ศศ361 วชิ าเศรษฐศาสตร์การ ขนส่ ง บทท่ี 3 วธิ ีการขนส่ง โดย อ.ฑฆี า โยธาภกั ดี LOGO 1
รายละเอยี ด • 3.1 ประเภทของการขนส่ง • 3.2 การขนส่งทางถนน หรือทางรถยนต์ • 3.3 การขนส่งทางรถไฟ • 3.4 การขนส่งทางนา้ • 3.5 การขนส่งทางอากาศ • 3.6 การขนส่งทางท่อ 2
3.1 ประเภทของการขนส่ง การขนส่งแบ่งออกเป็ น 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ 1. การขนส่งทางบก 2. การขนส่งทางนา้ 3. การขนส่งทางอากาศ 3
การขนส่ งทางบก 4
การขนส่ งทางนา้ 5
การขนส่ งทางอากาศ 6
3.2 การขนส่งทางถนน หรือทางรถยนต์ 3.2.1 เส้นทางของการขนส่งรถยนต์ 3.2.2 อุปกรณ์ของการขนส่งทางรถยนต์ 3.2.3 สถานีของการขนส่งทางรถยนต์ 3.2.4 ผู้ประกอบการขนส่งทางรถยนต์ 3.2.5 ข้อได้เปรียบเสียเปรียบของการขนส่งทาง รถยนต์ 7
3.2.1 เส้นทางของการขนส่งรถยนต์ ถนนส่ วนบุคคล ถนนสาธารณะ 8
3.2.2 อุปกรณ์ของการขนส่งทางรถยนต์ รถยนต์โดยสาร รถยนต์บรรทุก 9
3.2.3 สถานีของการขนส่งทางรถยนต์ สถานีขนส่ งผู้โดยสาร สถานีขนส่ งสินค้าและบริการ 10
3.2.4 ผู้ประกอบการขนส่งทางรถยนต์ ผู้ประกอบการขนส่ งสาธารณะ ผู้ประกอบการขนส่ งตามสัญญา ผู้ประกอบการขนส่ งส่ วนบุคคล ผู้ประกอบการขนส่ งแบบรับจองระวาง ผู้ประกอบการสถานีขนส่ ง การขนส่งในความรับผดิ ชอบของรัฐวสิ าหกจิ 11
3.2.5 ข้อได้เปรียบเสียเปรียบของการขนส่งทางรถยนต์ ข้อได้เปรียบ 1. สามารถให้บริการถงึ บ้านได้ 2. มีความคล่องตวั สะดวก รวดเร็ว 3. สามารถบริการได้ตลอดเวลาและทันเวลา 4. ใช้ในการขนส่งได้ทุกระยะทาง 5. ใช้เช่ือมโยงหรือประสานกบั การขนส่งประเภทอื่นๆ 12
6. สามารถลงทุนด้วยเงนิ จานวนน้อยเม่ือเปรียบเทยี บกบั การขนส่ งแบบอ่ืน 7. มีผู้ประกอบการมากราย สามารถเลือกรับบริการได้ 8. การเลกิ กจิ การทาได้ง่าย ผลเสียหายมีน้อย 9. ไม่จาเป็ นต้องใช้ผู้ทม่ี ีความรู้ความชานาญเฉพาะอย่าง จึงสามารถขยายกจิ การได้ง่าย 13
ข้อเสียเปรียบ 1. บรรทุกได้เฉพาะของทมี่ นี า้ หนักไม่มากนัก และรถจะ มีความจุน้อยเม่ือเปรียบเทียบกบั เรือ 2. ความปลอดภยั มีน้อย เกดิ อุบตั เิ หตไุ ด้ง่าย 3. ไม่สามารถบรรทุกของหนัก หรือมีปริมาตรมากๆ ได้ 14
4. ต้นทุนและค่าใช้จ่ายในระยะไกลจะสูงขึน้ เรื่อยๆ 5. เป็ นบริการท่เี หมาะกบั การขนส่งระยะทางใกล้และ ปานกลาง 6. มกี ารแข่งขันกนั มาก เพราะมีผู้ประกอบการได้มาก 15
3.3 การขนส่งทางรถไฟ 3.3.1 เส้นทางของการขนส่งทางรถไฟ 3.3.2 อุปกรณ์ของการขนส่งทางรถไฟ 3.3.3 สถานีขนส่งทางรถไฟ 3.3.4 ผู้ประกอบการขนส่งทางรถไฟ 3.3.5 ข้อได้เปรียบเสียเปรียบของการขนส่งทางรถไฟ 16
3.3.1 เส้นทางของการขนส่งทางรถไฟ ระบบการเดนิ รถบนทางเดยี่ ว (Single line) ระบบการเดนิ รถบนทางคู่ (Double line) 17
3.3.2 อุปกรณ์ของการขนส่งทางรถไฟ รถไฟ (หัวรถจักร) ตู้รถไฟบรรทุกผู้โดยสาร รถไฟบรรทุกสินค้าและบริการ 18
ขบวนรถไฟของไทย ประกอบด้วย ขบวนรถด่วนพเิ ศษ ขบวนรถด่วน ขบวนรถเร็ว รถวง่ิ ระหว่างเมืองใหญ่ ขบวนรถท่องเทยี่ ว ขบวนรถธรรมดา รถชานเมือง 19
ขบวนรถท้องถน่ิ ขบวนรถรวม ขบวนรถสินค้าปูนซีเมนต์ ขบวนรถสินค้าผลติ ภัณฑ์นา้ มนั เชื้อเพลงิ สาเร็จรูป ขบวนรถสินค้านา้ มันดบิ ขบวนรถสินค้าก๊าซแอลพจี ี ขบวนรถสินค้าท่ัวไป 20
3.3.3 สถานขี นส่งทางรถไฟ สถานีต้นทาง สถานีปลายทาง สถานีรายทาง 21
3.3.4 ผู้ประกอบการขนส่งทางรถไฟ ผู้ประกอบการของรัฐ รถไฟผู้รับอนุญาต รถไฟเฉพาะ 22
3.3.5 ข้อได้เปรียบเสียเปรียบของการขนส่งทางรถไฟ ข้อได้เปรียบ 1. สามารถบรรทุกผู้โดยสารและสินค้าได้คร้ังละมากๆ 2. สามารปรับตวั ตามปริมาณท่ีบรรทุกได้ 3. มคี วามปลอดภยั มากที่สุด ในแง่ปลอดภัยจากอบุ ัตเิ หตุ 4. เป็ นบริการท่เี หมาะสมสาหรับระยะทางปานกลาง-ไกลๆ 5. ผลกระทบจากดนิ ฟ้าอากาศน้อยกว่าการขนส่งแบบอ่ืนๆ 23
ข้อเสียเปรียบ 1. มคี วามคล่องตวั น้อยกว่าแบบอื่น 2. ไม่สามารถบริการได้แบบถงึ ประตูบ้าน 3. เป็ นกจิ การท่ีต้องลงทุนมหาศาล ใช้เงนิ ลงทุนสูง เป็ นกจิ การขนาดใหญ่ 4. ต้องอาศัยการขนส่งชนิดอ่ืนเข้ามาช่วย 5. การเลกิ กจิ การทาให้เสียหายมาก 24
3.4 การขนส่งทางนา้ 3.4.1 เส้นทางของการขนส่งทางนา้ 3.4.2 อปุ กรณ์สาหรับการขนส่งทางนา้ 3.4.3 สถานีสาหรับการขนส่งทางนา้ 3.4.4 ผู้ประกอบการขนส่งทางนา้ 3.4.5 ข้อได้เปรียบเสียเปรียบของการขนส่งทางนา้ 25
3.4.1 เส้นทางของการขนส่งทางนา้ เส้นทางเดนิ เรือภายในประเทศ เส้นทางเดนิ เรือตามชายฝั่งทะเล เส้นทางเดนิ เรือระหว่างประเทศเป็ นการเดนิ เรือตาม เส้ นทางการค้าของโลก 26
27
3.4.2 อุปกรณ์สาหรับการขนส่งทางนา้ เรือทไ่ี ม่ได้ใช้เครื่องจักรกล เรือท่ีใช้ เครื่องจักรกล 28
3.4.3 สถานีสาหรับการขนส่งทางนา้ ท่าเรือ (Port) เป็ นสถานท่สี าหรับจอดเรือเพื่อทาการ ขนถ่ายสินค้าและบริการตลอดจนผู้โดยสาร และยงั เป็ นสถานทท่ี ี่ต้องอานวยความสะดวกให้ถึงเรือทีเ่ ข้า มาจอดด้วย 29
ท่าเรือมีหน้าทส่ี าคญั 2 ประการคือ 1. การให้บริการแก่ผู้โดยสารและสินค้า เช่น บริการ ยกขน เกบ็ รักษาสินค้า การศุลกากรและตรวจคนเข้า เมือง 2. การให้บริการแก่เรือ เช่น บริการนาร่อง ลากจูงเรือ บริการกู้เรือ นา้ มัน เสบียงอาหาร ซ่อมเรือ 30
ท่าเรือทดี่ คี วรประกอบด้วยระบบอานวยความสะดวก ท่าเทยี บเรือ (Quay) และท่จี อดเรือ (Berth) บริการเรือนาร่ องและเรือลากจูง โรงพกั สินค้าหรือคลงั เกบ็ สินค้า อปุ กรณ์ เครื่องมือ เครื่องใช้ในการยกขนสินค้า อู่บริการซ่ อมและบารุงรักษาเรือ บริการนา้ จืดและเชื้อเพลงิ 31
หน่วยงานด้านตรวจคนเข้าเมืองและศุลกากร การขนส่งประเภทอื่นท่ีเชื่อมโยง เช่น ถนน ทางรถไฟ การให้บริการอื่นๆ เช่น สโมสร สถานีพกั ผ่อน อาคารท่ี พกั 32
33
34
35
3.4.4 ผู้ประกอบการขนส่งทางนา้ ผู้ประกอบการเดนิ เรือประจาทาง (Lines Operation) ผู้ประกอบการธุรกจิ เรือจร (Tramp Operation) เช่น การเช่าเป็ นเท่ียว การเช่าเป็ นเวลา การเช่าเรือเปล่า การเช่าเหมาเรือ 36
3.4.5 ข้อได้เปรียบเสียเปรียบของการขนส่งทางนา้ ข้อได้เปรียบ 1. การขนส่งทางนา้ ไม่ต้องเสียค่าปรับปรุงหรือบารุง เส้ นทางหรือซ่ อมเส้ นทาง 2. สามารถจนส่งได้ปริมาณคร้ังละมากๆ 3. อตั ราค่าบริการขนส่งจะถูกกว่าการขนส่งประเภทอ่ืน 4. การใช้เส้นทางในการขนส่งไม่ต้องเสียค่าใช้จ่าย 37
ข้อเสียเปรียบ 1. ความล่าช้า 2. เส้นทางเดนิ เรือบางแห่งสามารถใช้ได้เป็ นฤดูกาล เท่าน้ัน เช่น ยโุ รปฤดูหนาวนา้ เป็ นนา้ แขง็ 3. ถูกแรงกระทบจากธรรมชาตมิ าก เช่น นา้ แห้ง 4. การขนส่งทางนา้ ต้องอาศัยการขนส่งทางอ่ืนต่อไป อกี ไม่สามารถส่งสินค้าถึงแหล่งผู้รับสินค้าได้ 38
3.5 การขนส่งทางอากาศ 3.5.1 เส้นทางสาหรับการขนส่งทางอากาศ 3.5.2 อปุ กรณ์สาหรับการขนส่งทางอากาศ 3.5.3 สถานใี นการขนส่งทางอากาศ-ท่าอากาศยาน 3.5.4 ผู้ประกอบการสาหรับการขนส่งทางอากาศ 3.5.5 ข้อได้เปรียบและเสียเปรียบ 3.5.6 หน่วยงานท่เี กยี่ วข้องกบั กจิ การการบนิ 39
สินค้าทเี่ หมาะกบั การขนส่งทางอากาศ ได้แก่ สินค้าที่เกบ็ ไว้ได้ไม่นาน สินค้าประเภทต้องการความรีบด่วนเพ่ือให้ ทันต่อ เหตกุ ารณ์หรือความต้องการ สินค้าทต่ี ้องการอย่างฉุกเฉิน สินค้าประจาวนั 40
3.5.1 เส้นทางสาหรับการขนส่งทางอากาศ เส้ นทางในอากาศ เส้นทางบนพืน้ ดนิ แบ่งเป็ น 2 ส่วนคือ ทางวงิ่ (Runway) และทางขบั (Taxi way) 41
42
43
3.5.2 อุปกรณ์สาหรับการขนส่งทางอากาศ อากาศยานส่ วนบุคคล อากาศยานเพ่ือบริการ อากาศยานเพื่อการพาณชิ ย์หรือขนส่ง 44
45
3.5.3 สถานใี นการขนส่งทางอากาศ-ท่าอากาศยาน 1. อาการผู้โดยสารและสถานทที่ าการ ประกอบด้วย บริเวณทีเ่ ป็ นสานักงานท่ตี ้งั ของท่าอากาศยาน บริเวณสาหรับบริษทั การบนิ ต่างๆ บริเวณสาหรับ คลงั สินค้าและการขนส่งสินค้า บริเวณสาหรับการขนส่งผู้โดยสาร 46
อุปกรณ์ในการอานวยความสะดวกสาหรับผู้โดยสาร และสินค้า สถานีที่ต้งั สาหรับหน่วยงานทีเ่ กยี่ วข้องกบั การขนส่ง ทางอากาศ สถานีทีต่ ้งั สาหรับหน่วยงานท่เี กย่ี วข้องโดยอ้อม 2. ทางวง่ิ และทางขับ 3. ลานจอด 47
3.5.4 ผู้ประกอบการสาหรับการขนส่งทางอากาศ บริษัทการบินท่บี ริการประจาตามกาหนดเวลา บริษัทการบินที่บริการไม่ประจา 48
3.5.5 ข้อได้เปรียบและเสียเปรียบ ข้อได้เปรียบ 1. มคี วามเร็วสูงทาให้ใช้เวลาในการขนส่งน้อย ประหยดั เวลาในการเดนิ ทาง 2. สามารถขนส่งไปยงั ถนิ่ ทุรกนั ดารท่กี ารขนส่งทาง อื่นเข้าไปไม่ได้ 3. เส้นทางการเดนิ ไม่ต้องเสียค่าบารุง 49
4. การขนส่งทางอากาศอาจเป็ นการขนส่งท่รี าคาถูก ได้ ถ้าคานึงถึงต้นทุนรวม 5. สินค้าแบบใหม่ๆ โดยเฉพาะสินค้าแฟชั่น สามารถ ส่งไปถึงตลาดในทต่ี ่างๆ ท่ัวโลกในเวลาอนั รวดเร็ว 6. ไม่ต้องพะวงถงึ ปัญหาการลกั ขโมยมากนัก 7. มคี วามตรงต่อเวลาและมีการกาหนดเวลาที่ แน่นอน 50
Search
