НИЙГМИЙН-ОЙЛГОЛТ-converted

Ажилчин анги • Мэргэжилтэй ХӨХ ЗаХТаНгуудаас бүрддэг. • Голчлон дунд болон мэргэжлийн бага боловсролтой хүмүүс, гуравны нэг хувийг эзэлдэг • Хөдөлмөр нь илүү эрсдэлд өртөмтгий

Доод давхраа Ядуу ажилчдын Ёроол хэсэг • Маш бага орлоготой , • Бага боловсролтой, боловсролгүй, хөдөлмөр мэргэжилгүй энгийн ажил эрхлэх чадвар муутай , эрхлэгчид өөртөө итгэх итгэлгүй, тогтмол орлогын эх • Орлого нь амьжиргааны үүсвэргүй хүмүүс доод түвшний ойролцоо байх, ажилгүйдэлд өртөх эрсдэлтэй



F.Монголын нийгмийн 1) Ноёдын давхраа анги, давхраажлын бүтэц ❖ Ихэс дээдэс ❖ Ноёд 1920 оноос өмнө: ❖ Түшмэд 2) Лам хуврагын давхраа ❖ Хутагт хувилгаад ❖ Дунд, доод лам нар 3) Ардуудын давхраа ❖ Сум ард ❖ Хамжлага ард ❖ Шавь ард

Ноёдын давхраа Лам хуврагын давхраа Ардуудын давхраа:

Социализмын үе-1950аад он Ажилчин анги Хоршоолсон ард Сэхээтний давхарга Номенклатурчдын анги Нийгмийн удирдлагын Намын мэдлийн ба нөөцийн захирагч анги боловсон хүчин дээд анги Улс төрийн Үйлдвэрийн Хөдөө аж ахуй Газар Барилга Шижлэх ухаан байгуллага удирдлага тариалан байгууламж

Монголын хүн амын нийгмийн бүрэлдэхүүн 1925 1956 1963 1969 1979 1989 100 100 100 100 100 100 Нийт хүн ам Ажилчид 14 28,5 36,1 41,6 50,8 Албан хаагчид 11,9 18 20,3 21,4 21,4 Ардын аж ахуйтан 86,6 63 0,2 0,1 Хоршооллосон ардууд 13,4 11 53,3 43,5 36,8 27,8

Монголын давхраа 1990 оноос Давхрааны хэв маяг Дээд Дунд Доод Богино хугацаанд Наад захын хөрөнгө мөнгөний Дээд: Боломжийн хэрэгцээгээ дөнгөн зохих хуримтлалтай амьдралтай хүмүүс 8- данган эсвэл бүр болсон хэрэглээний өндөр хангамжтай. 15% хангаж Том пүүс компаний чаддаггүйхүмүүс эзэн, их гарын ганзгын Дунд: Өдөр тутмын хэрэгцээгээ хангаж 50-60% наймаачид 3% 10% нэн ядуу чадах, илүүг хуримталж чадахгүй 30-35%

Монголын нийгмийн давхраажилт –Х.Гүндсамбуу 1. Монголын уламжлалт давхраажилт- Малчид 2. Шинэхэн давхраажилт- Ажилчид 3. Дээдсийн давхраажил- улс төрч, баячууд, онцгой авъяастан 4. Доодсын даввхраажил- ажилгүйчүүд, ядуучууд, ёроолын бүлгүүд 5. Хот хөдөө дэх давхраажил- хотын ба хөдөөний оршин суугчдын 6. Завсрын бүлгүүдийн давхраажил-

Монголын нийгмийн давхраажилт- О.Мөнхбат Дээд давхраа Төр засгийн дунд тушаалын албан тушаалтан, улс төр эдийн /А статус/ засгийн элитүүд Дундаас Төр засгийн дунд тушаалын албан хаагчид, хэрэгжүүлэгч дээгүүр социал агентлагийн удирдлага, банк санхүү, худалдаа аж үйлдвэрийн давхраа болон томоохон пүүс, компаний захирал,т соёл урлаг спортын /В статус/ элитийн бүлэг Социал дунд Жижиг дунд үйлдвэрийн захирал эзэд, томоохон компани давхраа /С үйлчилгээний салбарын менежер, их дээд сургууль коллежийн статус/ багш, эрдэм шинжилгээний ажилтан, эм. Цэрэг цагдаа дээд дунд албан тушаалын офицерууд, чинээлэг малчид Дундаас доогуур социал Дунд сургуулийн багш нар, эмнэлгийн дунд мэргэжлийнхэн, цэрэг давхраа /С ба цагдаагийн доод тушаалын офицерууд, жижиг үйлдвэрлэгчид, Д статус/ худалдаачид, малчид, мэргэжилтэй ажилчид Социал доод Мэргэжилгүй ажилчид, цөөн малтай малчид, ажилгүйчүүд, давхраа /Д тэтгэвэрийнхэн, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, доод үе буюу статус/ ёроолынхон, орон гэргүй тэнэмэл хүмүүс, гуйлгачид, архаг архичид

9. Гэр бүл түүний нийгмийн үүрэг1. Гэр бүл гэж юу вэ? 2. Гэр бүлийн хэлбэр 3. Гэрлэх хэлбэр 4. Гэр бүлийн хэв маяг 5. Ханиа сонгох ёс 6. Орших суух газраа сонгох ёс 7. Удам угсаа, өв залгамжлал 8. Гэр бүлийн талаарх үзэл баримтлал 9. Гэр бүлийн үүрэг

1. Гэр бүл гэж юу вэ? • Нийгмийн үндсэн үүр, зохион байгуулалтын анхдагч хэлбэр. • Харилцан хариуцлага хүлээдэг хүмүүсийн нэгдэл. • Аж ахуй амьдралын нийтлэг шинжээр нэгдэж нийлсэн хүмүүсийн тогтвортой нийтлэг. • Хүй нэгдлийн нийгмийн сүүл үеэр үүссэн.

2. Гэр бүлийн хэлбэр • Нуклеар гэр бүл: • Өргөжсөн гэр бүл: ➢ Энгийн буюу хэвийн ➢ Эмэг, эцэг эх, ач зээ, авга нагац, үеэл ах ➢ Эцэг, эх хүүхдээс дүү хамт амьдрах. бүрдэнэ.

3. Гэрлэх хэлбэр • Моногами: • Полигами: нэг эхнэр + нэг нөхөр 1. Полигени –олон эхнэртэй 2. Полиандри- олон нөхөртэй

4. Гэр бүлийн хэв маяг Эцгийн эрхт ёс /цусан төрөл/ Тэгш эрхт Эхийн эрхт ёс /эгалитар/ /ясан төрөл/

5. Ханиа сонгох ёс Экзогами Эндогам • Гэрлэлтийг • Гэрлэлтийг тодорхой бүлгээс тодорхой бүлгийн үл хамааруулан дотоодод зохицуулах ёс баталгаажуулдаг. (кастын тогтолцоо)

6. Орших суух газраа сонгох ёс Шинэ Эцгийн нутаг Эхийн нутаг нутаг(неолокаль (патрелокаль): /матрилокаль/: нөхрийнхөөгэр эхнэрийн гэр ) сонгож эцэг бүлийн хажууд эхээсээ тусдаа бүлд юмуу юмуу ойролцоо хадам эцгийнхээ амьдрах гэрийн ойролцоо аж төрөх амьдрах

7. Удам угсаа, өв залгамжлал • Аргын буюу эцгийн • Билгийн буюу эхийн талаас тодорхойлдог талаас тодорхойлно. угийн бичиг. • Ургийн үндсэн • Ургийн үндсэн холбоо нь эх, охин, холбоо нь эцэг хүү зээ нарын хооронд хийгээд ач нарын оршино. хооронд оршино.

8. Гэр бүлийн талаарх үзэл баримтлал • Функционализм: • Мөргөлдөөний онолчид: • Гэр бүлийн үндсэн чиг үүрэг нь хүүхдийг • Гэр бүлд хүмүүжүүлэх. материаллаг хөрөнгийг ахиу эзэмшдэг гишүүд илүү их эрх мэдэлтэй.

9.Гэр бүлийн үүрэг Удам угсаагаа Үр хүүхдээ өсгөн Нийгмийн үнэт чанар залгамжлах хүмүүжүүлэх, сургах уламжлалыг хадгалан хөгжүүлэх Гэр бүлийн гишүүдээ Гэр бүлийнхээ аж ахуйг Гэр бүлийн дотор ая асарч тэтгэх, эрүүл хамтран хөтлөх, тухтай орчин, халуун мэндийг хамгаалах дулаан уур амьсгал санхүүгийн талаар хангах, хэрэглээг зохион бүрдүүлэх байгуулах Гэр бүлээ гадны сөрөг хүчин зүйлээс хамгаалах

10.Нийгэм дэх 1. Ншийигэмлджэх ишихлжхихөхдөдөөллгөгөнөөн 2. Нийгэм дэх шилжих хөдөлгөөний төрлүүд 3. Хүн амын шилжих хөдөлгөөн 4. Хувь хүн ба нийгмийн бүлгийн маргинал хөдөлгөөн

1. Нийгэмдэх шилжих хөдөлгөөн • Нийгэм дэх шилжих хөдөлгөөн нь нийгмийн тэгш биш байдлаас урган гардаг хүмүүсийн хөдөлгөөн юм. • Өөрөөр хэлбэл нийгэм дэх шилжих хөдөлгөөн нь хувь хүн бүлгийн статусын өөрчлөлтийг

2. Нийгэм дэх шилжих хөдөлгөөний төрлүүд Хэвтээ чиглэлийн шилжих Босоо чиглэлийн хөдөлгөөн хөдөлгөөн •нутаг дэвсгэрийн •бүлгийн шилжих •Шашин, сүсэг бишрэлийн хөдөлгөөн •Улс төрийн •Хувь хүний шилжих •Гэр бүлийн хөдөлгөөн •Үе хоорондын шилжих хөдөлгөөн •Үе доторх шилжих хөдөлгөөн

Хэвтээ чиглэлийн шилжих хөдөлгөөн гэдэг нь: хүмүүсийн статусыг дээшлүүлж доошлуулдаггүй. Жишээ нь: Дондог цэвэрлэгч хийж байгаад, өөр алдбан байгууллагад үйлчлэгч хийх. Босоо чиглэлийн шилжих хөдөлгөөн гэдэг нь: Хувь хүний статус дээшилэхэд эсвэл доошилоход чиглэсэн хөдөлгөөн юм. Бүлгийн шилжих хөдөлгөөн гэдэг нь: тухайн давхраажлын статус өөрчлөгдөхөд хамт олноороо хөдөлгөөнд орох явдал юм. Энэ нь нийгмийн томоохон өөрчлөлтүүдтэй холбоотой. Жнь:иргэний дайн, технологийн дэвшил гэх мэт. Хувь хүний шилжих хөдөлгөөн: мэргэжлээ дээшлүүлэх, боловсролын төвшингөө дээшлүүлэх, албан тушаал ахих, мэргэжлийн ба албан ёсны хүчин зүйлтэй холбоотой.

Үе хоорондын шилжих Үе дотоодын шилжих хөдөлгөөн хөдөлгөөн • Эцэг эхтэйгээ • Хувь хүний нийгмийн харьцуулахад үр хүүхэд байр суурийг эцэг эхтэй нь нийгмийн илүү өндөр, нь харьцуулдаггүй. эсвэл доод шатны байр сууринд шилжих.

3. Хүн амын шилжих хөдөлгөөн • Шилжилт: Нутаг дэвсгэр Суурин хоорондын хоорондын ➢ Хүмүүс оршин суугаа газраа Хот доторх Хүн ам ын өөрчилөх, өөр нутаг нутаг дэвсгэрт шилжих. дэвсгэрийн Хот хөдөөгийн газар нутгийн хоорондын

4. Хувь хүн ба нийгмийн бүлгийн маргинал хөдөлгөөн Маргинал байдал • Нийгмийн дээд давхраанд оршин тогтнох бололцоогоо алдаж, нийгмийн давхрааны доод төвшинд бууж ирсэн хувь хүн нийгмийн бүлгийн амьдрал шинэ нөхцөл байдалд шууд дасан зохицдоггүй. • Хоёр нийтлэгийн эсвэл хоёр соёлын зааг дээр оршин буй хувь хүн, нийгмийн бүлгийн тодорхойгүй нөхцөл байдлыг маргинал байдал

Маргиналууд • Нийгмийн анхдагч, дасан зохицсон орчноосоо янз бүрийн шалтгаанаар гарсан хувь хүн, нийгмийн бүлгүүд нь өмнө нь баримталж байсан үнэт зүйлс, зан үйл, амьдралын хэм хэмжээгээ цоо шинээр өөрчлөхөөс аргагүй байдалд хүрснээс сэтгэлзүйн хямралд орж өөрсдийгөө хоёрдмол байдлаар ухамсарласан хүмүүсийг хэлнэ.

Маргинал гэдэгт: • Хувь хүний маргинал ➢ Угсаатны маргинал- тэгш эрх байдал заримдаа хэвтээ нь зөрчигдөж байгаа үндэсний хөпдөлгөөнд үүсдэг. Энэ цөөнх нь юуны өмнө хотоос хөдөөд, хөдөөнөөс хот ➢ Биомаргинал- эрүүл мэнд нь руу шилжих, цагаачлах, нийгмийн халамж анхааралд дүрвэх зэрэгт илэрнэ. байхаа бльсон ➢ Социомаргинал- нийгмийн шилжилтийн үйл явцад өртөгчид ➢ Улс төрийн маргинал -хууль ёсны эрх мэдэл , боломж нь хязгаарлагдмал байдал ➢ Эдийн засгийн маргинал ➢ Шашны маргинал ➢ Гэмт хэргийн маргинал

11.Хүний нийгэмшил 1. Хүн хэрхэн нийгэмшдэг вэ? 2. Нийгэмшил гэж юу вэ? 3. Хүний нийгэмшилд нөлөөлөх гол хүчин зүйл 4. Хүүхдийн нийгэмшилд явагддаг сэтгэл зүйн 4 механизм (Смейлзер) 5. Нийгэмшлийн үе шат 6. Фераль хүн, деприваци, госпитализмын

1. Хүн хэрхэн нийгэмшдэг вэ? • Хүн нийгмийн тодорхой орчинд хүн болон төлөвшдөг. • Хүн төрсөн үеэс нийгмийн харилцаанд өртөж, оролцох явцдаа нийгмийн зан төрхөөс суралцаж, хүний төлөвийг олж авдаг. • Тухайн нийгэмд амжилттай үйл ажиллагаа явуулахад хэрэг болохуйц зан төлөвийн шинж, нийгмийн хэм хэмжээ, үнэт зүйлсийг олж авах үйл явц.

2. Нийгэмшил гэж юу вэ? • Нийгэмшил нь хүнээс тухайн нийгэмд амжилттай үйл ажиллагаа явуулахад хэрэг болохуйц зан төлөвийн шинж, нийгмийн хэм хэмжээ, үнэт зүйлсийг олж авах үйл явц юм.

3. Хүний нийгэмшилд нөлөөлөх гол хүчин зүйл Гэр бүл Сургууль Нийгмийн бүлгүүд Мэдээллийн хэрэгсэл Ажлын газар, нийгмийн бүхий л орчин

Анхдагч нийгэмшил ➢ Гэр бүл Гэр бүлийн халамж дутагдсанаас: 1. Деприваци: Нялх балчир хүүхдийг хайрлаж энхрийлэх хайр халамж байхгүй бол үүсдэг. Ийм хүүхэд нь хэл, сэтгэхүй, оюун ухааны туйлын доогуур төвшинд байдаг. 2. Госпитализм : хүүхэд хүмүүстэй харьцаа холбоогүй байх, хайр халамж дутагдсан цэвдэг ахуй буй болсноос үүдсэн хор нөлөө.

Хоёрдогч нийгэмшил ➢ Цэцэрлэг, багш нар, эмч нар үе тэнгийнхэн ➢ Хүүхдийг гурваас найман насанд нь нийгэмшилтийн нэмэгдэл бусад агентууд нөлөөлдөг. ➢ Насанд хүрч эхлэх үед нийгэмшлийн гол агент нь үеийн нөхөд болж эхэлнэ. ➢ Нийтийн мэдээллийн хэрэгсэл, сургууль голлох үүрэгтэй.

4. Хүүхдийн нийгэмшилд явагддаг сэтгэл зүйн 4 механизм (Смейлзер) Дуурайлт Адилтгал Ичих, гэмших Хүүхдүүд эцэг эх, Хүүхэд Ичилт нэрээ ухамсартайгаар зан бусад насанд гутаасан гэдэг төлөвийн тодорхой хүрэгсдийн сэтгэхүйтэй нэгэн загварыг амьдралын байр уялдана. хуулбарлах суурийг эзэмших эрмэлзэл Буруугаа ойлгож үйл явц гэмших нь бусдаас Аав ээж, багш, их хамаарахгүйгээр эрх мэдэл, байр суурьтай хүмүүстэй өөрийгөө дотно харьцаа буруушаан зэмлэх тогтсон үед тэднийг явдал юм. дуурайдаг.

• Дуурайлт, адилтгал, ичих, гэмших явдал хүний сэтгэлд хоногшин хоцорно. • Хүүхдийн нийгэмшилтэнд анги, арьсны өнгө, үндэс угсаа, соёлын ялгаа бас нөлөөлдөг. • Нийгэмшлийн үйл явц нь хүний бүхий л амьдралын турш үргэлжилдэг. • Нийгэмшлийн үйл явц бие хүний нийгмийн

5. Нийгэмшлийн үе шат- Бие хүний хөгжлийн онол Чарлз Кули • Хүмүүсийн орчин ертөнцтэй ихээхэн харилцан үйлчлэлцсэний үндсэн дээр төлөвшдөг. • Энэхүү харилцааны явцад өөрийн “Толины тусгалт би-г үүсгэн бүрдүүлнэ.”

Бие хүний хөгжлийн онол Жорж Мид “би” бол нийгмийн бүтээгдэхүүн. Бусад • Дхүүунмудүрсүэаснтйэдлйэтхэ:аррбиүлрцэалндэүнйлтчоигтлосннои.й – Хүүхдүүд томчуудын зан төлөвийг ойлгохгүйгээр хуулбарлах мэт дуурайна. • Тоглоомын шат: – Хүүхдүүд тодорхой дүрд тоглох үүрэг гүйцэтгэж, өөрийн “би”-г бий болгох эхний алхам явагдана. • Хамтран тоглох үе шат: – Ганц хүний бус бүтэн бүлгийн эрмэлзлийг ухаарч сурна. – Өөрийн зан төлөвийг өөр хүмүүсийн тогтоосон стандартаар үнэлнэ.

6. Фераль хүн, депривацийн тухай Фераль хүн • Хүн нийгмээс тусгаарлагдаж амьтдын дунд өссөн амьд бие юм. • Жишээ нь: – Чонын үүрэнд өссөн 8 настай Камала, ой 6 сартай Амала нар Тэд 4 хөллөж явна. Хоолондоо хүрэхдээ эхлээд үнэрлэнэ. Өлсөж цангахдаа шүдээ хавирна. Хэзээ ч инээж байгаагүй. Тэдэнд оюун ухааны мэдрэмж, хэл яриа, хүний мэдрэмж байсангүй.

Госпитализм • Хүүхэдтэй байнга ойр дотно харьцахгүй бол энэ байдал үүсдэг. • Өөрөөр хэлбэл том хүмүүсийн хүүхэдтэйгээ харьцах харьцаа дутагдсанаас хүүхэд өвчлөхөд амархан, мэдрэмтгий, түүгээр ч үл барам хүүхдийн нас баралт их болдог байна.

12. Хувь хүн, бие хүн тэдгээрийн шинжүүд 1. Хүн гэж хэн бэ? 2. Хувь хүн 3. Бие хүн 4. Бие хүнийг тодорхойлох үндсэн шинжүүд 5. Бие хүний нийгмийн үүрэг

1. Хүн гэж хэн бэ? • Бүх хүмүүст нийтлэг байдаг түгээмэл шинж чанар, авьяас чадварыг тодорхойлж байдаг хамгийн ерөнхий ойлголт. • Homo sapiens хэмээх төрөл зүйлийг, амьдралын үйл ажиллагааныхаа аргаар бусад бүхий л амьтдаас ялгагдаж байдаг хүн төрөлхтөн хэмээх тодорхойлолтыг илэрхийлнэ.

2. Хувь хүн • Individ-хуваагдашгүй • Гэр бүл, хамт олон, эцсийн гэсэн утгатай нийгмийн орчны латин үг. нөлөөллийн доор нийгмийн идэвхитэй • Байгаль нийгмийн гишүүн болж, оюун ухаантай амьдрах ухаан, соёл амьтан болсон хүн. боловсролын хувьд тасралтгүй төлөвшин хөгжиж байдаг хүн юм.

• Дөнгөж төрөөд байаа хүүхэд бие хүн биш хувь хүн юм. • Хувь хүн нийгэмшлийн ээдрээ төвөгтэй үйл явцыг даван туулах ёстой. • Хувь хүн нь хүний биологийн болон генетикийн үүргийг тээгч.

3. Бие хүн • Нийгэмд тодорхой байр суурь эзэлсэн, нийгмийн гишүүн болж төлөвшсөн, нийгмийн үнэт чанарыг эзэмшсэн хувь хүн. • Хүний мөн чанар нь байгалийн биш, нийгмийн шижтэй. • Хувь хүний хөгжлийн үр дүн, хүний бүх шинж чанарын хамгийн төгс хэлбэр. • Бие хүн нэгэн зэрэг хүн хийгээд иргэн

4.Бие хүнийг тодорхойлох үндсэн шинжүүд ➢ Нийгмийн харилцаанд бие даан оролцдог. ➢ Нийгэмд эзлэх тодорхой байр суурьтай ➢ Бүтээлч хөдөлмөрч идэвхитэй субьект. ➢ Өөрийн “Би”-г ухамсарлах чадвартай. ➢ Тодорхой зорилго хүсэл эрмэлзэл, итгэл үнэмшил, үзэл бодол, үнэлгээ бүхий нийгэмд хууль зүйн болон ёс суртахууны үүрэг хүлээжсэн. ➢ Ёс суртахууны, соёл, гоо сайхан, харилцааны болон хүний бусад үнэт чанаруудыг эзэмшсэн.

5.Бие хүний нийгмийн үүрэг Хөдөлмөрлөг Өмчлөгч Хэрэглэгч Бие хүн иргэн Ухамсартай Гэр бүлийн ч, идэвхтэй хүн гишүүн үйлдвэрлэгч Оюуны болон Эд баялаг Нийгмийн Нийгмийнхээ Тэмцэх, улс Үр хүүхэд, материаллаг хийгээд баялгийг эд эс, гишүүн төрийн эцэг эх, ах дүү баялгийг оюуны, бүтээн бий болж, амьдралд нараа асарч бүтээн бий биеийн хүчийг болгож харьяалашда оролцох, олон хүмүүжүүлэн, болгож, өөртөө хэрэгцээгээ ж, тодорхой нийтийн нийгэмшүүлж, өөрийгөө өмчлөн хангадаг. эрх эдэлж, төлөө гэр бүлээ болоод эзэмшиж, үүрэг өөрийгөө тэжээн тэтгэж, нийгмээ ашиглаж, гүйцэтгэн, зориулах, хүний нөхөн хөгжүүлж захиран бүлэг дотроо хувийн үйлдвэрлэл байдаг. зарцуулж байр суурь сонирхлоор явуулж байдаг. эзэлж, нэр амьдрах. байдаг. хүнд олж байдаг.

Нийгмийг судлах судалгааны энгийн аргууд 1. Нийгмийг судлах судалгааны үе шат 2. Судалгааны энгийн аргууд