2017 KW 4 NR 14 PASSENDAELE IN PDF

De KlaroenIMOS Een gezamenlijke uitgave van: KNFOV Interallied Military Organisation Sphinx- Regionale Brabant en van de Koninklijke Nationale Federatie van Oorlogsvrijwilligers Afdeling TienenDriemaandelijkse uitgave 4de kwartaal 2017 Nummer 14 PRO REGE, PRO PATRIA Australische soldaten, 29 oktober 1917. Foto van Frank Hurley.Verantwoordelijke uitgever: Johny Stiers - ‘t Stichelke 31 - 3320 Hoegaarden

Pagina 2 De KlaroenInhoud.Bladzijde 3: Woord voorafBladzijde 4: MededelingenBladzijde 5: De Kalender der HerdenkingenBladzijde 6 tot 09: Monumenten in onze streek: Kampenhout. Informatie ontvangen van de Heemkundige Kring KampenhoutBladzijde 10 tot 27: Een beetje geschiedenis10 tot 21: Deel 1: Buken (deelgemeente van Kampenhout) in augustus 1914; Informatie ontvangen van de Heemkundige Kring Kampenhout. Artikel verschenen in het Jaarboek Campenholt 2014 Zie ook www.campenholt.be22 tot 27: Deel 2: De Slag van Passendaele.

Pagina 3De Klaroen WOORD VOORAFBeste vrienden, van de oorlog. Een aangrijpend relaas zoals dat ook in vele andere gemeenten werd erva-Zoals u ongetwijfeld weet, de media hebben ren.het er de laatste tijd bijna onophoudelijk over Al de informatie werd ons bereidwillige over-gehad, heeft 100 jaar geleden de slag van Pas- gemaakt door de heer Gerry Croon van desendaele plaatsgevonden. heemkring Kampenhout.De derde slag om Ieper of de Slag van Passen- Ik wens hem hiervoor hartelijk te bedanken.daele, was niet de bloedigste uit de GrooteOorlog, maar wel de gruwelijkste! Het tweede gedeelte van deze rubriek handeltWO I kende drie grote veldslagen waarvan over de slag van Passendaele.later zou blijken dat ze volstrekt nutteloos wa-ren met als resultaat : nodeloos bloedvergieten: Ik maak van deze gelegenheid gebruik om ons- De slag aan de Somme in 1916 met een mil- jaarfeest in herinnering te brengen.joen slachtoffers; Dit jaar zal het doorgaan op 7 oktober in de- De slag bij Verdun later dat jaar met acht- feestzalen “Vogelzang” te Kumtich Tienen,honderdduizend slachtoffers; zoals dat ook de vorige jaren het geval was.- De derde slag om Ieper in 1917 met meer dan Om 11:00u is er een eerste samenkomst vooreen half miljoen slachtoffers. de jaarlijkse algemene statutaire vergadering.Zowel aan de Somme als in Ieper was Douglas Na de statutaire vergadering zullen de erete-Haig (The Butcher) opperbevelhebber voor de kens worden uitgereikt.geallieerden. Let wel, dit is enkel toegankelijk voor de ledenDouglas Haig heeft als bevelhebber een moor- van Imosphinx Academy Belgium, Regionaledende onderschatting gemaakt van de vijand! Brabant.Tegen alle logica in heeft hij duizenden jongemannen de dood ingejaagd, koppig volhou- Vanaf 12:30u begint ons jaarlijks banket voordend aan zijn tot mislukken gedoemd plan. de beide patriottische verenigingen ImosphinxZijn tegenstrever, Kolonel Van Lossberg, de Academy Belgium Regionale Brabant én deverdedigingsexpert van het Duitse Rijk kende Koninklijke Nationale Federatie der Oorlogs-de aanvalsplannen en had de verdediging aan- vrijwilligers Afdeling Tienen.gepast aan de oude aanvalstactiek van Haig, U heeft ondertussen allemaal hiervan een uit-met het gekende resultaat! nodiging ontvangen!In deze Klaroen hebben we een artikel hieraan Uiteraard hoop ik u allemaal hierop te mogengewijd. verwelkomen.In de rubriek “Een beetje geschiedenis” wordt Johny Stiersin het eerste gedeelte een overzicht gegeven Voorzitter. KNFOV Tienenvan de gebeurtenissen in Buken, (een deelge- Waarnemend Voorzitter IMOS Reg. Brabant.meente van Kampenhout), van de eerste dagen

Pagina 4De Klaroen MEDEDELINGEN1. De algemene statutaire vergadering van Imos Regionale Brabant zal dit jaar plaatsvinden op 7 oktober om 11:00u. in de feestzalen Vogelzang te Kumtich—Tienen.2. Het jaarlijks banket van Imos en KNFOV zal doorgaan op dezelfde datum om 12:30u. in de feestzalen Vogelzang te Kumtich—Tienen.3. De leden die recht hebben op een ereteken zijn hiervan verwittigd en kun- nen het ereteken en/of het brevet bestellen. Bij de voorzitter.4. Voor Imos wordt het reglement van inwendige orde volledig herwerkt door een beperkte werkgroep. Het hoofdstuk van de eretekens moet evenwel nog worden aangepast. Van zodra dit op punt staat zal u een exemplaar worden toegezonden.5. Er wordt nog steeds een vaandeldrager voor KNFOV gezocht. Als er kandidaten zijn maken die zich kenbaar bij de voorzitter.6. Deelnemers aan de plechtigheden en herdenkingen melden dit aan de be- stuursleden om desgevallend in groep te vertrekken.Belangrijke datums in dit kwartaal:Feestdagen: 01/11/2017: Allerheiligen; 11/11/2017: Wapenstilstand; 25/11/2017: 1° Kerstdag.Overige interessante data: 04/10/2017: Dierendag; 29/10/2017: Begin wintertijd 03:00u wordt 02:00u. 31/10/2017: Halloween; 11/11/2017: Sint Maarten; 15/11/2017: Koningsdag; 15/11/2017: Feestdag van de Duitstalige Gemeenschap; 05/12/2017: Sinterklaas; 24/12/2017: Kerstavond; 31/12/2017: Oudejaarsavond.

Pagina 5 De KlaroenKALENDER DER ACTIVITEITEN—HERDENKINGEN—PLECHTIGHEDENDATUM UUR PLAATS OMSCHRIJVING17/02/17 Leuven19/02/1726/02/17 Marche-Les-Dames04/03/1714/03/17 11:00u. Kortenaken Verbroederingsfeest24/3/17 11:00u.07/04/17 19:00u Leuven Herdenking Vliegende Kanonniers23/04/17 09:30u.28/04/17 11:00u Vissenaken Herdenking oorlogsslachtoffers04//05/1708/05/17 15:00u Heverlee Herdenking geheim leger08/05/17 15:00u27/05/17 16:00u. Brussel Dag van de Veteranen (Onbekende Soldaat)02/06/17 17:00u.10/06/17 Boortmeerbeek Herdenking10/07/17 09:00u21/07/17 Heverlee Herdenking Militair Kerkhof22/07/17 10:00u.06/08/17 Willemstad (NL) Herdenking Rhenus 127 Willemstad13/08/17 09:00u18/08/17 11:00u Tienen Bevrijding25/08/17 12:30u01/09/17 11:00u. Ransberg Bevrijding03/09/17 18:00u.09/09/17 14:15u. Henri-Chapelle Herdenking10/09/17 ?13/09/17 10:00u. Tienen BBQ Verbroedering28/09/17 ?07/10/17 14:30 Tienen Plechtigheid wijlen Pierre Gasia14/10/17 Zoutleeuw Herdenking bemanning Canadese bommenwerper04/11/1709/11/17 Tienen Nationale Feestdag11/11/1712/11/17 Kortenaken Waanrode Nationale Feestdag15/11/1725/11/17 Nieuwpoort Nationale Hulde Kon ing Albert 1 Linter-Orsmaal Herdenking Slag aan de Kleine Gete St.Margr.Houtem Herdenking slag van St.Margriete Houtem en Grimde Kersbeek Herdenking Leuven Herdenking verwoesting/bevrijding Leuven Webbekom/Assent Herdenking Hilaire Gemoets Breda (NL) Jaarfeest Imos Regionale Kust, Brugge, Nederland Borloo Herdenking Tienen Atheneum Dag van GL en OF Veltem-Beisem Herdenking militaire begraafplaats Tienen Jaarfeest IMOS Regionale Brabant en KNFOV Tienen Banket Tienen-Oplinter Jaarfeest Verbroedering Hoeleden Te Deum en Herdenking Jos Holsbeek Oplinter Herdenking Kerkhof Tienen Herdenking Hakendover Herdenking Tienen Te Deum Koningsdag Hoegaarden Herdenking Paramor

Pagina 6De KlaroenMONUMENTEN IN ONZE STREEKOorlogsmonument in KampenhoutIn de tuin voor Villa Lucie staat een opvallend oorlogsmonument: een moeder metgeknielde zoon aan haar zijde, die een bloemenkrans in zijn handen houdt. Demoeder kijkt naar beneden, terwijl de jongen in de verte tuurt, tevergeefs wachtendop de terugkeer van zijn vader van het front.Het beeld werd gemaakt in opdracht van het toenmalig gemeentebestuur.Hiervoor werden beeldhouwer F. Vandewoude en architect V. Lichtert aangesteld.Hun namen staan onderaan in de sokkel gebeiteld.Het monument werd plechtig ingehuldigd op 11 november 1951.Het monument draagt de namen van de soldaten en burgers die gesneuveld zijn inbeide wereldoorlogen.Daarnaast zie je tegen de voorgevel van Villa Lucie ook een gedenkplaat met denamen van de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog.

Pagina 7De Klaroen MONUMENTEN IN ONZE STREEKOorlogsmonument in BergKlassieke gedenkzuil, werk van beeldhouwer A.Smet uit Berchem die zijn inspira-tie vond in een justitiepaal die in 1904 was teruggevonden bij werken aan de toen-malige Dorpsstraat (nu de Bergstraat). Deze paal bevindt zich links van de Sint-Servaaskerk en draagt het wapenschild van de familie van Steelant, heren vanBerg in de 18de eeuw. Het schild wordt gedragen door twee windhonden en wordtbekroond met een harnas en een hertenkop.Het monument werd in 1920 geplaatst door aannemer Jules Sermeus uit Schaar-beek op de plek waar men veronderstelde dat vroeger de justitiepaal had gestaan.Bij de aanleg van de parking in 1970 werd het rechts van de kerk geplaatst. Hetmonument draagt de woorden:\"Bergh aan zijn roemrijke helden\" met de namen van zeven soldaten en één bur-ger, gevolgd door:\"Gevallen voor het vaderland\".

Pagina 8De KlaroenMONUMENTEN IN ONZE STREEKOorlogsmonument: Huldemuur van BukenOp 20 augustus viel het Duitse leger met zijn ‘Doodskop-Uhlanen’ Buken binnen.Als gevolg hiervan stonden binnen enkele dagen de Sint-Antoniuskerk, pastorie,school en andere woningen in brand. Dit was een vergelding voor de vertraagdeopmars van het Duitse offensief, maar ook een reactie op de valselijke betichtingdat Bukenaars vanuit de kerktoren op de Duitsers zouden geschoten hebben. Op26 augustus 1914 werd de toenmalige pater Sombroek, helper van pastoor DeClerck, samen met 10 andere dorpelingen, neergeschoten tegen de muur van de hetkasteel de Muelenaere.Op 8 mei 1988 werd tussen kerk en pastorie een licht gebogen gedenkmuur opge-richt. Deze symboliseert de muur van het kasteel. De namen van al de Bukense ge-sneuvelden uit beide wereldoorlogen werden hierop aangebracht in marbrietenplaatjes, met centraal de grafplaten van pastoor De Clerck (gefusilleerd op 27 au-gustus 1914 nabij Kampenhout-Sas) en pater Sombroeck. Het initiatief tot oprich-ting van dit monument kwam van het feestcomité ‘Tria Secula Bukenholt’ oftewel‘3 eeuwen Buken’, gesticht om de 300ste verjaardag van Buken te vieren.

Pagina 9De KlaroenMONUMENTEN IN ONZE STREEKOorlogsmonument van NederokkerzeelHet monument tegenover de ingang van de Sint-Stefanuskerk van Nederokkerzeelwerd geplaatst na 1918 ter nagedachtenis van de gesneuvelden.Het monument is opgetrokken in blauwe hardsteen. Het is opgevat als een obeliskmaar dan bovenaan bekroond met een kruisbeeld. Het geheel is met een sierkettingomheind. De volgende drie namen van gesneuvelde soldatenEduardus Hermanus Verhoeven, Frederik Verbelen en Petrus Leopoldus De-boeck.Op het monument staan onder andere het wapenschild van België en het opschrift:“Zij wilden wat was recht en wonnen wat zij wilden”. Deze tekst is een fragmentvan een gedicht, opgesteld door dichter Karel Lodewijck Ledeganck (1805-1847)en op muziek gezet door Peter Benoit (1834-1901) en vertaalt de eis van de Vla-mingen tot rechtsherstel van het Nederlands. Na 1919 deed het Nederlands als ge-lijkgerechtigde met de Franse taal haar intrede in onder andere het parlement, derechtbanken en het leger, terwijl er nieuwe taalwetten kwamen om ook in het lageren middelbaar onderwijs het gebruik van talen op meer rechtvaardige wijze te re-gelen.

Pagina 10De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISBUKEN, AUGUSTUS 1914: verplicht om Duitse soldaten en officieren te huis-de stille getuigen ...Gerry Croon vesten en te voeden in de (nog) niet uitgebrande woningen, terwijl ze zelf in de stal of buiten voor deWoensdag 19 augustus 1914: Duitse deur moesten overnachten.soldaten in Buken Zonder enige vorm van protest, op aangeven van een officier werden willekeurig enkele mannen uitVerschillende getuigenissen maken melding dat op hun huis meegenomen. Deze mannen, veelal land-woensdag 19 augustus de eerste Duitse soldaten bouwers, moesten op hun knieën zitten achter hetin Buken en Veltem aankwamen. Dan al werden huis van Marie Van Horenbeeck, op vijf meter af-huizen in brand gestoken. stand van een vuurpeloton. Volgende mannen waren de eerste willekeurigeBuken voor de inval van het Duitse leger in 7914, met zicht op de slachtoffers van de Duitse invalte Buken:kerk en Bukenstraat (toen Haachtstraat). - Joannes Baptiste ('Jean') Bosmans, vader vanMet dank aan Jean-Marie Verhulst voor deze unieke foto. zes kinderen Heel zijn gezin wierp zich al smekend op de knieënDonderdag 20 augustus 1914: De eerste om hun vader/man te sparen. Een soldaatslachtoffers beloofde om hem terug te brengen. - Franciscus Eduardus ('Edouard') Piot , vaderHet Duitse leger, geërgerd door de vertraagde op- van twee kinderenmars doorheen het koninkrijk België richting Parijs, Mathilde De Keyser getu¡gde op 29 maart 1915 dathield een schrikbewind onder de burgerbevolking. haar man Eduard Piot doodgeschoten was op 20Vooral de angst voor de zogenaamde 'franctireurs', augustus, dit terwijl zijn overlijdensakte de datum 25vrijschutters of gewapende burgers, maakte dat de augustus om 19 uur te Veltem vermeldt. DeDuitse soldaten de bevolking onmenselijk behandel- aangifte van deze overlijdensakte werd gedaan doorden. Elke willekeurige beschuldiging, gaf aanleiding Cornelius Piot (vader van Eduard, 62 jaar entot buitensporig geweld of willekeurige executies. Zo landbouwer) alsook Hendrik Goovaerts (geen fami-ook te Buken ... lie, 5L jaar en landbouwer). Het kind van 2 jarenOp donderdag 20 augustus 1914 omstreeks 9 uur oud van Mathilde is later door het been geschotendeed het Duitse leger verder haar intrede te Buken. geweest, allicht op 25 augustus 1914;Ze kwamen van de Steenweg Mechelen-Leuven, uit - Ludovicus Joannes Baptista ('Jean-Baptiste')de richting van Aarschot, Leuven en ook uit de rich- Mommderts, vader vdn zeven kinderen,ting van Tildonk over de velden. De soldaten wer- Vader Louís Mommaerts, in ballingschap te Snelle-den voorafgegaan door vluchtelingen uit deze ste- gem (september 1914), bevestigde dat de Duitsersden en omstreken. zijn zoon doodgeschoten hadden. Het tijdstip ver-Hun eerste bekommernis bestond erin de huizen meldde hij niet. Ook zijn overlijdensakte vermeldtbinnen te dringen en de kasten leeg te plunderen. 'overleden 25 augustus I914 om 19 uur te Veltem'.Bier en likeuren werden 'afgedronken'of lieten ze'af- - Petrus Edwordus ('Edouard') Goovaerts, vaderlopen'. Ze staken een aantal huizen in brand, de van drie jonge kinderengetuigenissen spreken over twaalf tot achttien hui- Amelia Woukier getuigde dat 's avonds op 20 au-zen. Amelia Woukier (toen 34 jaar oud) maakt mel- gustus 1914 Goovaerts, Bosmans, Piot ending dat omstreeks 4 uur enkele huizen in brand Mommaerts neergeschoten werden.stonden. Omstreeks 6 uur werd Amelia bedreigd Op een andere plaats dan waar deze vier eerst ver-met de dood, haar huis werd driemaal doorzocht. melde mannen stierven, werden omstreeks 11 uurDe Bukenaars werden de daaropvolgende dagen ook nog de volgende twee mannen gefusilleerd; - Ludovicus Petrus ('Louis') Von Gorp, vader van zes kinderen Louis van Gorp werd doodgeschoten op de Leuven- se Steenweg omdat hij een vluchtend paard pro- beerde tegen te houden. - Jan Georges ('Edouard') Huygens, schoonbroer van Louis Van Gorp, uit Wezemaal . Ondertussen werden andere burgers van de wijk Vierstraten op 20 augustus omstreeks 17 uur, onder bedreiging om gefusilleerd te worden, afgevoerd richting kasteel van Wilder. Ook te Wilder werden inwoners gedwongen hun huizen te verlaten.en de groep te volgen.

Pagina 11De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISOp de velden in de buurt van het kasteel van Wilder en hebben mij in den kelder van 't gemeentehuiswerden twee inwoners van Wilder geëxecuteerd, die gezet en om 8 à 9 uren 's morgens zijn wij weer los-men kan identificeren als ouderling Judocus Hen- gelatendrickx en mentaal gehandicapte Jan Hendrik Vol- Ook ter hoogte van Kampenhout-sas en de Bos-kaerts. straat lieten de Duitsers de inwoners niet onge-Toen de groep met vluchtelingen uit Buken en Vier- moeid. Op 20 augustus staken de Duitsers 6 huizen in destraten aankwam te Wilder, werden ook daar men- Bosstraat in brand alsook 2 huizen aan het sas, zonder enige reden.sen uit hun huizen gehaald, waaronder de genaam- Vrijdag 21 augustus 1914: Te Wilder & pesterijende Volkaerts (48 jaar, wonende op een boerderij te jegens pastoor De ClerckWider bij zijn zuster) en Hendrickx 77'jaar oud, wo- Op 27 augustus ging de strooptocht onverminderd voort. Omstreeks 3 uur in de vroege ochtend wer-nende tegenover Volckaerts, slechtziend). den pastoor Henricus De Clerck en pater Vincentius Sombroek (Minderbroeder-Conventueel) aangehou-Op het moment dat de Duitsers voorbij marcheer- den. Met de armen omhoog moesten ze getuige zijnden, was Hendrickx ten huize van Volckaerts aan- van de plundering van de pastorij.wezig. De twee hulpbehoevenden wisten niet goed Omstreeks 6 uur in de ochtend werden De Clerckaan te sluiten bij de rijen van de overige groep en Sombroek naar het zusterklooster [nu Malper-vluchtelingen. Ter hoogte van het kasteel van Wil- tuus] gedreven.der, werden deze twee ongelukkigen uit de groep Daarna werden ze naar Wilder gedreven, samengehaald en na een kort schijnproces 30 meter ver- met andere inwoners van Buken. Allicht ging hetder in een veld geplaatst en geëxecuteerd. Dit ge- parcours via de (huidige benamingen): Bukenstraat,beurde omstreeks 18 uur op 20 augustus 1914. De Schoonstraat, Balkestraat en zo naar de Wildersesoldaten bekommerden zich verder niet om de lij- Dreef.ken. Halverwege het parcours kon de pastoor niet meer.Bertha Van Den Bosch werd omstreeks 8 uur aan- Dit was omstreeks 10 uur. Twee soldaten zettengehouden in haar huis. Ze moesten de straat op om hem daarom op een munitiewagen. lets verderopte fungeren als levend schild, samen met haar kind werd de pastoor op de grond gegooid (sommigevan 3 jaar. getuigen spreken van in een beek of op een stapelDe Duitse soldaten hadden schrik dat er op hen ge- stro) in de Balkestraat, mogelijk ergens ter hoogteschoten zou worden. ln de buurt van de kerk moes- van Poels[?] (Balkestraat) of ter hoogte van weduweten ze in de nacht van 22 op 21 augustus buiten Volckaerts (dit is gelegen op de grens met Erps enslapen. Bertha zag die nacht twee Duitse soldaten Kampenhout). Vier soldaten tilden hem op, aan ie-de kerk binnengaan. Niet veel daarna hoorden ze dere arm en been een soldaat, en dropten hem inschoten weergalmen tussen de klokken van de to- het veld. Ze bedreigden de pastoor hem dood teren. De dag erna, 21 augustus, werd verteld dat de zullen schieten, aangezien hij vanuit de kerktorenpastoor op hen geschoten zou hebben. op de Duitsers geschoten zou hebben en hierbij vierUit de getuigenissen blijkt dat de inwoners te pas en Duitsers gedood zou hebben. Een officier bedreigdete onpas gegijzeld werden op velden, in schuren, hem met een revolver, maar een andere officierklooster of in de kelder van het gemeentehuis (zoals kwam tussenbeide zeggende dat omwille van zijnLouis Mommaerts getuigde). zwakke toestand er niet geschoten zou worden. NietSoms was dit voor één nacht, soms langer. Meestal veel later raapten vier soldaten de pastoor op enwerden de gegijzelden hierbij water geweigerd. tilden hem op een kanonwagen en namen twee sol- daten naast hem plaats.Petrus Vanderwilt noteerde in ballingschap te Die vrijdagnamiddag, 21 augustus 1914 hadden deSnellegem (23 september 1914): Duitse Uhlanen een 200-tal vluchtelingen uit Buken,'lk ben gevangen genomen in een veld en ik heb 2 Tildonk en Veltem samengedreven op de veldenpersonen zien doodschieten op Wilder in de dreef aan de dreef van het kasteel van Wildervan den Baron de Vinck alwaar zij mij eenen nacht Ter hoogte van het kasteel van Wilder, werd de pas-gehouden hebben. lk ben des morgens [21 augus- toor vrijgelaten en ging deze terug naar Buken.tus 1914 losgelaten maar des avonds hebben zij mij De Conventueel en overige gegijzelden werdenterug uit mijn woning komen halen en hebben mij naar Kampenhout geleid en daar vastgehouden on-weeral gevangen gezet in eene schuur op Velthem der Duits toezicht. De gegijzelden, ongeveer 200 inalwaar wij bewaakt werden door een aantal solda- totaal, werden tot zondag 23 augustus gevangenten met de bajonet op 't geweer. Onzen Eerw. Heerpastoor was bij ons ook gevangen maar doorschoon woorden hebben zij hem weeral losgela-ten .'s Morgens zijn wij dan weeral losgelaten maarop nen anderen nacht hebben zij mij terug gehaald

Pagina 12De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISgehouden te Kampenhout. Om hem bij te staan in zijn parochiale taken, kon hijOmstreeks 14.30 uur kwam hij Ursula Jacobs rekenen op een Conventueel uit Leuven, de in Ne-(huisvrouw uit Tildonk) tegen in de Balkestraat. ln derland geboren Vincent Sombroek.haar getuigenis achteraf vertelt Ursula dat de pas-toor 'gansch beslijkt, overstampt en overslagen'was. Zondag 23 augustus 1914: Terug naar BukenDe pastoor vertelde haar dat hij mishandeld was endacht niet meer lang te zullen leven. Op zondag 23 augustus omstreeks 6 uur ' s mor-Diezelfde nog avond, 21 augustus, werd de pastoor gens mochten de 200 gegijzelden teruggaan naaropnieuw geviseerd. Hij werd een touw om de lenden hun dorpen, hieronder ook pater Vincent. Maar hijgedaan en voortgetrokken door twee soldaten door- kreeg toen een slag op zijn oog en liep hierbij eenheen een veld ergens in het centrum van Buken. erg letsel op. Hij vreesde zelfs dat hij dit oog zouDeze werden voorafgegaan door een kruis(drager) verliezen, getuigde Henri.van de Mosen. Pater Vin-en Duitsers met een accordeon (of harmonica), tam- cent Sombroek mocht deze kwetsuur van de Duit-boer en cornet (of hoorn). De soldaten parodieerden sers laten verzorgen bij een dokter te Til-religieuze gezangen en simuleerden een processie. donk,Béhault de Carmois. Hij diende binnen het uurAls de pastoor zich verweerde, volgden er kolfsla- terug te zijn te Buken. Ondanks degen. aanmaningen van de dokter en Urselinen van Til-Na een uur moest de pastoor zich ophouden in een donk om daar te blijven, vertrok Sombroek plichts-schuur. Om 22 uur werd De Clerck vrijgelaten. bewust terug naar Buken om zijn pastoor en dorpe-Hij vroeg omstreeks 22 uur gastvrijheid bij een buur lingen bij te staan Hij zal later deze nobele beslis-(tegenover de pastorij), bij het gezin Goossens- sing met zijn leven bekopen.Vrijdaghs en verbleef aldaar tot dinsdagnamiddag De pastoor hield het bed en verbleef sinds 21 au-25 augustus.De mensen uit Buken en omstreken die naar Kam- gustus bij Goossens, maar was zoals eerderpenhout moesten optrekken, bleven voorlopig daar. vermeld verplicht om briefjes te schrijven voor deGedurende de nacht (van 21 op 22 augustus)werden deze 50 à 200 gegijzelden (waaronder ook inwoners van Buken in opdracht van de Duitsers.August Goossens, huisvader te Buken) opgeslotenergens in een voorraad schuur te Kampenhout. Ge- Hierin stond de verplichting om alle werktuigen in tedurende de dag werden ze verzameld op een veldwaar ze afwisselend op 'commando' op de knieën leveren (zoals schoppen, messen, vorken, ... ).moesten zitten en dan weer gaan liggen, plat op debuik. Dit veld was gelegen achter het huis van nota- Indien al dit materiaal niet op een afgesproken uurris De Meyer. De soldaten dreigden ermee de bur-gers hun oren af te snijden, de tanden te breken of ingeleverd zou zijn, zou het dorp in brand gestokende nagels uit te trekken. De zoon van notaris De worden. Kinderen werden opgedragen deze briefjesMeyer, Charles De Meyer en Georges Frix, beide te verdelen onder alle huizen. Enkele burgers wer-Kampenhoutse knapen van 16 jaar werden zwaar den gegijzeld in de kelder van het gemeentehuismishandeld, onder het excuus dat ze geschotenhaddenZaterdag 22 augustus 1914: 'Visietkaartjes'Adelia Vanden Wijngaert ging zaterdag 22 augus-tus omstreeks 9 uur langs ten huize August Goos-sens.Pastoor De Clerck verbleef toen hier en was in op-dracht van de Duitsers briefjes aan het schrijven. Hijdeed dit op 'visietkaartjes'.De pastoor was' deerlijk gesteld en kloeg dat hij veelmishandeld en geslagen geweest was'. De eerwaar-de pastoor De Clerck, 57 jaar, ziek en enkele maan-den bedlegerig. Hij was diabeet, had een wondeaan zijn linkerbeen. Een teen van zijn voet zou om-wílle van gangreen door de dokter van Tildonk, Bé-hault du Cormois, geamputeerd zijn.

Pagina 13De Klaroen EEN BEETJE GESCHIEDENISMaandag 24 augustus 1914: Te Assens-Driesch Op dinsdag 25 augustus in de namiddag kwam het 86°\" regiment van de Pruisische infanterie het dorpOp 24 augustus werden alle mannen die woonden binnen. ln het dorp werd een tijdlang een opschriftop het gehucht Assens-Driesch, gevangen geno- bewaard met '86d R. brandstichte : le 86 Reg. ln-men waaronder ook burgemeester Torfs. Toen alle cendia'. Zonder enig woord te zeggen, drongenmannen uit hun huis gezet waren, werden er drie deze soldaten binnen in de huizen, zochten alles afvrijgelaten. Torfs, Stroobants en vier anderen wer- en trokken zich dan terug in hun kampement achterden naar een Duits kamp geleid onder het voor- het klooster.wendsel dat ze geschoten hadden. Na een verho- Wederom werden de burgers en vooral de pastoorring werden ze allen terug vrijgelaten, uitgezonderd ervan beschuldigd op de Duitsers geschoten te heb-één niet bij naam genoemde man, die pas de dag ben. De burgers probeerden om de Duitsers ervanerna terug naar huis mocht keren. te overtuigen dat dit onmogelijk was. Alle wapens waren immers al ingeleverd aan de Belgische auto-Dinsdag 25 augustus 1914: Duitse frustratie, ter- riteiten en alle huizen waren door de Duitsers door-reur te Buken zocht. Verder argumenteerde de bevolking dat de Duitsers op een fatsoenlijke wijze zijn behandeld enOp 25 augustus 1914 deed het Belgische leger een dat de pastoor al maanden bedlegerig was, maaruitval vanuit Antwerpen richtíng Mechelen, met het niets mocht baten.doel de Duitse opmars naar Frankrijk te verstoren.Kampenhout-sas lag in de vuurlinie. De Duitsershadden over de Vaart kasteel Van Fierland (nu af-gebroken) gekozen als hoeksteen voor hun verdedi-ging te Kampenhout-sas. Op 25 augustus probeer-de de Belgische 2d\" Legerafdeling tevergeefs debrug van Kampenhout-sas te veroveren (als onder-deel van de 'Eerste Uitval') met hevige gevechtenen verliezen aan beide kanten tot gevolg. Dezestrijd werd echter opgegeven op 26 augustus 1914.Ook Leuven brandde op 25 augustus! Duitse troe-pen vluchtten uit Leuven. Vele huizen langsheen desteenweg Mechelen-Leuven stonden in brand. Hetvee verbrandde levend in de stallen. Het gekrijs vande arme beesten versterkte het verschrikkelijk spek-takel dat Buken te wachten stond.Zicht op Kampenhout Sas na de gevechten van augustus 1914 De kerk van Buken, in brand gestoken op 25 augustus 1974(Foto Legermuseum Brussel) (Foto: Legermuseum Brussel) Ook ter hoogte van de Vierstraten werden 3 huizen aan het begin van de Bosstraat en 5 huizen aan Kampenhout-sas in brand gestoken. Sommige ge- tuigen spreken van een totaal van 19 verwoeste woningen. Hieronder ook de woningen van Jean Verryt (boswachter) en van Corneille Van Dessel (landbouwer). Ook de molen werd op 25 augustus 1914 in brand gestoken.

Pagina 14De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISVele Bukenaars probeerden te vluchten, maar wer- de familie Dietens. Sommige soldaten riepen: 'doodden met geweld bij elkaar gedreven op een veld ze', terwijl anderen riepen:'neen, laat ze in vuur om-nabij het centrum van Buken, waar men verplicht komen'werd te liggen, het gezicht op de grond en de armen Op dinsdag 25 augustus vonden volgende Buke-uitgestrekt. Tijdens deze uren, gingen het gemeen naars door toedoen van Duitse soldaten de dood:tehuis (met jongensschool), de kerk en de pastorij in ' Engelbertus Vanderborght en zijn twee zonenvlammen op, nadat de soldaten de brandkasten Cornelius Prosper en Johannes Franscisusopengebroken en geledigd hadden. De meisjes- - Petrus Joseph Lambrechts en zijn drÍe zonenschool en het klooster bleven gespaard. (Antonius Eduardus, Jacobus Ludovicus en Ferdinand Bernardus) - Franciscus Edwardus Lambrechts niet te ver- warren met de zoon van eerder genoemde Joseph Lambrechts) ' Rosalie Verstraeten ' Henricus Franciscus ('Henri') Dekeyser - Remigius ('Remy') Poets (bijgenaamd Pierre Wouters) - Theodorus Stroobants - Petrus Augustus Verbiest Een meisje van twee jaar oud, gedragen door haar moeder Mathilde De Keyser kreeg een kogel in het bovenbeen. Ook de moeder van Mathilde raakte gewond.De opengebroken brandkoffer in de kerk van Buken G. Behets uit Buken getuigde later dat hij op 25(Foto: Legermuseum Brussel) augustus 's avonds negen onschuldige burgers heeft zien doodschieten. Niemand had iets mis-De molen op Vierstraten, verwoest op 25 augustus 1914 daan, een officier duidde willekeurig de ongelukkige(Foto: Legermuseum Brussel) aan. Na de executie schepten de soldaten er ge- noegen in om de stervensbewegingen van de ge-Er heerste een ongekende chaos, zo kan men aflei- ëxecuteerden op een spottende manier na te spe-den uit de getuigenissen. Het gezin van Joseph len.Vanden Wijngaert, wiens huis als eerste in brand Over sommige van deze ongelukkigen kunnen uitgestoken werd, vluchtte langs de achterdeur. Van de overgebleven getuigenissen volgende feitentuin op tuin ontvluchtte men het dorp. Het gezin gereconstrueerd wordenstootte op een patrouille, maar deze lieten hen on- - Engelbertus Vanderborght en zíjn twee zonengedeerd en groetten hen zelfs. Helaas stootte het Cornelius Prosper en lohannes Franscisusgezin daarna op een automobiel met zes Duitse De familie Vanderborght bestond uit negen perso-officieren die uit de richting van Veltem kwamen. De nen (ouders en zeven kinderen). De familie werd hetauto haalde de patrouille in, onmiddellijk werd het huis uitgejaagd de straat op, waarna het in brandvuur geopend op de familie Vanden Wijngaert. De gestoken werd. Moeder Amelie Mathijs keek achter-kogels sloegen rondom hen in de grond, terwijl de om naar haar kinderen, maar moest dit gebaar be-dakpannen van de omliggende huizen in stukken kopen met een zware kolfslag van een geweer, zo-vielen. dat ze neerviel. Met de armen omhoog moesten zeDe soldaten vervolgden hun plunderingen en brand- de straat oplopen. Vader Vanderborght en zonenstichtingen. Zo kwamen ze ook aan bij het huis van Prosper (23 jaar) en Frans (28 jaar) werden zon- der enige reden doodgeschoten. Twee jonge dochters (Elisa en Rosalie) wilden zich ook redden, als ze plots hun vader om water hoor- den roepen in een gracht. Ze haastten zich naar hun vader, maar werden belemmerd door de Duit- sers en bedreigd met de bajonet. Ondanks hun verzoekbeden, mochten de meisjes hun vader niet helpen en werden ze samengedre- ven op een veld, omringd door soldaten.

Pagina 15De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISTheophile Vande Velde was getuige (terwijl hij zelf - Franciscus Edwordus Lambrechtsal gegijzeld zat op een veld) hoe voor zijn huis va- Christine Lambrechts getuigde dat haar drieder Vanderborght en zijn twee zonen doodgescho- broers de handen op de rug gebonden werden. Deten werden op die bewuste dinsdag. Duitsers bedreigden hen met hun wapens en menKarel Vande Velde, zoon van eerder genoemde, smeekte om genade. Men schreeuwde naar de bur-heeft moeten helpen om de lichamen van deze drie gers: 'Jullie hebben geschoten, jullie zullen gefusil-ongelukkigen in een gracht te gooien. leerd worden'. Ze zat samen met andere burgersDe vrouw van Engelbertus Vanderborght getuigde aan de kant van de weg met de armen omhoog enhierover in ballingschap te Ardooie (21 september zag zo hoe verschillende inwoners weggeleid wer-1914) het volgende: den.'De Duitschers hebben mijn man en de zeven kinde- De twee broers van Eduard Lambrechts (namelijkren uit het huis gejaagd,het dan in brand gestoken. Jan Baptist en Alphons Lambrechts) getuigdenlk zag eens om naar mijne kinderen, doch ik kreeg later dat op 27 augustus 1914 Jules Lambrechtseenen geweldigen kolfslag van het geweer dat ik (de vierde zoon van Joseph Lambrechts), verklaar-omver vloog. Op straat hebben zij mijn man en twee de dat een Duits soldaat (mogelijks een officier) eenzoons doodgeschoten. Zij hebben ons dan twee schot gelost had, aan de andere kant van de steen-dagen gevangen genomen en in het veld moeten weg dan waar het huis van Jules Lambrechts stond.blijven bij de soldaten, doch ik heb niet mishandeld Hierop werden de huizen in brand gestoken, de be-geweest.' woners gevangen genomen, mannen de handen op- Petrus Joseph Lambrechts en zijn drie zonen de rug gebonden en tien van hen werden neerge-(Antonius Eduardus, tacobus Ludovicus en Fer- schoten (waaronder dus ook de broer van Christi-dinand Bernardus) ne, Jan Baptist en Alphons, zijnde EdouardVader Lambrechts en zijn drie zonen zochten hun Lambrechts).toevlucht in de kelder. Zodra ze beseften dat het Een aantal gevangen genomen burgers hebben danhuis in brand stond (rond 16 à 17 uur) en toen al 50 kilometer moeten wandelen langs Herent, Wijg-drie koeien door de rook gestikt waren, gingen ze maal en Tildonk. ln Tildonk werden ze losgelaten enmet opgeheven armen de straat op waar ze door ze keerden terug naar Buken.Duitsers opgemerkt werden. De familie werd gevan- Alvorens goed en wel te Buken terug te zijn, werdengen genomen, mishandeld en bedreigd met de ze terug gevangen gezet en 'bij de lijken onzer an-dood. deren dorpelingen gebracht'. De Duitsers vroegen ofVerschillende Bukenaars, waaronder Vande Velde, ze de lichamen herkenden. Uit angst hetzelfde lot tewerden onder dwang naar het huis van Joseph moeten ondergaan, ontkenden ze deze te kennen.Lambrechts geleid aan de Mechelsesteenweg (nu Daarna rukten ze op naar Kampenhout, waar ze inLeuvensesteenweg). de kerk moesten slapen, samen met 200 andere'Joseph Lambrechts werd voor zijn eigen woning gevangenen. Van de buren vernamen de gebroe-doodgeschoten, alsook zijn drie zonen en Verbiest, ders Jan Baptist en Alphons Lambrechts, dat hunE., Lambrechts, Stroobants, Dekeyzer en Poels- vader in de brand omgekomen was.getuigde Vande Velde in 1915. De inwoners wer- - RosalieVerstraetenden met de rug naar de executie geplaatst en kon- Rosalie Verstraeten (vrouw van Auguste Van Ho-den de executie niet zien, maar men hoorde de renbeeck, moeder van een zesjarig kind) vluchtteschoten. augustus) de woning van Frans De Greef binnen.De vierde zoon, Jules Lambrechts die in de toen- Er werd op het huis geschoten en drie stappen ver-malige Haachtstraat een café had (nu Bukenstraat der werd ze geraakt door een kogel. Haar verbran-nr.2) moest drie broers en een vader betreuren. de lichaam werd later bij een woning teruggevon-Alphons Lambrechts (die toen woonde aan de den.Mechelsesteenweg 310)was er bij en getuigde op Omstreeks 15.30 uur (25 augustus) staken Duitse22 september 1914 in ballingschap te Oostende : soldaten ook het huis van Edward Dietens'Met 27 mannen werden wij de handen op de rug (huisvader te Buken), Louis Van Meerbeek en vangebonden. Het vrouwvolk moest weggaan. Wij Hendrik Bruwier (tegen dorpskern gelegen) inmoesten op rang staan van 4 personen. Tien perso- brand. Er heerste verwarring onder de Duitse sol-nen van ons werden er uitgehaald. Mijn broeder daten. De Duitsers sloegen de vensters stuk, dron-Eduard was er bij en die 70 personen werden vijf gen de huizen binnen en staken onder andere deaan vijf tegen een muur van een huis [dus aan het gordijnen in brand. De inwoners wilden vluchten,huis van Joseph Lambrechts] gestald en werden maar dit werd hen belemmerd. Ze dreigden levenddoodgeschoten. De offícíer die bevel gaf, schoot op verbrand te worden. Uiteindelijk kwam er toch eenieder lijk nog een revolverschot.' soldaat die de inwoners liet buitengaan. Toen de andere Duitsers dit zagen, werd de soldaat die me- delijden toonde bedreigd met een bajonet.

Pagina 16De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISHet huis van Bertha Van den Bosch werd ook op Vrijdaghs, sinds vrijdag). Om 20 uur werd hij door25 augustus in brand gestoken. Bertha en haar man de Duitsers opgepakt om gefusilleerd te worden,Auguste Goovaerts, werden naar de straat geleid omdat hij zich verscholen had gehouden. Hij werdomstreeks 15.30 uur. Haar vader van 82 jaar en naar het veld van Jan Bosmans gebracht, daarnadiens kleindochter van 13 jaar (Bertha's dochter) naar de schuur van Petrus [Pierre] Lambrechts (hierwerden echter teruggedreven in het brandende huis zaten kinderen opgesloten), daarna naar die vanen dreigden zo om te komen in het vuur. Het meisje Alfons De Keyser, dan naar die van [Philippe]poogde om te ontkomen, maar werd tegengehou- Servranckx. Overal zaten burgers gevangen. Daar-den en terug het vuur ingestuurd. De moeder na werd hij terug naar de pastorij gebracht.smeekte op haar knieën om genade voor haar Het drama dat zich te Buken voltrok vinden we ookdochter, maar haar smeekbede werd onthaald op terug in de getuigenis van toenmalig schepen Bil-kolfslagen, waarbij ze drie ribben brak en flauwviel. mans, die omwille van Duitse geweldplegingenDesondanks werden het meisje en de grootvader vroegtijdig aan zijn einde kwam:door Duitse soldaten uit het brandende huis gered. 'Mijne vrouw en dochters hebben de DuitschersAuguste Goovaerts echter zal, zoals verder zal blij- doen thuis blijven wat er van hun geworden is, ís mijken, een dag later neergeschoten worden. nog onbekend. Het vee en de zwijnen wierden doorDe bewoners van Buken werden naar het veld van hun geslagt waarvan ze het beste gebruikten enRaeymakers geleid. Daar moesten ze op de grond roofden verders alles wat hun aanstond. Vele bur-liggen, het gezicht ter aarde, dan terug rechtstaan gers hebben ze gefusilleerd en kerk, gemeentehuismet de armen omhoog en dan weer naar een en bijna alle andere woníngen en gebouwen platge-ander veld, het gezicht ter aarde. Vrouwen en kin- brand.deren mochten daarna de groep gegijzelden Ze beschuldigden gedurig de burgers dat ze op hunVerlaten. hadden geschoten, en daarom de burgers moestenRond 17 uur, toen de kerk al brandde, lag een Duit- boeten met dood en brand.se soldaat dood ter hoogte van het huis/eigendom Deze beschuldiging was totaal valsch.va n Vrijdaghs-Verbist.Een inwoonster liet een Duitse officier weten dat er Foto op het bidprentje van Hieronymus Bilmanstwee Duitsers gevallen waren voor de school.Deze reageerde louter door zijn schouders te hef- Rond 24 uur, werd de massa gevangenen uit Bukenfen. Twee soldaten, het hoofd ingezwachteld, wer- en Relst naar de zusterschool gedreven, onder kolf-den met een brancard afgevoerd. Een soldaat ver- slagen.liet het huis van J. De Cremer en viel, getroffen Deze zusterschool werd door de Duitsers gebruiktdoor een kogel. Zijn compagnon haastte zich in het als Rood Kruis om Duitse soldaten te verplegen.huis om zich te verschuilen en vertelde de eigenaar Ouderen en zieken werden met kruiwagens aange-dat het niet de burgers waren die schoten, maar wel haald.Du¡tse soldaten. Hij vulde aan met te zeggen dat Een zieke vrouw, Johanna (echtgenoot van Guilel-het de Duitse officieren de enkele levens van solda- mus Jacobus Selleslaghs), is ten gevolge van eenten niet kon schelen, de burgers krijgen toch de ruwe behandeling niet veel later gestorven.schuld. Twee andere soldaten getuigden bij Ferdi-nand Corbeels en andere personen dat Duitse sol-daten zelf een meedogenloze luitenant neergescho-ten hadden die alle inwoners wou vermoorden. Menvond effectief het lijk van een officier die begravenlag op het kerkhof te Buken en die later naar hetmilitair kerkhof van Wespelaar verplaatst werd.J. De Cremer vertelde achteraf dat een Duitser hemop 25 augustus 19L4 vertelde dat ze wisten dat hetniet de burgers waren die schoten, maar de Duitserszelf. Het kwam niet aan op een soldaat meer of min-der, als er maar een reden was om de burgers tebetichten. J. Vrijdaghs verklaarde dat aan het ker-kebosch Duitse soldaten begraven lagen die allichtelkaar hebben doodgeschoten, aangezien daarimmers niet gevochten was.Pastoor De Clerck was op dinsdag 25 augustus om-streeks 14 of 15 uur terug in zijn pastorij aangeko-men (na zijn verblijf bij het gezin Goossens-

Pagina 17De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISBij hoefsmid Jan Baptist Auguste Swiggers wer- De volgende dag sloeg het noodlot weer toe in Bu-den twee ribben gebroken. Hij stierf twee jaar later kenaan de opgelopen verwondingen. De vrouwen, kin-deren en oude mannen werden in de klassen opge- Woensdag 26 augustus 1914: Meer executies insloten. De jonge mannen moesten de nacht op de Bukenkoer doorbrengen. Een soldaat die fruit wou gevenaan de kinderen, werd door een officier met de dood Woensdagmorgen, 26 augustus, zaten volgens bur-bedreigd. gemeester Torfs een 400 à 500 personen uit BukenTwee gevangenen, die alles op alles zetten, wisten en omstreken opgesloten in het klooster en de zus-te ontvluchten. Een oorlogsraad ondervroeg de ge- terschool van Buken, zoals boven reeds aange-vangenen door middel van tortuur. haald.Op de koer van het klooster, naast de zusterschool, Op woensdagmorgen 26 augustus werden de gegij-werden enkele mannen, waaronder ook pater Vin- zelde burgers uit Buken en omstreken bestaande uitcent apart gezet en nauw in het oog gehouden om mannen, vrouwen, kinderen, zieken en een burgerde dag erna gefusilleerd te worden. August Dom gewond door Duitse kogels, uit het klooster geleidvermeldde: 'Des morgens kwamen wij op de Coer naar het landgoed van Jules De Meulenaar, gele-van het klooster. Daar zag ik onze eerwaarde pater gen aan de Leuvense Steenweg. ln dit kasteel ver-die de plaats vervangde van onzen ziekelijke pas- bleef een Duitse officier, sommige getuigen sprekentoor op eene bank met eenige monnen nevens hem. van een generaal. Ongeveer een 250 personen be-Hij werd beschimpd door de soldaten dat het voor vonden zich die morgen op het landgoed van Deons hartverscheurend tonneel was. Meulenaar. Vooraan op de koer van het kasteelDe selectie was willekeurig, zo lezen we in onder- was toen een vijver, waarin een paard van eenstaande passage uit de gedetailleerde getuigenis Duits soldaat verdronken zou zijn.van Bertha Vandenbosch, waarin ze deze droevefeiten beschreef: De toenmalige Haachtstraat na de verwoestingen door het DuitseGetuigenis van Bertha Vandenbosch in balling-schap te Knokke (september 1914): leger. (Foto: Legermuseum)'Wij moesten allen op onze reek staan (25 augustus1914) achter de kant van de steenweg lagen de Uit de getuigenissen kan achterhaald worden datduitsche soldaten allen schietend gereed op ons. nog 11 mensen die dag de dood vonden. Dit ge-Dan kwamen de oversten voorbij ons. 5, 6 verschilli- beurde in twee verschillende executiegolven.ge en vroegen ons 'Hebt gij geschoten, waar ís De eerste executiegolf gebeurde vroeg, rond 7 uur'suwen man, is hij soldaat enz.'. Dan namen zij mijnen morgens, volgens August Vander Wilt. Hij zag toenman [August Goovaerts], namens mij en zetten zes van onze burgers geëxecuteerd worden, maarhem voor mij. Zeggende 'Gij krijgt de kogel'. Voor noemt geen namen.hem stonden twee duitsche soldaten met de revol- Volgende zes namen worden vermeld, als slachtof-ver op zijn hart. Dan haalden zij de pater lSom- fer van deze eerste executieronde:broek ]uit, zetten die nevens mijnen man en zegden - Ludovicus ('Louis'f Verdrenghes'die krijgt ook de kogel'. Dan haalden zij er een jon- Op 25 augustus stierf volgens akte van overlijdengeling uit van Bueken, August De Greef genaamd ook Ludovicus Verdrengh te Buken, volgens eerderen zegden die nevens mijn man en de pater en dan aangehaalde getuigenissen gebeurde dit op 26 au-nog een getrouwden en een jongeman, Auguste gustus 1914.Heers van Campenhout en een andere Heer wiens - Guilielmus Van Nuffelen en zijn twee zonen:voornaam ik niet ken. Lodewijk en Petrus Jozef.Dan hebben wij met vijftien in een staminet moetengaan waar zij wat strooi gelegd hebben en waer wijmoesten opliggen. Ik heb daar van verdriet iets ge-kregen. Twee van de duitsche ambulances hebbenmij dan verzorgd tot dat ik tot mijn zelven gekomenben. De andere zijn dan allen naar 't klooster van dezusters gedaan geweest, als ook de pater, mijn manen de drie anderen. Die hebben op de kar van dezusters geplaatst met hun armen omhoog. Zij heb-ben daar den geheelen nacht op die kar moetenverblijven terwijl duitsche soldaten met bajonettenop 't geweer hun bewaakten.

Pagina 18De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISln het legermuseum is een foto bewaard met hierop Dan bleef ik er wat staan op zien en zij slaagden mijeen aantal graven afgebeeld. Deze foto is genomen te gronde met de kolven van hun geweren. Danop het kerkhof van Buken. Op drie van de graven zegden zij op en vooruit en trokken mij recht enstaan kruisen met hierop volgende teksten: sleurden mij voort. Dan zijn wij op de koer van denTer nagedachtenis van Joseph Van Nuffelen overle- heer Jules De Meulenaer gebracht geweest, waarden te Buken in de ouderdom van 34 jaar. de andere reeds waren. Dan heb ik een schoot ofTer nagedochtenis van Guillaume Van Nuffelen tien nevens het kasteel in eene weide gelegen langsoverleden te Buken ín de ouderdom von 68 jaar. den andere kant van de muur van 't kasteel ge-Ter nagedachtenís von Lodewijk Van Nuffelen over- hoord.'leden te Buken in de ouderdom van 24 jaar. Daarna moesten deze ook nog een dood paard, dat al in staat van ontbinding was, begraven op het- Twee niet-inwoners van Buken landgoed van De Meulenaar. Volgens August Van-Allicht gaat het hier over Guillaume lmbrechts der Wilt werden hiervoor een twintigtal mannen(geboren te Kampenhout) en zijn zoon Marie Jo- aangesteld.seph lmbrechts (geboren te Wespelaar) allebei De tweede executiegolf vond plaats diezelfdewonende te Wespelaar. woensdag 26 augustus 1914 omstreeks 12 uur. De- ze keer waren volgende vijf personen het slachtof-Uit de gevangenen kozen de soldaten twaalf (aantal fer:varieert in de getuigenissen) jonge mannen om een - Pater Vincent Sombroekgrote put te graven. Deze moest dienen om zes eer- Pater Vincent had gedurende de nacht ervoor deder gefusilleerde burgers in te begraven. De Duit- biecht afgenomen van al deze veroordeelden ensers beweerden dat die zes personen op hen ge- hen bijgestaan.schoten hadden. De twaalf jonge mannen die de put Artikel over Sombroek uit De Tijd : Godsdienstigmoesten graven, werden bespot en ook bedreigd. staatkundig dagblad (17 november 1914). Het lijkOnder deze was ook Casimir Stroobants van Sombroek werd 8 of 9 november 1914 opgegra-(toenmalig onderwijzer). ven.Ook Frans De Greef, wonende te Buken, getuigde - Guilielmus Augustinus ('Auguste' ) Goovaertsin 1915 dat hij verplicht was er zes te helpen begra- - August De Greefven die eerder door de Duitsers neergeschoten wa- - Josephus Cornelius ('Corneel') Heerst &ren. - Gustaaf ('Auguste') HeersVervolg van de getuigenis van Bertha Vandebosch Gustaaf en Cornelius Heers woonden op dein ballingschap te Knokke (september 1914): Vierstraten te Kampenhout. Op 25 augustusWij hebben in die staminet moeten verblijven tot's werden deze samen met de andere overgeblevenmorgens om 9 uren 26 augustus 1914 gedurig te inwoners van Vierstraten naar Buken gebracht,gronden liggen, bewaakt door de soldaten, dan zijn waar ze de nacht op de koer van het kloosteral die in 't klooster naar 't kasteel van Jules moesten doorbrengen. De volgende morgen op 26Demeulenaer en wij zij er dan rond 11 uur ook heen augustus werden ze zonder enige redengedreven geworden. Dan zat mijnen man nog altijd gefusilleerd.aan 't klooster met de andere vier, dan vraag ik aaneen oversten als mijn man mocht mede gaan, dat hij Ook Frans De Greef was erbij. Hij getuigde later dattoch niemand misdaan had. Waarop hij zegde dat is hij pater Vincent, August Goovaerts, Augusteen voor de kogel, geen genade. Heers en Cornelius Heers alsook zijn eigen zoon August De Greef heeft zien aanbrengen. Deze laat- ste aangehaalde personen werden in de kuil van de eerste zes genoemde personen begraven. ln de kuil gaven nog enkele slachtoffers teken van leven. De aangestelde gevangenen weigerden deze verder te begraven, maar bedreigingen en kolfsto- ten verplichtten ze om de slachtoffers toch in de kuilen te gooien, díe eerder waren gegraven. Het gekerm van de gewonden verstomde onder de aar- de. Vader Frans De Greef was verplicht zijn eigen zoon, Auguste De Greef te begraven,'onder doodsbedreiging zonder een troon van droefheid of aandoening te mogen laten'.

Pagina 19De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISDe gevangenen op het terrein van De Meulenaar langs Boortmeerbeek naar Rijmenam en het wasmoesten gaan liggen met het gezicht tegen de met het hart vol blijdschap en met de tranen in degrond. Ze hoorden geweerschoten. Een soldaat ogen dat zij aan de Dijle te Rijmendm de eerste Bel-kwam melden: 'Nu is de pater dood', Een andere gische soldaten ontmoetten. Ze riepen dat ze Bel-vertelde:'Al!en zijn afgemaakt'. gen waren, om zeker te zijn dat ze niet onder vuur zouden genomen worden! Belgische soldaten leg-Woensdag 26 augustus 1914: Op de vlucht den een plank over de Dijle en zo konden de men- sen oversteken, aangezien de brug vernietigd was.Volgens J. Vrijdags werd er gediscussieerd door de De vluchtelingen vonden weldra een onderkomenofficieren, in aanwezigheid van een generaal, over bij liefdadige personen, onder andere in \"O.L.V. Wa-het lot van de gevangenen. Sommigen wilden de ver en Kathelijne-Waver.\"hele bevolking executeren, anderen stelden voor Anderen trokken verder over Puurs richting Lier,slechts de kinderen te redden en deze naar de ver- waar ze per trein verder reisden. Een groep vansterkingen richting Antwerpen sturen. Gelukkig wer- 200 vluchtelingen strandde te Eksaarde (nu deelge-den deze dreigementen geen waarheid. meente van Lokeren), waar ze eind augustus om 10Verschillende personen getuigden dat ze na het uur's avonds aankwamen. Hieronder ook Berthabegraven van het paard en al de burgerslachtoffers, Vanden Bosch, die in het geesthuis van Eksaardeverplicht werden om te vertrekken richting Me- vier dagen medische verzorging nodig had, als ge-chelen. ln totaal werden een 250-tal personen in volg van de kolfslagen die ze op 26 augustus moestcolonne opgesteld tussen de Duitse soldaten in. De ondergaan.Duitsers raadden de burgers aan om witte vlaggen ln het archief van de parochie O.-l.-Vr. Hemelvaartof doeken te laten zien zodat het Belgische leger van Eksaarde bewaart men het Liber Memorialisniet op haar eigen burgers zou schieten. waarin de pastoor of zijn helper de gebeurtenissenAugust Vander Wilt getuigde dat burgemeester in hun parochie noteerden. Zo staat er in dit oor-Torfs en de hoofdonderwijzer aan kop liepen en logsverslag het volgende:niemand 'iets van geld of klederen' mocht meene- 'Einde Augustus (1914) kwamen hier(in de paro-men. chie), rond 1O ure's avonds, bijna 200 vluchtelin-De getuigen noteerden dat langs 'Campenhout sas, gen, meest allen van Bucken (of Buchen). Welkvele lijken van peerden, duitsche soldaten en een akelige stoet 200 ongelukkigen!: vrouwen, kin-eenige gesneuvelde Belgische soldaten, langsheen deren, mannen, ouderlingen, allen afgemat en uit-den steenweg lagen. Dien dag Ìmmers was er een geput van vermoeienissen, ontberingen, míshande-slag geleverd tusschen de Duitsche en Belgische lingen!troepen'. Gedurende deze afreis, werden de Zij wíerden met opene armen door de inwoners vangevangen burgers voortdurend gesmaad en bespot. Exaorde ontvangen en met liefde gehuisvest. DieDe Duitse officieren waren er bijzonder op uit de vluchtelingen wierpen den schrik onder de bevol-arme gevangenen te vernederen. Meermalen king. Zij ooggetuigen en slachtoffers der wreedhe-snauwde hij hun toe: 'Schiet ze door den kop, die den der duitsche barbaren, verhaalden hoe hun ou-bandieten. Jaagt ze in het vuur'. de postoor ter dood toe wierd mishandeld, hoe zijnBurgemeester Torfs noteerde over hun vertrek uit caadjutor, een kloosterling, met verschillige man-Buken: nen, waarvon zij ons de vrouw en kinderen toonden,'Na de begraving van dat paard op het domein De door den kop werden geschoten! hoe zij hunne hui-Meulenaer hebben de Duitsers al de gevangenen zen zagen branden! hoe zij tot stikkens toe werdenverplicht te vertrekken, zíj zegden dat wij naar Ant- opgesloten! hoe zij ruw en barsch wierden voortge-werpen moesten gaan, dan hebben wij tusschen stuwd...twee reeksen soldaten, zoo eene halve uur ver op- Zo groot was hunne vrees voor de duitsche solda-geleid geweest tusschen hunne voorposten in de ten, dat als zij hoorden dat deze Lokeren dreigdenrichting van het Belgisch leger, na ons aangeraden te naderen Op 9 oktober waren de Duitsers inder-te hebben alle die konden, eene witte vlag, doek, daad in Lokeren en vanuit Eksaarde begonnen zeenz. te laten zien, hebben zij ons aan ons lot over- het station van Moerbeke te beschieten), zij allengelaten. Na dat de duítschers ons verlaten hadden als eenen man zegden:'wij vertrekken, wij willen, wijhebben wij in plaats van de richting van Mechelen te kunnen geen Duitschers meer zien; wij hebben tevolgen waar wij hoorden schieten, de richting van veel van hen geleden; moesten wij ze nog ontmoe-Lier genomen. ten wij zouden wellicht van angst en schrik bezwíj- ken.' En inderdaad, 't was in 't begin October, allen,Aan het sas van Kampenhout, ergens rond 13 uur, Burgemeester en onderwijzer aan het hoofd, vlucht-werden de gevangenen losgelaten en kregen bevelzich dwars door de velden naar Boortmeerbeek te ten opeens verder de Vlaanderen in .begeven. Eens in vrijheid snelden allen vooruit

Pagina 20De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISWoensdag 26 augustus 1914: Pastoor De Cler- Van daar werden wij samen naar Campenhout sascks droeve lot gebracht, en dan moest ík weer terug met eerw. H.pastoor naar Warken's kasteel [= kasteel De Meu-Voor de Bukenaars die op 25 augustus niet uit het lenaer]. Mijne vrouw en mijne kinderen mochten onsdorp verdreven werden, ging de terreur gewoon niet meer vergezellen. Aan de overzijde waren 2door. ln het bijzonder pastoor De Clerck moest het groote brandstapels. Wij moesten dan weer de ar-zwaar ontgelden. men omhoog houden, dan weer er op den buik naarTwee Duitse soldaten brachten Alphons Pues (uit toe kruipen: Als 't in volle vlam is; zeiden de solda-Winksele Delle), na zijn huis in brand gestoken te ten, moet ge er op.' ln tusschen rookten 2 offícierenhebben, op 26 augustus naar Buken, samen met hunne sigaar. De E.H. postoor moest dan met denzijn vrouw en kinderen. Alphons zag daar de rug naar het vuur en het gezicht naar het volk staanDuitsers uit de richting van het kloostergebouw ko- om te spreken Gij bederft het volk', riep men. Maarmen samen met pastoor De Clerck. Ze riepen in de de pastoor weende en kon geen woord uitbrengen;richting van Duitsers die zich op de Mechelsesteen- het zweet liep van zijn aangezicht. Omtrent een uurweg bevonden dat ze een pastoor hadden. De pas- bleef dat zoo duren bij de brandstapels. Dan werdentoor hield zich staande met behulp van twee stok- wij, omtrent 60 man, in een huis gebracht, waar deken. Om het hoofd had hij een bebloede zakdoek andere geleid werden weet ik niet. Aan de deuromgebonden. Stappen ging heel moeizaam en pijn- sloegen 2 soldaten den Postoor met het geweer,lijk. Omstreeks 16 à 18 uur vertrok een groep ge- zoodat hij neerviel en ook anderen vallen deed. Wijvangenen richting Mechelen naar het kasteel van bleven daar opgesloten. Mijnheer Pastoor kermdeFierland (aan Kampenhout-sas). De Clerck kon on- van pijn. Zwijgen of dood', riep hem dan een sol-mogelijk volgen en kreeg kolfslagen en zweepsla- daat. Voedsel gaf men ons niet, maar wij vroegengen te verduren. De gevangenen moesten met het water, hetgeen wij kregen.aangezicht op de grond liggen, daarna op de knieënmet de armen gestrekt. Donderdag 21 augustus 1914: De laatste keerOok Emiel Verhoeven (huisvader uit Tildonk) ge- aan Campenhout-sastuigde hierover. Hij was door soldaten vanuitWinksele-Delle meegenomen en ook tot aan het Op 27 augustus (omstreeks 6 of 8 uur 's morgens)kasteel van Fierland op woensdagavond (26 werden de gevangenen terug naar Kampenhout sasaugustus) geleid. Er waren ongeveer 300 inwoners gedreven. Het regende fel. Mathilde Vandergeetenuit Buken en omliggende dorpen/gehuchten bij het zag de pastoor nog om 5 uur aan het huis van dekasteel van Fierland verzameld. Emiel Verhoeven veldwachter met een stuk brood in zijn hand. Dezag hoe de pastoor moeilijk te been was, en pastoor werd ondanks zijn verzoek water gewei-regelmatig slagen kreeg. De gevangenen moesten gerd, getuigde Mathilde Vandergeeten.met het gezicht op de grond liggen, daarna op de Maar hij kreeg als antwoord dat hij het 'niet meerknieën met de armen gestrekt. Het regende fel. nodig had'.Hij had met een zakdoek een mutsje ge-Een man uit Delle, Bonaventuur, werd een Belgi- maakt, zo getuigde Eulalie Swiggers toen ze desche muts op het hoofd gezet en dan bedreigd met pastoor 'sukkelachtig' zag toekomen aan Kampen-de dood. De pastoor en Alphons Pues werden uit hout Sas. Met de hulp van medegevangenen ge-de groep burgers gehaald en teruggevoerd naar raakte de pastoor tot aan het Sas.Buken. De pastoor had de handen op de rug gebon- Op dat moment kwam er nog een groep geestelij-den, getuigde J. Andries later. Het is onduidelijk of ken aan: novicen uit het klooster van het Heilig-HartPues en De Clerck samen met de andere inwoners van Aarschot. Deze waren blijkbaar minder slechtteruggeleid werden naar Buken, of afzonderlijk. ln behandeld: hun habijten waren nog in degelijkeieder geval moesten alle gevangenen die avond staat, in schril contrast met dat van de Bukense pas-terug naar Buken. toor. De groep novicen werd samen met de pastoorTe Buken op het domein van De Meulenaar, moes- richting Brussel (Relst) geleid, de overigen richtingten de pastoor en Alphons Pues zich voor twee Mechelen, waar deze vrijgelaten werden. Eulaliebrandstapels plaatsen. Ze werden steeds dichter bij herinnerde zich dat de pastoor toen het gezelschapdeze vuren gedreven tot het ondraaglijk heet werd. richting Brussel ging (omstreeks 10 uur's morgens),De pastoor werd verplicht om met de andere aan- zijn zakdoek om zijn hand had gewonden. Dit alswezige gevangenen te praten, waaronder ook J. gevolg van een wonde door een bajonet.Andries, maar kon geen woord uitbrengen. De kwel- ln dezelfde getuigenis van Alfons Pues leest menling duurde een uur. Ongeveer zestig gevangenen verder (Tildonk, 3 maart 1915)werden daarna opgesloten in een naburig huis, zon- 's Anderdaags [27 augustus 1914, rond 8 uren, wer-der voeding. De pastoor kreeg nog twee kolfslagen. den wij weer naar Campenhout Sas gebracht.Alfons Pues noteerde te Tildonk op 3 maart 1915:

Pagina 21De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISHet regende fel. Míjnheer pastoor viel gedurig, 100 later: Erediploma voor Bukenzoodat hij gansch nat en beslijkt was en als door debeek getrokken. Men verbood mij hem recht te hel- Zoveel jaren na de feiten zijn de sporen van depen. De soldaten stampten hem tot dat hij met Groote Oorlog nog steeds voelbaar, ook in Buken.buitengewone krachtinspanning weer op de beenen Het gemeentebestuur van Kampenhout heeft daar-geraakte. lk vroeg hem:' Mijnheer Pastoor, kent ge om bij het ministerie een erediploma aangevraagdmij nog?'- 'Ja, geheel goed'; zei hij. lk was vroeger ter erkenning van oorlogsfeiten van Buken. Het Ere-misdienaar toen hij onderpastoor in Thildonck was. diploma \"Stad of gemeente slachtoffer van oorlogs-Wat denk ge van ons?' vroeg ík. Zal men ons dood feiten 1914-1918\", getekend door Ministerschieten?'- Allen niet'; zei hij,'maar ik ben mijn leven Pieter De Crem, (KB 10 juni 2014) werd beginkwijt'. september 2014 ontvangen.Op eens zag ik op den grooten steenweg nog pries- Tijdens de viering van 9 november 2014 werd dezeters voorbij trekken; zij gingen naar Relst, díe zagen met het nodige respect onthuld in de kerk Sint -er nog net uit, terwijl mijnheer Pastoor gansch be- Antonius van Buken, waar het sindsdien een vastevuild was. Als zij door waren, werd Mijnheer plaats gekregen heeft. Dit ter nagedachtenisPastoor hen achterna geleid. tot wederziens', zei ik van het leed dat Buken in augustus 1914 overko-al weenend. lk werd met het overige volk naar men is.[Muizen] opgeleid, waar men ons vrij liet.Een tweehonderdtal meter van Kampenhout-sasrichting Brussel bemerkten passanten enkele urenlater het lichaam van een man in soutane.Niemand durfde zich toen hier om te bekommeren.Maria Wouters, die in de omgeving van Kampen-hout-sas woonde, getuigde later dat ze op vrijdag28 augustus het lijk had gezien.Ze kende de man niet, maar kon wel aan de kledingherkennen dat het om een priester ging.ln de boom waar hij tegenaan lag, zag ze kogelin-slagen.Twee maanden later: Pastoor gevondenNa twee maanden ging men op zoek naar het lijkvan pastoor De Clerck.Bij de boom, waarin men kogelinslagen bespeurde,lag een man aan de voet van de boom begraven.Men groef voorzichtig de aarde weg.Men bemerkte dat het om een man in een priester-gewaad ging.Er verscheen eerst een been, met de voet naar bo-ven gericht terwijl het lichaam op de buikzijde lag.Dit toonde aan dat het been gebroken was.Ter hoogte van het hart bemerkte men bloedplek-ken.De man was moeilijk herkenbaar, maar Elisa DeCoster, de huisvrouw van de pastoor, herkende deschoen die zodanig verknipt was om de 'mutilé'voetvan de pastoor niet te bezeren.De kale schedel en taille van de pastoor lieten ergeen tw¡jfel over bestaan…

Pagina 22De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISSlag bij Passendale / Batt- in de doorbraak. In Vlaanderen plaatsenle of Passchendaele de Duitsers hun Vierde en Zesde Leger on- der het bevel van Kroonprins RupprechtDe Derde Slag bij Ieper – von Bayern.de hel van modder ; Als stafchef van het Vierde Leger krijgt hij de beste Duitse defensiespecialist, kolonelIn 2017 zal het 100 jaar geleden zijn dat de Von Lossberg, die de grote AbwehrschlachtSlag bij Passendale plaatsvond; de slag die voorbereidt.voorafgegaan werd door de succesvolleSlag bij Mesen-Wijtschate. Wat gebeurde erin 1917 en waarom wordt de Slag bij Pas-sendale, de Britten spraken over de Battleof Passchendaele, tot de meest beruchte uitde Eerste Wereldoorlog gerekend;Zomer 1917 - Groot offensief in Vlaan-derenIn de zomer van 1917 zijn de Britten vastbe- Ze kiezen voor een verdediging in de diep-sloten een doorbraak aan het Vlaamse front te met bunkers en mitrailleurs en een aflos-te bewerkstelligen. Ze willen doorstoten singssysteem tussen eerstelijnstroepen,naar de havens van Oostende en Zeebrug- reserves en speciale Eingreifdivisionen, diege waar de Duitse onderzeeërs voor anker klaarstaan om het verloren terrein terug teliggen en een bedreiging vormen voor de winnen als de vijand toch zou doorbreken.scheepsroutes van de Britten. Tegelijkertijd In de Wijtschateboog komen er drie linieshopen ze met een groot offensief in het in de diepte en in de Ieperboog zes. Voornoorden de druk op de Franse troepen in Wijtschate-Mesen concentreren de Duitsershet zuiden te verlichten. De Fransen heb- hun verdediging op de eerste linie, in deben zwaar geleden tijdens het offensief bij richting van Zonnebeke-Passendale tussende Chemin des Dames en kampen met de derde, Wilhelmlinie, en de vierde, Flan-grootscheepse muiterijen als gevolg daar- dern I-linie.van. Ze hebben daarom dringend tijd enrust nodig om orde op zaken te stellen.Na de debacles van 1916 bij Verdun en aande Somme kiezen de Duitsers resoluut voorde verdediging. De Britten daarentegenblijven tot het einde van de oorlog geloven

Pagina 23De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISSlag bij Mesen-Wijtschate sie tot dusver, met het effect van een krach- tige aardbeving.De offensieven in de Wijtschateboog en deIeperboog kennen voor de Britten een heel De ontreddering bij de Duitsers is com-verschillende afloop. Mesen 1917 wordt pleet. Ze verlaten hun eerste linie in paniekéén van de belangrijkste successen uit de met grote verliezen en enkele uren laterhele oorlog, Passendale 1917 zonder meer moeten ze ook hun tweede linie prijsgeven.de grootste catastrofe. Om de Ieperboog te De Nieuw-Zeelanders nemen Mesen en dekunnen doorbreken moet eerst het front ten beide Ierse divisies de puinhopen van Wijt-zuiden van Ieper worden rechtgetrokken: schate.de Wijtschate-boog, beter bekend als Messi-nes Ridge. Pas op de derde linie, ter hoogte van Oost-Tussen 1915 en 1917 hadden de Britten hier taverne, kunnen de Duitsers zich reorgani-tientallen pogingen ondernomen om de seren.hooggelegen Duitse stellingen te doorbre- Het ondergronds werk van de Tunnellersken. Vanaf 1916 werken ze aan een grootse en een briljant strategisch aanvalsplan vanaanval die zal worden ingeleid door op 24 generaal Plumers Tweede Leger zorgenplaatsen in de Wijtschate-boog krachtige voor een enorm succes.dieptemijnen tot ontploffing te laten ko- Een week later is de hele Wijtschateboogmen. opgerold en kan opperbevelhebber HaigMaar de Duitsers krijgen weet wat zich zich concentreren op zijn ‘Flandersdaar afspeelt en verdedigen zich door het Offensive’, beter bekend als de Derde Slagplaatsen van nog dieper gelegen tegenmij- bij Ieper of de Slag van Passendale.nen.Tussen Britse Tunnellers en Duitse Mineu-re ontwikkelt zich een bizar kat-en-muisspel van mijnen en tegenmijnen, eeneigen oorlog onder de Ieper Salient.Bij La Petite Douve (een boerderij gelegenin de frontlijn) verliezen de Britten één la-ding aan de Duitsers en ook op andereplaatsen worden de mijnwerken bijna ont-dekt.Toch is alles tegen de zomer van 1917 klaarvoor Zero Hour.In de vroege ochtend van donderdag 7 juni1917 worden negentien dieptemijnen ge-lijktijdig tot ontploffing gebracht.Het wordt de grootste kunstmatige explo

Pagina 24De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISSlag bij Passendale / Battle of Pas- Maar de tankbrigades komen niet vooruitschendaele door de modder; de aanval loopt vast op de Wilhelmstellung en moet worden gestaakt.Voor de Derde Slag bij Ieper brengt de Brit- In drie dagen tijd hebben de Britten driese opperbevelhebber Douglas Haig het Vijf- kilometer terreinwinst geboekt, amper dede Leger van generaal Gough in stelling. helft van wat ze zich als doel hadden ge-Ten zuiden daarvan ligt het Tweede Leger steldvan generaal Plumer. Haig en Gough plan-nen een groot offensief over een breedfront. Eerst moet de Britse artillerie deDuitse verdedigingslinies vernietigen,daarna volgt een massale aanval van de in-fanterie. De infanterie moet daarna in éénklap oprukken tot de Wilhelmstellung endaarna misschien zelfs tot Flandern I.Op 12 juli 1917 beschieten de Duitsers voor De aanvallen in augustus en septemberhet eerst de Britse stellingen met mosterd-gas, beter bekend als Yperiet. Een slecht Op 10 augustus lanceren de Britten eenbegin voor het geallieerde artilleriebombar- aanval op de hoogten rond Geluveld. Diedement dat vier dagen later van start gaat. zijn voor de Duitsers van groot strategischIn twee weken tijd vuren de Britten ruim belang: van daaruit kunnen ze immers devier miljoen projectielen af op de Duitse hele Britse rechterflank onder vuur nemen.linies, dat is tweeënhalve keer zoveel als Maar de aanval mislukt, alleen Westhoekeen jaar eerder aan de Somme. wordt ingenomen. Midden augustus ver- plaatsen de gevechten zich naar Lange-Aan de vooravond van de slag vindt, op 26 mark.juli bij het Polygoonbos, één van de groot- Na een paar warme dagen is er een drogeste luchtgevechten uit de hele oorlog korst op de modder gekomen. Daardoorplaats. kunnen er opnieuw tanks worden ingezet.Er zijn maar liefst 94 vliegtuigen bij betrok- Maar die lopen opnieuw vast.ken. De beoogde doorbraak lijkt steeds verderEind juli begint het hevig te regenen. Het weg.kapotgeschoten terrein wordt al snel uiterstdrassig.Na herhaaldelijk uitstel openen de negendivisies van het Britse Vijfde Leger op 31juli 1917 eindelijk de aanval.

Pagina 25De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISEind augustus beseft de Britse opperbevel- handgranaten, knuppels en messen. Voorhebber Haig dat hij verkeerd heeft gegokt zo'n aanval is uitzonderlijk veel moed no-met generaal Gough en geeft hij het initia- dig. Nergens zijn dan ook zo veel Victoriatief opnieuw aan generaal Plumer. Crosses de hoogste Britse militaire onder-Die besluit de Duitse Eingreifdivisionen scheiding ¬ uitgereikt als hier in de streek.met hun eigen tactiek te bestrijden. Op 4 oktober bereiken de Britten de Flan-Hij ontwikkelt een ‘step-by-step’-tactiek: dern I-Stellung.beperkte, gerichte aanvallen in plaats van Die linie willen de Duitsers koste wat kosteen massaal offensief over een breed front. verdedigen. Daarom wijken ze af van hun gebruikelijke tactiek en plaatsen ze al hun troepen in de voorste linie. Het resultaat is een bloedige catastrofe: 4 oktober wordt een zwarte dag voor de Duitsers. De Nieuw-Zeelanders veroveren 's Graven- tafel en de 3e Australische Divisie door- breekt de Flandern I-stelling bij het latere Tyne Cot Cemetery. Oktober 1917 – slagveld wordt een mod- derpoelPlumer krijgt ook de beschikking over twee Oktober 1917 is één van de natste maandennieuwe korpsen, het I. en II. Anzac, Austra- van de eeuw. Plumer en Gough vragen omlian and New Zealand Army Corps. De het offensief op te schorten, maar Haigcombinatie van nieuwe troepen en een aan- heeft een overwinning nodig. Hij wil ookgepaste tactiek mist haar uitwerking niet. voorkomen dat de Duitsers verder naar hetOp 20 september wordt er met succes ge- zuiden de uitgetelde Fransen zullen aan-streden rond de Meenseweg en op 26 sep- vallen. Wat aanvankelijk het doel van detember verovert de 5de Australische eerste fase van het offensief was, wordt nuDivisie het Polygoonbos. het einddoel van de hele campagne: de puinhopen van het dorp op de heuvelkamDe Britten slagen er bijna overal in om de veroveren – Passendale.Wilhelmstellung te doorbreken. In enkele dagen tijd veranderen aanhou-De Duitse bunkers moeten één voor één dende stortregens het landschap in eenworden ingenomen. Dat gebeurt meestal modderzee, waarin mens, dier en machinedoor vrijwilligers, die rond de bunker slui- verzuipen.pen en de verdedigers overmeesteren met Op 9 oktober kost het de Britse troepen elf uur om vanuit Ieper over smalle loopplan- ken hun vertrekposities te bereiken;

Pagina 26De KlaroenEEN BEETJE GESCHIEDENISde artillerie naar voren brengen wordt al Op 6 november kunnen de Canadezen hethelemaal onmogelijk dorp, of wat er nog van over is, eindelijkVóór de aanval kunnen de Britten dus niet, innemen. Verder komen ze niet meer - opzoals gebruikelijk, de Duitse stellingen on- 10 november loopt het offensief dood op deder vuur nemen. De Slag bij Poelkapelle top van de heuvelkam.eindigt dan ook in een bloedige misluk-king. Op 12 oktober proberen de geallieer- De resultatenden troepen Passendale in te nemen, maarde Duitsers slaan de aanval af met mitrail- Het resultaat van Haigs Flanders Offensiveleurvuur vanuit hun bunkers. is bedroevend. Na 100 dagen zijn de geallieerde troepen amper acht kilometer opgerukt. De mense- lijke tol is enorm. 250.000 Britten zijn ge- sneuveld, gewond of vermist, een kwart van alle ingezette manschappen. Aan Duitse zijde liggen de verliezen iets lager.Op 13 oktober geeft Haig het bevel de aan-val te stoppen. Hij laat de uitgeputteAustralische en Nieuw-Zeelandse troepenvoor een groot deel vervangen door Cana-dezen.De Canadezen beginnen hun Road to Een Britse overwinning leek trouwens vanPasschendaele tevoren al onhaalbaar. De Britten vielen aan met 57 divisies;Op vrijdag 26 oktober beginnen de Canade- de Duitsers verdedigden met 88 divisies,zen in de stromende regen aan hun Road to een verhouding van één tegen anderhalf.Passchendaele. Vijf dagen later krijgt gene- Om succes te hebben had de verhoudingraal Plumer nog meer troepen ter beschik- omgekeerd moeten zijn: een Brits over-king. De naam van het dorp heeft intussen wicht van twee of zelfs drie tegen één.mythische proporties aangenomen:Passion-dale, ‘dal van het lijden’

Pagina 27 De Klaroen EEN BEETJE GESCHIEDENISToch is de Slag van Passendale medebepa-lend voor de afloop van de oorlog.Doordat de Duitsers in het noorden doorBritse troepen worden gebonden door hetdaar uitgevoerde offensief, kunnen ze inhet zuiden geen offensief inzetten tegen deFranse troepen.Tijdens de Slag van Passendale verliezende Duitsers ook enorme hoeveelheden ma-terieel die door de Duitse industrie nietmeer kunnen worden aangevuld.Haig heeft Zeebrugge nooit bereikt, maarmet zijn uitputtingsslag heeft hij de Duit-sers net die reserves ontnomen die ze in1918 te kort komen om de oorlog te win-nen.De Materialschlacht van 1917 zal de Duit-sers een jaar later alsnog fataal worden!

Pagina 28De KlaroenAanvullende informatie over onze verenigingen kunt u bekomen bij: Voor IMOS en K.N.F.O.V.: bij de voorzitter: Johny Stiers, Tel.: 0495 24 01 70 e-mail: [email protected] Voor IMOS: bij de o/voorzitter - secretaris: Luc Reniers, Tel.: 0477 69 51 29 e-mail: [email protected] Om lid te worden van onze Patriottische verenigingen kunt u het bedrag van 10,00€ storten op volgende rekeningnummers: BE57 9730 7774 5635 ten name van IMOS REGIONALE BRABANT en/of BE88 9730 8120 9141 ten name van KNFOV TienenMotiveer ook jongeren, vrienden en kennissen om lid te worden van onze vereni- gingen bedankt voor uw steun en inzet. IMOS heeft ook een website waarop u alle informatie vindt over onze werking: www.imosphinx.eu Blz. 5: gemeentebesturen en andere patriottische verenigingen Blz. 6 - 09: Gemeente Kampenhout en de Heemkring KampenhoutBlz. 10 tot 21: Dit artikel is verschenen in het Jaarboek Campenholt 2014 van de Heemkring Kampenhout. Zie ook www.campenholt.beBle. 22 tot 27: Internet, Oorlogen in WO 1, Slag van Passendaele.