียงบ้ำนหน้ำควำย ตังอยูเ่ ลขที่ 107/1 หมูท่ ี่ 12 บ้ำนหน้ำควำย ตำ้ บลนำท่ำมเหนือ อ้ำเภอเมือง จังหวดั ตรงั กำรผลิตนำ้ หมกั ชีวภำพ น้ำหมักชีวภำพ คือน้าหมักที่ได้จากการหมักสารอินทรีย์ เช่น พืชหรือสัตว์ต่าง ๆ กับ น้าตาลหรือกาก น้าตาล และจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ เพื่อเป็นปุ๋ยแก่พืชหรือเป็นสมุนไพรป้องกัน โรคแมลงศตั รพู ชื หรือเป็นฮอรโ์ มนเร่งการเจรญิ เตบิ โตของพชื 1. สตู รเรง่ กำรเจริญเติบโตของพชื วิธีท้ำ ใช้ส่วนอ่อนของพืชผักอวบน้าและโตเร็วทุกชนิดมาหมัก เช่น ผกั บุ้ง ยอดถั่วต่าง ๆ ยอดพืชคลุม หน่อกล้วย หน่อไม้ หญ้าโตเร็ว หรือธัญพืชโตเร็วชนิดอื่น จ้านวน 3 กิโลกรัม น้ามาสับแล้วเคล้ากับกากน้าตาล จ้านวน 1 กิโลกรัม จุลินทรีย์ 2 ช้อนโต๊ะ เทน้า 10 ลิตร ลงไปในถังหมัก แล้วใช้ของหนักกดทับไว้ให้พืชจมน้าปิด ฝาถังไว้ 7-15วัน จะกลายเป็นปุ๋ยน้า หมักเรง่ การเจริญเตบิ โตของพืช วธิ ใี ช้ นา้ น้าท่ีได้จาการหมัก 3 ช้อนโต๊ะ ไปผสมน้า 1 ป๊ีบ (20 ลิตร) รด นา้ ต้นไม้หรือพชื อื่น ๆ 7 วนั ตอ่ ครัง 2. สตู รเรง่ กำรออกดอกของพชื วิธีท้ำ ใช้ผลไม้สุกที่มีสีเหลืองทุกชนิด เช่น กล้วย มะละกอ ฟักทอง ส้มเขียวหวาน สับทังเปลือก สับเป็นชินเล็ก ๆ จ้านวน 3 กิโลกรัม หมักในถังพลาสติกกับน้าตาล 1 กิโลกรัม และน้า10 ลิตร จุลินทรีย์ 2 ช้อนโต๊ะ กดให้เนือผลไม้จมอยู่ในน้าปิดภาชนะบรรจุให้ดี หมกั ไว้ 15 วนั จึงนา้ น้าออกมาใช้รดพชื เพอื่ เร่งการออกดอกของพืช วิธใี ช้ ใช้ 3 ช้อนโตะ๊ ผสมกับน้า 1 ป๊ีบ (20 ลิตร) รด 7 วันต่อครงั 3. สตู รปอ้ งกนั กำ้ จัดแมลงศัตรพู ืช วิธีท้ำ ใช้พืชที่มีพิษในตัวเอง เช่น หนอนตายอยาก โล่ติน ล้าโพง หัว กลอย ยาสูบ น้อยหน่า สะเดา เทียม สาบเสือ ขิง ข่า โหระพา ไพล ชะพลู ฯลฯ น้าใบ ราก หัวพืช เหล่านีมาสับละเอียด จ้านวน 3 กิโลกรัม กากน้าตาล 1 กิโลกรัม จุลินทรีย์ 2 ช้อนโต๊ะ น้า 10 ลิตร แล้วน้ามาหมัก 7-15 วนั วิธีใช้ น้ามาฉีดพ่นป้องกันก้าจัดแมลง ศัตรูพืชได้ดี โดยใช้ 3 ช้อนโต๊ะ ตอ่ น้า 1 ปี๊บ (20 ลติ ร ) พ่น ตอนเยน็ 7 วนั ตอ่ ครัง

4. สูตรปอ้ งกันโรคพืช วิธีท้ำ ใช้พืชท่ีมีรดฝาดหรือขม เช่น เปลือกเคี่ยม บอระเพ็ด ผลหมาก เปลือกมังคุด เปลือกเงาะ ใบมะรุม ฯลฯ มาหมักตามสูตรพืช 3 ส่วน ต่อกากน้าตาล 1 ส่วน ต่อน้า 10 ส่วน และ จลุ นิ ทรยี ์ 2 ช้อนโต๊ะ หมกั 7 - 15 วัน วิธีใช้ ใช้ 3 ชอ้ นโต๊ะผสมน้า 1 ป๊บี (20 ลติ ร) ฉดี พน่ เป็นเวลา 7 วันตอ่ ครังจนกว่าจะหาย 5. สตู รปยุ๋ หมักสำ้ หรับลองกอง สูตร 1 บำ้ รุงต้น สว่ นผสม 1) ร้าขา้ ว 3 กิโลกรมั 2) ปลาป่นละเอยี ด 3 กโิ ลกรมั 3) หวั เชอื อีเอ็ม (หรือ พด.1) 1 ลติ ร 4) น้า 25 ลิตร วธิ ที ้ำ นา้ สว่ นผสมทงั หมด กวนใหเ้ ข้ากัน หมักไวใ้ นภาชนะ 10 วัน วิธใี ช้ น้าน้าหมกั ทก่ี รองเอากากออกแลว้ 60ซีซ.ี ผสมน้า 20 ลติ รฉดี พน่ หรอื ราดโคนต้นเดือน ละ1-2 ครงั สูตร 2 บ้ำรุงดอก ส่วนผสม 1) ขีไก่ 1 กิโลกรมั 2) รา้ ละเอียด 1 กิโลกรัม 3) หวั เชอื อีเอม็ หรือ (พด.1) 1 กิโลกรัม 4) กากน้าตาล 2 ช้อนโตะ๊ วธิ ีท้ำ น้าส่วนผสมทังหมดคลุกเคล้าให้เข้ากัน เติมน้าลงไปเล็กน้อยพอป้ันเป็นก้อนได้ บรรจุ ลงผ้า ผูกปากถุงหมักไว้ 2 คืน ครบตามก้าหนด ให้น้าปุ๋ยหมักออกผ่ึงแดด 2 - 3 วัน จากนันมาห่อ ผ้าขาวบาง อัตรา 1 กิโลกรัม ต่อน้า 5 ลิตร เติมกากน้าตาลอีก 2 ช้อนโต๊ะ หมักไว้จนหมดกล่ิน กรองเอาส่วนท่เี ปน็ กากออกไปท้าปยุ๋ ตน้ ไม้ วธิ ใี ช้ น้านา้ หมัก อัตรา 3 ช้อนโต๊ะ ผสมน้า 1 ปี๊บ ฉีดพ่นท่ีก่ิงลองกองออกดอก แล้วจึงหยุด ฉีดพน่ น้าหมกั ได้