การออกแบบสื่อประกอบการเรียนการสอนวิชาพระพุทธศาสนา

38 3. ประเภทเทคนิคหรือวิธีการ (Technique or Methods) หมายถึง เทคนิคหรือ วิธีการใชรวมกับวัสดหุ รอื เครื่องมือ หรือใชล ําพงั โดยการจดั การเรียนการสอน ไดแก การสาธติ การ ทดลอง การทดลอง การแสดงละคร และการจัดนทิ รรศการ เปนตน เกณฑในการเลือกสื่อการสอนการเลือกส่ือการเรียนการสอนเพื่อนํามาใชให เหมาะสมกบั จดุ มุงหมาย เน้อื หาวิชาการเรียนการสอนน้ัน กอนท่ีจะตัดสินใจเลือกส่ือการเรียนการ สอนอะไรน้นั ผูสอนจะตอ งพจิ ารณาและเขา ใจถึงขัน้ ตอน กฤษมันห วัฒนาณรงณ (2536 : 17) กลาวคือ จะใหประโยชนอยางมากถาใชให เหมาะสมกับเนื้อหาวิชา เวลา และสถานที่ ในการเลือกส่ือมาใชในการเรียนการสอนน้ันตอง พจิ ารณา สง่ิ ตางๆ ดังนี้ 1. จุดมุงหมายของการเรียนการสอน ซ่ึงแยกออกเปนจุดมุงหมายท่ัวไป และ จดุ มุงหมายเฉพาะหรือจดุ ประสงคเชงิ พฤตกิ รรม 2. วิธีการสอน ส่ือจะนําไปใชในขั้นใดของการสอน เชน ขั้นนําเขาสูบทเรียน ข้ัน ดําเนินการสอนและกิจกรรม ขั้นสรุปผลการเรียน หรือข้ันสรางเสริมประสบการณเพิ่มเติม นอกเหนือจากจดุ มงุ หมาย 3. ธรรมชาติของส่ือ สิ่งท่ีควรพิจารณาในการเลือก ไดแก ลักษณะเฉพาะของสื่อ (Attribute) แตละชนิด แตละประเภทจะใหระดับข้ันของความเหมาะสมจริงในดานรูปธรรม และ นามธรรมท่แี ตกตา งกัน ทั้งยงั เหมาะกับสถานทีใ่ ชส ื่อตา งกนั ดวย 4. องคประกอบของสือ่ การสอน 4.1 องคประกอบภาพ การจัดองคประกอบภาพถือเปนหัวใจหลักในการ สรางสรรคงานภาพ นอกเหนือไปจากการควบคุมปริมาณของแสงท่ีใชในการบันทึกภาพแลว การ จดั องคประกอบหรอื การ compose ภาพจะชว ยทําใหภ าพทบ่ี ันทกึ ไดส ่ือสารขอมลู หรอื ทาํ ใหภ าพท่ี บันทึกไดนาดูยิ่งขึ้น เพราะถือเปนการสรางเรื่องราวหรือบรรยายลักษณะของภาพโดยปราศจาก คําพูด หลักการงายๆ สําหรับการสรางภาพใหดูนาสนใจหรือการเลือกตําแหนงในการวางภาพ ตามตวั อยา งดา นลางนี้

39 ภาพท่ี 9 หลกั การ การเลอื กตําแหนงในการวางภาพ ทม่ี า : สําเภา สมควรสุข, การสรางส่ือการสอน (กรุงเทพมหานคร : โรงพมิ พก ารศาสนา, 2509), 38. เสนระดับ - ในการบันทึกภาพวิว ทิวทัศน มีขอกําหนดไววาเสนระดับจะไมวาง ไวกลางภาพหากไมจ าํ เปน เพราะจะทําใหภาพดเู ปนสองสว น หรอื แบงแยก ควรใหสวนใดสวนหนงึ่ มพี น้ื ที่มากกวา ภาพที่ 10 หลกั การ การกําหนดเสนระดับของภาพ ท่มี า : สาํ เภา สมควรสุข, การสรางสอื่ การสอน (กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพการศาสนา, 2509), 40. จดุ ถวง - เพ่ือไมใหม ีพนื้ ทว่ี างโลง จนเกินไป เราสามารถสรางจุดสนใจท่ีเปนจุดรอง หรือถว งไมใหภ าพเกิดพ้นื ท่โี ลง เกนิ จาํ เปน

40 ภาพท่ี 11 หลกั การ การกาํ หนดจดุ ถว งของภาพ ทม่ี า : สาํ เภา สมควรสุข, การสรา งสื่อการสอน (กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพก ารศาสนา, 2509), 41. ท้ังนี้ไมใ ชวาภาพทุกภาพจาํ เปน ตอ งวางในลักษณะน้ี หากวา ภาพที่บันทึกเหมาะสม กบั การวางไวก ลางภาพ เราก็สามารถทําได ข้นึ อยกู ับแนวของภาพและส่งิ ที่เราตอ งการแสดง 4.2 องคป ระกอบดา นเสียง การใชเสียงท่ีถูกตองสามารถเพ่ิมความสนใจและ ความสนุกสนานใหแกผูเรียนไดเปนอยางดี สําคัญกวานั้นคือมันเพิ่มมิติพิเศษใหแกกระบวนการ เรียนรู เมื่อใดท่ีผูเรียนไดอานขอความและมองดูรูปภาพ กระบวนการเรียนรูก็เพิ่มพูนมากขึ้น การใสเสียงที่เหมาะสมเพิ่มเติมเขาไป จะชวยสงเสริมความรูความเขาใจและความคงทนใน การจดจาํ สารสนเทศไดดีมากข้นึ อีก เสยี งอาจแบง ออกไดสามรูปแบบ 4.2.1 เสียงดนตรี (Music) เสียงดนตรีนําเขาสูบทเรียน จะชวยดึงดูดความ สนใจของผูเรียนสูบทเรียนที่กําลังจะเร่ิมขึ้นในเวลาถัดไป และสามารถสรางจินตนาการเริ่มตน ใหก ับผูเรยี นไดทราบถึงลักษณะของเนื้อหาในบทเรียนได อาทิเชน เพลงบรรเลงในลักษณะต่ืนเตน มีจังหวะกระชับ อาจนํามาใชเปนเสียงดนตรีนําเขาสูบทเรียนวิทยาศาสตรหรือการคนควาทดลอง เก่ียวกับวิทยาศาสตร หรือบทเพลงท่ีมีจังหวะสงบเยือกเย็นอาจชวยสรางสมาธิในการเรียนรูใหกับ ผูเรียนในวิชาพระพุทธศาสนาก็ไดเชนกัน ชวยจับความสนใจของผูเรียนใหคงอยูกับบทเรียน หรือ ชว ยในการคั่นระหวางบทเรียนใหเ กิดความตอเน่ืองของเนือ้ หา 4.2.2 เสียงประกอบ (Sound effects) สามารถสื่อใหผูเรียนทราบไดวา ผูเรียนตอบสนองตอบทเรียนถูกตองหรือผิดพลาดไป ชวยดึงดูดความสนใจ และนําไปประกอบกับ ภาพกราฟกที่เหมาะสมเพ่ือสรางฉาก ตัวอยางเชน เสียงของลอรถดังแสบแกวหู ตามมาดวยภาพ รถยนตช นกนั เมอื่ เริ่มตน บทเรยี นเรือ่ งอบุ ัตเิ หตบุ นถนน 4.2.3 เสียงบรรยาย (Verbal information) เปนรูปแบบของเสียงที่ทรงคุณคา ท่ีสุด ขอมูลสารสนเทศที่จะนําเสนอ อาจไดแก คําแนะนําในการใชโปรแกรมบทเรียน หรือวิธีการ

41 ตอบคําถาม สามารถใชเสียงบรรยายเพ่ือใหความรูท่ีเปนใจความสําคัญในการสอน เพื่อเสริมกับ ขอความหรือรูปบนจอภาพ และพยายามหลีกเลี่ยงการนําเสนอเสียงบรรยายท่ีซ้ําซอนกับตัว อักษรบนจอภาพ เปนการเสียโอกาสจะใชมันเพ่ือเนนขอมูลที่สําคัญ หรือนําเสนอขอมูลดวย ถอ ยคาํ ท่ีแตกตางออกไปจากขอความบนจอ ตอนใดกต็ ามท่ใี ชเสยี งบรรยายในการสอนใหสรา งปุม ควบคุมหรอื กลไกใดๆ ท่ีผูเรยี นสามารถเรยี กฟงเสยี งนนั้ ซา้ํ ไดอีก การใชเสียงเพลงและเสียงบรรยายมาประกอบในสื่อการสอนเสียงบรรยายหรือ เสยี งดนตรปี ระกอบนบั วามีประโยชนอยางมากไมเฉพาะแตการนํามาใชในส่ือการสอนหรือการจัด กิจกรรมการสอน แมในชีวิตประจําวันของผูคนเพลงก็ยังมีบทบาทสําคัญในการสรางความบันเทิง เพ่ือการพักผอนหยอนใจ เสริมสรางอารมณแจมใส สุนทรียและมีสุขพรอมทั้งสงเสริมใหเกิด จินตนาการและความคิดสรางสรรค นอกจากน้ียังมีผูกลาวสนับสนุนถึงประโยชนของเพลงและ เสยี งท่ีนํามาใชประกอบการเรยี นการสอนเชน วลิ สนั (Wilson 1974 : 5 - 7) ไดก ลาวสนับสนนุ ประโยชนของเพลงและเสียงประกอบ ตอการเรยี นการสอนดงั นี้ 1. ใชใ นการฝก ทกั ษะ เพลงสามารถสรา งมติ ใิ หมใ นการฝก ปฏิบัติ 2. ใชส าํ หรบั ฝกความเขาใจ เพลงทาํ ใหผูเรียนเกดิ ความทา ทายเกย่ี วกับความเขาใจ การสรางคําถาม 3. เพลงชวยใหเกิดความผอนคลาย ครูสวนใหญใชบทเพลงเพื่อผอนคลายความ ตึงเครยี ดของผูเ รยี น 4. ใชประโยชนในการอภิปรายในการใชเพลงจะกอใหเกิดประเด็นในการอภิปราย ไดอยางกวา งขวางมากขน้ึ 5. เปน ตวั เสรมิ แรงและเสรมิ ความจํา เดลเบนด (Deldende 1992 : 5) ไดกลาวสนับสนุนประโยชนของการใชเพลงประกอบ การเรียนการสอนไววาเพลงชวยใหเกิดการผอนคลายทางอารมณ เกิดการพัฒนาการทางสังคม นอกจากนี้เน้อื หาหรอื จังหวะของดนตรยี งั ชว ยเรา ความสนใจของผูเรียน ฮอรเมอร (Hormer 1993 : 33) ไดกลาวถึงวิธีการนําเพลงและเสียงเขามาใชประกอบ บทเรียนวีดีทัศนวา การเลือกเสียงเพลงบรรเลงบรรเลงที่ดีจะชวยสรางบรรยากาศการเรียน และ เพ่ิมความสามารถในการจดจําใหแกผูเรียนไดเปนอยางดี สวนเสียงบรรยายน้ันตองมีความ สัมพันธก บั ภาพและเนอ้ื ของบทเรยี น อตั ราสว นในการใชเสียงบรรยายตอ เนอื้ หาภาพควรเปน 1 : 3 และการจัดลาํ ดับความสําคัญของเสียงที่ใชในวีดีทัศนน้ันควรใหความ สําคัญกับเสียงบรรยายเปน

42 อันดบั หนึ่ง รองลงมาคอื เสยี งเพลงบรรเลงประกอบเพื่อสรา งอารมณต ามเนอื้ หาบทเรยี นและอนั ดบั สามสามารถเพ่ิมเสียงพิเศษ Sound Effect ลงไปเพื่อเนนถึงเหตุการณหรือกิจกรรมท่ีกําลังเกิดข้ึน ในเวลานัน้ ๆ 4.3 องคประกอบดานภาพเคลื่อนไหว (Animation) Animation มาจากคํา ละตินวา \"Anima\" แปลวาวิญญาณ หรือ ลมหายใจ ดังน้ันคําวา animation จึงมีความ หมายวา การทําใหมีชีวิตจิตใจ (ในที่น้ีหมายถึงภาพนิ่ง) Animation หรือภาพเคล่ือนไหว คือลําดับชุดของ ภาพนิ่ง ซึ่งเปนการนําภาพนิ่งหลายๆ ภาพมาลําดับกันอยางตอเน่ือง เพ่ือใหปรากฏเปนภาพ เคลื่อนไหวบนแผนระนาบ เชน จอภาพ แผน กระดาษ ฯลฯ 4.3.1 หลักการมองเห็นภาพเคลื่อนไหว เราสามารถเห็นภาพน่ิงเคลื่อนไหว ไดก็เพราะปรากฏการณท่ีเรียกวา \"ภาพติดตา\" หรือ \"Persistence of vision\" ซึ่งเปนลักษณะของ ความทรงจําที่ติดคางอยูในสมอง จึงทําใหเกิดการลวงตาใหเห็นเปนการเคล่ือนไหวได ท้ังนี้เพราะ เลนสส ายตาและความรสู ึก (Nerve) ในสมองของมนษุ ย รับรูการเปล่ียนแปลงไมพรอมกัน ในขณะ ท่ตี าไดเ ห็นภาพแรกแลวสงภาพทีเ่ หน็ ไปยังสมอง ซึ่งเปน ชว งเวลาใกลกับที่ตาไดเหน็ ภาพทีส่ องแลว แตส มองยังรบั ภาพแรกอยู จึงเกดิ ความเหล่ือมลํา้ (overlap) กนั อยตู ลอดเวลา ทําใหเกิดความรูสึก วา ภาพเคล่ือนไหวได ภาพท่ี 12 หลกั การมองเหน็ ภาพเคลอื่ นไหว ทีม่ า : ไชยยศ สดุ ดี, ส่อื การสอนและนวัตกรรมทางการศกึ ษา (กรงุ เทพมหานคร : โรงพิมพ โอ. เอส.พร้ินติ้ง เฮาส, 2533), 92.

43 4.3.2 หลกั การทําภาพเคลื่อนไหว โดยการสรา งภาพทลี ะภาพ (หรอื เรยี กวา \"เฟรม\") ใหวัตถุแตละเฟรมมีการเปลี่ยนแปลงของ \"ตัวแปร\" เชน ตําแหนงวัตถุ ขนาด การหมุน การแปลงรูปราง สี เปน ตน ทีละนอย การเปล่ียนแปลงของตัวแปรเหลาน้ีอาศัย \"หลักการประมาณ คาในชวงระหวางภาพแรกกับภาพถัดไป\" ดังนั้น การทําภาพเคล่ือนไหวจึงเร่ิมจากการสรางภาพ ตนแบบที่มีการเปลี่ยนแปลงของตัวแปร และควรจะเปนภาพท่ีมีขนาดเทากันเพื่อใหเห็นเปนการ เปลย่ี นแปลงทด่ี ี 4.3.3 การนําภาพเคลื่อนไหวมาประกอบในส่ือการเรียนการสอน จะชวย สรางความนาสนใจใหกับผูเรียนเน่ืองจากการนําเสนอในลักษณะภาพเคลื่อนไหวน้ันจะมีลักษณะ ของความตอเน่ืองของภาพและเน้ือหาจึงชวยในการจินตนาการและช้ีนําแนวความคิดท่ีผูสอน ตองการส่ือใหกับผูเรียนไดอยางชัดเจนและเปนรูปธรรมมากขึ้น การนําภาพเคล่ือนไหวมา ประกอบในบทเรยี นนยิ มใชในลกั ษณะตา งๆ ดงั ตอไปนค้ี อื 4.3.3.1 ใชในลักษณะเปนภาพประกอบบทเรียน เพ่ือชวยอธิบาย และขยายความบทเรียนใหชัดเจนมากขึ้นโดยจะนําภาพเคลื่อนไหวในลักษณะ VDO Clip เขาไป ประกอบคําบรรยายในสวนตางๆ ของเนื้อหา ภาพท่ีนํา เสนออาจเปนเนื้อหาตอนใดตอนหนึ่งของ บทเรียนที่ตองมีการบรรยายใหเห็นภาพอยางชัดเจน หรือตองการสาธิตเชนภาพเคลื่อนไหวแสดง ลักษณะการประกอบเครื่องยนตเบนซินในการเรียนวิชาชางยนต หรือภาพเคล่ือนไหวในลักษณะ การต นู เอนิเมชัน่ ประกอบบทเรียนศิลปะการฟอ นราํ แบบไทย เปนตน 4.3.3.2 ใชเปนบทเรียนสําเร็จรูป ซึ่งบทเรียนนั้นจะถูกสรางเปน ภาพเคลื่อนไหวทั้งหมดและมัก จะใสเสียงบรรยายและตัวอักษรใตภาพประกอบไปดวย เพื่อชวย เพ่ิมความเขาใจใหแกผูเรียน อาทิเชน ภาพเคลื่อนไหวจําลองแบบและโครงสรางการยกตัวตาม หลกั อากาศพลศาสตรข องเครอื่ งบิน 4.3.3.3 ใชเ พื่อประกอบกิจกรรมการเรียนการสอนใน 4.3.3.4 ใชรวมกบั ส่อื การสอนแบบปฏสิ ัมพันธห รอื Interactive 5. การเลือกใชส่ือการสอนในวิชาพระพุทธศาสนา ในการเลือกใชส่ือการสอนน้ัน ผูส อนจําเปน ตองศึกษาถึงลกั ษณะและคุณสมบัตขิ องส่ือการสอนแตละชนิด เพื่อเลือกส่ือการเรียน การสอนใหตรงกับวัตถุประสงคการสอนและการจัดการประสบการณใหแกผูเรียน โดยตองมีการ วางแผนอยางเปนระบบในการใชสอื่ ท้ังนี้เพื่อใหก ารเรยี นการสอนดําเนนิ ไปอยา งมปี ระสทิ ธิภาพ

44 สําหรับวิชาพระพุทธศาสนาน้ันเปนเร่ืองราวและเหตุการณที่ไดเกิดขึ้นมานานกวา 2500 ป ภาพและวัตถุที่เกี่ยวเนื่องกับบทเรียนโดยสวนใหญไดสูญหายไปตามกาลเวลา สวนใหญ เหลือเพียงบันทึกหรือหุนจําลองเพ่ือบรรยายถึงลักษณะหรือเหตุการณตางๆ ท่ีผานมาเทานั้น อาทิ เชนลักษณะของพระสัมมาสัมพุทธเจาซ่ึงมีการจินตนาการกันในรูปแบบตางๆ ตามยุคตามสมัย และตามภูมิภาคดังจะเห็นไดจากพระพุทธรูปในภาคตางๆ ของไทยที่มีความแตกตางกันตาม สัดสวน หรือภาพที่บรรยายถึงสถานท่ีประสูติ ตรัสรู และปริณิพานก็มีการจินตนาการเปน ภาพเขียนจิตรกรรมฝาผนังในลักษณะตางๆ กันออกไป ดังน้ันในการสรางส่ือการเรียนการสอนจึง เปนเร่ืองยากที่ครูผูสอนจะสามารถสรางบทเรียนใหเปนรูปธรรมและส่ือความหมายของบทเรียน ผานส่ือไดอ ยางสัมฤทธ์ผิ ลจนผูเรียนเกดิ ความรูความเขาใจในบทเรียนนัน้ ๆ ในการเลือกส่ือการสอนใหเหมาะสมกับบทเรียนและตัวผูเรียนในวิชาพระพุทธศาสนา นัน้ พระกําพล แกว สุข (2543 : 80) กลาวไววา 5.1 ส่ือน้นั ตอ งสัมพนั ธกบั เนื้อหาบทเรยี นและจุดมงุ หมายทจี่ ะสอน 5.2 เลือกสื่อที่มีเน้ือหาถูกตอง ทันสมัย นาสนใจและเปนส่ือท่ีจะใหผลตอการ เรียนการสอนมากท่ีสุดชวยใหผูเรียนเขาใจเน้ือหาวิชานั้นไดดีเปนลําดับข้ันตอน ซึ่งปจจุบันมีสื่อ หลากหลายประเภทท่ีจะสามารถใหขอมูลแกผูเรียนไดชัดเจน อาทิเชน หุนจําลองชวยใหผูเรียนได ประการณแบบสามมิติ สามารถจับตองและสัมผัสได แตมีขอเสียในเรื่องของความคุมคาเพราะ การสรางหุนจําลองอาจตองใชทั้งระยะเวลาและงบประมาณท่ีสูงเกินไป และลําบากในการเก็บ รักษาเพ่ือนําไปใชงานในครง้ั ตอ ๆ ไป สไลดหรือภาพถายสามารถนํามาประกอบในบทเรียนพระพุทธศาสนาได เปนอยางดีเพราะภาพถายสามารถนําเสนอเหตุการณหรือสถานที่ตางๆ ไดโดยงายและภาพถาย สามารถจดั เตรียมไดง า ยในงบประมาณทป่ี ระหยดั อกี ทัง้ ยงั เปน การนําเสนอเน้ือหาของบทเรียนใน ลักษณะรูปธรรมไดช ดั เจน ภาพวีดิทัศน เปนการบูรณาการสื่อใหแกผูเรียนโดยผูเรียนจะไดรับส่ือท้ัง ภาพและเสียงและการแปลความหมายของบทเรยี นทช่ี ดั เจนและมีลําดบั ข้ัน สื่อประเภทปฏิสัมพันธ Interactive เปนส่ือที่สามารถโตตอบกับผูเรียนได เองในลักษณะของโปรแกรมชวยสอนหรือ CAI ส่ือประเภทนี้จะเปดโอกาสใหผูเรียนไดศึกษา รายละเอียดตางๆ ในบทเรียนไดตามความสนใจ และมีการส่ือสารในแบบหลายมิติ อาทิเชน ภาพ เสียง และการโตตอบแบบ Interactive แตมีขอเสียคือการสรางส่ือประเภทปฏิสัมพันธน้ันตองใช

45 ระยะเวลาและความรูพ้ืนฐานในเร่ืองของโปรแกรมคอมพิวเตอรประเภท CAI จึงมีการผลิตส่ือ ประเภทนอี้ อกมาใชป ระกอบในวิชาพระพุทธศาสนานอ ยมาก 5.3 เปนสื่อที่เหมาะสมกับวัย ความรูและประสบการณของผูเรียน หากจะ จําแนกประสบการณเก่ียวกับการรับรูในวิชาพระพุทธศาสนาที่ผูเรียนในระดับชั้นมัธยมศึกษาได พบเห็นมาแลว เพื่อท่ีจะนําขอมูลดังกลาวไปพิจารณาสรางส่ือการสอนท่ีเหมาะสมจะเปน ดงั ตอ ไปนี้ 5.3.1 ประสบการณจากสิ่งแวดลอมของผูเรียนเอง ในประเทศไทยผูเรียน จะมีโอกาสไดพบเห็นและเรียนรูเร่ืองราวของพุทธศาสนาอยูตลอดชีวิต จากวัดหรือศาสถานซ่ึง มักจะนําเสนอเร่ืองราวของพระพุทธศาสนาผานส่ือตางๆ กัน เชน ภาพวาดจิตรกรรมฝาผนัง ภาพ ปูนปน ภาพแกะ สลัก เปนตน 5.3.2 ประสบการณจากจากหนังสือแบบเรียนหรือภาพประกอบแบบเรียน ซึ่งสวนใหญจะเปนภาพในลักษณะจิตรกรรมไทย หรือภาพเขียนลายเสนในการอธิบายถึงพุทธ ประวัติ ธรรมะประวัติ สังฆประวัติ และใชภาพถายหากตองการนําเสนอในเร่ืองของกิจกรรมท่ี เก่ียวของกับพระพุทธศาสนา กลาวคอื สงิ่ ทีไ่ ดเ กิดขึน้ ไปแลวในอดตี หนงั สอื ก็มักจะใชภาพเขียนเปน ภาพประกอบ หากเปนกิจกรรมท่ียังมีปฏิบัติกันอยูในปจจุบันก็จะนิยมใชภาพถายมาเปน ภาพประกอบ 5.3.3 จากสื่อสารมวลชนเชนรายการโทรทัศน วิทยุ หนังสือพิมพ นิตยสาร ตา งๆ 5.3.4 สอ่ื นั้นควรสะดวกในการใช มีวิธใี ชไมซ บั ซอนยงุ ยากจนเกนิ ไป 5.3.5 ตองเปนส่ือที่มีคุณภาพเทคนิคการผลิตสื่อที่ดี มีความชัดเจนและ เปน จริง สอ่ื ภาพและเสยี งเพ่ือใชประกอบการเรียนการสอน 1. ความหมายของส่อื ภาพและเสียงเพ่ือใชประกอบการเรียนการสอน ความหมาย ของสื่อภาพและเสียง เพ่ือใชประกอบการเรียนการสอน หมายถึง การนําเอาตัวกลาง (Media) ชนดิ ทผ่ี านประสาทสมั ผัสตา งๆ เชน เสียง ภาพน่งิ ภาพเคลื่อนไหว วีดีโอ ขอความ ฯลฯ ผสมผสาน เขาดวยกัน ซึ่งแตละชนิดมีคุณคาสามารถสงเสริมซ่ึงกันและกัน กอใหเกิดความรูความเขาใจที่ ลกึ ซ้ึงแกผเู รยี น สามารถตอบสนองจุดมงุ หมายของการเรียนการสอนไดอยางสมบูรณ ส่ือภาพและ เสียงท่ีมีการลาํ ดับเนือ้ หาการนําเสนอทดี่ จี ะสามารถชวยดงึ ดดู ความสนใจของผเู รยี นไดเปนอยางดี

46 การนําสื่อภาพและเสียงประกอบการเรียนการสอนมีการนํามาใชในลักษณะตางๆ ดงั ตอไปนค้ี ือ 1.1 นํามาใชในลักษณะของสไลดมัลติวิชั่น (Slide Multivision) โดยใชเคร่ือง ฉายภาพนิ่งประกอบกับเครื่องเลนเทปเพ่ือบรรยายเนื้อหาของบทเรียนไปพรอมๆ กันโดยครูเปน ผคู วบคุมการฉายภาพและเสียง วิธีนี้เปน วธิ ีท่สี ะดวกในการจดั เตรียมส่อื และประหยัดงบประมาณ ในการผลิต 1.2 นํามาใชในลักษณะของ วีดีทัศน เปนการนําเสนอภาพในหลายๆ ลักษณะ อาทิเชน ภาพน่ิง ภาพเคลื่อนไหว ประกอบกับเสียงในอีกหลายๆ ลักษณะเชน เสียงบรรยาย เสียงเพลง เสียง effect ตางๆ ท้ังหมดรวมกันและนําเสนออยางเปนขั้นตอน โดยมีเนื้อหาตาม บทเรียนหรือเสริมบทเรียนใหผูเรียนเกิดความรูความเขาใจเพ่ิมมากขึ้น วิธีการน้ีเปนการนําเสนอ บทเรียนท่ีไดรับความนิยมเพราะเปนการบูรณาการสื่อผูเรียนจะไดรับประสบการณใกลเคียงกับ ของจริงมากทีส่ ดุ แตมีความใชจา ยในการผลติ สงู และมคี วามซับซอนในการผลิต 1.3 นํามาใชในลักษณะส่ือปฏิสัมพันธหรือ Interactive โดยการนําเอารูปแบบ ของวีดีทัศนมาผสมกับระบบโปรแกรมคอมพิวเตอร เพื่อใหภาพและเสียงสามารถโตตอบกับ ผูเรียนได ส่ือ Interactive ยังสามารถนําเสนอไดในหลายๆ รูปแบบ เชน Internet แบบเรียน CAI เปนตน วิธีนี้เปนที่นิยมอยางแพรหลายเพราะผูเรียนสามารถจะศึกษาบทเรียนไดดวยตนเองจาก สื่อประเภทน้ี แตมีขอจํากดั เชน เดียวกบั ส่ือวีดที ศั นค อื ตอ งใชงบประมาณและระยะเวลาในการผลิต ที่สูง ประกอบกบั ส่ือประเภทนต้ี อ งใชงานควบคูก บั คอมพวิ เตอรซ่ึงยงั มีราคาสงู อยใู นปจ จุบัน 2. บทบาทของสื่อภาพและเสยี งประกอบการเรียนการสอนทมี่ ตี อผูเรียน เมทินี เสียงสมบูรณ (2547) ไดทําการศึกษาเกี่ยวกับสื่อภาพและเสียงประกอบการ สอนโดยทําวิจัยเก่ียวกับส่ือประกอบการสอนเพ่ือพัฒนาระเบียบวินัยของนักเรียนช้ันมัธยมศึกษา โดยจัด ทําสื่อเปนสามลักษณะเพ่ือเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ในการเรียนรูของนักเรียนเรื่องระเบียบ วินยั ในสถานศกึ ษาดังน้ี - แผน ภาพประกอบคําอธิบายเปนตัวอักษร - สไลดป ระกอบเทปเสียง - ภาพเคลื่อนไหวในลักษณะของ Animation ประกอบเสียงบรรยาย เมื่อนําสื่อท้ังสามไปทดลองกับกลุมตัวอยางแลวไดผลสัมฤทธ์ิในการเรียนรูท่ี แตกตางกันไปดังตอไปนคี้ อื

47 แผนภาพประกอบคําอธิบายใหผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรูเปน ( x =15.12, S.D.=1.32) ซ่ึงต่ํากวาผลสัมฤทธ์ิของสไลดประกอบเทปเสียงที่ไดผลสัมฤทธ์ิเทากับ ( x =17.56, S.D.=1.48) แตยังไมมากเทากับผลสัมฤทธ์ิที่ไดจากภาพเคล่ือนไหวประกอบคําอธิบายเปน ตวั อักษรซง่ึ มีคาเทากบั ( x =22.68, S.D.=1.75) ประกอบกับขอมูลดานความคดิ เห็นของผเู รยี นตอ ส่ือภาพเคล่ือนไหวในลักษณะ Animation ประกอบเสียงบรรยายอยูในระดับดี ( x =4.05, S.D.=0.82) และเม่ือพิจารณาเปนรายดานพบวาอยูในระดับดีทุกดานเรียงตามลําดับคาเฉลี่ยจาก สูงไปหาต่ําคือนักเรียนมีอิสระในการเรียนรู ภาพสวยงามเหมาะกับเน้ือหา นักเรียนมีความรูสึก สนุกและเพลิด เพลินไปกับส่ือ ความยากงายของเน้ือหาเหมาะสม อักษรอานงาย ชัดเจนสวยงาม คําอธิบายชัดเจน เนื้อหาสามรถนําไปใชใ นชีวติ ประจําวนั ได ไพรัช ปานดี (2541) ไดทําการศึกษาสื่อภาพและเสียงเพื่อใชประกอบการเรียน การสอนในรูปแบบของสื่อวีดีทัศน โดยการทําวิจัยเรื่องการพัฒนาวีดีทัศนเพื่อใชประกอบการ เรียนการสอนวิชาจริยะศึกษาในระดับมัธยมศึกษาตอนตน โดยไพรัชศึกษาถึงองคประกอบและ รูปแบบของสื่อวีดีทัศนที่เหมาะสมกับการนํามาใชในวิชาจริยะศึกษาสามแบบดวยกันคือ 1. วีดีทัศนใ นรปู แบบเสมือนจริงคอื ใชนักแสดงและถา ยทํากับฉากและสถานท่จี รงิ 2. วดี ีทัศนใ นรูปแบบของของภาพจําลองดว ย การต ูน Animation 3. วดี ีทศั นใ นรปู แบบของลัญลักษณหรอื Graphic Animation เม่ือนําส่ือท้ังสามชนิดไปวัดผลกับกลุมตัวอยางไดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรูเปน แบบรอยละดังนี้คือ วีดีทัศนในรูปแบบเสมือนจริงอยูในเกณฑดีที่สุด (=4.47) และมีประสิทธิภาพ (80.33/81.00) ซึ่งสูงกวามาตรฐานท่ีตั้งไว (80/80) สวนวีดีทัศนในรูปแบบของภาพสัญลักษณ Graphic Animation มีผลสัมฤทธ์ิอยูในระดับท่ีสอง (=4.34) มีประสิทธิภาพ (80.12/80.07) และ วีดีทัศนในรูปแบบของภาพจําลองดวยการตูน นั้นมีผลสัมฤทธิ์ต่ํากวามาตรฐาน (=3.98) มปี ระสทิ ธภิ าพ (79.89.12 / 79 .91) ท้งั น้ี ไพรชั ปานดี มีขอสรปุ และขอเสนอแนะจากการทดลองดงั นี้คอื สื่อวีดีทัศนแบบเสมือนจริงมีความเหมาะสมท่ีจะนํามาใชประกอบการเรียน การสอนในวิชาจริยะศึกษาเนื่องจากส่ือประเภทนี้สามารถสรางจิตนาการของผูเรียนใหเปน รูปธรรมไดดีกวาส่ือประเภทอ่ืนๆ อีกทั้งภาพและเสียงยังมีความใกลเคียงกับประสบการณของ ผูเรียนจึงทําใหเกิดผลสัมฤทธ์ิในการเรียนรูสูงสุดเม่ือเทียบกับสื่ออ่ืนๆ แตมีขอดอยในเร่ืองขั้นตอน ในการผลติ ทีซ่ บั ซอ นและตองใชง บประมาณสงู

48 สวนส่ือวีดีทัศนแบบสัญลักษณน้ันใหผลดีมากในการใชอธิบายข้ันตอนและลําดับ เนอื้ หาของบทเรยี นอีกทงั้ ยงั สามารถผลติ ไดงา ยและรวดเรว็ กวาส่อื แบบแรก แตสอ่ื ประเภทภาพจําลองที่ใหผลสัมฤทธ์ินอยที่สุดน้ันเน่ืองมาจากภาพการตูนขาด เร่ืองความสมจริงและนาเชื่อถือทําใหผูเรียนไมสามารสรางจิตนาการของผูเรียนใหเปนรูปธรรมได อยา งชัดเจน กมลา ทองจันทร (2542) ไดศึกษาถึงผลสัมฤทธิ์ของภาพประกอบเสียงเพลงตอ การเรียนรูโดยการทําวิจัยเรื่องการเปรียบเทียบผลสัมฤทธ์ิในการเรียนวิชาภาษาอังกฤษของ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 โรงเรียนคลองเตยวิทยา โดยการใชภาพประกอบเสียงกับการสอน ปกติ เครื่องมือท่ีใชในการวิจัยประกอบดวยแผนการสอนสองแบบคือแผนการสอนโดยใช ภาพประกอบเสียงเพลง และแผนการสอนแบบบรรยาย ผูวิจัยไดกําหนดเนื้อหาวิชาท่ีจะนําเสนอ และสรางภาพประกอบบทเรียนจํานวน 10 ภาพ แลวนําเสนอภาพทั้ง 10 พรอมกับการเปดเทป เพลงท่มี ีเน้อื หาตามลําดบั ภาพผลการวิจยั พบวา 1. ผลสัมฤทธิท์ างการเรียนโดยใชภาพประกอบเสียงเพลงมผี ลสัมฤทธส์ิ งู กวา วิธีการ สอนแบบปกติภายใตน ัยสาํ คัญ 2.13 2. นักเรียนมคี วามคิดเหน็ ตอ การสอนโดยใชภ าพประกอบเสยี งเพลงในระดบั ดี สห จงจิติ (2540) กลาวถึงบทบาทของส่ือภาพและเสียงเพื่อใชประกอบการเรียน การสอนไวในงานวิจัยเรื่องการพัฒนาชุดการสอนสื่อประสม : พุทธประวัติสําหรับนักเรียน มธั ยมศกึ ษาปที่ 2 วาดังน้ี 1. นักเรียนตองการใชส่ือประสมภาพและเสียงในรูปแบบของวีดีทัศนและตองการ ใหภาพที่นําเสนอในวีดีทัศนมีลักษณะที่ตรงกับประสบการณเดิมของผูเรียนคือเปนภาพเขียนแบบ เดยี วกบั ท่พี บเหน็ ทวั่ ไปตามแบบเรียนวชิ าพทุ ธประวตั ิ หรอื ศาสนสถานทวั่ ไป 2. บทเรียนพทุ ธประวัตทิ ีน่ ําเสนอผานส่ือภาพและเสยี งในรูปแบบของวีดีทัศนตามที่ ผูเรียนตองการนั้นมีผลสัมฤทธิ์เทากับ (86.11/86.16) ซ่ึงสูงกวามาตรฐานคือ (80.00/80.00) และ สูงกวาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกอนใชสื่อประสม และนักเรียนเห็นดวยอยางมากตอการเรียนโดย การใชสื่อประสมคือ นักเรียนเกิดความกระตือรือรน นักเรียนเกิดความรูสึกมั่นใจตอการเรียนและ นกั เรยี นเกิดการเรียนรดู วยตนเอง อีริคสัน (Erickson 1990 : 1) ไดกลาวถึงบทบาทของสื่อประสมประเภทภาพและ เสยี งตอผเู รยี นดังนค้ี ือ

49 ภาพจะชวยใหผูเรียนสามารถสรางประการณการเรียนรูท่ีเปนรูปธรรมทําใหผูเรียน เกิดความรูความเขาใจไดงายกวาคําบรรยายหรือตัวอักษรและภาพท่ีดีตองมีเน้ือหาของภาพ สมั พนั ธก ับบทเรยี นและมลี ักษณะของภาพตรงหรอื ใกลเ คียงกับประสบการณเ ดิมของผเู รียน เสียงเปนตัวชวยบงบอกและอธิบายถึงรายละเอียดของเนื้อหาดังเชนการบรรยาย โดยทั่วไปในชั้นเรียนของอาจารยผูสอนเสียงที่มีการเนนจังหวะหนักเบาและมีความชัดเจนจะชวย สรา งความนา สนใจใหก บั บทเรยี นอีกทง้ั เสยี งยังสามารถใชในการแสดงอารมณไ ดเ ปน อยา งดี การนําภาพและเสียงมาใชประกอบกันในลักษณะตางๆ เพ่ือประโยชนในการเรียน การสอนจะชวยทําใหผูเรียนไดทราบถึงรายละเอียดของบทเรียนมากขึ้นรวมท้ังไดเห็นภาพท่ีเปน รปู ธรรมอันซง่ึ จะชวยในการเพิ่มผลสัมฤทธใ์ิ นการเรยี นรูใหแกผ เู รียน งานวิจัยท่ีเก่ยี วของ สุพัตรา เฉลิมเผา (2537 : 76) ทําการวิจัยเร่ือง “การศึกษาประสิทธิภาพของสื่อการสอน และเปรยี บเทียบผลสมั ฤทธ์ิทางการเรียนและความคงทนในการเรียนรู เรื่องระบบนิเวศนของนักเรียน ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1 โดยใชสื่อการสอนที่แตกตางกัน : กรณีศึกษาโรงเรียนหนองแค \"สรกจิ พิทยา\" จังหวัดสระบุรี” พบวา 1. ผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนโดยสื่อการสอน คือ เทปโทรทัศน สไลดประกอบเสียง และ แผน โปรงแสงไดผ ลสูงกวา การสอนโดยวิธปี กติ 2. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยสื่อการสอน คือ เทปโทรทัศน สไลดประกอบเสียง ไดผลสงู กวา การสอนโดยแผนโปรง แสง 3. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยสื่อการสอน คือ ประกอบเสียงและแผนโปรงใสไดผลที่ ไมแตกตา งกัน กรวีร เมฆหมอก (2542 : บทคัดยอ) ทําการวิจัยเร่ือง “การศึกษาผลการเรียนและ เจตคตติ อวิชาพระพทุ ธศาสนาจากการเรียนดว ยบทเรยี นวีดิทัศน แบบโปรแกรม” พบวา 1. ผลสัมฤทธท์ิ างการเรียนของนักเรยี นท่ีเรยี นจากบทเรียนวีดีทัศนแบบโปรแกรม และ นักเรียนที่เรียนจากการสอนปกติ ในรายวิชาพระพุทธศาสนา เร่ือง ความหมายและความสําคัญ ของพระพุทธศาสนาไมแตกตางกัน แตเรื่องหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา (พรหมวิหาร4) ผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนของนักเรียนท่ีเรียนจากบทเรียนวีดิทัศนแบบโปรแกรมสูงกวา นักเรียนที่ เรยี นจากการสอนปกติ

50 2. เจตคติตอวิชาพระพุทธศาสนาของนักเรียนที่เรียนจากบทเรียนวีดิทัศนแบบ โปรแกรมสงู กวานักเรยี นท่เี รียนจากการสอนปกติ เคน ภูมศี รี (2544 : 13) ทําการวิจยั เร่ือง “การพัฒนาผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนโดยใชวัสดุ กราฟกเปนส่ือการสอนในวิชาพระพุทธศาสนาของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 3 โรงเรียนบานโคก กลางหนองแวงใหญ สปอ.โนนสะอาด จังหวัดอุดรธานี” ซึ่งมีวัตถุประสงคเพ่ือศึกษาผลสัมฤทธ์ิ ทางการเรยี นโดยใชวสั ดุกราฟกเปนส่ือการสอนในวิชาพระพุทธศาสนา กลุมเปาหมายท่ีศึกษาเปน นกั เรยี นช้ันมัธยมศกึ ษาปท ่ี 3 ในภาคเรียนท่ี 2 ปการศึกษา 2544 จํานวน 26 คน ของโรงเรียนบาน โคกกลางหนองแวงใหญ อําเภอโนนสะอาด จังหวัดอุดรธานี เคร่ืองมือท่ีใชในการทดลองและเก็บ รวบรวมขอ มูลเปน เคร่อื งมอื ท่ีผูศ กึ ษาสรา งขึน้ ไดแก 1. แผนการสอนโดยใชวสั ดกุ ราฟกประกอบการสอน 2. แบบทดสอบวัดผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี น วชิ าพระพทุ ธศาสนา ซึง่ ผลการศึกษา พบวา ผลสมั ฤทธ์ิทางการเรียนวิชาพระพุทธศาสนาสูงขึน้ วัชระ กาแกว (2540 : 98) ทําการวิจัยเรื่อง “การสรางสื่อการสอนประเภทสไลดประกอบ เสียงวชิ าพระพุทธศาสนาเรอ่ื งวนั สาํ คญั ทางพระพุทธศาสนา สําหรับนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา ปท ี่ 4” พบวา 1. ประสิทธิภาพของสื่อการสอนประเภทสไลดประกอบเสียง ท่ีสรางขึ้นมีคาสูงกวา เกณฑท่กี ําหนด 2. ผลสัมฤทธ์ิทาง การเรียนรูข องกลมุ ทดลอง และกลมุ ควบคมุ ไมม คี วามแตกตา งกนั พระมหาคุณาวุฒิ สีบาล (2546 : 10) ทําการศึกษาเร่ือง “การพัฒนาบทเรียนคอมพิวเตอร ชวยสอนวิชาพระพุทธศาสนาเร่ืองภาษาบาลีและคําศัพททางพระพุทธศาสนาสําหรับนักเรียน ระดับมธั ยมศึกษาปที่ 3” พบวา นักเรียนมีความพึงพอใจตอบทเรียนคอมพิวเตอรชวยสอนอยูระดับมากและมีคะแนน เฉลี่ยหลังการเรียนแลว 2 สัปดาห ไมแตกตางจากคะแนนหลังเรียน ซึ่งโดยสรุปแลวบทเรียน คอมพิวเตอรชวยสอนที่พัฒนาข้ึนน้ีมีประสิทธิภาพ สามารถนําไปใชสอนในวิชาพระพุทธศาสนา เพ่ือแกป ญ หาการขาดครู และนักเรยี นไมส นใจเรยี นไดเ ปน อยางดีย่ิง พระประภาศ ตรงกรณ (2538 : 80) ทําการวิจัยเรื่อง “เปรียบเทียบผลสัมฤทธ์ิทางการ เรียนเรอ่ื งวนั สาํ คัญทางพระพุทธศาสนาวชิ าพระพุทธศาสนา กลมุ สรา งเสริมประสบการณชีวิตของ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปที่ 5 ระหวางวิธีสอนแบบกลุมเพื่อนชวยเพ่ือนกับวิธีสอนโดยใชบทเรียน คอมพวิ เตอรชวยสอน” พบวา

51 1. นักเรียนท่ีเรียนกลุมสรางประสบการณชีวิตเรื่องวันสําคัญทางพระพุทธศาสนาโดย วิธีสอนแบบกลมุ เพื่อนชวยเพื่อนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรยี นตํ่ากวานกั เรยี นทีเ่ รยี นดว ยวิธสี อนโดยใช บทเรยี นคอมพิวเตอรช ว ยสอน 2. นกั เรียนทเ่ี รยี นกลุมสรางประสบการณชีวิต เรื่องวันสําคัญทางพระพุทธศาสนาโดย วิธีสอนแบบกลุมเพ่ือนชวยเพ่ือนมีประสิทธิผลทางการเรียนตํ่ากวานักเรียนที่เรียนดวยวิธีสอนโดย ใชบ ทเรยี นคอมพิวเตอรช วยสอน นอกจากนี้ นักเรียนที่เรียนกลุมสรางประสบการณชีวิต เร่ืองวัน สําคัญทางพระพุทธศาสนามีความพึงพอใจตอการเรียนดวยวิธีสอนแบบกลุมเพื่อนชวยเพ่ือนกับ วธิ ีใชบ ทเรยี นคอมพิวเตอรช ว ยสอน พระสทา น โชคบัณฑิต (2546 : บทคัดยอ) ทําการวิจัยเร่ือง “การใชส่ือการสอนของครูผูสอน วชิ าพระพุทธศาสนาในโรงเรียนมธั ยมศกึ ษา สังกัดกรมสามัญศกึ ษา จงั หวดั หนองบวั ลาํ ภ”ู พบวา 1. ครูผสู อนวชิ าพระพุทธศาสนาใชสื่อการสอนประเภทวสั ดุมากท่สี ดุ 2. รองลงมาเปน ประเภทเทคนคิ และวธิ กี าร 3. และลาํ ดบั สดุ ทา ย คอื ส่อื การสอนประเภทอุปกรณ จากเอกสารงานวิจัยที่เก่ียวของ ผลการวิจัยสวนใหญพบวาสื่อการสอนจะชวยสงเสริม ความเขาใจใหกับผูเรียนไดดีขึ้น ชวยใหผูเรียนสามารถสรุปความคิดรวบยอดของเนื้อหาไดดีขึ้น และสามารถเรียนรูเน้ือหาไดเร็วกวาการสอนดวยวิธีปกติ เพราะครูผูสอนจะใชสื่อการสอน ในการนําเขาสูบทเรียนและกระตุนใหผูเรียนเกิดแรงจูงใจตองการเรียนรู แลวโยงเขาสูบทเรียน ในขั้นของการสอนครูผูสอนจะใชส่ือประกอบกิจกรรมการเรียนการสอน พรอมดวยเทคนิควิธีการ ตางๆ ในการนําเสนอส่ือการสอนใหผูเรียนมีสวนรวมในการนําเสนอสื่อน้ันดวย และครูจะใชส่ือ การสอนรวมกับผูเรียนในการสรุปรวบยอดความคิด จึงทําใหผูเรียนเขาใจเนื้อหาไดดีขึ้น เรียนรู เน้อื หาไดเร็ว และสามารถสรุปความคิดรวบยอดของเน้อื หาไดด ีขน้ึ

บทที่ 3 วธิ ีดําเนนิ การวิจยั การวิจัยคร้ังนี้เปนการวิจัยเพ่ือพัฒนารูปแบบส่ือการสอนและศึกษาผลสัมฤทธิ์จากสื่อ การสอนดงั กลา ว ในวชิ า ส 0113 พระพทุ ธศาสนา หนวยการเรียนรูท ่ี 3 เร่ืองหลกั ธรรมเพอ่ื การดาํ เนิน ชีวติ ซึง่ ผวู ิจยั ไดท าํ การทดลองตามหัวขอ ตอ ไปน้คี ือ 1. การรวบรวมขอ มลู ทีเ่ กีย่ วขอ ง 2. การกําหนดประชากรและกลมุ ตัวอยาง 3. การสรางเคร่อื งมือทใ่ี ชในการศึกษาคนควา 3.1 แบบสอบถามชุดท่ี 1 คําถามเกี่ยวกับองคประกอบของสื่อที่จะนํามาผลิต เปน ส่อื ภาพและเสียงประกอบบทชยมงั คลอฏั ฐคาถา 3.2 แบบสอบถามชุดท่ี 2 คําถามเพื่อวัดผลสัมฤทธิ์ ในการเรียนวิชา ส 0113 พระพุทธศาสนา หนวยการเรียนรู ที่ 3 เรื่องหลักธรรมเพ่ือการดําเนินชีวิต กอนและหลังการใช ส่อื ภาพและเสยี งประกอบบทชยมังคลอัฏฐคาถา 4. วธิ ีการสรา งเครื่องมอื ท่ใี ชใ นการศกึ ษาคนควา 5. การเกบ็ รวบรวมขอ มลู จากแบบสอบถามชดุ ที่ 1 6. การวิเคราะหขอมูลและสถิติท่ีนํามาใชกับแบบสอบถามชุดที่ 1 เพ่ือนําเอาขอมูลที่ได ไปออกแบบส่อื ภาพและเสียงประกอบบทชยมังคลอัฏฐคาถา 7. ขัน้ ตอนในการออกแบบและผลิตสือ่ ภาพและเสยี งประกอบบทชยมงั คลอฏั ฐคาถา 7.1 การนําเอาขอมลู ทไ่ี ดจ ากแบบสอบถามชุดที่ 1 ไปใชในการเขียนบทภาพและ เสียง (Script) ประกอบบทชยมงั คลอัฏฐคาถา 7.2 ขัน้ ตอนในการผลิตสอ่ื 7.3 การนําสื่อภาพและเสียงประกอบบทชยมังคลอัฏฐคาถาที่ไดไปทดลองกับ ผูเ ชยี่ วชาญ 8. นําสื่อภาพและเสียงประกอบบทชยมังคลอัฏฐคาถาไปทดลองและเก็บขอมูลกับ กลุมตวั อยางดว ยแบบสอบถามชุดที่ 2 52

53 9. สถิติท่นี ํามาใชก บั แบบสอบถามชุดท่ี 2 และการวเิ คราะหขอ มูล 10. การสรปุ ผลและขอเสนอแนะ 11. นาํ เสนอผลงาน การรวบรวมขอ มูลทเี่ กย่ี วขอ ง ผูวจิ ยั ไดทาํ การคนควาและรวบรวมขอมลู จากแหลง ตางๆตอไปน้คี ือ 1. ขอ มลู ปฐมภูมิ ไดแก 1.1 คาํ สัมภาษณจากนักวชิ าการดานเทคโนโลยีการศึกษาเกี่ยวกับความเห็นใน เร่ืองขององคประกอบของสื่อการสอน และรปู แบบการนาํ เสนอส่ือประสม Multimedia ที่เหมาะสม กับการเรียนการสอนในวิชาพระพุทธศาสนา และคําสัมภาษณจากพระสงฆเกี่ยวกับการแปล ความหมายและประวัตขิ องชยมังคลอัฏฐคาถา รวมลกั ษณะภาพประกอบทเ่ี หมาะสมที่จะนํามาใช ในส่อื ภาพและเสียงประกอบบท ชยมงั คลอัฏฐคาถา ดว ย 1.2 จากการสังเกตและบันทึกภาพประกอบของบทชยมังคลอัฏฐคาถาที่มีอยู จริงตามภาพเขยี นจติ รกรรมฝาผนงั วัดตา งๆ ในเขตกรงุ เทพมหานคร 2. ขอมลู ทุตยิ ภมู ิ ไดแ ก 2.1 หนงั สือท่ีมีเนอ้ื หาเก่ยี วกบั ชยมงั คลอัฏฐคาถา อาทิเชน หนังสือบทสวดมนต สมุดภาพจิตรกรรมไทย สมุดภาพพุทธประวัติ และหนังสือเก่ียวกับประวัติและความเปนมาของ ชยมังคลอัฏฐคาถา 2.2 เอกสารสิ่งพิมพและบทความเก่ียวกับความหมายของส่ือการสอน ประเภท ของสือ่ การสอน องคประกอบของสือ่ การสอน และการออกแบบส่อื การสอนในวชิ าพระพทุ ธศาสนา 2.3 ขอมูลจากอนิ เตอรเน็ตเพื่อศึกษาวิธีการผลิตและออกแบบสื่อภาพและเสียง ประกอบบทชยมงั คลอฏั ฐคาถา 2.4 ขอมูลจากงานวิจัยที่เกี่ยวของ เพื่อใชเปรียบเทียบและเปนแนวทางในการ ศกึ ษาคน ควา จากขอมูลทั้งปฐมภูมิและทุติยภูมิที่ไดรวบรวมมาในขางตนน้ัน สามารถสรุปเพื่อ เปนขอมลู พน้ื ฐานในการพิจารณาออกแบบ ไดแก

54 1. ประเภทของสื่อท่ีเหมาะแกการนํามาใชในการเรียนการสอนในวิชาพระ พทุ ธศาสนา โดยแบง เปน 4 ประเภทดงั นี้ คอื 1.1 ภาพนิ่ง (Still Pictures) ไดแก รูปภาพตางๆ ทั้งท่ีเปนภาพถาย ภาพพิมพ และภาพท่ีอยูในหนังสือ สไลด ฟลมสตริป และภาพโปรงใส เหลานี้ถือเปนสื่อการสอนประเภท Software ท่ีสามารถสอ่ื ความหมายไดดวยตนเองงายแกการผลิตและนํามาใช อีกทั้งยังสามารถใช ประกอบเขากันกับสื่อประเภทอ่ืนๆ ไดอีกดวย หากจะวัดจากความสามารถในการรับรูสื่อของ มนุษยแลว ส่ือประเภทภาพมีผลตอความสามารถในการรับรูของมนุษยสูงท่ีสุดถึง 75% และ อางอิงจากตัวอยางงานวิจัยในบทที่สองท่ีมีการศึกษาถึงวิธีการนําเสนอบทเรียนดวยส่ือ ประกอบการสอนแบบตางๆ กนั นัน้ ลวนแลวแตม ภี าพเปน สวนประกอบดวยท้ังส้ิน 1.2 การบันทึกเสียง (Audio Recording) ไดแกสื่อท่ีเก็บเสียงไว (บันทึก) เชน แผนเสียง เทปบันทึกเสียง วิทยุและเสียงในฟลม และเทปโทรทัศน เปนตน ส่ือประเภทนี้เปนวัสดุ (Verbal Symbols) สามารถนําไปใชประกอบกับสื่ออื่นๆ ไดเปนอยางดี ในลักษณะของการให รายละเอียดเนื้อหา ดว ยการบรรยายและการเนนจดุ สนใจในเน้อื หาดว ยเสยี งเพลงบรรเลง หรอื กระตนุ การรับรูและการส่ือความหมายโดยนัยดวยเสียงประเภท Sound Effect เสียงเหลานี้ ลวนแลวแตมี สวนสําคัญในการกระตุนการรับรูของมนุษยทั้งส้ิน ในการศึกษาเร่ืองเสียงโดยนักเทคโนโลยี การศึกษามักจะพบวาเสียงสามารถกระตุนและชวยเพ่ิมการรับรูของมนุษยไดดีเปนอันดับท่ีสอง รองลงมาจากภาพทง้ั สิน้ 1.3 ภาพเคล่อื นไหว (Motion Pictures) ไดแก ฟลมภาพยนตร และเทปโทรทัศน (Video Tapes) มพี น้ื ฐานจากการนําเอาภาพนิ่งหลายภาพมารอ ยตอกันแลวฉายภาพตอเน่ืองดวย ความเร็วคงท่ีทําใหเกิดเปนปรากฏการภาพติดตาและเห็นภาพนิ่งเปนภาพเคลื่อนไหวในท่ีสุด ประโยชนจ ากการนาํ ภาพเคลอ่ื นไหวมาใชกบั ส่ือประกอบการเรียนการสอนกค็ อื ภาพนงิ่ บางครงั้ ไม สามารถอธิบายความหมายของบทเรียนไดครอบคลุม หรือส่ือความหมายไดไมชัดเจน แตเมื่อ นําเอาลักษณะของภาพเคลื่อนไหวมาใชประกอบดวย จะชวยในการขยายความหมายของภาพได มากขึ้น ในบางครั้งภาพเคล่ือนไหวสามารถอธิบายความหมายและเน้ือหาไดครบถวนโดยไมตอง พ่ึงเสียงประกอบหรอื เสียงบรรยายเขามาชวย อาทเิ ชน ภาพยนตรใ บใ นยคุ 80 เร่อื งชาลีแชบปน ซึง่ สามารถสื่อสารไดดีจนคนดูสามารถเขาใจและหวั เราะไปตามการแสดงของตวั ละครไดเ ปนตน 1.4 วจนสัญลักษณ (Verbal Symbols) ไดแก คําพูด ตัวหนังสือ ตัวอักษร ผูท่ี จะเขาใจสัญลักษณนี้ไดตองอาศัยประสบการณเดิมเปนพื้นฐานพอสมควร เชนตัวอักษรในภาษา ตางๆ ผูที่จะสามารถรับรูไดตองมีพื้นฐานความเขาใจในภาษาน้ันๆ กอน แตการสื่อสารในลักษณะ

55 ของตัว อักษรถือเปนการสื่อทางตรง (Direct )ไมตองอาศัยส่ือใดนําพาผูเรียนสามารถเขาใจและ แปลความหมายไดในทันทีท่ีเห็น สวนการนํามาใชประกอบในส่ือการเรียนการสอนน้ัน เพื่อ อธิบายหรือแสดงขอมูลที่เปนรายละเอียดปลีกยอยหรือขอมูลเพิ่มเติม ที่ภาพและเสียงไมสามารถ อธิบายไดอยางครบถวน และการใชตัวอักษรประกอบยังสามารถชวยเนนและใหน้ําหนักและ ความสาํ คัญตอเสยี งบรรยายและภาพไดเปน อยางดี 2. ลักษณะและองคประกอบท่ีสําคัญของส่ือที่ใชในการเรียนการสอนในวิชา พระพุทธศาสนา แบง เปน 4 ดานคอื 2.1 ภาพประกอบ ควรมีลักษณะที่สัมพันธกับประสบการณของผูเรียนในที่น้ี หมายถึงภาพ เขียนในลักษณะจิตรกรรมไทย ที่ผูเรียนจะสามารถพบเห็นไดทั่วไปตามหนังสือ แบบเรียน ศาสนสถาน หรือตามสื่อโทรทัศน และนิตยสารท่ัวไป รวมท้ังภาพประกอบตองมีการส่ือ ความหมายไดตรงกับเน้ือหาอยางชัดเจน การใชภาพท่ีตรงกับประสบการณของผูเรียนจะทําให ผูเรียนเกิดความรูและเขาใจไดโดยงายและยังสามารถสรางจินตนาการท่ีตอเน่ืองใหกับผูเรียนได เปน อยา งดี 2.2 เสียงประกอบ ควรใชเพ่ือชวยกระตุนความสนใจในชวงเวลาตางๆ ของ การนําเสนอบทเรียน อาทิเชน เสียงเพลงบรรเลงชาๆ นําเขาสูเน้ือหา เพื่อดึงดูดความสนใจสู บทเรียนและสรางสมาธิแกผูเรียน หรือเสียงเพลงท่ีมีจังหวะกระชั้นและเร็ว เพ่ือเพ่ิมความนาสนใจ ใหแ กใ จความสําคญั ของเนอื้ หา รวมถึงเสียงประกอบอ่ืนๆ อาทิเชน เสียงนกรอง เสียงฟารอง เสียง ลมพัด เพื่อชวยในการบรรยายบรรยากาศของภาพ สัดสวนของการใชเสียงแตละประเภทในส่ือ ประกอบการเรียนการสอนตามความเห็นของนักเทคโนโลยีการศึกษาเปนดังนี้ คือ 60% เปนเสียง บรรยายเน้ือหา หรือเสียงพูดของตัวละคร (Voice Over) อีก 30% ควรเปนเสียงเพลงประกอบ (Sound Track) และ 10% สําหรับเสียงประกอบประเภท Sound Effect ซึ่งจะชวยเนนและให นํ้าหนักความนาสนใจตอเหตุการณตางๆ ที่เกิดขึ้นในบทเรียน รวมทั้งระดับความดังของเสียงที่ พอเหมาะไมควรเกิน 40 เดซิเบล สําหรับเสียงบรรยายและเสียงเพลงประกอบ หากเสียงที่ใชมี ปริมาณ เดซิเบลท่สี งู จะทาํ ใหเกดิ การรบกวนประสาทรับรอู นื่ ๆ ของผูเ รียน อาทิเชน เสียงท่ีดังมากๆ จะทําใหผูเรียนเกิดอาการสับสนและขาดสมาธิในการเรียนรู สวนเสียงที่แหลมมากๆ จะเปน อันตรายตอแกวหู และเสียงทมุ กกึ กอ งจะเปนอนั ตรายตอปอดของผูรับฟง ดังน้ัน การนําเสียงมาใช ประกอบในสื่อการเรียนการสอนนอกจากจะตองคํานึงถึงสัดสวนแลว ยังตองคํานึงถึงปริมาณและ ความพอดที ่ีจะนํามาใช เพ่ือใหเกิดการสง เสรมิ กับสอื่ อื่นๆ เปน Multimedia ทสี่ มบรู ณแบบ

56 2.3 ภาพเคล่ือนไหว ทําเพ่ือใหเกิดความตอเนื่องของเน้ือหาและสรางความ เปนรูปธรรมใหกับเนื้อหา ลักษณะภาพเคล่ือนไหวหรือ Animation ที่เหมาะสมตามความเห็นของ วิจัยเก่ียวกับสื่อการสอน ไดแก Tweening Animation คือ การสรางภาพเคลื่อนไหวดวยวิธีการ กําหนดจุดเริ่มตนและจุดสุดทายของภาพซึ่งเรียกกันวา Key Frame เปนวิธีท่ีนิยมนํามาใชกันมาก ในปจจุบันโดยนํามาประยุกตใชกับงาน Presentation ท่ัวไป รวมถึงงานออกแบบภาพเคล่ือนไหว ในอินเตอรเน็ตอีกดวย ท้ังน้ีเพราะไฟลที่ไดจากการสราง Animation ในระบบ Tweeing นั้นจะมี ขนาดเลก็ และสามารถ Optimize ใหม ขี นาดทเี่ หมาะสมกบั การเปด ดผู านทาง Internet ไดง ายกวา ในปจจุบันระบบ Tweening Animation ไดพัฒนาใหมีสามารถในการเปล่ียน แปลงรปู แบบของวัตถุไดมากข้นึ ดังนี้ ซึ่งมีอยูดว ยกนั สามลกั ษณะทีจ่ ะสามารถนําไปใชไ ดด ังนี้ คือ 2.3.1 Motion Tweening คือ การสรางภาพเคลื่อนไหวในลักษณะของ การเปล่ียนตาํ แหนง ของวตั ถุ ดว ยการกาํ หนด Key Frame ทีห่ นึ่ง ณ จดุ เร่ิมตนของภาพและกาํ หนด Key Frame ทส่ี อง ณ จดุ สุดทา ยของภาพเมอื่ ทําการ Tweening แลว ภาพก็จะเคล่อื นจากจุดเร่ิมตน ไปยังจุดสุดทา ยโดยอตั โนมัติ 2.3.2 Tint Tweening คือ การสรางภาพเคลื่อนไหวในลักษณะของการ เปลย่ี นสขี องวตั ถุ ดว ยวิธกี ารกําหนด Key Frame เร่ิมตน และ Key Frame สุดทา ย 2.3.3 Shape Tweening คือ การสรางภาพเคลื่อนไหวในลักษณะของการ เปลี่ยนรูปรางของวัตถุ ดวยวธิ กี ากาํ หนด Key Frame เรม่ิ ตน และ Key Frame สดุ ทา ย 2.4 การบรรยายภาพ ทําเพ่ือขยายความหมายของภาพและเสียงสามารถทํา ไดสองลักษณะ คือ เสียงบรรยายและตัวอักษรบรรยายภาพ หรืออาจใชทั้งสองแบบประกอบกัน ในลักษณะเสียงบรรยายภาพและตัวอักษรเปนการบรรยายความหมายหรือคําขยายความ ก็ไดเชน กนั ประชากรและกลมุ ตวั อยา ง ในการศกึ ษาคนควา ครัง้ นี้ ศกึ ษาจากประชากรซ่ึงเปนผูเรียนวิชา ส 0113 พระพุทธศาสนา หนวยการเรียนรูที่ 3 เร่ืองหลักธรรมเพื่อการดําเนินชีวิตในโรงเรียนมัธยมศึกษา สังกัดกรุงเทพมหานคร จํานวน 300 คน จาก 3 โรงเรยี น ในสามเขตการศึกษาตา งๆ กนั ของกรงุ เทพมหานคร

57 ตารางท่ี 3 จาํ นวนนักเรียนที่ผูเรียนวิชา ส 0113 พระพุทธศาสนา หนวยการเรียนรูที่ 3 จาก 3 โรงเรยี น ใน 3 เขตการศึกษาตางๆ กันของ กทม. เขตการศึกษาที่ ชอ่ื โรงเรียน จํานวนประชากร/คน 1 โรงเรียนมธั ยมวดั ธาตทุ อง 100 2 โรงเรียนวดั เทพลลี า 100 3 โรงเรยี นวัดพุทธบชู า 100 ที่มา : สาํ นักงานเขตการศึกษา กทม., จํานวนนกั เรียนในเขตการศกึ ษา กทม (กรงุ เทพมหานคร : หจก. ไอเดียสแควร, 2548), 11. การกาํ หนดเครอ่ื งมอื ทีใ่ ชในการวจิ ัย เคร่ืองมือที่ใชในการศึกษาคนควาครั้งน้ีเปนแบบสอบถามจํานวน 2 ชุด โดยแตละชุด จะใชเ พอ่ื หาขอมลู ดังตอไปน้ี คือ แบบสอบถามชุดท่ี 1 เปนแบบสอบถามเกี่ยวกับองคประกอบของสื่อการสอนเพ่ือให ทราบวา ผูเรียนตองการใหนําเสนอสื่อภาพและเสียงประกอบบทชยมังคลอัฏฐคาถาในรูปแบบใด ซ่ึงแบบสอบถามชุดน้ีเปนแบบสอบถามในลักษณะมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบั จําแนกเน้ือหาของคาํ ถามดังน้ีคือ 1. องคประกอบดา นเสียงบรรยาย (Voice Over) 2. องคประกอบดานเสียงประกอบ (Sound Effect) 3. องคประกอบดานภาพประกอบ 4. องคป ระกอบดา นตัวอกั ษรบรรยายภาพ (Subtitle) 5. องคประกอบดานภาพเคล่ือนไหว (Animation) ผลที่ไดจากแบบสอบถามชุดนี้ จะนําไปใชเปนแนวทางในการผลิตส่ือภาพและเสียง ประกอบบทชยมังคลอฏั ฐคาถาตอไป

58 แบบสอบถามชดุ ท่ี 1 ความคดิ เห็นเกีย่ วกับสอ่ื ทใี่ ชในการเรยี นการสอนวชิ าพระพทุ ธศาสนา แบบสอบถามน้ีเปนสวนหน่ึงของวิทยานิพนธในระดับบัณฑิตศึกษา สาขาการออกแบบ นิเทศศิลป คณะมัณฑนศลิ ป มหาวิทยาลัยศลิ ปากร จดั ทาํ ข้ึนเพื่อสาํ รวจความคิดเห็นของนักเรียน ในระดับมัธยมศึกษาตอนตน เพ่ือนําเอาขอมูลท่ีไดไปวิเคราะหและสรางสื่อประกอบการเรียน ทีเ่ หมาะสม คาํ ถามชุดท่ี........... หมายเลข............... ผูต อบแบบสอบถาม............................................. ชดุ คาํ ถามเกีย่ วกับองคประกอบในการผลิตสอื่ การสอน 1. ทา นคิดวาภาพประกอบในลักษณะตางๆ ดังตอไปน้ี จะมีความเหมาะสมและนาสนใจเพียงใด หากนําไปใชประกอบในสอื่ การเรยี นวิชาพระพทุ ธศาสนา ประเภทของภาพ ระดับความนา สนใจ ตัวอยาง นอ ย นอ ย ปาน มาก มาก 1.1 ภาพเขียนลายเสน 1.2 ภาพการตนู ทสี่ ุด กลาง ที่สดุ 1.3 ภาพเขียนจติ รกรรมไทย Picture1 1.4 ภาพถาย Picture2 1.5 ภาพอน่ื ๆ โปรดระบุ Picture3 Picture4 .............................................................................................. ............................................................................................ 2. เสยี งแบบใดที่ทานคิดวาจะสามารถดึงดูดความสนใจไดดี และเหมาะสมที่จะนํามาใชในการผลิต ส่ือการเรียนการสอนในวิชาพุทธศาสนา ซ่ึงมีเน้ือหาสําคัญเก่ียวกับบท “ชยมังคลอัฏฐคาถา” (กรณุ าเลือกทําเครือ่ งหมายถกู (9) ในขอ ทีเ่ หน็ วาเหมาะสมที่สดุ เพียงขอ เดียว) (......) 2.1 เสยี งสวดมนตเ บาๆ เปนภาษาบาลี (......) 2.2 เสียงสวดมนตเบาๆ แปลเปนภาษาไทย (......) 2.3 เสียงพูดบรรยายเนือ้ หา

59 3. ทา นคดิ วา ลักษณะของเสยี งประกอบเหลานจ้ี ะสามารถสรา งความนา สนใจไดม ากนอ ย เพียงใด ถา นาํ ไปใชประกอบในสอ่ื การเรียนวชิ าพระพุทธศาสนา ประเภทของเสยี งประกอบ ตวั อยา ง นอ ย ระดบั ความนา สนใจ มาก ท่สี ดุ นอย ปาน มาก ที่สดุ 3.1 เสียงเพลงบรรเลงเบาๆ Sound1 3.2 เสียงสนทนาของตัวละคร Sound2 กลาง 3.3 เสียงซาวนเ อฟเฟค เชน Sound3 เสียงคนเดนิ เสยี งฟา รอง ........................................................................................... เสยี งลมพัด เสยี งนกรอ ง ........................................................................................... 3.4 เสียงอน่ื ๆ โปรดระบุ 4. ทานคิดวาลักษณะของ Effect (เอฟเฟค) ในแบบตางๆ ดังตอไปนี้ จะสรางความนาสนใจได มากนอยเพยี งใด ถานําไปใชป ระกอบในสื่อการเรยี นวชิ าพระพุทธศาสนา ประเภทของการนาํ เสนอ ตวั อยา ง นอย ระดับความนา สนใจ มาก ทส่ี ุด นอ ย ปาน มาก ที่สดุ 4.1 นาํ เสนอในลกั ษณะภาพนง่ิ Picture1 กลาง 4.2 นาํ เสนอในลกั ษณะ Picture2 ภาพสไลด 4.3 นาํ เสนอในลักษณะภาพ Picture3 เคล่ือนไหวแบบเอนิเมชนั่ 4.4 นาํ เสนอในลกั ษณะ Picture4 ภาพยนตร 4.5 นาํ เสนอในลกั ษณะอน่ื ๆ ........................................................................................... โปรดระบุ ...........................................................................................

60 5. ทานคิดวาลักษณะการแสดงผลของตัวอักษรบรรยายใตภาพ (Subtitle) แบบไหนเหมาะสม ทส่ี ดุ ท่จี ะนํามาใชในการผลติ ส่อื การเรยี นการสอนในวชิ าพระพุทธศาสนา (กรณุ าเลือกทาํ เคร่อื งหมายถกู (9 ) ในขอ ท่ีเห็นวา เหมาะสมท่ีสดุ เพยี งขอ เดียว) (......) 5.1 ภาพตวั อักษรบรรยายตามเนอ้ื หาของภาพและว่ิงจากขวาไปซาย (......) 5.2 ภาพตัวอกั ษรบรรยายและมีสีไฮไลท ตามเนือ้ หา (......) 5.3 ภาพตัวอักษรแบบนิ่งไมเคลือ่ นไหว แตเปลยี่ นไปเร่ือยๆ ตามเนื้อหา (......) 5.4 ไมจําเปนตอ งมีตัวอกั ษรบรรยายใตภาพ (Subtitle) ในนามของผูจัดทําขอขอบคุณทุกๆ ทานที่สละเวลาตอบแบบสอบถามและ แสดงความคิดเห็น

61 แบบสอบถามชุดที่ 2 เปนแบบสอบถามเพื่อวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในหนวย การเรยี นรูท่ี 3 เรือ่ งหลกั ธรรมทางพระพุทธศาสนา ซึ่งจะทําการวัดท้ังหมด 2 ครั้งคือวัดกอนที่จะใช ส่ือการสอนและหลังจากการใชสื่อการสอน รูปแบบของคําถามในชุดที่ 2 น้ี จะเปนการถามแบบ เลือกตอบ (ปรนยั ) โดยจะวดั ความรใู นดา นตางๆ ดังตอ ไปน้คี อื 1. ความรแู ละความเขาใจในเนื้อหาของบทเรียน 2. คุณคาของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา 3. การนาํ หลกั ธรรมท่ไี ดศกึ ษามาเปน แนวทางในการดําเนนิ ชีวิต

62 แบบสอบถามชดุ ท่ี 2 ความคิดเหน็ เกี่ยวกบั สื่อทใ่ี ชในการเรียนการสอนวชิ าพระพทุ ธศาสนา แบบสอบถามน้ีเปนสวนหน่ึงของวิทยานิพนธในระดับบัณฑิตศึกษา สาขาการออกแบบ นเิ ทศศลิ ป คณะมัณฑนศิลป มหาวิทยาลัยศิลปากร จัดทําข้ึนเพ่ือสํารวจความคิดเห็นของนักเรียน ในระดับมัธยมศึกษาตอนตน เพื่อนําเอาขอมูลท่ีไดไปวิเคราะหและสรางสื่อประกอบการเรียนที เหมาะสม คําถามชุดที…่ .2... ช่อื นักเรยี นผตู อบแบบสอบถาม (ด.ช./ ด.ญ./ นาย/น.ส.)……………………………… ทานทําแบบสอบถมชดุ นี้เมื่อใดกรณุ าใสเคร่อื งหมาย X (………) ทาํ กอนดูสื่อประกอบการการเรยี นการสอน (………) ทําหลังดสู ือ่ ประกอบการเรียนการสอน คําถามตอนท่ี 1 ใหทานพิจารณาขอความในขอ 1 ถึง 8 แลวใสเคร่ืองหมายถูก (9) หนาขอความที่ถูก และใสเครือ่ งหมาย X หนา ขอความท่ผี ดิ ......... 1. ความเมตตากรณุ าถอื วา เปน วิธีการสาํ คัญในการตอสูกบั ความรนุ แรงและดุรา ย ......... 2. การมีขันติหรือความอดทนอดกล้ันนั้นคือวิธีการดับทุกขดวยการควบคุมสมุทัย (เหตแุ หงทกุ ข) ......... 3. ผูที่นิ่งเฉยและไมจ องเวรตอการกระทํากรรมช่ัวของผอู ่ืนน้นั ถอื เปนผชู นะอยา งแทจ ริง ......... 4. การเช่ือและกระทําส่ิงใดโดยไมคิดอานใหรอบคอบเสียกอนจะสงผลรายตอตนเองและ คนรอบขาง ......... 5. คํานนิ ทาใหร า ยใดๆ ก็ไมสามารถทํารา ยผทู ่ีมีจิตใจเปน สมาธไิ ด ......... 6. คนท่ีนําวิชาความรูท่ีมีไปใชในทางที่ผิด คนนั้นถือเปนอวิชชาความเปนอวิชาจะไม สามารถแกไ ขไดจ ะไมส ามารถแกไ ขได ......... 7. ความยิ่งทะนงและถือตนวาสําคัญจนขาดซึ่งความเคารพและยําเกรงตอผูอื่นน้ัน เปน หนทางแหงความเส่ือมในชอื่ เสยี งและยศศักด์ิ ......... 8. กิเลสจากความลุมหลงมัวเมาในทรัพยสินเงินทองหรือของไมเท่ียงท้ังหลายสามารถ แกไดด วยการฟงธรรม

63 คาํ ถามตอนที่ 2 ใหทานจับคูขอความและหลักธรรมท่ีมีความหมายตรงกัน โดยการนําเอา ตัวอกั ษรดานขวามอื มาใสในชอ งวางดานซายมอื ......... 9. หนทางแหงการดบั ทกุ ข ก. ขันติ / อริยสัจ 4 ......... 10. ความอดทนอดกลนั้ ตอ กเิ ลส ข. สตุ ะ / อริยวัทฒิ ......... 11. ความเชื่อในเรอ่ื งกฏแหง กรรม ค. มานะ / มงคลชีวิต ......... 12. ปญญาทเ่ี กิดจากการเรยี นรูในสงิ่ ท่คี วร ง. การสงบจิต / โลกธรรม8 ......... 13. เพ่อื เอาชนะความทุกขจ ากการถกู วา รา ย จ. เมตตา / อรยิ สัจ 4 ......... 14. ความไมร จู รงิ ฉ. อวิชา / โลกธรรม 8 ......... 15. ความเสอ่ื มจากการถือตน ช. กมั มศรทั ธา / อริยวัทฒิ ......... 16. ความเส่ือมจากการยึดม่นั ในอัตตา ซ. อรปู ราคะ / มงคลชวี ติ ตอนที่ 3 ขอ เสนอแนะและความคดิ เห็นเกี่ยวกบั สอื่ ภาพและเสียงประกอบบทชยมังคลอฏั ฐคาถา ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ในนามของผูจัดทําขอขอบคุณทุกๆ ทานท่ีสละเวลาตอบแบบสอบถามและ แสดงความคิดเหน็

64 การสรา งและพัฒนาเคร่อื งมอื ท่ใี ชในการวิจยั เครื่องมือท่ีใชในการเก็บรวบรวมขอมูลในการศึกษาคนควาคร้ังนี้ ผูศึกษาคนควาได ดําเนิน การสรา งเครอื่ งมอื ตามขั้นตอนดังนี้ 1. ศึกษาแนวคดิ ทฤษฏี และหลกั การท่ีเก่ยี วขอ งกับส่ือการสอน 2. ศึกษางานวิจัยและวิทยานิพนธรวมทั้งเอกสารตางๆ ที่เกี่ยวของกับการใชสื่อการ สอนของครู 3. ศึกษาวิธีการสรางแบบสอบถามจากหนังสืองานวิจัยเบื้องตน (บุญชม ศรีสะอาด 2535 : 63 - 70) และแบบสอบถามงานวิจัยอื่นๆที่เก่ียวของแลวนํามาออกแบบและปรับปรุง ขอ ความตามแนวความคิดที่กาํ หนดไว และใหสอดคลองกับความมงุ หมายของการศกึ ษาคนควา 4. นําแบบสอบถามที่สรางข้ึนเสนออาจารยท่ีปรึกษา เพ่ือตรวจแกไขและให ขอ เสนอแนะ 5. นําแบบสอบถามท่ีสรางข้ึนไปใหผูเชี่ยวชาญ 3 ทานพิจารณาตรวจสอบความ ถกู ตอ ง และความเทยี่ งตรงตามเน้ือหาของหวั ขอในแตละคําถาม ประกอบดวย 5.1 อาจารย อนุชา โสภาควิจิตร หัวหนาภาควิชาการออกแบบนิเทศศิลป คณะ มัณฑนศลิ ป มหาวิทยาลัยศิลปากร 5.2 อาจารย กญั ชลิกา กัมปนานนท อาจารยประจําภาควาการออกแบบนิเทศศิลป คณะมณั ฑนศิลป มหาวิทยาลัยศิลปากร 5.3 อาจารย สุพิชญา เข็มทอง อาจารยประจําภาควาการออกแบบนิเทศศิลป คณะมณั ฑนศลิ ป มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร 6. หาคุณภาพของเคร่อื งมอื โดย 6.1 นําเสนอแบบสอบถามที่ไดปรับปรุงแกไขแลวไปทดลองใช (Try - Out) กับ ผูเรียนวิชา ส 0113 พระพุทธศาสนา หนวยการเรียนรูที่ 3 เรื่องหลักธรรมเพ่ือการดําเนินชีวิตใน โรงเรียนสงั กดั กทม. จํานวน 50 คน 6.2 นําแบบสอบถามท่ไี ดร ับคืนมาตรวจวิเคราะห โดยใชค าสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธ ระหวา งคะแนนแตล ะขอกับคะแนนรวมแตล ะดา น Item-Total Correlation 6.3 หาความเชอื่ ม่ันของแบบสอบถามทั้งฉบับ ดวยวิธีหาคาสัมประสิทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ตามวิธกี ารของคอมบาค (Combach) 7. นําขอคําถามท่ีมีคาความเช่ือมั่น และคาอํานาจจําแนกอยูในเกณฑมาจัดพิมพเปน แบบสอบถามเพือ่ นาํ ไปใชใ นการดําเนนิ การเกบ็ ขอมูลตามจดุ ประสงคท ่ตี อ งการ

65 การเก็บรวบรวมขอมลู 1. นาํ แบบสอบถามชุดท่ี 1 จาํ นวน 300 ชดุ และชดุ ท่ี 2 จาํ นวน 300 ชดุ ไปยังโรงเรยี น ทเี่ ปน กลุม ตัวอยา ง 2. ทาํ การเก็บขอ มูลโดยใชแบบสอบถามดังนค้ี อื 2.1 ใหกลุมตัวอยางทําแบบสอบถามชุดที่ 1 เรื่ององคประกอบของสื่อพรอม ท้ังฉายภาพตัวอยางและอธิบายประกอบ จากนั้นจึงรวบรวมกลับคืนไดทั้งหมด 300 ชุด คิดเปน รอยละ 100 2.2 ใหกลุมตัวอยางทําแบบสอบถามชุดที่ 2 เรื่องความรูความเขาใจเกี่ยวกับ หนวยการเรียนรูท่ี 3 เรื่องหลักธรรมเพื่อการดําเนินชีวิต วิชาพระพุทธศาสนา ส 0113 จากน้ันจึง รวบรวมกลบั คืนไดท ัง้ หมด 300 ชดุ คดิ เปน รอ ยละ 100 การวเิ คราะหขอมลู การวเิ คราะหขอมูลทีไ่ ดจ ากแบบสอบถามชดุ ที่ 1 เพื่อนําขอมูลท่ีไดไปออกแบบสื่อภาพ และเสียงประกอบบทชยมงั คลอฏั ฐคาถา ในการวเิ คราะหขอมูล ผูวิจัยไดใชโปรแกรมคอมพิวเตอร สําเร็จรูป SPSS / PC หาคาเฉล่ียและคาเบี่ยงเบนโดย วิธีการแปลความหมายของแบบสอบถาม เก่ียวกับองคประกอบในการผลิตส่ือการสอนวิชาพระพุทธศาสนาท่ีมีลักษณะแบบสอบถาม แบบ Rating Scale ใชคาเฉลี่ย ( X ) เปนตัวแบงระดับความนาสนใจในประเภทขององคประกอบ ของสอื่ ในแตล ะระดบั มีคา ชวงระดับคะแนนโดยคาํ นวณจาก พิสยั = คะแนนสงู สดุ - คะแนนต่ําสดุ จาํ นวนช้นั = 5–1 5 =8 ระดบั คะแนน 1.00 – 1.80 หมายความวา นา สนใจนอ ยท่ีสุด ระดบั คะแนน 1.81 – 2.60 หมายความวา นาสนใจนอย ระดบั คะแนน 2.61 – 3.40 หมายความวา นา สนใจปานกลาง ระดบั คะแนน 3.41 – 4.20 หมายความวา นาสนใจมาก ระดับคะแนน 4.21 – 5.00 หมายความวา นา สนใจมากท่สี ดุ

66 ผูวิจัยไดเสนอผลการวิเคราะหขอมูลเพ่ือตอบวัตถุประสงคของการศึกษาเปนลําดับ โดยนําเสนอเปน 5 สวน ดังนี้ 1. ผลการวิเคราะหความคิดเห็นเก่ียวกับองคประกอบในการผลิตส่ือการสอนวิชา พระพทุ ธศาสนา ดานภาพประกอบ 2. ผลการวิเคราะหความคิดเห็นเก่ียวกับองคประกอบในการผลิตส่ือการสอนวิชา พระพุทธศาสนา ดานเสียงบรรยาย 3. ผลการวิเคราะหความคิดเห็นเก่ียวกับองคประกอบในการผลิตสื่อการสอนวิชา พระพุทธศาสนา ดา นเสียงประกอบ 4. ผลการวิเคราะหความคิดเห็นเก่ียวกับองคประกอบในการผลิตส่ือการสอนวิชา พระพทุ ธศาสนา ดานลกั ษณะการนําเสนอ [Animation] 5. ผลการวิเคราะหความคิดเห็นเก่ียวกับองคประกอบในการผลิตส่ือการสอนวิชา พระพทุ ธศาสนา ดานตวั อกั ษรบรรยายใตภาพ [Subtitle] สัญลักษณที่ใชในการนําเสนอขอมูล เพ่ือความสะดวกและความเขาใจใหตรงกัน ในการแปลความหมาย และการนําเสนอผลการศึกษาจึงไดกําหนดสัญลักษณที่ใชในการนําเสนอ ขอ มลู ดงั ตอไปน้ี n แทน จาํ นวนหนวยตัวอยาง x แทน คา เฉลี่ย S.D แทน คาสว นเบ่ยี งเบนมาตรฐาน t แทน คาสถติ ใิ นการแจกแจงแบบ t ขัน้ ตอนในการออกแบบและผลติ สอ่ื ภาพและเสียงประกอบบทชยมงั คลอฏั ฐคาถา 1. การนําเอาขอมูลท่ีไดจากแบบสอบถามชุดท่ี 1 ไปใชในการเขียนบทภาพและ เสยี ง (Script) ประกอบบทชยมังคลอัฏฐคาถา ขอ มลู ที่ไดจากการวเิ คราะหด ังกลา วทําใหท ราบถึง ความตองการที่แทจริงของกลุมเปาหมาย เม่ือนําเอาขอมูลจากการวิเคราะหแบบสอบถามไป พิจารณารวมกับขอมูลจากเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ ท้ังที่มีอยูในรูปแบบของปฐมภูมิ และ ทุติยภูมิ จึงสามารถนําแนวคิดน้ันมาออกแบบสื่อภาพและเสียงประกอบบทชยมังคลอัฏฐคาถาได ดังลักษณะตอ ไปนคี้ ือ

67 ตารางท่ี 4 ลกั ษณะการแบง ภาพและเสียงของบทชยมังคลอัฏฐคาถา บทท่ี / ภาพ เสยี ง คาํ บรรยาย เนื้อหา Subtitle บทนาํ ลกั ษณะ ภาพ เสยี ง เสยี งประกอบ ฉาก เคลอ่ื นไหว บรรยาย Sound Track / ธรรมวธิ ีการ 1 ทาน Scene Animation Voice Over Sound FX บารมี ตวั อกั ษร ตวั อักษร - ดนตรบี รรเลง subtitle subtitle เลอื่ น ผสมกับเสียง เอาชนะมารหรอื สขี าวบนพน้ื ขนึ้ แลว คอ ยๆ กงั สดาลและ ทุกขข องสมเดจ็ สดี าํ จางหายไป เสียงลมพดั พระสมั มาสมั ใบไม พทุ ธเจาประวตั ิ พรอมดวยเสยี ง บันทกึ ไวว า พระ สวดภาวนาดัง คาถาน้ถี กู คน พบ ขน้ึ เปนระยะๆ ในสมยั อยุธยานยิ มสวด กอนออกรบทพั บริเวณปา ภาพมุมกวาง พาหงุ สะหัส Scene 1 ในการบําเพ็ญ ใหญใ นตําบล ของปา ใหญใน สะมะภนิ ิ เสียงรองของสัตว เพียรภาวนากอ น อรุ ุเวลามี ตําบลอรุ ุเวลา มมติ ะสาวุ ปานานาชนิด ตรสั รูนนั้ ภาพพระ ภาพ Pan ขวา ธันตัง เสียงเพลงบรรเลง พุทธเจา จนกระท่งั ไป จงั หวะผอ นคลาย ทรงประทับ หยุดและ Close ครเี ม ขะลงั Scene 2 พวกมารไดพ ากนั นง่ั สมาธอิ ยู Up ใบหนา อุทติ ะโฆระ เสียงโหร องของ มาขัดขวาง ใตต นศรีมหา พระพุทธเจา สะเสนะมารัง ไพรพ ลมารและ โพธ์ิและการ ท่ีประทับน่ัง เสียงฟาฝาพรอ ม ตอสกู นั กับ อยใู ตตน ศรี ทานาธิธัมมะ ดวยเสยี งเพลง แตพ ระองคทรง พญามาร มหาโพธิ์ วิธินา ชติ ะวา บรรเลงในจังหวะ นง่ิ เฉยและตั้งมั่น Scene 2 มนุ ินโท กระชั้นผสมกับ ในสมาธิ ตดั สลับเปน เสียงกลองท่ีรวั ภาพพญามาร ดังอยูตลอดเวลา

68 ตารางท่ี 4 ลกั ษณะการแบงภาพและเสยี งของบทชยมังคลอฏั ฐคาถา (ตอ ) ภาพ เสียง บทท่ี / ลกั ษณะ ภาพ เสียง เสียงประกอบ คาํ บรรยาย เน้ือหา ฉาก เคลือ่ นไหว บรรยาย Sound Track / Subtitle 1 ทาน บารมี Scene Animation Voice Over Sound FX (ตอ ) กําลงั เคล่อื น ตันเต ชะสา Scene3 และทรง ใชทาน 2 ขันตวิ ิธี ไพรพ ลมา ภะวะ ตุเต เสียงฟา ผา และ บารมคี ือการให ทําราย ชะยะมงั คะ เสียงกังสดาลดงั อภัยแกม าร พระพทุ ธเจา ลานิ ข้นึ เมอ่ื ศาสตราวธุ ทง้ั หลาย แสงประกาย ทงั้ หลายเปลยี่ น ระยบิ ระยับแลว เปน ดอกไมและ ดวยอาํ นาจ คอยๆ Fade แกว แหวน แหงทานบารมี หายไป เม่ือตก Scene 4 ทาํ ใหอาวธุ ของ ถึงพน้ื ดนิ เสียงแผนดินไหว พวกมารไมสามารถ Scene 4 เม่ือพระแมธรณี ทาํ อันตรายแก พระแมธ รณี ปรากฏกายขึน้ มา พระองคได บันดาล และเสียง กระแสนํา้ ให กระแสนา้ํ พรอม คอยๆ ทว ม ทงั้ เสียงโหยหวน สูงข้นึ เร่ือยๆ ของกองทัพมาร จนจมกลองทงั้ มารทงั้ หมด หายไป ชายปาเมอื ง Scene 1 มาราตเิ รกะ Scene 1 ฬวกะ ยกั ษปา อาฬวี และ ภาพมมุ กวาง มะภยิ ชุ ฌติ ะ เสยี งดนตรบี รร เทยี่ วทาํ รา ยผคู น บรเิ วณท่ีอยู บรเิ วณชายปา สัพพะรตั ติง บรรในจังหวะท่ี และปลนทรพั ยส นิ ของหวั หนา เมอื งอาฬวี ผอนคลายพรอม จนกระทั่งมาเจอ อาฬวกะ - ภาพ Pan จาก ดว ยเสยี งผูคนท่ี พระพทุ ธเจา กไ็ ด ยักษป า ซ่ึง ซา ยไปขวา สญั จรไปมา เขา ไป หวังจะ

69 ตารางที่ 4 ลักษณะการแบงภาพและเสียงของบทชยมังคลอฏั ฐคาถา (ตอ ) บทที่ / ภาพ เสียง คาํ บรรยาย เนอ้ื หา Subtitle ลักษณะ ภาพ เสียง เสยี งประกอบ 2 ขนั ติวธิ ี ฉาก เคลอื่ นไหว บรรยาย Sound Track / ทาํ รายพระพุทธ (ต) Scene Animation Voice Over Sound FX โฆรัมปะ Scene 2 พระพทุ ธเจา เหน็ ภาพสัตว ทรงเสดจ็ ข้นึ และผคู นท่ี นาฬะวะ เสียงกลองตีรัว องคทรงตอสดู วย ไปนัง่ ประทับ อาศัยอยใู น กะมักข ประกอบกับเสียง ขันติวิธคี อื การอด แทนท่ี บริเวณนัน้ มะถทั ธะ ฟารอ งฟา ผา และ กล้นั ไมโ ตตอบ Scene 2 ยักขงั เสียงกรดี รองของ อาฬวกะยักษ ผคู น ดวยบารมีแหง ปรากฏตัวขึน้ ขันตสี ทุ นั ตะ Scene 3 ขนั ติธรรม บนั ดาลใหม ี วิธนิ า ชติ ะวา เสียงกลองตีรัว กลายเปนเกราะ ฟา แลบ ฟารอง มนุ นิ โท ตอเน่ืองและหนกั แกว วเิ ศษ ปองกนั และเสกคนให แนน จังหวะ อันตรายทงั้ ปวง หายไป ตันเตชะสา กระชัน้ พรอม Scene 3 ภะวะตุเต ดวยเสยี งฟา รอ ง พระพุทธเจา ชะยะมังคะ ฟา ผา ทรงประทบั ลานิ อยูบนบลั ลังก ของอาฬวกะ ยกั ษพ รอ มกบั ใชข นั ตซิ ่ึงเปน เหมือนเกาะ วิเศษปอ งกนั การทํารา ยของ พวกยกั ษ

70 ตารางที่ 4 ลักษณะการแบงภาพและเสยี งของบทชยมงั คลอฏั ฐคาถา (ตอ) บทที่ / ภาพ เสียง คําบรรยาย เน้อื หา Subtitle ลกั ษณะ ภาพ เสยี ง เสยี งประกอบ 3 เมตตา ฉาก เคล่ือนไหว บรรยาย Sound Track / พญาชา งนาฬาคริ งิ บารมี Scene Animation Voice Over Sound FX นาฬาคริ งิ Scene 1 บริเวณประตู Scene 1 เมือง มบี า น ภาพมมุ กวา ง คะชะวะรงั เสียงดนตรี ตกมนั ไลทาํ รา ย และผูคน Pan จากในรวั้ อะตมิ ัตตะ บรรเลงในจงั หวะ ผคู น สัญจรไปมา ประตูเมืองออก ภูตงั ท่ีกระฉับกระเฉง มากมาย มาสบู ริเวณ รา เรงิ พรอมดว ย เมอ่ื พระองคท รง หนา ประตูเมือง ทาวัคคจิ ักกะ เสียงผคู นที่ ทราบจงึ ทรงใช มผี ูคนสัญจรไป มะสะนวี ะ สญั จรไปมา เมตตาบารมี มาขวกั ไขว สทุ ารุณนั ตงั Scene 2 แผส วนกุศลใหแ ก Scene 2 เสยี งชา งรอง พญาชา ง ภาพมมุ กวา ง เมตตัมพุเส และเสยี งกรดี รอง พญาชา ง กะวธิ นิ า ของผคู น นาฬาคิริง ชิตะวา อาละวาด มุนินโท ทํารา ยผคู น Scene 3 ตันเตชะสา พระพทุ ธเจา ภะวะตุ เต ทรงแผเมตตา ชะยะมงั คะ ใหแกพ ญาชาง ลานิ ใหคลายความ ดุรายลงใน ท่สี ดุ

71 ตารางท่ี 4 ลักษณะการแบง ภาพและเสยี งของบทชยมงั คลอัฏฐคาถา (ตอ) ภาพ เสยี ง คาํ บรรยาย บทที่ / ลกั ษณะ ภาพ Subtitle เนื้อหา ฉาก เคลอ่ื นไหว เสียง เสยี งประกอบ บรรยาย Sound Track / องคลุ ิมาลผูหลงผิด Scene Animation Voice Over Sound FX 4 อทิ ธฤิ ทธ์ิ กลางถนน Scene 1 อกุ ขิตตะขัค Scene 1 บารมี ในปาซึ่ง ภาพมมุ กวาง คะมะตหิ ตั ถะ เสียงกรีดรอ ง ของ ไลตดั น้ิวผูคน อหิงสกะ ของถนนกลาง สุทารุณนั ตัง ผูคนและเสียง เพือ่ เอาไปสังเวย กาํ ลังไลทาํ ปา ทีช่ าวบา น เพลงบรรเลง อาจารยช่ัว ตดั นิ้วคน กาํ ลังวงิ่ หนี ธาวนั ติโยชะ จังหวะกระช้ัน ใหไดค รบ จากการไลลา นะปะถังคุ และหนกั หนวง เมื่อไดพ บกนั 1000 น้วิ ของอหิงสกะ ลมิ าละวันตัง Scene 2 พระพทุ ธเจากต็ รง และไดม า Scene 2 เสยี งสวดภาวนา เขา ไปจะทาํ รา ย เจอกบั อหงิ สกะกาํ ลงั อิทธภี สิ งั ขะ พระองค แตว่ิง พระพุทธเจา จะทําราย ตะมะโน ตามพระองค พระพุทธเจา ชิตะวา เทา ไหรกต็ ามไมท นั และพระองค มนุ ินโท ทรงเทศนาสงั่ เม่อื องคลุ มิ าล สอนจนบรรลุ ตันเตชะสา เหน่ือยจนหมด เปนพระอรหนั ต ภะวะตุ เต แรงพระองคจ ึงได ชะยะมังคะ เทศนาส่ังสอน ลานิ ธรรมใหจ นไดบรรลุ เปน พระอรหันต

72 ตารางที่ 4 ลักษณะการแบงภาพและเสียงของบทชยมงั คลอัฏฐคาถา (ตอ ) บทที่ / ภาพ เสยี ง คาํ บรรยาย เนื้อหา Subtitle ลกั ษณะ ภาพ เสยี ง เสียงประกอบ 5 สงบจิต ฉาก เคลอื่ นไหว บรรยาย Sound Track / นางจิญจมาณวิกา Scene Animation Voice Over Sound FX กัตวานะ Scene 1 เชตวันวหิ าร Scene 1 ซึง่ เต็มไป ภาพกวา งของ กฏั ฐะมุ เสียงสวดมนต แกลงทาํ เปน ดว ยผูคน เชตวันวิหาร ทะรงั อวิ ะ และเสยี งภาวนา ต้ังครรภ เพอื่ ใสรา ย ทั้งพระสงฆ Scene 2 คพั ภนิ ยี า ขอพรของเหลา พระพุทธเจา และชาวบา น ภาพตัดสลับ สาวก ผูเลอ่ื มใส Close Up ไปที่ จญิ จายะ Scene 2 ใหประชาชนท้งั เขา มาฟง กลุม สาวกทีม่ า ทฏุ ฐะวะ เสียงเอะอะของ หลายหมดความ พระธรรม นง่ั ฟง พระธรรม จะนัง ชะนะ ผคู นประกอบกับ เล่ือมใสศรัทธา เทศนาจาก เทศนาและ กายะมัชเฌ เสียงดนตรที ี่ พระพุทธองค ตดั สลับไปท่ี หนกั แนน และ แตพระองคทรง ภาพมมุ กวา ง สนั เตนะ มีจังหวะที่เร็ว ตัง้ จิตสงบนงิ่ เหน็ ภาพนาง โสมะวธิ ินา มากขึน้ ไมโตต อบใด จิญจมาณวิกา ชติ ะวา Scene 3 ท่ที ําทเี ปน ทอง มุนนิ โท เสยี งแผนดินไหว ทนั ใดน้ันแผนดิน และพูดใสราย และเสียงรองดวย ก็ไดสบู รางของ พระพุทธเจา ตนั เตชะสา ความตกใจของ นางจิญจมาณวกิ า Scene 3 ภะวะตุ เต ผคู น จมหายลงไป ภาพนางจิญจ- ชะยะมังคะ มาณวกิ าถูก ลานิ ธรณสี บู จม หายไป

73 ตารางท่ี 4 ลักษณะการแบงภาพและเสียงของบทชยมงั คลอฏั ฐคาถา (ตอ ) บทที่ / ภาพ เสียง คาํ บรรยาย เนือ้ หา Subtitle ลักษณะ ภาพ เสียง เสียงประกอบ 6 แสงแหง ฉาก เคลอื่ นไหว บรรยาย Sound Track / สัจจกนคิ รนถ Scene Animation Voice Over Sound FX สจั จงั วหิ ายะ Scene 1 กลางปา Scene 1 ปญ ญา มหาวนั ซง่ึ มี ภาพกวา ง มะตสิ ัจจะกะ ดนตรบี รรเลง และเหลา สาวก พระพุทธเจา พระพุทธเจา วาทะเกตงุ เบาๆ ผสมกบั ผมู ดื บอดปญญา ทรงประทับ ทรงประทับ เสยี งกังสดาน คดิ วา ตนเองเปน อยู และ อยูกลางปา วาทาวโิ รปตะ และเสยี งลมพัด ผูมปี ญญาลาํ้ เลิศ สัจจกนิครนถ มหาวัน และ มะนัง อะติ ใบไม กวาใคร พรอมดว ย ทรงแสดงธรรม อันธะภูตงั Scene 2 เหลาสาวก แกเ หลาสาวก เสียงเอะอะของ จึงไดทาพระองค ผูม ดื บอด Scene 3 ปญ ญาปะที สัจจกนิครนถ ประลองปญ ญา ปญญา พระพทุ ธเจา ปะชะลิโต ชิ และเหลา สาวก และในที่สุด เมื่อ ทรงแสดง ตะวา มนุ นิ โท ไดฟงธรรมจาก ธรรมใหแ ก พระพุทธองค สจั จกนคิ รนถ ตนั เตชะสา ก็ไดห ลดุ พนจาก และสาวกให ภะวะตุ เต ความโงเ ขลา ไดพ นจากการ ชะยะมังคะ และพน จากความ เปนอวิชา ลานิ เปนอวิชา

74 ตารางที่ 4 ลักษณะการแบง ภาพและเสยี งของบทชยมงั คลอัฏฐคาถา (ตอ) ภาพ เสยี ง คาํ บรรยาย บทที่ / ลกั ษณะ ภาพ Subtitle เน้ือหา ฉาก เคลอ่ื นไหว เสียง เสยี งประกอบ บรรยาย Sound Track / พญานาคนันโทป- Scene Animation Voice Over Sound FX 7 อิทธิฤทธ์ิ ในมหาสมุทร Scene 1 นันโทปนนั Scene 1 บารมี ซ่งึ เปนท่อี ยู พระพุทธเจา ทะภชุ ะคงั เสียงลมพายุ นนั ทะ ไมพ อใจท่ี ของพระยา เหาะผา นมหา วพิ ุธงั และเสียงเพลง พระพทุ ธองค นาคนนั - สมทุ รใหญ มะหิทธงิ บรรเลง เหาะขามหัว โทปนันทะ Scene 2 Scene 3 ของตน ภาพวังใต ปุตเตนะ เสยี ง ฟารอง บาดาลของ เถระภุชะเค ฟา ฝา และ จึงไดบรรดาลให พระยานัน นะ ทะมาปะ เสยี งลมพายุ เกดิ เหตุอาเพศ โทปนนั ทะ- ยนั โต Scene 4 เปนเมฆหมอก Scene 3 เสยี งสวดมนต ปกคลุมไปทั่ว ภาพเมฆหมอก อิทธปู ะเทสะ ภาวะนา และ ทอ งฟา คอยเคล่ือนเขา วธิ ินา ชิตะวา เสยี ง Effect มาในฉากจน มุนนิ โท การเนรมิตรา ง ทาํ ใหพระพทุ ธองค มืดสนิท ของพญานาค ไมสามารถเดินทาง Scene 4 ตนั เตชะสา นนั โทปนนั ทะ ตอ ได พญานาคนนั - ภะวะตุ เต โทปนันทะได ชะยะมงั คะ พระองคจงึ ทรง แปลงกาย ลานิ เทศนาธรรมใหฟง เปน ชายหนุม นันโทปนนั ทะ มาขอบวช ไดฟ ง เกดิ เลอ่ื มใส เปน สาวก จงึ ถวายตนเอง สาวก

75 ตารางท่ี 4 ลกั ษณะการแบง ภาพและเสียงของบทชยมังคลอฏั ฐคาถา (ตอ ) บทท่ี / ภาพ เสยี ง คําบรรยาย เนอ้ื หา Subtitle ลกั ษณะ ภาพ เสยี ง เสียงประกอบ 8 ญาณ ฉาก เคล่ือนไหว บรรยาย Sound Track / พกะพรหมผูหลง รักษา Scene Animation Voice Over Sound FX ทุคคา Scene1 ในวิมานของ Scene 1 พกพรหม ภาพมุมกวาง หะทฏิ ฐภิ ุ ดนตรีบรรเลง ไหลในความไม ซ่งึ ต้ังอยใู น ของสวรรคชั้น ชะเคนะ เบาๆ ผสมกบั เท่ียงเกดิ กิเลส สวรรคช น้ั พรหม จากนนั้ สุทฏั ฐะ เสียงกงั สดาล และมานะครอบงาํ พรหมโลก ภาพคอยๆ หัตถงั Scene 2 จิตใจ เปนทอ่ี ยู Zoom In ไปท่ี เสียงฟา รอง ของเทวดา วิมานของ พรหมงั ฟา ฝา และ ทาํ รายเหลา มากมาย พกะพรหม วิสุทธิชุตมิ ทิ ธิ เสียงกลองรวั เทวดา นางฟา Scene 2 พะกาภิธานัง ดงั มากข้ึนเรอ่ื ยๆ ที่ไมแ สดงความ พระพทุ ธองค เคารพตอตน Scene 3 ญาณาคะ แมก ระท่ัง พระพุทธองค ทเนะ วธิ นิ า พระพุทธเจา ทรงแสดง ชติ ะวา ธรรมใหแก มุนินโท แตพระองคไ มทรง พกะพรหมจน ตอบโตแ ละกลับ ไดพ บแสงสวาง ตนั เตชะสา แสดงธรรมให แหงปญญา ภะวะตุ เต พกะพรหมหลุดพน ชะยะมังคะ จากทิฐมิ านะใน ลานิ ที่สุด

76 ชยมังคลอัฏฐคาถา เปนคาถาท่ีวาดวยธรรมะวิธีในการเอาชนะมารหรือทุกขพุทธเจา ถูกคนพบในสมัยอยุธยานิยมสวดกอนออกรบ / บทสวดบาลีของพระคาถาบทที่ 1/ เนื้อหา เก่ียวกับกัมมศรทั ธา ในการบําเพ็ญเพียรภาวนาคร้ังสุดทายกอนการตรัสรูของพระสัมมาสัมพุทธเจา พญามารและไพรพลไดเขามาขัดขวางอยางเต็มกําลัง ดวยเดชแหงทานบารมีศาสตราวุธท้ังหลาย ไมสามารถทําอันตรายแกพระองคได จนกระทั่งเวลาลวงพนไปอํานาจของกฎแหงกรรมจึงดล บนั ดาลใหพ ระแมธรณีเสด็จขนึ้ มาและบบี มวยผลเปน น้าํ ไหลทวมเหลามารจนจมหายไปในทีส่ ุด บทสวดบาลีของพระคาถาบทท่ี 2 / เนื้อหาเกี่ยวกับขันติความอดทนอดกล้ัน / ณ ชาย ปาเมืองอาฬวีซึ่งสมบูรณไปดวยพืชพรรณเปนแหลงคาขายของชาวบาน จนกระท่ังพวกอาฬวกะ ยกั ษมาถึง และเร่ิมเบยี ดเบยี นทํารา ยผคู นจนหนีหาย เหลือเพียงแตพระพุทธองคท่ีทรงใชขันติเปน เกราะแกวปอ งกันอันตรายและเอาชนะอาฬวกะยักษในทส่ี ดุ

77 บทสวดบาลีของพระคาถาบทที่ 3/ เนื้อหาเก่ียวกับเมตตา / ขณะที่พระพุทธองคทรง แสดงธรรมแกพุทธบริษัทท้ังหลายอยูนั้น ไดมีพญาชางนาฬาคิริงอยูในอาการตกมันว่ิงเขามาทํา รา ยผคู น พระพุทธองคทรงทราบจึงไดแผเมตตาเพ่ือดับทุกขใหพญาชางคลายความดุรายและ คืนสตดิ งั เดิม บทสวดบาลีของพระคาถาบทที่ 4 / เน้ือหาเกี่ยวกับสุตะ / นานมาแลวอหิงสกะผูหลง ผดิ เชือ่ ในคาํ สอนของครผู เู ปน อธรรม ไดออกทาํ รา ยผูคน จนกระทั่งเมื่อไดพบกับพระพุทธองคก็ไมไดสํานึก กลับวิ่งเขาหาหมายจะทํารายพระ พุทธองค แตดวยอิทธิฤทธิ์บารมีอหิงสกะไมสามารถทํารายพระองคไดเม่ือเปนดังนั้นพระองคจึง ทรงแสดงธรรมที่เปนสุตะใหแกอหิงสกะไดฟ งจนบรรลเุ ปน อรหันต

78 บทสวดบาลีของพระคาถาบทที่ 5 / เนื้อหาเกี่ยวกับการสงบจิต / ในเขตเชตะวันวิหาร ซ่ึงเปน ท่ชี มุ นมุ ของพุทธศาสนกิ ชนในการฟง ธรรม ไดปรากฏรางของนางจิญจายะขึ้น พรอมกับขอกลาวหาวาพระพุทธองคทรงประพฤติ ผิดในกามเมื่อไดยินดังน้ันพระองคทรงสงบน่ิงและไมโตตอบใดๆ สวนพุทธบริษัทท้ังหลายเมื่อใช ปญ ญาแหงธรรมพิจารณาดแู ลว จึงทราบขอเทจ็ จริงและไมไดสนใจแกน าง แตด ว ยผลกรรมเม่ือนาง เดินกาวพนจากเชตะวนั วิหาร ก็ถูกธรณสี บู จมหายไปในที่สุด บทสวดบาลีของพระคาถาบทที่ 6 / เน้ือหาเก่ียวกับอวิชา / สัจจกนิครนถผูถือตนวา ฉลาดเปน นกั โตว าทะชั้นยอดตง้ั ใจจะมาโตว าทะหกั ลา งพระพทุ ธองค พระจอมมุนีผูสวางดวยแสงแหงปญญา ทรงแสดงธรรมเทศนาแกสัจจกนิครนถใหพน จากความเปน อวชิ าและเกดิ ปญ ญาทีแ่ ทจริงในทส่ี ุด

79 บทสวดบาลีของพระคาถาบทที่ 7 / เนื้อหาเก่ียวกับมานะ / ในครั้งท่ีพระพุทธองคทรง เสด็จไปโดยนภากาศ ดวยอิทฤทธิ์ของชาณสมาบัติจนผานเขาสูถิ่นที่อยูอาศัยของพญานาคช่ือนัน โทปนันทะ เม่ือนันโทปนันทะเห็นพระพุทธองคทรงเสด็จผานเขาในในถ่ินท่ีอยูของตน ก็เกิดมานะ กิเลสไดดลบัลดาลใหเกิดเมฆหมอกเต็มทองฟา ทําใหพระพุทธองคไมสามารถเสด็จตอไปไดเม่ือ เปนดังน้ันแลวพระองคจึงทรงเนรมิตน้ําในมหานที ใหรอนข้ึนจนนันโทปนันทะตองเขามากราบ นมัสการถวายตนเปน ศิษยเ พอ่ื บวชเรยี นในพุทธศาสนาตอ ไป บทสวดบาลีของพระคาถาบทท่ี 8 เน้ือหาเกี่ยวกับอลูปราคะ/พกะพรหมผูรุงเรืองดวย ฤทธ์ิ และบารมร อาศัยอยูในพรหมโลก เปนเวลานานจนเขาใจผิดคิดวาสรรพส่ิงเที่ยงแทไมมีวัน เปลย่ี นแปลง คอยทํารายเหลาเทพยดาท่ีไมใหความยําเกรงแกตนแมแตสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธ เจา ทเ่ี สด็จมาเพื่อเทศโปรดใหพน จากความเห็นผิด พระองคจึงทรงแสดงบารมีดวยการบัลดาลแสง แหงปญญาใหแกพ กะพรหมไดพ นจากอรูปราคะในทสี่ ดุ

80 ภาพท่ี 13 ภาพสตอร่ีบอรด “ชยมังคลอฏั ฐคารา” ชุดท่ี 1 ที่มา : จากการศกึ ษาของผวู ิจัย ภาพท่ี 14 ภาพสตอร่ีบอรด “ชยมังคลอฏั ฐคารา” ชุดที่ 2 ที่มา : จากการศึกษาของผูวิจยั

81 ภาพท่ี 15 ภาพสตอรบ่ี อรด “ชยมงั คลอัฏฐคารา” ชุดที่ 3 ท่มี า : จากการศึกษาของผวู ิจยั ภาพท่ี 16 ภาพสตอรบ่ี อรด “ชยมงั คลอฏั ฐคารา” ชดุ ที่ 4 ทม่ี า : จากการศึกษาของผวู ิจยั

82 ภาพท่ี 17 ภาพสตอรีบ่ อรด “ชยมังคลอฏั ฐคารา” ชุดท่ี 5 ที่มา : จากการศึกษาของผูวจิ ัย ภาพที่ 18 ภาพสตอรบ่ี อรด “ชยมังคลอฏั ฐคารา” ชุดที่ 6 ที่มา : จากการศึกษาของผูว จิ ยั

83 ภาพท่ี 19 ภาพสตอรบี่ อรด “ชยมังคลอฏั ฐคารา” ชุดท่ี 7 ที่มา : จากการศึกษาของผวู จิ ัย ภาพที่ 20 ภาพสตอรบ่ี อรด “ชยมังคลอฏั ฐคารา” ชุดที่ 8 ที่มา : จากการศึกษาของผูว จิ ยั

84 ภาพที่ 21 ภาพสตอรีบ่ อรด “ชยมงั คลอฏั ฐคารา” ชุดท่ี 9 ทม่ี า : จากการศกึ ษาของผวู จิ ัย ภาพที่ 22 ภาพสตอรี่บอรด “ชยมงั คลอฏั ฐคารา” ชุดที่ 10 ที่มา : จากการศึกษาของผวู ิจยั

85 ภาพท่ี 23 ภาพสตอรี่บอรด “ชยมงั คลอฏั ฐคารา” ชุดท่ี 11 ที่มา : จากการศึกษาของผวู จิ ัย ภาพท่ี 24 ภาพสตอรี่บอรด “ชยมังคลอฏั ฐคารา” ชุดท่ี 12 ทมี่ า : จากการศึกษาของผูวิจยั

86 ภาพท่ี 25 ภาพสตอรี่บอรด “ชยมงั คลอฏั ฐคารา” ชุดท่ี 13 ที่มา : จากการศึกษาของผวู จิ ัย ภาพท่ี 26 ภาพสตอรี่บอรด “ชยมังคลอฏั ฐคารา” ชุดท่ี 14 ทมี่ า : จากการศึกษาของผูวิจยั

87 ภาพท่ี 27 ภาพสตอรี่บอรด “ชยมงั คลอฏั ฐคารา” ชุดท่ี 15 ที่มา : จากการศึกษาของผวู จิ ัย ภาพท่ี 28 ภาพสตอรี่บอรด “ชยมังคลอฏั ฐคารา” ชุดท่ี 16 ทมี่ า : จากการศึกษาของผูวิจยั