ทัศนศิลป์ ม.2

กกรระตะตนุ Eนุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ าํ รรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Expand Evaluate Engage Explore Explain กระตนุ ความสนใจ Engage ครูนาํ ตัวอยางผลงานภาพวาดทสี่ ื่อเรื่องราว ñ. ¢é¹Ñ µÍ¹¡ÒÃÇÒ´ÀÒ¾ÊÍè× ¤ÇÒÁËÁÒÂáÅÐàÃÍè× §ÃÒÇ1 ชวี ิตของคนในเมืองหลวงและภาพทส่ี อื่ เรือ่ งราวชีวติ ของคนในชนบทอยางละ 1 ผลงาน มาใหน ักเรียน การวาดภาพสอื่ ความหมายและเรอื่ งราวนนั้ การพจิ ารณาถงึ ความสาํ เรจ็ ของงานจะดทู ผี่ ลงานนนั้ วา สามารถ ดู โดยภาพวาดทน่ี าํ มาเปน ตวั อยางจะเปน ภาพวาด สื่อความหมาย หรือเรื่องราวตางๆ ไดตรงตามจุดประสงคของผูสรางสรรคผลงานหรือไม ดังนั้น กอนการลงมือ ลายเสน หรือภาพวาดระบายสกี ็ได จากนั้นครถู าม วาดภาพ ผูส รางสรรคตองรจู กั วางแผนและออกแบบไปตามลาํ ดับขัน้ ดังน้ี นกั เรยี นวา ๑.๑ ข้ันกําหนดกรอบแนวคิด ขั้นตอนน้ีเปนเร่ืองของการกําหนดกรอบการ • ภาพวาดท้ัง 2 ภาพตอ งการสอื่ ความหมาย ทาํ งานอยา งครา วๆ เพอื่ จะใหก ารทาํ งานกระชบั ขอบเขต หรอื เรื่องราวใด ของงานไมก วา งมากเกนิ ไป ไมต องเสยี เวลามาพจิ ารณา (แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็ หลายเร่ือง ประเด็นที่ควรอยูในกรอบแนวคิด คือ จะ ไดอ ยางอิสระ) วาดภาพใด เพ่ือสื่อความหมายและเร่ืองราวใด นาจะ ใชเ ทคนคิ การวาดภาพแบบใด เมอื่ ไดก าํ หนดกรอบแนวคดิ • นักเรียนคิดวา ผสู รางสรรคผลงานมีขัน้ ตอน ของตนเองแลว ตอ งพยายามจนิ ตนาการภาพทสี่ อ่ื ออกมา ในการวาดภาพอยา งไร ใหอยูในความคิดของตน การสรางสรรคผลงานจะได (แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคดิ เหน็ แลว เสรจ็ ออกมาอยา งมคี ณุ ภาพ ไดอยางอิสระ) ๑.๒ ขน้ั กาํ หนดช่อื ภาพ ขน้ั ตอนแรก รา งภาพดว ยดนิ สอเบาๆ บนกระดาษขาวใหเ หน็ เคา โครง สาํ รวจคน หา Explore ในการวาดภาพสื่อความหมายและเร่ืองราว หรือองคประกอบโดยรวมของภาพ ตา งๆ ผสู รางสรรคค วรจะตั้งชือ่ ของภาพไวดวย เพ่อื ใหชอ่ื ภาพและเรื่องราวของภาพมคี วามสมั พนั ธก นั ช่ือของภาพ ใหนักเรยี นศึกษา คนควา เก่ียวกับขัน้ ตอน อาจจะเปนเรื่องที่เกิดจากประสบการณของตนเอง เชน ความประทับใจในธรรมชาติ วิถีชีวิตของผูคนในชุมชน การวาดภาพเพ่ือสือ่ ความหมายและเร่ืองราว สังคมในเมอื งใหญ การละเลน ของเดก็ เปนตน นอกจากประสบการณต รงแลว ยงั มีเร่ืองราวที่ไดร บั ฟง มา หรือไดย ิน จากแหลงการเรยี นรูตางๆ เชน หนังสอื เรียน จากการบอกเลาจากบคุ คลอน่ื หรอื จากสอื่ ตางๆ ไมวา จะเปน วทิ ยุ โทรทศั น อินเทอรเ น็ต กน็ ํามาเปน แรงบันดาลใจ หอ งสมุด อินเทอรเนต็ เปนตน ในการต้ังชื่อภาพได ๑.๓ ขั้นรางภาพ หลังจากตกผลึกทางความคิดและกําหนด อธบิ ายความรู Explain ชอ่ื ภาพไดแ ลว ผสู รา งสรรคจ ะตอ งทาํ การวเิ คราะหเ นอื้ หา ใหน กั เรียนรว มกันอภปิ รายเกย่ี วกบั ข้นั ตอนการ ที่ตองการจะถายทอดออกมา โดยเลือกประเด็นท่ีสําคัญ วาดภาพส่อื ความหมายและเรอ่ื งราวตามทไ่ี ดศึกษา มาสรา งเปน จดุ เดน ภายในภาพ พรอ มทงั้ พจิ ารณาเกย่ี วกบั มาหนา ชัน้ เรยี น จากนั้นสรุปข้ันตอนการวาดภาพ องคป ระกอบโดยรวมของภาพ จากนนั้ จึงลงมือรางภาพ เปนแผนผงั ความคิด (Mind Mapping) ลงกระดาษ ดวยดินสอเบาๆ ใหเปนรูปรา งตามทจ่ี ินตนาการไว ทัง้ นี้ รายงาน สงครูผูสอน การรา งภาพจะตอ งใชค วามคดิ ในการจดั วางรปู รา ง รปู ทรง ตางๆ ใหมีความเปน เอกภาพ ความกลมกลืน และความ สมดลุ ตามหลกั ของการจดั องคป ระกอบศลิ ป ตลอดจนตอ ง มคี วามเหมาะสมกบั หนา กระดาษ โดยคาํ นงึ ถงึ โครงสรา ง ขั้นตอนที่ ๒ ลงสีไปตามเทคนิคที่ไดกําหนดไว โดยระบายพื้นหลัง ของรปู รา ง รูปทรง ขนาด และสดั สว นดว ย สวนทมี่ ีพืน้ ท่ีกวางกอ น ๔๒ นกั เรยี นควรรู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNิดET ข้ันตอนแรกของการวาดภาพส่อื ความหมายและเรื่องราวคือขอ ใด 1 การวาดภาพสือ่ ความหมายและเรอ่ื งราว ลักษณะของการวาดภาพ 1. ขน้ั รา งภาพ สื่อความหมายและเรื่องราว แบงออกไดเปน 2 รูปแบบ คอื 2. ข้นั ระบายสพี ืน้ ฐาน 3. ขน้ั กําหนดกรอบความคิด 1. การวาดภาพประกอบเรือ่ ง (Illustration) หมายถึง ภาพท่ีวาดข้ึนเพอ่ื ใช 4. ขั้นออกแบบโครงสรา งรูปทรง ประกอบเรือ่ งราวตา งๆ เชน ภาพวาดประกอบเร่ืองจากศาสนา วรรณคดี วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 3. เพราะการกาํ หนดกรอบความคดิ เปน นิทาน นยิ าย บทเรยี น เหตกุ ารณในชวี ติ ประจาํ วนั เปน ตน ข้นั ตอนแรกของการวาดภาพสอื่ ความหมายและเรอ่ื งราว ซงึ่ เปนการกาํ หนด กรอบการทาํ งานอยา งครา วๆ เพอื่ จะไดร วู า จะวาดภาพใด ใชเ ทคนคิ แบบใด 2. การวาดภาพทัว่ ไป (Painting) หมายถงึ การวาดภาพระบายสีเพอ่ื ถา ยทอด หรือเสนอเรอ่ื งราวอยางไร ความคิด จนิ ตนาการ อารมณ และความรูส ึกใหผูชมเขา ใจและชน่ื ชม ในความงามและความคดิ เชน ภาพทวิ ทศั น ภาพคน เปนตน มมุ IT นักเรยี นสามารถดูตวั อยา งวธิ กี ารลงสนี า้ํ ไดจ าก http://www.ltanatosl. exteen.com/20100523/how-to 42 คมู อื ครู

กกรระตะตนุ Eุนnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Evaluate Engage Explore Explain Expand Engage กระตนุ ความสนใจ ๑.๔ ขนั้ ระบายสี ครใู หนกั เรียนดูภาพวาดสีนาํ้ “วิถีชวี ิต” ผลงานของธนสิ า สิทธชิ ยั ในหนงั สอื เรยี น เปน ขนั้ ตอนสดุ ทา ยของการสรา งสรรคผ ลงาน หนา 43 จากนนั้ ครถู ามนักเรียนวา ในขั้นระบายสีจะตองปฏิบัติไปตามเทคนิคที่ผูสรางสรรค ไดออกแบบลวงหนาไวกอนแลว ไมวาจะเปนเทคนิค • คณุ คา และความงามของผลงานชนิ้ นี้อยทู ี่ การวาดภาพดว ยสนี า้ํ เทคนคิ การวาดภาพดว ยสโี ปสเตอร ส่ิงใด การวาดภาพดว ยเทคนคิ ผสม เปน ตน ซงึ่ เทคนคิ ตา งๆ ทใี่ ช (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เห็น ก็ขึ้นอยูกับความสนใจของแตละบุคคล ทั้งนี้ ไมควร ไดอยา งอิสระ) เปลยี่ นแปลงเทคนคิ ในระหวา งปฏบิ ตั งิ าน เพราะอาจสง ผล ตอคุณภาพของงานที่จะแลวเสร็จออกมา เมื่อระบายสี • ผลงานชิน้ นีม้ คี วามเหมาะสมในดา นการ เสรจ็ เรยี บรอ ยแลว ควรตรวจสอบความสมบรู ณเ รยี บรอ ย ส่อื ความหมายสอดคลองกับชือ่ ของผลงาน ของผลงานอีกครง้ั หนึ่ง มากนอยเพียงใด (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็ จากที่กลาวมา จะเห็นไดวารูปแบบการ ข้ันตอนท่ี ๓ ระบายสีภาพท้ังหมดและแตงเติมเก็บรายละเอียดของ ไดอ ยา งอิสระ) สรางสรรคผลงานทัศนศิลปเพื่อใชสื่อความหมายและ ภาพใหดูสมจริง เร่ืองราว ผูสรางสรรคสามารถจะออกแบบสรางสรรคไดอยางหลากหลาย ไมจํากัดวิธีการ ท้ังน้ีขึ้นอยูกับทักษะ สาํ รวจคน หา Explore กระบวนการ และความรู ความเขา ใจพื้นฐานตามประสบการณและความสนใจของผสู รางสรรคแตล ะคนเปน สาํ คญั ใหนักเรียนศกึ ษา คนควาเกีย่ วกบั คุณสมบัติ นอกจากน้ี การวาดภาพสอ่ื ความหมายและเรอ่ื งราวจะมคี วามนา สนใจมากนอ ยเพยี งใด ยงั ขนึ้ อยกู บั เทคนคิ ของสนี ํ้า วสั ดุ อปุ กรณท ี่ใชในการวาดภาพสีนํ้า และวิธกี ารทีจ่ ะนํามาใชใ นการสรางสรรคผลงานอีกดวย และเทคนคิ การวาดภาพสนี ้าํ ทง้ั 4 แบบ ไดแ ก แบบเปยกบนเปยก แบบแหงบนเปย ก แบบเปยก ò. à·¤¹¤Ô ¡ÒÃÇÒ´ÀÒ¾´ŒÇÂÊÕ¹íéÒ บนแหง และแบบแหง บนแหง จากแหลง การเรียนรู ตา งๆ เชน หนงั สอื เรยี น หอ งสมดุ อนิ เทอรเ นต็ การวาดภาพสีน้ํา เปนงานสรางสรรคผลงาน เปนตน ทัศนศิลปดานจิตรกรรม เปนกระบวนการตอเนื่องจาก การวาดภาพแรเงา โดยเปลยี่ นจากการใชด นิ สอดาํ ระบาย อธบิ ายความรู Explain นา้ํ หนกั ออ น - แกข องแสง - เงาบนรปู ทรงทจี่ ะทาํ การวาด มาเปนการใชพกู ันระบายดวยสีน้าํ แทนการใชด ินสอดาํ ครตู ้งั ประเดน็ ถามนักเรยี นวา • นกั เรยี นเคยนาํ สีน้าํ มาใชส รา งสรรคผลงาน การวาดภาพสีน้ํา จะตองใชเทคนิคในการ ระบายสเี ปน อยา งมาก ซง่ึ การใชเ ทคนคิ อยา งใดอยา งหนงึ่ ทศั นศลิ ปของตนหรอื ไม อยา งไร เพื่อใหไดผลงานที่มีความสวยงามตามความตองการ (แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น น้ันข้ึนอยูกับฝมือของผูสรางสรรคเปนสําคัญ ท้ังน้ี ไดอ ยา งอิสระ) ผูสรางสรรคตองไดรับการฝกฝนจนเกิดทักษะ เม่ือมี ทักษะความชํานาญแลวก็จะสามารถถายทอดผลงาน “วิถีชีวิต” ผลงานของธนิสา สิทธิชัย ภาพเขียนสีนํ้าท่ีเปยมไปดวย ออกมาไดตามความตองการ อยางไรก็ตาม กอนลงมือ จนิ ตนาการ สรา งสรรคผลงาน ควรทาํ ความเขาใจคุณสมบตั ิของสีนํ้า และเทคนิคเฉพาะในการระบายสีน้ําเปนพ้ืนฐานความรู กอน ดงั นี้ ๔๓ สนี าํ้ มคี ุณสมบัติท่ีโดดเดนอยา งไร แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETดิ เกรด็ แนะครู แนวตอบ สีน้ําจะมลี กั ษณะโปรงใส เน้ือสีบาง มีสสี ันสดใส การระบาย ครคู วรอธบิ ายเพ่ิมเตมิ เกยี่ วกับคุณสมบัติและคณุ คา ของสีนํ้าใหนักเรยี นฟง สีน้าํ ตอ งใชความชํานาญสูง เพราะผิดพลาดแลวจะแกไขยาก จะระบายซาํ้ ๆ แลว ใหนกั เรยี นทดลองระบายสนี ้าํ ใหโปรงใส เปย กชมุ และรกุ รานเขา หากัน โดยใช ทบั กนั มากๆ ไมได จะทําใหภาพออกมามสี ขี นุ ๆ ไมนา ดู สีนา้ํ สามารถนาํ มา วธิ เี อยี งกระดานรองเขียน หรือครอู าจใหนกั เรียนดูผลงานของศิลปนที่สามารถ ใชไ ดกับภาพทุกประเภท วาดภาพสนี ้าํ ไดอยางงดงามและมคี ุณคา ดงั ตัวอยาง “ลกั ษณะเปยกชุม” ของสนี ํ้าหมายถงึ ลกั ษณะใด แนวตอบ เนอื่ งจากในการระบายสีจะตอ งผสมสีกับนํ้าและระบายใหซมึ ภาพแสดงคณุ ลกั ษณะของ ภาพ “ดอกไม” ผลงาน ภาพ “ยามเย็น” ผลงานของ เขา หากัน ดงั นนั้ เมอ่ื ระบายไปแลว ลกั ษณะของสที แ่ี หง บนกระดาษจะคง สีนาํ้ ทเ่ี ปย กชุมและรุกราน ของปญญา เพช็ รชู สชุ าติ วงษทอง เทคนคิ สีน้ํา ความเปยกชมุ ของสใี หเ หน็ อยเู สมอ และในบางกรณที ใ่ี ชสนี า้ํ ระบายมาก ซมึ ซับเขา หากนั ความงาม เทคนคิ สีน้าํ ที่แสดง เกินไป แลว ปลอยใหส ีแหง ไปเองก็จะเกิดคราบของสใี หเ หน็ ซ่งึ ถือเปน เกิดจากคราบสี ความชมุ ฉ่าํ ลักษณะพเิ ศษของสนี ํา้ อีกประการหนึ่ง และความสดใสของสีนา้ํ ความสดใสและซึมซบั เขาหากนั ของสนี ้ํา คูมอื ครู 43

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู ใหนักเรยี นรว มกันอภปิ รายเกย่ี วกับคุณสมบัติ ๑. สนี า้ํ เปนสที ี่มีลกั ษณะโปรง แสง เนอื้ สีบาง ของสนี าํ้ ตามทไ่ี ดศึกษามาหนา ชัน้ เรยี น พรอมทัง้ และมีสีสันสวยงาม เม่ือระบายสีน้ําลงบนพ้ืนกระดาษ สรุปคุณสมบตั ิของสีนาํ้ ลงสมุดบันทกึ จากนั้น จะเห็นความใสของสีบนพ้ืนผิวกระดาษ สีนํ้าใชน้ําเปน ครถู ามนกั เรยี นวา ตัวละลายความเขมขนของสี โดยสามารถระบายดวย วิธกี ารตา งๆ เชน ระบายแบบเปยกบนเปย ก ระบายแบบ • การวาดภาพสีนํ้ามคี วามสําคญั ตอการ แหง บนเปย ก ระบายแบบเปย กบนแหง ระบายแบบแหง วาดภาพส่ือความหมายและแสดงเร่อื งราว บนแหง ไปจนถงึ เทคนคิ วธิ กี ารระบายสที ตี่ อ งอาศยั ทกั ษะ อยางไร ทางศิลปะช้ันสูง เชน การวาดภาพสีนํ้าโดยวิธีการ (แนวตอบ การวาดภาพสนี ํ้าเปน เทคนิคพ้ืนฐาน เปลยี่ นแปลงรปู ทรง(Transformation) และยงั สามารถใช ที่สามารถใชไ ดก ับภาพทุกประเภท เชน วัสดุอ่ืนมาทําใหเกิดความแปลกใหมและสวยงามไดดวย ภาพทิวทศั น ภาพเหมอื น เปนตน “ทาเรือเมืองตรัง” ผลงานของสมโภชน สิงหทอง ภาพเขียนสีน้ํา เชน การเช็ดสีดว ยฟองนํา้ หรอื สําลี แตะฟองนา้ํ หยาบๆ ภาพวาดสนี า้ํ แสดงใหเ หน็ ถึงมิติของสี ท่แี สดงใหเหน็ ถึงสีทซี่ มึ ไปตามเนื้อกระดาษอยางสวยงาม ใหเกิดสีบนพนื้ ผิว การพรมนํ้า การเปาสี ดีดสี เปน ตน ความซับซอนของพืน้ ภาพ และประกายแสง ซึ่งลักษณะพิเศษเหลานเี้ กดิ จากการระบายสี ๒. การระบายสนี ํ้าจะตอ งรจู กั การรอคอยจงั หวะเวลา เพื่อกาํ หนดความชมุ เปยก ความหมาดของพนื้ ผิว ทป่ี ระณีต ซบั ซอน นอกจากนี้ สีนา้ํ ยังมเี สนห กระดาษในขณะที่ระบายสีใหอยูในพ้ืนท่ีตามกําหนด เพื่อใหไดภาพตามตองการ เชน การระบายสีน้ําใหชุมเปน ในการนาํ ออกไประบายยังสถานทตี่ างๆ ได รูปรางตางๆ แลวเนนดวยสีเขมขณะที่ภาพยังเปยกอยู และใชพูกันจุมน้ําพรมฉากหลัง ทําใหปรากฏเปนจุดขาวๆ สะดวก หรือเราอาจจะใชส ีนา้ํ ชว ยระบาย ในบางกรณจี ะพบวา การระบายสีนํา้ ชมุ บา ง แหงบาง จะเกดิ คราบของสีปรากฏบนภาพ ซึง่ เปน คณุ สมบัติพเิ ศษของ เปน ภาพราง สาํ หรับการเขยี นภาพสีนํา้ มนั สนี ้ํา เปนความงามอีกรปู แบบหนงึ่ หรอื สีอะครลิ กิ ได ดังนั้น ทกั ษะดานการวาด ๓. เม่ือตองการใหสีดูสดใส ชุมฉ่ําใหระบายน้ําสะอาดลงบนพ้ืนผิวกระดาษกอนพอหมาดๆ แลวจึงลงสี ภาพสนี า้ํ จึงมีความสาํ คัญตอการวาดภาพ สีท่ีลงไปจะซึมเห็นความใสสวยงาม ซ่ึงในการใชสีนํ้าจะไมนิยมใชสีขาวและสีดําผสมกัน รวมทั้งควรหลีกเล่ียง สอ่ื ความหมายและแสดงเรือ่ งราว) การระบายสที ับซอ นกันหลายๆ ครั้ง การวาดภาพดวยสีนํ้านั้น สวนใดของภาพที่สวางเปนสีออนก็ผสมกับนํ้ามากขึ้น หรือเวนเปนท่ีวางขาว งานทีส่ รา งสรรคดว ยเทคนิคการวาดสนี ํ้า สามารถใชกบั ภาพไดทกุ ประเภท เชน ภาพหุน น่งิ ประเภทส่งิ ของเคร่ืองใช ผกั ผลไม ทวิ ทัศน ปา ภเู ขา ทะเล ภาพเหมือนของบคุ คล เปนตน (ภาพซาย) “พระคขู วัญของแผน ดิน ๑” (ภาพขวา) “พระคขู วญั ของแผน ดนิ ๒” ผลงานของพรชวี ินทร มลิพันธุ ภาพเขยี นสีนํา้ ซง่ึ ใชเ ทคนิค การระบายสนี ํ้าทส่ี ดใส ดูสะอาดตา และเกบ็ รายละเอยี ดอยางประณตี ๔๔ เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNิดET คุณสมบตั ิพเิ ศษของสีนา้ํ ในขอใดทีท่ าํ ใหเกิดความงามในอกี รูปแบบหนึง่ ครเู นนยาํ้ กบั นกั เรียนเกย่ี วกบั เทคนคิ การวาดภาพสนี ํ้าวา เทคนคิ ทนี่ กั เรียน 1. เปย กชมุ ตลอดเวลา เห็นตามหนังสือตา งๆ หรือจากส่อื อนิ เทอรเนต็ เปนเพียงแนวทางหนึ่งเทา น้นั ใน 2. มีลักษณะโปรงแสง มเี นอื้ สบี างๆ การศึกษาการวาดภาพสีนํ้า แตท ุกวธิ ีการเกดิ จากการทดลอง ฝก ฝน ลองผิดลองถกู 3. รอ งรอยคราบสที ี่เกดิ จากการไหลซึม หรือเกดิ จากประสบการณ ดังนนั้ นักเรียนจะตองลงมือปฏิบัติจึงจะรวู าเทคนคิ ใด 4. การสะทอ นของแสง - เงาที่สดใส เหมาะสมกับตนเองและถา เกดิ ความผิดพลาดกใ็ หนาํ ไปแกไขในภาพตอ ๆ ไป วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 3. เพราะการไหลซึมเปนลักษณะพิเศษของ สนี ํ้า เนือ้ สีจะไหลซมึ เขา หากันอยา งรวดเรว็ ซึ่งบางบรเิ วณเม่ือสีแหงกจ็ ะทิง้ มมุ IT รองรอยของคราบนา้ํ คราบสีเอาไว ซ่ึงเปน คณุ ลักษณะพเิ ศษทแ่ี ตกตา งจาก การใชเทคนคิ อืน่ ๆ นักเรียนสามารถศึกษาเทคนิคสนี ้าํ เบอื้ งตน ไดจ าก http://www.water colorpainting.com/watercolor-tutorials.htm 44 คูมอื ครู

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู เสริมสาระ ใหนกั เรียนรวมกนั อภิปรายเกีย่ วกบั วัสดุ อปุ กรณท ่ีใชในการวาดภาพสนี ํา้ ตามท่ีไดศ กึ ษามา วสั ดุ อุปกรณใ นการวาดภาพดว ยสนี ํ้า หนา ชนั้ เรียน จากนัน้ ครถู ามนักเรียนวา วัสดุ อปุ กรณท ่ีจําเปนสําหรับการวาดภาพระบายสีนํ้า มีดงั น้ี • การขึงกระดาษมคี วามสาํ คญั อยา งไร ๑. สีนํ้า แบงออกเปนชนิดบรรจุกลอง ในกลองจะ สนี ้ําบรรจุหลอด (แนวตอบ การขงึ กระดาษเปน การรักษาสภาพ แบงเปนชองสี่เหล่ียม หรือวงกลมบรรจุสีหลายชอง เน้ือสีเปน ความราบเรียบของพน้ื ภาพ เมื่อระบายสีนํ้า ผงท่ีอัดแนนเปนกอนแข็ง เวลาใชใหนําพูกันจุมนํ้าละเลงบนสีที่ ใหเ ปยกชืน้ มากควรขึงกระดาษใหตงึ ตองการ แลวระบายในภาพท่ีไดรางไว อีกประเภทหนึ่งจะเปน ทุกดา น เมอื่ ขงึ แลวกส็ ามารถจะระบาย สีน้ําชนิดบรรจุหลอด มีหลายขนาด เนื้อสีมีลักษณะเหลวคลาย ใหเ ปย กชุมอยางไรกไ็ ด การขึงกระดาษ ยาสีฟน เวลาใชใหบีบสีลงบนจานผสมสีใหพอใชในแตละครั้ง จะตองทาํ ใหกระดาษเปย กชน้ื เสยี กอ น เพื่อขยายเสน ใยของกระดาษ หลังจากน้นั แลวใชพูกันจุมน้ําละเลง จงึ ตดิ เทปกาวขึงกระดาษใหรอบดา น) บนสีที่ตองการ และ ระบายในภาพทร่ี างไว • กระดาษท่เี หมาะสําหรบั นํามาใชว าดภาพ สีน้าํ คอื กระดาษชนิดใด ๒. กระดานรองวาด มีไวสําหรับรองรับกระดาษ มีผิวเรียบ (แนวตอบ กระดาษที่ใชส าํ หรบั วาดภาพสนี ํา้ สว นมากเปนแผนไมอดั ดานบนติดตัวหนบี สําหรบั หนบี กระดาษใหติดอยูกับ ควรเปน กระดาษ 100 ปอนด ทม่ี พี น้ื ผวิ หยาบ แผนกระดานรองวาด หรืออาจใชเทปกาวขึงกระดาษทาบบนกระดานรองวาด ทงั้ น้ี ศลิ ปน นยิ มเลอื กกระดาษทท่ี าํ ขนึ้ ดว ยมอื ทงั้ ๔ ดา นกไ็ ด เพราะถา กระดาษ โดยเฉพาะกระดาษทที่ าํ จากเสน ใยผา ลินิน กระดาษควรวางบนแผนรองวาดแลวยึดติดดวย ไมตึงจะทําใหเปนอุปสรรค บางครง้ั อาจมใี ยฝายผสมลงไปเล็กนอย คลปิ หนบี กระดาษใหก ระดาษตงึ และไมเ ลอ่ื นหลดุ ตอ การระบายสี ไมม สี ารกดั ฟอกสีตกคาง แตมสี ารประเภท กาวทีล่ งพ้ืนกระดาษไวเ พอื่ ลดการดดู ซบั ) ๓. จานสี มีหลายขนาด หลายแบบ มีชองสําหรับบรรจุสี และผสมสหี ลายชอ ง การบบี สจี ากหลอดควรแบง เปน วรรณะสอี นุ และวรรณะ สีเย็นเพื่อสะดวกในการระบายสี สําหรับสีหลอดควรบีบลงในชองเล็กๆ โดยกะใหพ อดกี บั การใชง านในแตละคร้ัง จานผสมสโี ดยทว่ั ไปจะเปน สขี าว เพราะเมอื่ เวลา ๔. กระดาษวาดเขียน1ผกสรมะสดจี าะไษดทเ หใี่ ็นชสส ีชําัดหเจรนบั วาดภาพสนี ้าํ มกั เปน กระดาษปอนด สวนใหญใชกระดาษ ๑๐๐ ปอนด ใชดานที่มีลักษณะ พื้นผิวหยาบระบายสีนํ้า อีกดานหน่ึงมีผิวเรียบเหมาะสําหรับการวาดเสน หรือระบายเหมาะสาํ หรับสีโปสเตอร กระดาษวาดเขยี นสขี าวขนาด ๑๐๐ ปอนด ๔๕ ขอสอบ O-NET เกร็ดแนะครู ขอสอบป ’52 ออกเกีย่ วกบั คุณสมบตั ขิ องสนี า้ํ ครูอธบิ ายเพิม่ เติมวา สนี ้าํ เมื่อเทยี บกบั สชี นดิ อื่นๆ เชน สนี ํา้ มนั ความยาก - งาย ขอใดไมใ ช คณุ สมบัติของสนี า้ํ ในการระบายจะตางกัน เพราะสีน้าํ จะแหง เรว็ กวา สนี าํ้ มัน การควบคุมจึงคอ นขา ง 1. สีนาํ้ เปน สีทมี่ ีความโปรง ใส ยากกวา แตท ้ังนกี้ ็ไมเปนเชน นั้นเสมอไป เพราะบางครัง้ กข็ นึ้ อยูกบั การฝก ฝนและ 2. เนอ้ื สขี องสนี ้าํ บางเบาเมือ่ ระบายสบี นกระดาษจะเห็นความใสของสี การทําความเขาใจดว ยตวั ของศิลปนเอง เปนตน ท้ังนี้ ส่งิ ทผี่ สู รา งสรรคภ าพวาด บนผวิ กระดาษ สนี ้ําควรรู คือ สนี าํ้ จะมีคุณสมบัตริ ุกรานและยอมรบั เพราะเนอ้ื สแี ละสารเคมีทผ่ี สม 3. เวลาระบายตอ งรจู กั คอยจังหวะเวลา เพ่อื กาํ หนดความชุม เปย กของ ตางชนิดกนั ซงึ่ คณุ สมบัตินีค้ อ นขา งจาํ เปนในการเขียนสนี ้าํ และควรศึกษาทดลอง กระดาษ ดวยตวั เองวาสีใดรุก สีใดยอม และสีใดอยเู ฉย 4. ใชส ขี าวผสมใหอ อน หรือสวา งขนึ้ แลว ใชสีดําผสมสใี หเขม หรอื มดื ลง นกั เรยี นควรรู วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 4. เพราะสีนา้ํ มีความโปรง ใส ดงั นั้น ในการใช 1 กระดาษวาดเขียน กระดาษทใ่ี ชสําหรับวาดภาพสนี ํ้า โดยระบายดา นท่มี ี สนี ํา้ จึงไมน ยิ มใชส ขี าวผสมเพ่ือใหมีนํา้ หนักออ นลงและไมนิยมใชสีดําผสมให ลักษณะพื้นผวิ หยาบ เพราะสีน้ําทเี่ ปยกชุมจะถูกกําหนดใหเขม หรอื ออ นไดง า ย มีน้าํ หนักเขมข้นึ เพราะจะทําใหเกดิ นาํ้ หนกั มืดเกนิ ไป แตจ ะใชสกี ลาง หรอื สี เมื่อสอี ยูบ นผิวหยาบ ตรงขา มผสมแทน คมู อื ครู 45

กระตุนความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู 1. ครูตง้ั ประเดน็ ถามนักเรยี นวา พกู ันชนดิ กลม 1 • พูกันสําหรบั ระบายภาพสีนํ้ากับพกู นั สาํ หรบั ระบายภาพสนี า้ํ มันมีความแตกตางกัน ๕. พูกัน ที่นิยมใชกันท่วั ไป คือ พูกันชนดิ กลมและพกู ัน หรอื ไม อยางไร ชนิดแบน สําหรับพูกันแบนใชชนิดขนแปรงออน เหมาะสําหรับสีนํ้า (แนวตอบ แตกตา งกนั ที่รูปรางและขนแปรง และสีโปสเตอร สวนชนิดขนแปรงแข็งเหมาะสําหรับใชกับสีนํ้ามัน โดยพกู นั แบนชนดิ ขนแปรงออนเหมาะทีจ่ ะ ทั้งน้ี ผูปฏิบัติงานทัศนศิลปควรมีพูกันทั้งขนาดใหญ ขนาดกลาง ใชกับสีนา้ํ และสีโปสเตอร สวนพูกันชนดิ ท่ี และขนาดเลก็ เพอื่ การเลอื กใชใ หเ หมาะกบั การระบายสใี นพนื้ ทขี่ นาด ขนแปรงแขง็ เหมาะสาํ หรบั ใชก ับสนี ้ํามัน ท้ังน้ี ตา งๆ กนั เชน พูกนั เบอร ๑๒ มีขนาดใหญ ใชร ะบายสชี มุ พูก ันเบอร พูกันชนดิ ใยสงั เคราะหเหมาะสําหรบั ใชก ับ ๑ - ๒ มขี นาดเลก็ ใชส าํ หรบั เนน ภาพและการตัดเสน พกู นั พดั ขนาด สอี ะครลิ กิ โดยผปู ฏบิ ตั งิ านทศั นศิลป ตา งๆ ใชระบายสีนํ้าทาํ ใหเกดิ พนื้ ผิวทมี่ ลี กั ษณะแตกตางกนั เปน ตน ควรเลือกใชใ หเ หมาะสม) ๖. อปุ กรณอ ่ืนๆ เชน ภาชนะใสน ้าํ ซงึ่ โดยมากมกั จะใชแกว 2. ใหน กั เรยี นรว มกันนําเสนออปุ กรณเ สรมิ สาํ หรบั ฟองน้าํ เทปกาว คลปิ หนีบกระดาษใหตดิ กบั กระดานรองเขียน เปน ตน การวาดภาพสีนา้ํ มาประมาณ 2 - 3 ชนดิ พรอมทัง้ บอกวธิ กี ารใชอปุ กรณด ังกลาว อปุ กรณเ สรมิ สาํ หรับการวาดภาพสนี า้ํ มาพอสังเขป ๔๖ ขอสอบ O-NET ขอสอบป ’52 ออกเกี่ยวกับวสั ดุ อุปกรณในการวาดภาพสีนํ้า เกรด็ แนะครู จานผสมสมี หี ลายขนาด สวนมากจานผสมสจี ะมสี อี ะไร 1. สแี ดง ครแู นะนํานกั เรยี นเกีย่ วกับการเลอื กปากกาสําหรบั ตดั เสน วา ปากกาตดั เสน 2. สีเหลอื ง ควรเลือกหมึกที่กันนํา้ ได 100% เชน ปากกายี่หอ PIGMA เปนตน เพราะถา เลอื ก 3. สีขาว หมกึ ทไี่ มก ันนา้ํ มาตัดเสนจะทาํ ใหง านเสยี หายได 4. สีดาํ วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 3. เพราะจานผสมสเี ปนภาชนะสาํ หรบั ใสสี นกั เรียนควรรู และผสมสี ดงั นนั้ จานสีควรเปน สขี าว ทึบแสง เพราะถาใชจ านผสมสีที่เปนสี จะทาํ ใหม องเห็นสใี นจานผสมสผี ิดเพย้ี นไป 1 พูก ัน วิธกี ารดูแลรกั ษาพกู นั มดี ังตอ ไปนี้ 1. ลางพูกนั ในน้ําสะอาด โดยไมกระแทกพกู ันลงตรงๆ แตใ ชว ิธีสะบดั ซาย - ขวาเบาๆ ปลายไมตดิ พื้น 2. ลางดว ยน้ําอนุ ๆ ท่ีผสมดวยสบเู หลว นวดเบาๆ ตรงโคนพูกัน และลา งจนหมดคราบสี 3. จัดขนพกู ันใหเ ขาที่ เชด็ ดา มพกู ันใหแหง แลวเสียบไวใ หขนพูก นั ตงั้ ขน้ึ 46 คูมอื ครู

กระตุน ความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู การวาดภาพสีนํ้าเปนที่นิยมแพรหลายทั่วไป ใหนักเรยี นรว มกันอภิปรายเกีย่ วกบั เทคนิค เพราะความงามของภาพวาดสีนํ้าท่ีแสดงใหเห็นมิติของ ในการวาดภาพดว ยสีน้ําทงั้ 4 แบบ ตามท่ไี ดศกึ ษา สีและความซับซอนของภาพ ซึ่งลักษณะพิเศษเหลาน้ี มาหนา ชัน้ เรียน แลว ครขู ออาสาสมคั รนกั เรยี นให เกิดจากการระบายสีดวยเทคนิค หรือกลวิธีท่ีซับซอน ออกมาสรปุ ความคดิ รวบยอดของแตละเทคนิค นอกจากน้ันแลว การวาดภาพดวยสีน้ํายังสะดวกตอการ ตามท่ีครูกําหนดให ดงั ตอไปน้ี ออกไปวาดภาพยงั สถานทต่ี า งๆ และสนี าํ้ ยงั ใชร ะบายเปน ภาพรา ง หรือภาพตนแบบสาํ หรับการวาดสีนาํ้ มนั ไดเปน 1. การระบายสีแบบเปย กบนเปยก อยางดอี กี ดวย (Wet into Wet) เทคนคิ ในการวาดภาพดว ยสนี า้ํ มหี ลากหลาย 2. การระบายสีแบบแหง บนเปยก วิธี สามารถแบงออกเปน ๔ ชนดิ ดงั นี้ (Dry on Wet) ๑) การระบายสีแบบเปยกบนเปยก (Wet 3. การระบายสีแบบเปย กบนแหง into Wet) เปนการระบายสีในลกั ษณะทีก่ ระดาษยงั เปยก การระบายสีแบบเปยกบนเปยก จะสังเกตเห็นความชุมและลักษณะ (Wet over Dry) หรือหมาดอยู โดยใชฟองนํ้า หรือพูกันชุบนํ้าระบายลง ทีซ่ มึ เขา หากนั ไปกอ น ภาพทปี่ รากฏจะแสดงใหเ หน็ ความชมุ ความซมึ ของสแี ตล ะสี ในระหวา งทรี่ ะบายสหี ากเอยี งกระดานรองเขยี น 4. การระบายสแี บบแหง บนแหง (Dry on Dry) ใหท าํ มมุ สงู ขน้ึ สจี ะไหลยอ ยทบั กนั การระบายสีในลกั ษณะนน้ี ยิ มระบายกนั มากในภาพทเ่ี ปน ทอ งฟา นาํ้ หรอื ผวิ วสั ด1ุ ท่ีมัน โดยนิยมใชกับการวาดภาพทิวท2ัศน ซ่ึงการวาดภาพทิวทัศนที่นิยมเขียนกันมาก คือ ภาพทิวทัศนทางบก จากน้ันใหน กั เรยี นแบงกลุม กลมุ ละ 5 - 6 คน จดั ทํารายงานหวั ขอเทคนิคการวาดภาพดวยสีนาํ้ (Landscape) และภาพทวิ ทศั นท างทะเล(Seascape) โดยเฉพาะสว นทเี่ ปน ทอ งฟา นาํ้ ทะเล หรอื สว นทอี่ ยูในระยะไกล พรอ มหาภาพประกอบและตกแตงรปู เลม ของภาพ ใหสวยงาม นําผลงานสงครูผูสอน ๒) การระบายสแี บบแหง บนเปย ก (Dry on Wet) เปน การระบายสที ผี่ สมไวค อ นขา งขน ระบายลงบนกระดาษ ท่ีเปยกอยู เทคนิคนี้จะทําใหสีกระจายออกไปเองตามพื้นท่ีที่เปยก สีบางสวนจะเกิดการซึมผสมกันเองดวย เชน การระบายตน ไม หรือภเู ขาใหก ลนื กบั ทองฟา หรือซมึ เขา หาทอ งฟา บางสว น โดยจะทาํ ใหส ีดูแหงเมอ่ื ระบายลงบน พนื้ เปยก เชน ภาพตนไม โขดหนิ หรอื ภาพวาดทเ่ี นนในสว นท่ีอยูในระยะใกลของภาพ เปน ตน การระบายสแี บบแหง บนเปย ก เทคนิคนี้สีจะกระจายออกไปเองตาม “ฟา ครึ้มท่นี ครไชยศรี” ผลงานของไพบลู ย ธรรมเรืองฤทธิ์ เทคนิค พน้ื ทที่ ่ีเปยก การระบายสีแบบแหง บนเปยก ๔๗ แนวขอ สNอบTเนน Oก-าNรคETิด นักเรียนควรรู การใชเ ทคนิคการระบายสีแบบเปยกบนเปยก พ้นื ผิวกระดาษควรมลี ักษณะใด 1 ภาพทิวทัศนทางบก ภาพที่แสดงความงามของธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอม 1. เปยก หรือหมาดพอควร บนบก บนพนื้ ดนิ เปนหลกั เชน ทอ งนา ทงุ หญา ปา ตนไม ดอกไม แมนํ้า เปนตน 2. เปยกและแหงอยา งละคร่ึง 2 ภาพทิวทัศนทางทะเล ภาพทแ่ี สดงความงามของธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ ม 3. แหงสนิทไมม คี วามชืน้ ทางทะเลเปน หลกั เชน ชายหาด โขดหิน คลนื่ เรอื ชาวประมง เปน ตน 4. ไมจาํ กัด ขนึ้ อยกู บั สีท่ีจะระบาย มุม IT วิเคราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะในการใชเ ทคนิคการระบายสีน้าํ แบบ นกั เรียนสามารถศกึ ษาวธิ กี ารวาดภาพทิวทัศน ไดจ าก http://www.youtube. เปย กบนเปยก พ้นื ผวิ กระดาษจะตองเปย ก หรือหมาดพอควร เพอ่ื ใหสนี ํา้ ที่ com โดยคน หาจากคําวา การวาดภาพทิวทศั น ระบายลงไปสอดแทรกกลมกลนื ไปกบั พ้ืนผิวกระดาษไดด ี หรอื ทําใหสีผสม กลมกลนื เปนเนือ้ เดยี วกนั มกั นยิ มนาํ มาใชก บั การระบายฉากหลงั หรือแสดง พนื้ ผิวท่ีเปน บริเวณกวาง เชน ทองฟา น้ําทะเล พน้ื ปา ทงุ หญา เปน ตน คมู ือครู 47

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคนหา อธิบายความรู ขขยยาายยEคคxpววaาาnมมdเเขขา าใจใจ ตรวจสอบผล Explore Explain Evaluate Engage E×pand Expand ขยายความเขา ใจ ใหน ักเรียนวาดภาพสนี ํ้าสอื่ ความหมาย ๓) การระบายสแี บบเปย กบนแหง (Wet over และเรอ่ื งราวอยา งอสิ ระ ไมวา จะเปน ภาพทิวทัศน Dry) เปนการระบายสีทีเ่ ปยกชมุ ลงบนพน้ื กระดาษท่ีแหง สิง่ กอ สรา ง หรือสิ่งแวดลอ มตางๆ รอบตัว โดยนํา เปน การระบายสีบนพ้ืนเรยี บทวั่ ๆ ไปนนั่ เอง ซง่ึ มลี กั ษณะ เทคนคิ ในการระบายสนี ํา้ แบบตา งๆ มาใช สีชมุ เชน สว นทเี่ ปนพืน้ ดิน พน้ื หญา ชายหาด เปนตน พรอมต้ังชอื่ ผลงาน โดยใหนักเรยี นทําลงกระดาษ คาํ วา “เปย ก” คอื พกู นั กบั สคี อ นขา งเหลว สว น “แหง ” คอื 100 ปอนด จากนัน้ นาํ ผลงานภาพวาดสีนํา้ ของ แผนกระดาษ เปน การระบายเรียบสเี ดยี ว หรอื หลายสี นักเรยี นแตละคนมาจัดแสดงทม่ี มุ แสดงผลงาน ๔) การระบายสีแบบแหงบนแหง (Dry on Dry) เปน การระบายสที ี่ใชน้าํ ในการละลายสีคอนขา งขน เนน เนอ้ื สมี ากๆ โดยระบายลงในสว นของสเี ดมิ ทแ่ี หง แลว หรือเปนการเนนภาพใหเดนชัดข้ึน การระบายแบบน้ี มีประโยชนในการเนนสวนใดสวนหนึ่ง หรือบริเวณที่ เห็นวาควรทาํ ใหเดนชัด กลาวคือ เปนการระบายลงบนสี การระบายสแี บบเปย กบนแหง สจี ะไมซ มึ เขา ไปในเนอ้ื กระดาษมากนกั ท่ีระบายไวกอนและแหงแลว หรือระบายสีใหมทับลงไป บนสเี กา จนเกดิ เปน รอยพกู นั เชน สว นทเ่ี หน็ เปน แสง - เงา เนน ระยะของภาพใกล - ไกล ใหภ าพมองดมู คี วามลกึ เปน ๓ มติ ิ เปนตน การระบายสีนาํ้ จาก ๔ ลักษณะน้ี เม่อื นํามาสรางสรรคภ าพไมใชวา จะแยกเทคนคิ ออกจากกนั เปนแบบๆ ไดเลย จําเปนจะตองใชเทคนิคทั้ง ๔ แบบผสมผสานกันไปข้ึนอยูกับวาบริเวณน้ันๆ ของภาพ จะตองใชเทคนิค แบบใดถงึ จะเหมาะสม การวาดภาพสีนาํ้ เปน การสรา งสรรคผ ลงานศิลปะที่มีลักษณะเฉพาะ เนื่องจากคณุ สมบตั ขิ องสีนาํ้ มีหลาย ประการ ดงั น้ัน ผูปฏบิ ตั จิ ะตอ งรูข้ันตอน หมนั่ ฝกฝน ลองผดิ ลองถกู ส่ังสมประสบการณเพื่อพัฒนาทักษะฝม ือ และ จะสามารถคน พบเทคนคิ การระบายสนี า้ํ ทหี่ ลากหลายขนึ้ อยา งนา ประทบั ใจ เทคนิคการวาดสีน้ําที่นําเสนอในหนังสือเรียนน้ี เปนเพียงเทคนิคบางสวนเทาน้ัน ยังมีเทคนิคใหมๆ อีก มากมาย ซึ่งสามารถท่ีจะศึกษาคนควาเพ่ิมเติมไดจาก หนังสือเกี่ยวกับเทคนิคการวาดสีนํ้าในระดับช้ันที่สูง ขนั้ ตอ ไป แตข อแนะนาํ วา เทคนคิ ตา งๆ นน้ั ผเู รยี นสามารถ คนพบและสรางสรรคขึ้นมาดวยตนเองได หากใหความ สนใจและหม่ันฝกฝนอยเู สมอ สําหรับผูเรียนท่ีเพิ่งฝกหัดเทคนิคสีนํ้า จะตองมี ความอดทนและตอ งใจเย็น เพราะหากใจรอนการระบาย การระบายสีแบบแหงบนแหง จะชวยเนนพื้นท่ีบางสวนใหเดนชัด สนี ํา้ จะเปน ไปอยา งยากลําบาก และอาจสงผลทาํ ใหภาพ และชว ยเพมิ่ มิตดิ า นความลกึ ใหแ กภ าพ ทีว่ าดดูไมสวยงามอยางทเี่ รามุง หวังไว ๔๘ บรู ณาการอาเซยี น ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNดิ ET การวาดภาพสนี าํ้ ใหดูมมี ติ ิควรใชเ ทคนิคใด การศกึ ษาเกี่ยวกบั การวาดภาพสีนํ้าเพื่อสอื่ ความหมายและเรื่องราวสามารถ แนวตอบ ควรใชเทคนคิ การระบายสีน้าํ แบบแหง บนแหงเนนสวนใด บูรณาการอาเซยี นได โดยครูเปดโอกาสใหน ักเรยี นวาดภาพทิวทัศน หรือภาพ สว นหนง่ึ ของภาพ หรอื บริเวณท่ีเหน็ วา ควรทําใหเ ดนชัด หรอื เหน็ ลกั ษณะ สถานที่สาํ คญั ๆ ของประเทศในแถบภูมิภาคเอเชยี ตะวันออกเฉียงใตท ่นี ักเรยี น พ้นื ผิว เชน สวนขรุขระ หรอื หยาบของเปลือกตน ไม สว นทเ่ี หน็ เปน แสง - เงา ช่นื ชอบ หรอื สนใจไดอยา งอิสระ หรือครูอาจนําภาพทวิ ทศั น สถานท่ีสําคญั ของ เนนระยะของภาพใกล - ไกล ใหภ าพดูมคี วามลึกเปน 3 มติ ิ เปน ตน ประเทศในแถบภมู ภิ าคเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตม าเปน ภาพตน แบบใหน กั เรียนวาด การไหลยอยของสมี ักปรากฏในเทคนิคการระบายสีนํ้าในลกั ษณะใดมากทีส่ ุด ตามแบบก็ได เชน ภาพถายนครวดั ภาพถา ยวถิ ชี วี ติ ของผคู นในประเทศเวยี ดนาม แนวตอบ การไหลยอ ยของสมี กั ปรากฏในเทคนิคการระบายสนี าํ้ แบบ เปน ตน ซงึ่ นอกจากนักเรยี นจะไดศึกษาเร่ืองราวและลักษณะภูมปิ ระเทศของประเทศ เปย กบนเปยก โดยใชวธิ ีการวางกระดานรองเขยี นใหทํามมุ 15 องศากับพืน้ ในแถบภมู ิภาคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตผ านทางงานศลิ ปะแลว ยงั เปนการสราง แลวใชพูกันขนาดใหญระบายนํ้าบนกระดาษวาดเขยี นใหทว่ั จากนน้ั ใหใ ช ความตระหนกั รเู กย่ี วกบั อาเซยี นและผลกั ดนั ใหเยาวชนไดเขามามสี วนรว มและรบั รู สีที่มนี ้าํ หนักแกร ะบายจากซา ยไปขวาไปเรือ่ ยๆ เกือบทั่วแผนกระดาษ ถงึ ความสาํ คญั ของการเปนประเทศสมาชกิ อาเซยี นดวย แลวปรับความเอยี งของกระดานรองเขยี นใหทํามมุ กับพนื้ 85 องศา จากนนั้ ใชพูกันจมุ สีออ นระบายจากบนสดุ ของกระดาษ พยายามใหพูกันมสี ีและ 48 คูมอื ครู นํ้ามากๆ เพ่ือท่จี ะทาํ สีไหลยอยเขาหากนั

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคนหา อธิบายความรู ขยายความเขาใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล Engage Explore Explain Expand Evaluate ตรวจสอบผล Evaluate เกร็ดศิลป ขอควรคาํ นึงเกีย่ วกบั การระบายสีนา้ํ ครูพิจารณาจากผลงานภาพวาดสนี ํ้า เทคนิคในการระบายสีน้ํา ขึ้นอยูกับจังหวะและความพอดีของสี หากเม่ือ สือ่ ความหมายและเรอ่ื งราวของนักเรียน โดย กําหนดเกณฑก ารใหคะแนน (Rubrics) ดงั น้ี ระบายสีลงไปแลว รูสึกวาไมไดผลตามความตองการ หรืออาจผิดพลาดในการ ใชส ี ก็ไมค วรทิง้ ภาพ แมวาเปนกระดาษกส็ ามารถแกไขได โดยใชฟ องน้าํ ชบุ นาํ้ ประเด็น ระดับคุณภาพ (คะแนน) หมาดๆ เชด็ สว นท่เี สียออก ถา ไมใหสวนทตี่ อ งการถูกเชด็ ออกไปดวย ใหใ ชแ ผน การประเมิน ดี พอใช ปรับปรงุ พลาสติกบางๆ วางซอ นทบั กันไว ทิง้ ไวพ อกระดาษแหง หรือเกือบแหง จงึ แกไข (3) (2) (1) โดยเสรมิ เติมแตง ผลงานไดใหมตามความตองการ การวาด - สื่อความ - สือ่ ความ - ส่ือความ การระบายสนี า้ํ จะตอ งฝก ฝนในการสงั เกตปรมิ าณสนี า้ํ ท่ีใชร ะบายบนกระดาษ ภาพสนี ้าํ หมายและ หมายและ หมายและ หากสนี า้ํ มปี รมิ าณมากเกนิ กวา พน้ื ทท่ี จ่ี ะระบาย จะสรา งปญ หาใหก บั สอี นื่ เพราะ ส่ือความ เร่ืองราวได เร่อื งราว เรื่องราว สที รี่ ะบายทีหลัง จะไปผสมกบั สที รี่ ะบายครง้ั แรก ทาํ ใหสีใดสหี นง่ึ เจือจาง หรือ หมายและ ชัดเจน มี ไดชัดเจน ไดไมคอ ย สีจะผสมกันทําใหเกิดสีที่ไมตองการขึ้นได ดังน้ัน การควบคุมปริมาณของสี เร่ืองราว ความคิด แตย ังขาด ชัดเจน ขาด ในพูกันกอนการระบายจงึ ควรกะใหพอดี สรางสรรค ความคดิ ความคดิ ที่แปลกใหม สรางสรรค สรางสรรค ขอ ควรคาํ นงึ อกี อยา งหนง่ึ คอื สนี า้ํ จะไหลไปมาตามระดบั ความลาดเอยี งของ - ใชเทคนิค ทีแ่ ปลกใหม ที่แปลกใหม กระดานรองเขียน จะตองระมัดระวังไมใหกระดานรองเขียนยกต้ังสูงเกินไป การระบาย - ใชเ ทคนคิ - ใชเทคนคิ ควรกาํ หนดความลาดเอยี งอยูในระยะทํามุมกบั พืน้ ประมาณ ๒๐ - ๓๐ องศา สนี า้ํ ชนิด การระบาย การระบาย ตา งๆ ได สีนํ้าชนดิ สีนํ้าชนิด เหมาะสม ตางๆ ได ตางๆ ได กบั รปู ภาพ คอ นขา ง ไมใ คร ประณีต เหมาะสม เหมาะสม สวยงาม กับรูปภาพ กบั รปู ภาพ มคี วาม บางสวน ขาดความ โปรงใส มีความ โปรง ใส เปยกชมุ โปรง ใส เปยกชุม และซมึ เปย กชุม และซึม เขาหา และซมึ เขาหากัน กันอยาง เขา หากนั สมบูรณ การจดั - จัด - จัด - จดั นิทรรศการ นิทรรศการ นิทรรศการ นิทรรศการ และแสดง นําเสนอ นําเสนอ นาํ เสนอ ความรูสกึ ผลงาน ผลงาน ผลงานได ชืน่ ชมตอ ไดช ดั เจน ไดชดั เจน ยังไมคอ ย กจิ กรรม ศลิ ปป ฏิบัติ ๓.๑ ผลงาน ครอบคลมุ ครอบคลมุ ชัดเจน ภาพวาดสนี า้ํ เทคนิคการ เทคนคิ การ ครอบคลุม ระบายสีนา้ํ ระบายสีนาํ้ เทคนิคการ กจิ กรรมที่ ๑ ใหน ักเรยี นฝกปฏิบตั กิ ารวาดภาพดวยเทคนิคสนี ้าํ เปนภาพผลไมตางๆ ทน่ี ํามาจัดวางกองอยู ไดทกุ ชนดิ ไดเ กอื บ ระบายสีนํา้ กจิ กรรมที่ รวมกนั ๑ ภาพ ผลงานท่ีจดั ทาํ เสรจ็ เรียบรอยแลว ใหน ําสงครูผูสอน - แสดง ทุกชนิด - แสดง ความรูส กึ - แสดง ความรสู ึก ๒ ใหน ักเรยี นวาดภาพส่ือความหมายและเรื่องราวตามความสนใจมา ๑ ภาพ โดยใชเทคนิคสนี ํ้า ชืน่ ชมตอ ความรูสกึ ชนื่ ชมตอ พรอ มตง้ั ชอ่ื ภาพ และสรปุ ขอ มลู สงั เขปทน่ี กั เรยี นตอ งการสอ่ื แนบมาพรอ มกบั ภาพดว ย จากนน้ั ผลงาน ชืน่ ชมตอ ผลงานยงั ใหน ําภาพทง้ั หมดทีแ่ ตล ะคนสรางสรรคข ้ึน นําไปจัดแสดงทม่ี มุ แสดงผลงาน ไดชัดเจน ผลงาน ไมช ัดเจน สอดคลอ ง ไดช ดั เจน และไมค อย กับผลงาน สอดคลอง สอดคลอ ง มีหลักการ กบั ผลงาน กับผลงาน ๔๙ และเหตุผล ทถี่ ูกตอง เหมาะสม แนวขอสNอบTเนนOก-าNรคE Tิด เกรด็ แนะครู เทคนิคในขอใดกลาวถูกตอ งเกีย่ วกับการลงสีนา้ํ ครอู ธบิ ายเสรมิ ความรูเ กีย่ วกับสื่อผสมสีสาํ หรบั ภาพวาดสีนา้ํ ซ่งึ จะชว ยให 1. การทาสที บั ไมจ ําเปนตอ งรอ นกั เรียนสามารถสรางสรรคภ าพวาดสีน้ําไดอ ยางหลากหลายและมีความสวยงามมาก 2. ทาสีออนกอนทาสเี ขม ยง่ิ ขน้ึ สือ่ ผสมทน่ี ิยมใชก ันท่ัวไป เชน 3. ทาสเี ขมกอนทาสอี อน 4. ลงน้าํ ที่ผวิ กระดาษทุกครัง้ กอนระบายสี • กาวอาระบกิ หากผสมกาวอาระบิกในสีนา้ํ จะชว ยเพมิ่ ความโปรง ใสและเปนมัน สีสันสดสวย ลดสที ีต่ ดิ ฝงแนน และชว ยใหก ารซบั สีงา ยขึ้น วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 2. เพราะสีนาํ้ เปนสที ่ีมีลกั ษณะโปรงแสง • Aqua Pasto เปนสอื่ ผสมลักษณะเปนวุน เหลวบรรจุหลอด จะชวยสราง เมื่อระบายสีน้ําลงบนพื้นกระดาษจะเหน็ ความใสของสบี นพนื้ ผวิ กระดาษ พื้นผวิ สนี ้าํ ไดด ี ซึง่ เราสามารถขดู ออก หรือเพมิ่ ความหนาไดด ี ทาํ ใหสีนา้ํ ดังนนั้ การระบายสีนํ้าควรระบายดวยสีออ นใหชุมเปนรปู รา งตา งๆ แลว เนน แหง ชา ไมค อยซึมซับเขา หากัน ใชไดด กี บั การระบายเกล่ียเรียบหลายๆ ช้ัน ดว ยสีเขม ขณะทีภ่ าพยงั เปย กอยู เหมาะสาํ หรับการระบายสเี มฆและทองฟา มมุ IT นกั เรียนสามารถศกึ ษาเพมิ่ เตมิ เกีย่ วกับเทคนคิ การระบายสีนํา้ ไดจาก http://www.ocac.go.th/artist.php 49 คูมือครู

กกรระตะตนุ Eนุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ าํ รรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Expand Evaluate Engage Explore Explain กระตนุ ความสนใจ Engage ครใู หน กั เรียนดตู วั อยา งภาพวาดสโี ปสเตอร ó. à·¤¹¤Ô ¡ÒÃÇÒ´ÀÒ¾´ÇŒ ÂÊÕâ»ÊàµÍÏ พรอ มท้ังใหน กั เรียนรว มกนั แสดงความรสู ึกทีม่ ตี อ ผลงานอยา งอิสระ จากน้นั ครูถามนักเรยี นวา การวาดภาพดวยสีโปสเตอร มีกระบวนการเชน เดยี วกับการวาดภาพดวยสีนาํ้ สโี ปสเตอรเ ปน สที มี่ คี วาม • นกั เรียนมีความรสู กึ ตอผลงานชน้ิ น้ีอยางไร หนาแนนของเนอื้ สี ทึบแสงเหมอื นสีฝุน เนือ้ สีมีลกั ษณะ (แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคดิ เห็น คลายแปง ใชผสมกับนํ้าเมื่อตองการระบายภาพและ ไดอยา งอิสระ) สามารถระบายทบั ซอ นกนั ไดห ลายๆ ครง้ั เมอ่ื ระบายเสรจ็ และแหงสนิทดีแลวจะไดภาพท่ีเรียบรอยสวยงามดี แต • นักเรยี นคิดวาเทคนิคในการวาดภาพดงั กลา ว ไมท นแดด ทนฝน ไมเ หมาะสาํ หรบั จดั แสดงงานกลางแจง เปน อยา งไร สีโปสเตอรสามารถผสมดวยสีขาวใหมีน้ําหนักออนลง (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคิดเห็น ไดเชนเดียวกับสีนํ้ามันแตไมคงทนเทา สีโปสเตอรนิยม ไดอยา งอิสระ) นํามาใชในการวาดภาพท่ีตองการความประณีตสวยงาม สามารถสรางสรรคผลงานไดหลากหลายรูปแบบ ไดแก โดยครูอธบิ ายเสริมเกยี่ วกบั การวาดภาพ “Together เราอยูรวมกันอยางสันติสุข” ผลงานของพนิดา งานออกแบบตางๆ ภาพประกอบเรื่องราว ภาพการตูน ดวยสโี ปสเตอรว าสอ่ื ความหมายไดง ายและชัดเจน จันทนะโสตถิ์ การเขยี นภาพดวยสโี ปสเตอร โปสเตอรภาพยนตร งานจิตรกรรมท่ัวไป โดยเฉพาะ เก็บรายละเอียดดา นแสง - เงา มิติตน้ื ลึก และความเหมอื นจรงิ ไดอยา งงดงาม งานดานการโฆษณาและประชาสัมพันธ การจัดนิทรรศการที่มีขนาดใหญ การวาดภาพดวยสีโปสเตอรไมมีเทคนิค สาํ รวจคน หา Explore ซบั ซอ นมากนกั อาศยั การฝก ปฏบิ ตั บิ อ ยๆ กจ็ ะสามารถเขา ใจถงึ คณุ สมบตั ขิ องสโี ปสเตอรแ ละเขา ใจวธิ กี ารในการใชเ อง ทกุ ครงั้ ของการวาดภาพภาพหนง่ึ จะประกอบไปดว ยรปู รา ง รปู ทรง และแสง-เงา ซงึ่ กาํ หนดความเขม ของสี ใหนกั เรียนศึกษา คนควาเก่ียวกบั คณุ สมบัติ หรอื นาํ้ หนกั ออ น-แกข องสบี นวตั ถุ ฉะนนั้ ผสู รา งสรรคผ ลงานจงึ ตอ งฝก ทกั ษะของการไลน า้ํ หนกั สโี ปสเตอรจ นเขา ใจแลว ของสีโปสเตอร วสั ดุ อปุ กรณท่ใี ชใ นการวาดภาพ กจ็ ะสามารถระบายสแี สง - เงาของวตั ถไุ ดอ ยา งถกู ตอ ง เชน การระบายสแี สง - เงาของวตั ถุ การผสมสขี าวจะชว ยทาํ ให สโี ปสเตอร และเทคนคิ การวาดภาพดวยสโี ปสเตอร สีนั้นออนลง หรือสวางขึ้น และการนําสีที่ตองการผสม จากแหลง การเรียนรตู า งๆ เชน หนังสอื เรยี น กับสดี ํา หรอื สีตรงขามกจ็ ะทาํ ใหสีนัน้ เขมข้ึน หรือมืดลง หองสมุด อินเทอรเนต็ เปนตน เปน ตน ซงึ่ เราสามารถนาํ สโี ปสเตอรท ผ่ี สมเสรจ็ แลว ไปใช ระบายเพอื่ แสดงใหเห็นถงึ แสง - เงาของวตั ถไุ ด สาํ หรบั วสั ดแุ ละอปุ กรณท น่ี าํ มาใชใ นการวาดภาพ อธบิ ายความรู Explain ดว ยสโี ปสเตอรน น้ั สง่ิ สาํ คญั จะประกอบไปดว ยสโี ปสเตอร ใหนกั เรยี นรว มกันอภปิ รายเก่ียวกบั คณุ สมบัติ ซึ่งสวนใหญจะบรรจุอยูในขวดแกว มีเนื้อสีขน สีสดใส ของสโี ปสเตอร วสั ดุ อปุ กรณท่ใี ชในการวาดภาพ มขี นาดตางๆ ใหเ ลือกใชไดตามความเหมาะสม สีโปสเตอร และเทคนคิ การวาดภาพดว ยสีโปสเตอร สวนพูกันสําหรับระบายสีโปสเตอร จะมีท้ังชนิด ตามท่ีไดศ กึ ษามาหนา ชนั้ เรียน จากนนั้ สรุปผลการ กลมและแบน ซงึ่ มขี นาดใหญก วา สนี า้ํ ในกรณที ว่ี าดภาพ อภปิ รายลงกระดาษรายงาน สง ครูผูสอน ขนาดใหญ ถาวาดภาพบนกระดาษธรรมดาสามารถใช พูกันสนี ้าํ แทนได นอกเหนือจากนี้ อุปกรณตางๆ ท่ีใชในการวาด “ปดทองหลังพระ (คนไทยทําดี)” ผลงานของวรรนิสา สมหมาย การเขยี นภาพดวยสโี ปสเตอร ภาพสโี ปสเตอรจ ะใชเ ชนเดียวกบั การระบายสีนา้ํ ๕๐ เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNดิ ET ขนั้ ตอนใดเปนข้ันตอนทส่ี าํ คญั ที่สุดของการวาดภาพดวยสีโปสเตอร ครูอธิบายเสริมความรูเกี่ยวกับการเขียนสีโปสเตอรวา สามารถระบายดวยพูกัน แนวตอบ ขน้ั ตอนการรางภาพ เปน ขน้ั ตอนทสี่ าํ คัญในการวาดภาพระบาย ซ้ําทเ่ี ดมิ ได ซ่งึ แตกตา งจากสนี าํ้ ถา ระบายถไู ปมาดวยพกู นั ซํ้าหลายๆ ครง้ั จะทาํ ให สี เพราะการรา งภาพเปนการเร่มิ ตน โครงรา งของภาพ ซง่ึ เปน การถา ยทอด สีชํา้ สกปรก กระดาษเปน ขยุ ดไู มใส ความคิด หรอื จินตนาการออกมา กอนการวาดภาพทกุ คร้ังจําเปน ตองมีการ รา งภาพเพ่ือจดั ลาํ ดบั เน้อื หา จดั องคประกอบของทัศนธาตุใหไ ดตามหลกั สําหรับการฝกเขียนสีโปสเตอรในเบ้ืองตนมีวิธีการเชนเดียวกับการฝกเขียนสีนํ้า การจดั องคป ระกอบศิลปทส่ี มบรู ณ แลว จงึ ลงน้าํ หนักของเสน แสง - เงา สี คือ นิยมเขยี นจากหนุ นิ่ง เพ่อื ใหเ กิดความชํานาญ มที กั ษะ รูจักสังเกตลักษณะของสี ตามภาพรา งทก่ี าํ หนดไว โดยใชสีโปสเตอรจึงจะไดผ ลงานทีม่ ีคณุ ภาพ และคนพบเทคนิคการระบายสดี วยตนเอง จากนั้นจึงใชเ ทคนคิ การเขยี นสโี ปสเตอร มาเขียนภาพ เพอ่ื ส่อื ความคดิ จินตนาการเปน เรอ่ื งราว หรอื เหตกุ ารณตางๆ ตามความตองการในลาํ ดับตอ ไป มมุ IT นักเรียนสามารถชมคลิปวิดโี อสอนวธิ ีการผสมสีโปสเตอร ไดจาก http://www.youtube.com โดยคนหาจากคําวา สอนผสมสโี ปสเตอร 50 คมู อื ครู

กกรระตะตนุ Eุนnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ าํ รรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Evaluate Engage Explore Explain Expand Engage กระตนุ ความสนใจ ô. à·¤¹¤Ô ¡ÒÃÇÒ´ÀÒ¾´ŒÇÂà·¤¹¤Ô ¼ÊÁ1 ครูใหน กั เรียนดูภาพวาดที่ใชเทคนคิ ผสม “ทําดีเปน เทวดา หมายเลข 3” ผลงานของทิวทศั น การวาดภาพดว ยเทคนคิ ผสม เปน การวาดภาพ คะนะมะ ในหนังสอื เรียน หนา 51 จากนนั้ ครถู าม ดวยเทคนิคที่มากกวา ๑ เทคนิคขึ้นไป ซึ่งมีความ นกั เรียนวา หลากหลายของวิธีการและมีเทคนิคที่มีความเปดกวาง ในการแสดงออกทางดานความคิดในการสรางสรรค • นกั เรยี นชอบผลงานดังกลาวหรอื ไม ผลงานเพื่อส่ือความหมายและเร่ืองราวตางๆ ตาม เพราะเหตุใด วัตถุประสงคของผูสรางสรรคผลงานไดมากกวา ซึ่งใน (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคิดเหน็ การสรางสรรคผลงานทัศนศิลป จําเปนตองมีแนวคิด ไดอ ยา งอสิ ระ) การใชเ ทคนคิ วธิ ตี า งๆ ตามความสนใจ ประสบการณ ทกั ษะ ของผปู ฏิบตั ปิ ระกอบกนั การใชเ ทคนิคผสมจะชว ยทาํ ให • นักเรียนคิดวา ภาพทีว่ าดดว ยเทคนคิ ผสม ลดขอจํากัดของเทคนิคการสรางสรรคผลงานแบบใด แตกตา งจากภาพท่วี าดดว ยสนี า้ํ แบบหน่ึงใหลดลง จะชวยใหภาพบางภาพสามารถสื่อ หรอื สโี ปสเตอรอ ยา งไร ความหมายและเร่ืองราวไดกระจางชัด หรือเราความ “ทาํ ดเี ปน เทวดา หมายเลข ๓” ผลงานของทวิ ทศั น คะนะมะ เทคนคิ (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคดิ เห็น สนใจของผูช มไดม ากข้ึน การวาดภาพดว ยเทคนิคผสม ไดแ ก สโี ปสเตอร สีไม และสเี มจิกบน ไดอ ยางอสิ ระ) กระดาษ กระบวนการเรยี นรทู างทศั นศลิ ปในดา นการฝก ปฏบิ ตั สิ รา งสรรคผ ลงานดว ยเทคนคิ ตา งๆ เชน การวาดเสน สาํ รวจคน หา Explore การวาดภาพดวยสีน้ํา การวาดภาพดวยสีโปสเตอร เปนตน สิ่งเหลานี้ถือเปนการปฏิบัติเทคนิคไปตามคุณสมบัติ ของส่ือ หรือวสั ดุทน่ี ํามาใชใ นการวาดภาพ ใหน กั เรยี นศึกษา คนควาเก่ยี วกบั การวาดภาพ อยา งไรกต็ าม การฝกปฏิบตั กิ ารวาดภาพดว ยเทคนิคผสมในระดบั ชั้นนี้ ไมไดห มายรวมถึงการใชเศษวัสดุ ดว ยเทคนคิ ผสม จากแหลงการเรยี นรตู า งๆ เชน มาเปนสอื่ ผสมประกอบเปนผลงาน แตยังคงใชเทคนคิ พ้ืนฐานของการวาดภาพดวยการวาดเสน การระบายดวยสีน้าํ หนังสือเรยี น หองสมดุ อนิ เทอรเ น็ต เปน ตน สีโปสเตอร มาใชเปน หลักรวมกนั ในการสรางสรรคผลงาน เชน การใชเ ทคนคิ ในการเขียนสนี าํ้ ผสมกับการวาดเสน ตามหวั ขอทค่ี รูกําหนดให ดงั ตอไปนี้ การใชเทคนิคการเขียนสีนํ้าผสมกับเทคนิคการเขียนสีโปสเตอรมาผสมผสานกันในภาพเดียว เพื่อใหเกิดผลงานที่ แปลกใหมแ ละมีความหลากหลายในการนาํ เสนอ เปน ตน 1. เทคนคิ สีน้าํ กบั เทคนิคการวาดเสน ๔.๑ เทคนิคสนี ํ้ากับเทคนคิ การวาดเสน 2. เทคนิคสนี าํ้ กับเทคนิคสโี ปสเตอร สนี าํ้ กบั การวาดเสน เปนการวาดภาพโดยการ อธบิ ายความรู Explain ใชสีน้ําระบายผสมกับการวาดลายเสนของหมึกดําท่ีใช พกู ันเปน อุปกรณในการจุมหมกึ ดาํ เพอ่ื วาดลายเสน หรือ วาดลายเสนจากปากกาหัวสักหลาด ปากกาหัวไฟเบอร ครตู ้ังประเดน็ ถามนกั เรยี นวา ปากกาคอแรง ซึง่ มีวธิ กี ารวาดภาพได ๒ แบบ ดงั น้ี • นักเรยี นเคยสรา งสรรคผลงานทศั นศิลปด วย ๑) วาดเสนกอนระบายสีน้ํา วิธีน้ีผูวาด จะตอ งวาดเสน ดว ยหมกึ ดาํ จะใชพ กู นั ปากกาจมุ หมกึ หรอื สอ่ื ผสมมากอนหรือไม ถา เคย นักเรียนมี จะใชป ากกาชนดิ ใดก็ไดแ ลว แตค วามถนดั หรอื ความชอบ ขน้ั ตอนในการปฏบิ ตั อิ ยางไร ของบุคคล โดยจะตองเลือกหมึกดําชนิดท่ีไมละลายน้ํา (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคิดเห็น เม่ือวาดเสนตามภาพที่รางไวเสร็จเรียบรอยแลวจึง การใชเ ทคนคิ วาดเสน กอ นการระบายสนี า้ํ ขนั้ ตอนแรกจะใชห มกึ วาด ไดอ ยางอิสระ) ระบายสีนํ้าลงไป เน่ืองจากสีนํ้าไมมีเน้ือสี เปนสีใสๆ เสน ตามแบบภาพราง ๕๑ แนวขอ สNอบTเนนOก-าNรคETิด เกรด็ แนะครู การระบายสโี ปสเตอรใ หส ีผสมผสานกลมกลืนกนั มีวธิ ีการระบายอยา งไร ครูเนนยาํ้ กบั นักเรียนวา การเขียนภาพเทคนคิ ผสม โดยการนําเทคนคิ ตา งๆ แนวตอบ การระบายสโี ปสเตอร มวี ธิ กี ารระบายใหสีผสมผสานกลมกลนื มาผสมผสานกนั ในภาพเดียว นบั เปนทางเลือกอกี ทางหนงึ่ ของการคดิ สรางสรรค กนั อยู 2 วธิ ี ดงั ตอ ไปน้ี ดดั แปลง เพือ่ ใหเ กดิ ผลงานทแ่ี ปลกใหมและหลากหลายในการนาํ เสนอ ทงั้ นี้ การจะ ใชเทคนิคผสมในการสรางสรรคผ ลงาน นกั เรยี นตอ งศกึ ษาเทคนิคตางๆ ใหร อบคอบ 1. ระบายจากสีแกไปหาสีออ น เปนการระบายสโี ดยคาํ นงึ ถึงเงาเขม และทดลองดใู นพนื้ ทเี่ ลก็ ๆ กอ นวา เทคนคิ นนั้ ๆ สามารถจะนาํ มาผสมรวมกนั ไดห รอื ไม ของภาพกอนแลวคอ ยลดน้ําหนกั ใหออ นลงดวยการผสมสขี าว หรอื สี หรอื เม่ือผสมแลว ผลงานทอี่ อกมาจะมีลักษณะอยา งไร ใกลเ คยี งกันในวงจรสีท่ีมีนา้ํ หนกั ออนลงมาผสมเพิ่มเขาไปทลี ะนอย ในลกั ษณะของการไลน ้าํ หนกั สี เพือ่ ใหภาพสวางกลมกลนื กัน นกั เรยี นควรรู 2. ระบายจากสีออนไปหาสีแก เปน การระบายสโี ดยคํานงึ ถึงสวนสวาง 1 เทคนคิ ผสม สามารถพลกิ แพลงทําตามเทคนิคตางๆ ไดอ กี มาก ดงั น้ัน หรือสว นทไ่ี ดร ับแสงกอ น แลวจึงคอยๆ เพ่ิมนา้ํ หนกั ใหเ ขม ขึน้ การทดลองใชเทคนคิ ผสม นกั เรยี นตอ งสังเกตความเปลยี่ นแปลงและความเปนไปได ทลี ะนอ ยดวยการผสมสีดาํ หรือสีตรงกันขามในวงจรสที ีม่ ีนา้ํ หนัก อยางต้งั ใจ ขณะเดียวกนั ก็ตอ งคดิ หาทางปรบั ปรงุ เทคนิคเหลา น้นั เพอ่ื ให เขม ขน้ึ ในลกั ษณะของการไลน า้ํ หนกั สี เพอ่ื ใหเ กิดการประสาน การระบายสีน้ําของนักเรยี นเกิดการพฒั นามากยงิ่ ขึ้น กลมกลืนกนั คมู อื ครู 51

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู 1. ครขู ออาสาสมคั รนกั เรียนออกมาอธิบาย เม่ือระบายสีนํ้าลงไปบนลายเสนที่เปนหมึกไมละลายนํ้า เกยี่ วกับการวาดภาพดว ยเทคนิคผสม ก็จะเกิดเปนภาพสีนํ้าท่ีมีลายเสนดําตัดอยูอยางชัดเจน ในประเดน็ เทคนคิ สนี ํา้ กับเทคนิคการวาดเสน ผูปฏิบัติงานบางคนอาจมีเทคนิคในการสรางสรรค และเทคนิคสีนํา้ กบั เทคนคิ สโี ปสเตอรตามท่ไี ด ผลงานใหมๆ โดยใชห มึกท่ลี ะลายน้ําวาดเสนในบางสวน ศึกษามาหนาช้นั เรยี น ครูคอยเสริมเพิม่ เตมิ ของภาพทอี่ อกแบบไว เมอ่ื ระบายสนี าํ้ ลงไป บางสว นของ ขอมูล เสน ดาํ จะซมึ หรอื ละลายปนออกมากบั สนี า้ํ ทาํ ใหด สู วยงาม แปลกตาออกไปอกี แบบหนึง่ ข้ึนอยกู บั วา ไดอ อกแบบไว 2. ใหน ักเรยี นสรปุ สาระสําคัญเกย่ี วกบั การวาดภาพ ถูกที่ถูกจังหวะในสวนของภาพหรือไม เพราะไมเชนนั้น ดว ยเทคนคิ ผสมเปน แผนผงั ความคดิ การใชเทคนิคแบบนีอ้ าจทําใหภาพดูเลอะเทอะได (Mind Mapping) โดยทําลงกระดาษรายงาน ๒) ระบายสีน้ํากอนวาดเสน วิธีน้ีเปนการ สงครผู ูส อน ระบายสีนํ้าลงไปบนภาพ กจ็ ะเกิดเปน ภาพสีนํา้ ทม่ี ีลายเสนดาํ ตัดอยู ระบายสนี า้ํ ลงบนภาพทร่ี า งเบาๆ ดว ยดนิ สอ เมอ่ื ระบายสี อยา งชัดเจน เสร็จแลวตองรอใหสีนํ้าแหงเสียกอน แลวจึงใชหมึกดํา วาดเสนทับ หรือทเ่ี รียกกนั วา “ตัดเสน” เสนดาํ ท่ตี ดั ทีหลังจากการระบายสีจะเหน็ วา มีลักษณะของความเขม เดนชดั ซกาึ่งรเทตคดั นเสิคนกนาอรกวาจดากภมาพีการระวบาาดยทสบัีทต่ีมาีกมาภรตาพัดเโสคนร1งรหา รงือเดวมิาดแเลสว นนย้ันังสานมิยามรใถชวกาับดภเสาน พตปกรแะตกงอเบพนม่ิ ิทเตามินไดภอาีกพตปารมะทก่ตีออบงเกรื่อารง ภาพในจินตนาการ ซ่ึงเราจะไมเห็นในภาพวาดเหมือนจริง เพราะภาพวาดเหมือนจริงจะมีลักษณะกลมกลืนเขากับ บรรยากาศทีร่ ปู ทรงตงั้ อยู และจะไมปรากฏเสน ขอบของรปู ทรงออกมาใหเหน็ อยางชัดเจน ตัวอยา งภาพทีแ่ สดงใหเ หน็ ถงึ การระบายสีนํ้ากอ นวาดเสน โดยระบายสนี ้ําลงบนภาพกอ นแลว จึงใชหมึกดาํ ตดั เสน เกบ็ รายละเอียด ๕๒ เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNดิ ET การวาดภาพทีม่ กี ารตดั เสน หรอื วาดเสนนยิ มใชกบั งานประเภทใด ครูอธบิ ายเพิ่มเตมิ เก่ียวกับศิลปน ไทยทีใ่ ชเ ทคนิคสนี ้าํ กบั เทคนิคการวาดเสน 1. ภาพทิวทัศนเ สมือนจรงิ ในการสรา งสรรคผลงาน คือ อาจารยส วัสดิ์ ตันตสิ ขุ ซึง่ นิยมวาดภาพสีนํ้า เขียนภาพ 2. ภาพแสดงเหตุการณสําคัญ ทิวทศั นถ ายทอดอารมณ ความรสู กึ และประสบการณอ ยา งอสิ ระ โดยใชเ ทคนคิ ผสม 3. ภาพประกอบนทิ าน หรือละคร ระหวา งสนี าํ้ กบั การวาดเสน โดยเรม่ิ จากการวาดเสน ปากกาข้นึ รูปเปนโครงสรางของ 4. ภาพท่ีใชเ ทคนิคตา งๆ ผสมกัน ภาพกอ น แลว จงึ ใชส ผี สมนาํ้ ลบู ไปบนเสน ปากกาใหส ปี ากกากบั สนี า้ํ ผสมกลมกลนื กนั วิเคราะหค ําตอบ ตอบขอ 3. เพราะการวาดภาพโดยการตัดเสน หรือ จากนนั้ อาจใชวธิ ีสลัดสี หรือระบายแตมสี เพอ่ื เนนโครงสรางของภาพใหแมนยํา วาดเสนทับโครงรา งภาพเดิม โดยใชส ดี าํ หรือสีเขมอ่ืนๆ มีจดุ มุง หมาย สมจรงิ และมีชวี ติ ชวี ายิง่ ขนึ้ เพอื่ ใหภาพเดน ชัดและตกแตง รายละเอียดของภาพใหส มบรู ณ ซ่ึงนยิ มใชกับ การวาดภาพประกอบเร่ืองที่เปนนิทาน วรรณคดี ละคร ภาพจนิ ตนาการ ฯลฯ นกั เรยี นควรรู แตก ารใชเทคนคิ น้จี ะทาํ ใหภ าพมคี วามแตกตางจากของจรงิ ทจี่ ะไมป รากฏ เสน ขอบภาพออกมาใหเห็นอยา งชัดเจน 1 การวาดภาพระบายสที ี่มกี ารตดั เสน หรอื วาดเสน มีจุดมงุ หมายเพอ่ื ใหภ าพ มีความคมชดั เวลาจดั พิมพจ ะไดเ กิดความสวยงาม นอกจากการตดั เสนดว ยสีดําแลว ศิลปนบางทา นก็ใชสีเขม อ่ืนๆ เชน สนี ้ําเงิน สีน้ําตาล เปน ตน ในการตัดเสน ดว ย ซ่ึงกจ็ ะมคี วามงดงามแปลกตาไปอกี แบบหนึ่ง 52 คูมือครู

กระตุน ความสนใจ สาํ รวจคนหา อธิบายความรู ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขา ใา จใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Explain Evaluate Expand E×pand ขยายความเขา ใจ ๔.๒ เทคนิคสีน้าํ กับเทคนคิ สีโปสเตอร ใหน ักเรยี นวาดภาพส่ือความหมาย และเร่ืองราวอยางอสิ ระ ไมว า จะเปนภาพทิวทัศน การใชเทคนิคผสมผสานระหวางสีนํ้ากับสีโปสเตอร เปนการวาดภาพโดยใชสีน้ําระบายภาพผสมกับ ส่ิงกอสรา ง หรือส่งิ แวดลอ มตา งๆ รอบตวั โดยนาํ การระบายดวยสีโปสเตอร เทคนิคผสมแบบนี้ไมมีอะไรซับซอน เพียงการเลือกลงสีของผูปฏิบัติวาไดออกแบบ เทคนคิ ผสมมาใชในผลงาน พรอมต้งั ช่อื ผลงาน ไวใหพ้ืนที่สวนใดเปน สโี ปสเตอรและพ้นื ทสี่ ว นใดเปน สีนา้ํ ท้งั น้ี จะขึ้นอยกู บั แนวคิด ความรูส ึก และความประทับใจ โดยใหนักเรียนทําลงกระดาษ 100 ปอนด จากน้ัน ของแตล ะบุคคลในการสื่อความหมายและเรือ่ งราวออกมาเปนภาพตามที่ตอ งการ เชน ภาพวาดหาดทรายกับทะเล รวบรวมภาพทัง้ หมด แลวนํามาจดั แสดงรวมกัน โดยสว นทีเ่ ปนหาดทรายอาจใชสโี ปสเตอรและสวนท่ีเปนน้ําทะเลอาจใชส นี ํา้ เปน ตน นอกจากน้ี ผเู รยี นหลายคนคงเคยเหน็ หนงั สอื การต นู หรอื ภาพยนตรก ารต นู หลากหลายเรอื่ งทผ่ี สู รา งสรรค จะวาดตวั การต นู ดว ยสโี ปรง ใสเหมอื นใชส นี าํ้ และสว นทเ่ี ปน พน้ื หลงั หรอื ทวิ ทศั นท ป่ี ระกอบจะเปน สที บึ แสง มนี าํ้ หนกั ดเู หมอื นใชสีโปสเตอร งานสรา งสรรคภ าพวาดดว ยเทคนคิ สนี า้ํ กบั เทคนคิ สโี ปสเตอรน ี้ ไมม หี ลกั เกณฑ หรอื ขอ จาํ กดั ในการกาํ หนดสี ข้ึนอยูกับผูปฏิบัติวามีแนวคิดอยางไร หรือตองการสื่อความหมายใดในเน้ือหาของภาพบนหลักพื้นฐานของการจัด องคป ระกอบศลิ ป ภาพเขยี นเทคนิคผสมระหวา งสีน้ํากับสีโปสเตอร ผลงานของรอง ทองดาดาษ สีโปสเตอรจ ะชวยใหม ีมติ แิ ละจุดเนนของภาพเพม่ิ มากขนึ้ ๕๓ แนวขอสNอบTเนนOก-าNรคE Tดิ เกรด็ แนะครู การใชเทคนคิ ผสมในการวาดภาพสนี ํา้ และสีโปสเตอรม ีวธิ กี ารอยา งไร ครูอธิบายเสริมความรเู กย่ี วกบั เทคนิคการระบายสนี าํ้ ที่นอกเหนือจาก แนวตอบ เทคนคิ ผสมในการวาดภาพสีน้ําและสีโปสเตอร คือ การระบาย หนงั สอื เรยี น โดยยกตวั อยางมาอธิบายใหน กั เรยี นฟงดว ย เชน ภาพโดยใชส ีนาํ้ ระบายผสมกบั การระบายสโี ปสเตอร ซึง่ มีวิธกี ารสรา งสรรค โดยเลือกลงสใี นพนื้ ทที่ ่ีออกแบบไววาสวนใดเปน สีน้ํา สว นใดเปน สีโปสเตอร • เทคนิคการเปา สี คอื การหยดสีลงบนพน้ื แลว ใชแ รงลมจากปากเปา จะเกดิ โดยไมม ีขอกาํ หนดตายตวั ขน้ึ อยกู บั แนวคดิ ของแตละบคุ คล การไหลของสเี ปนก่ิงกานคลายลักษณะของตนไม ซง่ึ เปน รปู แบบอิสระ • เทคนคิ การรีดสี คอื การใหส ผี สมกันเองตามธรรมชาติ โดยการบบี สีใส กระดาษแลว นาํ กระดาษอีกแผน หนึง่ มาปด ทบั จากน้นั ใชน วิ้ มือรดี สีท่ีอยใู น กระดาษ จะเกดิ การผสมกันเองตามธรรมชาติ ดสู วยงามขน้ึ • เทคนคิ การปลอยใหสไี หล คอื การไหลของสีบนพ้ืนกระดาษท่เี ปย กชุม นํา้ ดว ยการทาน้ําท่ผี วิ กระดาษ แลวนําสแี ตม หรอื ทาท่ผี ิวกระดาษชมุ นาํ้ จากนั้นตะแคงกระดาษ สีจะเกดิ การไหลตามผิวนา้ํ ดูสวยงามตามธรรมชาติ อกี แบบหนึง่ คมู อื ครู 53

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคนหา อธบิ ายความรู ขยายความเขาใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล Explore Explain Expand Engage Evaluate Evaluate ตรวจสอบผล ครูพจิ ารณาจากผลงานภาพวาดสื่อความหมาย กิจกรรม ศิลปปฏบิ ตั ิ ๓.๒ และเรือ่ งราวโดยใชเทคนิคผสมของนักเรียน โดยพิจารณาจากการสื่อความหมายและเรอื่ งราวได กจิ กรรมท่ี ๑ ใหนักเรียนวาดภาพสอ่ื ความหมายและเรื่องราวตา งๆ ในทอ งถนิ่ มา ๑ ภาพ โดยใชเทคนคิ สีนา้ํ ชดั เจน มคี วามคิดสรา งสรรค ใชเทคนคิ ผสม กิจกรรมท่ี หรือเทคนิคสีโปสเตอร หรือเทคนิคผสมตามความสนใจ พรอมตั้งช่ือภาพและอธิบาย ไดเ หมาะสมกับรปู ภาพมากนอยเพยี งใด แรงบันดาลใจท่ีตองการจะวาดภาพน้ีออกมา ผลงานท่ีเสร็จเรียบรอยแลวใหนําสงครูผูสอน เพื่อคัดเลือกผลงานที่วาดไดดปี ระมาณ ๑๐ - ๑๕ ภาพ นําไปจดั แสดงทมี่ ุมแสดงผลงาน หลักฐานแสดงผลการเรยี นรู ๒ ใหต อบคําถามตอ ไปน้ี ผลงานภาพวาดสือ่ ความหมายและเร่ืองราว ๒.๑ ใหสรปุ ขั้นตอนการวาดภาพเพือ่ สือ่ ความหมายและเรือ่ งราวมาพอสังเขป โดยใชเ ทคนิคตางๆ ๒.๒ การจะเลือกใชเ ทคนคิ แบบใดในการวาดภาพ ควรพจิ ารณาจากส่งิ ใดเปนหลกั จงอธิบาย กลาวไดวา การวาดภาพสื่อความหมายและเร่ืองราวนั้น เสมือนเปนการบอกเลาเร่ืองราวตางๆ ทผ่ี สู รา งสรรคผ ลงานประทบั ใจผา นออกมาทางภาพวาด ซงึ่ ภาพทส่ี รา งสรรคอ อกมาประเดน็ หลกั จะอยทู ่ี ความสามารถในการส่ือความหมายและเรื่องราววาทําไดดีมากนอยเพียงใด ผูชมสวนใหญดูแลวมีความ เขาใจอยางท่ีผูสรางสรรคผลงานตองการจะสื่อ หรือบอกเลาหรือไม สวนความสวยงามจะเปนประเด็น รองลงมา ท้ังน้ี การวาดภาพสื่อความหมายและเร่ืองราวสามารถจะสรางสรรคโดยใชเทคนิคตางๆ ได ไมวา จะเปนเทคนิคการวาดภาพดวยสีนํ้า เทคนิคการวาดภาพดวยสีโปสเตอร และเทคนิคการวาดภาพดวย เทคนิคผสม ตลอดจนเทคนคิ อื่นๆ อีกมาก ซ่งึ แตล ะแบบจะมคี ณุ สมบตั ิ ขอดี ขอ เสีย แตกตางกันออกไป ซึ่งการจะใชเทคนิคใดน้ันก็ขึ้นอยูกับวัตถุประสงค ความสนใจ ทักษะ และประสบการณของผูสรางสรรค ผลงานเปนหลกั อยางไรก็ตาม การจะสรางสรรคผลงานออกมาไดดีมากนอยเพียงใดนั้น ยังข้ึนอยูกับการเอาใจใส หมนั่ ศกึ ษา หาความรเู พม่ิ เตมิ และตอ งลงมอื ปฏบิ ตั เิ ปน ประจาํ อยา งตอ เนอ่ื ง กจ็ ะชว ยทาํ ใหก ารสรา งสรรค ผลงานทัศนศลิ ปทเี่ ปน ภาพวาดประสบผลสาํ เรจ็ ไดตามทต่ี ั้งใจไว ๕๔ แนวตอบ กจิ กรรมศิลปปฏิบตั ิ 3.2 กิจกรรมท่ี 2 1. การวาดภาพสื่อความหมายและเรอื่ งราวมีขั้นตอนท่ีสําคัญ คือ 1) ขน้ั กําหนดกรอบแนวคิด เชน จะวาดภาพอะไร เพอื่ สอื่ ความหมายและเรื่องราวใด ใชเทคนคิ การวาดภาพแบบใด เปนตน 2) ขั้นกาํ หนดชอ่ื ภาพ การตั้งช่ือภาพตอ งสมั พันธกับเรอื่ งราวของภาพ 3) ขนั้ รา งภาพ โดยการรา งภาพดว ยดินสอเบาๆ ใหเปน รูปรางตามจินตนาการและแนวคิดทวี่ างไว 4) ข้นั ระบายสี เปนข้นั ตอนสุดทา ยในการสรางสรรคผลงาน โดยจะเลือกใชสชี นิดใดขนึ้ อยูก ับความพงึ พอใจของผูสรางสรรค 2. นักเรียนสามารถแสดงความคิดเหน็ ไดอ ยา งอิสระ โดยขึ้นอยูกับดุลยพนิ จิ ของครผู สู อน 54 คมู ือครู

กกรระตะตนุ Eนุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สาํ รวจคนหา อธิบายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explore Explain Engage Expand Evaluate เปา หมายการเรยี นรู วาดภาพแสดงบคุ ลิกลักษณะของตวั ละคร สมรรถนะของผเู รยี น 1. ความสามารถในการคดิ 2. ความสามารถในการใชท ักษะชีวิต คณุ ลักษณะอันพึงประสงค 1. มีวนิ ยั 2. ใฝเรียนรู 3. มุงมน่ั ในการทํางาน กระตนุ ความสนใจ Engage ôหนว่ ยท่ี ครูชักชวนนักเรยี นใหร วมกันสนทนา การวาดภาพถา่ ยทอดบุคลกิ ลักษณะของตวั ละคร โดยครูยกตวั อยางความงามของนางบุษบา บทบาทนักแสดงมีอิทธิพลตอการโนมนาวอารมณที่ ในวรรณคดีเรือ่ ง “อิเหนา” ตวั ชว้ี ัด ศ ๑.๑ ม. ๒/๖ มีผลตอพฤติกรรมของผูชมเปนอยางยิ่ง ละครแตละเรื่อง “พกั ตรน อ งลออนวลปลงั่ เปลง จะมีบทบาทของตวั ละครทเ่ี ปน ตัวเอก เชน พระเอก นางเอก ดงั ดวงจันทรวนั เพ็ญประไพศรี ■ วาดภาพแสดงบุคลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร เปนตน บทบาทของตัวละครเหลา น้ีจะทาํ ใหผ ชู มจํานวนมาก อรชรออนแอน ทั้งอินทรีย นิยมชมชอบ โดยการกลาวถงึ หรอื แสดงออกดวยพฤติกรรมที่ ดงั กินรลี งสรงคงคาลยั ” สาระการเรียนรแู กนกลาง เลยี นแบบนกั แสดงดงั กลา ว การวาดภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะ แลว ใหนกั เรยี นรว มกนั อธิบายลักษณะ ของตัวละคร เปนเทคนิคการวาดภาพท่ีตองอาศัยการสังเกต ของนางบุษบาตามบทกลอน จากน้นั ใหนักเรียน ■ การวาดภาพถา ยทอดบุคลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร โดยจบั ลกั ษณะเดน หรอื ลกั ษณะดอ ยของตวั ละครแลว นาํ มาถา ยทอด วาดภาพนางบษุ บาตามจนิ ตนาการของตนเอง เปน ภาพทีเ่ ปนลกั ษณะจําเพาะของตวั ละครน้ัน ไดแก บคุ ลิกลกั ษณะ ไดอ ยา งอสิ ระ อปุ นิสัย กิริยาทาทาง อารมณ และความรสู ึก เม่ือผูชมเห็นภาพแลว สามารถรูโดยทันทวี าภาพวาดน้ันสอื่ ถงึ ตัวละครตัวใด 55 เกรด็ แนะครู การเรียนการสอนในหนว ยการเรียนรูน้ี ครูควรเนน ย้ําใหนักเรียนตระหนกั ถึง ประโยชนท จ่ี ะไดร บั จากการวาดภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร โดยเฉพาะ ตัวละครจากวรรณคดีไทยวามีอยูหลายประการดวยกัน ท้งั ในดา นองคค วามรู ทางทัศนศลิ ปแ ละองคค วามรูทางดา นภาษาไทย ภาพวาดถายทอดบคุ ลกิ ลักษณะ ของตวั ละคร สามารถแบง ออกไดเ ปน 2 ลกั ษณะ คอื ภาพเสมอื นจรงิ และภาพการต นู โดยในหนวยการเรียนรูน ้ี นกั เรยี นจะไดศกึ ษาเกยี่ วกบั บุคลิกลักษณะของตัวละคร แนวทางการวาดภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร วธิ ีการวาดภาพตวั ละคร ทงั้ แบบเสมือนจรงิ และแบบการตูน คูมือครู 55

กกรระตะตนุ Eนุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ าํ รรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Expand Evaluate Engage Explore Explain กระตนุ ความสนใจ Engage ครใู หนักเรยี นดตู ัวอยา งภาพวาดตวั ละครเอก ñ. บคØ ลกิ ลกั 1ษณะ¢Í§ตัวละคร จากเรื่อง “สงั ขท อง” ไดแ ก นางรจนาและเจาเงาะ ในหนงั สือเรียน หนา 56 จากน้ันครูถามนกั เรียนวา วรรณคด ี วรรณกรรม ตลอดจนผลงานการประพนั ธต์ ่างๆ ย่อมจะมีตัวละครเป็นตัวด�าเนินเรือ่ ง ซ่ึงเมื่อ เราอ่านผลงานการประพันธ์แต่ละเรื่อง สามารถจินตนาการได้ว่า ตัวละครในเร่ืองมีบุคลิกลักษณะอย่างไร ซึ่งเรา • ภาพมคี วามสอดคลองกบั บคุ ลกิ ลกั ษณะของ สามารถใช้ทักษะฝมือทางการวาดภาพถ่ายทอดบุคลิกลักษณะของตัวละครแต่ละตัวจากจินตนาการออกมาเป็น ตวั ละครหรอื ไม อยางไร ภาพวาดที่เป็นรูปธรรมได้ (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็ ๑.๑ บุคลิกลักษณะท่ปี รากฏในตัวละคร ไดอยา งอิสระ) บุคลิกลกั ษณะ (Character) หมายถึง ลกั ษณะจา� เพาะตวั ของบคุ คลแต่ละคน ซึง่ แต่ละบุคคลก็มลี ักษณะ ประจา� ตัวแบบหนงึ่ ซงึ่ ไม่เหมือนกบั คนอืน่ ๆ เชน่ ชาตรเี ปน็ ผชู้ ายรปู ร่างสงู โปรง่ ผิวคลา้� ผมหยิก ดวงตาเป็นผูห้ ญิง • นักเรียนคดิ วา ศิลปน ใชวธิ ีการใดในการวาด ใบหน้ากลม ผวิ ขาว ตาโต เจ้าแกละเป็นเด็กผูช้ ายหน้าทะเล้น ตัวเล็ก ผวิ ขาว ไวผ้ มแกละ เป็นต้น ซ่ึงตวั ละคร ภาพตวั ละคร เหล่านี้จะเป็นลักษณะของตัวละครในวรรณกรรมไทยทั่วๆ ไป แต่หากเป็นตัวละครในวรรณคดี นิทาน หรือต�านาน (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เห็น ตา่ งๆ ลักษณะของตัวละครอาจจะมคี วามแปลกแตกต่างออกไป ซ่งึ เป็นลักษณะจ�าเพาะของตัวละครในอดุ มคต ิ หรอื ไดอยา งอสิ ระ) สาํ รวจคน หา Explore ในจินตนาการ เชน่ นางผเี สือ้ สมทุ ร สดุ สาคร นางเงอื ก สนิ สมุทร ในเรอ่ื งพระอภัยมณี เจา้ เงาะ นางยักษพ์ นั ธรุ ตั พญานาค ในเร่ืองสงั ขท์ อง เป็นต้น ท้ังนี้ บุคลิกลักษณะของตัวละคร มิได้หมายความแค่ลักษณะทางด้านรูปร่างหน้าตาเพียงประการเดียว ใหน กั เรยี นศกึ ษา คน ควา เกย่ี วกบั บคุ ลกิ ลกั ษณะ เทา่ นัน้ แต่ยังรวมไปถงึ พฤตกิ รรม อปุ นิสยั กริ ยิ าท่าทาง ตลอดจนอารมณข์ องตวั ละครนน้ั ๆ ด้วย ทปี่ รากฏในตวั ละครและวธิ กี ารสงั เกตบคุ ลกิ ลกั ษณะ ตวั ละคร หมายถงึ ผแู้ สดง หรอื ตวั แสดง ซงึ่ เปน็ ตวั เดนิ เรอื่ งในวรรณกรรมประเภทละคร นวนยิ าย เรอ่ื งสนั้ ของตัวละครในรูปแบบตา งๆ จากแหลงการเรียนรู นทิ านพ้นื บา้ น หรือเรอ่ื งอืน่ ๆ ทีแ่ ตง่ ขนึ้ มาเพื่อสรา้ งความบนั เทิงใจให้กับผู้อา่ น สว่ นใหญจ่ ะประกอบไปดว้ ยตวั เอก ตางๆ เชน หนังสอื เรยี น หองสมดุ อนิ เทอรเ น็ต ซ่ึงเป็นศูนย์กลางของเรื่อง ตัวรองที่มีความส�าคัญรองจากตัวเอก ตัวร้ายซึ่งจะเป็นศัตรูต่อสู้แย่งชิงผลประโยชน์ เปน ตน กบั ตัวเอก และตัวประกอบที่มบี ทบาทช่วยเสรมิ ให้ละคร มีความสมบูรณ์มากย่ิงขึ้น เช่น แม่ค้า คนขายกาแฟ พอ่ ตวั เอก แมต่ ัวเอก เจา้ อาวาส เป็นตน้ ทัง้ น ้ี ตวั ละคร อธบิ ายความรู Explain นอกจากเปน็ มนษุ ยแ์ ลว้ ยงั เปน็ สตั ว ์ สงิ่ ของ เครอ่ื งจกั รกล ใหน กั เรยี นรว มกนั อภปิ รายเกยี่ วกบั บคุ ลกิ ลกั ษณะ มนษุ ยต์ า่ งดาว หรอื สงิ่ มชี วี ติ ตา่ งๆ ทผ่ี ปู้ ระพนั ธส์ มมตขิ นึ้ ของตวั ละคร ในประเดน็ บุคลิกลกั ษณะท่ปี รากฏ ๑.๒ การสงั เกตบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร ในตวั ละครและวิธกี ารสงั เกตบุคลิกลักษณะของ การสังเกตบุคลิกลักษณะของตัวละคร ควร ตัวละครตามที่ไดศกึ ษามาหนา ชั้นเรียน พรอมทัง้ พจิ ารณาไปตามบทบาททปี่ รากฏอย่ใู นเนอ้ื เรอ่ื ง ตามปกติ ใหนกั เรยี นสรปุ สาระสาํ คัญลงสมุดบันทึก เรอื่ งราวของนทิ าน หรือวรรณกรรมตา่ งๆ จะมีตวั ละครที่ ประกอบไปดว้ ยตวั เอก ตวั รอง และตวั ประกอบทป่ี รากฏ ค่อนข้างเดน่ ชัด ซงึ่ ตวั ละครทมี่ ีบทบาทเหลา่ นนั้ ต่างกจ็ ะ ถกู กา� หนดใหม้ บี คุ ลกิ ลกั ษณะจา� เพาะแตล่ ะตวั ที่ไมเ่ หมอื น กัน ไม่ว่าจะเป็นรูปร่างหน้าตา นิสัยใจคอ และอารมณ์ ที่จะแสดงออก การวาดภาพตัวละครจึงต้องพยายาม ตัวอยา งการวาดภาพตวั ละครเอกจากเรอื่ งสงั ขทอง นางรจนาถูกวาด สังเกตใหเ้ หน็ ถึงลกั ษณะเดน่ ลกั ษณะดอ้ ย รวมท้งั เส้อื ผ้า ใหม ีลกั ษณะเปนเจาหญงิ แสนสวย สวนเจาเงาะมรี ูปรางล่ําสนั ข้เี ลน 56 เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNดิ ET ขอ ใดมีบคุ ลกิ ลกั ษณะเปนตัวละครตามอดุ มคตมิ ากทส่ี ดุ ครูอธิบายเพิ่มเติมวา บุคลิกลักษณะของตัวละครจากวรรณคดีและวรรณกรรม 1. สินสมทุ ร เจา แกละ บางเรอื่ ง ผวู าดอาจตอ งอา นเน้ือเรื่องตง้ั แตต น จนจบ เพราะเน้ือหาตอนนนั้ อาจไมไ ด 2. พระอภยั มณี ชาวเขา บอกบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละครดงั กลา วไวอ ยา งครบถว นทง้ั หมด ผวู าดจะตอ งพยายาม 3. นางผเี สอื้ สมุทร สดุ สาคร สงั เกตใหเ หน็ ถงึ ลกั ษณะเดน ลกั ษณะดอ ย รวมทงั้ เสอ้ื ผา เครอื่ งแตง กาย เครอ่ื งประดบั 4. เจา เงาะ ซาไก อาชีพ ตลอดจนอารมณ และบทบาทของตวั ละครตัวน้นั ๆ วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 3. เพราะตวั ละครในอดุ มคติ หมายถึง นักเรียนควรรู ตัวละครท่ีเกิดขน้ึ จากจนิ ตนาการของผูประพันธ โดยสวนใหญจะเปน 1 วรรณคดี มีบทบาทเหมือนงานศิลปะประเภทอนื่ ๆ คือ สรา งความบนั เทงิ ใจ ตวั ละครในวรรณคดีไทย ดงั น้ัน จงึ ตอบขอ 3. เพราะนางผีเสอื้ สมทุ รและ และความจรรโลงใจ ความบันเทิงใจ หมายถึง ความอม่ิ ใจอิ่มอารมณเ มอ่ื ไดเ สพรส สุดสาครไมม ีอยจู รงิ เปน เพียงจินตนาการของสนุ ทรภูเทา นน้ั งานศิลปะ สว นความจรรโลงใจ หมายถึง ความผอ งแผว ชื่นบาน และราเรงิ หายจาก ความหมกมนุ กังวล จงึ นับไดวา “วรรณคดีเปนสิง่ กลอมเกลามนุษย ใหรูจกั ความงาม ความดี และความเปนจรงิ ของชวี ติ ” 56 คมู อื ครู

กกรระตะตนุ Eนุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Evaluate Engage Explore Explain Expand Engage กระตนุ ความสนใจ เครอ่ื งแตง่ กาย เครอ่ื งประดบั อาชพี ตลอดจนอารมณ ์ และบทบาทที่ไดร้ บั แตว่ รรณกรรมบางเรอื่ งอาจจะไมไ่ ดอ้ ธบิ าย ครูใหน ักเรยี นดูภาพในหนงั สือเรียน หนา 57 บุคลิกลักษณะของตัวละครบางตัวไว้อย่างเด่นชัด เราก็ต้องอาศัยบริบทอย่างอ่ืนเข้าช่วย เช่น เนื้อเร่ืองระบุว่า จากน้ันครถู ามนกั เรียนวา เป็นผอู้ �านวยการ เรากต็ อ้ งจนิ ตนาการวา่ ผอู้ า� นวยการควรจะมบี คุ ลกิ ลกั ษณะอย่างไร ขอ้ มลู ท่ปี รากฏเปน็ ตวั หนังสอื เราต้องพยายามวิเคราะห์ขอ้ มลู ทลี ะเล็กละน้อย ใช้จนิ ตนาการรวมกับความน่าจะเปน็ จรงิ ตามท้องเร่อื ง ก็สามารถจะ • นกั เรยี นคิดวา ตัวละครมาจากวรรณคดีเรือ่ ง น�ามาใช้เป็นข้อมูลประกอบการวาดภาพท่ีสะท้อนให้เห็นถึงลักษณะจ�าเพาะของตัวละครแต่ละตัวได้อย่างเหมาะสม ใดและเปนเหตกุ ารณตอนใด กับความเป็นจริง (แนวตอบ มาจากวรรณคดีเรอ่ื ง “พระอภยั มณ”ี ตอนพระอภยั มณหี นีนางผีเสื้อสมทุ ร) ò. แนว·า§การวาดภาพ¶‹า·ÍดบคØ ลิกลกั ษณะ¢Í§ตัวละคร • นักเรยี นดภู าพนี้แลว รสู ึกอยา งไรและคดิ วา ตวั ละครทเ่ี ราสามารถถา่ ยทอดจากตวั อกั ษรใหม้ าเปน็ ภาพวาดไดน้ น้ั เราสามารถนา� มาจากผลงานประพนั ธ์ ศลิ ปนตอ งการสือ่ ความรสู ึกอยา งไรตอผูช ม ประเภทตา่ งๆ ได ้ โดยเฉพาะเรอ่ื งราวจากวรรณคดไี ทย ทผี่ เู้ รยี นไดศ้ กึ ษามาบา้ งแลว้ หลายเรอ่ื ง เชน่ พระลอ พระเพอ่ื น (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคิดเหน็ พระแพง จากเรื่องลิลิตพระลอ อิเหนา นางบุษบา จากเรื่องอิเหนา อ้าย เอ้ือย ปลาบู่ทอง จากเรื่องปลาบู่ทอง ไดอยา งอิสระ) คางคก นางอุทัยเทวี จากเรื่องอุทัยเทวี เป็นต้น นอกจากนี้ก็มีผลงานวรรณกรรมไทยอีกเป็นจ�านวนมาก ทั้งที่ สาํ รวจคน หา Explore สร้างสรรคข์ ึ้นในอดตี และวรรณกรรมรว่ มสมยั 1 สา� หรบั การวาดภาพถ่ายทอดบคุ ลิกลักษณะของตวั ละครทีม่ าจากวรรณคดีไทยนนั้ เป็นส่งิ ท่ีเราควรปฏบิ ตั ิ เนอื่ งจากวรรณคดไี ทยเปน็ มรดกทางศลิ ปวฒั นธรรมไทยประเภทหนง่ึ ที่ไดร้ บั การสรา้ งสรรคเ์ รอ่ื งราวผา่ นบทรอ้ ยแกว้ ใหน ักเรียนศกึ ษา คน ควาเก่ียวกบั แนวทางการ หรอื รอ้ ยกรองท่งี ดงาม เปน็ งานประพนั ธท์ ีท่ รงคณุ คา่ ให้สุนทรยี ภาพแก่ผ้อู า่ นมาตงั้ แต่สมยั โบราณ ซึง่ ตัวละครใน วาดภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ลักษณะของตวั ละครและ วรรณคดีก็มีศิลปินหลายท่านได้วาดภาพเอาไว้บ้างแล้ว ซึ่งเราสามารถดูเป็นแบบอย่างได้ ถือเป็นลักษณะเฉพาะ ขั้นตอนในการวาดภาพตวั ละครจากวรรณคดีไทย อยา่ งหนงึ่ ของศลิ ปะไทย โดยเฉพาะการวาดภาพตวั พระ ตวั นางทม่ี กี ารแตง่ องคท์ รงเครอ่ื งอยา่ งสมบรู ณแ์ ละมลี กั ษณะ จากแหลง การเรยี นรูตา งๆ เชน หนังสอื เรยี น งดงาม ประณตี ตระการตา 2 หอ งสมดุ อินเทอรเ นต็ เปนตน การวาดภาพตัวละครจากวรรณคดีอาจเป็น อธบิ ายความรู Explain เรื่องที่ไม่ไกลจากตัวของผู้เรียนนัก อย่างน้อยก็ได้ทราบ เรอ่ื งราวของตวั ละครตวั เอกมาบา้ งจากการเรยี นรใู้ นกลมุ่ สาระภาษาไทย หรือได้รับรู้ผ่านทางสื่อต่างๆ นอกจาก ใหน กั เรียนรว มกนั อภปิ รายเกย่ี วกบั แนวทาง จะท�าให้ตัวละครท่ีเขียนเป็นตัวอักษรได้ถูกสร้างสรรค์ การวาดภาพถา ยทอดบุคลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร มาเป็นภาพวาดและได้เรียนรู้กระบวนการท�างานทาง ตามที่ไดศ กึ ษามาหนา ช้ันเรยี น พรอ มทงั้ ด้านทัศนศิลปแล้ว ผู้เรียนยังได้รับประโยชน์ในด้านอ่ืนๆ ใหน ักเรยี นสรปุ สาระสําคญั ลงสมดุ บันทึก แบบบูรณาการอีกด้วย ดงั นี้ • เป็นการเชิดชู สืบสานความเป็นไทยและ มรดกทางศิลปวัฒนธรรมไทย โดยเฉพาะอย่างย่ิงด้าน ศลิ ปะและวรรณคดที ี่ไดร้ บั ความสนใจนอ้ ยลงจากเยาวชน • กระตุ้นให้เยาวชนไทยรักการอ่าน เข้าใจ ช่ืนชม และภาคภูมิใจในภาษาไทยมากข้ึน โดยเฉพาะ อย่างย่ิงการใช้ภาษาในวรรณคดีไทย การใช้ข้อความที่ ภาพตัวละครจากเร่ืองพระอภัยมณีท่ีถายทอดบุคลิกลักษณะของ บง่ บอกถึงอารมณ ์ และท่าทางของตวั ละคร ตัวละครทีม่ กี ารแตงองคทรงเคร่ืองอยางสมบูรณต ามแบบไทย 5๗ บรู ณาการเช่อื มสาระ นกั เรยี นควรรู การศกึ ษาเกย่ี วกับการวาดภาพถา ยทอดบคุ ลกิ ลักษณะของตวั ละคร 1 ลักษณะของตัวละครท่มี าจากวรรณคดีไทย ลักษณะตวั ละครในวรรณคดจี ะมี สามารถบรู ณาการเชื่อมโยงกับสาระการเรยี นรูภาษาไทย วชิ าวรรณคดีและ ลกั ษณะเปนอดุ มคติ คือ พระเอกของเร่อื งจะตองหนา ตาคมสนั หลอ เหลา วรรณกรรม เพราะนักเรียนสามารถนําความรเู กยี่ วกับตัวละครทเ่ี ปน ตวั เอก รูปรางสมสวน แตง กายแบบกษัตรยิ  สว นนางเอกจะตองหนาตางดงาม มผี มยาว ในวรรณคดีไทย เชน ขุนชา งขนุ แผน สามกก เปนตน มาใชเปนแนวทาง รูปรา งอรชร แตงกายแบบเจาหญิง ท้ังนี้ ไมจําเปน ตองแปลความจากวรรณคดแี ลว ในการวาดภาพถายทอดบุคลิกลักษณะของตวั ละคร ซงึ่ นอกจากจะเปน วาดภาพตามนัน้ ทัง้ หมด เพราะจะผดิ ความเปนจริงตามธรรมชาติ เชน คว้ิ โกง การถายทอดตัวละครจากตัวอักษรใหออกมาเปน ภาพวาดแลว ยังเปน ด่งั คนั ศร กไ็ มค วรวาดรปู คิว้ ออกมาอยางคนั ศร เปนตน การเชดิ ชู สบื สานความเปนไทยและมรดกทางศลิ ปวฒั นธรรมไทยอกี ดวย 2 การวาดภาพตวั ละครจากวรรณคดี ศิลปน ท่มี ชี ่อื เสียงดา นนี้ เชน อาจารยจ กั รพันธุ โปษยกฤต ศลิ ปน แหงชาติ สาขาทศั นศลิ ป (จติ รกรรม) ประจาํ ป พทุ ธศกั ราช 2543 ทา นไดส รา งสรรคผ ลงานจติ รกรรมทงั้ แบบไทยประเพณแี ละเหมือน ธรรมชาติ ตลอดจนภาพนางในวรรณคดอี อกมาจํานวนหลายภาพ ซงึ่ ผลงานทกุ ชนิ้ ของทา นลว นมเี อกลกั ษณเ ฉพาะตวั ทโี่ ดดเดน อนั เกดิ จากอจั ฉรยิ ภาพและความรัก ทุมเทในงานน้นั ๆ อยางแทจ รงิ ตลอดจนแสดงใหเห็นถงึ พน้ื ฐานความรทู างดาน ศิลปะ วรรณกรรม พระพุทธศาสนา ประเพณี วฒั นธรรม และประวตั ิศาสตร อยา งแตกฉาน คูมือครู 57

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู ใหนกั เรยี นรวมกนั อภปิ รายเกีย่ วกบั ข้ันตอน • กระตนุ้ การใชจ้ ินตนาการเพื่อชว่ ยพฒั นาจินตนาการและความคดิ สรา้ งสรรค์ โดยถ่ายทอดลกั ษณะของ ในการวาดภาพตัวละครจากวรรณคดไี ทยตามท่ี ตัวละครทีเ่ ป็นตัวอกั ษรออกมาเป็นผลงานภาพวาดทางศิลปะตามจนิ ตนาการของตนเอง ไดศ กึ ษามาหนาชนั้ เรยี น พรอ มทงั้ ใหนักเรียนสรปุ สาระสาํ คญั ลงสมดุ บนั ทกึ • เนื้อหาในวรรณคดไี ทยเป็นสอ่ื ท่ีช่วยในการสอนคุณธรรมและจริยธรรมให้กับผเู้ รยี นทางออ้ ม จะเหน็ ไดว้ า่ ประโยชนท์ ่ีไดร้ บั จากการวาดภาพถา่ ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละครในวรรณคดไี ทยมหี ลาย ประการ ทั้งในด้านองค์ความรู้ทางทัศนศิลปและองค์ความรู้ทางภาษาไทย ซ่ึงถือว่าเป็นงานศิลปะอีกแขนงหน่ึง เชน่ เดยี วกัน การวาดภาพถา่ ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะตวั ละคร สามารถปฏบิ ตั ไิ ด ้ ๒ แบบ คอื มลี กั ษณะเปน็ ภาพเสมอื นจรงิ 1 หรอื เป็นภาพท่มี ีสดั สว่ นถกู ต้องสวยงามเหมือนจรงิ และอีกประเภทหน่งึ คอื มีลักษณะเป็นแบบภาพการต์ ูน เกร็ดศลิ ป ขน้ั ตอนในการวาดภาพตัวละครจากวรรณคดีไทย ขนั้ ตอนในการวาดภาพถา่ ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละครจากวรรณคดไี ทย มีดังน้ี ๑. เลือกวรรณคดีไทยในเรื่องที่ตนเองชื่นชอบ และควรอ่านเน้ือเรื่อง โดยรวมทั้งเล่มก่อน จนเกิดความเข้าใจ และท�าให้เกิดมโนภาพของตัวละครที่ จะวาดจากจนิ ตนาการได้ ๒. เลือกเหตุการณ์ หรือสถานการณ์ในเรื่องท่ีตนเองรู้สึกประทับใจ หรือ สะเทอื นใจ ตนื่ เตน้ สนุกสนาน เรา้ ใจ หรือเป็นตอนท่ีเด่นๆ มาเป็นกรอบ เพ่ือให้ งา่ ยในการปฏบิ ตั ิงาน ๓. ดูแบบอยา่ งผลงานของศลิ ปินท่านตา่ งๆ ทสี่ ร้างสรรค์ผลงานไว้กอ่ นแลว้ เพือ่ จะไดเ้ ห็นถงึ ลักษณะรูปแบบ แง่คิด ตลอดจนมมุ มองในการนา� เสนอ ๔. ออกแบบตัวละคร ท้ังรูปร่างหน้าตา ตลอดจนการแต่งกายให้มี บุคลิกลักษณะของตัวละครแต่ละตัวท่ีโดดเด่น มคี วามแตกต่างกนั และตรงตาม เนอื้ หาทบี่ รรยายในเรอ่ื ง ๕. ร่างภาพตามเหตุการณ์ที่เลือก โดยมีต2ัวละครที่ตนช่ืนชอบเป็นตัวหลัก ท้ังน้ี ควรวาดองคป์ ระกอบทเ่ี ปน็ สภาพแวดลอ้ มที่เกย่ี วข้องกบั เหตุการณ์ในตอน นน้ั ๆ ลงไปด้วย เช่น อุทยาน สนามรบ ตลาดน�า้ แมก้ ระทัง่ เครื่องประดับตกแต่ง เพื่อใหด้ มู ีความสมจรงิ มากขึน้ เปน็ ตน้ ๖. ลงมือระบายสภี าพใหม้ ีความสวยงามตามจนิ ตนาการของตน โดยเลือก ใช้เทคนคิ การวาดภาพแบบตา่ งๆ ตามที่ได้ออกแบบไว้ ๗. ตรวจสอบความเรยี บรอ้ ยสมบรู ณข์ องผลงาน 5๘ กจิ กรรมสรา งเสรมิ นกั เรียนควรรู ใหนกั เรยี นสรปุ ขน้ั ตอนการวาดภาพตวั ละครจากวรรณคดีไทย ลงกระดาษรายงาน สงครูผูสอน 1 ภาพเสมือนจรงิ ภาพวาดท่สี รางสรรคข นึ้ ดวยเทคนคิ วธิ ีการตางๆ เชน การใชม ติ ซิ อ น การใชจ อรบั ภาพ เปน ตน เพอ่ื ใหภ าพทปี่ รากฏมลี กั ษณะเปน 3 มติ ิ กจิ กรรมทา ทาย เห็นแลวดเู สมือนจรงิ คลายกับผชู มไดเขาไปอยูใ นเหตกุ ารณน้ันจรงิ ๆ 2 องคป ระกอบท่เี ปนสภาพแวดลอ ม การวาดภาพตวั ละครตอ งวาดสื่อให ใหน กั เรียนเลอื กอา นวรรณคดี หรือวรรณกรรมประเภทเรือ่ งสั้น หรือ ตัวละครน้ันๆ มีความโดดเดนออกมา โดยใชหลกั การจดั องคป ระกอบศิลปเขามา นทิ านมาคนละ 1 เร่อื ง แลววาดภาพตัวละครท่ีตนเองชน่ื ชอบจากเรอ่ื งที่ ชวย เพอ่ื ใหรวู าตัวละครดงั กลาวคือใคร ท้งั น้ี ตองระวงั อยา วาดใหอ งคป ระกอบ อานมา 1 ตัวละคร โดยวาดลงกระดาษวาดเขยี น จากนั้นออกมานําเสนอ ที่เปน สว นเสริมมาลดความสําคัญของตวั ละครหลกั ผลงานหนาชัน้ เรียน พรอ มอธิบายเหตผุ ลในการเลือกตัวละครดังกลา วและ บรรยายจุดเดนของภาพประกอบดว ย มมุ IT นกั เรียนสามารถชมผลงานจติ รกรรมจากวรรณคดีไทย ไดจาก http://www.chakrabhand.org 58 คมู ือครู

กกรระตะตนุ Eุนnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Evaluate Engage Explore Explain Expand Engage กระตนุ ความสนใจ ó. วิธวี าดภาพตัวละครมีลักษณะเปน็ แบบเËม×Íน¨ร§ิ ครใู หน ักเรยี นจบั คูก บั เพื่อนแลว วาดภาพเพื่อน ใหเ ปนตัวละคร โดยเนนลักษณะเดน ของเพอื่ น มักใช้ในการวาดภาพตัวละครจากวรรณคด ี เชน ใสแวน ตา ตาโต ใบหนา กลม เปนตน แลว นํา วรรณกรรม นิทานพื้นบ้าน หรือเร่ืองที่ต้องการส่ือให้ ผลงานมาติดบนกระดานดํา พรอ มเขยี น เหน็ ว่าเป็นเร่ืองจรงิ ตวั ละครจะมบี คุ ลิกลกั ษณะ สดั ส่วน คาํ บรรยายใตภ าพ ครแู ละเพอ่ื นๆ ในชัน้ เรียน อากัปกิริยา ตลอดจนองค์ประกอบอ่ืนๆ ของภาพท่ี รวมกนั วจิ ารณผ ลงาน ใกลเ้ คยี งกบั ความเปน็ จรงิ ผชู้ มดแู ลว้ สามารถยอมรบั ไดว้ า่ มีความเป็นจริงได้ ซ่ึงเราสามารถสังเกตบุคลิกลักษณะ ของตวั ละครจากงานประพนั ธท์ อี่ า่ น โดยวเิ คราะหจ์ บั เอา สาํ รวจคน หา Explore ลกั ษณะเดน่ หรอื ลกั ษณะดอ้ ยมาวาดเปน็ ลกั ษณะจา� เพาะ ใหน ักเรยี นแบงกลมุ ออกเปน 2 กลุม ของตัวละครตวั น้นั ศกึ ษา คน ควา เกีย่ วกับวิธกี ารวาดภาพตวั ละคร ๓.๑ การวเิ คราะหบ์ คุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร แบบเหมือนจริง จากแหลง การเรยี นรูต างๆ เชน นอกจากจะใช้การสังเกตบุคลิกลักษณะของ หนังสือเรยี น หองสมดุ อนิ เทอรเ นต็ เปนตน ตัวละครไปตามเร่ืองราวที่อ่านแล้ว เราสามารถน�าการ ในประเด็นทค่ี รูกาํ หนดให ดังตอไปนี้ วิเคราะห์เข้ามาช่วย เพ่ือให้ได้ข้อมูลส�าหรับใช้ในการ ตัวอยางการวาดภาพจากวรรณคดีเร่ืองรามเกียรต์ิ ท่ีดึงเอาลักษณะ วาดภาพมากขึน้ ดังน้ี เดน ของหนมุ านทแ่ี สดงอทิ ธฤิ ทธห์ิ าวเปน ดาวเปน เดอื นไดม านาํ เสนอ กลุมที่ 1 การวิเคราะหบ คุ ลกิ ลกั ษณะ ของตวั ละคร ๑) วเิ คราะหจ์ ากเหตุการณแ์ ละยคุ สมยั ในเนอ้ื เรอื่ ง เนอ้ื หาเรอื่ งราวตา่ งๆ ท่ีเป็นงานประพนั ธ ์ มักจะ บอกใหเ้ ราทเ่ี ปน็ ผอู้ า่ นไดท้ ราบวา่ เรอ่ื งราวทก่ี า� ลงั อา่ นอยนู่ นั้ เปน็ เหตกุ ารณแ์ ละยคุ สมยั ใด โดยผปู้ ระพนั ธอ์ าจบรรยาย กลมุ ท่ี 2 วิธกี ารวาดภาพตวั ละคร ถึงลักษณะสภาพแวดล้อม วิถีชีวิต ภาษา การแต่งกาย บริบทของสภาพสังคมท่ีท�าให้เราสามารถจินตนาการถึง แบบเสมือนจริง ภาพที่จะถ่ายทอดออกมาได้ว่าตัวละครจะแต่งกายแบบใด อยู่ในสถานที่ และมีสภาพแวดล้อมเป็นแบบใด เช่น เป็นกษัตรยิ อ์ ยู่ในพระราชวงั เปน็ ชาวบ้านอาศยั อยู่ในชนบท เป็นข้าราชบรพิ ารในราชส�านัก เป็นทหารทีก่ า� ลงั สู้รบ เปน็ หญิงสาวชายหนุ่มทีก่ �าลงั ตกหลุมรัก เปน็ ต้น อธบิ ายความรู Explain ตัวอยาง ครตู ง้ั ประเด็นถามนักเรยี นวา • นักเรยี นสามารถพบภาพตวั ละครแบบ “…อยมู าวนั หนึ่ง สมเด็จพระรวงเจา เสดจ็ ไป ณ โรงชา ง เสดจ็ ขน้ึ ทอดพระเนตรชา งพระที่นง่ั อยบู นเกย ทอดพระเนตรเหน็ มะกะโทกวาดหญาชางอยู จงึ ตรสั ถามนายชางวา อา ยผนู ี้เปน บตุ รของผูใด นายชา งจงึ กราบทลู เหมอื นจรงิ ไดจ ากที่ใด สมเดจ็ พระรว งเจา วา มะกะโทคนนเ้ี ปน บตุ รรามญั เขา มาอยดู ว ยขา พระพทุ ธเจา ชว ยทอดหญา ชา งและชาํ ระมลู ชา ง (แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคิดเหน็ มีความอุตสาหะเปนอันมาก สมเด็จพระรวงเจาทรงพระเมตตาแกมะกะโท จึงตรสั สงั่ นายชางใหเลี้ยงดูมะกะโทไว ไดอ ยา งอสิ ระ) อยา ใหขัดสน…” • เอกลกั ษณท ่ีสําคัญของภาพตัวละครแบบ เหมอื นจริงคือสง่ิ ใด เร่อื งราชาธิราช ตอนกาํ เนดิ มะกะโท : เจา พระยาพระคลงั (หน) (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคดิ เห็น ไดอ ยา งอสิ ระ) ๒) วิเคราะหจ์ ากคําบรรยายตวั ละคร เม่อื กล่าวถึงตวั ละครเดน่ ๆ ปกตผิ ู้ประพนั ธ์มกั จ1ะบรรยายรปู ร่าง หน้าตา บุคลกิ ลักษณะ ทา่ ทางของตัวละครนนั้ ๆ ไวอ้ ย่แู ล้ว หรอื อาจใชข้ ้อความในเชงิ เปรียบเทียบ หรือขอ้ ความที่ พอจะท�าใหผ้ ู้อา่ นสามารถจะเข้าใจได้วา่ ตวั ละครนัน้ ๆ มลี ักษณะเปน็ แบบใด นอกจากจะบรรยายในสว่ นของรปู รา่ ง หน้าตาแล้ว เหตุการณ์ในเนื้อเรื่องบางตอนกจ็ ะใชข้ อ้ ความบ่งบอกอารมณ์ของตัวละคร ตลอดจนลักษณะนิสยั ใจคอ ของตวั ละครตัวนนั้ ไว้ด้วยวา่ เป็นอยา่ งไร 5๙ แนวขอ สNอบTเนน Oก-าNรคETดิ เกรด็ แนะครู ขอ ใดเปน ขัน้ ตอนแรกในการวาดภาพตวั ละครจากวรรณคดไี ทย ครูเสนอแนะเพมิ่ เตมิ วา การวาดภาพตวั ละครทีม่ ลี กั ษณะเปน แบบเหมือนจริง 1. เลอื กวรรณคดีไทยในเรอื่ งที่ตนเองช่ืนชอบ หากนกั เรียนสามารถนําบคุ ลกิ ลกั ษณะเดนของตัวละครมาเปนแนวทาง 2. เลอื กเหตุการณ หรือสถานการณท ต่ี นเองประทบั ใจ ในการวาดภาพไดก จ็ ะประสบความสาํ เร็จ โดยครอู าจพานกั เรียนไปชมการแสดง 3. ดตู วั อยา งผลงานการวาดภาพของศลิ ปน ละคร หรอื นําซีดบี นั ทึกการแสดงละครพ้นื บา นมาเปดใหน ักเรยี นชมประกอบ 4. ออกแบบตัวละครทั้งรปู ราง หนาตา และเครือ่ งแตง กาย การเรียนการสอน เพือ่ ใหน ักเรยี นไดฝ ก สังเกต วเิ คราะหบ ุคลกิ ลกั ษณะของตัวละคร วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 1. เพราะขัน้ ตอนแรกของการวาดภาพตัวละคร นักเรยี นควรรู จากวรรณคดีไทย คือ ผวู าดตอ งเลอื กวรรณคดไี ทยเรอ่ื งท่ีตนเองชื่นชอบ และ 1 ขอความในเชงิ เปรยี บเทยี บ โดยปกติมักจะใชก ับบทชมโฉม เพ่ือใหผอู า น ควรอานเน้อื เรอื่ งโดยรวมกอ นทัง้ เลม จนเกดิ ความเขาใจและเกดิ มโนภาพ ของตัวละครท่ีจะวาด จากนนั้ จึงคอ ยลงมอื วาดภาพตวั ละคร ทราบวา ตัวละครมีความงดงามมากสุดทจี่ ะบรรยาย แตมไิ ดหมายความวา จะเปนจริงตามนน้ั เชน บทชมโฉมนางสดี า “พศิ พกั ตรผอ งพักตรด ่ังจนั ทร พิศขนงโกง งอนด่ังคันศิลป พิศเนตรดั่งเนตรมฤคิน พิศทนตด ง่ั นลิ อนั เรียบราย” คมู อื ครู 59

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู ใหน ักเรียนกลมุ ที่ 1 สงตวั แทนออกมาอธบิ าย หรือในงานประพันธ์บางเล่มที่มีตัวละครหลายตัว มักจะใช้ข้อความท่ีบอกลักษณะเด่น หรือลักษณะด้อย เกี่ยวกับการวิเคราะหบคุ ลกิ ลกั ษณะของตัวละคร ของตัวละครตัวนั้นไว้ดว้ ย เช่น เป็นคนผวิ ด�าคล�้า เป็นสตรีที่มีผมยาวสลวยสวยงาม ดวงตากลมโต คิ้วดกด�าเรียวโคง้ ตามท่ีไดศ กึ ษามาหนาชนั้ เรยี น พรอ มทั้งใหนักเรียน ดงั่ คนั ศร เปน็ คนรา่ งเตยี้ คอ่ ม มมี ดั กลา้ มเปน็ มะขามขอ้ เดยี ว เปน็ ตน้ สง่ิ เหลา่ นถี้ อื เปน็ ขอ้ มลู เบอ้ื งตน้ ทผี่ เู้ รยี นสามารถ สรุปวธิ กี ารวิเคราะหบคุ ลกิ ลักษณะของตวั ละคร เก็บเอามาถา่ ยทอดเปน็ บุคลิกลักษณะของตัวละครท่ตี ้องการจะวาดออกมาไดด้ ้วย ลงสมดุ บันทกึ ตวั อยาง “…คุณพอไดพาฉันไปดูตัวแมกิมเนยแลว หนาตาเจาหลอนเหมือนซุนฮูหยิน ตายาว หลังตาช้ันเดียว แตผวิ ขาวดี และรูจกั แตงผมดพี อใช การแตง ตวั ของหลอ นก็ใชเส้อื ผา ดๆี ถูก “แฟแชน” แตแ ตงเครอ่ื งเพชรมาก เหลอื เกนิ มอี ะไรตอ มอิ ะไรหอ ย แขวน และตดิ พะรงุ พะรงั ไปทวั่ ตวั จนดรู าวกบั ตน ไมค รสิ ตม าส พดู จาพาทกี พ็ อใชได แตไมไดใครพูดกบั ฉันมากนัก เพราะยังกระดาเรก่ือองยหู…วั ใ”จชายหนมุ1: พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา เจาอยหู ัว (รัชกาลที่ ๖) ตวั อยา งการวาดภาพบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละครมาจากบรบิ ทของเรอ่ื ง ๓) วิเคราะห์จากบริบทของเน้อื เรื่อง ใน โดยวาดพระสงั ขใ หเ ปน เดก็ ทที่ าํ งานไดแ ละแตง กายแบบโอรสกษตั รยิ  ผลงานการประพันธ์บางเล่ม ผู้ประพันธ์อาจไม่ได้มีการ ตวั อยา ง บรรยายถงึ รปู รา่ ง หนา้ ตา และอปุ นสิ ยั ของตวั ละครเอาไว ้ ผู้เรียนก็ต้องอาศัยจินตนาการเข้าช่วย ซึ่งจินตนาการ ของผู้เรียนที่มีต่อบุคลิกลักษณะของตัวละครแม้จะเป็น ตัวเดียวกัน ก็ย่อมจะแตกต่างกันไปตามประสบการณ์ พื้นฐานของผู้เรียน หรือผู้วาดแต่ละคน สิ่งทจี่ ะสามารถ ช่วยท�าให้ผู้เรียนสามารถจินตนาการถึงบุคลิกลักษณะ ของตัวละครได้ง่ายข้ึน คือ บริบทของเน้ือเร่ือง ซึ่งแม้ ผปู้ ระพันธจ์ ะไม่บอกลกั ษณะของตัวละคร แต่ในเนอ้ื เร่ือง ก็จะต้องมีการกล่าวถึงว่าเหตุการณ์เกิดข้ึนที่ใด เวลาใด ตวั ละครแตง่ กายแบบใด ประกอบอาชพี ใด ซง่ึ เหตุการณ์ ในเน้ือเรื่องจะเป็นบริบทท่ีท�าให้เราเห็นภาพของบุคลิก ลักษณะ อารมณ์ ความประพฤติ ตลอดจนบทบาทที่ ตัวละครตวั นั้นสวมอยไู่ ด้ “…วันหน่ึงนางจดั แจงเอาขาวออกตากไว แลวควา สาแหรกไมค านข้ึนหาบเขาไปเก็บผัก เกบ็ ฟน ตามปกติ เทพารกั ษเ กดิ ความสงสาร เพราะรดู วี า ในหอยสงั ขน น้ั มมี นษุ ยผ มู บี ญุ เปน เทพบตุ รบนสวรรคช นั้ ดาวดงึ สจ ตุ ลิ งมา เกดิ นานไปขา งหนา เด็กนอ ยในหอยสงั ขจ ะไดค รองเมอื งเปน ทเ่ี ลอื่ งลือ จึงคิดจะชวยนางจนั ทรเ ทวี โดยแปลงตน เปน ไกป า มาคยุ เขย่ี ขา วทนี่ างตากไว พรอ มกบั ตปี ก สง เสยี งขนั พระสงั ขซ อ นตวั อยูในหอยสงั ขเ หน็ เขา กน็ กึ สงสารแม แอบมองซายมองขวาไมเห็นใคร ก็โผลออกมาไลตีไกใหห นีไป แลวเก็บขาวท่ีหกเรยี่ รายใหเขาทีเ่ ขาทางและจัดการ หุงขาวหุงปลาเตรียมไวใหแม นางจันทรเทวีรีบเก็บผักฟนดวยความคิดถึงลูก พอเสร็จก็รีบกลับทันเห็นพระสังข นง่ั เลนอยูห นาประตูเรอื นพอดี…” เร่อื งสงั ขทอง : พระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลิศหลานภาลัย (รชั กาลท่ี ๒) 6๐ เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNดิ ET จากภาพแสดงลักษณะเดนของตัวละคร ครอู ธบิ ายเพ่มิ เตมิ วา การวเิ คราะหบุคลิกลักษณะของตวั ละครสามารถวิเคราะห ในวรรณคดไี ทยดานใด ไดจ ากบรบิ ทของเนอื้ เรือ่ ง เพื่อความสะดวก ผูวาดอาจจะศึกษาเร่อื งยอ บทสรปุ หรอื เคา โครงของบทประพันธเ ร่อื งน้ันจากหนังสอื เพ่อื ใหเขาใจบริบทโดยรวมกอ น เพราะ วรรณคดีบางเลมมีหลายตอน ผูวาดจะไดคัดเลือกไดถูกวาควรเลือกตัวละครจาก ตอนใดมาวาดเปนภาพ นกั เรยี นควรรู แนวตอบ แสดงใหเหน็ ถงึ คา นิยมเก่ยี วกบั ความงามของนางในวรรณคดี ซง่ึ สว นใหญจะเปนผูมคี วามงามเปน เลิศ โดยความงามมกั จะมีบทบาทสําคญั 1 หัวใจชายหนมุ เปน พระราชนพิ นธในพระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลา เจาอยูหวั ตอเนื้อเร่อื ง เปนตนเหตใุ หเ กิดเรือ่ งราวตา งๆ มากมาย เชน ความงามของ (รชั กาลท่ี 6) โดยใชพ ระนามแฝงวา “รามจติ ต”ิ เพอ่ื พระราชทานตพี มิ พใ นหนงั สอื นางบษุ บา แมว าจะเปน เพยี งแคภ าพวาดกท็ ําใหชายหนมุ ตกตะลึง หลงใหล ดสุ ติ สมติ เปนเร่ืองที่สะทอ นใหเห็นแนวคิดสําคัญในพระราชดาํ รขิ องพระองค ในการ จนกอใหเกดิ ศึกสงคราม เพอื่ ชิงตวั นางมาเปน มเหสี เปน ตน คอ ยๆ ปรบั เปลยี่ นรบั เอาอารยธรรมตะวนั ตกเขา มาผสมกลมกลนื กบั วฒั นธรรมของไทย 60 คมู ือครู

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู ๓.๒ วธิ ีการวาดภาพตวั ละครแบบเสมอื นจริง ใหน ักเรยี นกลุมที่ 2 สง ตัวแทนออกมาอธบิ าย เกย่ี วกับวธิ ีการวาดภาพตวั ละครแบบเสมือนจริง เทคนิคพื้นฐานของการวาดภาพถ่ายทอดบุคลิกลักษณะของตัวละครแบบเสมือนจริง ในท่ีนี้จะกล่าวถึง ตามท่ไี ดศ ึกษามาหนา ชน้ั เรียน ครคู อยเสรมิ สิ่งที่ควรค�านึงเป็นล�าดับต้นๆ เพ่ือให้ผู้เรียนรู้จักสังเกตจุดส�าคัญที่จะน�ามาสร้างเป็นลักษณะจ�าเพาะของตัวละคร เพม่ิ เตมิ ขอ มูล จากนนั้ ครูถามนักเรยี นวา แตล่ ะตัว ดงั นี้ • ส่งิ ที่ควรคํานึงถึงในการวาดภาพตวั ละคร ๑) หลกั การวาดใบหนา การเรม่ิ ตน้ วาดใบหนา้ เราจะไมเ่ รม่ิ ตน้ ในสว่ นทเ่ี ปน็ รายละเอยี ดบนใบหนา้ แตจ่ ะ แบบเสมอื นจริงคือสง่ิ ใด (แนวตอบ ส่งิ ทค่ี วรคาํ นงึ ถึงเปน ลําดับตนๆ ร่างโครงหน้าโดยรวมก่อน ของการวาดภาพตัวละครแบบเสมือนจริง ไดแ ก หลักการวาดใบหนา ซงึ่ การเรม่ิ ตน เสน้ แนวตง้ั เปน็ เสน้ กา� หนดทศิ ทาง วาดใบหนาไมค วรเร่มิ ในสวนที่เปน การหันของใบหนา้ รายละเอยี ด แตค วรรา งโครงหนาโดยรวม กอน หลกั การวาดดวงตาและทรงผม 1 เสน้ แนวนอน เปน็ เสน้ กา� หนดตา� แหนง่ การวาดดวงตาและทรงผมใหตวั ละคร ของดวงตา แตล ะตัวมีเอกลกั ษณเฉพาะของตนเองนัน้ รปู ไข ่ คอื โครงหนา้ ทง้ั หมดและลกั ษณะโดยรวมของศรี ษะ เส้นกากบาทท่ีตั้งฉากก้ันเป็นเส้นหลัก ในการใส่องค์ประกอบ จะทาํ ใหผ ูชมสามารถแยกแยะความแตกตาง ตา่ งๆ บนใบหนา้ ของตวั ละครแตละตัวไดง ายขนึ้ หลกั การ วาดใบหนาใหสมบทบาท เนอ่ื งจากตวั ละคร ต�าแหน่งดวงตาของเดก็ จะอยู่ ตา� แหน่งดวงตาของผู้ใหญ่ จะอยู่ สังเกตดูเสน้ แนวตงั้ จะลากผา่ นกึ่งกลาง ในเรือ่ งตา งๆ จะมีท้งั พระเอก นางเอก คอ่ นมาทางดา้ นล่างของศีรษะ คอ่ นไปทางด้านบนของศรี ษะ ศรี ษะลงมาระหวา่ งคิว้ ดงั้ จมูก และคาง ผรู าย ตวั โกง ซง่ึ การวาดใบหนาจะตอง ถา ยทอดบุคลิกลกั ษณะและสือ่ อารมณ เส้นแกนทั้ง ๒ คือ เส้นแนวตั้งและเส้นแนวนอนนี้ ถือเป็นหลักส�าคัญในการบอกทิศทางในการหันของ ความรูสกึ รวมทั้งสะทอนบทบาทของ ใบหน้า เราสามารถก�าหนดใหใ้ บหน้าหันไปตามทศิ ทางทเี่ ราตอ้ งการได้ ตวั ละครไดอ ยางชดั เจน) ใบหนา้ ด้านตรง ใบหน้าด้านขา้ ง ใบหนา้ เงยขนึ้ ใบหนา้ ก้มลง • เสน แกนแนวต้ังและเสนแกนแนวนอน มคี วามสาํ คัญตอการวาดภาพตัวละคร จะสงั เกตไดว้ า่ เสน้ แกนทงั้ ๒ จะเปน็ ตวั กา� หนดทศิ ทางของใบหนา้ ใหห้ นั ซา้ ย หนั ขวา เงยหนา้ ขน้ึ กม้ หนา้ ลง อยา งไร หากจะให้ดูเป็นจริงท่ีสุด เมื่อก�าหนดให้ใบหน้าหัน หรือก้มเงยไปในทิศทางใดก็ตาม ให้เราจัดเส้นแกนแนวตั้ง (แนวตอบ เสนแกนท้ัง 2 ถือเปนหลักสําคัญใน และเส้นแกนแนวนอนโคง้ ไปตามรูปทรงของใบหน้าและศรี ษะด้วย การบอกทิศทางการหนั ของใบหนา วา จะให หนั ซาย หันขวา เงยหนาขนึ้ กม หนาลง ฯลฯ 6๑ ซงึ่ หากจะใหด เู หมอื นจรงิ ทสี่ ดุ เมอ่ื เรากาํ หนด ใหใบหนา หัน หรอื กม เงย ไปในทศิ ทางใด กต็ าม เราจะตอ งจดั เสนแกนแนวตั้ง และเสน แกนแนวนอนใหโคงไปตามรูปทรง ของใบหนาและศรี ษะดว ย) แนวขอสNอบTเนนOก-าNรคE Tิด นกั เรียนควรรู เสน ในขอ ใดทีเ่ ปนเสนหลกั ของการรา งภาพใบหนาตวั ละคร 1 รปู ไข นกั วาดภาพตัวละครมอื ใหมท ย่ี ังไมมีทักษะความชาํ นาญมากนกั 1. เสนโคง เสน ตรง การขนึ้ โครงใบหนา รปู ไขพ รอ มกบั เสน แกนแนวตงั้ และเสน แกนแนวนอนจะชว ยทาํ ให 2. เสน โคง เสนเฉยี ง วาดภาพไดงา ยขน้ึ โดยไมผิดสัดสวน ท้งั นี้ ใบหนารูปสเี่ หล่ยี มเหมาะสาํ หรับตวั ละคร 3. เสนรูปไข เสน แนวต้งั ผูชาย ตั้งแตว ยั รุน ไปจนถงึ วยั ชราและเหมาะกบั ตวั ละครทมี่ โี ครงกระดกู ใหญแ บบ 4. เสน แนวต้งั เสน แนวนอน เหมือนจริง วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 4. เพราะเสน แนวตัง้ และเสน แนวนอนเปน มมุ IT หลกั สําคญั ในการบอกทศิ ทางการหนั ใบหนา ของตัวละครวา ตวั ละครจะหัน นักเรยี นสามารถศึกษาเพิ่มเติมเกีย่ วกบั การวาดภาพใบหนาตัวละคร ไดจาก ใบหนา ไปทางซาย หนั ไปทางขวา กมหนา หรือเงยหนา การจัดเสนแนวต้ัง http://www.artbangkok.com และแนวนอนกจ็ ะโคง ไปตามรูปทรงของใบหนา คมู อื ครู 61

กระตุน ความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู 1. ครูขออาสาสมคั รนกั เรียน 2 - 3 คน ใหออกมา การวาดภาพใบหน้ามมุ เฉียง การวาดภาพใบหน้าด้านข้าง การวาดภาพใบหนา้ มุมเงย วาดภาพใบหนาตามขนั้ ตอนในหนงั สือเรียน ใบหจู ะอยเู่ กอื บกง่ึ กลางศรี ษะ หนา 61 - 62 ลงบนกระดานดํา ครูคอยชแ้ี นะ ขอ บกพรอ ง 2. ครใู หน กั เรียนยกตัวอยา งลกั ษณะของดวงตา แบบตา งๆ ของตวั ละครตามจินตนาการของ ศิลปน ตามทไี่ ดศกึ ษามา จากนัน้ ใหน ักเรียน ฝกวาดภาพดวงตาของตวั ละคร 4 แบบ ไดแก พระเอก นางเอก เดก็ และคนชรา ลงกระดาษวาดเขยี น แลว นําผลงานสงครผู สู อน การวาดภาพใบหน้ามมุ ตรง การวาดภาพใบหน้ามมุ ก้ม ๒) หลกั การวาดดวงตา1และทรงผม2 การออกแบบวาดดวงตาและทรงผมใหต้ วั ละครแตล่ ะตวั มเี อกลกั ษณ์ เฉพาะของตนนนั้ จะทา� ใหผ้ ชู้ มสามารถแยกแยะความแตกตา่ งของตวั ละครแตล่ ะตวั ไดง้ า่ ยขน้ึ และเหน็ ความแตกตา่ ง ได้อยา่ งเดน่ ชดั แม้ว่าผ้วู าดจะวาดองคป์ ระกอบอยา่ งอน่ื เชน่ โครงหนา้ จมกู หรอื สวมใสเ่ สอ้ื ผา้ ทีเ่ หมอื นกนั กต็ าม เปน็ ตน้ ซงึ่ เทคนคิ งา่ ยๆ ทอ่ี าจนา� มาใช ้ คอื การจดั ใหม้ อี งคป์ ระกอบเกยี่ วกบั ดวงตาและทรงผมแตล่ ะอยา่ งแตกตา่ งกนั มากๆ เชน่ ไว้ผมส้ันกับผมยาว หางตาชข้ี ึน้ กบั หางตาตกลง ผมขาวกับผมด�า เป็นต้น ต่อไปน้ีเป็นตัวอยา่ งลักษณะของดวงตาแบบต่างๆ ของตัวละครตามจนิ ตนาการของศลิ ปิน • ดวงตาของตัวเอก มีลักษณะกลมโตและมีสีด�า ค้ิวคมเข้ม หางคิ้วชี้ขึ้น สายตาบ่งบอกถึงความมุ่งมั่นอันแน่วแน่ ซึ่งจะช่วยให้ใบหน้า โดยรวมดูสุขุม เยือกเย็น รู้สึกไดว้ ่าน่คี ือตวั เอก • ดวงตาของตัวราย มีลักษณะของตาด�าเล็กและเนื้อที่ของ ตาขาวมากกว่าตาด�ามาก รูปทรงนัยน์ตาเรียวยาว หางตาชี้ขึ้น คิ้วบางเล็ก ดวงตาแบบน้บี ง่ บอกวา่ เปน็ คนท่ีมคี วามเจ้าเล่ห ์ ไม่น่าคบ มีดวงตาไมเ่ ป็นมิตร สะทอ้ นบคุ ลิกลักษณะวา่ นา่ จะเป็นตวั โกง หรือผู้รา้ ย 6๒ ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNิดET ถาจะวาดภาพตวั ละครใหเปน ท่นี ยิ มของคนทวั่ ไปตองคาํ นงึ ถึงสง่ิ ใด นกั เรียนควรรู 1. ภาพส่ือใหเห็นถึงรปู แบบท่เี รียบงา ย มีความเหมอื นจริงตามธรรมชาติ 2. ภาพทเี่ รยี บงา ย สอ่ื สารอารมณความรสู กึ ไดด ี มบี ุคลกิ ท่ีจาํ งา ย 1 หลกั การวาดดวงตา เทคนคิ การวาดดวงตามี 6 ขน้ั ตอนท่ีสาํ คัญ คอื 3. ภาพท่ีมีเสนคมชัด ใชส ที ีเ่ กินจริงจากธรรมชาติ 1. เริม่ จากการเขยี นทรงกลมเหมอื นลูกบอล มีตาดํากลมและแสงที่อยู 4. ภาพลายเสน เรียบงา ย ส่ือถงึ วถิ ชี ีวติ ในสังคมไดดี ระหวางตาดาํ กบั ตาขาว ใสนํา้ หนักแสง - เงาใหด มู ีมติ ิ วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 2. เพราะการวาดภาพตัวละครใหเปน ที่นยิ ม 2. ใสเสนโคงท่เี ปลือกตาใหเ หมือนมีขอบเปลอื กตาบน ของคนท่ัวไป ผูวาดจะตองวาดภาพท่ีส่อื ใหเหน็ ถึงรูปแบบทีเ่ รียบงาย สื่อสาร 3. ใสข อบตาดา นลา ง อารมณและความรูสึกไดดี แตต องมีเอกลกั ษณเ ฉพาะของตัวละคร จึงจะ 4. เพมิ่ ความหนาของขอบตา ทําใหผูชมแยกแยะความแตกตางของตัวละครแตล ะตวั ไดง ายขึ้น 5. เขียนขอบชน้ั ของตา 6. เกบ็ นํา้ หนักแสง - เงาและรายละเอยี ดนาํ้ หลอเล้ยี งตา จดุ การมองของตา โดยดูจากลกู นัยนตาดาํ วามองไปยงั ทศิ ทางใด สงั เกตแสงจากขอบตาบน ทที่ ําใหเ กดิ เงาตกทอดลงบนลกู ตา 2 ทรงผม ตองวาดใหส อดคลองกับบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละคร รวมทง้ั ยคุ สมัย ที่ละครกลา วถงึ ตัวละครท่ีเปนนางในวรรณคดไี ทยจะนยิ มไวผ มยาว หรือเกลา มวย ดงั นัน้ ผวู าดจึงตองวาดใหตรงกบั ขนบธรรมเนียมนิยมนดี้ วย 62 คูม อื ครู

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคนหา อธิบายความรู ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขาใา จใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Explain Evaluate Expand E×pand ขยายความเขา ใจ • ดวงตาของชายวยั กลางคน มลี กั ษณะดวงตาเลก็ สดั สว่ นของ ใหนักเรียนวาดภาพตัวละครตวั เอกจาก วรรณกรรมทน่ี ักเรยี นสนใจมา 1 ตัวละคร ตาดา� ตอ่ ตาขาวเปน็ ๑ : ๒ หางตาตก มถี งุ ใตต้ าเลก็ นอ้ ย สะทอ้ นบคุ ลกิ ลกั ษณะ ลงกระดาษวาดเขียน พรอมกบั แนบขอมูลจาก วา่ เปน็ ตาของผมู้ ีอายุ เน้ือเรอื่ งท่บี ง บอกถงึ บุคลกิ ลักษณะของตวั ละคร ดงั กลา วมาพรอ มกับผลงานดว ย จากนั้นนําผลงาน • ดวงตาของชายชรา มีลักษณะของดวงตาที่มีตาด�าเล็ก สงครูผสู อน เมอ่ื เทยี บกบั สดั สว่ นใบหนา้ ควรวาดหางคว้ิ ใหท้ งิ้ ปลายกระจายคลา้ ยพกู่ นั ถา้ เปน็ ภาพลายเส้นก็ไม่ต้องใส่รายละเอียดในค้ิว มีรอยย่นใต้ตา เปลือกตาและ ปลายหางตาตก โดยเฉพาะรอยยน่ ทปี่ ลายหางตาใหว้ าดเปน็ เสน้ เลก็ ๆ กระจาย ออกมา ๓) หลักการวาดใบหนาใหสมบทบาท ตัวละครในเน้ือเรื่องต่างๆ เปรียบได้กับผู้แสดงที่ปรากฏใน ภาพยนตร ์ หรือละครโทรทัศน ์ ตัวละครที่ส�าคญั ก็จะมีพระเอก นางเอก ผรู้ า้ ย ตัวโกง ซึ่งการวาดภาพใบหน้าถ่ายทอด บุคลิกลกั ษณะและสือ่ อารมณค์ วามรู้สกึ กจ็ ะต้องสะท้อนบทบาททต่ี วั ละครตัวนนั้ สวมอยดู่ ว้ ย กลา่ วคือ การวาดภาพถายทอดบุคลิกลักษณะของตัวละคร (จากภาพ) มีตัวละครที่สําคัญ คือ พระภิกษุสงฆกําลังนั่งแสดงธรรม ชาวบานกําลังน่ัง ฟง ธรรม ซ่งึ การวาดภาพใบหนาถายทอดบคุ ลิกลักษณะท่สี ื่อถงึ อารมณ กจ็ ะตองสะทอนถึงบทบาททต่ี วั ละครน้นั สวมอยูด วย 6๓ แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETิด เกรด็ แนะครู จากภาพเปน การวาดภาพถายทอด ครูเนนยา้ํ กบั นกั เรียนวา ดวงตามคี วามสําคญั มากกบั การวาดภาพถายทอด บคุ ลิกลกั ษณะของตัวละครแบบใด และ บุคลกิ ลักษณะของตัวละคร เพราะการแสดงอารมณค วามรูส ึกของมนษุ ย สะทอ นเร่ืองใด ลว นสะทอ นใหเ ห็นอยา งชัดเจนผานทางสายตา ดงั น้ัน การวาดรูปทรงของตา แนวตอบ จากภาพเปน การวาดภาพถา ยทอดบุคลิกลกั ษณะของตัวละคร ตามลายเสน จึงมคี วามสําคญั แบบการต นู โดยสะทอนใหเ หน็ วฒั นธรรมการแตง กายของคนไทยใน สมัยโบราณ รวมถึงวิถีชวี ติ ของคนไทยในสมยั โบราณทย่ี งั มีการใชหาบเร โดยขัน้ ตอนการวาดตาเพอ่ื แสดงลักษณะการมองสามารถปฏิบัติได ดังตอไปนี้ ขายขนมไทย 1. เขยี นโครงรอบนอกข้ึนมากอ น 2. ใสตาดาํ โดยเราตองคํานึงถึงจดุ ทีต่ ามองดวยเสมอ เชน ตามองตรงๆ ใสต าดาํ กลม แตถ า มองไปทางซา ย หรอื มองไปทางขวา ควรใสต าดาํ วงรเี ขา ไป จะมากนอยขึน้ อยูก ับแบบตาท่เี ราเขียนอยู เปน ตน 3. เขยี นนาํ้ หนกั แสง - เงาและอารมณค วามรูสึกแบบทเ่ี ราเขยี นตามความเปนจริง คมู อื ครู 63

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา อธบิ ายความรู ขยายความเขา ใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล Explore Explain Expand Engage Evaluate Evaluate ตรวจสอบผล 1. ครพู ิจารณาจากแผนผงั ความคิด (Mind • ใบหนา พระเอก นางเอก ตวั ละครเอกในงานวรรณกรรมของไทย สว่ นใหญพ่ ระเอก นางเอก จะเปน็ Mapping) สรปุ วิธีการวิเคราะหบ ุคลกิ ลกั ษณะ ตัวละครของนักเรยี น บุคคลตามจนิ ตนาการแบบอุดมคต ิ โดยพระเอกต้องเปน็ สุภาพบรุ ุษ คอื เป็นหนุ่มรูปหลอ่ แข็งแรง ใบหน้าหล่อเหลา คมเข้ม ดูสขุ ุม หนักแน่น ส่วนนางเอกต้องเป็นคนสวย อ่อนหวาน มีเสน่ห์ ฉลาด มีไหวพริบ ซึง่ ในการวาดภาพ 2. ครพู จิ ารณาจากภาพวาดตวั ละคร เราต้องสะท้อนออกมาให้ได้วา่ มีลกั ษณะเปน็ ตวั เอกของเร่ือง ในวรรณกรรมของนกั เรยี น โดยพิจารณาวา ภาพวาดตวั ละครสอดคลอ งกบั บุคลกิ ลักษณะ ของตัวละครในบทประพันธห รอื ไม ใบหนา พระเอก ใบหนานางเอก • ใบหนา ผรู า ย หรอื ตวั โกง การวาดหนา้ ตาของผรู้ า้ ย หรอื ตวั โกงนน้ั มหี ลายองคป์ ระกอบทจี่ ะชว่ ยเนน้ บคุ ลกิ ลกั ษณะใหม้ คี วามโดดเดน่ มากกวา่ ใบหนา้ ของพระเอก เชน่ วาดใหส้ หี นา้ ดหู ยง่ิ ยโส ตาขวาง ทา่ ทางไมเ่ ปน็ มติ ร เป็นต้น ผู้ร้าย หรือตัวโกงมักจะถูกวาดให้มีดวงตารีเล็ก จมูกใหญ่ โหนกแก้มนูนสูง ย่ิงถ้าเป็นระดับหัวหน้าผู้ร้าย มักจะเป็นชายวัยกลางคน รูปร่างบึกบึน โครงหน้าเหล่ียม คิ้วหนา แสดงแววตาที่อ�ามหิต อาจใส่แผลเป็น หรือ หนวดเคราลงบนใบหน้า เพอ่ื เนน้ ถงึ ความนา่ เกรงขามลงไปด้วยก็ได้ ใบหนา ผรู า ย ตวั โกง ใบหนาผรู าย ตวั โกง กิจกรรม ศิลปปฏิบตั ิ ๔.๑ กจิ กรรมท่ ี ๑ ให้นักเรียนช่วยกันหาภาพวาดตัวละครในรูปแบบต่างๆ ซึ่งจะเป็นผลงานของศิลปินชาวไทย หรอื ชาวตา่ งชาตกิ ็ได ้ แลว้ นา� มาอภปิ รายรว่ มกนั ในชน้ั เรยี นวา่ ภาพดงั กลา่ วแสดงบคุ ลกิ ลกั ษณะ ของตวั ละครตัวใด มเี ทคนคิ ในการสร้างสรรคผ์ ลงานเปน็ อย่างไร กจิ กรรมที่ ๒ ใหน้ ักเรียนฝึกทักษะปฏบิ ัติ ในการวาดภาพรา่ งตัวละครเดน่ จากวรรณกรรมทน่ี ักเรยี นสนใจมา ๑ ตวั และให้แนบข้อมูลจากเนือ้ เร่ืองทีบ่ ่งบอกถึงบุคลิกลักษณะของตัวละครตวั ดงั กล่าว โดย แนบมาพร้อมกับผลงานด้วย แล้วน�าส่งครูผู้สอน เพื่อตรวจพิจารณาและให้ค�าเสนอแนะ ในการปรับปรงุ แกไ้ ขชิน้ งานในครั้งต่อไป 6๔ บรู ณาการเช่ือมสาระ การศกึ ษาเกยี่ วกบั การวาดภาพตัวละครแบบเสมือนจรงิ สามารถ เกรด็ แนะครู บรู ณาการเชอ่ื มโยงกบั การเรยี นการสอนของกลมุ สาระการเรยี นรูคณติ ศาสตร เรือ่ งรปู ทรงเรขาคณติ เพราะนกั เรยี นสามารถนาํ รูปทรงเรขาคณติ มาเปน ครอู ธิบายเพ่ิมเตมิ วา การวาดภาพตัวละครแบบเสมือนจรงิ การทต่ี ัวละคร เคา โครงกําหนดรปู ลกั ษณะตัวละครนั้นๆ ได เชน สวนหวั ของตัวละคร จะมีเอกลกั ษณทเ่ี ปนแบบฉบบั ของตัวเองน้นั ตอ งอาศัยองคป ระกอบดานการสราง เปนรปู วงรี รูปทรงกลม หรือรปู สีเ่ หลี่ยม เปน ตน ซ่งึ รูปทรงเรขาคณติ รปู ลกั ษณ ลกั ษณะ บุคลิกหนาตา รปู รา งทไ่ี มเ หมอื นกัน จงึ จะทาํ ใหลกั ษณะ เปรียบเสมือนกรอบโครงรา งของวตั ถุ เปน ตวั กาํ หนดรปู ทรงของตวั ละคร ตัวละครแตละตัวมีความแตกตา งกนั และเปน ทีจ่ ดจาํ ไดง าย ทัง้ นี้ การทาํ ลกั ษณะ ไมใ หบ ิดเบยี้ ว หรือผดิ ธรรมชาติ ตวั ละครใหมคี วามเกินจริงก็เปน เทคนิคทีจ่ ะทาํ ใหตัวละครดูโดดเดน มากกวาปกติ ซ่งึ การทาํ ใหลกั ษณะตัวละครเกนิ จรงิ นี้ ยังชว ยใหผ ชู มจดจําจดุ เดน ของตัวละครได การทําใหเกนิ จริงเปน กญุ แจสาํ คัญในการเขียนภาพตวั ละครและชวยเนน คุณสมบตั ิเดนของบุคคล เชน ถา ตวั ละครแขง็ แรง การสรางตัวละครตองไมเพียงแค วาดภาพกลามเนอ้ื แขนแบบธรรมดา แตตอ งเพ่ิมใหมกี ลามมากกวาคนจรงิ ในปกติ ถงึ 5 เทา รูปรา งตอ งบึกบึน ดมู พี ละกาํ ลงั และมคี วามแข็งแกรง เปนตน 64 คูม ือครู

กกรระตะตนุ Eนุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ าํ รรEวxวpจจloคคrนeน หหาา อธบิ ายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explain Evaluate Engage Explore Expand Engage กระตนุ ความสนใจ ๔. วิธวี าดภาพตัวละครมลี กั ษณะเป็นแบบการ์ตนู ครนู ําภาพตวั ละครแบบการต นู มาใหน กั เรยี นดู เชน ผลงานการออกแบบตวั ละครของนักศกึ ษา การวาดภาพถ่ายทอดบุคลิกลักษณะของตัวละครในลักษณะของการ์ตูนค่อนข้างจะมีความเปิดกว้างทาง มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร เปน ตน ความคิดสร้างสรรค์ของผู้วาด เน่ืองจากภาพการ์ตูนไม่ต้องค�านึงถึงความถูกต้องของสัดส่วนร่างกายและความเป็น จรงิ ของสว่ นประกอบตา่ งๆ มากนกั ซง่ึ การวาดตวั ละครแบบลกั ษณะการต์ นู ถอื เปน็ งานศลิ ปะแขนงหนง่ึ ทเี่ ราสามารถ จากนนั้ ครูถามนักเรียนวา เลือกน�ามาใช้สร้างตัวละครจากผลงานการประพันธ์ให้มีชีวิตชีวา โดยการวาดเส้นเพ่ือให้เกิดเป็นรูปร่างตัวการ์ตูน • นกั เรียนคดิ วาตวั ละครดงั กลา วมลี กั ษณะ ขึ้นมา 1 นิสยั เปน อยางไร (แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคดิ เห็น การวาดตวั ละครแบบลกั ษณะการต์ นู จา� เปน็ ตอ้ งอาศยั ขอ้ มลู จากเนอ้ื เรอ่ื ง โดยมกี ารวเิ คราะหบ์ คุ ลกิ ลกั ษณะ ไดอ ยางอสิ ระ) ของตวั ละคร โดยใชห้ ลกั การวเิ คราะหอ์ ยา่ งเดยี วกบั การหาขอ้ มลู เพอ่ื นา� มาใชว้ าดภาพตวั ละครมลี กั ษณะเปน็ แบบเสมอื น • นกั เรียนชอบตวั ละครแบบการตูน หรือแบบ จริงดังท่ีได้กล่าวมาแล้วในตอนต้น กล่าวคือ วิเคราะห์จากเหตุการณ์และยุคสมัยท่ีปรากฏในเนื้อเรื่อง วิเคราะห์ เสมือนจรงิ มากกวากัน เพราะเหตใุ ด จากคา� บรรยายตัวละคร และวเิ คราะห์จากบรบิ ทของเนอ้ื เรอ่ื ง (แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็ ไดอยา งอิสระ) ๔.๑ หลักการพนื้ ฐานในการวาดภาพการ์ตูน สาํ รวจคน หา Explore การวาดภาพถา่ ยทอดบุคลิกลกั ษณะของตวั ละครแบบการต์ ูน อาศัยหลักพ้ืนฐานในการวาดภาพ ดงั นี้ ใหน ักเรียนศึกษา คนควาเกย่ี วกับวิธวี าดภาพ ๑) แนวคดิ หมายถงึ แรงบนั ดาลใจ มโนภาพ หรอื จนิ ตนาการทศี่ ลิ ปนิ คดิ ขน้ึ มา เพอ่ื ปรารถนาจะถา่ ยทอด ตวั ละครในลกั ษณะเปน แบบการต นู จากแหลง การเรยี นรตู างๆ เชน หนังสอื เรียน หองสมุด ตัวละครเด่นๆ ออกมาเป็นภาพการ์ตูน หรือการจับประเด็นส�าคัญของเหตุการณ์ สถานการณ์ หรือฉากที่ปรากฏ อินเทอรเนต็ เปน ตน ตามหวั ขอ ทีค่ รูกาํ หนดให ในเนื้อเร่อื งมาเป็นจุดเนน้ ในการวาดภาพ ดงั ตอไปน้ี ๒) การร่างภาพ หมายถึง การก�าหนดโครงสร้างของรูปแบบต่างๆ ก่อนที่จะวาดเส้น ลงหมึก หรือ 1. หลักการพืน้ ฐานในการวาดภาพการต นู 2. การวาดภาพถายทอดบคุ ลิกลกั ษณะของ ระบายสี การร่างภาพควรร่างโครงสร้างท้ังหมดให้เห็นภาพรวมก่อน เพือ่ ที่จะได้เห็นข้อบกพร่อง หรอื ข้อผิดพลาด ของภาพ เช่น มีองค์ประกอบท่ีไม่สมดุล บคุ ลิกลักษณะของตัวละครยังสื่อออกมาได้ไมโ่ ดดเด่น เครือ่ งแต่งกายของ ตัวละครรูปแบบการตูน ตวั ละครไม่สอดคลอ้ งกับฉากในเนือ้ เร่ือง เปน็ ตน้ เพ่ือจะไดร้ ่างภาพและแก้ไขใหม่ให้มคี วามลงตัวมากขนึ้ ๓) รูปรา่ งและรปู ทรง การวาดภาพการต์ ูน จะตอ้ งฝกึ ทักษะพ้ืนฐานด้วยการวาดภาพเสน้ รอบนอกของ คน สตั ว ์ สงิ่ ของตา่ งๆ แลว้ พฒั นาการเขียนใหม้ ีความลึกของภาพในลักษณะแบบแสดงทศั นียภาพ การฝกึ วาดรูปร่าง และรูปทรง ซ่ึงมีหลายประเภท เช่น รูปทรงอิสระ รูปทรงเรขาคณิต รูปทรงจากรูปแบบในธรรมชาติ เป็นต้น เพราะโครงสรา้ งพน้ื ฐานของการ์ตูนจะประกอบไปดว้ ยรปู ทรงตา่ งๆ ผสมผสานกนั ๔) อารมณ์ หรือความรู้สกึ หมายถึง การถ่ายทอดอารมณ์จากผู้วาดไปสูผ่ ชู้ ม เพ่ือทา� ใหเ้ กิดความรสู้ ึก คล้อยตามไปกับตัวการต์ ูน เช่น อารมณ์โกรธ เศรา้ ตลก หัวเราะ เปน็ ต้น การแสดงสหี นา้ และทา่ ทางของตวั การต์ นู ผวู้ าดควรศกึ ษาจากบคุ คลรอบขา้ งทพี่ บเหน็ วา่ อารมณ์ใดสหี นา้ จะเปน็ อยา่ งไร หรอื อกี วธิ หี นง่ึ คอื ฝกึ ทา� หนา้ หลายๆ อารมณ์ในกระจกแลว้ สงั เกตตา จมกู ปาก เพอื่ ใชเ้ ปน็ แบบอยา่ ง ในการวาดภาพเปน็ การต์ ูน นอกจากจะใช้หลกั พืน้ ฐานดงั กลา่ วแลว้ ผูว้ าดภาพการต์ ูนตอ้ งใช้ความรทู้ ่ีไดม้ ีการศกึ ษามาในเร่ืองการจดั องค์ประกอบ และเทคนคิ ของการวาดภาพดว้ ยวธิ ีวาดเสน้ และการใช้สีมาประกอบในงาน จะช่วยทา� ให้งานวาดภาพ การ์ตนู ดสู มบรู ณ์ยิง่ ขึน้ แตต่ ้องไม่ใหเ้ กินเลยไปจากความเป็นจริง 65 แนวขอ สNอบTเนน Oก-าNรคETิด นกั เรียนควรรู หลกั การพื้นฐานในการวาดภาพการต ูนขอ ใดสาํ คญั ทส่ี ุด 1 การวเิ คราะหบุคลิกลกั ษณะ การวาดตัวละครในรูปแบบตัวการตูน ผูว าด 1. แนวคดิ จะตองวเิ คราะหบ ุคลกิ ลกั ษณะ (Character) ใหไดก อ น เพอ่ื จะไดกําหนดรูปรา ง 2. การรา งภาพ หนาตา ทา ทางทีช่ ัดเจน และสะดวกตอ การวาดสื่อความใหเขา ใจงา ย 3. รูปรา ง รูปทรง 4. สสี ัน แสง - เงา ทง้ั นี้ การสรางบคุ ลิกลักษณะรูปรา งหนาตาของตัวละครแบบการต ูนใหม ี ความแตกตา งพเิ ศษ โดดเดน แปลกประหลาดอยา งชดั เจนกจ็ ะมผี ลทาํ ใหต วั การต นู วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 3. เพราะโครงสรางพ้นื ฐานของการต นู เปนที่รจู ักมากข้นึ ได เชน ตัวการตูนมรี ปู รางไมส มประกอบ ไมถกู สดั สวน ตามธรรมชาตขิ องคนและสัตวจริงๆ แตเมอ่ื ทกุ ตัวมาอยรู วมกันในเรื่องเรื่องหนึง่ จะประกอบไปดว ยรูปรา ง รูปทรงตา งๆ ผสมผสานกัน ดังนน้ั ผูฝก จะชว ยทาํ ใหภาพทีส่ ่ือออกมามีความนาสนใจมากขึน้ เชน การตูนของวอลต ดิสนีย วาดภาพการต นู จึงตองฝกการวาดเสน รูปราง รปู ทรงในทางทัศนศิลป เปน ตน กอน ซ่ึงไดแก การวาดเสน รอบนอกของคน สตั ว ส่ิงของตางๆ แลว คอย พฒั นาการเขียนใหมคี วามลกึ ของภาพในลกั ษณะแสดงทศั นยี ภาพ มุม IT นักเรยี นสามารถศกึ ษาเทคนคิ การวาดการต นู ไดจาก http://www.thaicartoonclub.com คมู อื ครู 65

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู ครขู ออาสาสมัครนกั เรยี นใหออกมาอธิบาย ๔.๒ การวาดภาพถ่ายทอดบคุ ลิกลกั ษณะของตัวละครรปู แบบการ์ตนู ความรูเก่ียวกับหลกั การพ้นื ฐานในการวาดภาพ การเป็นนักวาดภาพการ์ตูนที่ดี ควรเริ่มต้นจาก การต ูนตามที่ไดศ กึ ษามาหนาชัน้ เรียน จากน้นั ครู การเรียนรู้การจัดองค์ประกอบของภาพให้ได้ก่อน และ ถามนกั เรยี นวา สง่ิ ท่คี วรจดจา� คอื การวาดภาพตวั การต์ ูนใดๆ ก็ตาม จะ ต้องสร้างมโนภาพในจินตนาการ หรือมีความคิดให้เกิด • การสรา งมโนภาพมีความสําคัญตอ การวาด ขึ้นเสยี ก่อน โดยใหค้ ิดไวว้ า่ การ์ตูนเปรียบเสมือนรูปทีม่ า ภาพการตนู อยา งไร จากของจรงิ แล้วน�ามาออกแบบ ดดั แปลง ตดั ทอน ให้มี (แนวตอบ การวาดภาพการต นู ใดๆ ก็ตาม รูปร่างและลักษณะที่ผิดเพี้ยนไปจากธรรมชาติ และมี จะตองสรา งมโนภาพในจนิ ตนาการ หรือ ขนาดทแ่ี ตกตา่ งกนั ไป ภาพการต์ นู สามารถสอื่ ความหมาย ความคดิ ใหเ กดิ ข้นึ เสยี กอ น โดยใหค ิดวา ได้หลากหลาย ไม่ว่าจากใบหน้า รูปรา่ ง เคร่อื งแตง่ กาย การตูนเปรียบเสมือนรปู ท่มี าจากของจรงิ อปุ กรณท์ ี่ใชต้ ามอาชพี ฯลฯ ภาพทถ่ี กู สรา้ งสรรคอ์ อกมา แลวนํามาออกแบบ ดัดแปลง ตัดทอน จะบอกให้รู้ได้ว่าเป็นภาพใคร สื่ออารมณ์ความรู้สึก ใหมรี ปู รางและลกั ษณะทผี่ ดิ เพี้ยนไปจาก ภาพการตูน ถาวาดภาพไดถูกตองและจัดองคประกอบของภาพได แบบใด แล้วน�าความคิด หรือมโนภาพที่ได้มาถ่ายทอด ธรรมชาตแิ ละมขี นาดทีแ่ ตกตา งกนั ไป) 1ลงตวั กส็ ามารถจะบอกเลา เรอ่ื งราวตา งๆ ไดเ ชนกัน ลงบนกระดาษ ภาพการต์ นู ทป่ี ระสบความสา� เรจ็ จะเปน็ ภาพทสี่ ามารถแสดงออกทางอารมณแ์ ละความรสู้ กึ ไดอ้ ยา่ งชดั เจน ซ่ึงเปน็ หลักการพื้นฐานทส่ี า� คัญอยา่ งหนึ่งของภาพการต์ นู ดังนนั้ ผู้วาดจึงควรฝกึ เขียนภาพหน้าตาของตวั การต์ นู ท่ี แสดงอารมณแ์ ละความรู้สกึ ออกมาหลายๆ แบบ นกั มวย นกั กฬี าบาสเกตบอล เจาหนา ท่ีตํารวจ นกั กฬี าเทนนิสหญงิ ตวั อยางการวาดภาพการต ูนอยางงายๆ ไมตอ งลงรายละเอียดมาก แตด แู ลว เขา ใจงา ย 66 เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNิดET ครูอาจเชิญวิทยากรที่มีความรู ความสามารถในการวาดภาพการตูนมาสาธิต และอธบิ ายขน้ั ตอนการวาดภาพการต นู เพอื่ ใหน ักเรยี นมคี วามรู ความเขาใจเก่ียวกับ การวาดภาพการตูนมากย่ิงขึ้น ทั้งน้ี ครูควรใหนักเรียนไปศึกษา คนควาเพิ่มเติม เกยี่ วกบั เทคนคิ ทนี่ าํ มาใชว าดภาพการต นู ใหป ระสบความสาํ เรจ็ แลว จดั ทาํ เปน เอกสาร หรอื แผน พบั แลกเปลย่ี นกนั อา นภายในชน้ั เรยี น นักเรียนควรรู ภาพการต นู ทางดานซายและภาพการตูนทางดา นขวามีความแตกตา งกัน อยางไร 1 ภาพการตนู ที่ประสบความสาํ เรจ็ ปจ จบุ ันการตนู ทีเ่ ดก็ วัยรนุ นิยมชมชอบ แนวตอบ ภาพการต นู ดานซายใชดวงตาในการสรา งจุดเดน สว นภาพ จะเปนการตนู สไตลญ ่ปี ุน ทเ่ี รยี กวา “มงั งะ” (Manga) ซึ่งจะมีรูปราง รปู ทรงเลก็ การต ูนดานขวาจะใชลักษณะของปากในการสรา งจุดเดน หรือใหญผ ดิ ปกติ มีดวงตากลมโต แตกตา งจากการต นู สไตลต ะวนั ตกที่จะมีรูปรา ง คอ นขางเหมือนจริงตามธรรมชาติ 66 คมู อื ครู

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู เสรมิ สาระ ใหนกั เรียนรว มกันอภิปรายถึงผลงานของ วอลต ดสิ นีย (Walt Disney) ราชาการต ูนโลกและ วอลต ดิสนีย (Walt Disney) ราชาการต ูนโลก สํารวจความชอบของนักเรยี นในช้ันเรียนท่ีมีตอ วอลต ดิสนีย มชี ่อื เต็มวา วอลเทอร เอเลียส ดิสนยี  (Walter Elias Disney) ภาพการต นู ของวอลต ดิสนีย เชน กระตา ย- เกดิ เมอื่ วนั ที่ ๕ ธนั วาคม ค.ศ.๑๙๐๑ ทเ่ี มอื งชคิ าโก สหรฐั อเมรกิ า ตอ มาครอบครวั ไดย า ยไปทาํ ออสวอลด (Oswald Rabbit) เปด โดนัลด ฟารม ทเี่ มอื งเลก็ ๆ ชอื่ มาเซลนิ ในรฐั มสิ ซรู ี สหรฐั อเมรกิ า และเรม่ิ มกี ารหลงใหลในการวาดภาพ (Donald Duck) สนุ ัขพลูโต (Pluto Dog) เปน ตน มาต้ังแตนนั้ จากนัน้ ครูถามนกั เรียนวา เมื่อไดยายไปอยูท่ีเมืองแคนซัสซิตี สหรัฐอเมริกา เขาไดเริ่มเรียนการเขียนการตูนทางไปรษณีย โดยเขา ศกึ ษาตอ ท่ีสถาบันศลิ ปะแคนซสั ซิตแี ละโรงเรยี นการออกแบบ เมื่ออายไุ ด ๑๖ ป เขาไดศกึ ษาวชิ าการถายภาพ • ภาพการตูนของวอลต ดสิ นยี  มลี กั ษณะเดน ศกึ ษาการวาดการตนู และไดมโี อกาสวาดภาพประกอบในหนังสอื ของโรงเรยี น อยา งไร ภายหลังสงครามโลกคร้ังท่ี ๒ เขาไดทํางานเก่ียวกับการเขียนภาพและลงหมึกใหกับบริษัทผลิตงาน (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคดิ เห็น ศิลปะ และไดพบกับอับ ไอเวิกส (Ub Iwerks) ศิลปนหนุม ซ่ึงตอมาไดกลายเปนหุนสวนธุรกิจคนสําคัญของเขา ไดอ ยา งอสิ ระ) ท้ัง ๒ คน ไดรวมกันกอต้ังบริษัททําการตูนและภาพยนตรการตูน ซึ่งในระยะแรกประสบความลมเหลว จนกระทั่ง ผลงานเร่ืองอลิซในแดนมหศั จรรย (Alice in Wonderland) ออกเผยแพร ชอ่ื เสียงของเขาจึงเปนท่ีรูจกั บาง • การต ูนของวอลต ดิสนยี  มคี ณุ คา ในดานใด เขาตองมุมานะทํางานอยางหนักเปนเวลาหลายสิบป ผูคน มากทีส่ ดุ จึงใหการยอมรับเขาในฐานะท่ีเปนผูสรางสรรคผลงานการตูนอันมีความ (แนวตอบ ตวั การตูนท่ีวอลต ดสิ นยี  โดดเดน และมเี อกลกั ษณเ ฉพาะตวั โดยเฉพาะตวั การต นู รปู หนมู กิ กี้ เมาส เปนผสู รางขนึ้ นนั้ นอกจากจะมีคุณคา ใน (Micky Mouse) ไดส รางชื่อเสยี งอยา งมากใหเขา หลงั จากนน้ั ตัวการตนู ดา นความบันเทงิ แลว ตวั การตูนของเขา จากฝมอื การสรา งสรรคข องเขา ไมวา จะเปน กระตายออสวอลด (Oswald ยังทําหนาท่สี ง เสรมิ คุณคาของครอบครวั Rabbit) เปด โดนลั ด (Donald Duck) สนุ ขั พลโู ต (Pluto Dog) และตวั การต นู และสอนบทเรียนในดา นจริยธรรมใหแ กเ ดก็ อนื่ ๆ ก็กลายเปนทร่ี จู กั ของบุคคลทว่ั โลก นอกจากการต ูนท่เี ปน ภาพแลว และเยาวชน โดยหลีกเลยี่ งการใช เขายังเปนคนแรกท่ีนําตัวการตูนตางๆ ไปสรางเปนภาพยนตรสีอีกดวย ความรนุ แรง) ผลงานท่ีโดดเดน เชน เรื่องอลิซในแดนมหัศจรรย (Alice in Wonderland) เร่ืองสโนวไวทกับคนแคระท้ังเจ็ด (Snow White and the Seven Dwarfs) เรอ่ื งพนิ อคคิโอ (Pinocchio) เร่ืองแฟนตาเซีย (Fantasia) เร่ืองปเตอรแ พน (Peter Pan) เรื่องซินเดอเรลลา (Cinderella) เร่ืองแบมบ้ี (Bambi) เรอ่ื งโฉมงามกบั เจา ชายอสูร (Beauty and the Beast) เปนตน เขาไดรับรางวลั ออสการถงึ ๒๖ รางวัล ซึง่ นับวาเปน บคุ คลท่ไี ดร บั รางวลั ออสการม ากทีส่ ดุ ในโลก นอกจากการเปนผูสรางสรรคผลงานการตูนแลว เขายังไดสรางสวนสนุกและสถานท่ีพักผอนขนาดใหญ ขน้ึ มาอกี ดว ย คอื ดสิ นยี แ ลนด (Disneyland) (ปจ จบุ นั มอี ยู ๖ แหง ใน ๔ ประเทศทว่ั โลก) เขาเสียชีวิตเม่ือวันที่ ๑๕ ธันวาคม ค.ศ. ๑๙๖๖ รวม อายุ ๖๕ ป แตผลงานและธุรกิจที่เขาสรางขึ้น ไดกลายเปน สัญลักษณทางดานความบันเทิงที่สรางรอยยิ้มใหแกผูชม เปน ความบันเทิงท่ีไมมีพิษภัยและชวยสรรคสรางจินตนาการใหแก เด็กๆ ทว่ั ทุกมุมโลก 6๗ แนวขอ สNอบTเนน Oก-าNรคETิด เกร็ดแนะครู ภาพท่ี 1 และภาพท่ี 2 มคี วามเหมอื น หรือแตกตา งกันอยางไร ครูอธิบายเพมิ่ เตมิ เกย่ี วกบั วอลต ดิสนยี วา เปนผสู รา งภาพยนตรก ารตูนสี คนแรกของโลกและเขาเคยกลา วไวว า “ผมไมไดส รางหนังเพือ่ เด็ก แตผมสรา งหนงั ภาพที่ 1 ภาพที่ 2 เพ่ือเด็กท่อี ยูในหัวใจเรา ไมว าเราจะอายุ 6 หรอื 60 ผมเรยี กเด็กในหัวใจวา “ความ เดียงสา” ถงึ แมในบางคนความเดียงสาจะถกู ฝงเอาไวลึกๆ แตง านของผมพยายาม แนวตอบ เหมอื นกนั เพราะเปน ภาพตวั ละครแบบการตนู ท้ัง 2 ภาพ ที่จะคนหาและพดู คุยกับความเดียงสานัน้ เพื่อเปนการแสดงถงึ ความสนกุ สนานใน แตแตกตางกันท่ี ภาพท่ี 1 เปนภาพการตูนของวอลต ดสิ นีย ทมี่ ลี กั ษณะ ชวี ติ การหวั เราะทาํ ใหส ุขภาพดี เปน การแสดงวาเรา คอื มนษุ ย” โดดเดน และมเี อกลกั ษณเ ฉพาะตวั สว นภาพที่ 2 เปน ภาพการต นู มงั งะ (Manga) ซึ่งเปน ภาพการต ูนสไตลญปี่ ุน ท่ีไดร บั ความนิยมในหมเู ด็กวยั รุน มุม IT สงั เกตไดจากดวงตาจะมลี กั ษณะกลมโตแตกตา งจากการตนู สไตลตะวันตก นักเรียนสามารถชมการตนู ของวอลต ดสิ นีย ไดจาก http://www.youtube. com โดยคนหาจากชื่อตวั การต นู หรอื จากคาํ วา Walt Disney คมู อื ครู 67

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู ครตู ้ังประเดน็ ถามนักเรยี นวา ท้ังน้ี ในการวาดภาพตัวละครให้มีลักษณะเป็นการ์ตูน ศิลปินต้องพยายามในการจับจุดเด่นของตัวละคร • การเรียนรเู กีย่ วกบั รปู พรรณสัณฐาน และรปู หนา ท่ีจะวาดให้ได้ เพราะอย่างน้อยก็พอช่วยบอกได้ว่า ภาพวาดนั้นมีจุดมุ่งหมายที่จะส่ือถึงตัวละครตัวใดของเรื่อง โดยอาจใชเ้ ทคนคิ อย่างง่ายๆ ในการก�าหนดบคุ ลกิ ลักษณะของตวั ละครทจี่ ะวาด ดังนี้ มคี วามสาํ คัญตอการวาดภาพการตนู อยางไร (แนวตอบ การเรียนรูเกี่ยวกับรูปราง หนา ตา ๑) อว น หรอื ผอม รปู พรรณสณั ฐานของตวั ละคร ถา้ วางรปู แบบไวเ้ ดน่ ชดั เมอ่ื วาดออกมาเปน็ ภาพการต์ นู จะชว ยใหเราสามารถถา ยทอดบุคลกิ ลักษณะ ของตวั ละครไดตรงตามบทบาทของเนือ้ เรอื่ ง จะชว่ ยส่อื ท�าความเขา้ ใจได้ง่าย ตวั การ์ตนู มักจะก�าหนดให้มรี ปู รา่ งลักษณะอยา่ งใดอย่างหน่ึง กล่าวคอื ผอมสูง หรอื ซึ่งผทู ีต่ อ งการวาดภาพการตูนเพือ่ ถา ยทอด อ้วนเตีย้ ซึ่งเปน็ แบบงา่ ยๆ ท่ีใชก้ ันทว่ั ไป โดยคนผอมตัวจะสงู มศี รี ษะ คอ และขายาว แต่ชว่ งลา� ตวั จะมีความยาว บุคลิกลักษณะใหป ระสบความสําเรจ็ ควรหา พอๆ กับคนอ้วน คนอ้วนก็จะวาดให้เห็นศีรษะสั้น ไม่มีคอ ขาสั้น ส่วนท่ีต�าแหน่งแขนไม่ว่าจะเป็นคนรูปร่างอ้วน โอกาสศกึ ษาพฤตกิ รรมและหนา ตาของผคู น หรือผอม ข้อศอกจะอยตู่ รงเอวในขณะทีป่ ลอ่ ยมือห้อยแขนตามสบาย และนว้ิ จะอยู่ในระหวา่ งขาหนีบและหัวเขา่ และนาํ ส่ิงเหลา นีม้ าใชประโยชนใ หม ากท่ีสุด) • ภาพการต นู ผูหญงิ แตกตางจากภาพการต นู ๒) ชาย หรอื หญงิ รปู รา่ งของตวั การต์ นู ผชู้ ายกบั ผหู้ ญงิ จะแตกตา่ งกนั ถา้ เปน็ ผหู้ ญงิ กจ็ ะตอ้ งวาดหนา้ อก ผูช ายอยา งไร (แนวตอบ ตวั การตนู ผหู ญิงจะตองวาดหนา อก และสะโพกทผ่ี าย ใหม้ ีสว่ นเวา้ และสว่ นโคง้ ทช่ี ดั เจน เพื่อแสดงออกถึงความเปน็ เพศหญิง นอกเหนือจากรูปรา่ งแลว้ และสะโพกทผ่ี ายใหม ีสว นเวาและสว นโคง ส่วนอื่นท่ีถือเป็นจุดเน้นให้เห็นถึงความแตกต่างระหว่างผู้ชายและผู้หญิงได้เด่นชัดก็มีอีกหลายอย่าง เช่น เสื้อผ้า ท่ชี ัดเจน เพ่อื แสดงออกถงึ ความเปนเพศหญงิ ทรงผม ต่างหู ท่ายืน เป็นต้น นอกเหนอื จากรูปรา งแลว สวนอืน่ ทถี่ ือเปน จดุ เนน ใหเ ห็นถึงความแตกตา งระหวางผูช าย และผูหญงิ ก็มอี กี หลายอยา ง เชน เสอ้ื ผา ทรงผม เครื่องประดบั ทายนื เปน ตน) ผูชาย - ผูหญงิ คนอว น - คนผอม เด็ก - คนแก การถายทอดบุคลกิ ลกั ษณะของตวั การต นู จะตอ งชัดเจน ดแู ลวสามารถแยกแยะได ๓) รปู หนา จากการสงั เกตใบหนา้ คนทวั่ ๆ ไป เรากจ็ ะไดพ้ บวา่ หนา้ ตานนั้ บอกถงึ บคุ ลกิ ภาพของแตล่ ะบคุ คล ได้หลายอย่าง ไม่ว่าจะเปน็ หนุม่ - สาว หรือคนแก่ คนสวย หรือนา่ เกลียด พระเอก หรือผรู้ ้าย การเรียนรสู้ ิง่ เหลา่ นี้ จะชว่ ยใหส้ ามารถถา่ ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละครไดต้ รงตามบทบาทในเนอื้ เรอ่ื ง การถา่ ยทอดลกั ษณะของใบหนา้ เราสามารถสงั เกตได้จากบคุ คลที่เราพบเห็นในชีวิตประจา� วนั ซง่ึ บางคนดดู ดุ นั บางคนหนา้ ทะเล้น อารมณด์ ี บางคน มีท่าทางเคร่งขรึม และมีสีหน้าท่แี สดงถึงความรูส้ ึกตา่ งๆ อีกมากมาย การฝึกวาดภาพ หรือเรียนรู้เกยี่ วกบั รปู หนา้ ของคน จะช่วยให้ผู้เรียนสามารถวาดภาพการ์ตูนที่ชอบ ถ่ายทอดบุคลิกลักษณะของตัวละครได้ตรงตามรูปลักษณ์ และบทบาทตามที่ปรากฏในเน้ือเรอ่ื ง ผู้ท่ีต้องการวาดภาพการ์ตูนเพื่อการถ่ายทอดบุคลิกลักษณะให้ประสบความส�าเร็จ ควรได้ใช้โอกาสศึกษา พฤติกรรมและหน้าตาของผู้คน และน�าสีหน้าท่าทางเหล่านั้นมาใช้ให้เป็นประโยชน์ ซึ่งการรู้จักมอง หรือสังเกต ใบหน้าคน จะท�าให้เราจดจา� และแยกแยะความแตกตา่ งระหวา่ งใบหนา้ ของผู้คนแตล่ ะคนได ้ ผู้สรา้ งสรรค์ผลงานทดี่ ี จึงต้องพยายามฝกึ ฝนใหเ้ ป็นคนช่างสังเกตสิง่ ตา่ งๆ ทีอ่ ยรู่ อบตัวเสมอ 6๘ เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNิดET ครคู วรกระตนุ ใหนักเรียนรูแ ละเขาใจถงึ ประโยชนแ ละคุณคาของการเขยี นภาพ ภาพวาดน้ตี อ งการสอื่ ความหมายถงึ ตวั ละครทีป่ ระกอบอาชีพใด การต นู และการอา นหนงั สอื การต นู ซง่ึ จะทาํ ใหเ ปน คนทมี่ อี ารมณข นั หรอื มอี ารมณด ี 1. พอครวั /แมค รวั มีสขุ ภาพจติ ทีด่ ี และมองโลกในแงดี เชน ทา นมหาตมะ คานธี นักตอสูเพื่อเอกราช 2. แมบ า น ของชาวอนิ เดยี ถึงแมว า จะตองเผชิญกับวิกฤติของชีวติ อยางแสนสาหัส ทานกย็ งั 3. พนักงานรานอาหาร มองเหน็ แงมมุ อนั ขบขนั ของชวี ติ สามารถยม้ิ ไดตลอดเวลา โดยเฉพาะ “รอยยม้ิ 4. พนกั งานเสิรฟอาหาร ไรฟน” ซึ่งทา นไดกลา วถงึ เหตผุ ลของรอยยมิ้ วา “หากวาไมม อี ารมณขนั ขาพเจา กค็ งฆา ตวั ตายเสียตง้ั นานแลว ” วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะสามารถสังเกตไดจ ากการแตง กาย ภาพแสดงบคุ ลกิ ลักษณะ ไดแ ก ผา กนั เปอ น หมวก และผา พันคอ แสดงถงึ ลกั ษณะเคร่ืองแตงกาย ของทา นมหาตมะ คานธี ของพอครวั /แมค รัวในรานอาหารขนาดใหญ หรือตามโรงแรม 68 คูม ือครู

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขา ใา จใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู หนมุ เลอื ดรอ น ชายวยั กลางคน คนแกใจดี ครตู ง้ั ประเดน็ ถามนักเรียนวา • การวาดภาพถายทอดบุคลิกลกั ษณะของ ตัวละครรูปแบบการตูนใหป ระสบ ความสาํ เร็จ ผวู าดควรปฏิบัตอิ ยางไร (แนวตอบ การวาดภาพถา ยทอดบุคลิกลักษณะ ของตัวละคร เปนเทคนิคการวาดภาพท่ตี อง อาศัยการชางสังเกต โดยจับลกั ษณะเดน หรือ ลักษณะดอ ยของตัวละคร แลว นาํ มาถา ยทอด เปนภาพทง้ั ภาพแบบเสมอื นจริงและแบบ การตนู ทเ่ี ปน ลกั ษณะจาํ เพาะของตัวละครนัน้ ๆ ไดแ ก บุคลกิ ลักษณะ อุปนิสยั กริ ยิ าทา ทาง อารมณ และความรสู ึก ซ่ึงเม่อื ผูช มเหน็ ภาพวาดแลวจะสามารถรูไ ดทนั ทีวา ภาพวาดนัน้ สื่อถึงตวั ละครใด) แวนตาดํา ตา งหู ทาํ ใหด ูเปน สาวทันสมัย เคร่ืองประดบั ทําใหด หู รหู ราขนึ้ หนวดเครา ทําใหดขู งึ ขัง ดุดัน ขยายความเขา ใจ E×pand ทรงผม เสื้อผาทําใหด ูเปน สาวนําแฟชัน่ แวนตา มวยผม หลังโคงคอม ทาํ ใหดู แวนตา รอยตนี กา ทาํ ใหดเู ปนชายสงู วยั 1. ใหนกั เรยี นวาดภาพตวั ละครจากวรรณกรรม เปนหญิงสงู วัย รปู แบบการตนู ตามความสมคั รใจของนกั เรียน ซึง่ จะวาดกี่ตวั ก็ได และระบายสีใหสวยงาม แลวนําสง ครูผูส อน 2. ครูใหนักเรียนรวบรวมผลงานวาดภาพตัวละคร ไปจัดนิทรรศการในหัวขอ “ภาพวาดถายทอด บุคลิกลกั ษณะของตัวละคร” ที่บรเิ วณแสดง ผลงาน การวาดลักษณะใบหนา สัดสวนอยางถูกตอง รวมทั้งเสริมองคประกอบตางๆ เขาไป ไมวาจะเปนทรงผม เสื้อผา เคร่ืองประดับ และอื่นๆ จะชวยทําใหภ าพการตนู ท่วี าดออกมามีลักษณะสมจรงิ ๔) อายุ นอกจากลักษณะใบหนา้ แลว้ การวาดสัดส่วนของตัวการ์ตูนให้มลี ักษณะท่ีใกล้เคยี งกบั ความจรงิ และใหร้ ายละเอยี ดผวิ หนงั มากขน้ึ จะชว่ ยสะทอ้ นอายขุ องตวั ละครตวั นนั้ ได ้ การวาดศรี ษะกม็ คี วามสา� คญั โดยตวั ละคร ท่ีเป็นเด็กเล็กจะต้องวาดศีรษะให้มีสัดส่วนท่ีมีขนาดใหญ่กว่าของผู้ใหญ่ ส่วนหน้าตาของผู้สูงอายุจะต้องวาดภาพ การ์ตูนให้มลี ักษณะผอม จมูกโต แก้มตอบ มีรอยยน่ และรอยตีนกาจา� นวนมากบนใบหน้า 6๙ บรู ณาการเช่ือมสาระ บูรณาการอาเซียน การวาดภาพถายทอดบคุ ลิกลกั ษณะของตัวละครจากวรรณคดี การวาดภาพถา ยทอดบุคลกิ ลักษณะของตวั ละครสามารถบูรณาการอาเซียนได และวรรณกรรม ตลอดจนงานประพนั ธต า งๆ สามารถบรู ณาการกบั การเรียน โดยการทค่ี รูใหน ักเรยี นศึกษาวถิ ีชวี ติ การแตง กาย บุคลิกลกั ษณะเดน ของคนใน การสอนของกลมุ สาระการเรียนรูภาษาไทย วิชาวรรณคดแี ละวรรณกรรมได ภมู ิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต เชน ลาว กัมพชู า เวยี ดนาม อนิ โดนเี ซีย เปน ตน เพราะการอา นวรรณคดแี ละวรรณกรรมอยา งพินิจพิเคราะห หรอื ท่ีเรยี กวา มาใชเ ปน แนวทางในการวาดภาพถา ยทอดลกั ษณะของตัวละครทั้งแบบภาพเสมือน อานตีความ จะทาํ ใหน ักเรยี นสามารถจินตนาการตามบทประพนั ธไดว า จริงและแบบภาพการต นู ทั้งนี้ นอกจากจะเปนการฝกการวาดภาพถายทอดบคุ ลิก- ตวั ละครในเรอ่ื งมีบุคลกิ ลกั ษณะเปนอยา งไร จากน้นั จึงใชทักษะฝมอื ลกั ษณะแลว ยังเปนการเรยี นรบู คุ ลิกลักษณะ วถิ ชี วี ิต ของคนในภูมภิ าคเอเชยี ทางการวาดภาพถายทอดบุคลิกลกั ษณะของตวั ละครแตล ะตวั จากจนิ ตนาการ ตะวันออกเฉียงใตควบคูก นั ไปดว ย เชน ภาพวาดตัวละครแบบการตูนแตงกาย ใหอ อกมาเปน ภาพวาด ในชดุ ประจาํ ชาติ เปนตน มาเลเซยี ลาว คมู อื ครู 69

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา อธิบายความรู ขยายความเขาใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล Explore Explain Expand Engage Evaluate Evaluate ตรวจสอบผล 1. ครูพิจารณาจากภาพวาดถายทอด กจิ กรรม ศลิ ปปฏิบตั ิ ๔.๒ บคุ ลกิ ลกั ษณะของตัวละครท้งั แบบเสมอื นจริง และแบบการต ูนของนกั เรยี น กจิ กรรมท ่ี ๑ ให้นกั เรียนวาดภาพถา่ ยทอดบุคลิกลักษณะของตวั ละครจากวรรณคดไี ทยมา ๑ ตัว โดยใชว้ ิธี การวาดแบบเสมอื นจรงิ เมอ่ื จัดทา� ผลงานเสร็จเรยี บร้อยแล้วให้น�าสง่ ครผู ู้สอน 2. ครพู ิจารณาจากการจดั นิทรรศการในหวั ขอ “ภาพวาดถายทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตัวละคร” กิจกรรมท ่ี ๒ ใหน้ กั เรยี นวาดภาพตวั ละครจากวรรณกรรมเปน็ แบบการต์ นู ตามความสมคั รใจของนกั เรยี นเอง ของนักเรียน โดยพจิ ารณาดา นความสวยงาม ซงึ่ จะวาดกต่ี วั ก็ได ้ และระบายสีใหส้ วยงาม แลว้ นา� สง่ ครผู สู้ อน จากนน้ั ใหร้ วบรวมผลงานทง้ั หมด และความคดิ สรา งสรรค (จากกจิ กรรมท ่ี ๑ ดว้ ย) นา� ไปจดั นทิ รรศการในหวั ขอ้ “การวาดภาพถา่ ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของ ตวั ละคร” แล้วจัดแสดงในบรเิ วณพื้นที่ท่กี �าหนดไว้ หลักฐานแสดงผลการเรยี นรู กิจกรรมที่ ๓ จงตอบค�าถามตอ่ ไปน้ี 1. ผลงานภาพวาดถายทอดบคุ ลิกลกั ษณะ ๓.๑ การวาดภาพตัวละครมีลกั ษณะในการวาดอย่างไร ของตวั ละครทั้งแบบเสมือนจรงิ และแบบการตูน ๓.๒ การวาดภาพตวั ละครจากวรรณคดีมีขั้นตอนในการปฏบิ ตั ิอย่างไร จงอธบิ าย ๓.๓ การวาดภาพถ่ายทอดบุคลกิ ลกั ษณะของตวั ละครใหไ้ ดด้ ี ผวู้ าดพงึ ปฏิบตั ิตนอยา่ งไร 2. การจดั นทิ รรศการในหวั ขอ “ภาพวาดถา ยทอด บคุ ลิกลกั ษณะของตัวละคร” กลาวไดว า ผลงานการประพนั ธไมว าจะเปนวรรณคดี วรรณกรรม หรือแมแ ตเรอื่ งท่ัวๆ ไป ซงึ่ ตอ ง มีตัวละครหลากหลายตัวเปนตัวเดินเรื่อง ผลงานท่ีผูประพันธถายทอดและบรรยายเปนตัวอักษรน้ัน เราสามารถเก็บขอมูล ลักษณะเดน ลักษณะดอย ตลอดจนบริบทตางๆ ที่เนื้อเร่ืองไดกลาวถึงไว นํามา ผสมผสานกบั จนิ ตนาการของเรา กส็ ามารถจะถา ยทอดบคุ ลกิ ลกั ษณะของตวั ละครทเี่ ปน ตวั อกั ษรออกมา ใหเห็นเปนตัวละครท่ีเปนรูปธรรม โดยใชทักษะฝมือทางการวาดภาพ ซ่ึงสามารถถายทอดลักษณะ ตัวละครออกมาไดไมวาจะเปนในรูปแบบเสมือนจริง หรือลักษณะเปนแบบการตูนก็ตาม อันเปนผลงาน ทางดานทัศนศิลปที่นอกจากจะชวยทําใหเราไดมีโอกาสแสดงทักษะฝมือทางการวาดภาพแลว ยังเปน กจิ กรรมทช่ี วยทําใหเราไดใชความคดิ และจินตนาการในเชิงสรางสรรคอ กี ดวย ๗๐ แนวตอบ กิจกรรมศิลปป ฏบิ ัติ 4.2 กิจกรรมที่ 3 1. การวาดภาพตวั ละครมีลกั ษณะในการวาด คอื ตอ งพยายามสงั เกตใหเ หน็ ถงึ ลักษณะเดน ลักษณะดอ ย รวมทงั้ เสื้อผา เคร่อื งแตงกาย เครือ่ งประดับ อาชีพ ตลอดจนอารมณและบทบาททไ่ี ดรับ แลว นํามาผสมผสานกบั จินตนาการของตนเอง จากนัน้ จึงถา ยทอดออกมาเปนรูปแบบเสมอื นจริง หรอื แบบการตูน 2. ข้นั ตอนการวาดภาพตวั ละครจากวรรณคดีไทย มีดังตอไปนี้ 1) เลือกวรรณคดใี นเร่ืองที่ตนชนื่ ชอบและควรอานเนื้อเรื่องใหเขาใจ 2) เลือกเหตกุ ารณ หรอื สถานการณท่ตี นเองรสู ึกประทับใจ 3) ดแู บบอยางผลงานของศิลปน 4) ออกแบบตัวละคร ทง้ั รปู รา ง หนา ตา และเคร่อื งแตง กาย 5) รางภาพตามเหตุการณทีเ่ ลือก 6) ลงมอื ระบายสีภาพตามจินตนาการ 7) ตรวจสอบความถกู ตองสมบูรณข องผลงาน 3. การวาดภาพถายทอดบคุ ลกิ ลักษณะของตวั ละครใหดนี นั้ ผูวาดตองอาศัยการชา งสังเกต จบั ลกั ษณะเดน หรือลกั ษณะดอ ยของตัวละคร แลวนาํ มาถายทอดเปน ภาพ ทงั้ ภาพแบบเสมอื นจรงิ และแบบการต นู ท่ีแสดงลักษณะจําเพาะของตัวละครนัน้ ๆ เม่ือผูชมเหน็ ภาพวาดแลว จะสามารถรไู ดท ันทีวาภาพวาดนนั้ ส่อื ถึงตัวละครใด 70 คูมอื ครู

กกรระตะตนุ Eุนnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สาํ รวจคนหา อธิบายความรู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Explore Explain Engage Expand Evaluate เปาหมายการเรยี นรู บรรยายวิธีการใชงานทัศนศิลป ในการโฆษณา เพือ่ โนมนา วใจและนาํ เสนอ ตัวอยา งประกอบ สมรรถนะของผเู รียน 1. ความสามารถในการคดิ 2. ความสามารถในการใชท ักษะชวี ิต คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค 1. มีวินัย 2. ใฝเ รยี นรู 3. มงุ มั่นในการทํางาน ๕หน่วยที่ กระตนุ ความสนใจ Engage งานทัศนศิลปใ์ นการโฆษณา ครูใหน กั เรยี นดภู าพโปสเตอรในหนังสือเรยี น ผลงานทัศนศิลป์อย่างหน่ึงที่สามารถพบเห็นได้ หนา 71 จากน้นั ครถู ามนักเรียนวา ตัวช้ีวัด ศ ๑.๑ ม. ๒/๗ อย่างแพร่หลายก็คือ งานโฆษณาประชาสัมพันธ์ในด้าน • ภาพโปสเตอรดังกลา วมคี วามโดดเดน และ ต่างๆ โดยเฉพาะงานท่ีถูกสร้างสรรค์ออกมาในรูปของ มคี วามสะดุดตาในเรื่องใด ■ บรรยายวธิ กี ารใช้งานทัศนศลิ ปใ์ นการโฆษณา เพอื่ โนม้ น้าวใจ (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เห็น และน�าเสนอตวั อย่างประกอบ ไดอ ยา งอิสระ) โปสเตอร์ ซึ่งมีความหลากหลายทั้งในแง่ของการสร้างสรรค์ • ภาพโปสเตอรด งั กลาวมวี ธิ กี ารนาํ เสนอ แบบใดและมีการใชส ที ่ีกลมกลืนหรอื ไม สาระการเรยี นรู้แกนกลาง รูปแบบ วสั ดุที่ใช้ ตลอดจนเทคนิคในการผลิตผลงาน ถือเปน็ อยางไร งานโฆษณาท่ีมีจุดมุ่งหมายเพ่ือให้ผู้พบเห็นกระทำาในสิ่งที่ผู้ผลิต (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคิดเห็น ไดอยา งอิสระ) ■ งานทัศนศลิ ปใ์ นการโฆษณา โฆษณาคาดหวงั ไว้ การเรยี นรวู้ ธิ กี ารออกแบบโฆษณา นอกจากจะ ทาำ ใหส้ ามารถบรรยายวธิ กี ารใชง้ านทศั นศลิ ปใ์ นการทาำ โฆษณาและ ประชาสัมพันธ์เพ่ือโน้มน้าวใจได้แล้ว ยังสามารถนำาความรู้จากการ ศึกษาไปสร้างสรรค์งานโฆษณาในรูปแบบโปสเตอร์ได้ถูกต้อง มีความ งดงาม และมปี ระสทิ ธภิ าพในการใช้งานอกี ด้วย 71 เกร็ดแนะครู การเรียนการสอนในหนว ยการเรยี นรนู ้ี ครอู ธิบายใหนักเรียนเขา ใจเกย่ี วกบั งานออกแบบโฆษณา ซงึ่ จดั เปน งานออกแบบทางดา นพาณิชยศลิ ปท ม่ี ีเปาหมาย เพอ่ื โนมนาวใจ กระตนุ ความสนใจของผูพบเหน็ งานออกแบบโฆษณาทน่ี กั เรยี น พบเห็นไดใ นชวี ิตประจําวัน คือ โปสเตอรเพ่อื การโฆษณา ซ่ึงในหนว ยการเรียนรนู ี้ จะกลา วถึงความรูเบอ้ื งตนเกี่ยวกบั โฆษณาและทัศนศลิ ปก บั งานโฆษณา เพ่อื ให นักเรียนสามารถนําความรูเกี่ยวกบั งานทศั นศิลปในการโฆษณาไปใชเปนแนวทาง ในการสรางสรรคง านโฆษณาใหถ ูกตองและมีประสิทธภิ าพ คมู อื ครู 71

กกรระตะตนุ Eุนnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ าํ รรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Expand Evaluate Engage Explore Explain กระตนุ ความสนใจ Engage ครใู หนกั เรยี นดูภาพตวั อยางโปสเตอรบนส่อื ñ. ¤ÇÒÁÃŒàÙ º×éͧµ¹Œ à¡ÕèÂÇ¡ºÑ ¡ÒÃâ¦É³Ò ชนิดตา งๆ ในหนงั สือเรียน หนา 72 จากนั้นครูถาม นักเรยี นวา ๑.๑ ความหมายของการโฆษณา คาํ วา “โฆษณา” ในพจนานุกรมฉบับราชบณั ฑิตยสถาน พุทธศักราช ๒๕๕๔ มคี วามหมายวา “เผยแพร • จากตัวอยางโปสเตอรดงั กลา ว นักเรียนเห็น หนังสือออกไปยงั สาธารณชน ปาวรอ ง ปา วประกาศ เชน โฆษณาสนิ คา เปน ตน ” ในความหมายนส้ี ามารถอธิบาย ส่งิ ใดบา ง ไดวา งานดานการโฆษณาเปนเร่ืองเกย่ี วกับการชแี้ จง ประชาสัมพันธผลิตภัณฑ ธุรกจิ การคา การประกาศเชญิ ชวน (แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคิดเหน็ หรอื การรณรงคเ พือ่ จุดประสงคป ระการใดประการหนึ่ง เปน ลักษณ1ะของการส่อื สารขอ มลู ไปยงั กลุมเปาหมาย ไดอยา งอสิ ระ) การออกแบบโฆษณา จดั เปนงานออกแบบพาณชิ ยศิลป ซง่ึ หมายถงึ การออกแบบท่ีเก่ยี วกบั ธรุ กิจการคา • นักเรยี นคิดวาจุดเดน ของโปสเตอรบนส่อื ชนดิ การโฆษณาประชาสมั พนั ธเ พอ่ื ใหผ ูบรโิ ภครูจัก เชน การโฆษณาทางสิง่ พมิ พ การจดั ตูโชวส ินคา การจัดเวที การจดั ตางๆ เหมือน หรือแตกตางกันอยางไร สถานทแี่ สดง เปน ตน ถอื เปน งานศลิ ปะทจี่ ดั ทาํ ขนึ้ โดยมงุ ประโยชนท างการคา เปน สาํ คญั ลกั ษณะของงานทอ่ี อกแบบ (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิด เปนงานซ่งึ มจี ดุ เดน เนน ทค่ี วามแปลกตาในดา นของรูปแบบ สสี นั ลวดลาย ซ่งึ สามารถโนมนาว หรือดงึ ดดู ผพู บเห็น เหน็ ไดอ ยางอิสระ ครอู ธิบายเพ่ิมเติมวา ใหเกดิ ความสนใจได เชน ภาพโปสเตอร ปกหนงั สือ กลองบรรจแุ ผน ซดี ี (CD) ดวี ีดี (DVD) เพลง หรือภาพยนตร งานออกแบบโปสเตอรโฆษณา จดุ เดน จะอยูท ่ี ลายผา ภาพประกอบเร่ือง กลอ งบรรจุภณั ฑ เปน ตน2 รปู แบบ สสี ัน ลวดลาย แตง านออกแบบ โปสเตอรโ ฆษณาจะมีลกั ษณะแตกตางกนั ไป หรืออาจกลาวไดวาการออกแบบโฆษณา เปนการออกแบบเพื่อการสื่อสารใหขอมูลและคุณภาพของ ตามสอื่ นนั้ ๆ เชน โปสเตอรโฆษณาสนิ คา ผลติ ภัณฑ การบริการ และแนวคดิ จากบคุ คล หรอื องคก รหนึง่ ไปสูกลุมเปา หมาย เพือ่ หวังผลทางธุรกจิ หรอื เพอ่ื การ กต็ องออกแบบใหส ะดดุ ตา ดึงดดู ใจลูกคา เผยแพรขอ มูลและเสนอแนวคิดบางประการ อยา งไรกต็ าม การออกแบบโฆษณาเพอ่ื ใชเปน เครอ่ื งมอื ในการสือ่ สาร โปสเตอรรณรงค หรอื ตอตา นกต็ อ งใชภ าพ นอกจากจะมกี ารนาํ เสนอเนอื้ หาทต่ี อ งการสอ่ื แลว ยงั ตอ งการคณุ ภาพดา นความงามทางศลิ ปะเขา ไปเปน สว นประกอบ หรอื ภาษาท่ที าํ ใหเ กดิ แรงจงู ใจใหอ ยากกระทาํ ทีส่ ําคญั อีกดว ย เปนตน ) ๑.๒ รปู แบบของการโฆษณา งานออกแบบโฆษณามีหลักสําคัญอยูที่ตองการส่ือความเขาใจ ใหตรงกันระหวางผูออกแบบและผูพบเห็น งานโฆษณาไมวาจะเปนการ โฆษณาสนิ คา หรอื โฆษณาประชาสมั พนั ธเ พอื่ เชญิ ชวน สาํ รวจคน หา Explore ตางๆ ในปจจุบนั มีอยูหลากหลาย ใหน ักเรยี นศกึ ษา คนควา ความรูเ บ้อื งตน รูปแบบ อาจใชการโฆษณาผาน เก่ยี วกบั การโฆษณา ในประเด็นความหมายของ ทางวิทยุ โทรทัศน อินเทอรเน็ต การโฆษณา รูปแบบการโฆษณา และจุดมงุ หมาย หนงั สอื พมิ พ ใบปลวิ แผน ปา ย ฯลฯ ของการโฆษณา จากแหลง การเรยี นรูต างๆ เชน แตงานโฆษณาอีกรูปแบบหน่ึงที่ได หนงั สอื เรยี น หองสมุด อนิ เทอรเ น็ต เปนตน รับความสนใจและกําลังเปนที่นิยม กันอยางมากในทุกวงการ ก็คือ การ ใชโปสเตอรในการโฆษณาสินคาและ อธบิ ายความรู ประชาสมั พนั ธ ซงึ่ ลกั ษณะของโปสเตอร Explain มีท้ังท่ีเปนส่ือสิ่งพิมพและเปนแผนปาย ครตู ง้ั ประเดน็ ถามนักเรียนวา ขนาดตางๆ ตัวอยางการออกแบบโปสเตอรบนส่ือชนิดตางๆ ท่ีสามารถพบเห็น • ในชีวติ ประจําวันนักเรยี นสามารถพบเหน็ ไดในชวี ติ ประจําวัน งานโฆษณาจากส่ิงใด ๗๒ (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคิดเห็น ไดอ ยา งอิสระ) นักเรียนควรรู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNิดET 1 พาณิชยÑศ ลิ ป งานออกแบบทเี่ นน เก่ียวกบั การคาขาย การตลาด การจัดทําโปสเตอรป ระชาสัมพนั ธโครงการเรยี นฟรี 15 ปข องรฐั บาล กอนการออกแบบผลงานจะตอ งศกึ ษาความตอ งการของลกู คา และตวั สนิ คา มีจดุ มงุ หมายสอดคลองกับขอ ใด ใหช ัดเจน เพ่ือจะไดออกแบบไดตรงตามวตั ถุประสงค 2 การออกแบบโฆษณา การโฆษณาในชวงแรกจะเนนขอ ความเปน หลัก โดยใช 1. เพื่อความเขา ใจรวมกนั ทางสังคม วธิ กี ารเขียนเชิงโนม นาวใจ ซึ่งยงั ไมม กี ารใชภ าพประกอบ จนภายหลังการออกแบบ 2. เพื่อความเขา ใจรว มกนั เก่ียวกับนกั เรยี น โฆษณาไดพ ัฒนาการมาสกู ารใชภ าพสื่อความหมายเปน หลักและมขี อความ 3. เพอ่ื ระดมทรพั ยากรทางการศกึ ษา หรือตัวอกั ษรเปนสว นเสริม 4. เพือ่ รณรงคใ หเ ห็นคณุ คาของการศึกษา มมุ IT วิเคราะหคําตอบ ตอบขอ 1. เพราะโปสเตอรป ระชาสัมพนั ธโ ครงการ นักเรยี นสามารถศกึ ษาเพ่ิมเตมิ เก่ียวกบั โปสเตอรกับการโฆษณา ไดจาก เรยี นฟรี 15 ป ของรฐั บาล เปน การโฆษณาเพอื่ ความเขาใจรว มกันทางสงั คม http://www.pioneer.chula.ac.th/~schutcha/graphic/Gtext023.htm เปนลักษณะการโฆษณาท่ีไมไดห วังผลทางการคา หรือทางธรุ กิจ แตเ ปน การ ช้แี จงทาํ ความเขาใจเกย่ี วกบั แผนงาน หรอื นโยบาย ซง่ึ สว นใหญจ ะเปนของ หนว ยงานราชการ เพอื่ ใหสาธารณชนไดเขา ใจแนวทางการปฏบิ ตั งิ าน จะได ใหค วามรวมมือ หรือปฏบิ ัติไดถกู ตอ ง 72 คมู อื ครู

กระตุน ความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู เกรด็ ศิลป 1 1. ใหน กั เรยี นรว มกนั อภปิ รายเกย่ี วกบั การโฆษณา ในประเดน็ ความหมายของการโฆษณา รปู แบบ ประเภทของโปสเตอร การโฆษณา และจุดมุงหมายของการโฆษณา โปสเตอร (Poster) มีลกั ษณะเปน กระดาษ พรอมท้งั ใหน กั เรยี นสรุปสาระสําคัญลง สมุดบนั ทกึ จากนั้นครถู ามนกั เรียนวา แผนเดยี ว มีขนาดใหญและพิมพดา นเดยี ว อาจ • การโฆษณามสี ว นสาํ คญั ตอ การสราง เปน ทั้งภาพพิมพ หรือภาพเขียน มีหลากหลาย ความสนใจและมีผลกับการตัดสินใจ ขนาดแตกตา งกนั ไป แตโดยท่วั ไปจะมีขนาด เลอื กซอื้ สินคาอยา งไร ๒๔ × ๓๕ น้ิว ประวัติความเปนมาของ (แนวตอบ จุดมงุ หมายของการโฆษณา การสรางโปสเตอรเร่ิมข้ึนในประเทศฝรั่งเศส เปนวธิ ีการสื่อสารที่มงุ หวังใหเ กดิ ผลตาม เมื่อประมาณปลายครสิ ตศตวรรษที่ ๑๙ โดย ความตองการของผูโฆษณา ซึง่ รูปแบบของ จิตรกรชาวฝรั่งเศส ศิลปนคนสําคัญที่เร่ิม การโฆษณามีหลากหลาย แตละรปู แบบก็จะ สรา งสรรคโปสเตอร คอื จูลส เชเรต (Jules มเี ปา หมายและหลักการที่แตกตา งกนั เชน Che`ret) เขาถือวาเปนบิดาแหงการโฆษณา โฆษณาเชญิ ชวนเพอื่ ผลทางธรุ กจิ จะเนน เปน ดว ยปา ย และในเวลาตอ มาผลงานของเขาไดแ พรห ลายไปทวั่ ทวปี ยโุ รป จดุ ประสงค พเิ ศษในเรื่องการสรางความนาสนใจและ ของการออกแบบโปสเตอรก็เพื่อเปนเครื่องมือในการโฆษณา ประชาสัมพันธ โนมนาวใจลูกคา ใหต ัดสนิ ใจเลือกซอื้ สินคา ไมว า จะเปน การโฆษณางานดนตรี หรือภาพยนตร งานศลิ ปะ งานทางการศกึ ษา หรือเลอื กใชบ ริการของผโู ฆษณา เปนตน ) เปนตน โปสเตอรม มี ากมายหลายประเภท เชน โปสเตอรภาพยนตร โปสเตอร โฆษณาสินคา โปสเตอรการแสดง โปสเตอรโฆษณาชวนเชื่อทางการเมือง 2. ครูใหนักเรยี นรวมกันหาภาพโปสเตอรโฆษณา โปสเตอรการศึกษา โปสเตอรก ารจดั งานตา งๆ เปนตน บนสื่อตา งๆ มาหลายๆ ชนิ้ แลว นํามา อภปิ รายรว มกนั วา ภาพโปสเตอรโ ฆษณา ๑.๓ จุดมงุ หมายของการโฆษณา แตละชิ้นจดั ทาํ ขึ้นเพ่อื จดุ มุงหมายใด พรอมทงั้ การโฆษณาเปนวิธีการส่ือสารท่ีมุงหวังใหเกิดผลตามที่ตองการของผูโฆษณา ซึ่งรูปแบบของการโฆษณา สรปุ ผลการอภิปรายลงสมดุ บันทึก มหี ลากหลาย โดยแตละรูปแบบก็จะมเี ปาหมายและหลักการทแี่ ตกตางกนั ออกไป ดังน้ี ๑) การโฆษณาเพื่อความเขาใจรวมกันในสังคม เปนลักษณะการโฆษณาที่ไมไดหวังผลทางการคา หรอื ธรุ กจิ แตเปนการชแ้ี จงทําความเขา ใจกับแผนงาน หรือนโยบาย ซงึ่ สวนใหญจะเปนของหนว ยงานทางราชการ เชน โครงการเรยี นฟรี ๑๕ ปอยางมคี ณุ ภาพของรัฐบาล การโฆษณาประชาสัมพนั ธงาน หรอื กิจกรรมของหนวยงาน ราชการ โฆษณางานสปั ดาหห นงั สอื แหง ชาติ โฆษณาโครงการลดอบุ ัติเหตใุ นชวงเทศกาลสงกรานต เปน ตน ๒) การโฆษณาเพอ่ื รณรงค หรอื ตอ ตา น เปน ลกั ษณะการโฆษณา ท่ีตองมีการออกแบบภาพ หรือขอความที่โนมนาวใจผูชมใหเห็นดีเห็นงามดวย โดยมวี ตั ถปุ ระสงคเ พอื่ รณรงคใหร ว มมอื หรอื ตอ ตา นสงิ่ ใดสง่ิ หนงึ่ ซง่ึ ตอ งใชภ าพ และภาษาทเ่ี กดิ แรงจงู ใจใหอ ยากกระทาํ เชน การโฆษณารณรงคต อ ตา นยาเสพตดิ การงดสบู บหุ ร่ี ประหยดั นา้ํ ประหยดั ไฟ รณรงคป อ งกนั ไขห วดั ใหญส ายพนั ธุใหม การปลูกตนไมเพือ่ เพมิ่ พ้นื ทส่ี เี ขียว รณรงคลดภาวะโลกรอน เปน ตน ๓) การโฆษณาเชิญชวนเพื่อผลทางธุรกิจ เปนการโฆษณาเพอื่ การคา การออกแบบในสว นของภาพและคํา หรือภาษาที่ใช จะเนนเปน พิเศษ ในเร่ืองการโนมนาวจิตใจใหผูพบเห็นเกิดความสนใจตองการจะซ้ือสินคานั้น มาบริโภค หรอื ไปใชบริการ โฆษณาลักษณะนี้ท่เี หน็ ไดทว่ั ไป กค็ อื โฆษณาการ แสดงดนตรี หรอื คอนเสริ ต งานแสดงมอเตอรโชว โฆษณาสนิ คา หรอื ผลติ ภณั ฑ ตา งๆ โฆษณาการทองเทยี่ ว สายการบนิ รสี อรต เปน ตน โฆษณาผลติ ภณั ฑน าํ้ ดมื่ ทอี่ อกแบบ ไดส ะดดุ ตาผูพ บเห็น ๗๓ กจิ กรรมสรา งเสรมิ นักเรียนควรรู ใหน ักเรยี นเขียนบรรยายในหัวขอ “ศลิ ปะกบั งานออกแบบโฆษณา 1 โปสเตอร ประโยชนของโปสเตอร มีดงั ตอ ไปน้ี มคี วามสัมพนั ธก นั อยางไร” ลงกระดาษรายงาน สง ครผู สู อน 1. ใชเปนเคร่ืองมอื ในการโฆษณาประชาสัมพนั ธ ไมว า จะเปน โฆษณาสนิ คา บรกิ าร หรืองานตางๆ เชน งานดนตรี งานภาพยนตร เปนตน กิจกรรมทาทาย 2. ใชใ นการศกึ ษา นําเสนอสาระใดสาระหนง่ึ 3. ใชเ ปน สอื่ การสอนอธบิ ายเรอ่ื งราวตางๆ 4. ใชน าํ เสนอผลงานทางวิชาการ ใหน ักเรยี นหาภาพผลงานโฆษณาทน่ี ักเรยี นรูสึกประทับใจมา มุม IT 1 ผลงาน จะเปน โฆษณาใดก็ได แลว เขยี นบรรยายในหัวขอ “สิ่งทปี่ ระทับใจในผลงานโฆษณา” โดยทําลงกระดาษรายงาน สง ครผู ูส อน นักเรยี นสามารถศกึ ษาเพ่มิ เติมเกย่ี วกับการออกแบบโฆษณา ไดจาก http://www.designparty.com คมู อื ครู 73

กกรระตะตนุ Eุน nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ าํ รรEวxวpจจloคคrนeน หหาา อธบิ ายความรู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Explain Expand Evaluate Engage Explore กระตนุ ความสนใจ Engage ครนู าํ ตัวอยางภาพโปสเตอรโ ฆษณา จดุ มงุ หมายของการโฆษณาในแตล ะประเภทดงั ทก่ี ลา วมาขา งตน แมเ ปา หมายจะตา งกนั แตว ธิ กี ารสอื่ สาร ประชาสัมพนั ธสนิ คา และบริการหลากหลายประเภท ลว นเปน หลกั การเดยี วกัน คอื ตองสามารถโนมนา วใจกลมุ เปาหมาย หรือผบู รโิ ภคได ดงั นน้ั การออกแบบโฆษณา มาใหน ักเรียนดู จากนน้ั ครถู ามนกั เรยี นวา นอกจากความงามของภาพแลว การรงั สรรคถอ ยคาํ ขอความ หรอื ประโยค ก็ตองมีศิลปะและตองกระทบใจ ทําให ผูพ บเหน็ เกดิ ความรูสึกคลอ ยตามได • นักเรียนชน่ื ชอบโปสเตอรใดมากทส่ี ุด เพราะเหตใุ ด กิจกรรม ศลิ ปปฏบิ ตั ิ ๕.๑ (แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคิดเหน็ ไดอยางอิสระ) กิจกรรมที่ ๑ ใหน กั เรยี นแบง กลมุ กลมุ ละ ๕ คน จดั ทาํ โฆษณาประชาสมั พนั ธก ารจดั งานตา งๆ เชน โฆษณา รณรงคต อตา นยาเสพตดิ โฆษณารณรงคก ารทองเท่ยี วไทย เปน ตน กลุมละ ๑ เร่อื ง โดยอาจ • การโฆษณาประชาสัมพันธส ินคา และบริการ ออกแบบใหมรี ูปแบบทหี่ ลากหลาย เชน โปสเตอร ใบปลิว เปนตน สามารถดึงดูดใจนักเรียนไดมากนอยเพียงใด (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น กจิ กรรมที่ ๒ ใหน กั เรยี นตอบคาํ ถามตอ ไปนี้ ไดอยางอสิ ระ) ๑. การออกแบบโฆษณามขี ึ้นเพอ่ื จุดมงุ หมายใด ๒. การโฆษณารปู แบบใดทน่ี กั เรียนรจู ักคุน เคยมากที่สุด สาํ รวจคน หา Explore ๓. นักเรียนคิดวา การโฆษณาทางโทรทัศน หนังสือพิมพ อินเทอรเน็ต มีอิทธิพลตอผูชม ในการดาํ เนนิ ชีวติ ประจาํ วนั หรือไม เพราะเหตใุ ด ครขู ออาสาสมคั รนักเรยี น 15 คน แบงออกเปน 5 กลุม ใหศ กึ ษา คน ควาเก่ยี วกบั ทัศนศลิ ปก ับ ò. ·ÑȹÈÅÔ »Š¡Ñº§Ò¹â¦É³Ò งานโฆษณา จากแหลง การเรียนรูต างๆ เชน หนังสือเรยี น หอ งสมุด อินเทอรเ นต็ เปน ตน งานทางดานศิลปะนับวามีบทบาทตอสังคมและเศรษฐกิจในการเพิ่มมูลคา สรางรายได หรือสรางความ ตามหัวขอที่ครกู ําหนดให ดงั ตอไปน้ี สําเร็จใหกับสินคา ผลิตภัณฑ หรือการบริการ งานศิลปะโฆษณาถือวาเปนส่ือกลางที่ชวยในการสรางความเขาใจ ระหวา งผสู รา งและผใู ช งานศลิ ปะโฆษณาทถ่ี กู สรา งขน้ึ ไมว า จะเปน รปู แบบการโฆษณาดว ยวธิ กี ารใดๆ กต็ าม สามารถ กลมุ ที่ 1 ความหมายและลกั ษณะ ของโปสเตอรเ พ่ือการโฆษณา จะชักนําใหเกดิ การเปลย่ี นแปลงในดา นตา งๆ ได งานโฆษณา เปน ผลงานศลิ ปะทอี่ าศยั ความรทู าง กลุมท่ี 2 ประเภทของโปสเตอรเ พอ่ื การโฆษณา กลมุ ที่ 3 หลกั การออกแบบโปสเตอร ดานทัศนศิลป เชน การวาดภาพ การถายภาพ การสราง ภาพกราฟก เปนตน นาํ มาสรางสรรคใหเ กิดเปน ผลงาน เพอ่ื การโฆษณา รูปแบบใหมที่มีจุดมุงหมายดานการแนะนําส่ิงของ กลุม ที่ 4 ภาพการต นู กับการออกแบบ เคร่ืองใช เคร่ืองบริโภค หรือเปนการชี้นําเพื่อประโยชน ทางดานเศรษฐกจิ สงั คม การเมอื ง การศึกษา และอนื่ ๆ โปสเตอรเพ่อื การโฆษณา กลุมที่ 5 ข้ันตอนการออกแบบโปสเตอร งานโฆษณาทอ่ี าศยั วธิ กี ารดา นทศั นศลิ ป หมายถงึ การนาํ แนวทางของการเขยี นภาพแบบตา งๆ มาประยกุ ต เพื่อการโฆษณา ใชเพื่อประโยชนในการโฆษณาผลงาน ผลิตภัณฑ ซ่ึงสามารถจําแนกเปนรูปแบบตางๆ ไดหลายรูปแบบ โปสเตอรโฆษณาเชิญชวนเที่ยวงานเทศกาลดนตรีนานาชาติที่เมือง เชน โปสเตอร การด ปกหนงั สือ สงิ่ พิมพ ภาพประกอบ พทั ยา จงั หวดั ชลบรุ ี ทอี่ อกแบบใหด้ งู า่ ย สบายๆ ตามลกั ษณะของงาน เรอ่ื งราวตา งๆ เปน ตน 7๔ แนวตอบ กจิ กรรมศลิ ปปฏบิ ตั ิ 5.1 กิจกรรมท่ี 2 1. การออกแบบโฆษณามีจุดมุง หมายท่สี าํ คัญ คอื 1) การโฆษณาเพอื่ ความเขา ใจรว มกนั ในสงั คม หรอื แจง ขา วสารขอ มลู ใหบ ุคคลทวั่ ไปไดรบั ทราบ มิไดห วังผลทางธรุ กิจการคา เชน โฆษณาเชิญชวนใหปลกู ตนไมเพอ่ื ลด ปญหาภาวะโลกรอน เปนตน 2) การโฆษณาเพ่อื รณรงค หรือตอ ตาน เปน การใชภ าพประกอบขอ ความโฆษณาโนม นา วใจผชู มใหเหน็ คลอยตาม เชน การรณรงคป ระหยัดนา้ํ ประหยัดไฟ เปน ตน 3) การโฆษณาเชญิ ชวนเพอ่ื ผลทางธุรกิจ เปนการโฆษณาสินคา และบริการ โดยใชภ าพและภาษาจูงใจใหผ พู บเห็นสนใจทจ่ี ะซื้อสินคา และใชบ ริการ เชน การโฆษณางานดนตรี หรืองานแสดงสินคาและบรกิ ารตา งๆ การโฆษณาประชาสัมพนั ธส ายการบนิ เปน ตน 2. รูปแบบของการโฆษณาที่พบเห็นไดม ากที่สุด ไดแ ก การโฆษณาผานทางสอ่ื วิทยุ โทรทศั น สอ่ื อินเทอรเ นต็ โปสเตอร ใบปลวิ และหนงั สอื พมิ พ 3. นกั เรยี นสามารถแสดงความคดิ เห็นไดอ ยา งอิสระ โดยขนึ้ อยูก บั ดุลยพนิ ิจของครผู สู อน 74 คมู อื ครู

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู สําหรับการจัดการเรียนการสอนในระดับชั้นน้ี จะเนนใหผูเรียนไดศึกษาและเขาใจเร่ืองงานทัศนศิลป ใหน กั เรยี นกลมุ ท่ี 1 สง ตวั แทนออกมาอธบิ าย ในการโฆษณาเฉพาะทเ่ี ปน รปู แบบโปสเตอร เพราะเปน สง่ิ ที่ไมต อ งลงทนุ สงู มกี ารใชอ ยา งแพรห ลายในแทบทกุ วงการ ความรูเก่ยี วกบั ความหมายและลักษณะของ สามารถสรา งสรรคผ ลงานไดอ ยางเตม็ ที่ และสามารถนํามาใชป ระโยชนไดง ายในชวี ิตประจําวัน โปสเตอรเพอื่ การโฆษณาตามที่ไดศ กึ ษามา ๒.๑ ความหมายและลกั ษณะของโปสเตอรเ พอื่ การโฆษณา หนา ชน้ั เรียน ครคู อยเสริมเพิม่ เตมิ ขอ มูล โปสเตอร หมายถึง ภาพศิลปะที่สามารถ จากนั้นครถู ามนกั เรยี นวา สื่อสารบอกถึงรายละเอียดใหผูพบเห็นเขาใจความหมาย ไดอ ยา งรวดเรว็ ในระยะเวลาอนั สนั้ เปรยี บเทยี บไดก บั ภาพ • ผลงานทศั นศลิ ปม คี วามสัมพนั ธ โฆษณาชนิดหน่ึง ท่ีมีอิทธิพลตอผูพบเห็นเชนเดียวกับ กับการโฆษณาอยางไร แผน ปา ยโฆษณา ซง่ึ ในยคุ ปจ จบุ นั การจดั ทาํ โปสเตอรจ ะใช (แนวตอบ งานโฆษณาทุกประเภทเปนผลงาน วสั ดอุ ยา งหลากหลาย นอกจากจะใชเ ปน แผน กระดาษแลว ศลิ ปะทตี่ องอาศยั ความรูท างดานทศั นศิลป ก็ทําเปนแผน ปา ยท่ีมีขนาดใหญ และใชเทคนิคทเี่ รยี กวา เชน การวาดภาพ การถา ยภาพ การสราง อิงคเจต็ (Inkjet) บนพ้นื ผวิ ผาบา ง ไมบ า ง พลาสติกบาง ภาพกราฟก เปนตน นํามาสรา งสรรคใ ห ฯลฯ ซ่ึงมีการแขงขันกันท้ังทางดานการออกแบบ และ เกดิ เปนผลงานรูปแบบใหม งานโฆษณา เทคนคิ วธิ ีเพ่ือจงู ใจผคู น ที่นาํ แนวทางของการเขียนภาพแบบตางๆ โปสเตอรท่ีพบเห็นกันโดยท่ัวไปมีมากมาย มาประยกุ ตใ ช เพอื่ ประโยชนในการโฆษณา หลายชนดิ ไมวาจะเปนโปสเตอรโฆษณาสนิ คา โปสเตอร แผ่นปายโฆษณาขนาดใหญ่จะมีการออกแบบให้โดดเด่น เห็นชัดได้ ผลงาน ผลิตภัณฑ สามารถจําแนกเปน รณรงคตอตาน หรือเชิญชวน โปสเตอรประชาสัมพันธ ต้งั แต่ระยะไกล รูปแบบตางๆ ไดห ลายรูปแบบ เชน โปสเตอร นามบตั ร สอื่ ส่ิงพมิ พตา งๆ โปสเตอรหาเสียงของผูสมัครรบั เลือกตงั้ เปนตน โดยมกี ารนาํ โปสเตอรไปแปะติด หรอื ไปตดิ ต้งั ไวต ามสถานที่ตา งๆ เปนตน) เชน ตามปายโฆษณา รมิ ถนน ปายรถประจาํ ทาง ผนงั อาคาร โดยเฉพาะบรเิ วณสถานท่ที ่มี ผี คู นพลกุ พลา น หรอื ในยานชมุ ชน ศูนยการคา เปน ตน เราจะเห็นโปสเตอรจํานวนมากมายและหลากหลาย ๒.๒ ประเภทของโปสเตอรเพอ่ื การโฆษณา การจัดแบงประเภทของโปสเตอรเพ่ือการ โฆษณา สามารถจดั แบงไดหลายประเภท ขึน้ อยูกบั วา จะ ใชอ ะไรเปนเกณฑในการแบง ซึ่งในทน่ี ้ีจะใชลกั ษณะการ ออกแบบเปนเกณฑ ซึ่งสามารถจัดแบงโปสเตอรไดเปน ๓ รูปแบบ คือ โปสเตอรท ่มี ีเฉพาะรูปภาพ โปสเตอรท ่ีมี เฉพาะตัวอักษร และโปสเตอรท ี่มีรปู ภาพและตัวอกั ษร ในแตละรูปแบบของโปสเตอรโฆษณาขางตน แมจะมีหลักการในการออกแบบที่แตกตางกัน แตก็ลวน มจี ดุ มงุ หมายเดยี วกัน คือ เผยแพรขอ มลู และมลี กั ษณะ พิเศษดานการโนมนา วใจตอผูพบเห็น การออกแบบโปสเตอรท่ีดีต้องท�าให้ผู้ชมสามารถเข้าใจสารท่ีสื่อออก มาไดอ้ ย่างรวดเร็ว 7๕ แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETิด เกรด็ แนะครู โปสเตอรประเภทใดทีม่ ีลักษณะพิเศษดา นการโนม นา วใจผพู บเห็นมากท่สี ุด ครอู ธิบายเพ่ิมเติมเก่ยี วกับลักษณะของโปสเตอรที่ออกแบบไดดี ควรมีลกั ษณะ 1. โปสเตอรโฆษณางานแสดงสินคาตกแตงบานและสวน ดงั ตอ ไปนี้ 2. โปสเตอรร ณรงคล ดอุบตั เิ หตุชว งเทศกาลสงกรานต 3. โปสเตอรรณรงคใหรวมกนั ประหยดั น้าํ ประหยดั ไฟ 1. รูปแบบตองสอดคลอ งกบั เนือ้ หาและกลมุ เปาหมายทว่ี างไว 4. โปสเตอรเชญิ ชวนใหออกไปใชสทิ ธิเลอื กตั้ง 2. มีลกั ษณะเดนชดั มองเห็นสะดดุ ตา 3. ขอ ความตอ งสั้น กระชับไดใ จความ วิเคราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะโปสเตอรโฆษณางานแสดงสนิ คา 4. รูปภาพเรา ความสนใจ ชวนติดตาม 5. สอ่ื ความหมายไดต ามวัตถุประสงค ตกแตงบา นและสวน จัดเปน การโฆษณาเชิญชวนเพอ่ื ผลทางธรุ กจิ 6. แสดงออกถึงความคดิ สรางสรรค เปนการโฆษณาเพอ่ื การคา ดงั นัน้ การออกแบบในสวนของภาพและภาษา 7. มีขนาดใหญพ อทีจ่ ะมองเห็นไดใ นระยะไกล ทใี่ ชจ ะเนน การโนม นา วใจผพู บเหน็ เปน พเิ ศษ เพอื่ ใหผ พู บเหน็ เกดิ ความสนใจ 8. มีขอ มูลเพยี งเรอ่ื งเดยี วและตรงประเด็น ตองการซ้ือสนิ คา หรือบรกิ ารนน้ั ๆ คูมือครู 75

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู 1. ใหน กั เรียนกลมุ ที่ 2 สงตัวแทนออกมาอธิบาย ๑) โปสเตอรท่ีมีเฉพาะรูปภาพ เปน ความรเู กี่ยวกับประเภทของโปสเตอร โปสเตอรโฆษณาท่ีใชว ธิ กี ารทางทศั นศลิ ป โดยใชภ าพวาด เพอื่ การโฆษณาตามท่ไี ดศ กึ ษามาหนาช้ันเรียน ภาพถา ย และภาพกราฟก ตามทอ่ี อกแบบ โดยไมม ตี วั อกั ษร ครูคอยเสริมเพิ่มเตมิ ขอ มลู ปรากฏอยู หรือถามีก็จะนอยมาก ภาพประกอบจึงตอง มีบทบาทสําคัญ โดยภาพจะตองถูกออกแบบใหส่ือสาร 2. ครูใหน ักเรียนดูภาพโปสเตอรส ง เสรมิ สันตภิ าพ ขอมูลไดอยางชัดเจน ส่ือสารไดตรง ดูแลวสามารถ ขององคก ารยเู นสโก (UNESCO) จากหนงั สอื เรยี น เขาใจไดทนั ที โดยไมต องการคําอธบิ ายใดๆ หลกั ในการ หนา 76 จากนัน้ ครถู ามนกั เรยี นวา สรางสรรคโปสเตอรท ม่ี เี ฉพาะรูปภาพ มดี งั นี้ • การออกแบบโปสเตอรส ื่อใหเ หน็ ถงึ การสง เสริม ๑. ออกแบบรปู ภาพใหม จี ดุ สนใจอยเู พยี ง สนั ตภิ าพอยางไร โปสเตอรส่งเสริมสันตภิ าพขององคการยูเนสโก (UNESCO) ใชภ้ าพ จดุ เดียว มขี นาดใหญเหมาะสมกับขนาดโปสเตอร มกี าร (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิดเห็น ส่ือความหมายโดยไม่ใช้ตวั อักษร จดั องคประกอบศิลปท ่ลี งตวั ดูงา ยสบายตา ไดอ ยางอสิ ระ ครูอธิบายเพ่ิมเตมิ วา โปสเตอร เพอ่ื สงเสริมสนั ตภิ าพน้ี ตองการสอ่ื ความหมาย ๒. ภาพตอ งสอ่ื ความหมายทเ่ี ขา ใจไดช ดั เจน ประเดน็ ทตี่ อ งการสอื่ ควรมปี ระเดน็ เดยี วและไมซ บั ซอ น ถงึ ความรวมมอื ของชาวโลก โดยใชร ูปริบบิน้ ๓. มสี สี นั สะดดุ ตา โดยใชห ลกั จติ วทิ ยาของสแี ละทฤษฎสี ี ในการสรา งและดงึ ดดู ความสนใจแกผ พู บเหน็ สีธงชาตเิ ช่ือมโยงกันเปนรปู หัวใจจะชว ยปลด เชน ใชวรรณะสีอุนเปนหลัก ถาตองการสื่อในประเด็นของการรณรงคเพื่อตอตานอบายมุข หรือสื่อใหเห็นถึงส่ิงท่ี โซตรวนที่พันธนาการใหขาดออกจากกนั ได เปน อนั ตรายนา สะพรึงกลวั แตถ า ตอ งการสอื่ ในประเด็นเพอื่ เชญิ ชวนใหรว มปฏบิ ตั ิกิจกรรมสรางสรรคต า งๆ ก็ควรใช เสมือนหนึง่ เปน การรวมมือกันสรางสันตภิ าพ) วรรณะสเี ยน็ เปนตน ๒) โปสเตอรที่มเี ฉพาะตวั อกั ษร เปน โปสเตอรโฆษณาทีม่ งุ สอื่ สารขอมลู โดยใชคํา หรอื ขอความท่เี ปน ตวั อกั ษร การออกแบบโปสเตอรล กั ษณะนนี้ น้ั ตวั อกั ษรจะมี บทบาทสาํ คญั เปน อยา งมาก ซงึ่ โปสเตอรท จี่ ะโดนใจจะตอ ง มขี อ ความ คาํ คมทอ่ี า นแลว สะดดุ ใจ หรอื มกี ารออกแบบ ตัวอักษรที่แปลกใหมในการถายทอดขอมูล ซ่ึงหลักใน การสรา งสรรคโปสเตอรท่ีมีเฉพาะตวั อักษร มีดงั นี้ ๑. ออกแบบตวั อกั ษรใหม คี วามสะดดุ ตา และใหความรูสึกท่ีสอดคลองกับเนื้อหา หรือขอมูลท่ี ตองการสอื่ สาร ๒. ใชตัวอักษรที่อานไดชัดเจน เห็นได แตไ กล ขอ ความถูกตอ ง มีความหมาย ใชถ อยคํากระชบั โดดเดน นาสนใจ เปน คาํ คม กระตนุ ความคดิ ๓. มีสีสันสะดุดตา มีหลักการเลือกใชสี ที่โดดเดน มีความเขมของสี โดยตองคํานึงเสมอวา ตวั อกั ษรเปน เสมอื นภาพ ตอ งออกแบบใหม คี วามเดน ชดั โดยใชองคประกอบของทัศนธาตุในเร่ืองรูปราง (Shape) โปสเตอรท่ีมีเฉพาะตัวอักษร จะต้องจัดวางตัวอักษรให้สามารถ รูปทรง (Form) และพ้ืนผิว (Texture) เปนหลักในการ ท�าความเขา้ ใจได้ง่าย พิจารณาการออกแบบ 7๖ เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNิดET หลกั การสาํ คัญทีใ่ ชในการสรา งสรรคโ ปสเตอรค ือหลกั การใด ครูเนนย้ํากับนักเรียนวา โปสเตอรเ ปน ชอ งทางการส่อื สารประเภทสงิ่ พิมพ แนวตอบ หลักสาํ คัญในการสรา งสรรคโ ปสเตอร คอื ท่มี ีลักษณะเฉพาะแตกตา งไปจากสอ่ื ส่งิ พิมพชนิดอน่ื ๆ เพราะโปสเตอรจ ะติดอยูก บั 1. ออกแบบรูปภาพใหม ีจดุ สนใจเพียงจดุ เดียว มกี ารจัดองคป ระกอบศลิ ป บริเวณท่ตี ิดต้งั รอคอยใหผชู มเปน ฝา ยเดนิ ทางไปถงึ จดุ ท่ีโปสเตอรต้ังแสดงอยู ทดี่ ูงาย สบายตา แตในขณะท่สี อื่ อน่ื ๆ เชน นิตยสาร หนังสอื พิมพ โทรทศั น เปน ตน จะเสนอเนื้อหา 2. ภาพในโปสเตอรต องสื่อความหมายทเ่ี ขา ใจไดช ดั เจน ประเดน็ ที่ ขาวสารไปถงึ ผอู า น ผชู มไดโ ดยตรง ดงั นนั้ งานสาํ คญั ทผี่ อู อกแบบโปสเตอรจ ะตอ ง ตองการสื่อควรมีประเด็นเดยี ว พยายามทําใหส ําเร็จ ก็คอื จะตองสรา งและดงึ ดดู ความสนใจของผูท ม่ี องเหน็ 3. มีสีสนั สะดุดตา โดยใชห ลกั จติ วทิ ยาของสีและทฤษฎีสใี นการดึงดูด โปสเตอรใ หไดต้ังแตช ําเลืองมองในครง้ั แรก ความสนใจ หัวใจสาํ คญั ของวิธกี ารทีจ่ ะจับความสนใจผูชมโปสเตอร น่นั กค็ อื ความงา ย (Simplicity) และความตรงไปตรงมา (Directness) ในการสือ่ สาร ความงายในทีน่ ้ี หมายถึง ความงายทจ่ี ะเขา ใจในองคป ระกอบของโปสเตอร โดยเฉพาะองคประกอบ ทเ่ี ปน ภาพและสวนท่ีเปนถอยคํา ซง่ึ จะตองสอดคลองกัน เพือ่ ทาํ ใหผ ชู มเกดิ ความ เขา ใจและประทับใจ 76 คมู ือครู

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู ทั้งน้ี การออกแบบโปสเตอรโฆษณาทมี่ ีเฉพาะตัวอกั ษรนน้ั ผสู รา งสรรคจะตอ งอาศยั ความคดิ สรางสรรค ครใู หนักเรียนสรปุ ความหมายและลกั ษณะ ทางภาษาคอนขา งมาก เพราะตอ งใชคํานอยแตใหมีความหมายลกึ ซ้งึ ซงึ่ อาจใชองคประกอบทางการคดิ ๓ ประการ ของโปสเตอรเ พอื่ การโฆษณาและประเภทของ มาเปน แนวทางในการสรา งสรรค คือ โปสเตอรเ พือ่ การโฆษณา เปน แผนผงั ความคดิ ••• ทําอยางไรจึงจะสรา งความเราใจเมือ่ ไดเ ห็น (Mind Mapping) โดยทําลงกระดาษรายงาน ทําอยา งไรจึงจะเกดิ ความเขา ใจความหมายรวมกนั ไดเ มอื่ ไดร บั รู สงครผู ูส อน ทําอยางไรจงึ จะโนม นา วจิตใจตอการรับรู ซง่ึ องคประกอบทางการคดิ ทัง้ ๓ ประการที่กลา วมาขางตน เปนแนวทางท่สี ือ่ สารมวลชนตา งๆ ใชเปน แนวทางในการปฏบิ ัติงาน 1 ๓) โปสเตอรท่ีมีรูปภาพและตัวอักษร โปสเตอรเพ่ือการโฆษณาในรูปแบบน้ี จะส่ือสารขอมูลโดยใช รูปภาพและตัวอักษรท่ีประสานสัมพันธกัน คือ ทั้งรูปภาพและตัวอักษรจะสื่อความหมายไปในทิศทางเดียวกัน และใชพ ืน้ ท่ีท่ีเปนภาพกบั พ้นื ที่ทีเ่ ปน ขอความ หรือคําในขนาดที่ใกลเ คียงกัน เนอ่ื งจากโปสเตอรแบบนี้มรี ปู ภาพและ ตัวอักษรเปนองคประกอบสําคัญ จึงตองใชทักษะในการออกแบบจัดวางใหมีสวนเดน สวนรองและจัดสวนประกอบ ใหมีความเหมาะสม สอดคลองและกลมกลนื กัน ซงึ่ มีหลักการสรางสรรค ดงั น้ี ๑. กาํ หนดถอ ยคาํ หรือหวั เร่อื งใหกระชับ ชัดเจน ตลอดจนออกแบบขอความและสวนประกอบอน่ื ๆ ทจ่ี ะชว ยขยายความหวั เรื่องใหเ หมาะสม ๒. ออกแบบตวั อกั ษร โดยมชี ่อื เรอื่ ง หรือหวั เรอื่ ง และถอยคาํ รองใหมขี นาดท่ลี ดหลนั่ กนั ตามลาํ ดับ ความสําคัญที่ตองการสื่อความหมาย แตถาใหมีขนาด เดียวกนั กค็ วรใหต วั อกั ษรมสี แี ตกตา งกัน ๓. ออกแบบภาพทส่ี ามารถสอื่ ความหมาย ไดส มบรู ณ หรอื เกอื บสมบรู ณ ทง้ั น้ี รปู ภาพควรเปน จดุ เดน จดุ สนใจมากกวา สว นถอ ยคาํ ซง่ึ เปน สว นเสรมิ เพราะภาพ จะชวยดึงดูดความสนใจไดมากกวา แตถาตองการให ตวั อกั ษรเปน จดุ เดน กต็ อ งเลอื กใชต วั อกั ษรทม่ี ขี นาดใหญ มีสีสันสะดุดตา สวนรูปภาพถือเปนสวนประกอบ หรือ เปน สว นรอง กค็ วรลดขนาดภาพใหเ ลก็ ลง หรอื ไมใชภ าพ ทม่ี สี สี นั ฉดู ฉาด โดยอาจใชภ าพเพยี งสเี ดยี ว เพอื่ มิใหภ าพ ไปขม ความสาํ คัญของตัวอักษร ๔. ออกแบบใหมีสีสันท่ีชวยดึงดูดความ สนใจ เพราะสีจะกระทบสายตาเปนอันดับแรก โดยสีน้ี จะไปกระตุน หรือทําใหสายตาจดจอรวมศูนยกลางไปที่ โปสเตอรม ากขน้ึ โปสเตอรท มี่ ีรูปภาพและตวั อกั ษร จะเปน แบบท่นี ิยมนา� มาใชก้ ันมาก โดยจะเน้นภาพใหม้ คี วามโดดเดน่ และใชต้ ัวอักษรเสรมิ 77 แนวขอ สNอบTเนนOก-าNรคETดิ นกั เรียนควรรู การออกแบบโปสเตอรท่ดี ีและมีประสทิ ธภิ าพในการสือ่ สารควรออกแบบให 1 โปสเตอรทม่ี รี ูปภาพและตัวอกั ษร ผอู อกแบบทีม่ ปี ระสบการณน อย การใช มีคณุ สมบัติตามขอ ใด ภาพและขอความผสมกันจะชว ยทําใหก ารออกแบบโปสเตอรงายและสะดวกกวา แตท ัง้ นี้ผอู อกแบบจะตอ งเลือกภาพและขอ ความท่ีสมั พันธก นั เพือ่ ความเปน เอกภาพ 1. สะดุดตาแตแรกเห็น อานเขา ใจงาย และสมดุล 2. มคี วามกลมกลนื ไปกับสภาพแวดลอม 3. ใชข อความยาวใหไ ดรายละเอียดมาก ความเปนเอกภาพ เปน การทาํ ใหส าระและองคประกอบทุกสวนมคี วาม 4. มแี ตภาพ ใชต ัวอกั ษรใหนอยทส่ี ุด สัมพนั ธสอดคลอ งกนั เปนการสรางจุดรวมสายตาและเนน ใหองคป ระกอบนัน้ มีความโดดเดน ย่งิ ข้ึน วเิ คราะหค ําตอบ ตอบขอ 1. เพราะโปสเตอรท ่ีดีจะตองสะดุดตาแตแรก ความสมดุล เปน สิง่ ทจี่ ะชว ยใหผ ชู มเกิดความรูส ึกผอ นคลาย ดเู ปน ระเบียบ เห็น อานงา ย ผอู านเขา ใจสิ่งท่ตี อ งการจะสื่อไดอยางรวดเร็ว ท้ังนี้ เพราะ เหมาะกับงานท่ีเปน ทางการ เปน การออกแบบใหผ ูชมรูส ึกวามีความเทากนั ไมเ อียง ผอู านโปสเตอรจะใชเ วลาดูไมนาน ดงั นน้ั โปสเตอรจึงไมควรใชขอ ความท่ี หรอื หนกั ไปในดา นในดา นหนึง่ ความสมดลุ ในการออกแบบกราฟกเปนเรือ่ งของ กํากวม ขอ ความยาว หรอื มีขอ ความมากเกินไป ความงาม และความนาสนใจ คูมอื ครู 77

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู จากการศึกษาเกยี่ วกับแฮนดบ ิลภาพยนตร เสริมสาระ ในหนังสอื เรียน หนา 78 ครถู ามนกั เรียนวา แฮนดบ ิลภาพยนตร • แฮนดบลิ ภาพยนตรค ือสิ่งใด แฮนดบลิ (Handbill) มาจากคา� วา่ “Hand” แปลวา่ มอื และ “Bill” แปลวา่ ประกาศ หรือการแจง้ ความ (แนวตอบ แฮนดบ ลิ (Handbill) หมายถงึ เม่ือรวมทั้ง ๒ ค�าเข้าด้วยกันจะหมายถึง ใบประกาศขนาดเหมาะมือ แฮนดบิลมีลักษณะเปนโปสเตอรขนาดเล็กที่มี โปสเตอรขนาดเลก็ เพื่อการประชาสัมพันธ ไว้โฆษณา ซึ่งมีการผลิตแฮนดบิลในทุกวงการ แต่ในที่นี้จะกล่าวถึงแฮนดบิลภาพยนตร (Movie Handbill) ซ่ึงเปน โดยแฮนดบ ลิ ภาพยนตร (Movie Handbill) โปสเตอรข นาดเลก็ ทใี่ ชเ้ พอ่ื การโฆษณาประชาสมั พนั ธภ าพยนตร  ดา้ นหนงึ่ จะเปน รปู ภาพเกย่ี วกบั ภาพยนตรเ รอื่ งนน้ั ๆ เปนโปสเตอรข นาดเล็กทีใ่ ชเ พ่ือการโฆษณา ด้านหลงั จะเปน เรื่องย่อ หรืออาจจะมกี ารโฆษณาผลติ ภัณฑ หรืออ่ืนๆ ขนาดของแฮนดบ ิลมอี ยหู่ ลายขนาด นบั ต้งั แต่ ประชาสัมพนั ธภาพยนตร แฮนดบิลภาพยนตร เปนแผ่นกระดาษขนาด A4 หรือขนาดเท่ากบั การดนามบัตร ซ่ึงกข็ ึน้ อยกู่ ับการออกแบบ จะมลี กั ษณะเปนแผน กระดาษขนาดเลก็ การจดั ทา� แฮนดบ ลิ เมอ่ื ครง้ั แรกเรม่ิ นนั้ เชอ่ื กนั วา่ เพอ่ื ลดปญ หาการขโมยโปสเตอรโ ฆษณาภาพยนตรท ตี่ ดิ ไว้ เหมาะมอื มเี นอื้ เร่ืองยอ มีภาพบางสว นจาก ตามหนา้ โรงภาพยนตร  เนอ่ื งจากภาพยนตรเ รอ่ื งนน้ั มดี าราแสดงนา� ทผี่ คู้ นบางสว่ นคลง่ั ไคลม้ าก จงึ แอบขโมยโปสเตอร ภาพยนตร และโฆษณาสง่ิ อื่นประกอบ ทม่ี ภี าพดาราทต่ี นชน่ื ชอบเอาไวเ้ ปน ทรี่ ะลกึ สว่ นตวั ทางบรษิ ทั ภาพยนตรจ งึ จดั ทา� ใบปด โฆษณาขนาดเหมาะมอื ทเี่ รยี กวา่ ตามความเหมาะสม เชน วนั เดือน ป แฮนดบ ลิ ขนึ้ แจกเพอื่ แกป้ ญ หาดงั กลา่ ว โดยทา� เปน ขนาดเลก็ เพอ่ื ประหยดั คา่ ใชจ้ า่ ย จะไดแ้ จกจา่ ยไดท้ ว่ั ถงึ ซง่ึ กส็ ามารถ ที่ภาพยนตรเ ขาฉาย รายช่อื นกั แสดงนาํ ใช้ประชาสัมพนั ธภาพยนตรไดท้ างหนง่ึ ภายหลงั จึงมีความนยิ มท�าแฮนดบ ลิ แจกกันอยา่ งแพรห่ ลายตามมา และผกู ํากบั การแสดง เปน ตน) จากขอ้ ดขี องแฮนดบ ลิ ทมี่ ขี นาดเลก็ สะดวกแกก่ ารเกบ็ รกั ษา ภายหลงั จงึ มคี วามนยิ มเกบ็ สะสมแฮนดบ ลิ ขน้ึ • เพราะเหตใุ ดแฮนดบลิ ภาพยนตรจงึ กลายเปน แฮนดบ1ิลจากที่เคยพิมพเพ่ือแจกฟรี ก็เริ่มมีค่าและเปนท่ีต้องการของนักสะสมสิ่งของประเภทนี้ โดยเฉพาะแฮนดบิล ของสะสมท่ผี คู นใหค วามสนใจ (แนวตอบ ปจ จุบันแฮนดบ ิลภาพยนตร รนุ่ แรกๆ ที่หาไดย้ าก กลายเปนของสะสมที่มีราคาแพง จะมขี นาดเลก็ เทา การด นามบตั ร สะดวก ปจจุบันแฮนดบิลภาพยนตรจะไม่ผลิตออกมารูปแบบเดียวเหมือนแต่ก่อน แต่จะผลิตหลายรูปแบบ เช่น แกการเกบ็ รกั ษา มกี ารออกแบบที่สวยงาม บางเร่ืองกท็ า� ๔ - ๕ แบบ บางเรอื่ งท�า ๘ แบบ และใชว้ ัสดทุ มี่ คี วามหลากหลาย ไมใ่ ช่เฉพาะพิมพลงบนกระดาษเทา่ นน้ั สสี ันสะดดุ ตา จึงเปนที่นิยมของนกั สะสม โดยเฉพาะแฮนดบลิ ภาพยนตรรนุ แรกๆ ทหี่ ายาก ทีไ่ ดก ลายเปนของสะสมท่ีมี ราคาแพง) 7๘ กจิ กรรมสรา งเสรมิ นกั เรียนควรรู ใหน กั เรยี นหาแฮนดบ ลิ ภาพยนตรทตี่ นเองชน่ื ชอบมาคนละ 1 แผน แลวมาวเิ คราะหถ ึงการออกแบบวา มจี ุดเดน อยางไร การจัดองคประกอบ- 1 แฮนดบิลรุนแรก แฮนดบลิ ภาพยนตรทจี่ ดั ทําขนึ้ อยา งเปนทางการครั้งแรกใน ศลิ ปเ ปนอยา งไร และการส่ือความหมายของภาพสอดคลองกับชอ่ื เรอ่ื ง ประเทศไทยมาจากภาพยนตรเร่ือง “โรบินฮูด : เจา ชายจอมโจร” ของคา ยวอรเ นอร มากนอ ยเพยี งใด บราเธอร เมือ่ ป พ.ศ. 2533 กิจกรรมทา ทาย ใหนกั เรยี นเลอื กภาพยนตรทีต่ นชื่นชอบมาคนละ 1 เรือ่ ง จากนนั้ ให ออกแบบแฮนดบลิ ภาพยนตรตามจินตนาการของตนเองอยา งอิสระ ทาํ ลง กระดาษ 100 ปอนด โดยจะเปน ภาพวาดเสน หรือภาพวาดระบายสกี ไ็ ด แลวออกมานําเสนอผลงานของตนเองหนาชั้นเรียน 78 คูมอื ครู

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู ๒.๓ หลกั การออกแบบโปสเตอรเพ่อื การโฆษณา 1. ใหนกั เรียนกลุมท่ี 3 สงตวั แทนออกมาอธิบาย ความรเู ก่ยี วกับหลักการออกแบบโปสเตอรเ พื่อ รปู แบบของงานทศั นศลิ ปในการสรา งสรรคส อ่ื การโฆษณาตามท่ไี ดศึกษามาหนาชัน้ เรียน โฆษณาประเภทโปสเตอรท ั้ง ๓ รูปแบบ คือ โปสเตอรท มี่ ี ครคู อยเสรมิ เพ่ิมเติมขอ มลู เฉพาะรปู ภาพ โปสเตอรท ม่ี เี ฉพาะตวั อกั ษร และโปสเตอร ทมี่ รี ปู ภาพและตวั อกั ษร ดงั กลา วมานน้ั เปน การออกแบบ 2. ใหนักเรยี นแตละคนออกแบบโปสเตอรร ณรงค ทนี่ าํ เอาองคป ระกอบทางศลิ ปะมาประกอบกนั ใหเ กดิ เปน การทองเทยี่ วในจงั หวดั ของตนเอง ในหัวขอ ผลงานใหม เพื่อนําไปใชเปนสื่อโฆษณาเพ่ือสรางความ “เท่ยี วบา นเรา” โดยทําลงกระดาษวาดเขียน เขา ใจรว มกัน หากจะกลาวในหลักการทางทัศนศิลปแลว เนนความคิดสรางสรรค ความสวยงาม ก็เปนการนําเอาทัศนธาตุ คือ จุด เสน รปู รา ง รปู ทรง และการใชส สี นั ท่ีสวยงามดงึ ดดู ความสนใจ น้ําหนักออน - แก พื้นท่ีวาง พื้นผิว และสี มาจัดรวม โปสเตอรแฮนดบ ลิ ภาพยนตร  สิง่ แรกที่จะส่อื ความหมายออกมาก็คอื จากน้ันใหรวบรวมผลงานนํามาจดั แสดงไวท ่ี เขา ไวดวยกนั ตามหลกั การจดั องคประกอบศิลปนน่ั เอง ภาพยนตรด งั กล่าวเปนเรือ่ งราวเกย่ี วกบั สง่ิ ใด หนา ชน้ั เรียน งานทัศนศลิ ปในการออกแบบเพือ่ การโฆษณาประชาสัมพันธไมว ารปู แบบใดกต็ าม จะตอ งอาศยั หลักการ จัดองคป ระกอบสําคัญ ๓ ประการ มาเปน แนวทาง ดังนี้ (๑) ความเปนเอกภาพ หมายถงึ การรวมกนั เปนอนั หน่ึงอันเดยี วกัน ไมแบงแยกออกเปน หลายรูปแบบ ในเนื้อหาสาระเดียวกนั (๒) ความมสี มดลุ หมายถงึ ไมควรเอนเอยี ง หรือหนักไปขา งใดขา งหนึ่งจนเกนิ ไป (๓) การโนมนาวใจ หมายถึง ผลงานที่ ออกแบบมานั้น ทั้งรูปภาพ ตัวอักษร และการใชภาษา จะตองสามารถทาํ ใหเ กิดการจงู ใจ เราใจใหผูพบเห็นเกดิ ความสนใจ อยากได อยากมีในสง่ิ ทโ่ี ฆษณาออกไป ซง่ึ การ เนน สามารถเนนดวยการใชส ี รปู ราง รูปทรง ตลอดจน เนอ้ื หาของภาพ ตวั อกั ษร ภาษาที่ใชใ นการสอ่ื ความหมาย หรืออื่นๆ ก็ได ๒.๔ ภาพการตูนกับการออกแบบโปสเตอร เพ่อื การโฆษณา ในการออกแบบโปสเตอรเพื่อการโฆษณา นอกจากจะใชภาพวาด ภาพถาย และภาพกราฟกแลว ภาพประกอบอีกชนิดหนึ่งที่นิยมนํามาใชกันมาก ก็คือ ภาพการตูน โดยเฉพาะการออกแบบโปสเตอรเพ่ือใช ในกลุมเปาหมายที่เปนเด็ก หรือบุคคลทั่วไปท่ีตองการ กรณีที่เปนเร่ืองเครียด การน�าการตูนมาใช้ จะช่วยท�าให้โปสเตอร ส่ือใหเขา ใจงาย หรอื ใชใ นงานแวดวงทางการเมอื ง เชน ดูแล้วผอ่ นคลาย และเขา้ ใจงา่ ยขึ้น 7๙ แนวขอ สNอบTเนนOก-าNรคETดิ เกรด็ แนะครู การออกแบบโปสเตอรโ ฆษณายดึ ถอื หลักการตามขอ ใด ครูเนนยา้ํ กบั นกั เรียนเกยี่ วกบั การใชส ีในโปสเตอรว า การใชส ีในโปสเตอรจ ะเปน 1. มสี าระครบถว น องคป ระกอบทีจ่ ะถา ยทอดความรูสกึ เกีย่ วกับเรือ่ งนัน้ ๆ ใหสมั พันธกับความรสู กึ 2. โนมนาวใจไดดี ของกลมุ เปา หมาย เนื้อเรอื่ ง และวตั ถปุ ระสงคใ นการจดั ทํา นอกจากนี้ สียงั ชว ย 3. มเี อกลักษณเ ฉพาะ สรางบรรยากาศและอารมณร วมเพอ่ื การโนม นา วใจไดอกี ดว ย การใชส ีที่เหมาะสม 4. เนน ความเรียบงาย สามารถทจ่ี ะเปนตัวกระตุนใหกลุมเปาหมายเกิดพฤติกรรม หรือปฏบิ ัติตาม ในเรือ่ งน้นั ๆ ไดเ รว็ ขึน้ วิเคราะหค ําตอบ ตอบขอ 2. เพราะโปสเตอรโ ฆษณาทีด่ ี จะตองมงุ มมุ IT โนมนาวใจ หรอื ดงึ ดดู ใจผูพ บเหน็ ใหก ระทาํ ในสิง่ ท่ีโปสเตอรตองการจะส่ือ เชน โปสเตอรประชาสมั พนั ธสนิ คา ก็ตอ งดึงดูดใจ โนมนา วใจใหผบู รโิ ภค นกั เรียนสามารถศกึ ษาเพ่ิมเตมิ เกีย่ วกบั การออกแบบโปสเตอรเ พอ่ื การโฆษณา อยากซ้อื สนิ คานัน้ ๆ เปนตน ไดจาก http://www.etcserv.pnru.ac.th/pcc/AJnat/chapter1_2.html คมู ือครู 79

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคนหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู ใหน ักเรยี นกลุมท่ี 4 สงตัวแทนออกมาอธบิ าย ปา ยโฆษณาหาเสยี งของพรรคการเมอื ง ปา ยหาเสยี งของ ความรูเ ก่ียวกบั ภาพการต ูนกบั การออกแบบ ผูล งสมัครรับเลอื กตั้ง เปนตน ซ่ึงการตูนทน่ี ํามาใช มที ัง้ โปสเตอรเพอื่ การโฆษณาตามทีไ่ ดศกึ ษามา ทเ่ี ปนการต ูนเสยี ดสสี ังคม การตูนทวี่ าดเลียนแบบบคุ คล หนาชน้ั เรียน ครคู อยเสริมเพิม่ เตมิ ขอมูล จากน้นั ทม่ี ีช่อื เสียง การตนู ภาพสัตว หรืออน่ื ๆ ความสนใจของ ครถู ามนักเรยี นวา ผชู มทดี่ ูโปสเตอร นอกจากตอ งการรบั ขอ มลู ทผี่ อู อกแบบ ตองการจะสื่อมาแลว ยังคาดหวังวาจะเห็นความขบขัน • การนําภาพการตนู มาใชในงานออกแบบ หรอื มมุ มองความคดิ ของผวู าดการต นู ทอี่ าจสอดแทรกไว โปสเตอรเพื่อการโฆษณามีผลดีอยา งไร ในโปสเตอร รวมทัง้ ลลี าเสน ของตัวการต ูนดวย (แนวตอบ การนําภาพการตูนมาใชในการ- และดว ยเหตทุ ก่ี ารต นู ทว่ี าดออกมา จะสะทอ น ออกแบบโปสเตอรเพ่ือการโฆษณาจะชวย บคุ ลกิ ลกั ษณะของผวู าด ดงั นนั้ การต นู ของผวู าดแตล ะคน ดงึ ดูดความสนใจไดมาก ใชกบั กลมุ เปา หมาย จึงมีลักษณะไมเหมือนกัน ดังนั้น ในแวดวงโฆษณา ไดกวาง สามารถสอื่ สารขอ มูลไดอ ยา งตรงไป ตัวอย่างการออกแบบโปสเตอรท่ีน�าตัวการตูนชื่อดังมาล้อเลียน จึงพยายามเลือกเฟนหานักวาดการตูนฝมือดี มีลายเสน ตรงมา เห็นแลว เขา ใจไดง า ย ) เพือ่ ความสนุกสนาน เปนเอกลักษณของตนเอง มีแนวความคิดท่ีเม่ือสื่อออก • การนาํ ภาพการต ูนมาใชใ นงานออกแบบ มาแลว กระทบใจผทู ่ีพบเหน็ เพือ่ นําผลงานของเขามาใชประกอบในการออกแบบโฆษณา โปสเตอรเ พื่อการโฆษณาเหมาะทีจ่ ะส่ือสาร เหตผุ ลทนี่ าํ การต นู มาใชใ นการออกแบบโปสเตอร เนอื่ งจากการต นู ชว ยดงึ ดดู ความสนใจไดม าก ใชก บั กลมุ กบั คนกลุมใดและเรื่องใด เปาหมายไดกวาง สามารถส่ือสารขอมูลไดอยางตรงไปตรงมา เห็นแลวเขาใจงาย กลุมเปาหมายที่เปนเด็กเล็ก (แนวตอบ การนําภาพการตูนมาใชใ นการ- จะจดจาํ ไวไ ดน าน จงึ เหมาะกบั การนาํ มาใชใ นงานทต่ี อ งการเผยแพรป ระชาสมั พนั ธ ขอความรว มมอื รณรงค แนะนาํ ออกแบบโปสเตอรเ พ่ือการโฆษณาเหมาะกบั ช้ีชวน เชน โปสเตอรแนะนําการปองกันโรคติดตอ กลมุ เปาหมายทีเ่ ปน เดก็ และเยาวชน เพราะ การรกั ษาความสะอาด การเคารพกฎจราจร การประหยดั นา้ํ เด็กและเยาวชนจะจดจําไดนาน จงึ เหมาะ ประหยัดไฟ เปนตน กบั การนํามาใชใ นงานท่ีตอ งการเผยแพร ๒.๕ ขั้นตอนการออกแบบโปสเตอรเพื่อการ ประชาสัมพนั ธ ขอความรว มมอื รณรงค โฆษณา แนะนาํ ชี้ชวน เชน โปสเตอรรณรงคประหยดั - เพื่อใหผูเรียนเกิดทักษะและเขาใจข้ันตอน นํ้า ประหยดั ไฟ โปสเตอรรณรงคใ หล างมอื ในการออกแบบโปสเตอร เพอื่ การโฆษณาประชาสมั พนั ธ เปน ตน) เรอื่ งราวตา งๆ ไปยงั สาธารณชนใหร บั รู ในทนี่ จ้ี ะขอแนะนาํ ข้นั ตอนการสรางสรรคโปสเตอรแ บบงายๆ เพ่ือปพู นื้ ฐาน ความเขาใจการออกแบบผลงานประเภทน้ี โดยจะเลือก แบบทมี่ ที งั้ ภาพประกอบและตวั อกั ษรเปน หลกั เพราะนยิ ม ใชก นั มากและสอ่ื ความหมายไดง า ยกวา แบบโปสเตอรท มี่ ี เฉพาะภาพ หรอื โปสเตอรท่ีมีเฉพาะตวั อักษรเพียงอยาง เดียว อันมีความซับซอนมากกวา ซ่ึงข้ันตอนในการ โปสเตอรเพื่อการโฆษณา หรือรณรงคจะต้องมีการออกแบบให้ สรางสรรคผ ลงาน สามารถปฏบิ ัติตามแนวทาง ดังนี้ สวยงาม และดงึ ดูดความสนใจต่อผพู้ บเหน็ ๘๐ เกรด็ แนะครู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNดิ ET ภาพประกอบท่นี ยิ มใชใ นการออกแบบโปสเตอรโฆษณาทเ่ี นนกลุม ครูควรนําตัวอยางการนําภาพการต ูนมาใชใ นการออกแบบโปสเตอร เปาหมายสาํ หรับเดก็ คือภาพในลักษณะใด เพอ่ื การโฆษณามาใหน ักเรียนดู เพ่อื เปน สอ่ื ประกอบการเรียนการสอน จะทําให 1. ภาพวาด นกั เรียนสามารถเปรยี บเทยี บความแตกตา งของโปสเตอรท่ีใชภ าพจรงิ และโปสเตอร 2. ภาพกราฟก ที่ใชภาพการตนู ได 3. ภาพการต ูน 4. ภาพเหมอื นจริง วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 3. เพราะการต นู เปน ตวั ละคร หรอื สอื่ ทเ่ี ดก็ นยิ ม ชมชอบ ดังนนั้ การโฆษณาท่ตี อ งการจะสอื่ สารกับกลมุ เปาหมายทเ่ี ปน เดก็ รวมถึงครอบครวั จะนยิ มใชภาพการต นู เพ่อื ดงึ ดดู ความสนใจ 80 คมู ือครู

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขขยยาายยEคคxวpวaาาnมมdเขเขา ใา จใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู ๑. ศึกษา หรือเลือกหัวขอภาพโปสเตอรท่ี ใหนกั เรียนกลุม ท่ี 5 สงตวั แทนออกมาอธิบาย ความรเู ก่ยี วกบั ขน้ั ตอนการออกแบบโปสเตอร ตอ งการสื่อสาร เชน โปสเตอรตอ ตา นโรคเอดส โปสเตอร เพ่อื การโฆษณาตามท่ีไดศ ึกษามาหนาชนั้ เรยี น ครคู อยเสริมเพ่มิ เติมขอมูล ตอตานสิ่งเสพติด โปสเตอรโฆษณาสินคา โปสเตอร ประชาสมั พนั ธก จิ กรรมตา งๆ โปสเตอรเ ชญิ ชวนใหร ว มกนั บริจาคโลหิตเพ่ือสาธารณกุศล รวมถึงโปสเตอรท่ีชวยใน ขยายความเขา ใจ E×pand การสรา งความเขา ใจอนั ดรี ะหวา งรฐั กบั ประชาชน ระหวา ง ครูใหน กั เรียนออกแบบโปสเตอรเพื่อการ โฆษณา โดยนักเรียนอาจจะนําตัวอยา งโปสเตอร หนว ยงานราชการกบั หนว ยงานธรุ กจิ เชน โฆษณารณรงค มาเปนแบบอยา งในการออกแบบก็ได หรืออาจจะ กาํ หนดแบบโปสเตอรขึ้นมาเองตามความตองการ ลดการใชถุงพลาสติก โฆษณารณรงคเมาไมขับเพื่อชวย โดยครกู าํ หนดใหน กั เรยี น 1 คน ออกแบบโปสเตอร อยางนอยคนละ 1 ช้ินงาน ตรงมมุ ลางขวาของ ลดอุบตั เิ หตุ เปน ตน โปสเตอรใ หนกั เรียนแสดงชือ่ ผอู อกแบบโปสเตอร พรอ มทงั้ เขยี นบรรยายขัน้ ตอนวธิ ีการออกแบบ ๒. วิเคราะหหัวขอท่ีเลือกวาตองการสื่อถึง โปสเตอรแ นบมากับผลงานของนกั เรียนดวย เสรจ็ แลว นําผลงานสงครูผสู อน เร่ืองอะไร และมีจุดมุงหมายที่ตองการใหเกิดผลตอกลุม เปา หมายอยา งไร ๓. ออกแบบ หรือรางภาพประกอบ คิดคํา ถอ ยคาํ สโลแกน หรอื คาํ ขวญั ประกอบภาพโปสเตอรน น้ั ๆ ๔. ออกแบบตําแหนงการจัดวางภาพตาม เน้ือหา โดยจะออกแบบเปนแนวต้ัง หรือแนวนอนก็ได ภาพและข้อความบนโปสเตอร ไม่ควรซับซ้อนมาก และเม่ือดูแล้ว ตามความเหมาะสม ต้องเกิดความรสู้ กึ โดนใจผู้พบเหน็ ๕. รา งภาพตามหลกั การจดั องคป ระกอบศลิ ป โดยมจี ดุ เดน ของภาพโปสเตอร ทมี่ ที ง้ั ภาพประกอบและมีตวั อักษรแสดงขอความประกอบ ๖. เตรียมสีใหพ รอ ม ใชส ตี ามความถนัด ระบายสี ตกแตงภาพใหดสู วยงามมสี ีสนั สะดุดตา ๗. ตรวจสอบผลงานท่ีจัดทําเสรจ็ เรียบรอ ยแลว กิจกรรม ศลิ ปปฏิบัติ ๕.๒ กิจกรรมท่ี ๑ ใหนักเรียนจบั คกู นั ทาํ โปสเตอรโฆษณาสินคา หรอื รณรงคตอตาน ประชาสมั พนั ธ ฯลฯ จากนนั้ กิจกรรมที่ ใหอ อกมานําเสนอผลงานหนาชนั้ เรียน ๒ ใหนักเรียนแบง กลมุ ออกเปน ๓ กลมุ ใหแตล ะกลุมจับสลากเพือ่ ทาํ โปสเตอรทมี่ ีเฉพาะรูปภาพ โปสเตอรท มี่ เี ฉพาะตวั อกั ษร และโปสเตอรท มี่ รี ปู ภาพและตวั อกั ษร กลมุ ละ ๑ ประเภท โดยไมซ าํ้ กนั โดยไปกําหนดเร่ืองกันเองภายในกลุม อาจจะเปนการโฆษณาสินคา การประชาสัมพันธ การรณรงคต อ ตา นยาเสพตดิ การรณรงคปองกันโรคเอดส ฯลฯ ๘1 แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETดิ เกร็ดแนะครู ครูอธบิ ายเสริมความรกู บั นกั เรยี นวา กอ นท่ีนกั เรยี นจะจดั ทําโปสเตอรโ ฆษณา นกั เรยี นควรเรียนรหู ลกั การออกแบบตวั อักษรและฝก ฝนทักษะใหเ กิดความชํานาญ โดยเฉพาะการกาํ หนดตวั อกั ษรใหมี “ชอ งไฟ” ท่ีเหมาะสม คือ ชอ งไฟของตวั อกั ษร มี 2 แบบ คือ ชองไฟในตวั อกั ษรและชองไฟระหวา งตวั อกั ษร ชองไฟในตัว ชอ งไฟระหวา งตวั ชอ งไฟระหวา งตวั ชองไฟในตัว โปสเตอรท ้ัง 3 แบบ มีความโดดเดนในเร่ืองใด ชองไฟในตวั ชอ งไฟระหวา งตวั ชองไฟในตวั แนวตอบ มคี วามโดดเดน ในดา นการใชต วั อกั ษรทมี่ ขี นาดใหญ โดยตวั อกั ษร ทใ่ี หญม กั เปนท่ีสนใจสําหรับนกั ออกแบบและผูช ม ดังนน้ั ในการออกแบบ ชอ งไฟระหวา งตวั ชอ งไฟในตัว ชองไฟในตวั อักษร โปสเตอรเพอื่ การโฆษณา นกั ออกแบบจงึ ตองศึกษาตัวอกั ษรรูปแบบตางๆ และชองไฟระหวางตวั อกั ษร โดยคํานงึ อยูเสมอวาตัวอกั ษรในบางคร้งั ก็มีบทบาทมากกวา ภาพสวยๆ ชองไฟในตัวอกั ษร ท่ัวไป และชอ งไฟระหวางตวั อักษร คูมอื ครู 81

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา อธบิ ายความรู ขยายความเขาใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล Explore Explain Expand Engage Evaluate Evaluate ตรวจสอบผล 1. ครูพิจารณาจากแผนผงั ความคิด (Mind กลา่ วไดว้ า่ งานออกแบบโฆษณาจดั เปน็ งานออกแบบทางดา้ นพาณชิ ยศลิ ปช์ นดิ หนง่ึ ทมี่ เี ปา หมาย Mapping) สรปุ ความหมายและลักษณะของ โปสเตอรเ พือ่ การโฆษณาและประเภทของ เพอ่ื โนม้ นา้ วใจผพู้ บเหน็ ใหเ้ กดิ ความสนใจและกระทาำ ในสง่ิ ทผี่ ทู้ าำ การโฆษณาคาดหวงั ไว้ ไมว่ า่ จะเปน็ การให้ โปสเตอรเ พ่อื การโฆษณาของนกั เรยี น ซ้ือสินค้า หรือผลิตภณั ฑ์ทนี่ าำ เสนอ หรอื ใหค้ วามร่วมมอื ในการดาำ เนินกิจกรรมตา่ งๆ 2. ครูพิจารณาจากผลงานการออกแบบโปสเตอร ทงั้ นี้ งานโฆษณาทเ่ี ราสามารถพบเหน็ ไดบ้ อ่ ยในชวี ติ ประจาำ วนั กค็ อื งานโฆษณาทผี่ ลติ ออกมาในรปู เพอ่ื การโฆษณาของนกั เรยี น ของโปสเตอรท์ รี่ ังสรรคอ์ อกมาในลักษณะตา่ งๆ ท้งั นี้ โปสเตอรส์ ามารถจาำ แนกอยา่ งกว้างๆ ตามลกั ษณะ การออกแบบ โดยสามารถจาำ แนกไดเ้ ปน็ ๓ ประเภท ไดแ้ ก่ แบบท่ีมเี ฉพาะรปู ภาพ แบบทีม่ เี ฉพาะตวั อักษร หลกั ฐานแสดงผลการเรียนรู และแบบที่มีรูปภาพและตัวอักษร แต่ไม่ว่าโปสเตอร์ที่สร้างสรรค์จะมีลักษณะแบบใด มีเทคนิคการผลิต เชน่ ใด ตา่ งก็ลว้ นมวี ตั ถปุ ระสงคอ์ ย่างเดยี วกนั คอื โนม้ น้าวใจของผพู้ บเห็น ซึง่ การออกแบบโปสเตอร์ท่ีดี 1. แผนผงั ความคดิ (Mind Mapping) สรุป นอกจากจะส่ือความหมายได้ตรงตามวัตถุประสงค์แล้ว ยังต้องมีการออกแบบให้เกิดความสวยงาม ความหมายและลักษณะของโปสเตอรเ พ่อื การ ตามหลกั การจัดองคป์ ระกอบศลิ ป์ เพอ่ื ให้เกดิ ความนา่ สนใจและสะดดุ ตาผู้พบเห็น โฆษณาและประเภทของโปสเตอรเ พอ่ื การ โฆษณา 2. ผลงานการออกแบบโปสเตอรเ พ่ือการโฆษณา ๘๒ บูรณาการอาเซียน บรู ณาการเช่ือมสาระ การออกแบบโปสเตอรเพอ่ื การโฆษณาสามารถบูรณาการเชือ่ มโยง การศึกษาเก่ียวกบั งานทัศนศิลปในการโฆษณา สามารถบูรณาการความรเู ก่ยี วกบั กับการเรยี นการสอนของกลมุ สาระการเรยี นรูภ าษาไทย วิชาหลักภาษา อาเซยี นได โดยครูอธิบายใหนักเรียนเขาใจถึงความสาํ คญั ของงานทัศนศิลป และการใชภ าษา เรอื่ งการใชภาษาไทยเพอื่ การส่ือสาร เนือ่ งจากการโฆษณา ในการโฆษณาที่มีตอประเทศในภมู ิภาคอาเซยี น เนอื่ งจากระบบเศรษฐกิจใหม มีความจําเปนตอ งใชภาษาทดี่ งึ ดดู ความสนใจของคนอา น ผูโฆษณาจึงตอ ง ในภูมิภาคอาเซียนมีกระบวนการนําเอาวัฒนธรรม เศรษฐกิจ และเทคโนโลยีมารวม คดิ คนถอยคาํ สาํ นวนภาษาแปลกๆ ใหมๆ นํามาใชในการโฆษณาอยูเสมอ เขา ดวยกัน กอใหเ กิด “อตุ สาหกรรมความคิดสรางสรรค” (Creative Industry) เพือ่ ดึงดูดความสนใจ ซงึ่ การโฆษณาตอ งใชภ าษาท่งี า ย กระชับ ไดใ จความ โดยธรุ กจิ ทจ่ี ดั อยูใ นขา ยอุตสาหกรรมสรางสรรค ไดแก งานโฆษณา สถาปตยกรรม ชดั เจน นา สนใจ ทนั ตอ เหตกุ ารณ รวดเรว็ มเี สยี งสมั ผสั คลอ งจอง จดจาํ ไดง า ย งานฝมือและการออกแบบ แฟช่นั และเคร่อื งนุงหม ภาพยนตรแ ละวดิ ีโอ ภาษาโฆษณาเปนภาษาท่ีมงุ โนม นา วจิตใจใหผ รู ับสารเปลยี่ นความคดิ การออกแบบกราฟก ดนตรีและผลงานเพลง ศิลปะการแสดงและบนั เทงิ ผลงาน และเกดิ การกระทําตาม ลกั ษณะของภาษาจึงมีสสี นั เนน อารมณด ว ยการใช ทัศนศิลป งานเขยี นและงานพิมพตา งๆ ดงั น้ัน การพัฒนาความรดู า นงานทัศนศลิ ป ภาษาตางระดบั ในขอความเดยี วกนั สว นมากเปนภาษาทางการกบั กึง่ ทางการ ในการโฆษณาจึงเปน ประเด็นสาํ คญั ทนี่ ักเรยี นควรศึกษาและทาํ ความเขา ใจ เพ่อื โดยนกั เรียนสามารถนาํ ความรใู นเรือ่ งภาษาไทยเพ่อื การสือ่ สารมาใชใ น รองรับการเปน ประเทศศนู ยกลางอุตสาหกรรมสรางสรรคของภมู ิภาคอาเซยี น การออกแบบโปสเตอรเ พ่ือการโฆษณาได (Creative Industrial Hub of ASEAN) ในอนาคต 82 คูมอื ครู

กกรระตะตนุ Eนุ nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สํารวจคนหา อธิบายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explore Explain Engage Expand Evaluate เปา หมายการเรยี นรู 1. สรางเกณฑใ นการประเมนิ และวิจารณ งานทัศนศิลป 2. นาํ ผลการวิจารณไ ปปรบั ปรงุ แกไ ข และพัฒนางาน สมรรถนะของผเู รยี น 1. ความสามารถในการคิด 2. ความสามารถในการใชท กั ษะชวี ิต คุณลกั ษณะอนั พึงประสงค 1. มีวินัย 2. ใฝเรียนรู 3. มงุ ม่ันในการทาํ งาน öหนวยที่ กระตนุ ความสนใจ Engage การประเมินและวจิ ารณง านทัศนศิลป ครตู ้งั ประเด็นในการสนทนากบั นกั เรียนวา การประเมินและวิจารณมีความสําคัญอยางย่ิงตอ • “การประเมนิ และวจิ ารณง านทศั นศิลป ตัวชว้ี ัด ศ ๑.๑ ม.๒/๔ การศกึ ษาสาระทศั นศลิ ป เพราะชว ยสะทอ นทศั นะ ความรสู กึ มีความสําคญั ตอวงการศิลปะอยางไร” ความคิดเห็นที่ผูชมมีตอผลงานที่ตนไดพบเห็น แตการ (แนวตอบ นกั เรยี นสามารถแสดงความคิดเห็นได ■ สรา งเกณฑในการประเมนิ และวิจารณงานทัศนศิลป ประเมินและวิจารณท่ีมีคุณประโยชน ชวยสงเสริมความ อยางอสิ ระ) กา วหนาใหแกว งการศิลปะ จะตอ งมกี ารสรา งเปน เกณฑท ีต่ รง จากนั้นครเู ช่ือมโยงเขาสูหลักการชื่นชมและ ศ ๑.๑ ม.๒/๕ ตามหลกั การ มคี วามถกู ตอ ง และเปนท่ยี อมรบั ท้ังน้ี ขอ มลู ท่ี วจิ ารณง านทศั นศิลป ซึง่ จะเก่ยี วของกับปจจยั เปน ผลจากการวจิ ารณ ผสู รา งสรรคต อ งเปดใจใหกวาง แลวเกบ็ 2 ประการ คือ ผลงานศิลปะและผวู จิ ารณ ■ นาํ ผลการวิจารณไ ปปรับปรงุ แกไขและพัฒนางาน เอาสาระที่เปน ประโยชนนาํ ไปปรบั ปรงุ แกไ ขพัฒนาผลงานของตน ใหม คี วามกา วหนา นอกจากน้ี ผลงานทศั นศลิ ปท่สี รางสรรคข้ึนนนั้ สาระการเรยี นรแู กนกลาง ควรรวบรวมมาทําเปนแฟมสะสมผลงาน เพ่ือจะไดเห็นพัฒนาการใน การสรา งสรรคผลงานทัศนศลิ ปของตนไดงา ยข้ึน ■ การประเมนิ และวิจารณงานทัศนศลิ ป ■ การพฒั นางานทศั นศิลป ■ การจดั ทําแฟมสะสมงานทศั นศิลป ๘๓ เกร็ดแนะครู การเรียนการสอนในหนว ยการเรยี นรูน ้ี ครคู วรใหน ักเรยี นไดออกไปศกึ ษา หาความรูน อกหองเรียน โดยการพานกั เรยี นไปชมนิทรรศการการจัดแสดงผลงาน ศิลปะในทองถน่ิ เพ่อื ใหนกั เรยี นไดฝก ประเมนิ และวิจารณผ ลงานศลิ ปะทีต่ นได พบเห็น ซ่ึงการประเมนิ ผลงานและการวิจารณผลงานทัศนศลิ ป เปน วิธกี ารทีส่ าํ คญั ในการศึกษาวชิ าทศั นศิลป เพราะจะทําใหนกั เรียนเกิดทักษะและองคความรู นําไปสูการพฒั นางานทัศนศิลปใ หม ีคณุ ภาพตอไป ทง้ั น้ี การประเมนิ และวิจารณ งานทศั นศิลปใหม ีประสิทธภิ าพนนั้ จําเปน ตองมกี ารสรา งเกณฑการประเมินและ วิจารณใหถ กู ตองตามหลกั การ มิใชข้นึ อยกู บั อารมณแ ละความรสู กึ ของผูประเมิน และผวู จิ ารณเ พยี งอยางเดียว ผูสรางสรรคผ ลงานเองกค็ วรมีการเกบ็ รวบรวมผลงาน มาทําเปนแฟม สะสมผลงาน เพอื่ จะไดเ ห็นพัฒนาการในการสรา งสรรคผลงานของ ตนเองไดงายย่ิงขึ้น คมู ือครู 83

กกรระตะตนุ Eุนnคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา อธบิ ายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explain Expand Evaluate Engage Explore กระตนุ ความสนใจ Engage ครนู ําภาพผลงานทัศนศลิ ปต ัวอยา งมาให ñ. ËÅ¡Ñ ¡Ò÷ÑèÇä»ã¹¡ÒûÃÐàÁÔ¹áÅÐÇ¨Ô Òó§Ò¹·ÈÑ ¹ÈÅÔ »1Š นกั เรยี นดู เชน ภาพ “สสี นั ในสง่ิ มชี ีวติ ” ผลงานของ ธีรวัฒน นุชเจรญิ ผล และภาพ “ผีเส้อื กบั ดอกไม” ปจจุบันแนวคิดและคานิยมของสังคมไทยเปล่ียนแปลงไปจากเดิมมาก ท้ังน้ี เปนผลสืบเนื่องมาจากการ ผลงานของสบุ รรณ อินทนพุ ัฒน เปน ตน รบั เอาวทิ ยาการของโลกตะวันตกมาใช สงผลใหก ารศึกษาศิลปวิทยาการมีระบบระเบียบเพ่มิ มากขึ้น รวมทงั้ วธิ กี าร ศึกษากลุมสาระการเรียนรูศิลปะในหัวขอเก่ียวกับการวิจารณผลงานทัศนศิลป ไดรับการกําหนดไวในหลักสูตรการ ศกึ ษาขน้ั พื้นฐานในแตล ะระดบั อยางเปนรูปธรรมอีกดว ย ในระดบั ชั้นที่ผา นมา ผเู รยี นไดเรียนรมู าแลววา การวิจารณ หมายถึง การแสดงความคิดเหน็ ตอ สง่ิ หน่ึง สิง่ ใดตามความรู ความเขา ใจจากประสบการณข องผวู จิ ารณ พรอมทง้ั ใหข อ เสนอแนะเพ่ิมเตมิ ตอ ส่งิ ที่พบเหน็ ไมว า จะเปน การชน่ื ชม หรอื กลา วชแี้ นะตอ ผลงานนน้ั ทงั้ นี้ การวจิ ารณจ ะตอ งมเี หตมุ ผี ล เพอื่ มงุ หวงั ปรบั ปรงุ ผลงานทเ่ี กดิ จากการสรา งสรรคน น้ั ๆ ใหส มบรู ณย ง่ิ ข้ึนโดยสุจริตใจและตองมีความสุภาพ ภาพ “สีสันในสง่ิ มชี ีวติ ” ดังนั้น การท่ีจะพัฒนาตนเองใหมีความสามารถในการพูด การเขียน หรือการแสดงออกทางความคิด เก่ยี วกบั การประเมนิ และการวจิ ารณง านทัศนศิลปไดอยา งมีประสิทธภิ าพ ผูเรยี นควรจะตองฝก ฝนสรางความคุน เคย กับการประเมินและการวิจารณตั้งแตในชั้นเรียน ดวยการลงมือปฏิบัติและสั่งสมประสบการณตรงในการสรางสรรค ผลงาน ประเมนิ งาน และวิจารณงานพรอ มๆ กันไป โดยมีหลักการทพ่ี งึ ทําความเขา ใจ ดงั น้ี ๑.๑ วงจรการประเมนิ และวจิ ารณ การทําความเขาใจเกี่ยวกับการประเมินและวิจารณงานทัศนศิลปจะตองรับรูถึงองคประกอบ หรือวงจร ภาพ “ผีเสอ้ื กบั ดอกไม” ทีเ่ ก่ยี วของกบั การวจิ ารณท ่มี คี วามสมั พนั ธกันอยางตอ เน่อื ง ดงั น้ี จากนั้นครูถามนกั เรยี นวา ๑) ศลิ ปน เปนผูทาํ หนา ท่สี รา งสรรคง านทศั นศลิ ปข้นึ มาดว ยความต้ังใจ ตามความคิด จนิ ตนาการ และ • นกั เรยี นชอบภาพใดมากกวา กนั เพราะเหตใุ ด ทกั ษะของตน โดยไมต กอยภู ายใตอ ทิ ธพิ ลของใคร รวมทงั้ ศลิ ปน จะตอ งมีความสามารถพเิ ศษทเ่ี รียกวา “พรสวรรค” (แนวตอบ นักเรียนสามารถแสดงความคิดเห็น ในการถายทอดความรูสึกนึกคิดของตนเองออกมาเปน ไดอยา งอสิ ระ) ภาษาทางทัศนศลิ ป ประการสําคัญ คือ ศิลปน จะตองเปน ครสู รปุ วา สง่ิ ทน่ี กั เรยี นแสดงความคดิ เหน็ ออกมา ผทู มี่ โี ลกทศั นท กี่ วา งขวาง มคี วามเขา ใจในชวี ติ มนษุ ยแ ละ กถ็ ือเปน การประเมนิ และวจิ ารณง านทัศนศลิ ป ปรัชญาการดาํ เนนิ ชวี ติ ของมนษุ ย อยางสังเขปไดอ ยางหนึง่ ๒) ผลงาน คอื รปู แบบของผลงานทศั นศลิ ปท่ี ศลิ ปน ใชเ ปน เสมอื นหนง่ึ ภาษา หรอื สอ่ื กลางทจี่ ะถา ยทอด สาํ รวจคน หา ความรสู กึ นกึ คดิ และอารมณค วามรสู กึ ของตนเองออกมา Explore ซ่ึงภาษาทางทัศนศิลปเปนภาษาที่เกิดจากการมองเห็น ใหน กั เรียนแบงกลุมออกเปน 4 กลุม ศกึ ษา หรอื จากการสัมผัสดวยตา คนควาเกยี่ วกับหลักการท่วั ไปในการประเมนิ และ ทั้งน้ี ทัศนธาตุจะเปนองคประกอบสําคัญที่เห็น วิจารณงานทัศนศลิ ป จากแหลง การเรยี นรูต างๆ ไดจ ากงานทศั นศลิ ป ซงึ่ ลกั ษณะของทศั นธาตมุ หี ลายแบบ เชน หนังสอื เรยี น หอ งสมุด อินเทอรเ นต็ เปน ตน แตล ะแบบกจ็ ะสะทอ นใหเ หน็ ถงึ ความหมายทถี่ กู ถา ยทอด ตามหัวขอ ทค่ี รกู ําหนดให ดงั ตอ ไปนี้ การสัมผัสรับรูผลงานศิลปะตนแบบจริง มีสวนชวยใหเขาใจรูปแบบ ออกมา เชน เนื้อหา และเทคนิคบางอยางท่ีศิลปนตองการจะถายทอดออกมาได กลมุ ที่ 1 วงจรการประเมินและวจิ ารณ ดยี ่งิ ข้นึ กลุมที่ 2 ภาษากับการวจิ ารณ กลมุ ที่ 3 การประเมนิ งานทศั นศิลป ๘๔ กลมุ ท่ี 4 หลกั ในการประเมนิ งานทัศนศิลป ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNดิ ET เกร็ดแนะครู ครูอธิบายเพม่ิ เตมิ เกี่ยวกับการวิเคราะหงานศิลปะวา เปนการพจิ ารณาแยกแยะ เหตุผลท่ีถอื วา ผลงานทัศนศิลปเ ปน ภาษาสากลในวงการศลิ ปะเนือ่ งจากสงิ่ ใด ศกึ ษาองครวมของงานศลิ ปะออกเปนสวนๆ ทลี ะประเดน็ ท้งั ในดานทศั นธาตุ 1. ภาพถือเปนสญั ลักษณทางภาษา องคประกอบศลิ ป และความสัมพันธตางๆ ในดานเทคนคิ กรรมวิธกี ารแสดงออก 2. ผชู มเขาใจความหมายไดตรงกนั เพ่อื นาํ ขอมูลทไี่ ดมาประเมนิ ผลงานศลิ ปะวามีคุณคา ทางดา นความงาม ดานสาระ 3. การวาดภาพเหมือนการเขียนตัวอกั ษร และดานอารมณความรูสึกอยางไร 4. ภาพใชสอ่ื ความแทนคําพูด นกั เรียนควรรู วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 2. เพราะผลงานทศั นศลิ ปเ ปนภาษากลางที่ 1 การประเมินและวจิ ารณงานทัศนศิลป การประเมนิ งานทศั นศลิ ปจ ะพจิ ารณา ผูคนทกุ ชาติ ทุกภาษา ทุกสังคม เม่อื มองดแู ลวสามารถจะเขาใจความหมาย ถงึ ความหมาย ความงาม และการแสดงออกวา มคี ณุ คา มากนอ ยเพยี งใด ของภาพไดว าศิลปนตองการจะสือ่ ถึงส่งิ ใด รายละเอียดของผลงานเปน สว นการวจิ ารณง านทศั นศลิ ป เปนการแสดงออกทางดา นความคดิ เห็นทีม่ ตี อ อยา งไร มีความสวยงามมากนอยเพยี งใด ถึงแมจะไมมีการเขยี นบรรยาย ผลงานศลิ ปะทีศ่ ลิ ปน ไดส รางสรรคข นึ้ หรอื เปลง คาํ พดู ออกมา ทุกคนกส็ ามารถรับรูเร่อื งราวได 84 คูมอื ครู

กระตุนความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู ทศั นธาตุ ความหมาย ตัวอยางผลงาน ใหน ักเรียนกลมุ ท่ี 1 สงตัวแทนออกมาอธบิ าย เสนตง้ั เสนตรงแนวต้ังใหความหมายเก่ียวกับ ความรเู กีย่ วกับวงจรการประเมินและวิจารณตาม เสน นอน เสนระดบั ความมั่นคง แข็งแรง สูงเดน สงางาม ๘๕ ที่ไดศ กึ ษามาหนา ชนั้ เรยี น ครคู อยเสรมิ เพิ่มเติม เสนตรงเฉียง นา เกรงขาม ขอมูล จากนนั้ ใหนักเรยี นสรุปวงจรการประเมนิ เสนโคงของวงกลม เสนตรงแนวนอน หรือเสนระดับให และวิจารณเปน แผนผังความคิด (Mind เสน หยกั ความหมายเกย่ี วกบั ความราบเรยี บ สงบ Mapping) ลงกระดาษรายงาน สงครูผูสอน สแี ดง กวา งขวาง หยดุ น่ิง การพกั ผอ น สเี ขียวแก เสน ตรงแนวเฉยี งใหค วามหมายเกย่ี วกบั สีเขยี วออ น ความรสู กึ ไมป ลอดภยั การลม ไมห ยดุ นง่ิ สนี ้าํ เงนิ ไมแ นนอน สีขาว เสน โคง ของวงกลมใหค วามหมายเกยี่ วกบั ความนมุ นวล ความออ นโยน เสนหยักใหความหมายเก่ียวกับปญหา อปุ สรรค ความขดั แยง นากลวั ต่ืนเตน มีความแปลกตา สีแดงใหความหมายเก่ียวกับความ รอนแรง อันตราย ต่ืนเตน รุนแรง กลา หาญ มีอํานาจ สีเขียวแกใหความหมายเกี่ยวกับความ อดุ มสมบูรณ ความเจรญิ งอกงาม สเี ขยี วออ นใหค วามหมายเกย่ี วกบั ความ สดช่ืน มีพลัง มีชีวิตชีวา ความศรัทธา สบาย สีนํ้าเงินใหความหมายเกี่ยวกับความ หนักแนน ความเขมแข็ง ความสงบ ความสขุ ุม เยือกเยน็ สีขาวใหความหมายเก่ียวกับความ บริสุทธ์ิ ความใหม สะอาด การรับรู ถึงคณุ คาของผลงาน แนวขอ สNอบTเนน Oก-าNรคETิด เกรด็ แนะครู การประเมนิ งานทัศนศลิ ปดา นการรบั รู มงุ เนนการรบั รูเกย่ี วกับเรอื่ งใด ครูอธบิ ายเสริมความรเู กยี่ วกบั เสน ในทางทัศนศลิ ปวา เสน เปน พื้นฐานทีส่ ําคญั 1. ทศั นธาตแุ ละองคประกอบศลิ ป ของงานศลิ ปะทุกชนดิ สามารถใหค วามหมาย แสดงความรูส ึกและอารมณ 2. ความงามและคณุ คา ไดดวยตัวเอง ดว ยการสรางเปนรปู ทรงตางๆ โดยเสน มี 2 ลกั ษณะ คอื เสนตรง 3. ความคดิ และจนิ ตนาการ (Straight Line) และเสน โคง (Curve Line) เสนท้งั 2 ชนิดน้ี เมือ่ นาํ มาจดั วางใน 4. เนอ้ื หาและเรอื่ งราว ลักษณะตา งๆ กนั กจ็ ะมชี อ่ื เรยี กตา งกนั และใหความหมาย ความรสู กึ ท่ีแตกตา งกนั ดวย เชน เสนตรงท่ขี นานกับพน้ื ก็เรยี กวา “เสนนอน” เสนตรงท่ีทศิ ทางขนึ้ ๆ ลงๆ ก็ วเิ คราะหค าํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะการประเมนิ งานทัศนศลิ ปดานการ เรียกวา “เสน หยกั ” เสน ตรงท่ีทาํ มมุ ฉากกบั พน้ื ก็เรียกวา “เสน ต้งั ” เปน ตน รับรู จะพิจารณาในเรอ่ื งทัศนธาตแุ ละองคประกอบศิลปเปน สําคญั โดยจะ อา งอิงถงึ เสน พน้ื ผิว รูปรา ง รปู ทรงทเ่ี ปนปจจยั ทที่ ําใหเ กิดผลงานทศั นศลิ ป นั้นๆ ขึ้นมา เสนนอน เสน หยกั เสนตัง้ คมู ือครู 85

กระตนุ ความสนใจ สํารวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู ใหน ักเรียนกลมุ ที่ 2 สง ตัวแทนออกมาอธบิ าย ๓) ผูชม คือ สวนของผูชมที่ไมใชผูสรางสรรคผลงานทัศนศิลป แตเปนผูรับรูภาษาท่ีศิลปนใชในการ ความรูเกี่ยวกบั ภาษากบั การวิจารณตามทไี่ ดศึกษา สื่อความหมาย ผูชมเปนองคประกอบสําคัญท่ีจะทําใหการสรางสรรคผลงานทัศนศิลปเกิดคุณคา มีความหมาย มาหนาชน้ั เรยี น ครคู อยเสริมเพิ่มเติมขอมลู มีความสมบูรณครบวงจร ผลงานทัศนศิลปใดถาขาดผูชมแลว ถือวาไมครบองคประกอบของการประเมินและ จากนนั้ ครถู ามนักเรยี นวา วิจารณงานทัศนศิลป ผูชมหมายรวมไปถึงนักวิจารณศิลปะดวย เพราะจะตองเปนผูตัดสิน หรือวิพากษ วิจารณ แสดงถึงความชอบและไมชอบของตนเอง โดยใชว ธิ ีการพูดวจิ ารณ การเขียนวจิ ารณท างใดทางหนง่ึ หรือ ๒ ทาง • ผูช มงานศิลปะมบี ทบาทอยา งไร พรอ มๆ กันไป ในการประเมินและวิจารณง านศลิ ปะ ๑.๒ ภาษากบั การวจิ ารณ (แนวตอบ ในการวจิ ารณผ ลงานศลิ ปะ การวิจารณงานทัศนศิลปนั้น ผูชม หรือนักวิจารณจะเปนผูมีบทบาทสําคัญในการถอดรหัสและแปล มีองคประกอบท่ีสัมพันธก นั 3 ประการ คือ ความหมายเนอ้ื หาของผลงานซงึ่ เปน “ภาษาภาพ” ออกมาเปน “ภาษาเขยี น” หรอื “ภาษาพดู ” โดยเฉพาะอยา งยง่ิ ผลงาน 1. ผสู รา งสรรคผลงานศิลปะ หรือศิลปนท่ี ทัศนศิลปท่ีมีความซับซอนและมีการผสมผสานเทคนิควิธีการตางๆ จนไมสามารถมองเห็นภาพและเรื่องราวอยาง สรา งสรรคง านศิลปะ เพอ่ื เปนสอ่ื ในการ- เปนจริงได ในการนี้นักวิจารณจําเปนตองศึกษาและทําความเขาใจภาษาภาพท่ีเกิดข้ึนจากการใชทัศนธาตุ ไดแก แสดงออกถึงอารมณ ความรูสกึ นึกคิด เสน รูปรา ง รปู ทรง นํา้ หนักออ น - แก พืน้ ที่วา ง พน้ื ผวิ และสี รวมทั้งไวยากรณทางทัศนศิลป หรือหลักการทัศนศลิ ป จินตนาการ หรอื เปนการบนั ทึกเหตกุ ารณ ไดแก เอกภาพ ความสมดุล จงั หวะ จุดสนใจ ความกลมกลืน ความขดั แยง และสดั สว น เพ่ือแปลความ จากประสบการณทไี่ ดร ับรู โดยมี ภาษาภาพ หรือภาษาทัศนศิลปท่ีมีลักษณะเฉพาะและมีเนื้อหาที่เนนในเร่ืองของอารมณ ความรูสึกของ จุดมุง หมายท่ีมุงแสดงออกใหสังคมไดรับรู ศิลปนท่ีแฝงอยู การบรรยาย การพรรณนา และการวิเคราะห นักวิจารณจะตองจับความหมายและคุณคาที่แฝง สง เสรมิ การแลกเปลยี่ นเรยี นรไู ดหลาก อยูภายในผลงาน แลวถายทอดเปนภาษาที่ผูชมรับรู หลายมุมมอง ทาํ ความเขา ใจไดง า ย นกั วจิ ารณท ศั นศลิ ปจ ะตอ งถา ยทอด 2. ผลงานศิลปะ ท่ีเกิดขึ้นจากการสรา งสรรค ทัศนะของตนเองสูผูอ่ืนผานทางวิธีการและภาษา ตาม ของศิลปน โดยผานกระบวนการของความ ความถนัดและความสามารถ แตพลังของภาษาในการ คดิ สรางสรรคและจินตนาการ ทั้งงานดาน สอื่ ความคิดทางศลิ ปะ อาจจะมขี อ จํากัดหลายอยา ง เชน วจิ ติ รศิลปและประยุกตศ ลิ ป การพดู วจิ ารณ ผวู จิ ารณม กั ใชภ าษาทยี่ ากเกนิ ไป ใชภ าษา 3. ผชู มผลงานศลิ ปะ คอื ผชู มทไ่ี มใ ช สแลง ภาษาสงู มศี พั ทท างทศั นศิลปม าก หรอื ใชภาษา ผสู รา งสรรคผ ลงานศลิ ปะนั้นๆ แตเ ปน ท่ีไมสอดคลองกับภาษาภาพ เปนการพูดแบบเลื่อนลอย ผูรบั รถู งึ การแสดงออกของศิลปน ท่ี ขาดจนิ ตนาการท่ีเขาถึงภาษาภาพน้นั จรงิ ๆ เปนตน สรางสรรคผ ลงานศิลปะ ผชู มผลงาน ทั้งนี้ ภาษาสําหรับการวิจารณ ควรไดรับการ ศลิ ปะจึงมคี วามสาํ คัญทีท่ ําใหวงจรการ พัฒนาเพ่ือส่ือความใหไดสมบูรณ โดยเฉพาะภาษาไทย แลกเปลยี่ นเรยี นรูในงานศลิ ปะสมบรู ณข้ึน) อาจมีขอจํากัดในสวนที่เกี่ยวของกับการแสดงออกของ ความคดิ ของศลิ ปน เชน ผลงานแบบนามธรรม (Abstract) • การใชภ าษาพูดทีต่ รงไปตรงมามีความ ที่ไมแสดงรูปลักษณทางธรรมชาติอยางตรงไปตรงมา เหมาะสมท่จี ะนาํ มาใชใ นการวจิ ารณหรือไม แตใชท ศั นธาตลุ ว นๆ เปน องคป ระกอบของผลงาน การจะ อยางไร วิจารณผ ลงานรปู แบบดังกลาวใหไดผล จะตอ งอา นภาษา (แนวตอบ นักเรยี นสามารถแสดงความคดิ เหน็ การวิจารณผลงานทัศนศิลป ผูวิจารณจะตองมีความรู ความเขาใจ จากทัศนธาตุเหลาน้ันใหออก แลวเลือกใชภาษาพูดและ ไดอยางอิสระ) ศิลปะดานท่ีจะวิจารณ จึงจะทําใหการวิจารณมีน้ําหนักและมีความ ภาษาเขยี นในการอธบิ ายใหผ ูอืน่ เขา ใจ เปน ตน นา เช่อื ถอื ๘๖ เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNิดET เพราะเหตุใดผวู จิ ารณของไทยจึงควรมีความรูท งั้ ดานทัศนศิลป ครูอธบิ ายเพิม่ เตมิ เกี่ยวกบั คณุ สมบัติของนักวจิ ารณวามีคุณสมบัติที่สาํ คัญ และดานการใชภาษาไทย ดังตอ ไปนี้ แนวตอบ เพราะภาษาไทยเปนภาษาสําหรับการสอื่ สาร ซึ่งปจ จุบัน มีผลงานทศั นศิลปแบบนามธรรมเกดิ ขึน้ เปนจาํ นวนมาก ผลงานแบบ 1. มีความรูเ กี่ยวกบั ศิลปะ ทงั้ ศิลปะประจาํ ชาตแิ ละศลิ ปะสากล นามธรรมจะไมแสดงรปู ลักษณทางธรรมชาติแบบตรงไปตรงมา แตจ ะใช 2. มคี วามรเู ก่ยี วกับประวัติศาสตรศ ิลปะ ทศั นธาตุเปน องคประกอบของผลงาน ดังน้ัน ผูวจิ ารณผลงานรปู แบบ 3. มีความรเู ก่ยี วกับสนุ ทรียศาสตร ชว ยใหรแู งมมุ ของความงาม ดงั กลาวจะตอ งอานภาษาจากทศั นธาตุเหลานน้ั ใหอ อก แลว เลือกใช 4. มีวิสยั ทศั นกวา งไกลและไมคลอ ยตามคนอน่ื ภาษาพูดและภาษาเขียนในการอธิบายใหผ อู ่นื เขาใจ 5. กลาท่ีจะแสดงออกท้ังท่เี ปนไปตามหลกั วชิ าการ ตามความรสู กึ และประสบการณ ท้ังนี้ การวิจารณควรเปนไปในเชิงสรา งสรรค ซงึ่ การวจิ ารณจะเปน ไปในเชงิ สรา งสรรคไ ดน ้ัน ผูว ิจารณก ็จะตอ งมคี ณุ สมบัตทิ ส่ี ําคัญ คือ 1. มีความรู ความเขาใจในเร่อื งทว่ี จิ ารณ 2. ศกึ ษา คน ควา ดว ยสมมุติฐาน 3. ใชเ หตแุ ละผลดวยความเทยี่ งธรรม 86 คมู อื ครู

กระตุนความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขา ใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู นอกจากน้ี นักวิจารณตองพัฒนาทักษะและความสามารถของตนใหเปนที่ยอมรับของสังคม มีความ ใหน กั เรยี นกลมุ ท่ี 3 สง ตัวแทนออกมาอธิบาย เปน กลางและมคี วามเทยี่ งธรรมตอ ผลงานศลิ ปะทกุ รปู แบบและศลิ ปน ทกุ คน เพอื่ สรา งความเชอ่ื มนั่ ใหก บั ผสู รา งสรรค ความรูเกี่ยวกับการประเมินงานทศั นศลิ ปตามทีไ่ ด ผลงาน รแจู ตกั ใวหจิ คาวราณมผสลนงใาจนวทิทศัยานกศาลิ รปแบขนนพงตน้ื าฐงาๆนขทอเี่ กงงยี่ าวนขทอ แี่งตกกบั ตทาศั งนกศนั ิลปไมด สว นยใจเชเฉนพปาระะในวัตงาิศนาทสตศั รนศ ศลิ ลิ ปป1ส สานุ ขทารทียตี่ ศนาถสนตดัร2 ศกึ ษามาหนา ชั้นเรยี น ครคู อยเสรมิ เพม่ิ เติมขอมูล เทา นน้ั จากนนั้ ครูถามนักเรียนวา องคป ระกอบศลิ ป เปนตน เพื่อใหส ามารถรับรูถึงความสมั พนั ธทเ่ี ชื่อมโยงระหวางศาสตรสาขาตางๆ กับทัศนศิลป นักวิจารณควรมีคุณสมบัติเปนนักคิด นักคนควาและสนใจในสิ่งใหมๆ และรูจักใฝศึกษาหาความรู • การประเมินงานทศั นศิลปเ กี่ยวของกับ อยูเสมอๆ ซ่งึ จะทาํ ใหสามารถวิเคราะห วจิ ารณไดอยา งลมุ ลกึ ขึน้ ทง้ั น้ี เพราะการวิจารณโดยกลา วอา งถึงความรูส ึก งานทศั นศิลปอ ยา งไร สวนตัวแตเพียงอยางเดียว จะมีความเล่ือนลอยและไรเหตุผล ไมชวยใหเกิดความนาสนใจ หรือเกิดความหมายใน (แนวตอบ การประเมินงานทศั นศิลป คือ แงมุมท่ตี างออกไปจากเดิม การประเมินคณุ คา หรอื การตดั สินคณุ คา ๑.๓ การประเมินงานทัศนศลิ ป ของผลงานทัศนศลิ ป โดยผูประเมนิ จะตอ งมี การประเมนิ ในความหมายทางทศั นศลิ ป หมายถงึ การประเมนิ คณุ คา หรอื การตดั สนิ คณุ คา โดยผปู ระเมนิ ความเชี่ยวชาญ มคี วามรใู นหลักการสงั เกต จะตองมีความเช่ยี วชาญ มคี วามรูใ นหลักการสงั เกตและการใหเหตุผล ทัง้ นี้ ถา ผปู ระเมนิ ไมตัดสินคณุ คาของผลงาน และการใหเหตผุ ล ท้งั นี้ ถาผปู ระเมนิ ท่ตี นประเมนิ ถอื วาผปู ระเมินนัน้ ยงั ทําหนาท่ีไมส มบรู ณ ไมตัดสินคณุ คาของผลงานทต่ี นประเมิน การประเมินเปนกิจกรรมที่เก่ียวของกับการศึกษาผลงานทัศนศิลปทางดานเน้ือหา คุณคาทางความคิด ถือวา ผูประเมินน้ันยังทาํ หนาท่ไี มสมบูรณ สรา งสรรค การส่ือความหมาย การแสดงออก วิธกี ารและเทคนิค การจัดองคป ระกอบ และลายประณตี ตางๆ โดยการ การประเมนิ เปนกิจกรรมทเี่ ก่ยี วขอ งและ ประเมินงานทัศนศิลปอาจทําเพื่อจุดมุงหมายหลายอยาง เชน ประเมินเพอ่ื ช่ืนชม ประเมินเพอ่ื ปรับปรุงและพฒั นา มคี วามสําคญั กบั งานทศั นศลิ ปโ ดยตรง ผลงาน หรอื ประเมินเพ่อื ใหเ ขาใจเรือ่ งราวของผลงานนัน้ ๆ เปน ตน เพราะจดุ มุงหมายของการประเมนิ ดวยเหตุที่ธรรมชาติในการประเมินจะมีความ งานทัศนศิลปก็คอื เพอ่ื ชืน่ ชมผลงาน ละเอียดออนและสลับซับซอน รวมท้ังมีความสัมพันธ ปรบั ปรุง และพฒั นาผลงานใหดียง่ิ ๆ ข้นึ ไป) กับศาสตรหลายดาน ผูประเมินผลงานจึงตองมีความ รอบคอบและใชองคความรูทางทัศนศิลปมาประกอบใน • การประเมินและวจิ ารณง านทศั นศลิ ป การแสดงความคิดเห็น ไมว าจะเปนดานรปู ทรง เนื้อหา มปี ระโยชนอยา งไร และเร่ืองราวท่ีถูกถายทอดผานตัวผลงานเองก็ตาม (แนวตอบ การประเมินและวิจารณ ท้งั น้ี การใหผ ูชม หรอื นักวจิ ารณไดฝก ฝนวิธกี ารวิจารณ งานทัศนศลิ ปม ีประโยชนอ ยา งมากมาย เชน ประเมินผลงานทัศนศิลปอ ยูเสมอๆ จะชวยพฒั นาทักษะ ทาํ ใหท ราบและเขาใจแนวคดิ ในการ ประสบการณไดดีข้นึ สรางสรรคผลงานดา นศลิ ปะตางๆ ของ รูปแบบการประเมินไดรับการพัฒนาเทคนิค ผสู รา ง ทําใหทราบถงึ ความเคล่ือนไหวของ การประเมินใหกาวหนาข้ึนมาก โดยเฉพาะแนวทาง วงการศลิ ปะและส่งิ ของเคร่อื งใชในชวี ิต การตัดสินคุณคาของผลงานภายใตบริบทของสังคม ประจาํ วัน ทาํ ใหเปนผคู นควาหาความรอู ยู วฒั นธรรม และเทคโนโลยที เ่ี ปลยี่ นแปลงไป ซงึ่ การจะนาํ เสมอ เกดิ ความรกั และใกลช ดิ กบั งานศลิ ปะ เทคนิคและวิธีการประเมินคุณคาแบบใดแบบหนึ่งมาใช อยางแทจริง มีความภาคภมู ิใจทไ่ี ดชม ผปู ระเมนิ จะตอ งเลือกใชใ หเหมาะสม ดงั น้ี การประเมินผลงานทัศนศิลป หากไดบุคคลที่มีประสบการณตรง ผลงานที่ไดว จิ ารณ และสนับสนนุ ให หลายๆ คนมาชว ยกนั ดู ผลงานการประเมนิ ก็ยอมจะมีความสมบูรณ เจาของผลงานไดส รา งสรรคผลงานทีม่ ี มีคณุ ภาพ และนาเชือ่ ถือมากขนึ้ คุณภาพออกสูสังคมตอ ไป) ๘๗ บูรณาการเชื่อมสาระ นกั เรยี นควรรู การศกึ ษาเกย่ี วกับการประเมินและวิจารณง านทัศนศิลป สามารถ 1 ประวัติศาสตรศ ลิ ป ตามท่เี ขา ใจกันท่ัวไปจะหมายถึงสาขาวชิ าท่ีเรียนรู บูรณาการเชอ่ื มโยงกบั การเรยี นการสอนของกลมุ สาระการเรยี นรูสงั คมศกึ ษา- เก่ยี วกบั ประวัตคิ วามเปนมาทางศลิ ปะ โดยเนน เนอื้ หาเกยี่ วกับรปู แบบทางศลิ ปะ ศาสนา และวัฒนธรรม วิชาประวัติศาสตร เรอ่ื งประวตั ศิ าสตรไ ทยและ ในยคุ สมัยตา งๆ ทั้งของไทยและตะวันตก ประเภทของงานศิลปะ รวมถงึ เทคนิค ประวตั ิศาสตรสากล เนอ่ื งจากนกั วิจารณท ีด่ ีตองมีความรหู ลากหลายแขนง วธิ กี ารทางศิลปะและศิลปน ที่สรา งสรรคง านศิลปะ โดยเฉพาะแขนงวชิ าทเ่ี ก่ยี วขอ งกบั รูปแบบของผลงานทศั นศลิ ปโ ดยตรง 2 สุนทรียศาสตร คอื ความรู ความเขาใจเกยี่ วกบั ความงาม ซ่งึ การวิจารณ ซึง่ กค็ อื วิชาประวตั ิศาสตรน นั่ เอง เพราะการวจิ ารณต อ งอยูบ นพ้ืนฐาน ศลิ ปะในแงสนุ ทรียศาสตรจ ะหมายถงึ การประเมนิ คุณคาเกีย่ วกับงานศิลปะ ของหลกั การและเหตผุ ล ประเมนิ และวจิ ารณผ ลงานทั้งดานเนอ้ื หา คุณคาทาง เปนการแสดงความคดิ เหน็ ตอผลงานศลิ ปะอยา งมีหลักการ โดยการใชทฤษฎศี ิลปะ ความคิด การส่ือความหมาย เทคนคิ วธิ กี าร ยุคสมยั ของผลงาน และดา นอ่นื ๆ เปน ฐาน เพอ่ื คน หาคา ความงามทางสุนทรียภาพในผลงานศิลปะนัน้ ๆ มใิ ชก ารกลาวอา งออกมาจากความรูสกึ แตเพียงอยา งเดียว มุม IT 87 นักเรียนสามารถศกึ ษาตัวอยา งการวิจารณผ ลงานทศั นศลิ ป ไดจาก http://www.thaicritic.com/?page_id=91 คมู อื ครู

กระตุน ความสนใจ สํารวจคนหา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explore Expand Evaluate Engage Explain Explain อธบิ ายความรู 1. ใหนักเรยี นกลมุ ที่ 4 สงตวั แทนออกมาอธิบาย ๑) การประเมินเพื่อความช่ืนชม เปนการประเมินคุณคาผลงานทัศนศิลป โดยใชความรูสึกสวนตัว ความรูเก่ียวกับหลกั ในการประเมนิ งาน โดยมงุ เนนการแสดงความคิดเหน็ ในเชงิ คุณคาใหผ อู น่ื รบั รู หรือแลกเปลี่ยนทศั นะระหวา งกนั ไมไ ดห วงั ใหเ กิดผลตอ ทศั นศิลปต ามทีไ่ ดศ ึกษามาหนา ชั้นเรียน ผลงานทศั นศิลปนัน้ มากนกั ครูคอยเสรมิ เพิ่มเติมขอมูล พรอมท้ังใหนกั เรยี น ๒) การประเมนิ เพอื่ ปรบั ปรงุ และพฒั นาผลงาน เปน การประเมนิ คณุ คา ของผลงานทศั นศลิ ป โดยอาศยั สรปุ สาระสาํ คญั ลงสมดุ บันทกึ เกณฑ หรือหลักการประเมิน ควบคูไปกับการวิจารณและการแสดงความคิดเห็นอยางมีเหตุผล เชน การวิจารณ ทศั นศิลปในชน้ั เรยี นระหวา งครูผสู อนและผูเ รยี น เปนตน การประเมนิ คณุ คา ตามหัวขอนี้ ผูป ระเมินคาดหวังใหได 2. ครใู หน กั เรยี นดภู าพ “เพลิงพยัคฆา” ประโยชนจากการประเมนิ ในดานตา งๆ ทมี่ ีผลตอการปรับปรงุ แกไข และพัฒนาผลงานทศั นศลิ ปใหเ จรญิ กาวหนา ผลงานของถวัลย ดัชนี เทคนคิ สนี ํา้ มนั และสมบรู ณม ากขน้ึ ในหนงั สอื เรยี น หนา 88 แลว ใหน ักเรยี นเขียน ๑.๔ หลกั ในการประเมินงานทัศนศลิ ป บรรยายคณุ สมบตั ขิ องผลงานดงั กลาว หลักในการประเมินผลงานทัศนศิลปจะมีอยูหลายรูปแบบและหลายทฤษฎีดวยกัน สําหรับในระดับชั้นนี้ ลงกระดาษรายงาน สงครผู สู อน มีเปาหมายเพื่อสรางความเขาใจ และรูวิธีการประเมินที่ไมยุงยากซับซอนนัก จึงขอยกตัวอยางวิธีการประเมิน เพ่อื พฒั นาผลงานทัศนศิลปแบบงายๆ ซง่ึ แบงประเด็นในการประเมนิ ออกเปน ๓ ดา นดวยกัน คือ ๑) ดา นคณุ สมบตั ิ จะใชข อความบรรยายท่ีใหค วามสาํ คัญตอคณุ สมบัติยอ ยๆ ดงั นี้ ๑.๑) การรับรู ไดแก ทัศนธาตุและองคป ระกอบศิลป โดยอา งอิงถึงจดุ เสน รปู ราง รูปทรง นาํ้ หนกั ออ น - แก พนื้ ที่วา ง พน้ื ผวิ สี เอกภาพ ความสมดลุ จงั หวะ จดุ สนใจ ความกลมกลนื ความขัดแยง และสัดสวน ๑.๒) เนอ้ื เรือ่ ง ไดแก ส่ิงแวดลอมตางๆ ท่ีปรากฏอยูภายในผลงานทัศนศิลป ซ่ึงอาจมีลักษณะเปน ท่ีอยอู าศัย อาคารบานเรอื น ผคู น รวมทง้ั ส่ิงแวดลอ มตา งๆ เชน ดวงอาทติ ย ดวงดาว ทงุ หญา ชายทะเล เปน ตน ๑.๓) ความรสู กึ เชงิ กายภาพ เชน ความ นมุ นวล ความแนนขนดั ความสนุกสนาน เปนตน ๑.๔) อารมณค วามรสู กึ ตวั อยา งการใช คาํ บรรยาย เชน สที ดี่ แู ลว ชว ยทาํ ใหเ กดิ อารมณท เี่ ครง ขรมึ ภาพกอนเมฆที่ดูนุมราวกับปุยนุน ทะเลทรายท่ีอางวาง โดดเด่ยี ว เปน ตน ๑.๕) อางอิงรูปแบบ กลาวถึงรูปแบบ ที่ศิลปนใช แเชบนบบแาศบกบนนิยามม1ธเรปรน มตน แบบเหนือจริง แบบ ไรว ตั ถวุ สิ ัย ๒) ดานความคดิ เชิงตีความ สามารถจะ พิจารณาประเมินตามคณุ สมบตั ยิ อยๆ ดงั น้ี ๒.๑) การเปรยี บเทยี บอปุ มาอปุ ไมย โดย ใชก ารบรรยายทช่ี วยทาํ ใหเกดิ ภาพพจน เชน “เหน็ กลมุ เมฆปกคลุมทั่วไป ดูเลือนราง ใหความรูสึกวากําลัง “เพลงิ พยคั ฆา” ผลงานของถวลั ย ดชั นี เทคนคิ สนี าํ้ มนั เปนตัวอยา ง ลองลอยอยูในความฝน หรืออาจทําใหนึกถึงเร่ืองราวที่ ของการใชสีแดงเปนหลัก ซ่ึงจะใหความรูสึกถึงความรอนแรง และ กลา วถงึ ดินแดนเทพนยิ าย” ความมีอาํ นาจท่ถี กู ถา ยทอดออกมาจากผลงานช้ินนี้ ๘๘ เกร็ดแนะครู ขแอนสวอบNเนTน กาOร-คNดิ ET การวจิ ารณเพื่อประเมนิ งานทศั นศลิ ปควรคํานึงถงึ เรื่องใด ครูอธบิ ายสรุปเก่ยี วกับหลกั ในการประเมนิ งานทศั นศลิ ปใ หนักเรียนฟง วา 1. การใชค ําพดู อธบิ ายเหตุผล ผปู ระเมนิ จะตอ งดทู ่ี “คุณสมบตั ิของผลงาน” ทง้ั ทางดานการรบั รเู กี่ยวกับทศั นธาตุ 2. ความรสู กึ พงึ พอใจของศิลปน และองคป ระกอบศลิ ป สิง่ แวดลอมในภาพ ความรสู กึ จากภาพ อารมณท ี่แสดงออก 3. พ้นื ฐานงานศิลปะของผูชม รูปแบบของภาพ “ดานความคดิ เชงิ ตคี วาม” การอปุ มาอปุ มยั วิเคราะหความคดิ 4. ความตืน่ เตนเรา ใจของผชู ม เจตนารมณ และ “ดา นการประเมิน” ระบวุ า ชอบ หรอื ไมชอบผลงาน เห็นดวย วิเคราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 1. เพราะการวิจารณเพือ่ ประเมนิ งานทัศนศิลป หรือไมเห็นดว ย และสรุปคุณคา ของผลงาน น้ัน ผูวิจารณจาํ เปน จะตอ งเลอื กใชค าํ พดู ทสี่ ามารถอธิบายเหตุผลใหผูชม ผลงานศิลปน รับรูและเขา ใจไดโดยงาย โดยเปน คําพูดท่ีสุภาพ ใหเ กียรติผอู น่ื นักเรยี นควรรู และเหตุผลทีน่ ํามาประกอบการวิจารณจ ะตองเปนเหตุผลท่ฟี งแลว บคุ คลทวั่ ไปสามารถเขาใจและยอมรบั ได 1 แบบบาศกนยิ ม หรอื ที่เรารับรูกนั ก็คือ ศลิ ปะแบบรูปทรงเหล่ียม หรือ เรขาคณิตนั่นเอง เกดิ ขนึ้ เม่อื ค.ศ. 1907 โดยปาโบล รยุ ซ ปกสั โซ ศลิ ปนชาวสเปน กบั ชอรช บราก ศิลปน ชาวฝร่งั เศส รวมกันคิดคนข้ึน แรงบันดาลใจของลัทธิบาศก- นิยมมดี ว ยกนั หลายแหลง เชน จากทศั นะในการมองธรรมชาติเรือ่ งปริมาตรของ ปอล เซซาน ทฤษฎกี ารใชสขี องชอรช ปแยร เซอราต เปนตน 88 คมู ือครู

กระตุนความสนใจ สาํ รวจคน หา ออธธบิ บิ Eาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Engage Explore Evaluate Explain Expand Explain อธบิ ายความรู ๒.๒) วิเคราะหถึงความคิดและเจตนารมณ เปนการวิเคราะหความคิดในการสรางสรรคผลงานของ จากการศกึ ษาเกีย่ วกับหลักในการประเมิน ศลิ ปน เชน สือ่ ถึงชวี ติ ทเี่ งียบสงบในชนบท ตองการสะทอนปญหาความแตกแยกของผูคน เปนตน งานทัศนศิลป ครูใหนักเรียนเขยี นแผนผงั ความคิด (Mind Mapping) สรปุ หลกั ในการประเมินงาน ๓) ดานการประเมินผล จะตอ งสรปุ การประเมิน โดยกําหนดคณุ สมบตั ิยอ ย ดงั นี้ ทศั นศิลป ลงกระดาษรายงาน สงครผู สู อน จากนน้ั ครถู ามนกั เรยี นวา ๓.๑) ระบกุ ารตดั สินใจเลือก ใชขอ ความที่แสดงความพึงพอใจ หรือไมพ งึ พอใจ หรือใชภาษาที่แสดง ใหเห็นอยา งชดั เจนวาชอบ หรือไมช อบผลงานน้นั • การประเมนิ งานทัศนศลิ ปมีความสําคญั ตอ ผูเรียนศลิ ปะอยางไร ๓.๒) เหน็ ดวย หรอื ไมเหน็ ดวย ใหใ ชข อ ความที่บง บอกไดว า ผปู ระเมนิ มที ัศนะอยา งไรกับคณุ สมบตั ิ (แนวตอบ การประเมินผลงานทัศนศลิ ป มีจดุ มุง หมายหลายประการขึ้นอยูกับ หรอื คุณคาทีพ่ บ๓เห.๓็น)ในคผุณลคงาานขทองศั ผนลศงิลาปนน1น้ั ใหใกนลเชางิวทถีเ่ึงหคน็ ุณดควายขหอรงือผไลมงเาหนน็ ตดาวมยมุมมองของตน เชน ดีเยี่ยม กลาคิด ลกั ษณะของผลงาน หรอื การแสดงผลงาน เชน เพอ่ื ชว ยพัฒนาความคดิ สรางสรรค กลา แสดงออก มีความแปลกใหม ใชเทคนคิ ทีล่ าํ้ สมัย เปน ตน ของศิลปน ชวยกระตนุ ความกาวหนา เพื่อใหเขาใจวิธีการประเมินตามประเด็นขางตน จึงขอยกตัวอยางการประเมินงานทัศนศิลปมาใหเห็น ในวงการศลิ ปะ ชว ยทาํ ใหผ ูช มมีความรอบรู ในงานศลิ ปะ เปน ตน ) เปนแบบอยาง ดงั น้ี เกร็ดศิลป การเนน (Emphasis) การเนน เปน การทาํ ใหส ว นใดสว นหนง่ึ หรอื จดุ ใด จุดหนึ่งของภาพ มีความสําคัญกวาสวนอื่นๆ หรือ ทําใหเดนเปนพิเศษกวาธรรมดา เปนสวนประธาน ของภาพ เพราะถา ไมเนน เมื่ออยูป ะปนกบั สว นอืน่ ท่ีมลี ักษณะเหมือนกัน กอ็ าจถูกกลนื หรอื ถกู สว นอืน่ ทีเ่ ดนกวา แยง ความสําคัญไป กผาลรงเานนน ทจี่ไดุ มสม นีจใุดจ2ทสนําไใดจ จะทาํ ใหมคี วามนา ชมนอยลง ๓ วิธี คอื ๑. การเนน ดว ยการใชอ งคป ระกอบทตี่ ดั กนั เพอ่ื ให ตา งไปจากสวนอ่นื ๆ เชน ฝูงมา สีนํ้าตาลดํากําลังวิ่ง แตมีมาสีขาวตัวหนึ่งกําลังกระโจนข้ึนสูงเหนือกวา มา ตวั อื่น มา สขี าวตัวน้ีจะดงึ ดูดสายตาไดม าก กลาย เปน สว นประธาน แตท ง้ั นี้ การใชอ งคป ระกอบทตี่ ดั กนั ตองไมใหขัดแยงกับเนื้อหารวมของงาน โดยตอง ทาํ ใหมีความกลมกลนื เปน เอกภาพ ๒. การเนน ดว ยการทาํ ใหอ ยโู ดดเดย่ี ว เพราะเมอื่ สง่ิ หนง่ึ ถกู แยกออกไปจากสว นอนื่ ๆ ของภาพ หรอื กลมุ ของมัน สงิ่ นั้นก็จะกลายเปน จุดสนใจ เชน วาดภาพ เรือใบหลายลําใหอยูรวมกัน อาจนาสนใจนอย แต หากแยกเรอื ใบลาํ หนงึ่ ออกมาจากกลุมเรอื ใบ เรอื ใบ ลาํ นัน้ จะดึงดูดสายตา กลายเปนจุดสนใจขึน้ มาทนั ที เปน ตน ๓. การเนนดวยการจัดวางตําแหนง เปนการทําบางสวนของภาพใหมี ตําแหนงที่มีความโดดเดนกวาสวนอื่น เชน หากวาดภาพตนสนเรียงเปนแถว อาจไมนา ดู แตถา ดงึ สนตนหนง่ึ ใหลํา้ ออกมา ตน สนตนนก้ี จ็ ะกลายเปน จดุ สนใจ ของภาพ เปน ตน ๘๙ แนวขอสNอบTเนน Oก-าNรคETิด นักเรยี นควรรู “การสรา งรูปรา ง รูปทรงใหเ ปน จุดเดน หรอื จุดสนใจ และเปน เนื้อหาหลัก 1 คุณคาของผลงาน ผลงานทศั นศิลปท่สี รางขึน้ เรยี บรอ ยแลวลวนมีคุณคา ของงานทศั นศิลป” ขอความดงั กลาวสอ่ื ความหมายถงึ เทคนคิ ใด ดวยกันท้งั สิ้น ซึ่งผูประเมินจะตองพิจารณาเพ่อื แยกแยะใหช ัดวามคี ุณคาอะไรบาง ในทางทัศนศิลป อยา งนอ ยกจ็ ะไดเปน กาํ ลังใจใหก บั ผูสรา งสรรคผลงาน แนวตอบ เทคนิคการสรางจดุ เดน ดวยการเนน เพราะการเนน เปน การ 2 การเนนจดุ สนใจ นอกจาก 3 วธิ ีท่ไี ดกลา วมาในหนังสือเรียน หนา 89 ทําใหส ว นใดสวนหนึง่ หรอื จุดใดจดุ หนึ่งของภาพมีความสําคญั กวา สว นอื่นๆ แลวนั้น การเนน ดว ยขนาด (Size) ก็เปน การสรา งจดุ เดนไดอ ีกวิธีหนึง่ โดยการเนน ของภาพ หรือทําใหเ ดน เปน พิเศษ ถอื เปนสวนประธานของภาพ เพราะเมอ่ื ขนาดของวัตถุ รูปราง รปู ทรงใหมีขนาดใหญที่สุด จะเปนสิ่งสะดุดตา กอ ใหเ กิด ปะปนกับสว นอื่นท่ีมลี กั ษณะเหมอื นกันอาจถกู กลนื หรือถูกสวนอืน่ ท่เี ดนกวา จุดสนใจไดท นั ที ดงั ภาพตัวอยางหมายเลข 4 แยงความสาํ คญั ไป 12 3 4 5 คูมือครู 89

กระตนุ ความสนใจ สาํ รวจคนหา อธบิ ายความรู ขขยยาายยEคคxpววaาาnมมdเเขขาาใจใจ ตตรรวEวvจจaสสluออaบtบeผผลล Explore Explain Engage E×pand Expand Evaluate ขยายความเขา ใจ ใหน ักเรียนแตล ะคนหาภาพผลงานทศั นศิลป ตัวอยา ง การประเมินผลงานทัศนศิลป ทช่ี ่ืนชอบมาคนละ 1 ผลงาน โดยอาจจะเปน ผลงานจติ รกรรม ประตมิ ากรรม สถาปต ยกรรม ชอื่ ภาพ หรอื ภาพพมิ พกไ็ ด จากนัน้ ใหต ิดภาพผลงาน ทศั นศลิ ปลงบนฟวเจอรบอรด แลว ใหนกั เรยี นเขียน The Starry Night ประเมินผลงานทศั นศิลปด ังกลาว ตามหลักการ (ค.ศ. ๑๘๘๙) ประเมินงานทศั นศิลปท ่ีไดศึกษามา ศิลปน ตรวจสอบผล Evaluate ฟน เซนต วลิ เลยี ม ฟาน ก็อกฮ (Vincent Willem Van Gogh) ครพู ิจารณาจากการประเมินผลงานทศั นศิลป ดา นคณุ สมบัติ ของนักเรียน โดยพิจารณาวานกั เรยี นประเมินงาน ทัศนศิลป โดยนาํ หลักในการประเมนิ งานทศั นศิลป การรับรู : มกี ารใชท ัศนธาตทุ ่ีเปน เสนในลักษณะตา งๆ เชน เสน โคง เสนคด เสนนอน เสน เฉยี ง และใชส ีน้าํ เงนิ สดี าํ มาใชไดถ ูกตอ งมากนอ ยเพยี งใด สีเขยี ว สฟี า สีเหลือง และสขี าว เปน งานจติ รกรรมท่ีใชเทคนิคระบายสีอยางฉับไว เนอ้ื เรือ่ ง : มกี ารเขยี นภาพหมบู า น โบสถ ตนไม ภูเขา ทอ งฟา กลมุ เมฆ ดวงดาว และดวงจันทร ความรูสกึ เชงิ กายภาพ : ผลงานสะทอนความหนักแนน แข็งแรง อารมณความรสู กึ : เสน และการแสดงออกมีความเคล่ือนไหว นา กลัว อึดอดั ตน่ื เตน อา งองิ รปู แบบ : เปนผลงานจติ รกรรมแนวเหนือจรงิ ดา นความคดิ เชงิ ตีความ การเปรยี บเทียบ อุปมาอปุ ไมย : เปนภาพกลางคืนที่ชวนใหฝ นถึงดนิ แดนในจนิ ตนาการ ความคดิ และเจตนารมณ : ตอ งการสือ่ ถงึ ความงามของทิวทัศนท องฟา ในยามคาํ่ คืน ดา นการประเมินผล การตดั สนิ ใจเลอื ก : ชอบผลงานชนิ้ น้ดี แู ลวใหความรสู กึ นากลัว ชวนคดิ ฝน ใหเกิดจนิ ตนาการตางๆ เห็นดว ยหรอื ไมเ ห็นดวย : เหน็ ดว ยกบั คณุ คาท่ีนาํ เสนอผา นทศั นธาตุและการแสดงออก คุณคาของผลงาน : ศิลปนมีความกลาตัดสินใจในความคิดสรางสรรคของตน ผลงานมีความแปลกตา มีเอกลักษณ เฉพาะตวั ใชวิธีการเขยี นภาพดวยเสน สี เพือ่ สอ่ื เรอื่ งราว กลา วโดยสรปุ ภาพ The Starry Night หรือราตรีประดับดาว เปน ภาพท่ีแสดงใหเ หน็ ความเคลื่อนไหวของรอยแปรง ทศิ ทางกลมกลืนกบั ขอบทองฟา ตดั กบั ตนสนระยะใกล มีแสงสะทอ นของหลังคาบานและโบสถ สวนบรรยากาศบริเวณ ระยะไกลสุดของภาพ แสดงใหเ หน็ ดวงดาวทมี่ แี สงระยบิ ระยบั สขี องภาพคอนขา งรุนแรง แตกส็ ดใส สะทอ นอารมณของ ศลิ ปน ในขณะนน้ั เปน ภาพทแ่ี สดงความขดั แยง ระหวา งความรสู กึ ของตนเองและความเปน จรงิ ในโลกทฟี่ น เซนต วลิ เลยี ม ฟาน ก็อกฮ (Vincent Willem Van Gogh) ตองการ ๙๐ เกรด็ แนะครู บูรณาการเชอื่ มสาระ การประเมินงานทศั นศลิ ปสามารถบรู ณาการเชื่อมโยงกบั การเรยี นการสอน ครคู วรยกตวั อยางการประเมินและวจิ ารณงานทัศนศลิ ปม าใหนักเรยี นดู ของกลมุ สาระการเรียนรภู าษาไทย วิชาหลักภาษาและการใชภาษา ประกอบการเรยี นการสอน เพือ่ ใหน กั เรียนไดเ กิดมมุ มองใหมๆ และนาํ ไปประยุกต เรื่องการเขยี นวิจารณ เน่อื งจากการเขยี นเพอ่ื ประเมินและวจิ ารณงานศิลปกรรม ใชใ นการเขยี นประเมนิ ผลงานทัศนศลิ ปต อไป เชน เปน การเขยี นวจิ ารณเ พอ่ื ถา ยทอดความคิดเห็น ชี้จุดเดน จุดดอย ตลอดจน ความรสู ึกเก่ียวกบั ส่งิ ตา งๆ อยางสมเหตุสมผล มีขอ มลู สนบั สนนุ ความคดิ เห็น ภาพแมพระมาดอนนา พระเยซู และเซนตจ อหน อยางตรงไปตรงมา ไมมอี คติตอ สิ่งท่ีวจิ ารณ ดังนนั้ ผูว จิ ารณจะตอ งมีทักษะ (The Madonna and Child with The infant St. John) ในการพดู และการเขียนวจิ ารณเพ่ือชีใ้ หเ ห็นขอ บกพรอง พรอ มท้งั เสนอแนวทาง เทคนคิ สนี ํา้ มนั บนแผน ไม แกไขใหด ขี น้ึ จงึ จะถอื เปนการวจิ ารณเพื่อสรา งสรรค ผลงาน ราฟาเอล ซานซิโอ (Raphael Sanzio) แนวทางการวจิ ารณ แสดงรปู แบบความงามของภาพ โดยใช รูปคนเปนจดุ เดน มีความเว้งิ วา งของธรรมชาติเปน ฉากหลัง แสดงความต้นื ลกึ และระยะใกล - ไกล โดยใชแ นวทางของ ทศั นยี วทิ ยา และการจัดองคป ระกอบภาพในแนวกรอบสามเหลีย่ ม ซึ่งเปน ลักษณะ ความงามในการจัดองคป ระกอบศิลปท ่ศี ลิ ปนสมยั ฟน ฟศู ิลปวทิ ยาการนิยมกระทาํ กนั 90 คมู อื ครู

กกรระตะตนุ Eุน nคคgววaาgามeมสสนนใจใจ สสาํ ํารรEวxวpจจloคคrนeน หหาา ออธธบิ ิบEาาxยยplคคaวiวnาามมรรู ู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Evaluate Engage Explore Explain Expand Engage กระตนุ ความสนใจ กิจกรรม ศิลปป ฏิบัติ ๖.๑ ครนู ําตวั อยา งภาพผลงานทศั นศิลป 2 - 3 ผลงาน มาใหน กั เรยี นดู แลว ใหน กั เรยี นรว มกนั กิจกรรมที่ ๑ ใหน กั เรยี นชว ยกนั สบื คน ขอ มลู ตวั อยา งการประเมนิ ผลงานทศั นศลิ ปจ ากเวบ็ ไซตในอนิ เทอรเ นต็ ประเมินและวิจารณผ ลงานทัศนศลิ ปด งั กลาวดว ย กิจกรรมที่ แลว นาํ ขอมูลมาจดั ปา ยนเิ ทศ ความรูสึกของตนเองอยา งอสิ ระ จากนน้ั ครขู อ กิจกรรมที่ อาสาสมัครนกั เรยี นใหอ อกมานาํ เสนอการประเมิน ๒ ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายเก่ียวกับการประเมินและวิจารณงานทัศนศิลป แลวสรุปสาระ และวิจารณผลงานทศั นศลิ ปของตนหนา ชน้ั เรยี น สาํ คัญบันทึกไว จากนั้นใหฝ ก ปฏบิ ตั ปิ ระเมนิ งานทัศนศิลป จํานวน ๒ - ๓ ตวั อยางในช้ันเรียน ครูอธบิ ายเพม่ิ เตมิ วา การประเมนิ และวจิ ารณ ๓ ครคู ดั เลอื กภาพจติ รกรรมแบบรปู ธรรมมา ๑ ภาพ แลว ใหน กั เรยี นแตล ะคนทาํ การประเมนิ ผลงาน ผลงานทศั นศลิ ปจ าํ เปนตองมเี กณฑ หรอื หลกั จติ รกรรมดงั กลา วตามแนวทางทคี่ รผู สู อนกาํ หนด ผลการประเมนิ ทนี่ กั เรยี นทาํ เสรจ็ เรยี บรอ ยให ท่ีกาํ หนดไว หากนักเรยี นมเี กณฑท ีเ่ หมาะสม นําสงครผู สู อน และชัดเจนก็จะทําใหการประเมนิ งานทศั นศิลป มมี าตรฐานเปน ทย่ี อมรับมากขนึ้ ò. ¡ÒÃÊÌҧࡳ±¡ ÒûÃÐàÁ¹Ô áÅÐÇ¨Ô Òó§ Ò¹·ÑȹÈÅÔ »Š สาํ รวจคน หา เกณฑ คือ หลักท่ีกําหนดไว เพ่ือใชประกอบการวินิจฉัยในการประเมินและวิจารณงานทัศนศิลปใหมี Explore ความกระจา งชดั และใหผ ลของการประเมนิ และวจิ ารณเ ปน ทย่ี อมรบั ทง้ั น้ี เพราะโดยธรรมชาติ การสรา งสรรคผ ลงาน ใหน ักเรียนศึกษา คน ควา เก่ยี วกับเกณฑการ ประเมินผลงานทัศนศลิ ปและเกณฑก ารวิจารณ ทัศนศิลปในแตละประเภทจะมีอิสระทางดานความคิด การแสดงออก ตลอดจนเทคนิคและวิธีการ ซ่ึงถือไดวาเปน ผลงานทัศนศิลปม าหลายๆ รปู แบบ จากแหลง การเรยี นรตู างๆ เชน หนงั สือเรียน หอ งสมุด รปู แบบเฉพาะตัวของผสู รา งสรรคแ ตละคน ที่จะถา ยทอดลงไปในผลงานทศั นศลิ ป อินเทอรเน็ต เปนตน ดงั นนั้ การจะสรา งเกณฑก ารประเมนิ และการวจิ ารณค ณุ คา ผลงานขา งตน ใหม คี วามสอดคลอ งกบั ลกั ษณะ ของผลงานแตละแบบ จึงเปนเร่ืองที่กระทําไดไมงายนัก เน่ืองจากผูประเมินและผูวิจารณจะใชพื้นฐานความรู หรือทัศนคติของตนเองมาเปนเกณฑการประเมินและวิจารณงานทัศนศิลปไมได ดวยเหตุผลท่ีวาผลงานทัศนศิลป ประเภทตา งๆ มรี ปู แบบ(Form) เนอ้ื หา(Content) เทคนคิ วธิ กี ารทเ่ี ปน คณุ ลกั ษณะเฉพาะตวั ทางดา นรปู ธรรม(Realist) อธบิ ายความรู Explain และนามธรรม (Abstract) ผสมผสานอยู ดังน้ัน การท่ีจะประเมินและวิจารณผลงานทัศนศิลปไดอยางมีคุณภาพ จําเปนตอ งมีความรอบคอบและสรางเกณฑใหมคี วามเช่ือมโยงกนั ดังนี้ ครูตงั้ ประเด็นถามนกั เรียนวา ๒.๑ เกณฑการประเมนิ ผลงานทัศนศิลป • เพราะเหตุใดจึงตอ งมกี ารสรา งเกณฑ 1 เกณฑการประเมินผลงานทัศนศิลป ตองมีการกําหนดหลักการและตัวบงชี้ หรือดัชนีที่แสดงใหเห็นถึง การประเมินและวิจารณงานทัศนศิลป (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคดิ เห็น จุดเดน จุดดอ ย ตลอดจนความมีชีวติ ชวี าของผลงาน ซ่งึ เกณฑทีอ่ าจนํามาใชพจิ ารณาคณุ คา ของผลงานทัศนศิลป ไดอ ยา งอสิ ระ) • ถาไมม กี ารสรา งเกณฑการประเมนิ และวจิ ารณ จะประกอบไปดว ย งานทศั นศิลปจ ะกอใหเกดิ สิง่ ใด (แนวตอบ นกั เรียนสามารถแสดงความคิดเห็น ๑. มกี ารใชเ ทคนคิ ในการสรา งสรรคผ ลงานอยา งเหมาะสม เชน การลงมอื ปฏบิ ตั ดิ ว ยวธิ กี ารใดวธิ กี ารหนงึ่ ไดอยา งอิสระ) หรือการใชว ัสดทุ แี่ ตกตางกนั เปน ตน (มาก / ปานกลาง / นอย) ๒. มคี วามคิดในการสรางสรรคผลงานอยางเหมาะสม เชน การใชสื่อวัสดุ หรือวธิ กี ารใหมๆ ท่ีไดมีการ ทดลองทํา หรอื ศกึ ษามากอ น เปน ตน (มาก / ปานกลาง / นอย) ๓. มกี ารจดั ภาพตามหลกั การทางศลิ ปะอยา งเหมาะสม เชน การใชเ สน สี รปู รา ง รปู ทรง พนื้ ผวิ พน้ื ทวี่ า ง น้าํ หนักออ น - แก จังหวะและจุดสนใจ สัดสวน เอกภาพ เปนตน (มาก / ปานกลาง / นอ ย) ๙๑ แนวขอ สNอบTเนนOก-าNรคETดิ เกรด็ แนะครู เกณฑการวจิ ารณงานทัศนศิลปป ระเดน็ “หลกั ความลกึ ล้าํ ” หมายถึงส่งิ ใด ครเู นน ยา้ํ กับนกั เรียนวา งานศิลปะทผี่ ลิตออกมานนั้ ยอมมคี วามแตกตา ง 1. หลักทัศนธาตแุ ละความรูส กึ ที่ไดรับจากผลงาน ระหวางบุคคล เพราะเปนผลงานทเี่ กิดจากการท่ีแตล ะบุคคลดึงเอาการรบั รู 2. ความคดิ จนิ ตนาการ และความมงุ ม่ันภายใน ความประทบั ใจทไ่ี ดจากประสบการณในอดีตมาใชในการสรา งสรรคผลงาน 3. หลักทศั นธาตุและการจดั องคป ระกอบศิลป ดงั นนั้ จงึ เปน เรอื่ งยากทจ่ี ะทําใหผ ลงานออกมาในลักษณะท่เี หมือนกัน ถึงแมวา จะ 4. ความลกึ ลา้ํ ดานทกั ษะฝมือที่หนักแนนมน่ั คง ไดรับการสอนแบบเดียวกนั การประเมินผลงานทางศิลปะจงึ ควรเปน ไปในลกั ษณะ ของการชว ยใหผูสรางสรรคผ ลงานมพี ัฒนาการตอไปมากกวาจะทาํ ใหเ กดิ วเิ คราะหคาํ ตอบ ตอบขอ 2. เพราะเกณฑก ารวจิ ารณผ ลงานทัศนศลิ ป ความทอแท หรอื เบอ่ื หนายท่จี ะสรางสรรคผลงานตอไป ดานหลกั ความลกึ ล้ํา จะประกอบไปดวยการบรรยายและตคี วามผลงาน นักเรียนควรรู ทศั นศลิ ป ทง้ั ในแงความคิด ในแงการปฏิบัติ รวมท้งั ในแงจ นิ ตนาการ หรือ ความนยั ทซ่ี อนใหผ ูช มคนหา ซึ่งการวิจารณจ ะชว ยทาํ ใหผชู มสามารถเขา ใจ 1 ตวั บง ช้ี หรือดชั นี (Indicator) หมายถงึ ประเด็นที่จะใชบ อกทิศทางและ ความหมาย และเรอ่ื งราวตางๆ ได เปาหมายสาํ หรบั ใชใ นการวดั และประเมิน เพ่อื ใหท ราบถึงคณุ คา และคณุ ลกั ษณะ ของผลงานทัศนศลิ ปน ้นั คมู ือครู 91