Bilgisayar Donanımı ve Bileşenleri

Bilgisayarın Tanımı ve Gelişimi Bilgisayar yüksek hesaplama kabiliyeti sayesinde bilgileri işleyebilen, depolayabilen ve çıkış birimleriyle bunları sunabilen elektronik bir aygıttır. 1 ve 0 mantığı ile ikili sayı sistemine göre çalışmaktadır. 1 – 0 bilgisi devreden akıp geçip geçmemesi durumunu gösterir. İlk modern bilgisayar olan Eniac yaklaşık bir ev büyüklüğünde ve 30 ton ağılığında idi. Bilinen ilk bilgisayar aslında bir ABAKÜS’tü. Sadece basit matematiksel işlemler yapabiliyordu. Matematiğin bilgisayar bilimiyle ilişkisinin en belirgin örneği matematik yazılımlarıdır.

II. Dünya Savaşı esnasında ABD'li bilimadamları tarafından inşa edilen ENIAC ilk çıkan bilgisayardı. ENIAC, yaklaşık 167 m² bir alana sığıyordu. ENIAC (İngilizce: Electronic Numerical Integrator And Computer Türkçe: Elektronik sayısal entegreli hesaplayıcı) Bu ilk bilgisayarın siparişi, 1941 yılında ABD’nin II. Dünya Savaşı'na katılmasıyla birlikte ordu tarafından gizli olarak Pennsylvania Üniversitesi'ne ait elektrik mühendisliği okulu Moore School of Electrical Engineering'e verildi. Amaç daha az isabet hatalı uzun menzilli top ve füzelerin hesaplamalarında kullanılmasıydı. Bilim adamları John Mauchly ve Presper Eckert tarafından yaklaşık 4 yılda imal edildi. Yaklaşık maliyeti 500.000 dolar idi. ENIAC ilk deneme çalışmasına 1945 yılında başladı. Gerçek anlamda çalışabilmesi ise 1947 yılını buldu. Ancak 2 Eylül 1945’te Japonya’nın teslim olmasıyla savaş sona ermişti ve böyle bir makine için ihtiyaç da kalmamıştı. ENIAC 1947 yılında basına tanıtıldı.

1942-56 yılları arasında 1.kuşak elektrik lambalı bilgisayarlar, 1956-63 yılları arasında transistörlü 2.kuşak bilgisayarlar geliştirildi. Yazılım kavramı 2.kuşakla birlikte ortaya çıktı. Türkiyede ilk bilgisayar kullanımıda bu döneme denk gelmektedir. 1960 yılında Karayolları Genel Müdürlüğünde IBM-650 Data Processing Machine adlı bilgisayar sistemi 12 yıl hizmet vermiştir. 1964-71 yılları arasında yonga ( chip ) adı verilen entegre ( bütünleşik ) devreli 3.kuşak bilgisayarlar üretilmiştir. 1971 yılları sonlarında ise Intel 4004 gibi mikroişlemcilerle birlikte 4.kuşak bilgisayarlar ortaya çıkmıştır. 1980 lere gelince çamaşır makinesi gibi birçok makinenin denetleyici donanımlarındaki yerlerini almaya başlamışlardır. Aynı dönemde kişisel bilgisayarların ( personal Computer – pc ) üretimi yaygınlaşmıştır. 1990 larda ise internetin yaygınlaşmasıyla birlikte hayatın her alanında bilgisayar kullanımı yaygınlaşmıştır.

Türkiye’nin ilk bilgisayar destekli karayolu olan Eğitim sonrası Türkiye’nin ilk bilgisayar 63 km uzunluğundaki Polatlı - Sivrihisar yolu için programcıları olan ekip, 18 yıl boyunca IBM yapılan hesaplamalar IBM 650 ile 1 saatte yapıldı. 650 ile köprü ve yol güzergah Daha öncesinde 3 - 4 ayı bulan hesaplamaların 1 hesaplamaları, maliyet analizi, envanter saate inmesi; teknolojinin, ekonomik ve toplumsal kaydı gibi konularda Karayolları dönüşüme büyük etkide bulunacağının çalışanlarının yardımına koştu. Aynı yıl habercisiydi. içinde IBM, Karayollarında “IBM Merkezi” adında ilk bilişim merkezini kurdu. Fizik, matematik ve inşaat alanında eğitim almış kişilerden oluşan alaylı ekip ABD Karayolları İdaresinden gelen uzman tarafından verilen 1.5 aylık kurs ile IBM 650’yi kullanmayı ve programlamayı öğrendi.

Donanım ( Hardware ) Bilgisayarın fiziksel ve elektronik parçalarının tümüne donanım denir. İç donanım birimleri: Bir donanım birimi başka bir donanım parçası içerisinde yer alıyorsa «iç donanım» olarak adlandırılır. Ekran kartı, RAM, sabit disk, anakart vb. gibi. Dış donanım birimleri: Bilgisayar kasası içerisinde yer almayan; ancak çeşitli portlar, bağlantı yuvaları ya da kablosuz olarak bilgisayara bağlanabilen cihazlar «dış donanım» veya «çevre birimleri» olarak adlandırılır. Klavye, fare, monitör, yazıcı, tarayıcı gibi.

Kullanım Alanına Göre Donanım Birimleri Sistem Birimleri: Bilgisayarın çalışmasını sağlayan temel bileşenlerdir. Anakart, güç kaynağı, ses kartı gibi. Giriş Birimleri: Bilgilerin herhangi bir şekilde merkezi işlem birimine iletilmesini sağlayan aygıtlardır. Klavye, fare, mikrofon, kamera gibi. Çıkış Birimleri: Elde edilen sonuçları kullanıcının anlayabileceği şekilde dış ortama aktarmayı sağlayan aygıtlardır. Yazıcı, ekran, kulaklık gibi. Merkezi İşlem Birimi: CPU – Gelen bilgilerin işlendiği, sonuçların üretildiği ve hangi birime iletileceği kararının verildiği birimdir. Intel core i7, AMD FX CPU gibi. Depolama Birimi: Verinin geçici ya da kalıcı olarak saklanmasına yarayan aygıtlardır. RAM, ROM, sabit disk, solid disk, usb bellek gibi.

TEMEL ELEKTRONİK Elektrik Akımı: Pilimiz ya da güç kaynağımızın iki kutbu bulunur. Bunlar + ve – kutuplarıdır. Elektriğin akabilmesi için iletken malzeme bulunur.. Örneğin altın, demir, alüminyum, bakır gibi. Elektrik kaçağı olmaması için iletken maddelerin çevresinde plastik malzemeler olmalıdır. Elektrik akımının birimi Amper’dir. A harfi ile sembolizedir. Akımın sayısına ise frekans adı verilir. Birimi Hz. ( Hertz )

Voltaj (Gerilim) : Elektrik akımının akması için kuvvet gereklidir. Bu kuvvete Voltaj denir. Birimi Volttur. V harfi ile gösterilir. Volt birimi adını ilk pilin mucidi İtalyan fizikçi Alessandro Volta’dan almıştır. Örnek olarak 1.5 V ve 9V ‘luk piller gibi. Direnç: Akıma karşı gösterilen etkidir. Birimi Ohm’dur. İsmini Alman fizikçi George Simon Ohm’dan almıştır. Akımı kısıtlamak için kullanılırlar. ( Ohm kanunu: V = I x R )

DİJİTAL SİNYALLER Sürekli olmayan sinyallerdir. Sinyal yükseldiğinde değeri 1 olur, alçaldığında ise değeri 0 olur. 1 iken elektrik var demek, 0 ise elektrik yok demektir. ANALOG SİNYALLER Sürekli sinyallerdir. Şiddetleri ve yönleri değişir. Analog pinleri sayesinde analog sinyalleri kullanabiliriz. Dijitalde 1 ve 0 üzerinden sinyal yararken, analog sinyaller 0 ile 1023 arasında sinyal yayımı yapar. Analogdaki 0 dijitaldeki 0, analogdaki 1023 dijitaldeki 1 e denk gelir.

ELEKTRİKSEL GÜVENLİK TEDBİRLERİ - Açıkta kalmış uçlara dokunmayın - Elektrikli aletleri sadece yalıtımlı noktalarından tutun. - Elektrikli aletlerin kapaklarını kapalı tutun. - Elektrikli aletlerle çalışırken mümkün olduğunca iki elinizi birden kullanmayın. - Elektrik olan uçlara bir şeyler yapıştırmayın. - Çalışırken saat ve ziynet eşyası gibi takıları çıkartın. - Ellerinizin kuru ve temiz olmasına dikkat edin. - Islak zemin ve ortamlarda çalışmayın.

BİLGİSAYAR ENERJİ KAYNAKLARI Bilgisayarlar DC doğru akım elektrik enerjisiyle çalışırlar. Bu nedenle prizden alınan alternatif AC akımın DC ye çevrilmesi gerekmektedir. Bu işlevi kasalarda güç kaynağı, cep telefonlarında adaptörler gerçekleştirir. ! Bilgisayarlarda CMOS bilgilerinin saklanabilmesi amacıyla BIOS pili kullanılır. GÜÇ KAYNAĞI – POWER SUPPLY Bilgisayarımızdaki donanımların ihtiyacı olan gücü sağlayan donanımdır. Bilgisayara gelen elektriği ayarlayarak bilgisayardaki parçaları korur. Güç kaynakları fanının dönmediği, voltaj değerlerinin okunmadığı, Belirsiz kilitlenme ve kapanma durumlarında arızalanırlar.

Güç Kaynağı Montajı /.video

ADAPTÖRLER Küçük değerlerdeki akımı çeviren cihazlardır. Bir adaptörün Ac ve Dc çıkış değerlerinin kullanılacak cihazın özelliklerine uygun voltaj ve amperde olması önemlidir. Aşırı ısınma, düşme, topraksız priz kullanma, kablolarda oluşan ezilmeler ve kopmalar genel adaptör arızalarındandır. Bozulan adaptör yerine kalitelisi kullanılmalıdır. ! Laptop adaptörü alırken orjinaline uygun değerlerde adaptör alınmalıdır. Aksi taktirde güç yetersizliğinden dolayı bazı uygulamalar çalışmayabilir.

KESİNTİSİZ GÜÇ KAYNAĞI - UPS Elektriğin kesilmesi durumunda donanımların çalışmasını sağlayan bir cihazdır. Şebeke enerjisinin gerilim ve frekans değerlerinde düzenli bir enerji üretir. Bu cihazlar bilgi kaybına fırsat vermeden enerjiyi desteklemektedir. Kendisine bağlı cihazları parazitlere karşı korur. Offline UPS: Kesinti anında devreye girer. Online UPS: Elektrik kesildiğinde ya da sınırların dışına çıktığında devreye girer. Line Interactive UPS: Her zaman devrededir. Sürekli devrede olduğundan transfer gecikmesi meydana gelmez.

PİLLER Pil gruplarına batarya adı verilir. 3kg. In altındaki piller taşınabilir sınıfına girer. - Şarj edilmeyen piller: Çinko, alkali ve lityum pillerdir. *cep fenerleri, radyolar, oyuncaklar, kameralar, uzaktan kumandalar, hesap makineleri, hafıza devreleri - Şarj edilebilen piller: Nikel ve liyum ( iyon, polimer ) pillerdir. *telsiz telefonlar, dijital kameralar, alarm cihazları, laptoplar, akıllı kartlar - Düğme piller: Gümüş, çinko, lityum, alkali pillerdir. *kol saatleri, işitme cihazları, bios pili, küçük el fenerleri

AKÜLER Taşıt araçlarını çalıştıran, aydınlatma, ateşleme ve birçok fonksiyonu getiren cihazlardır. ! Piller ve aküler kimyasal yapıları gereği patlama, erime, zehirli maddelerin dışarı sızması gibi riskler taşıdığından atık kontrolüyle ilgili tüm dünyada yönetmelikler hazırlanmaktadır.

İŞLEMCİ – CPU – CENTRAL PROCESSING UNIT Bilgisayarların tüm birimlerin çalışmasını ve bu birimler arasındaki veri akışını kontrol eden ve veri işleme görevlerini yerine getiren bir yongadır. İşlemciler sadece bilgisayarlarda bulunmazlar. Ekran kartı, ses kartı, akıllı tv, cep telefonu, çamaşır makinesi gibi cihazlarda kendi içerisinde bir mikroişlemciye sahiptirler. İşlemciler elektrik sinyallerini toplama, çıkarma, çarpma gibi temel matematiksel işlemler kullanarak işlerler. Yani 0 ve 1 sayıları ( ikilik düzen ) kullanılarak yapılır.

- Bilgisayarların «beynidir» Çalışma Prensibi: - Komutları işler. - Veri giriş çıkışını yönetir. 1. Fetch: Program komutları hafızadan alınır. - Diğer birimlerle olan etkileşimleri yönetir. 2. Decode: Alınan komutlar yorumlanır. - Çok güçlü bir hesap makinesi gibi çalışır. 3. Execute: Komutlar işlenir. - Sadece 0 ve 1 değerleri üzerinden işlem yapar. 4. Store: Sonuçlar tekrar hafızaya yazılır. - MHz veya GHz seviyesinde hıza sahiptirler.

! İşlemcinin temel yapısı 3 birimden oluşur. - ALU ( Arithmetic Logic Unit – Aritmetik Mantık Birimi ) - Önbellek ( Cache ) - Kontrol Birimi * Ram dan gelen veriler işlemcinin hızına yetişemediği için işlemcide ayrıca L1-L2+L3-L4 önbellekleri bulunur. Eğer komut burada yoksa RAM ve Sabit Disk aranır. Programlar işlemcide nasıl çalışır? - İşlemci makine dilinde yazılmış ya da makine diline çevrilmiş komutları işler. İşletim sistemi sınırlı kaynakları zaman içerisinde dağıtarak belli bir düzen içerisinde programları çalıştırılır.

Dünyadaki işlemci üreticileri farklı tip cihazlar için çeşitli mimari ve yapıda işlemciler üretirler. Intel 8086 mimarisine sahip işlemciler yani 32 bit x86 , 64 bitlik işlemciler ise x64 olarak tanımlanır. 64 bitlik işlemciler 32 biti çalıştırırken 32 bit yani x86 64 bit uygulamaları çalıştıramaz. INTEL – AMD – CYRIX – MOSTEK – MOTOROLA – NEXGEN – ZILOG işlemci üreten firmalardır. Intel Atom gibi bazı işlemciler anakartla birleşik ( tümleşik ) halde yer alabilirler. Akıllı cep telefonu, tablet gibi taşınabilir cihazlarda ise daha az güç tüketen özel işlemciler kullanılır. İşlemcinin anakartla iletişimi sağlayan uçlarına pin denir. İşlemciler soket veya slot olmak üzere iki farklı tipte bulunabilirler.

Bir işlemci paketi 5 kısımdan oluşur. ! Bellek gecikme zamanları, işlemci tarafından Ram’e istek gönderildiğinde kaç saat darbesi (clock) - Asıl Çip ( Chip ) beklenmesi gerektiğini belirler. Overclock işlemci hızını - Plastik, Metal veya Seramik Kasa üst sınıra artırma işlemine verilen isimdir. Ancak bu - Kablo veya Konnektörler yöntem işlemcinin aşırı ısınmasına neden olur. - Destek Çipleri - Soğutma Bileşenleri

Yaygın olarak kullanılan işlemci paketleri: PGA & LGA PGA – Pin Grid Array: Alt tarafında pinler bulunur. Ayak yani pin sayısına göre isimlendirilir. 423 ayak Pentium 4 paketi gibi. LGA – Land Grid Array: Pin yerine elektrik iletimini sağlayan iletim noktaları vardır. Bu nedenle daha hızlı iletişim sağlar. ! İşlemci seçimi yaparken daima anakarttaki sokete uygunluğu kontrol edilmelidir.

İşlemci Montajı /.video

Hyper-Threading İşlemciler: Sistemde tek çekirdekli bir işlemci takılı iken, sanki iki işlemci takılıymış gibi davranan işlemci teknolojisidir. Intel Core i7 serisinde HT özelliğine tekrar yer verilmiş ve çekirdekli bir Core i7 işlemcinin sistemde 8 işlemci varmış gibi çalışması sağlanmıştır. Pentium D ( Dual ) işlemcilerdir. Amd ise çekirdek sayılarını X2, X4, X6, X8 şeklinde ilave etmiştir. Çok Çekirdekli İşlemciler: Tek bir çip üzerinde birden fazla yürütme çekirdeğinin bulunduğu işlemci teknolojisidir. Çoklu çekirdek ancak buna uygun yazılım olması durumunda performans sağlar. Mobil İşlemciler: Daha az sıınma ve daha az güç tüketimi hedefiyle taşınabilir bilgisayarlar için geliştirilmiş işlemcilerdir. Mikro işlemci üreticileri PC işlemcilerini mobil amaçlı geliştirerek «M» serisini üretmişlerdir. Mobil Pentium 4-M , Intel Centrino , Intel Celeron 4 gibi.

Sunucu İşlemcileri: Sunuculara özel, güçlü ve büyük önbelleğe sahip, simetrik çok işlemcili sistem oluşturmak amacıyla 2,4,8 gibi çoklu CPU setlerinde çalışmak için özel olarak tasarlanmış işlemci teknolojileridir. - İşlemci Hızı - İşlemcinin birim zamanda yapabildiği işlem sayısıdır. Saniyedeki tek devrin ölçüsü Hertz dir. Bir saniyede yapılan milyon adet işlem megahertz Mhz olark tanımlanır ve bilgisayarlarda temel hız ölçüsüdür. Ancak günümüz işlemcileri saniyede milyar işlem ile gigahertz ( Ghz ) hız seviyesine ulaşmışlardır.

- İşlemci Seçimi – İşlemci seçerken anakart uyumuna dikkat edilmelidir. Örneğin Pentium 4 işlemcilerin soket 423, soket 478 ve soket 775 biçiminde soketlere takılabilecek farklı paketlemeleri vardır ve uygun soketi barındıran anakart buna göre seçilmelidir. Bilgisayarın hangi amaçla kullanılacağı işlemci seçiminin en önemli noktasıdır. Buna göre; - Ofis ve İnternet Kullanımı İçin Giriş Seviyesinde - Oyun ve Çoklu Ortam Kulllanımı İçin Orta veya Yüksek Seviyede - Grafik Tasarım ve Matematiksel Hesaplama İçin Yüksek Seviyede işlemci seçilmelidir. Orta ve yüksek performans için uygun anakart ile birlikte FSB hızı ve önbelleği yüksek, HT ( Hyper Threading ) özelliğine sahip, çok çekirdekli ve yeni nesil bir işlemci tercih edilmelidir.

ANAKART – MAINBOARD / MOTHERBOARD Anakart üzerine takılan işlemci, bellek, ekran kartı gibi bileşenler arasında koordinasyonu sağlayan, chipset tarafından kontrol edilen, giriş/çıkış yuvalarına sahip baskılı bir devre kartıdır.



- Anakart güç kaynağından gelen DC gücü sisteme dağıtır. - İletişim CPU emriyle anakart üzerinden sağlanır. - Çevre birimleri için bağlantı portları ve genişleme yuvaları sunar. - Üzerinde ekran kartı, ses kartı, ağ kartı gibi yerleşik aygıtlar bulunur. ! Anakartlarda Kuzey Köprüsü ( North Bridge ) ve Güney Köprüsü ( South Bridge ) adı verilen iki önemli yonga bulunur. Kuzey köprüsü fonksiyonlarından dolayı işlemciye, ana belleğe ve AGP slotlarına yakındır. Güney köprüsü ise giriş çıkış birimlerinden, güç yönetiminden sorumludur. Yonga setlerinin iki parça halinde üretilmelerinin sebebi herhangi bir şey eklenmek istendiğinde bütün anakart yerine sadece o köprüde kolayca değişiklik yapılabilmesidir.

YONGA SETİ – CHIPSET NEDİR? Yonga setine bilgisayarın ikinci işlemcisi denmektedir. Bir bilgisayarın performansında en az işlemci kadar etkilidir. Üzerindeki parçaların birbirleriyle iletişim halinde olabilmeleri için her anakartta bir tane chipset yer alır. ŞEKİL FAKTÖRÜNE GÖRE ANAKARTLAR - AT Anakart: 1980-95 arasında kullanılan IBM tarafından geliştirilmiş anakarttır.

- LPX ve NLX Anakart: AT’nin geliştirilmiş sürümüdür. Genişleme yuvası kullanımının yeterli hale getirilmesine rağmen yine de yeterince esnek değillerdir. - ATX Anakart: Intel tarafından 1995 te geliştirilen bir biçimdir. Özel kullanımlar için MiniATX, MicroATX, FlexATX şeklinde alt türevleri geliştirilmiştir.

- ITX Anakart: VIA Teknoloji tarafından 2001 yılından itibaren piyasaya sürülen bilgisayarlar için geliştirilmiştir. -BTX Anakart: Anakart bileşenlerinin yeri ısı dağıtımı ve soğutmaya yönelik olarak değiştirilmiştir.

Anakart Montajı /.video

ANAKART ARIZA TESPİTİ -Montaj detaylarını gözden geçirin - Güç kaynağının yeterli güç aldığından emin olun. - BIOS yazılımını güncelleyin. - Sorunu algılamak için potansiyel faktörleri ortadan kaldırın. ( Ekran kartı çalışmıyorsa yeni bir ekran kartı deneyin ) - Varsa bir PostCard cihazıyla hatanın hangi adımda gerçekleştiğini tespit edin. - Görsel inceleme yapın. - RTC akımını ölçün.

BIOS Bilgisayarın başlatılmasının hemen ardından, henüz işletim sistemi devreye girmeden önce çalışan ve temel donanımlara ait yazılım kodlarını içeren bir yongadır. Güç yönetim özellikleri ve overclock ayarları gibi sistemdeki bazı donanımlara yönelik özel işlevleri yönetir. Ram hafıza gibi çalışan CMOS’un içerisindeki bilgiler elektrik kesildiğinde yok olacağından, BIOS entegresinin hemen yanında bu bilgileri koruyan düğme tipinde bir pil yer alır. BIOS veya CMOS pili olarak adlandırılan pil yerinden çıkartıldığında ya da BIOS sıfırlandığında ( reset ) ROM haricinde tüm veriler sıfırlanır.

BIOS: - Anakart üzerindeki aygıtları birbirine tanıtır. - CPU ve aygıt haberleşmesi ile ilgili yazılımlardan oluşur. - EEPROM ( sadece okunabilir ) yapıdadır. - Bilgisayar çalışmasa da bios yazılımı silinmez. - Donanımların neler olduğunu işletim sistemine bildirir. - Aygıt haberleşme işlemlerini bilgisayar açıldığında işletim sistemine devreder. ! POST , ( Power On Self Test ) yeniden başlatma dahil bilgisayarların her açılışında sistemi hatalara karşı kontrol eden bir yazılım sürecidir. Bilgisayar açıldığında devreye giren ilk aygıt işlemcidir. Sistem ilk açılışında BIOS henüz post aşamasındayken ekranda genellikle BIOS üreticisinin markası ve bazı bilgiler yer alır. Bıos menüsüne çoğunlukla Delete tuşuna basılmasıyla erişim sağlanır. Bazı Bios chipset üreticileri Del tuşu yerine F1, F2, F10, ESC gibi tuşlara basılmasını isteyebilirler. Award , American Megatrends, Pheonix en bilinen BIOS yonga üreticilerdir.





Bios da zararlı virüslerden ya da güncelleme sırasında meydana gelen sorunlardan dolayı üreticiler bazı önlemler almıştır. - Biosa çevrimiçi erişim kısıtlanmıştır. - Anakart üzerinden gerektiğinde bios sıfırlanabilir. - Bios girişine şifre konulabilir. Bazı anakartlarda ise bu durumları önlemek için 2.bir bios yongası bulunur. Bios Standart Hata Sesleri: 1. Sürekli bip sesi: Güç kaynağı arızası 2. Birçok kısa bip: Anakart arızası. 3. 1 uzun bip bellek tazelemesinde hata 4. 1 uzun 1 kısa bip: Anakart veya BIOS yongası arızası 5. 1 uzun 2 kısa bip: DIP switch kaynaklı ekran kartı arızası 6. 1 uzun 3 kısa bip: Ekran kartı arızası 7. 2 uzun bir kısa bip: RAMDAC kaynaklı ekran kartı arızası 8. 2 kısa bip: RAM bellek eşlik hatası 9. 3 kısa bip: RAM belleğin ilk 64K lık bölümünde hata

BIOS Ram Uyarısı /.video

CMOS Bios ta yapılan ayarların saklandığı hafıza olarak bilinir. - Bios yazılımları depolar, Cmos verileri depolar. - Bios sistem kapanınca silinmez, Cmos pil ile desteklendiği sürece silinmez - Bios özel flash işlemi ile değiştirilebilir, Cmos setup yazılımı ile değiştirilebilir - Bios ortalama 64 kb boyuta sahiptir, Cmos 128 kb boyuta sahiptir. ! Bios ve Cmos birbirini tamamlayan ayrı yongalardır. UEFI ARAYÜZÜ UEFI, bios yazılım ve işleyişi mantığın yerini alması amacıyla geliştirilmiştir. Bios tarafından yapılamayan bazı işlemlerin işletim sistemine ihtiyaç duymadan yapılmasını sağlar. Biosa göre daha görsel ve daha hızlıdır. GPT Bölümleme yapısını kullanır.







RAM – RANDOM ACCESS MEMORY – RASTGELE ERİŞİMLİ HAFIZA Hafıza bilgi depolayan, saklayan, gerektiğinde geri çağıran elektronik bilgi depolama ünitesidir. Ram geçici hafıza birimi, ROM ise kalıcı birimdir. Ram’in genişlik ve derinlik kavramları bit’lerden ölçülür. Program ve veriler RAM’de 8 Bit ( 1 Byte ) boyutunda bellek parçaları olarak depolanır. RAM kapasitesi byte cinsinden ifade edilir.

Programlar talep edildiğinde işletim sistemi tarafından yığın depolama aygıtından RAM’e kopyalanarak çalıştırılırlar. Erişim zamanı: RAM’in bellekten veriyi okuması için gerekli olan minimum süredir. Saniyenin en az onda birinde gerçekleştirilir. Gecikme: RAM’in ne kadar yavaş olabileceğinin ölçümüdür. Sanal Bellek: RAM’in yetersiz olduğu durumlarda sabit diskin bir bölümünün RAM gibi kullanılması için tasarlanmış özel bir dosyadır.

RAM, PCB kart ( baskı devre kartı ) üzerine yerleştirilmiş RAM ve SPD yongaları ile kondansatörlerden oluşan, uygun anakarta oturtulması için «modüle key» çentiğine sahip, altında anakarta bağlı pinleri bulunan elektronik bir kart görünümündedir.

Kolayca yükseltilebilen RAM’ler DRAM ( Dinamik RAM ) modülleri denir. Aslında RAM denilen kartlar fiziksel olarak bu RAM modülleridir. Genellikle SRAM türündeki RAM’ler işlemci ya da sabit disk gibi bazı sistem bileşenlerinde tümleşik olarak yer alırlar. Statik RAM ( SRAM ) : Veri bitlerini saklayan RAM türüdür. Yüksek maliyetlidir. Genellikle küçük maliyetli olarak önbellek amacıyla kullanılır. CPU larda L1, L2, L3 cache yapısında ya da disk önbelleği olarak kullanılır. Dinamik RAM ( DRAM ) : Her bir veri bitini ayrı bir kapasitör içinde saklayan rastgele erişimli bellek türüdür. Düşük maliyetlidir. Sistem hafızası ( ana bellek ) olarak kullanılır. DDR SDRAM: SDRAM’in veri transferini iki katına çıkarır.

SIMM: Tek sıralı hafıza modülüdür. 90’lı yılların sonuna kadar kullanılmışlardır. DIMM: Çift yönlü hafıza modülüdür. Günümüzde halen kullanılan en popüler RAM paketidir. SO-DIMM: Dizüstü bilgisayarlar için DIMM hafıza modüllerinin yarısı uzunluğunda geliştirilmiş türevidir.