วิชา ศท. (GE) ๒๑๑๐๖ การปฐมพยาบาล
ตาํ ราเรยี น หลักสตู ร นักเรยี นนายสบิ ตํารวจ ÇªÔ Ò È·. (GE) òññðö ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ เอกสารน้ี “เปนความลับของทางราชการ” หามมิใหผูหน่ึงผูใดเผยแพร คัดลอก ถอดความ หรือแปลสว นหนง่ึ สวนใด หรือท้ังหมดของเอกสารนเี้ พ่อื การอยา งอื่น นอกจาก “เพอ่ื การศกึ ษาอบรม” ของขาราชการตํารวจเทาน้ัน การเปดเผยขอความแกบุคคลอื่นท่ีไมมีอํานาจหนาที่จะมีความผิดตาม ประมวลกฎหมายอาญา กองบญั ชาการศึกษา สํานกั งานตาํ รวจแหง ชาติ พ.ศ.๒๕๖๔
1
คํานํา หลักสูตรนักเรียนนายสิบตํารวจ (นสต.) เปนหลักสูตรการศึกษาอบรมท่ีมีเปาหมาย เพื่อเสริมสรางใหบุคคลภายนอกผูมีวุฒิประกาศนียบัตรมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.๖) หรือ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) หรือเทียบเทา ที่เขารับการฝกอบรมมีความรู ความสามารถ และ ทักษะวิชาชีพตาํ รวจ รวมถึงพัฒนาบุคลิกภาพรางกายใหเหมาะสมสําหรับการปฏิบัติงานตํารวจ ในกลุมสายงานปองกันปราบปราม ตลอดจนเตรียมความพรอมทางดานจิตใจและวุฒิภาวะใหมี จติ สํานกึ ในการใหบ ริการเพอ่ื บําบัดทกุ ขบ ํารุงสขุ ของประชาชนเปน สาํ คญั กองบัญชาการศึกษา ไดรวมกับ ครู อาจารย และครูฝก ในสังกัดกองบังคับการ ฝกอบรมตาํ รวจกลาง และกลมุ งานอาจารย กองบัญชาการศึกษา ศูนยฝกอบรมตํารวจภูธรภาค ๑ - ๙ และกองบัญชาการตาํ รวจตระเวนชายแดน ตลอดจนผูทรงคุณวุฒิจากภายนอก จัดทําตาํ ราเรียน หลกั สตู รนกั เรยี นนายสบิ ตาํ รวจชดุ นี้ ซงึ่ ประกอบดว ยองคค วามรตู า งๆ ทจ่ี ําเปน ตอ การพฒั นาศกั ยภาพ ของนกั เรยี นนายสบิ ตํารวจใหเ ปน ขา ราชการตาํ รวจทพี่ งึ ประสงคข องประชาชน เพอ่ื ใชส ําหรบั ประกอบ การเรียนการสอนนักเรียนนายสิบตํารวจใหมีความพรอมทั้งดานความรู ความสามารถ กําลังกาย และจติ ใจ จนสามารถเปน ขา ราชการตาํ รวจทป่ี ฏบิ ตั งิ านใหบ รกิ ารสงั คมและประชาชนไดอ ยา งตรงตาม ความตอ งการอยางแทจ รงิ และมคี วามพรอมในการเขาสปู ระชาคมอาเซยี น ขอขอบคุณครู อาจารย ครูฝก และผูทรงคุณวุฒิทุกทาน ที่ไดรวมกันระดมความคิด ใหคาํ ปรึกษา คาํ แนะนาํ ประสบการณที่เปนประโยชน รวมถึงการถายทอดองคความรู ที่เปนประโยชน จนทาํ ใหการจัดทําตาํ ราเรียนหลักสูตรนักเรียนนายสิบตาํ รวจสําเร็จลุลวงไดดวยดี ซ่ึงกองบัญชาการศึกษาหวังเปนอยางย่ิงวาตําราเรียนชุดน้ีคงเปนประโยชนตอการจัดการเรียน การสอนและการจัดการฝกอบรมของครู อาจารย และครูฝก รวมตลอดถึงใชเปนคูมือการปฏิบัติงาน ของขาราชการตํารวจ อันจะสงผลทาํ ใหสํานักงานตํารวจแหงชาติสามารถสรางความเชื่อมั่น ศรัทธา และความผาสุกใหแ กประชาชนไดอ ยา งแทจ ริง พลตํารวจโท ( อภิรตั นยิ มการ ) ผูบ ัญชาการศกึ ษา
1
ÊÒúÞÑ Ë¹ÒŒ ÇÔªÒ ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ ñ ๑ º··èÕ ñ ¡ÒÂÇÀÔ Ò¤ÈÒÊμþ é×¹°Ò¹ ๒ - จดุ ประสงคการเรียนรู ๓ - ระบบผิวหนงั หรือระบบหอหมุ รางกาย (Integumentary system) ๔ - ระบบกระดูก (Skeletal system) ๕ - ระบบกลามเนอ้ื (Muscular system) ๕ - ระบบยอยอาหาร (Digestive system) ๖ - ระบบขับถายปส สาวะ (Urinary system) ๗ - ระบบหายใจ (Respiratory system) ๘ - ระบบไหลเวยี นโลหติ (Vascular system) ๘ - ระบบประสาท (Nervous system) ๙ - ระบบตอ มไรทอ (Endocrine system) ๑๐ - ระบบสืบพนั ธุ (Reproductive system) ๑๐ - สรุป ๑๐ - กิจกรรมการเรียน ññ - อางอิง ๑๑ ๑๑ º··Õè ò ËÅÑ¡¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ ๑๑ - จุดประสงคก ารเรียนรู ๑๓ - วัตถุประสงคของการปฐมพยาบาล ๒๒ - หลกั การปฐมพยาบาล ๒๒ - ขั้นตอนการปฐมพยาบาลทางยุทธวธิ ี ๒๓ - สรปุ - กจิ กรรมการเรยี น - อา งอิง
º··èÕ ó ¡Òû°Á¾ÂÒºÒźҴá¼ÅáÅСÒÃËŒÒÁàÅ×Í´ ˹ŒÒ - จุดประสงคก ารเรียนรู òõ - ชนดิ ของบาดแผล ๒๕ - การปฐมพยาบาลบาดแผลทีอ่ นั ตราย ๒๕ - การหามเลือด ๒๘ - วธิ ีการการหามเลือด ๓๓ - การเสยี เลอื ดภายใน ๓๔ - การปฐมพยาบาลผเู สียเลือดภายใน ๓๗ - อาการแสดงภาวะชอ็ ก ๓๗ - การปฐมพยาบาลภาวะช็อก ๓๘ - สรปุ ๓๘ - กิจกรรมการเรียน ๓๘ - อา งอิง ๓๘ ๓๙ º··Õè ô ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ¡Ãд¡Ù ËÑ¡ ôñ - จุดประสงคการเรยี นรู ๔๑ - กระดกู สวนตาง ๆ ทพ่ี บการแตกหักได ๔๒ - สาเหตขุ องกระดกู หกั ๔๓ - อาการของผทู กี่ ระดูกหกั ๔๓ - หลักทัว่ ไปในการปฐมพยาบาลผูท ี่กระดกู หกั ๔๓ - หลักการเขา เฝอ กช่วั คราว ๔๔ - ชนิดของเฝอ กชั่วคราว ๔๔ - สรปุ ๔๖ - กิจกรรมการเรียน ๔๖ - อางอิง ๔๖ ô÷ º··èÕ õ ¡ÒÃà¤ÅÍè× ¹ÂŒÒ¼ŒºÙ Ҵ਺ç ๔๗ - จดุ ประสงคการเรยี นรู ๔๗ - การเคลอื่ นยายผูบ าดเจบ็ ดว ยมือเปลา ๕๘ - การเคลอ่ื นยายโดยใชอปุ กรณ
- สรุป ˹Ҍ - กจิ กรรมการเรียน ๖๐ - อางองิ ๖๐ º··èÕ ö ¡ÒêNj ¿¹œ„ ¤×¹ª¾Õ (CPR) ๖๐ - จุดประสงคการเรยี นรู öñ - การชวยฟน คนื ชีพ (Cardio Pulmonary Resuscitation : CPR) ๖๑ - ขอบง ช้ใี นการปฏบิ ตั ิการชว ยฟน คืนชพี ๖๑ - ขัน้ ตอนการปฏิบัติการชว ยฟนคืนชีพ ๖๒ - การใชเ ครือ่ งชอ็ กไฟฟา หัวใจอัตโนมตั ิ ๖๒ - สรปุ ขัน้ ตอนสําคญั ๔ ประการของการใชเครอื่ ง AED ๗๐ - สรุป ๗๒ - กิจกรรมการเรยี น ๗๓ - อา งอิง ๗๓ º··Õè ÷ ¡ÒÃจาํ ṡ¼ŒºÙ Ò´à¨çº ๗๔ - จดุ ประสงคการเรยี นรู ÷õ - บทนาํ ๗๕ - ความตอ เนอ่ื งในกระบวนการจาํ แนก ๗๕ - การจาํ แนกผบู าดเจ็บในทีเ่ กดิ เหตุ ๗๙ - สรุป ๗๙ - กจิ กรรมการเรียน ๘๒ - อา งองิ ๘๒ ๘๒
1
๑ º··èÕ ñ ¡ÒÂÇÔÀÒ¤ÈÒÊμþ ¹é× °Ò¹ ¨´Ø »ÃÐʧ¤¡ÒÃàÃÂÕ ¹ÃŒÙ ๑. ผเู รยี นมคี วามรคู วามเขาใจเกี่ยวกบั กายวิภาคศาสตรพ ื้นฐาน ๒. ผูเรียนสามารถนําความรูเก่ียวกับกายวิภาคศาสตรพื้นฐาน ไปประยุกตใชในการ ปฐมพยาบาลได การที่เจาหนาท่ีจะสามารถทําการปฐมพยาบาลผูบาดเจ็บไดอยางปลอดภัยมากยิ่งข้ึน และเพื่อรักษาชีวิตของผูบาดเจ็บน้ัน จําเปนอยางยิ่งท่ีเจาหนาท่ีจะตองมีความรูเก่ียวกับอวัยวะ และสว นประกอบตา งๆ และภาวะปกตขิ องระบบรา งกาย ซึง่ อธิบายไดพอสงั เขปดังตอไปนี้ ÀÒ¾»ÃСͺáÊ´§ÍÇÂÑ ÇÐáÅÐÊÇ‹ ¹»ÃСͺ¢Í§Ã‹Ò§¡ÒÂÁ¹ØÉ ท่มี า : http://body-human.blogspot.com/2012/03/blog-post.html ระบบตางๆ ในรางกายทุกระบบมีการทํางานประสานเชื่อมโยงกันทําใหมนุษยสามารถ ดํารงชีวิตอยูไดอยางปกติ หากระบบใดระบบหนึ่งเกิดความผิดปกติ สูญเสียการทํางาน จะทําใหเกิด ความผิดปกติของระบบอ่ืนๆ สงผลใหมนุษยไมสามารถดํารงชีวิตไดอยางปกติ และจะแสดงอาการ ผิดปกติหรือทําใหเกิดความเจ็บปวย เจาหนาที่จะตองทําการประเมินอาการของผูบาดเจ็บเบ้ืองตน กอ นท่ีจะทาํ การปฐมพยาบาล ในรางกายของมนุษยประกอบดวยระบบตา งๆ ๑๐ ระบบ ดงั น้ี ๑. ระบบผิวหนังหรือระบบหอหมุ รางกาย (Integumentary system) ๒. ระบบกระดกู (Skeletal system) ๓. ระบบกลามเน้ือ (Muscular system)
๒ ๔. ระบบยอยอาหาร (Digestive system) ๕. ระบบขับถา ยปสสาวะ (Urinary system) ๖. ระบบหายใจ (Respiratory system) ๗. ระบบไหลเวียนโลหิต (Vascular system) ๘. ระบบประสาท (Nervous system) ๙. ระบบตอมไรทอ (Endocrine system) ๑๐. ระบบสบื พนั ธุ (Reproductive system) ในบทเรยี นจะกลาวถึงระบบตางๆ ในรางกายพอสังเขป แยกเปน ระบบ ไดดงั นี้ ñ. Ãкº¼ÇÔ Ë¹Ñ§ËÃ×ÍÃкºËÍ‹ ËØŒÁËҧ¡Ò (Integumentary system) ผิวหนังในรางกายมนุษยจะปกคลุมหอหุมรางกายท้ังหมด ภายในจะมีประสาท รบั ความรูสกึ มากมาย เพือ่ รับรูก ารสัมผสั การกด ความเจบ็ ปวด และอณุ หภมู ริ อ นเย็น ฉะนัน้ ระบบ ผิวหนงั จงึ มีหนาท่ีสาํ คัญในการควบคุมอณุ หภูมริ า งกาย ผิวหนังของมนุษย มีจํานวน ๒ ช้นั ไดแก ๑. ผวิ หนงั ชัน้ นอกหรอื หนงั กําพรา (Epidermis) ๒. ผิวหนงั ช้นั ในหรอื ช้ันหนงั แท (Dermis) ÀÒ¾»ÃСͺâ¤Ã§ÊÃÒŒ §áÅÐÊÇ‹ ¹»ÃСͺ¢Í§¼ÔÇ˹§Ñ ที่มา : www.thaigoodview.com ประโยชนของระบบผวิ หนังหรอื ระบบหอ หุมรา งกาย - ปอ งกันและปกปดอวัยวะภายในไมใ หไดร ับอนั ตราย - ปอ งกันไมใหเ ชอ้ื โรคเขา สูรา งกายไดโ ดยงาย - ชว ยรกั ษาอณุ หภูมขิ องรางกายใหคงที่ - ชว ยในการรับความรสู ึกสมั ผสั เชน รอน หนาว เจ็บปวด - ชวยสรา งวิตามนิ ดใี หแ กร า งกาย - แสดงใหเหน็ ถึงความผิดปกตขิ องรา งกาย เชน ผ่นื คัน ผวิ หนังซีด ฯลฯ
๓ ò. Ãкº¡Ãд١ (Skeletal system) รางกายมนุษยประกอบดวยกระดูกท้ังหมด จํานวน ๒๐๖ ชิ้น คิดเปนประมาณ ๒๐ เปอรเซ็นตของน้ําหนักรางกาย แตอาจจะแตกตางกันไปในแตละบุคคล กระดูกแตละช้ิน จะเช่อื มตอ กันดวยเอ็นและกลามเนือ้ ซึ่งสามารถแบง ออก ๒ ชนดิ ตามหนาท่ี ดังนี้ ๑. กระดกู แกน (Axial skeleton) มหี นา ทพ่ี ยงุ รบั นา้ํ หนกั รา งกาย ประกอบดว ยกระดกู ดังตอ ไปนี้ ๑.๑ กะโหลกศีรษะ ๑.๒ กระดูกสนั หลงั ๑.๓ กระดกู ซโ่ี ครง ๒. กระดูกรยางค (Appendicular skeleton) มีหนาที่ชวยรางกายในการเคลื่อนไหว ไดแ ก ๒.๑ กระดูกแขน ๒.๒ กระดกู สะบกั ๒.๓ กระดกู ขา ๒.๔ กระดูกเชิงกราน กะโหลกศีรษะ กระดูกขากรรไกร กระดูกไหปลารา กระดกู ทรวงอก กสปทรนั อละหอนดงลบูกกงั นแรขะนดูก กระดูกซ่ีโครง กระกกดรรกู ะะเดบูกนเหน็บ กระดกู เชิงกราน ขอมือ กระดกู แขนทอ นใน กระดูกทสอ ว นนแลขานง กระดูกขาออ น หกรวั ะเขดา กู สะบา กระดกู แขง กระดกู แขง กระดูกขอเทา ÀÒ¾»ÃСͺ Ãкº¡Ãд¡Ù ã¹Ã‹Ò§¡ÒÂÁ¹ÉØ Â ท่มี า : https://duangkamon5652.wordpress.com/ระบบกระดกู /
๔ ประโยชนของระบบกระดูก - ปอ งกนั อวัยวะสาํ คัญทอ่ี ยูภ ายใน - ค้ําจุน พยงุ โครงสรา งของรา งกาย - เปน ทีย่ ึดเกาะของกลามเนอ้ื และเอ็น - เปนแหลงผลติ เมด็ เลือดใหแกรางกาย - เปน แหลงเกบ็ สะสมแคลเซยี มใหแ กรางกาย ó. Ãкº¡ÅÒŒ Áà¹×éÍ (Muscular system) รางกายมนษุ ยแบง กลามเนอ้ื ออกเปน ๓ ชนิด คือ ๑. กลา มเนอ้ื ลาย (Skeletal muscle) เปนกลามเนื้อท่ยี ดึ ติดกบั กระดกู ทําหนา ที่ เก่ียวกับการเคลื่อนไหว โดยการยืดและหดตัวของเซลลกลามเนื้อ การทํางานของกลามเนื้อชนิดน้ี รางกายสามารถบังคบั ได ภายในอํานาจจติ ใจ ๒. กลามเนื้อเรียบ (Smooth muscle) เปนกลามเน้ือท่ีพบอยูตามอวัยวะภายใน ตางๆ เชน ผนงั ลาํ ไส ผนงั กระเพาะอาหาร ผนงั หลอดเลอื ด เปนตน การทํางานของกลา มเน้ือเรยี บ ถกู ควบคุมโดยระบบประสาทอตั โนมัติ ๓. กลามเน้ือหัวใจ (Cardiac muscle) เปนกลามเนื้อชนิดเดียวท่ีอยูนอกอํานาจ จิตใจ และถูกควบคุมโดยระบบประสาทอัตโนมัติ การทํางานของกลามเน้ือชนิดน้ีจะหดและคลายตัว เปน จงั หวะตลอดชีวติ เพ่อื สูบฉีดโลหติ ไปเลยี้ งสวนตา งๆ ของรา งกาย ÀÒ¾»ÃСͺ¡ÅÒŒ Áà¹éÍ× ทีม่ า : https://sites.google.com/a/hatyaiwit.ac.th/kroosert5/home/bi-ngan-laea-baeb-thdsxb-1/phaph-khorngsrang-rabb-klam-neux
๕ ô. ÃкºÂÍ‹ ÂÍÒËÒà (Digestive system) การยอยอาหาร คือ กระบวนการเปล่ียนโมเลกุลของอาหารท่ีมีขนาดใหญใหเปน โมเลกุลขนาดเล็กลง พอท่ีจะดูดซึมเขาสูรางกายและเซลลของรางกายสามารถนําไปใชประโยชนได ประกอบดวยอวยั วะตา งๆ ไดแก ๑. ปาก ๒. คอหอยและหลอดอาหาร ๓. กระเพาะอาหาร ๔. ลาํ ไสเ ล็ก ๕. ลาํ ไสใหญ ๖. ทวารหนกั ÀÒ¾»ÃСͺÃкº¡ÒÃÂÍ‹ ÂÍÒËÒà ทีม่ า : https://www.trueplookpanya.com/learning/detail/30588-043066 õ. Ãкº¢ºÑ ¶Ò‹ »˜ÊÊÒÇÐ (Urinary system) เปนระบบหน่ึงในรางกายท่ีเก่ียวของกับการขับของเสีย หรือขับสารพิษออกจาก รางกาย เพ่ือควบคุมสภาวะรางกายใหคงที่ โดยน้ําปสสาวะจะเปนตัวนําพาของเสียออกจากรางกาย จงึ ชว ยรักษาสมดลุ ของของเหลวและแรธาตตุ า งๆ โครงสรา งของระบบขับถา ยปสสาวะ ประกอบดว ย ๑. ไต เปนอวยั วะคู มีรูปรา งคลา ยถ่ัว ทาํ หนาท่ีผลิตและขับถา ยนํ้าปสสาวะเพือ่ นํา สารพษิ และสารเคมอี อกจากรา งกาย อกี ทงั้ ยงั ขบั เกลอื แรท เี่ กนิ ความจาํ เปน ออกจากรา งกาย เพอื่ รกั ษา สมดลุ ของเกลือแร ๒. ทอไต ๓. กระเพาะปส สาวะ เปน อวยั วะทที่ าํ หนา ทเ่ี กบ็ พกั นาํ้ ปส สาวะชวั่ คราว กอ นขบั ออก จากรางกาย โดยปกตมิ คี วามจเุ ฉลย่ี ๕๐๐ มิลลลิ ติ ร ๔. ทอปสสาวะ
๖ ÀÒ¾»ÃСͺÃкº¢Ñº¶‹Ò»ʘ ÊÒÇÐ ทมี่ า : https://sites.google.com/a/bcnnv.ac.th/wichakar-phyabal-bukhkhl-thuk-chwng-way/bth-thi-4-kar-phyabal-phu-pwy- thi-mi-khwam-phid-pkti-khxng-kar-khab-thay-passawa/kaywiphakh-laea-srirwithya-rabb-thang-dein-passawa ö. ÃкºËÒÂ㨠(Respiratory system) ประกอบดวยอวยั วะตางๆ ดงั นี้ ๑. จมูก (Nose) ๒. หลอดคอ (Pharynx) ๓. หลอดเสยี ง (Larynx) ๔. หลอดลม (Trachea) ๕. ปอด (Lung) มี ๒ ขาง อยูใ นชอ งอก มีรปู รางคลายกรวย ภายในมลี กั ษณะ คลายฟองน้ํา มีหนาท่ีนํากาซคารบอนไดออกไซดออกจากเลือด และนํากาซออกซิเจนเขาสูเลือด ¡Ãкǹ¡ÒÃ㹡ÒÃËÒÂ㨠เมื่อกลามเนื้อและกระดูกสวนอกขยายตัวและยกข้ึน ในขณะที่กะบังลมลดต่ําลง ทําใหโพรงในชองอกขยาย ทําใหเกิดการหายใจเอาอากาศท่ีมีออกซิเจนเขาไปยังถุงลมในปอดท่ีมี หลอดเลือดฝอยติดอยู ออกซิเจนจะผานผนังเสนเลือดฝอยเขาสูเม็ดเลือดแดง คารบอนไดออกไซด ทอ่ี ยใู นหลอดเลอื ดจะผา นเขา สถู งุ ลมปอด และเมอื่ กลา มเนอื้ หยดุ ทาํ งานและหยอ นตวั ลง ทรวงอกยบุ ลง และความดันในชองทองจะดันกะบังลมกลับมาอยูในลักษณะเดิม กระบวนการเชนน้ีทําใหความดัน ในปอดเพ่ิมขึ้น เมื่อความดันในปอดสูงกวาความดันอากาศภายนอก อากาศภายในปอดพรอมกับ กาซคารบ อนไดออกไซดจ งึ ถกู ดันออกสภู ายนอก ทําใหเ กิดการหายใจออก ÀÒ¾»ÃСͺÃкº¡ÒÃËÒÂ㨠ท่มี า : http://www.bwc.ac.th/e-learning/virachai02/haijai.htm
๗ ÷. ÃкºäËÅàÇÕ¹âÅËÔμ (Vascular system) อวยั วะหรอื สว นประกอบทีส่ ําคญั ในระบบไหลเวียนโลหิต มีดังน้ี ๑. โลหิตหรือเลือด เปนเน้ือเยื่อชนิดหน่ึงท่ีทําหนาที่ลําเลียงสารอาหารตางๆ ในรา งกาย ประกอบดว ย น้ําเลือด เม็ดเลอื ด และเกล็ดเลือด ๒. เสนเลือด แบง ออกเปน ๓ ชนดิ ไดแก ๒.๑ เสนเลือดแดง ทําหนาท่ีนําเลือดออกจากหัวใจไปยังเสนเลือดฝอย เพอื่ นาํ ไปเลีย้ งสว นตา งๆ ของรางกาย ๒.๒ เสนเลือดดํา ทําหนาท่ีนําเลือดที่นําไปเลี้ยงสวนตางๆ ของรางกาย แลวกลับสูห ัวใจ ๒.๓ เสนเลือดฝอย เปนเสนเลือดขนาดเล็ก มีหนาท่ีนําเลือดจาก หลอดเลอื ดแดงไปเลยี้ งสว นตา งๆ ของรางกายและนาํ เลอื ดดาํ จากรา งกายไปยังหลอดเลือดดํา ๓. หัวใจ เปนอวัยวะท่ีสําคัญที่สุดในระบบไหลเวียนโลหิต ทําหนาที่สูบฉีดโลหิต ไปเลี้ยงรางกาย มีขนาดประมาณเทากําปนของเจาของ อยูในชองอกระหวางปอดทั้ง ๒ ขาง หัวใจ คนปกติจะเตนประมาณ ๖๐ – ๘๐ ครั้งตอ นาที ÀÒ¾áÊ´§ÃкºäËÅàÇÂÕ ¹âÅËμÔ ÀÒ¾áÊ´§¡Ò÷Òí §Ò¹¢Í§ËÑÇ㨠ที่มา : https://kattytewli22.wordpress.com/72-2/ ทม่ี า : https://benjawan010335.wordpress.com/
๘ ø. Ãкº»ÃÐÊÒ· (Nervous system) เปนระบบท่ีควบคุมการทําหนาท่ีของสวนตางๆ ทุกระบบในรางกายใหทํางาน ประสานสมั พนั ธก นั เพอื่ ใหร า งกายสามารถปรบั ตวั ใหเ ขา กบั สง่ิ แวดลอ มทงั้ ภายในและภายนอกรา งกาย ใหสามารถดํารงชีวิตอยูได นอกจากน้ีระบบประสาทยังเปนแหลงที่มาของความคิด ความรูสึก สตปิ ญ ญา ความฉลาดไหวพรบิ การตดั สนิ ใจ การใชเ หตผุ ลและการแสดงอารมณอ กี ดว ย อวยั วะทสี่ าํ คญั ของระบบประสาท ไดแก ๑. สมอง มลี กั ษณะเปน รูปคร่งึ วงกลมควา่ํ อยูในกะโหลกศรี ษะ เปนสว นทสี่ ําคญั ที่สดุ เกย่ี วของโดยตรงกบั การเรียนรู ความโง ความฉลาด ๒. ไขสันหลัง เปนเนื้อเย่ือที่มีลักษณะเปนทอยาวอยูภายในกระดูกสันหลัง เปนสวนท่ียาวตอลงมาจากสมอง หนาท่ีหลักคือถายทอดกระแสประสาทระหวางสมองกับสวนตางๆ ของรางกาย ๓. เสนประสาท เปนเนื้อเย่ือท่ีมีลักษณะเปนเสนใยยาวๆ พบอยูในเนื้อเย่ือ และอวัยวะตางๆ ทวั่ รา งกาย ÀÒ¾ÊÁͧ ÀÒ¾ä¢Ê¹Ñ ËÅѧ ÀÒ¾àʹŒ »ÃÐÊÒ· ทมี่ า : http://thenervous.weebly.com/ ทม่ี า : http://www.atom.rmutphysics.com/ ที่มา : http://www.moe.go.th/ ÀÒ¾»ÃСͺÃкº»ÃÐÊÒ·áÅÐÍÇÑÂÇÐã¹Ãкº»ÃÐÊÒ· ù. Ãкºμ‹ÍÁäÃŒ·Í‹ (Endocrine system) เปนกลุมเซลลท่ีสรางและหลั่งสารเคมีท่ีเรียกวาฮอรโมน แลวสงออกนอกตัวเซลล โดยผานทางกระแสเลือดหรือน้ําเหลือง เพ่ือไปควบคุมเซลลเปาหมายท่ีอยูไกลออกไป ซึ่งฮอรโมน มีความสําคัญตอรางกายและมีอิทธิพลตอพฤติกรรมของคนเรา โดยฮอรโมนแตละชนิดจะทํางาน ไปพรอ มๆ กัน เพ่อื รักษาสมดลุ ของรา งกายใหคงทอี่ ยเู สมอ หนาท่ีสําคัญของระบบตอมไรทอ คือ ควบคุมระบบพลังงานของรางกาย ควบคุม ปริมาณนํ้าและเกลือแรในรางกาย ควบคุมการเจริญเติบโตของรางกาย ควบคุมระบบสืบพันธุ และตอมนํา้ นม
๙ ÀÒ¾»ÃСͺÃкºμ‹ÍÁä÷Œ Í‹ ทมี่ า : https://sites.google.com/site/32645xwaywa1/rabb-txm-ri-thx ñð. ÃкºÊº× ¾Ñ¹¸Ø (Reproductive system) เปน ระบบเพอ่ื รกั ษาชาตพิ นั ธขุ องมนษุ ยใ หส บื ทอดตอ ไปได ประกอบดว ยระบบสบื พนั ธุ ของเพศชายและระบบสบื พนั ธุของเพศหญิง ÃкºÊº× ¾¹Ñ ¸¢Ø ͧà¾ÈªÒ ÃкºÊº× ¾Ñ¹¸¢Ø ͧà¾ÈËÞ§Ô ÀÒ¾»ÃСͺÃкºÊº× ¾Ñ¹¸Ø ที่มา : https://sites.google.com/site/biologytarnpla58e/kar-sub-phanth-laea-kar-ceriy-teibto
๑๐ ÊÃØ» ความรดู า นกายวภิ าคพนื้ ฐาน เปน การศกึ ษาเกย่ี วกบั รา งกายและอวยั วะตา งๆ ของมนษุ ย ถึงรูปราง ลักษณะ ความสัมพันธ และตําแหนงในสภาพปกติ ซึ่งเปนพื้นฐานในการศึกษาวิชาการ ปฐมพยาบาล เพ่ือประโยชนในการวิเคราะห วินิจฉัยความผิดปกติที่เกิดขึ้น และนําไปประยุกตใชใน การใหก ารปฐมพยาบาลผูไดรับบาดเจบ็ ไดอ ยางมีประสทิ ธภิ าพตอ ไป ¡Ô¨¡ÃÃÁ¡ÒÃàÃÕ¹ ๑. ผูสอนและผูเ รียนชวยกันสรปุ เน้ือหา ๒. ผเู รยี นศึกษารปู ภาพรา งกาย และอวยั วะตา งๆ ของมนษุ ย ÍŒÒ§Í§Ô อรพนิ ยงวัฒนา. ผแู ปล. ÃÒ‹ §¡ÒÂÁ¹ØÉÂ. กรงุ เทพฯ : สวุ ีริยาสาสน, ๒๕๕๕. รําแพน พรเทพเกษมสันต. ¡ÒÂÇÀÔ Ò¤ÈÒÊμÃá ÅÐÊÃÕÃÇÔ·ÂҢͧÁ¹ØÉ Human Anatomy and Physiology. กรงุ เทพฯ : ศิลปบรรณาคาร, ๒๕๕๖.
๑๑ º··Õè ò ËÅÑ¡¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ ¨´Ø »ÃÐʧ¤¡ ÒÃàÃÂÕ ¹ÃÙŒ ๑. ผเู รียนมีความรหู ลักการปฐมพยาบาลผบู าดเจบ็ ๒. ผเู รยี นบอกความหมายของการปฐมพยาบาล ๓. ผูเ รยี นทราบถงึ ขัน้ ตอนการปฐมพยาบาลทางยทุ ธวิธี การบาดเจบ็ หรอื เจบ็ ปว ยเปน สง่ิ ทเี่ กดิ ขน้ึ ไดเ สมอ แตถ า หากไดร บั การชว ยเหลอื ในเบอื้ งตน เพ่ือบรรเทาอาการบาดเจ็บหรือเจ็บปวยนั้น จะสงผลดีตอการรักษาพยาบาลในข้ันตอไป ดังนั้น การปฐมพยาบาลจึงมีความจําเปนสําหรับทุกคนท่ีจะตองเรียนรูไว เพ่ือจะไดสามารถนํามาใชในการ ชวยเหลือตนเองและคนรอบขางไดอยางถูกตอง รวมถึงเจาหนาที่ตํารวจควรมีความรูและทักษะ ดานการปฐมพยาบาล เพอ่ื ใหสามารถชวยเหลือผูอน่ื ขณะปฏบิ ตั ิหนาท่ี และสามารถชวยเหลอื ตนเอง หรือผูรวมงานหากอยูในสถานการณการตอสูหรือเกิดการปะทะกับฝายตรงกันขาม เพื่อลดโอกาส การเกดิ ความพิการหรือการสูญเสียกาํ ลังพล ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ หมายถึง การใหความชวยเหลือแกผูปวยหรือผูบาดเจ็บ ณ สถานที่ เกดิ เหตุ โดยใชอ ุปกรณเทา ที่จะหาไดในขณะนั้น มาใชใ นการรกั ษาเบือ้ งตน โดยทําการปฐมพยาบาล ใหเร็วที่สุดหลังเกิดเหตุ เพื่อชวยบรรเทาอาการเจ็บปวย หรืออาการบาดเจ็บน้ันๆ กอนท่ีผูปวย หรือผูบาดเจ็บจะไดร ับการดแู ลรักษาจากบุคลากรทางการแพทย หรอื ถกู นําสง ไปยังโรงพยาบาล ÇμÑ ¶»Ø ÃÐʧ¤¢ ͧ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ ๑. เพ่ือปองกนั หรือชวยไมใหผูบาดเจ็บเสยี ชวี ิต ๒. เพ่ือไมใ หผูบาดเจ็บไดรบั อันตรายเพิม่ ขนึ้ ๓. เพ่ือลดความเจ็บปวดหรอื บรรเทาความทรมานของผบู าดเจบ็ ๔. เพอื่ ใหผูบ าดเจบ็ กลับสสู ภาพเดมิ โดยเร็ว รวมท้ังปองกันความพิการทอี่ าจจะเกดิ ขึน้ ภายหลงั ËÅ¡Ñ ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ หลักการทั่วไปในการปฐมพยาบาลน้ันจําเปนจะตองกระทําโดยเร็วที่สุด ซ่ึงตองคํานึงถึง กลมุ บุคคลสองกลมุ ตอไปนี้ ñ. ¼ªŒÙ Ç‹ ÂàËÅÍ× สว นใหญเ ปน บคุ คลทอ่ี ยใู นเหตกุ ารณข ณะนน้ั จงึ ควรมหี ลกั การชว ยเหลอื ดงั นี้
๑๒ ๑.๑ ความปลอดภัยของสถานที่เกิดเหตุเปนส่ิงสําคัญท่ีตองคํานึงถึงกอน เปนอันดับแรกกอ นเขา ไปใหก ารชว ยเหลือ ๑.๒ สํารวจระบบสําคัญของรางกายดวยสายตาอยางรวดเร็ว และวางแผนใหการ ชว ยเหลอื อยา งมสี ติ ไมต น่ื เตนตกใจ หา มเคล่อื นยาย เมือ่ มกี ารบาดเจบ็ ของอวัยวะตางๆ ซ่ึงผใู หก าร ชวยเหลืออาจมองไมเห็น ถาทําการเคล่ือนยายทันทีหรือไมถูกวิธี อาจทําใหเกิดการบาดเจ็บมากขึ้น โดยเฉพาะกระดกู สันหลังหกั อาจทําใหผบู าดเจ็บหรือพกิ ารไปตลอดชวี ติ แตมีขอยกเวนกรณีการบาดเจ็บเกิดขึ้นในสถานท่ีท่ีไมปลอดภัย อาจเกิด อนั ตรายมากขน้ึ ทงั้ ผบู าดเจบ็ และผชู ว ยเหลอื หรอื ไมส ะดวกตอ การปฐมพยาบาล จาํ เปน ตอ งเคลอ่ื นยา ย ผูบาดเจ็บไปอยูในท่ีปลอดภัยกอน จึงใหทําการชวยเหลือได เชน ผูบาดเจ็บอยูในนํ้า อยูในกองไฟ หรอื กลางถนน เปน ตน ๑.๓ ชวยเหลือดวยความนุมนวล และระมัดระวัง โดยใหการชวยเหลือตามลําดับ ความสาํ คัญของการมชี ีวติ หรอื ตามความรุนแรงท่ไี ดรับบาดเจ็บ ๑.๔ บนั ทกึ รายละเอียดเกย่ี วกับเหตกุ ารณ อาการ ลกั ษณะของผูบ าดเจ็บเก่ยี วกับ การปฐมพยาบาลที่ไดทําการชวยเหลือ พรอมท้ังนําบันทึกดังกลาวติดตัวไปกับผูบาดเจ็บเสมอ เพอื่ ประโยชนใ นการรกั ษาตอ ไป ò. ¼ÙŒºÒ´à¨çº หรือผูเคราะหรายจากเหตุการณตางๆ โดยสาเหตุที่จะทําใหผูปวยเจ็บ เสยี ชีวิตไดอ ยา งรวดเร็ว หากไมไ ดรับการปฐมพยาบาลทนั ที ไดแก ๒.๑ การหยดุ หายใจ ทําใหรางกายขาดออกซิเจน และจะเสียชีวิตภายในไมก่ีนาที ผูปฐมพยาบาล จงึ ตองรวู ธิ กี ารผายปอด ซึ่งวิธีท่ีงายและไดผลดีที่สุด คือ การเปาลมหายใจเขาปอดทางปากหรือจมกู ๒.๒ หัวใจหยุดเตน ทําใหไมมีการสูบฉีดเลือด สําหรับนําออกซิเจนไปเล้ียงรางกายทั่วไป ผูปฐมพยาบาลจําเปนจะตองรูวิธีสําหรับแกไขทําใหมีกระแสเลือดไหลเวียนในรางกาย คือ การนวด หัวใจภายนอก ๒.๓ การเสยี เลือดจากหลอดเลอื ดใหญข าด ทําใหเลือดไหลออกจากรางกายอยางรวดเร็ว และจะทําใหเสียชีวิต ผูป ฐมพยาบาลจงึ ตอ งรูวิธกี ารหามเลอื ด ๒.๔ ภาวะช็อก เปน การตอบสนองของศนู ยป ระสาทสว นกลางในสมองของรา งกายทถ่ี กู กระตนุ ดว ยความรสู ึกท่สี งมาจากตําแหนง ทบี่ าดเจ็บ อาจมคี วามกลวั และความตกใจรว มดว ย ภาวะชอ็ กจะมี ความรนุ แรงมาก ถา มกี ารสญู เสยี เลอื ดหรอื นาํ้ เหลอื ง (ในรายมแี ผลไหม) การชอ็ กอาจทาํ ใหเ สยี ชวี ติ ได ทงั้ ท่บี าดเจ็บไมรุนแรงนกั ดงั น้นั ผูปฐมพยาบาลจงึ ตอ งรวู ธิ กี ารปองกนั และรักษาอาการช็อก
๑๓ ¡Òû°Á¾ÂÒºÒżºŒÙ Ò´à¨ºç ·Ò§Â·Ø ¸Ç¸Ô Õ (Tactical Combat Casualty Care : TCCC) ầ‹ Í͡໚¹ ó ª‹Ç§ ¤×Í ชวงที่ ๑ การปฐมพยาบาลระหวางการปะทะ (Care Under Fire) ชว งท่ี ๒ การปฐมพยาบาลในพน้ื ท่ีการปะทะ (Tactical Field Care) ชวงท่ี ๓ การสง กลับผบู าดเจ็บทางยุทธวิธี (Tactical Evacuation Care) ¢¹éÑ μ͹¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ·Ò§ÂØ·¸ÇÔ¸Õ ª‹Ç§·Õè ñ ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅÃÐËÇ‹Ò§¡ÒûзР(Care Under Fire) เรม่ิ ทาํ การปฐมพยาบาลในทเ่ี กดิ เหตุ ซงึ่ ผบู าดเจบ็ และผชู ว ยเหลอื ยงั อยภู ายใตก ารปะทะ หรอื อยูในภาวะอันตราย ตามข้นั ตอน ดงั น้ี ๑. ยิงตอบโต รอ งขอกาํ ลังเพ่ิม และหาทีก่ ําบงั โดยเนนความปลอดภยั ของผชู วยเหลือ กอนเปนลําดับแรก ๒. ตรวจสอบวาผบู าดเจ็บยงั มีชวี ิตอยหู รือไม ดว ยการถามตอบ หรือใหท าํ ตามสง่ั ๓. ถาผูบาดเจ็บสามารถชวยเหลือตัวเองได ใหผูบาดเจ็บทําการชวยเหลือตัวเองกอน (self-aid) เชน การยิงตอบโต เขาทกี่ ําบัง หามเลอื ดโดยใชส ายรดั หา มเลือด ๔. ยิงคุม ครองผบู าดเจ็บ ไมใหบาดเจ็บเพ่มิ ขึน้ ๕. เขา ชวยเหลอื ผูบาดเจบ็ เมอ่ื สถานการณป ลอดภยั ๖. ถา ผบู าดเจบ็ ไมต อบสนอง ใหเคล่อื นยา ยผูบาดเจ็บเขา สทู ก่ี ําบงั หรือท่ปี ลอดภัย ๗. เมอ่ื สถานการณส งบและปลอดภยั ควรรบี แจง เหตเุ พอ่ื ขอความชว ยเหลอื และรายงาน ผูบังคับบัญชา ª‹Ç§·èÕ ò ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅã¹¾×¹é ·èÕ¡ÒûзР(Tactical Field Care) เริ่มทําการปฐมพยาบาล เม่ือผูชว ยเหลอื และผูบาดเจบ็ อยูในสถานการณทป่ี ลอดภัยแลว คือ ไมตกอยูภายใตการยิงปะทะ มีท่ีกําบังปลอดภัย แตยังมีขีดจํากัดในเร่ืองของเคร่ืองมือ เวลา และอุปกรณทางการแพทย การชวยเหลืออาจตอเนื่องจากการปฐมพยาบาลชวงระหวางการปะทะ หรือไมกไ็ ด ตามขนั้ ตอนการประเมนิ และปฐมพยาบาลโดยใชหลัก MABC ดงั นี้ ๑. M : Massive Hemorrhage (»ÃÐàÁÔ¹¡ÒÃàÊÕÂàÅ×Í´ÁÒ¡) ผูชวยเหลือประเมินอาการผูบาดเจ็บอยางรวดเร็ว ปฐมพยาบาลอาการบาดเจ็บ ท่จี ะทาํ ใหถึงแกชีวติ กอ น เชน การหาตําแหนง เสียเลอื ดมากและหยุดการไหลของเลือดทันที โดย - ใชมือท่ีสวมถุงมือแลวลูบตามรางกายของผูบาดเจ็บต้ังแตหัวจรดเทา เพื่อหา ตาํ แหนงท่มี เี ลอื ดไหล - สาํ รวจมือตนเองหลงั จากทใ่ี ชม อื ลูบไปตามรา งกายของผูบาดเจบ็ - เมื่อเจอแผล ใหทาํ แผลนั้นใหเ สรจ็ กอ น (หรอื พบจุดทมี่ กี ารเสยี เลือดรุนแรงใหท ํา ทันที)
๑๔ - พลิกตัวผูปวยเพ่ือสํารวจวามีแผลดานหลังหรือไม ถามีเลือดออกมากใหทําการ หามเลอื ด - ประเมินระดับความรสู ึกตัว (Assessment Mental status) ควบคูไปดวยโดยการ ถามคาํ ถาม ๓ ขอ : ชื่อ, วัน, สถานท่ี และการใชระบบ AVPU การประเมินระดับความรูสกึ ตวั ใชห ลักการประเมนิ โดยใชอ ักษรชวยจาํ AVPU ดงั นี้ ๑) A = Alert หมายถงึ ผบู าดเจบ็ รสู กึ ตวั ดี พดู คยุ รเู รอื่ ง สามารถบอก ชอ่ื อยทู ไ่ี หน วนั เดือน ป ได ๒) V = Verbal response หมายถึง ผูบ าดเจ็บตอ งใชเ สยี งเรยี ก จึงตอบสนองตอ การรับรู ๓) P = Painful stimulus หมายถงึ ผบู าดเจบ็ ตอบสนอง เมอื่ กระตนุ ดว ยความเจบ็ ปวด ๔) U = Unresponsive หมายถงึ ผเู จบ็ ไมร ูสกึ ตวั Alert : ผบู าดเจบ็ รสู กึ ตวั ดี ท่มี า : www.nmd.go.thdocumentpdfebook2ebook.pdf Verbal responsive : ผูบาดเจบ็ ตอ งใชเ สียงเรยี ก จงึ ตอบสนองตอการรบั รู ท่มี า : www.nmd.go.thdocumentpdfebook2ebook.pdf
๑๕ Painful stimulus : ผูบาดเจบ็ ตอบสนองตอ ความเจบ็ ปวด ทีม่ า : www.nmd.go.thdocumentpdfebook2ebook.pdf วธิ ีกระตนุ ใหผ ูบาดเจ็บตอบสนองตอ ความเจบ็ ปวด มีอยู ๒ ลกั ษณะ ดงั น้ี ๑. การตอบสนองตอความเจ็บปวดของระบบสวนกลาง (Central painful stimulus) มวี ธิ ีกระตุน ดงั นี้ • การกดบรเิ วณกระดูกเหนอื เบาตา (supraorbital pressure) • การนวดบรเิ วณกระดูกหนาอก (sterna rub) • การหยิกบริเวณรกั แร (armpit pinch) ๒. การกระตุนตอ ความเจ็บปวดของระบบสว นปลาย (Peripheral painful stimulus) โดยใชวิธกี ารกระตนุ ดวยการใชข องแขง็ เชน ดา มปากกากดบริเวณ โคนเล็บ (nail bed pressure) ในระหวา งการกระตนุ ผูบาดเจบ็ ดวยวิธที ่กี ลาวมา ผูบาดเจบ็ จะมีปฏกิ ริ ยิ า เชน ใชมือปด หรอื ขยับหนี หรืออาจแสดงลักษณะ เชน การเกร็งตวั งอแขน (decorticate) หรอื ตวั เกรง็ เหยียดแขน (decerebrate) บงชถ้ี ึง ผูบาดเจ็บอาจมีอาการผิดปกติทางสมอง ตามมา Flexion (decorticate) posturing Extontion (decorticate) posturing ภาพแสดง ลกั ษณะการแสดงถงึ การเกรง็ ตวั งอแขน และตัวเกร็งเหยียดแขน เมื่อกระตุน ดวยความเจบ็ ปวด ทม่ี า : www.nmd.go.thdocumentpdfebook2ebook.pdf
๑๖ Unresponsive : ผูปว ยเจ็บไมต อบสนองตอ การรบั รู ท่ีมา : www.nmd.go.thdocumentpdfebook๒ebook.pdf หากผบู าดเจบ็ มีอาการหวาดระแวง/สับสน “ควรทําการปลดอาวธุ ” เพอื่ ปองกันการทํารา ยตัวเองและผูชว ยเหลือ ò. A : Airway ¡ÒÃμÃǨ´¤Ù ÇÒÁ¼Ô´»¡μ¢Ô ͧ·Ò§à´Ô¹ËÒÂ㨠(๑) เปด ทางเดนิ หายใจ • ในกรณีที่ไมสงสัยวามีการบาดเจ็บบริเวณกระดูกตนคอ ใชวิธีกดหนาผาก- เชยคาง (Head-tilt Chin-Lift) (Jaw Thrust) ที่มา : http://thainurseclub.blogspot.com/ • ในกรณีท่ีสงสัยวามีการบาดเจ็บบริเวณกระดูกตนคอ ใชวิธียกขากรรไกร ทมี่ า : https://danger.mongabay.com/
๑๗ (๒) ดู : ส่งิ อดุ ก้นั ทางเดนิ หายใจ นาํ สง่ิ ทอ่ี ดุ ก้นั ทางเดนิ หายใจออก (ถา ม)ี (๓) ฟง : เสยี งลมหายใจของผูบาดเจบ็ (๔) สัมผัส : ผชู วยเหลือใชแกม แนบบรเิ วณปากและจมกู ของผูบ าดเจบ็ วารูสึกถงึ ลมหายใจของผบู าดเจบ็ หรือไม (จับอัตราความถี่ของการหายใจ) (๕) หากจาํ เปน ใหใ ชท อ ชว ยหายใจชนดิ สอดทางปาก (OPA) หรอื สอดทางจมกู (NPA) การใชท อชวยหายใจชนดิ สอดทางจมกู (NPA) การใชทอ ชว ยหายใจชนิดสอดทางปาก (OPA) ท่มี า : https://www.aic.cuhk.edu.hk/web8/ ท่ีมา : https://www.aic.cuhk.edu.hk/web8/ Nasopharyngeal%20airway.htm Guedel%20airway.htm ó. B : Breathing ¡ÒÃμÃǨ´Ù¤ÇÒÁ¼Ô´»¡μԢͧ¡ÒÃËÒÂ㨠(๑) ถอด/ตัด/ฉีก เส้ือผาที่ปดทรวงอก/รักแรออก เพ่ือใหเห็นชัดเจนและสามารถ สาํ รวจบาดแผลท่ียังไมเห็นได (๒) สังเกตหนาอกของผูบาดเจ็บบริเวณปอด พองและยุบพรอมกันท้ัง ๒ ขาง ในขณะหายใจ (๓) ตรวจดบู าดแผล ถา มใี หร บี ทาํ แผลบาดเจบ็ ทหี่ นา อก เชน แผลทะลบุ รเิ วณหนา อก ดวยแผนฟลมปดแผลชองอก/ทําแผลแบบกันน้ําและอากาศ จะตองหาทางเขา – ออกของแผล และทาํ การปดแผลท้งั สองทาง (๔) ตองใชเ ขม็ เจาะระบายลมออกจากชองอกหรอื ไม ô. C : Circulation ¡ÒÃμÃǨ¡ÒÃäËÅàÇÂÕ ¹¢Í§àÅÍ× ´ áÅÐËÒ¡ÒúҴ਺ç ã¹ÊÇ‹ ¹μÒ‹ § æ ¢Í§ÃÒ‹ §¡Ò (๑) ตรวจชพี จรท่ีคอ/ขอมอื (๒) ปฐมพยาบาลบาดแผลเลก็ นอยอ่นื ๆ ทพี่ บ หากผูบาดเจบ็ ไมม สี ัญญาณชพี (ไมหายใจ ไมม ีชพี จร) จะทําการชว ยฟนคืนชพี (CPR) เมอื่ แนใ จวา อยูในสถานการณท ่ีปลอดภยั เพราะหากสถานการณยงั ไมปลอดภยั ผูชวยเหลอื อาจตกอยูใ นอนั ตรายได
๑๘ ªÇ‹ §·èÕ ó ¡ÒÃʧ‹ ¡ÅºÑ ¼ŒÙºÒ´à¨ºç ·Ò§Â·Ø ¸ÇÔ¸Õ (Tactical Evacuation Care) เปน การเตรยี มผบู าดเจบ็ ใหพ รอ มสาํ หรบั การสง กลบั ซง่ึ อาจจะเปน การสง กลบั โดยพาหนะ ทางการแพทย (MEDEVAC) หรอื การสง กลับโดยไมใชพ าหนะทางการแพทย (CASEVAC) หากจาํ เปน ตอ งสง กลบั โดยไมใ ชพ าหนะทางการแพทย ผชู ว ยเหลอื ตอ งทาํ การเคลอื่ นยา ย ผูบาดเจ็บดวยความระมัดระวัง เพ่ือปองกันไมใหผูบาดเจ็บไดรับความบาดเจ็บเพ่ิมมากขึ้น โดยผชู ว ยเหลอื ตอ งสามารถทาํ การปฐมพยาบาลตามความจาํ เปน ระหวา งการสง กลบั ตามขนั้ ตอนดงั นี้ ๑. การเขาเฝอกชวั่ คราว (๑) ประคองศีรษะใหอ ยูน่ิง ถาสงสัยวามีการบาดเจ็บทก่ี ระดกู สนั หลัง (๒) ตรวจดภู าวะกระดกู หกั ตามสว นตา ง ๆ ของรา งกาย และทาํ การดามกระดกู ทหี่ กั ๒. ประเมินผูปว ยซา้ํ - ระดบั ความรูสึกตัว, ทางเดินหายใจ, การหายใจ, การเสยี เลือด ๓. สัญญาณชพี - อตั ราการเตนของหวั ใจ, การหายใจ, ความดนั โลหิต, อณุ หภูมิรา งกาย ¡ÒûÃÐàÁÔ¹ÊÑÞÞÒ³ª¾Õ (Vital sign) ÊÑÞÞÒ³ªÕ¾ เปนสิ่งท่ีบงบอกถึงความมีชีวิตของบุคคล ซ่ึงประกอบดวย อุณหภูมิ ชีพจร (อัตราการเตนของหัวใจ) การหายใจและความดันโลหิต ทําใหสามารถประเมินอาการผิดปกติ ของรางกาย ความรุนแรงของการบาดเจ็บ และความเรงดวนในการรักษา เพ่ือวางแผนและตัดสินใจ ทาํ การปฐมพยาบาล ดงั น้ี ñ. Í³Ø ËÀÁÙ Ô (temperature) อณุ หภมู ขิ องรา งกายเปน ความสมดลุ ระหวา งความรอ นทรี่ า งกายสรา งขนึ้ กบั ความรอ น ที่สญู เสียไปจากรางกาย อณุ หภมู ริ างกายปกติระหวา ง ๓๖.๕ – ๓๗.๕ องศาเซลเซียส (๑) ภาวะผดิ ปกตขิ องอุณหภมู ริ างกาย - อุณหภมู ริ างกายสูงกวา ๓๗.๕ องศาเซลเซียส หรอื ทเ่ี รียกวา ภาวะอุณหภูมิ รา งกายสงู กวาปกตหิ รอื “เปนไข” โดยแสดงอาการตวั รอน หนาแดง ตวั แดง เหงือ่ ออก ชีพจรเตนเรว็ กระสับกระสา ย - อุณหภูมริ างกายตาํ่ กวา ๓๖.๕ องศาเซลเซียส หรอื ทีเ่ รยี กวา ภาวะอณุ หภมู ิ รางกายต่ํากวาปกติ ผูบาดเจ็บจะมีอาการหนาวส่ัน รูสึกหนาวและส่ัน ผิวหนังซีดและเย็น ความดัน โลหติ ตํ่า ปสสาวะออกนอ ย สบั สนมึนงง งว งซมึ (๒) วิธกี ารวดั อุณหภมู ิรางกาย - ใชปรอท ท่เี ปนแทง แกว วดั ทางปาก รักแร ทางทวารหนัก
๑๙ - สาํ หรบั การปฏบิ ตั งิ านทางยทุ ธวธิ ี จะวดั อณุ หภมู โิ ดยใชก ารสมั ผสั ตวั ผบู าดเจบ็ เพื่อประเมนิ อุณหภูมิรางกายเบ้อื งตน วามคี วามผดิ ปกตขิ องอณุ หภูมริ างกายอยางไร ò. ªÕ¾¨ÃËÃÍ× ÍμÑ ÃÒ¡ÒÃàμ¹Œ ¢Í§ËÇÑ ã¨ (Pulse) เปน การหดและขยายตวั ของหลอดเลอื ดแดงเปน จงั หวะ ในการสบู ฉดี เลอื ดไปหลอ เลยี้ ง รา งกายสงผลใหสามารถจบั ชีพจรไดต ลอดเวลา ๒.๑ อตั ราการเตน ของชพี จรปกติ ดังน้ี (๑) ทารกแรกเกดิ ถงึ ๑ เดือน อตั ราการเตนของชีพจรประมาณ ๑๒๐ - ๑๖๐ ครั้ง/นาที (๒) เด็กอายุ ๑ -๑๒ ป อัตราการเตน ของชีพจรประมาณ ๘๐ - ๑๒๐ ครั้ง/นาที (๓) วยั รนุ - วัยผูใหญ อตั ราการเตน ของชีพจรประมาณ ๖๐ - ๑๐๐ ครงั้ /นาที ๒.๒ ตาํ แหนง การจบั ชีพจร (๑) ดา นขา งของคอ คลาํ ไดชดั เจนจุดบริเวณมุมขากรรไกรลา ง (๒) ดา นในของตน แขน (๓) ขอมือดานในบริเวณกระดูกปลายแขนดานนอกหรือดานหัวแมมือ เปนตําแหนงทน่ี ยิ มจบั ชีพจรมากท่สี ุด เพราะเปนทท่ี จ่ี ับไดงา ยและไมร บกวนผปู วย (๔) บริเวณขาหนีบ (๕) บรเิ วณหลงั ปมุ กระดกู ขอ เทา ดา นในและบรเิ วณหลงั เทา ใหด ตู ามแนวกลาง ตงั้ แตห วั เขา ลงไป ชพี จรท่ีจบั ไดจ ะอยกู ลางหลังเทา ระหวา งนิว้ หวั แมเทา กบั น้วิ ช้ี ๒.๓ วธิ ีปฏบิ ตั ใิ นการจบั ชพี จร วางนวิ้ ช้ี และนวิ้ กลาง ลงบนตาํ แหนง ตามขอ ๒.๒ โดยนบั จาํ นวนครง้ั ของการเตน ใน ๑ นาที เพือ่ ประเมนิ อาการของผูบาดเจบ็ ตาํ แหนงชีพจรทีค่ อ ตําแหนงชีพจรที่ทองแขนดานใน ตาํ แหนงชีพจรทข่ี อ มอื ที่มา : สํานักงานตาํ รวจแหง ชาติ
๒๐ ตําแหนง ชีพจรทข่ี าหนีบ ตําแหนงชีพจรที่หลงั เทา ตาํ แหนงชีพจรท่ีขอ เทาดา นใน áÊ´§μÓá˹§‹ ¡ÒèºÑ ª¾Õ ¨Ã ที่มา : สํานักงานตาํ รวจแหง ชาติ หามใชน ้วิ หัวแมม อื ในการจับชีพจร เนอ่ื งจากนิว้ หัวแมมอื มีหลอดเลือดฝอย ซ่งึ อาจทําใหเจาหนาทีส่ ับสนระหวางชีพจรของเจา หนา ทีก่ ับชีพจรของผบู าดเจ็บ ó. ¡ÒÃËÒÂ㨠(Respiration) เปนการนําเอาออกซิเจนเขา สูรางกายและนําคารบ อนไดออกไซดออกจากรางกาย ๓.๑ สิ่งทตี่ องสงั เกตในการหายใจ มีดังน้ี (ñ) ÍÑμÃÒ¡ÒÃËÒÂ㨠มีหนวยเปนครั้ง/นาที โดยการหายใจเขาและออก นบั เปน ๑ ครั้ง อตั ราการหายใจปกติ มีดงั น้ี • ทารกแรกเกิด อัตราการหายใจประมาณ ๓๕ – ๔๐ คร้ัง/นาที • เด็ก อัตราการหายใจประมาณ ๒๐ – ๓๐ ครัง้ /นาที • ผใู หญ อตั ราการหายใจประมาณ ๑๖ – ๒๐ คร้ัง/นาที (ò) Å¡Ñ É³Ð¢Í§¡ÒÃËÒÂ㨠สามารถสงั เกตไดจ ากการเคลอื่ นไหวของหนา อก หนา ทอ ง โดยปกตลิ กั ษณะการหายใจจะมจี งั หวะการหายใจเขา และหายใจออกสมา่ํ เสมอไมต อ งใชแ รง ไมมีเสยี ง และไมเ จ็บปวด หากผบู าดเจ็บมลี กั ษณะการหายใจท่ตี างไปจากนแี้ สดงวา มคี วามผิดปกติ ô. ¤ÇÒÁ´Ñ¹âÅËÔμ (Blood pressure/ BP) เปนแรงดันเลือดขณะท่ีหัวใจบีบตัว และคลายตวั ไดแก (๑) คา ความดันสูงสดุ (Systolic pressure) เปนคาความดนั ตัวบน เกดิ จากแรงดนั เลือดขณะทหี่ วั ใจบบี ตวั ซ่งึ มคี า ปกติประมาณ ๙๐ - ๑๔๐ มิลลเิ มตรปรอท (mmHg) (๒) คาความดันตํ่าสุด (Diastolic pressure) เปนคาความดันตัวลาง เกิดจาก แรงดนั เลอื ดขณะที่หวั ใจคลายตัว ซง่ึ มคี าปกตปิ ระมาณ ๖๐–๙๐ มลิ ลเิ มตรปรอท (mmHg) ๔.๑ ภาวะความดันโลหติ ผิดปกติ • ความดันโลหิตสูง (Hypertension) : ความดันสูงกวาปกติวัดได ๑๔๐/๙๐ mmHg
๒๑ อาการ ของภาวะความดนั โลหติ สงู ไดแ ก ปวดศรี ษะบรเิ วณทา ยทอย ตาพรา หรอื มองไมเ หน็ คล่ืนไส อาเจียน ชกั และหมดสติในท่ีสดุ • ความดนั โลหติ ตาํ่ (Hypotension) : ความดนั ลดตา่ํ ลงกวา ปกตวิ ดั ได นอยกวา ๙๐/๖๐ mmHg อาการ ของภาวะความดันโลหิตตํ่า ไดแก ออนเพลีย ไมมีแรง เหนอ่ื ยงา ยกวา ปกติ หนา ซีด เหงอ่ื ออก ตวั เย็น เปน ลมหมดสติ áÊ´§¡ÒÃÇÑ´¤ÇÒÁ´Ñ¹âÅËμÔ â´Â㪌ÍØ»¡Ã³áÅСÒÃÇ´Ñ ¤ÇÒÁ´¹Ñ âÅËÔμâ´ÂäÁÁ‹ ÍÕ »Ø ¡Ã³ ท่มี า : สาํ นกั งานตํารวจแหง ชาติ ๔.๒ การวัดความดันโลหิต ในสถานการณที่ไมมีเคร่ืองวัดความดันโลหิต จะสามารถประเมนิ ความดนั โลหติ ของผบู าดเจบ็ จากการจบั ชพี จร โดยมคี า ประมาณของความดนั โลหติ ตวั บน (Systolic) ดังนี้ (๑) หากจับชพี จรพบท่หี ลังเทา หรือขอเทาดา นใน แสดงวา ผูบาดเจบ็ มี ความดันโลหติ ตัวบน (Systolic) มากกวา ๙๐ mmHg (๒) หากจบั ชพี จรพบทขี่ อ มอื แสดงวา ผบู าดเจบ็ มคี วามดนั โลหติ มากกวา ๘๐ mmHg แตน อยกวา ๙๐ mmHg (๓) หากจับชพี จรพบตนแขนดา นในหรือที่ขาหนีบ แสดงวา ผูบาดเจบ็ มี ความดนั โลหติ มากกวา ๗๐ mmHg แตนอยกวา ๘๐ mmHg (๔) หากจบั ชพี จรพบทตี่ น คอ แสดงวา ผบู าดเจบ็ มคี วามดนั โลหติ มากกวา ๖๐ mmHg แตนอ ยกวา ๗๐ mmHg หากผูบาดเจ็บมีความดันโลหิตตัวบน (Systolic) นอยกวา ๖๐ mmHg (จับชีพจรพบที่ตนคอ เทาน้ัน) แสดงวาเร่ิมเขาสูภาวะช็อกซึ่งจะทําใหมีโอกาสเสียชีวิตมากยิ่งข้ึน ผูชวยเหลือตองให การปฐมพยาบาลและรบี นาํ สง บคุ ลากรทางการแพทยโ ดยเรว็ ทส่ี ดุ ระหวา งนาํ สง ตอ งประเมนิ สญั ญาณชพี ทุก ๕ นาที รักษาความอบอุนรางกายของผูบาดเจ็บ และชวยลดการเสียเลือดออกจากรางกาย ของผูบาดเจ็บใหไ ด
๒๒ ô. à¤ÅÍ×è ¹ÂŒÒ¼Œ»Ù dž Âà¾×èÍÃѺ¡ÒÃÃÑ¡ÉÒμ‹Íä» »ÃÐà´¹ç ÊÓ¤ÑÞ - การเสยี เลอื ดเปนสิ่งท่อี ันตรายท่ีสดุ - หากไมแนใจวา กระดกู สันหลังไดร บั บาดเจ็บหรอื ไม ใหพยายามประคองกระดกู สันหลังไว - ใชผ าหม คลุมตัวผปู วยไวต ลอดเวลาทไ่ี มไดท ําการรกั ษา เพือ่ รักษาความอบอนุ ของรางกาย - หากคิดวายังประเมินผูบาดเจ็บหรือตรวจรักษายังไมถี่ถวนใหทําการประเมินผูบาดเจ็บและ ตรวจสอบสัญญาณชีพไดเ สมอ ÊÃØ» การปฐมพยาบาลเปนการชวยรักษาชีวิตของผูปวย การปฐมพยาบาลที่ถูกตอง และรวดเรว็ สามารถชว ยลดอนั ตรายทรี่ นุ แรงหรอื ลดความเสยี่ งตอ การเสยี ชวี ติ ชว ยปอ งกนั ไมใ หผ ปู ว ย ไดร บั อนั ตรายมากขน้ึ ลดอนั ตรายจากการบาดเจบ็ ชว ยปอ งกนั ภาวะแทรกซอ นหรอื ความพกิ ารทอ่ี าจ เกดิ ขน้ึ หลงั จากประสบอบุ ตั เิ หตุ และชว ยลดอาการเจบ็ ปวดทรมานจากการไดร บั บาดเจบ็ ตา งๆ ตลอดจน ชวยใหผูปวยฟนตัวและกลับสูสภาพเดิมโดยเร็ว เน่ืองจากผูปวยมักมีความกังวลเก่ียวกับอาการ บาดเจ็บของตนเอง นอกจากนแี้ ลว การปฏบิ ตั งิ านของเจา หนา ทต่ี าํ รวจนน้ั นอกจากจะตอ งมคี วามรทู างยทุ ธวธิ ี ในการปองกันตนเองแลว การมีความรูดานการปฐมพยาบาลเปนอีกทักษะหนึ่งที่มีความสําคัญ และจาํ เปน ในการปฏบิ ตั หิ นา ที่ เพราะเจา หนา ทไี่ มอ าจรไู ดว า ในแตล ะภารกจิ จะตอ งเผชญิ เหตใุ นลกั ษณะ ใดบา ง ถึงแมไดพ ยายามตอสูปอ งกันอยางเต็มทแ่ี ลว หากเกิดการบาดเจบ็ ข้นึ ขณะปฏิบัติหนา ท่ี การท่ี เจา หนา ทม่ี คี วามรเู กย่ี วกบั การปฐมพยาบาลจะทาํ ใหส ามารถชว ยเหลอื ตนเองและผอู นื่ ได อยา งไรกต็ าม ในสถานการณท เี่ ปน อนั ตรายตอ ผชู ว ยเหลอื และผบู าดเจบ็ การทจ่ี ะทาํ ใหผ บู าดเจบ็ รอดชวี ติ ขน้ึ อยกู บั วธิ กี ารปฐมพยาบาลท่รี วดเร็ว ถกู วธิ แี ละปลอดภยั ไมท ําใหก ารบาดเจบ็ รุนแรงมากขึน้ เปนการชวยให ผูบ าดเจ็บมีโอกาสรอดชีวิตสูงข้นึ และลดโอกาสการเกิดความพกิ าร หรือการสญู เสยี กาํ ลังพล ¡Ô¨¡ÃÃÁ¡ÒÃàÃÕ¹ ๑. ผูสอนและผเู รียนชวยกันสรุปเน้อื หา ๒. ฝก ปฏิบตั ขิ ้นั ตอนการปฐมพยาบาลทางยทุ ธวธิ ี
๒๓ ͌ҧÍÔ§ นายแพทยเ รอื งศักด์ิ ศริ ิผล.(๒๕๕๑). ¤ÁÙ‹ ×Í»°Á¾ÂÒºÒÅ. กรงุ เทพฯ : นานมบี คุ ส. สาํ นกั งานตาํ รวจแหง ชาต.ิ (๒๕๕๗). ¤Á‹Ù Í× ¡Òý¡ƒ Â·Ø ¸Ç¸Ô »Õ ÃÐจาํ ʶҹตÕ าํ ÃǨ. กรงุ เทพฯ. โรงพมิ พต าํ รวจ. โรงเรียนเสนารักษ กรมแพทยทหารบก. (ไมปรากฏปท่ีพิมพ). ¤Ù‹Á×Í»ÃСͺ¡ÒÃÊ͹ ËÅÑ¡¡ÒôÙáÅ ¼ºÙŒ Ò´à¨ºç ·Ò§Â·Ø ¸ÇÔ¸Õ Tactical Combat Casualty Care (สําËÃºÑ ¤ÃÙ/ÍÒ¨ÒÃÂ). คน เมอ่ื ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๕๙, จากกองทพั บก เวบ็ ไซต: http://www.rta.mi.th/630a0u/ qa_amds/file_qa_amds/life_oriented_strategy.pdf
๒๔
๒๕ º··Õè ó ¡Òû°Á¾ÂÒºÒźҴá¼ÅáÅСÒÃËŒÒÁàÅÍ× ´ ¨´Ø »ÃÐʧ¤¡ÒÃàÃÕ¹Ì٠๑. ผเู รียนสามารถจําแนกชนดิ ของบาดแผลและทําการปฐมพยาบาลบาดแผลได ๒. ผเู รยี นสามารถอธบิ ายลักษณะการเสียเลอื ดภายนอกและการเสียเลอื ดภายในได ๓. ผเู รียนสามารถทําการหา มเลือดใหแ กผูบ าดเจ็บทม่ี กี ารเสียเลือดไดอยา งถกู วิธี อุบัติเหตุเกิดขึ้นไดเสมอ อาจเปนเพราะความประมาทของตนเองและผูอื่น หรือ เปนเหตุสุดวิสัย สิ่งที่ตามมาเม่ือเกิดอุบัติเหตุคือบาดแผล การปฐมพยาบาลบาดแผลอยางถูกตอง จะชวยปองกันอันตรายและลดอาการแทรกซอนที่อาจเกิดข้ึนได การเกิดบาดแผลแมเห็นภายนอก เพยี งเลก็ นอ ย แตอ าจเปน สาเหตใุ หอ วยั วะภายในบาดเจบ็ รนุ แรงจนเปน สาเหตใุ หเ กดิ การเสยี เลอื ดมาก ช็อก หัวใจหยุดเตน สมองบาดเจ็บ รวมท้ังเสนประสาทถูกทําลาย และหากบาดแผลน้ันเกิดจากการ กระทําของผูอ่ืน จนเปนเหตุใหถึงกับเสียชีวิต บาดแผลจะกลายเปนหลักฐานในการช้ีชัดถึงสาเหตุ การตาย และเปน หลักฐานสําคญั ในการมัดตัวผกู ระทําความผดิ ในคดฆี าตกรรมได ºÒ´á¼Å เกิดจากการฉีกขาดของเน้ือเยื่อและอวัยวะท้ังภายนอกและภายในรางกาย ซึ่งอาจเกิดจากการไดรับแรงกระแทกจากของแข็ง (Mechanical Forces) หรืออาจเกิดจากของมีคม จนทําใหเกิดรอยแยกของผิวหนังหรือเนื้อเยื่อช้ันใน จนอาจทําใหเปนอันตรายถึงเสียชีวิตได ดังน้ัน การปฐมพยาบาลบาดแผลอยางถูกตอง จะชวยปองกันอันตราย และลดอาการแทรกซอน ท่จี ะเกดิ ขน้ึ ได โดยควรปฏบิ ัตดิ ังน้ี ª¹´Ô ¢Í§ºÒ´á¼Å ñ. ºÒ´á¼Å»´ เปน บาดแผลทไี่ มม รี อยแยกของผวิ หนงั ปรากฏใหเ หน็ เกดิ จากแรงกระแทกของของแขง็ ท่ีไมมีคม แตอาจมีการฉีกขาดของเนื้อเย่ือและเสนเลือดฝอยใตผิวหนัง ซ่ึงมองจากภายนอกจะเห็น เปนลักษณะฟกชํา้ โดยอาจมอี าการปวดรว มดวย แผลประเภทนท้ี ี่พบเห็นไดบอยในชวี ติ ประจาํ วันคอื รอยฟกชํ้าเปนจํ้าเลือด ซึ่งเกิดจากแรงกระแทกของวัตถุไมมีคม หรือส่ิงของตกหลนใสบริเวณรางกาย เชน ศีรษะ แขน ขา แตทําใหหลอดเลือดฝอยใตผิวหนังฉีกขาด มีเลือดซึมอยูในเน้ือเย่ือ การฟกช้ํา ทรี่ นุ แรงอาจบอกถงึ อาการบาดเจ็บท่ีรนุ แรงได เชน กระดกู แตกหรือหัก ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ (๑) ยกและประคองสว นทบ่ี าดเจบ็ ใหอยู ในทาสบาย (๒) ประคบเย็นและรัดสว นทฟ่ี กช้าํ (๓) ถา มีขอเคลด็ หรือกระดูกแตกหรือหกั ใหร บี สง แพทย ทีม่ า : เรอื งศักดิ์ ศริ ผิ ล
๒๖ ò. ºÒ´á¼Åà»´ เปน บาดแผลท่ีทาํ ใหเกดิ รอยแยกของผวิ หนงั แบงออกเปน ò.ñ á¼Å¶ÅÍ¡ เปน แผลตน้ื มผี วิ หนงั ถลอกและมเี ลอื ดออกเลก็ นอ ย ไมม อี นั ตราย รุนแรง พบบอยในชวี ติ ประจาํ วนั เชน การหกลม การถูกขีดขวน ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ ทม่ี า : เรอื งศักดิ์ ศริ ผิ ล (๑) ใหร บี ทําการลา งแผลทันที เพอ่ื ปองกนั การตดิ เชอื้ และการอักเสบของแผล (๒) ใสยาฆาเชือ้ (๓) ปด แผลดวยผา สะอาด ò.ò á¼Å©Õ¡¢Ò´ เปนแผลท่ีเกิดจากวัตถุที่ไมมีคม แตมีแรงกระชากหรือกระแทก พอทจ่ี ะทาํ ใหผิวหนังและเนื้อเยื่อใตผิวหนังฉีกขาดได ขอบแผลมักจะขาดกะรงุ กะร่ิง หรอื มกี ารชอกช้าํ ของแผลมาก ผบู าดเจบ็ จะเจบ็ ปวดมากเพราะถกู บรเิ วณปลายประสาท เชน บาดแผลจากการถกู รถชน บาดแผลจากเครอ่ื งจักรกล หรือถกู แรงระเบดิ ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ (๑) ทําความสะอาดแผลและรอบบาดแผล ดวยนาํ้ สะอาดและสบู (๒) หามเลอื ดดวยผา สะอาด ประมาณ ๓-๕ นาที (๓) ทําความสะอาดบาดแผลดว ยนา้ํ ยาฆา เชือ้ (๔) ปด แผลดวยพลาสเตอรห รอื ผาปดแผล ทมี่ า : เรอื งศักดิ์ ศิรผิ ล (๕) หากมบี าดแผลใหญห รือเนื้อเยือ่ ฉีกขาดกะรุงกะร่ิงใหนําสงโรงพยาบาล ò.ó á¼ÅμÑ´ เปนแผลท่ีเกิดจากอาวุธหรือเคร่ืองมือที่มีคมเรียบตัด เชน มีด ขวาน เศษแกว เศษกระจก ปากแผลจะแคบ เรยี บยาวและชดิ กัน ถา บาดแผลลึกจะมเี ลือดออกมาก แผลชนิดนีม้ กั จะหายไดเรว็ ประมาณ ๓-๗ วัน เน่อื งจากขอบแผลอยชู ิดกนั ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ (๑) ทาํ การหามเลอื ดและรบี นาํ สงโรงพยาบาล (๒) ถา มอี วัยวะทถี่ ูกตดั ขาด ใหใสถ งุ พลาสติก ท่ีสะอาด ปด ปากถุงใหแ นนไมใ หน ํ้าเขา (๓) แชใ นถังนํ้าแขง็ แลว นําสง โรงพยาบาลพรอมผูปว ยที่มา : เรอื งศกั ดิ์ ศริ ผิ ล
๒๗ ทม่ี า : https://nanananonpim.wordpress.com/ ò.ô á¼Å¶¡Ù á·§ เปน แผลทเ่ี กดิ จากวตั ถทุ มี่ ปี ลายแหลมแทงเขา ไป เชน มดี ปลายแหลม ตะปู เหล็กแหลม เศษไม ปากแผลจะเล็กแตลึก ถาลึกมากมีโอกาสจะถูกอวัยวะที่สําคัญมักจะมี เลอื ดออกมาก ทาํ ใหตกเลอื ดภายในได ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ (๑) ทาํ การหา มเลอื ด และรบี นําสง โรงพยาบาล (๒) ถามีวัตถปุ ก คาอยหู ามดึงออกใหใ ช ผาสะอาดกดรอบแผลและใชผ าพนั ไว แลว รบี นําตัวสงโรงพยาบาลทนั ที ทีม่ า : เรอื งศักดิ์ ศริ ิผล ò.õ ºÒ´á¼Å¶Ù¡ÂÔ§ ทําใหเกิดการบาดเจ็บภายในที่รุนแรง โดยตําแหนงที่กระสุน เขาสูรางกายบาดแผลจะเล็กและมีขอบชัดเจน แตตําแหนงท่ีกระสุนออก (อาจฝงใน) บาดแผล จะใหญกวาและฉกี ขาดมาก ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ ทม่ี า : เรืองศักด์ิ ศริ ผิ ล - ใหท าํ การหามเลอื ด และรีบนาํ สง โรงพยาบาลโดยทันที เนอื่ งจาก มีการเสยี เลือดคอ นขางมาก
๒๘ ó. ºÒ´á¼Å·ÕèÍ¹Ñ μÃÒ ¡Òû°Á¾ÂÒºÒźҴá¼Å·ÕèÍ¹Ñ μÃÒ ºÒ´á¼Å·ÐÅËØ ¹ÒŒ Í¡ ภายในชอ งอกมอี วัยวะสาํ คญั อยหู ลายอยา ง เชน หวั ใจ ปอด ตับ โดยมซี ่โี ครงเปน เกราะ ปองกัน ซึ่งบาดแผลทะลุหนาอกอาจทําใหเกิดการบาดเจ็บภายในที่รุนแรง บาดแผลที่ทะลุผาน เยอ่ื หมุ ปอดจะทําใหอากาศเขา ไปกดเนอื้ ปอด ทาํ ใหปอดแฟบได บางครั้งแรงกดยงั สงผลใหเ ลือดไหล เขา หัวใจไมเ ตม็ ทีท่ าํ ใหข าดเลอื ดในการไหลเวยี นและช็อกได ¡ÒÃ椄 à¡μÍÒ¡Òà ๑. หายใจลาํ บากและปวด อาจหายใจเรว็ ตน้ื และปอดสองขางขยายไมเ ทากนั เชยั้นื่อขหอมุ งปอด ทลมางเขบา าดแผล ปชเยอกอ่ื งตหริ ะุมหปวอาดง แปฟอบด ๒. ไอ มีเลอื ดเปน ฟอง กซโ่ีรคะรดงกู ๓. ปาก เลบ็ และผิวหนงั เขยี ว ๔. มีเลอื ดเปนฟองออกจากบาดแผล ใเเยลนื่อือหชดมุ ไอปหงอลดรมะารหววม กาันง ๕. บางรายขณะหายใจเขา จะมเี สียงลมเขา ปอด ปสมอบดรูทณี่ ÀÒ¾»ÃСͺºÒ´á¼Å·ÐÅØ˹Ҍ Í¡ ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ ที่มา : เรอื งศักดิ์ ศิรผิ ล ปดบาดแผล ใชผ า สะอาดหรอื ผา ทําแผลปด อยางรวดเร็ว ปอ งกนั ไมใหล มเขาบาดแผล ๑. ใชฝา มอื ปด บาดแผลทันที ถาผูบาดเจ็บรสู กึ ตวั ๒. ปด บาดแผลดว ยผา สะอาดปด ทบั ดว ยพลาสตกิ ใหปดแผลดว ยฝามอื ของตนเอง หรอื กระดาษฟอยล ใชพ ลาสเตอรป ด ทบั ขอบ อีกครงั้ เพ่อื ปองกันลมเขา
๒๙ ผรใชนสู วูบทกึยาสาปดนบรเจะ่งัาบ็ แคยจลอขะะนึ้ ง รดศอาีรนษงรหะบั เลองั ียมงมี ไปอื อดายนดู ไามนบ บาดนเจบ็ กแขบั นลงาํ อตตวั ้ังฉาก งยอนั ขลาําเตพัวอ่ื ๓. ประคองผูบาดเจบ็ ทร่ี ูสกึ ตัวนง่ั ในทา สบาย ๔. ผบู าดเจ็บที่ไมรสู กึ ตัว ตรวจการหายใจ โดยใหเ อยี งตวั ไปขา งทีบ่ าดเจบ็ และชีพจร เตรียมทําการกูชีวิตถาจําเปน จัดใหผูบาดเจ็บอยูในทาพักฟน ใหดาน ๕. เรยี กรถพยาบาลหรือโทร ๑๖๖๙ ทบี่ าดเจบ็ อยูดา นลา ง ºÒ´á¼Å··Õè ÍŒ § ทีม่ า : เรืองศักดิ์ ศริ ผิ ล ความรนุ แรงของบาดแผลดไู ดจากเลอื ดและอวัยวะในชองทองท่อี อกมา สว นใหญจะเปน การบาดเจ็บและเสียเลือดอยูภายใน บาดแผลถูกแทง ถูกยิง หรือถูกแรงกระแทกที่ทอง อาจทาํ ให อวยั วะภายในหรือหลอดเลอื ดในชอ งทอ งฉกี ขาดหรือแตกได ๑. ใหผ ูบ าดเจ็บนอนลง งอเขา และชวยประคองเขา ถา จาํ เปน ยกและชวยประคองเขา ท่ีมา : เรอื งศักด์ิ ศริ ิผล
๓๐ ๒. ใชผาทาํ แผลหรือผาสะอาดขนาดใหญปดคลุมแผล แลวใชผาพันแผลหรือปด พลาสเตอรใหอยูกับที่ ถามีไสไหลออกมาอยาสัมผัส อยาพยายามจับใสกลับเขาชองทอง ใหใช พลาสตกิ ปด อาหาร หรอื ผา สะอาดคลมุ เพอื่ ปอ งกนั เชอ้ื โรคและปอ งกนั ไมใ หแ หง แลว ใชผ า พนั ทบั หลวมๆ ใชผา ทาํ แผลหรอื ผา สะอาด ปดคลุมบาดแผล หา มสมั ผสั หรอื พยายามจบั ไสท ไ่ี หล ออกมากลับเขา ชอ งทอง ทีม่ า : เรืองศักด์ิ ศิริผล ๓. ปองกนั ภาวะชอ็ ก และเรยี กรถพยาบาลหรือโทร ๑๖๖๙ ถาผูบาดเจ็บหมดสติ ใหตรวจดูชีพจรและการหายใจ เตรียมปฏิบัติการกูชีวิต (ถา จําเปน ) จดั ใหผบู าดเจบ็ อยใู นทา พักฟน กดแผลขณะท่ผี บู าดเจ็บไอ หรอื อาเจยี น ทม่ี า : เรอื งศกั ด์ิ ศิริผล
๓๑ ºÒ´á¼Å·ÕÈè ÃÕ ÉÐ การบาดเจ็บท่ีศีรษะมีโอกาสเกิดอันตรายไดท้ังส้ินจึงตองการการดูแลจากแพทย โดยเฉพาะอยางย่ิงการบาดเจ็บที่รุนแรงจะทาํ ใหการรูสึกตัวเสียไป เสนเลือดและสมองอาจถูกทาํ ลาย จึงตองสังเกตอาการและสาํ รวจการบาดเจบ็ อยางละเอยี ด ÍÒ¡Ò÷Õ辺 ๑. อาจไมรูสกึ ตวั ระยะส้ันหรือเล็กนอยจากการท่ีศีรษะถกู กระแทก ๒. อาจมึน งง หรือคลน่ื ไสอาเจยี น เม่อื รูสึกตัว ๓. จาํ เหตกุ ารณไ มได และปวดทวั่ ศรี ษะเล็กนอย ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ ก ด แ น น ๑. ถา มีบาดแผลใหปด แผลโดยใช หบตใหดิาาองดผจยาแาพูผกลนั ผา สะอาดกดลงบนบาดแผล ใหส นิท เพอ่ื หา มเลอื ด - อยาใชน ้ิวกดบาดแผล ๒. เมอ่ื เลือดหยดุ ใชผา พนั ทับ ใหผ าทปี่ ด แผลอยกู ับท่ี ๓. ตรวจระดับปฏกิ ริ ิยาตอบสนองดว ยการ ผบู าดเจบ็ ตอบคําถาม ถามคําถามงายๆ งายๆ ไดหรอื ไม (๑) ถาผูบ าดเจบ็ ไมรูสกึ ตัวนานกวา ๓ นาที ใหเรียกรถพยาบาล นอนศีระษะสูงกวา อก หรอื โทร ๑๖๖๙ และจัดใหนอน ทมี่ า : เรืองศักด์ิ ศิริผล ในทา พกั ฟน (๒) บนั ทึกการหายใจ ชพี จรและระดบั ปฏิกริ ิยาตอบสนองทุก ๑๐ นาที ๔. ใหผูบ าดเจ็บนอนลงใหศรี ษะและไหล สงู กวา หนา อก และนาํ สงโรงพยาบาล ในทาน้ี ๕. ถาผบู าดเจบ็ ฟน ใหดอู ยางใกลช ดิ วา ระดับ การตอบสนองเปลีย่ นแปลงไปอยางไร ๖. อยา ปลอ ยผูบาดเจ็บอยลู าํ พังคนเดยี ว
๓๒ ºÒ´á¼Å¶Ù¡¤ÇÒÁÌ͹ เปนแผลที่เกิดจากความรอนแหง เชน ไฟไหม ความรอนเปยก เชน น้าํ รอนลวก การถูกกรด-ดาง สารเคมีท่ีมีผลทาํ ใหเน้ือเยื่อมีการบาดเจ็บเปนอันตรายตั้งแต เล็กนอ ยจนถึงแกชวี ิต ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ·ÇÑè ä» ใ๑ห๐คนวาามทเี ย็นนาน ๑. ราดดว ยน้ําเยน็ หรือเปด นํ้า ใหไหลผานบรเิ วณบาดแผล - บาดแผลรนุ แรงรีบขอความชวยเหลอื หรอื โทร ๑๖๖๙ ๒. รีบถอดหรอื ตัดเสอื้ ผา เคร่ืองประดบั ถอดสิ่งของท่ีรัดอยูออก หรือเข็มขัด ออกจากบริเวณท่ีถกู กอ นทบ่ี าดแผลจะเรม่ิ บวม ความรอนออก - ถาวตั ถดุ งั กลา วติดกบั บาดแผล หามถอดออก ๓. บาดแผลไมรุนแรงทายาสําหรบั แผลไฟไหม สหถใใชนกูะรแ อคือคผแรวาน ัวผาดปนมดไปรมบอด เานอปดานผแหขาผาทุยลรี่ แลวปด ดว ยผา สะอาด - หา มใชครีม ขผี้ ึ้ง ไขมนั หรอื ยาสีฟน ทา ท่บี าดแผล ๔. ถา แผลกวา งและลึก หรอื ถกู อวัยวะสาํ คัญ ปดสวนที่บาดเจบ็ ใหร บี นาํ สง โรงพยาบาล ใหเ รยี บรอย - ใหผบู าดเจบ็ นอนลง ยกและพยุงขา ใหศรี ษะอยตู ่าํ ใหส งู - ตรวจและบันทกึ การหายใจและชีพจร ทุกๆ ๑๐ นาที ระหวางรอทีมชว ยเหลอื หรอื รถพยาบาล ท่มี า : เรอื งศกั ดิ์ ศิริผล
๓๓ ¡ÒÃËÒŒ ÁàÅ×Í´ เมอ่ื เกดิ บาดแผล หากบาดแผลไมใ หญเ กนิ ไป เลอื ดมกั จะหยดุ ไดเ องภายในเวลาอนั รวดเรว็ จากกลไกการหา มเลือดของรา งกาย โดยอาศัยหลอดเลือดและสวนประกอบของเลอื ดคือ เกรด็ เลอื ด (platelet) และโปรตีนตา งๆ รวมตวั กันทําใหเ กิดลิม่ เลือดไปอดุ บาดแผล แตห ากเสนเลือดถกู ทําลาย หรือถูกตดั ขาด ทาํ ใหม เี ลือดไหลออกมาจากบาดแผลหรอื เสน เลอื ด àÅÍ× ´ÍÍ¡ËÃ×Í¡ÒÃàÊÂÕ àÅ×Í´ ẋ§Í͡໹š ò »ÃÐàÀ· ¤Í× ñ. àÅ×Í´ÍÍ¡ÀÒ¹͡ คือ การท่ีเลือดไหลออกมาภายนอกใหเห็น ซ่ึงออกจากบาดแผลทางผิวหนัง แบงออกไดเปน ๓ ชนิด คือ เลือดออกจากเสนโลหิตแดง เลือดออกจากเสนโลหิตดํา และเลือด ออกจากเสนเลอื ดฝอย ñ.ñ àÅÍ× ´ÍÍ¡¨Ò¡àÊŒ¹âÅËÔμá´§ - เลือดจะไหลทะลักหรือพุงออกมาตามจังหวะการเตนของหัวใจ มีสีแดงสด และมักไมเกิดเปนลิ่มเลือด หามเลือดไดยาก ถาหากเลือดไหลไมหยุดภายใน ๓ – ๔ นาที ผูปวย อาจตายได ñ.ò àÅÍ× ´ÍÍ¡¨Ò¡àʹŒ âÅËÔμ´íÒ - เลอื ดจะมสี แี ดงคลา้ํ ลกั ษณะการไหลของเลอื ดจะไหลรนิ ๆ ไมแ รงและไมพ งุ ตามจังหวะการเตนของหวั ใจ ñ.ó àÅÍ× ´ÍÍ¡¨Ò¡àʹŒ àÅÍ× ´½Í เลอื ดจะไหลออกมาลกั ษณะซมึ ๆ จากบาดแผล อยางชา ๆ ò. àÅÍ× ´ÍÍ¡ÀÒÂã¹ËÃ×ÍàÅÍ× ´μ¡ã¹ คือ เลือดที่ออกภายในรางกายแตไมไหลออกมาภายนอกใหเห็น อาจเน่ืองมาจาก แผลในทรวงอก เชน ที่ปอด หวั ใจ แผลในชอ งทอง เชน ในกระเพาะอาหาร ลาํ ไส ตบั มา ม เปน ตน แมไมอาจมองเหน็ ได แตอาจมีอาการบงบอกใหทราบวา มีการตกเลือดอยูภายใน ดงั น้ี ๑. มอี าการซดี ลง สงั เกตไดจ ากผวิ หนงั รมิ ฝป าก กระพงุ แกม ในปาก เลบ็ และเปลอื กตา ดา นใน ๒. มอี าการหนา มดื ตามัว หูอ้อื ออนเพลยี ในที่สุดผูป ว ยอาจเปนลม ๓. มเี หงือ่ เหนียว ๆ ออก มือเทา เย็นซีด ในบางรายมีอาการหนาวสน่ั ๔. หัวใจเตนเร็ว ชีพจรเตนเร็วแตแผวเบา ถาหากตกเลือดมากชีพจรจะเบาลงมาก และระยะการเตน ของชพี จรไมส มํา่ เสมอในท่สี ดุ อาจจะคลําหาชพี จรไมพบ ๕. มอี าการหายใจเร็ว ถีแ่ ละหอบสัน้ ๖. มีอาการกระหายน้าํ มาก กระสบั กระสาย ทุรนทรุ าย
๓๔ ๗. มา นตาขยาย ๘. ถา ปอดเปน แผลหรอื กระเพาะอาหารมแี ผล ผปู ว ยอาจอาเจยี นออกมาเปน โลหติ ๙. มีอาการหมดสติ และถาหากเลือดไหลไมห ยดุ ในทส่ี ดุ กถ็ ึงแกค วามตาย ÇÔ¸¡Õ ÒáÒÃËÒŒ ÁàÅÍ× ´ การหามเลือดภายนอกแบง ออกเปน ๓ วิธี ไดแ ก ñ. ¡Òá´Å§º¹ºÒ´á¼Åâ´Âμç วธิ ีนี้เปน วธิ ีหา มเลือดทไ่ี ดผ ลดที ่สี ดุ อาจจะใชมือกด หรือใชผา วางบนแผลก็ได โดย (๑) กดใหกดแนน ๆ นานประมาณ ๑๐ – ๓๐ นาที (๒) เมอื่ เลือดหยดุ ไหล ใหทําแผลและใชผาพัน (๓) อยาคลายผาหรือเปลี่ยนผาพันแผลเปนอันขาด เพราะอาจทําใหเลือดออก ไดอกี และทาํ ใหเพม่ิ ความบาดเจ็บมากขึน้ ถาเลือดโชกผาพนั ใหใชผา พนั ทับเขา ไปอกี ชนั้ หน่ึง แทนท่ี จะเปล่ียนผาใหม ท่ีมา : http://www.nurse.nu.ac.th/ - ควรสวมถงุ มือเมือ่ สัมผสั ตัวผปู ว ย เพ่อื ปอ งกันการตดิ เชอื้ - กรณีผาปด แผลชมุ เลือดไมค วรเอาออกและควรนาํ ผาอกี ช้ินมาปด ทับบนผาชิ้นแรก - พันผาแลว ผกู ไว และควรยกอวยั วะใหสงู ขนึ้ - เมอื่ ทําการปฐมพยาบาลแลวใหรีบสงตวั เขา โรงพยาบาลทนั ที
๓๕ ò. ¡Òá´º¹àʹŒ àÅÍ× ´á´§ กรณที ม่ี ีเลือดออกรุนแรง ใหใชว ธิ ีการกดบนเสน เลือดแดง ตามจดุ ที่สาํ คัญๆ ๔ จดุ คอื เสน เลอื ดแดงไปเลยี้ งหนงั ศรี ษะ เสน เลือดแดงไปเลี้ยงหนา เสน เลอื ดแดง ไปเลีย้ งแขน และเสนเลือดแดงไปเล้ียงขา ตําá˹§‹ ¡´ËŒÒÁàÅ×Í´ ที่มา : https://www.doctor.or.th/ ó. ¡ÒÃÃÑ´¢Ñ¹ªÐà¹ÒÐËÃ×Í·Ù¹Ôà¡μ (Tourniquet) เปนการหามเลือดโดยการรัด ไมใ หเ ลอื ดออกจากหลอดเลอื ดแดงทม่ี าเลยี้ งบรเิ วณบาดแผล (ควรใชผ า ไมค วรใชเ ชอื กหรอื สายยางรดั ) ใชสําหรับบาดแผลบรเิ วณแขนขา ในกรณที บ่ี าดแผลน้นั เปนเหตใุ หเ สียชวี ิตเพราะเสียเลอื ดมากเทานน้ั ตําแหนง ทคี่ วรขันชะเนาะ ไดแก ๑) ทอนแขนสวนบนประมาณหนึ่งฝามือลงมาจากรักแร เพ่ือหามเลือดของแขน และมือ ๒) ทอนขาสว นบนประมาณหนึ่งฝามือลงมาจากขาหนีบ เพอ่ื หา มเลือดขาและเทา วธิ ีขันชะเนาะ มีขัน้ ตอน ดังน้ี ๑) ใชผาพับเปนแถบกวางประมาณ ๒ นิ้ว วางเหนือขอบของแผลหรือสวนท่ีขาด ๒-๔ นว้ิ ผูกเง่ือนหนึง่ คร้งั
๓๖ ๒) ใชว สั ดแุ ทง แขง็ สาํ หรบั ขนั ชะเนาะ เชน ปากกา ดนิ สอ ตะเกยี บ ชอ น กง่ิ ไม ทอ นไม วางบนปมเง่อื น กอ นผกู เง่อื นตายอีกทบหนง่ึ ๓) หมุนอุปกรณท่ีใชในการขันชะเนาะไปรอบเง่ือนท่ีผูกไวหลายๆ รอบเปนการ ขันชะเนาะจนเลือดหยุดไหลออกจากบาดแผล แลวผูกอุปกรณท่ีใชในการขันชะเนาะล็อกกับแขน หรือขาไมใ หอปุ กรณที่ใชใ นการขนั ชะเนาะหมุนกลับได ๔) รบี นาํ สงผูปว ยถงึ มอื แพทยแลว ใหแ จงแกทมี แพทยแ ละพยาบาลดวยวา บรเิ วณ และเวลาท่ขี ันชะเนาะหามเลอื ดไวคอื ท่ีใดและเมือ่ ใด ¢¹Ñé μ͹¡Òâ¹Ñ ªÐà¹ÒÐ ทมี่ า : https://health.mthai.com/ ÃÐÇѧ ๑. อยาขันชะเนาะลงบนผิวหนังโดยตรง ควรใชผ าหรือสําลหี ุมรอบแขนหรือขาเสียกอ น ๒. ใชในรายท่ีแขนหรือขาไดรับบาดเจ็บรุนแรงเทานน้ั ๓. หา มใชเสน ลวด หรอื เชอื กผูกรองเทา เปนสายรดั หามเลือด ๔. เม่อื รัดสายรัดหา มเลือดแลว หามคลายสายรัดออก ๕. การคลายสายรัดหามเลือดออกตองกระทําโดยบุคลากรทางการแพทยท่ีมีความชํานาญ และอยใู นสถานทีท่ ่ีมอี ปุ กรณช ว ยชีวิตท่พี รอ ม
๓๗ ¡ÒÃàÊÕÂàÅÍ× ´ÀÒÂã¹ การหามเลือดภายในเปนไปไดยาก นอกจากการสังเกตอาการและปองกันภาวะช็อก แลวรอคอยการชว ยเหลือจากแพทยห รือนําผปู วยสงโรงพยาบาลเรว็ ท่ีสดุ ¡Òû°Á¾ÂÒºÒżٌàÊÂÕ àÅÍ× ´ÀÒÂã¹ ๑. ถามกี ระดูกหักใหใ ชเ ฝอกดามเสียกอ น ๒. ใหผูปวยนอนในทา ท่ถี ูกตอ งดงั ตอ ไปน้ี ๒.๑ นอนศีรษะต่ําเทาสูง โดยใหผูปวยนอนศีรษะต่ํายกเทาสูงเหนือพื้นประมาณ ๑๒ – ๑๘ น้ิว หามใชทานี้ถาผูปวยบาดเจ็บท่ีกระดูกสันหลัง กระดูกคอบาดเจ็บ สมองบาดเจ็บ ชอ งทองหรอื ทรวงอก (เพราะจะทําใหอวัยวะและเลอื ดในชองทองเพม่ิ ความดันใตกะบงั ลม) ๒.๒ สาํ หรบั ผูปว ยมีกระดูกแขนขาหัก ใหนอนหงายราบ ๒.๓ สาํ หรบั ผปู ว ยบาดเจบ็ ทที่ รวงอกหรอื เปน โรคหวั ใจทย่ี งั สตดิ อี ยู ใหน อนศรี ษะสงู ๒.๔ ถา ผปู ว ยหมดสติ ใหนอนตะแคงเพ่อื ปองกนั การสําลักอาเจียน ๓. คลายเสือ้ ผาใหห ลวม ๔. ผูบาดเจ็บทไ่ี มร สู กึ ตัวใหนอนในทา พกั ฟน ๕. หา มดม่ื น้ําและหามกินอาหาร (เพื่อปอ งกนั อาเจียน และเตรียมตวั สําหรับการผาตัด) แหงนศีรษะไปดา นหลัง แขนดา นลาง ตงั้ ฉากกับลาํ ตวั ตรวจนบั ชพี จร มือหนุนใตแ กม คลายเส้ือผาใหห ลวมสงู งอเขา ใหล าํ ตัวมนั่ คง ใหผ บู าดเจ็บนอนหงายศีรษะตํ่าเทา สูง หาอุปกรณรองปลายเทา หม่ันตรวจการหายใจและชีพจร หากผบู าดเจบ็ หยดุ หายใจหรอื หวั ใจหยดุ เตน ตอ งทําการการกูชวี ติ ÀÒ¾»ÃСͺ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅÀÒÇЪÍç ¡ ท่มี า : เรืองศักดิ์ ศิริผล
๓๘ ÍÒ¡ÒÃáÊ´§ÀÒÇЪÍç ¡ ๑. หนา ซดี เหงอ่ื ออก ตวั เยน็ ชนื้ เหงอ่ื ออกเปน เมด็ ๆ บนใบหนา ๒. ปลายมอื – ปลายเทา และผวิ หนงั เย็นช้นื ๓. อาจคล่นื ไสอ าเจียน ๔. ชีพจรเบาแตเ ร็ว หายใจหอบถ่ี ไมสมํ่าเสมอ ๕. รูมา นตาขยายโตขึน้ ท้งั สองขา ง ๖. หากไมร บี ปฐมพยาบาลอาจเสยี ชีวิตได ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅÀÒÇЪÍç ¡ ๑. ใหนอนหงาย ศรี ษะตา่ํ กวา เทาเลก็ นอย ๒. คลายเสอ้ื ผา ใหห ลวม ใหความอบอุน ๓. ในรายท่ไี มรูสึกตัว ใหน อนตะแคงหนา ไปขา งใดขางหนงึ่ ๔. ถามีการบาดเจ็บทศ่ี รี ษะหรือหายใจลาํ บาก ใหน อนราบธรรมดา ๕. ถามีเลือดออกใหทําการหามเลือด หรือมีกระดูกหักใหเขาเฝอกช่ัวคราวกอน เคลื่อนยา ย ÊÃØ» การเสยี ชวี ิตเพราะสาเหตุการสูญเสยี เลือด ถือวาเปนภัยคกุ คามตอ ชวี ิตการปฏบิ ตั หิ นา ท่ี ของเจา หนา ทตี่ าํ รวจเปน อนั ดบั หนง่ึ ซง่ึ เปน ทน่ี า เสยี ดายเปน อยา งยงิ่ เพราะเปน สง่ิ ทส่ี ามารถปอ งกนั ได เพียงเพราะแคทําการปฐมพยาบาลหามเลือดไดอยางทันทวงทีในพื้นที่เกิดเหตุ โดยปริมาณเลือด ในรา งกายมนษุ ยม ีอยูประมาณ ๕,๐๐๐ cc. (อาจแปรผันตามอายุ เพศ และวยั ) เมื่อบุคคลเสยี เลือด ประมาณ ๑๐% หรอื ๕๐๐ cc. จะเขา สรู ะยะเกอื บช็อก (Inpending Shock) แตหากเม่อื เราเสยี เลอื ด ประมาณ ๒๐% หรอื ๑,๐๐๐ cc. จะเขา สรู ะยะชอ็ ก (Shock) แตภยั คกุ คามตอ ชีวิตจากการเสยี เลอื ด สามารถแกไขไดเพียงใหการปฐมพยาบาล ทาํ แผล หามเลือด เพ่ือยืดเวลาในการสงตอใหทีมแพทย ทาํ การชวยเหลอื ไดอ ยา งทันเวลาตอไป ¡¨Ô ¡ÃÃÁ¡ÒÃàÃÂÕ ¹ ๑. ผูสอนและผเู รยี นชว ยกันสรุปเน้อื หา ๒. ฝก ปฏิบตั ิการปฐมพยาบาลบาดแผลและการใชส ายรัดหามเลือด
๓๙ ÍŒÒ§Í§Ô นายแพทยเรอื งศักด์ิ ศริ ิผล.(๒๕๕๑). ¤Ù‹Á×Í»°Á¾ÂÒºÒÅ. กรงุ เทพฯ : นานมีบุค ส. ºÒ´á¼ÅáÅСÒû°Á¾ÂÒºÒÅ จาก http://thainurseclub.blogspot.com/2013/10/blog-post_3.html »°Á¾ÂÒºÒÅàºÍé× §μ¹Œ ¡ºÑ Ç¸Ô ¡Õ ÒÃËÒŒ ÁàÅÍ× ´ จาก https://health.mthai.com/howto/health-care/4079.html
๔๐
๔๑ º··èÕ ô ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ¡Ãд¡Ù Ë¡Ñ ¨Ø´»ÃÐʧ¤¡ ÒÃàÃÕ¹Ì٠ผูเรียนสามารถจําแนกและอธิบายชนิดของกระดูกหักและทําการปฐมพยาบาลไดอยาง ถูกตอง โดยใชความรู ความเขาใจและทักษะดานการปฐมพยาบาลผูบาดเจ็บกระดูกหักและสามารถ ทําการเขาเฝอกชั่วคราว โดยใชวัสดุหรืออุปกรณท่ีหาไดในสถานท่ีเกิดเหตุไดอยางถูกวิธี ตลอดจน สามารถนาํ ความรูท่ไี ดร บั ไปชว ยเหลือและแนะนําผอู ่ืนไดอ ยา งถูกตอง กระดกู หกั (Bone fracture, Fracture หรอื Broken bone) เปน ภาวะทพี่ บไดบ อ ยทง้ั ในเดก็ และผูใหญ สวนใหญมักเกิดจากอุบัติเหตุที่มีแรงมากระทํามากเกินไปจนทําใหกระดูกหักและกอให เกิดอาการเจ็บปวด บวม เคล่ือนไหวไมได หรือเคลื่อนไหวผิดปกติ ในปจจุบันนี้การรักษากระดูกหัก มคี วามเจรญิ กา วหนา ไปมาก สามารถรกั ษาใหห ายกลบั มาใชง านไดใ นเวลาอนั รวดเรว็ ไมต อ งพกิ ารจาก ความผดิ รปู หรอื กระดกู สน้ั ยาวไมเ ทา กนั อกี ตอ ไป โดยเฉลย่ี แลว คนเราจะเคยกระดกู หกั ประมาณ ๒ ครง้ั ในชีวิต แมกระทง่ั ในประเทศทพี่ ัฒนาแลว ฉะนน้ั จึงอาจเกดิ ขึ้นกบั ใครก็ได เมอ่ื เปนเชนน้เี ราจึงควรให ความสําคญั ทจ่ี ะเรียนรูถ ึงวธิ กี ารปฐมพยาบาลกระดกู หกั ทถ่ี ูกวิธเี พื่อเอาไวช ว ยเหลือตัวเอง ครอบครัว หรอื คนอน่ื ๆ ท่ตี กอยูในสถานการณด งั กลา ว ¡Ãд¡Ù Ë¡Ñ หมายถงึ ภาวะท่ีสว นประกอบของกระดกู แตกแยกออกจากกัน อาจเปนการ แตกแยกโดยสน้ิ เชงิ หรอื อาจมบี างสว นตดิ กนั อยบู า ง ซง่ึ ขนึ้ อยกู บั ความรนุ แรงของแรงทมี่ ากระแทกตอ กระดกู ทําใหแนวการหกั ของกระดูกแตกตางกนั ª¹Ô´¢Í§¡Ãд¡Ù ËÑ¡ โดยทว่ั ไปแบง เปน ๒ ชนดิ คอื กระดกู หกั ชนดิ ปด (closed fracture) และกระดกู หกั ชนดิ เปด (opened fracture) ซง่ึ สามารถวินจิ ฉัยไดจ ากการสงั เกต ñ. ¡Ãд¡Ù Ë¡Ñ ª¹Ô´»´ คือ กระดูกหักแลว ò. ¡Ãд¡Ù Ë¡Ñ ª¹´Ô à»´ คอื กระดกู หกั แลว ไมทะลุผวิ หนงั และไมม ีบาดแผล ทิ่มแทงทะลุผิวหนัง ทําใหมีแผลตรง บนผวิ หนังตรงบริเวณท่ีหัก บรเิ วณทกี่ ระดกู หกั โดยอาจไมม กี ระดกู โผลอ อกมานอกผวิ หนงั กไ็ ด แตม แี ผล เหน็ ไดชดั เจน ท่มี า : http://thainurseclub.blogspot.com/
Search