ท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม บวรOnTourกาฬสินธุ์

อ�ำ เภอยางตลาด ความเป็นมา ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั สวา่ งหวั นาค�ำ ตำ�บลหวั นาคำ� อำ�เภอยางตลาด จงั หวดั กาฬสินธุ์ บ้านหัวนาคำ�เป็นหมบู่ า้ นเก่าแก่ ราวปี พ.ศ. 2300 ตั้งอยู่ในเขตการปกครองของเทศบาลตำ�บล หัวนาคำ� อ�ำ เภอยางตลาด จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ เปน็ ชมุ ชนชาวไทอสี าน ด้ังเดิมที่มีวิถีวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี ทสี่ บื ทอดกนั มา โดยเฉพาะประเพณตี ามฮตี 12 คอง 14 ประชาชนนับถือศาสนาพุทธ มีวัดสว่างหัวนาคำ� เป็น วัดเก่าแก่ประจำ�ชุมชนและเป็นศูนย์รวมจิตใจของคนใน ชุมชนและพุทธศาสนิกชนทั่วไป เดิมชาวบ้านเรียกกันว่า “วดั บา้ น หรอื วดั ใหญ”่ มหี ลวงพอ่ พระพทุ ธวชิ ยั ญาณ เปน็ พระพทุ ธรปู ศกั ดส์ิ ทิ ธ์ิ ประจ�ำ วดั มพี ระครศู รปี รยิ ตั โิ ชตธิ รรม เป็นเจ้าอาวาสวัดและเจ้าคณะอำ�เภอยางตลาดได้นำ�พา คณะสงฆ์ พร้อมชาวบ้านพัฒนาวัดอย่างต่อเน่ือง ทำ�ให้ วัดสว่างหัวนาคำ�มีชื่อเสียง เป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลาย ในปจั จบุ นั พระครศู รีปรยิ ัติโชตธิ รรม เจ้าอาวาส 49ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

การเดนิ ทาง เดินทางจากจังหวัดกาฬสินธ์ุ ไปทางทิศตะวันตก ตามถนนหมายเลข ๑๒ (กาฬสนิ ธ์ุ - ขอนแกน่ ) ระยะทาง 41 กโิ ลเมตร ถึงบ้านหวั นาคำ� ตำ�บลหัวนาค�ำ เลี้ยวขวา ตรงไปอกี 100 เมตร ถงึ วดั สวา่ งหวั นาค�ำ ต�ำ บลหวั นาค�ำ อำ�เภอยางตลาด จังหวดั กาฬสินธ์ุ คำ�ขวัญ พระพุทธรูปโบราณ อลังการสิมอสี าน วิหารหอพระใหญ่ เด่นไกลซ้มุ ประตู พระครศู รฯี ผู้น�ำ พา ชาวหัวนาฯ สามคั คี วฒั นธรรมด ี หวั นาคำ� 50 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

เสนห่ ์ของชุมชน เปน็ ชมุ ชนทเี่ ลอื่ มใสในพระพทุ ธศาสนา มคี วามรกั ใครป่ รองดอง สมคั ร สมานสามัคคี เปน็ ชุมชนทม่ี คี วามเออื้ เฟื้อเผ่อื แผ่ และเปน็ ชุมชนขนาดใหญ่ มีครัวเรือนกว่าหน่ึงพันครัวเรือนท่ีมีการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันดีงามของ ทอ้ งถนิ่ อาทิ การแตง่ กาย อาหารพนื้ ถน่ิ ศลิ ปะการแสดง ยดึ มนั่ ในหลกั ธรรม ทางพระพุทธศาสนา น้อมนำ�หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาพัฒนา ชุมชน ต่อยอดภูมิปัญญาท้องถ่ิน ศาสนสถาปัตยกรรมวัดสว่างหัวนาคำ� ส่กู ารทอ่ งเทยี่ วเชิงวัฒนธรรม 51ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

วแหัดลง่สเรวยี นา่ รง้ทู าหงวัวัฒนนธารรคม�ำ สวดัมิ สอวีสา่างนหัวนาค�ำ อุโบสถสิมอีสานไม้พันชาติเป็นอุโบสถท่ีมีเอกลักษณ์โดดเด่นด้านศิลปะล้านช้างผสมศิลปะล้านนา โดยมีเสาและผนังเป็นไม้พันชาติซึ่งเป็นไม้เน้ือแข็ง และส่วนใหญ่สร้างจากไม้พันชาติ จึงให้ชื่อว่า อุโบสถ สมิ อสี านไมพ้ ันชาติ เปน็ อุโบสถที่วจิ ติ รงดงาม และทรงคุณค่าดา้ นศิลปะ หลวงพอ่ พระวิชยั ญาณ หลวงพอ่ ศิลา พระศกั ดสิ์ ทิ ธิ์ค่บู า้ นหวั นาคำ� 52 ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

จุดเช็คอนิ วดั สวา่ งหวั นาค�ำ ทุง่ ทานตะวนั สที องหนองทงึ สวนกวางโอเคกาฬสนิ ธ์ุ 53ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ปงานรเทะศเกพาลณที โ่ี ดดเด่น วนั สำ�คญั ทางพระพุทธศาสนา 54 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ผสลินติ คภณั้าแฑลช์ มุ ะชบนรกิ ารทางวัฒนธรรม รม่ ผ้าขาวมา้ / ลายแพรวา ร่มผา้ ขาวม้า / ลายแพรวา ตะกร้าอเนกประสงค์ 55ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แชผุมนชท่เีนสน้คทณุ างธทรอ่ รงเมที่ยววัด(สบววร่าOงหnวัToนuาrค) �ำ สวนสาธารณะหนองทึง กาฬสินธุ์ - ขอนแก่น ขอนแก่น ทิศตะวันตก ทิศตะวันออก กล่มุ ทอผ้าพ�ืนเมือง กล่มุ ทาํ กระเปา� ผ้าขาวมา้ กล่มุ จกั สาน วดั สวา่ งหัวนาคํา ติดต่อสอบถาม : ๐พร๘ะ-ค๕ร๐ูศ๑รปี๑ร-ยิ๑ตั ๔โิ ๑ชต๙ธิ รรม (เจา้ อาวาสวัดสว่างหวั นาค�ำ ) f วัดสว่างหวั นาค�ำ กาฬสนิ ธุ์ 56 ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ความเป็นมา อ�ำ เภอสมเด็จ บ้านโคกกลางก่อตั้งขน้ึ เมื่อปี ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั มชั ฌมิ าวาส พ.ศ. ๒๔๗๕ โดยพอ่ ช่วย ผลาปี ชาวบ้านนามะเขือ มองเหน็ พื้นท่ี บา้ นโคกกลาง ต�ำ บลหนองแวง อ�ำ เภอสมเดจ็ จงั หวดั กาฬสนิ ธุ์ ตง้ั อยบู่ นเนนิ เลก็ ๆ ระหวา่ งโคกสองโคกคอื โคกใหญ่ (โคกค�ำ นอ้ ยค�ำ ย�ำ )และโคกนามะเขอื มลี �ำ หว้ ยไหลผา่ น (หว้ ยค�ำ เข) มคี วามอดุ มสมบรู ณ์ กอรปกบั อยใู่ กลก้ บั ทน่ี าของตนเองแรกๆ มญี าตพิ น่ี อ้ งมาสรา้ งบา้ นรวมกนั ประมาณ ๑๐ กวา่ หลงั คาเรอื น มผี นู้ �ำ หมบู่ า้ นครง้ั แรก คือ นายเพ็ง พันธ์นาดี ปัจจุบันมีนายไหม มาตรา เสนห่ ข์ องชมุ ชน เปน็ ผใู้ หญบ่ า้ น มปี ระชากรจ�ำ นวน ๑๖๔ ครวั เรอื น ชมุ ชนวดั มชั ฌมิ าวาส เปน็ ชมุ ชนเลก็ ๆ มวี ถิ ชี วี ติ เม่ือปี พ.ศ. ๒๔๗๙ มีชาวบ้านรวมกันประมาณ ความเป็นอยู่ท่ีพอเพียง ประชาชนอยู่อย่าง ๓๕ หลงั คา ไดร้ ว่ มกนั สรา้ งวดั ขน้ึ ทางดา้ นทศิ เหนอื ของ มีความสุข มีผู้นำ�ท่ีมีความรู้ ปกครองโดยใช้ หมบู่ า้ นใชช้ อ่ื วา่ วดั บา้ นโคกกลาง แลว้ เปลย่ี นมาเปน็ หลกั ธรรมภบิ าล ประกอบอาชพี สจุ รติ มจี ติ อาสา “วดั มชั ฌมิ าวาส” ในภายหลงั มหี ลวงปคู่ �ำ กอง กตสโี ล ช่วยเหลือสังคมและสาธารณะ มีความสามัคคี เปน็ เจา้ อาวาสรปู แรก ปจั จบุ นั มพี ระครปู รยิ ตั ยาภรณ์ เป็นหลัก เช่ือฟังและปฏิบัติตามมิติของชุมชน เจา้ คณะอ�ำ เภอสมเดจ็ เปน็ เจา้ อาวาส เคารพผู้อาวุโสและผู้นำ� โดยเฉพาะเจ้าอาวาส วดั มชั ฌมิ าวาส คอื พระครปู รยิ ตั ยาภรณ์ เจา้ คณะ การเดนิ ทาง อำ�เภอสมเด็จท่ีชาวบ้านให้ความเคารพนับถือ เป็นพิเศษ ชาวบ้านจะใช้วัดเป็นจุดศูนย์กลาง จ า ก จั ง ห วั ด ก า ฬ สิ น ธุ์ เ ดิ น ท า ง ไ ป ต า ม ในการท�ำ กจิ กรรมโดยตลอด ไมว่ า่ จะเปน็ งานบญุ ถนนถนี านนท์ (กาฬสนิ ธ์ุ – สมเดจ็ ) แยกหนองผา้ ออ้ ม งานประเพณี การประชมุ การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ฝ่ังตรงข้ามอำ�เภอนามน ระยะทาง ๓๐ กิโลเมตร ถ่ายทอดอาชีพ ถ่ายทอดศิลปะวัฒนธรรมต่างๆ เล้ียวซ้ายเข้าถนนทางหลวงชนบท หนองผ้าอ้อม- ที่เป็นจุดเด่นของชุมชน คือความเป็นกันเอง นามะเขือ ระยะทาง ๖ กิโลเมตร ถึงแยกโรงเรียน ยิ้มแย้มแจ่มใส เอ้ือเฟื้อเผื่อแผ่ รักและสามัคคี แก้วเสด็จพิทยาคม เล้ยี วซ้ายเข้าหม่บู ้านระยะทาง ๐.๔ กโิ ลเมตร อยหู่ า่ งจากอ�ำ เภอสมเดจ็ ๑๖ กโิ ลเมตร คำ�ขวญั “โคกกลางนาลมุ่ กวา้ งขา้ วพนั ธดุ์ ี หนองค�ำ นอ้ ย เกคฮอ่ำ�ฮยเกาำ�ดิมมวหีปฒั ก่านชรธุมรรมชรบมนง้ังาตผม้าะลไไ้ำ�หลคมา่ งชคาุมไู่ มทชเยนล”ิศคุลณ้นธกรนรกมแลพ้ำ�เรลวิศา กลมเกลียวกัน 57ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แวหัดลม่งเชั รียฌนิมรู้ทาาวงวาัฒสนธรรม ป่าชมุ ชนโคกค�ำ น้อยคำ�ยำ� เป็นป่าไม้เบญจพรรณทม่ี ีความอดุ มสมบูรณ์ พน้ื ท่ ี ๙๒๕ ไร่ แโฮหมล่งสศเกึตษยา์ ไศรทู่นิพยยก์ ม์ าณรเี เปรน็ยี แนหรล้โู ง่ คทก่อหงเนทยี่อวงทนาางธโมรรเมดชลาติ 58 ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ประเพณบี ูชาธาตขบุองรชรพุมชชนน งานเทศกาล ประเพณที ่ีโดดเด่น ประเพณีลงแขกท�ำ นา ประเพณบี ญุ เดือนหก ประเพณีจุดบ้ังไฟ ถวายพญาแถน 59ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ผลิตภณั ฑช์ มุ ชน สินค้าและบริการทางวัฒนธรรม ผา้ ถุง ผ้าฝ้ายพ้ืนเมือง เสื้อเยบ็ มอื ไหมสมเด็จ ข้าวกาฬสินธุ์ ชแผมุ นชทเี่นส้นคทณุ างธทรอ่ รงเมท่ียมวชั (ฌบวิมร าOวnาTสour) ผา้ ไหมลายกนกแพรวา วัดมัชฌิมาวาส โคกหนองนา ไร่ยายบญุ ทิพยมณี โคกหนองนา นายอุบล แสนบุญศริ � โคกหนองนา ป�าชมุ ชน น.ศ.กิตตบิ ระภา ภมู ขิ องแมว โคกดำน้อยดำยำ ติดต่อสอบถาม : 0พร8ะ-ค9ร0ปู 4ริย8ัต-8ยา0ภ7ร2ณ์ (เจา้ อาวาสวดั มัชฌมิ าวาส) น0า8ย-ไ7ห8ม53มา-9ตร1า0(4ผใู้ หญ่บ้าน) 60 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

อ�ำ เภอหนองกุงศร ี ชมุ ชนคณุ ธรรมบา้ นหนองสามขา ตำ�บลหนองบัว อำ�เภอหนองกุงศร ีจงั หวดั กาฬสินธุ์ ความเป็นมา บ้านหนองสามขา ตำ�บลหนองบัว อำ�เภอหนองกุงศรี จังหวัดกาฬสินธุ์ ได้ก่อต้ังข้ึนเม่ือราวๆ พ.ศ. 2475 มีชาวบ้าน กหแว้ลลยุ่ไมลดห�ำ้ตปน้ังา่ึชงวไ่ืกอดบัห้อหมนพู่บอย้างพสนามตมาาขมตาหั้ง(หถนน่ินออฐงงนมาสำ้นี�านรยั้นะนหว�ำ้ ่า3ว่าส“งาบเมน้านินนไหหกลนลมอาางบงรสรระาจมหบขวก่าานั ”ง) ซึ่งขึ้นกับอำ�เภอสหัสขันธ์ ต่อมา พ.ศ. 2510 ได้มีโครงการสร้าง เข่ือนลำ�ปาวขึ้น จึงได้อพยพย้ายถิ่นฐาน จากท่ีเดิมประมาณ 1 กิโลเมตร (ที่ตั้งปัจจุบัน) และใน พ.ศ. 2516 ได้ขึ้นกับ อำ�เภอหนองกุงศรี การเดนิ ทาง จากจังหวัดกาฬสินธ์ุ ตามทางหลวงหมายเลข กส.3056 (กาฬสินธ์ุ - สหัสขันธ์) 52 กิโลเมตร ข้ามสะพานเทพสุดา ถึงเกาะมหาราช บ้านหนองสามขา อำ�เภอหนองกุงศรี จคัง�ำหวขดั กวาญัฬสินธ์ุ ชมสะพานเทพสดุ า กนิ ก้งุ ปลาเข่ือนลำ�ปาว ล่องเรอื หางยาว พักบ้านโฮมสเตย์ เสน่หข์ องชุมชน ชมุ ชนคณุ ธรรมบา้ นหนองสามขา ต�ำ บลหนองบวั อ�ำ เภอหนองกงุ ศรี เปน็ ชมุ ชนทต่ี ดิ เขอ่ื นล�ำ ปาว คนใน ชุมชนประกอบอาชีพท่ีพ่ึงพา ธรรมชาติ ซ่งึ ในแตล่ ะวันชาวบา้ น จะน่ังเรือหางยาวพร้อมกับแห ประจ�ำ ตวั ไปหาปลาทเี่ ขอื่ นล�ำ ปาว ภายในบริเวณชุมชนมีการจัดสวน ขส“อาเกธงาาหระมณมบู่ ะหา้ รนามิ หรเานขชอ่ือ”นงสลเา�ำ ปมป็นขาาวสทวซเ่ีนรง่ึ ยีสมกลาี วธกั า่าษรณณะะเปทน็ี่มสีพวื้นนทหี่ยยอ่ื่นมอลออ้ กมไรปอใบนดอว้ ่ายงนเก�ำ้ จ็บานก้ำ�เขเขอ่ื ื่อนนล�ำลปำ�าปวาเหวทมาาะงแทกิศก่ ตาะรวพันกั อผออ่ นก หย่อนใจ ชมวิวทิวทัศน์ทางธรรมชาติ และมนต์เสน่ห์ของสะพานเทพสุดาที่เช่ือมระหว่างเกาะมหาราช ตำ�บลหนองบัว อำ�เภอหนองกุงศรี จ2ัง,ห0ว4ัด0กาเฬมสตินรธ์ุ แกลับะแเปห็นลสมะโนพนานวิเคศอษนกตรำ�ีตบขล้าโนมนอ่าบงุรเี กอ็บำ�นเภำ้�อทส่ียหาวัสทข่ีสันุดธ ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ มีระยะความยาว ในประเทศไทย 61ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

วแหัดลบง่ เา้ รนียนหรนทู้ าองงวัฒสานมธรขรมา เกาะมหาราช เปน็ สวนสาธารณะทม่ี พี นื้ ทยี่ นื่ ออกไปในอ่างเก็บน้ำ�เข่ือนลำ�ปาว ทางทิศตะวันออกของหมู่บ้าน หนองสามขา ตรงข้ามกับแหลม โนนวิเศษของอำ�เภอสหัสขันธ์ใน บริเวณเกาะมหาราชมีศาลาที่พัก ซึ่งเหมาะแก่การพักผอ่ น สะพานเทพสุดา 62 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

งปารนะเทเศพกณาลีท่โี ดดเดน่ วงกลองยาว พิธีบายศรสี ขู่ วญั เป็นพิธีท่ีสำ�คัญของชาวบ้านหนองสามขา เป็นเร่ืองที่ เก่ียวกับขวัญและจิตใจ เพื่อให้เกิดขวัญและกำ�ลังใจที่ดีข้ึน ช่วยให้มีพลังใจท่ีเข้มแข็ง สามารถฟันฝ่าภัยพิบัติต่างๆ ได้ การสู่ขวัญช่วยทำ�ให้เกิดมงคล ทำ�ให้ดำ�รงอยู่ด้วยความสุข ราบรื่น มีโชคลาภมากขึ้น และอาจดลปรารถนาให้ผู้ที่ เคราะหร์ า้ ยพ้นจากสรรพเคราะหท์ ้ังปวง สผลนิ ติ คภัณ้าแฑล์ชุมะชบนรกิ ารทางวฒั นธรรม เขือ่ นปตลาลก�ำาปแจหาากวง้ ปลาสม้ 63ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แผนที่เส้นทางทอ่ งเทย่ี ว (บวร On Tour) ชมุ ชนคุณธรรมบา้ นหนองสามขา วดั บ้านหนองสามขา สวนสาธารณะเกาะมหาราช สะพานเทพสุดา ร้านค้าแพร�มเขื�อนลำปาว รา้ นคา้ ผลิตภณั ฑ์ชมุ ชนน/ ผลิตภัณฑท์ างวฒั นธรรม ติดต่อสอบถาม : 0นา8ง-พ5ร6ภ7ิญ8ญ-0า 6ภ7พู 5ันรตั น์ f หมูบ่ ้านทอ่ งเท่ียว OTOP นวตั วถิ ี บ้านหนองสามขา 64 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ความเปน็ มา อ�ำ เภอห้วยเม็ก ชุมชนคุณธรรมวัดธรรมพิทักษ์ ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั ธรรมพทิ กั ษ์ ต้ังอยู่ในเขตเทศบาลตำ�บลห้วยเม็ก เดิมบ้านห้วยเม็กข้ึนอยู่กับอำ�เภอ ตำ�บลหว้ ยเม็ก อำ�เภอหว้ ยเม็ก จงั หวดั กาฬสินธุ์ ยางตลาด จงั หวดั กาฬสินธ์ุ ต่อมาเมอ่ื วนั ท่ี ๑ พฤศจกิ ายน ๒๕๑๓ กระทรวง การเดินทาง ม ห า ด ไ ท ย ไ ด้ ป ร ะ ก า ศ จั ด ต้ั ง เ ป็ น กิง่ อ�ำ เภอหว้ ยเมก็ และไดย้ กฐานะเปน็ หา่ งจากตวั จงั หวัดกาฬสนิ ธุ์ 50 อำ�เภอห้วยเม็ก เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๐ กโิ ลเมตร ตามเสน้ ทางหมายเลข 12 ต่อมาทางราชการเห็นว่าท้องที่อำ�เภอ (กาฬสนิ ธุ์ - ขอนแกน่ ) เลย้ี วขวาสาม หว้ ยเมก็ มคี วามเจรญิ กา้ วหนา้ มากยง่ิ ขน้ึ แยกฮอ่ งฮี เขา้ ทางหมายเลข 2039 ก ร ะ ท ร ว ง ม ห า ด ไ ท ย จึ ง ป ร ะ ก า ศ ระยะทางรวม 50 กิโลเมตร ยกฐานะท้องถ่ินบางส่วน ของตำ�บล ห้วยเม็ก อำ�เภอห้วยเม็ก ซ่ึงประกอบ ค �ำ เขทศวบญัาลตำ�ลห้วยเม็ก เมืองเล็ก ไปด้วย ๗ หมู่บ้าน ประกาศให้เป็น สขุ าภิบาลเมือ่ วันที่ ๗ เมษายน ๒๕๓๐ แตล่ อื นาม งดงามเสอ่ื กก มรดกพน้ื บา้ น โดยให้ช่ือว่า “สุขาภิบาลห้วยเม็ก” ดอกบัวบานหนองใหญ่ สิ่งครองใจ แ ล ะ ต่ อ ม า ไ ด้ มี พ ร ะ ร า ช บั ญ ญั ติ พ ร ะ ธ า ตุ พ น ม จำ � ล อ ง ชุ ม ช น เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ฐ า น ะ ข อ ง สุ ข า ภิ บ า ล แ ผ่ น ดิ น ธ ร ร ม แ ผ่ น ดิ น ท อ ง เป็นเทศบาล พ.ศ.๒๕๔๒ จงึ ได้รับการ บา้ นเมืองน่าอยู่ สูค่ วามย่งั ยนื เปลี่ยนแปลงฐานะของสุขาภิบาล ห้วยเม็ก เป็นเทศบาลตำ�บลห้วยเม็ก เม่อื วนั ที่ ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๔๒ พระธาตุพนมจ�ำ ลองห้วยเมก็ 65ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

เสน่ห์ของชุมชน ชุมชนคุณธรรมวัดธรรมพิทักษ์ เป็นชุมชน ที่มีอัตลักษณ์ที่โดดเด่น มีพระธาตุพนมจำ�ลอง อโุ บสถสถาปตั ยกรรมลา้ นนาลา้ นชา้ งทส่ี วยงาม มีผู้นำ�ทางศาสนาเป็นนักพัฒนาที่ทุกคนให้ คพวราะมธศาตรทัพุ ธนามเคจา�ำ รลพอนงหบั ว้ถยอื เมมก็ กี ทารย่ี จงิ่ ใดั หงญาน่ ขนนึ้มสั6กคาร�ำ่ เดอื น 3 เปน็ งานประจ�ำ ปี มสี ตรจี ากทกุ หมบู่ า้ น ในพื้นที่อำ�เภอห้วยเม็ก ร่วมรำ�ถวาย พระธาตุพนมจำ�ลอง สับเปล่ียนหมุนเวียนกัน ทกุ คนื ตลอดการจดั งาน นอกจากนย้ี งั มกี ารจดั กจิ กรรมในมิติทาศาสนาอน่ื ๆ โดยเกดิ จากการ รว่ มแรงรว่ มใจของพลงั “บวร” และทกุ ภาคสว่ น ตลอดจนสง่ เสรมิ และเปน็ แหลง่ เรยี นรกู้ ารด�ำ รง ชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ดังนั้น จึงเป็นชุมชนท่ีสะดวกในการเดินทาง มีเสน่ห์ การดึงดูดนักท่องเที่ยว และผู้ที่สนใจ ร่วมศึกษาและสัมผัสวิถีชีวิตชุมชนคุณธรรม วัดธรรมพิทกั ษ์ 66 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แพหรละง่ ธเราียตนรุพู้ทนางมวัฒจำ�นลธรอรมงห้วยเมก็ พระธาตุพนมจ�ำ ลองห้วยเมก็ อโุ บสถวัดธรรมพทิ ักษ์ ปงารนะเทเศพกณาลีที่โดดเด่น งจาำ�นลนองมหสั ้วกยาเรมพ็กระธาตพุ นม 67ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ผสลนิ ติ คภณั้าแฑลช์ มุ ะชบนรกิ ารทางวัฒนธรรม ขนมถวั่ ตัด กระเปา๋ ผ้าแพรวา หนอ่ ไมไ้ ผก่ ิมซุง ชแผุมนชท่เีนส้นคทุณางธทรอ่ รงเมท่ียววัด(ธบรวรรมOพn ทิToักuษr)์ วดั ธรรมพทิ กั ษ์ อ.ห้วยเม็ก ติดต่อสอบถาม : 0พร9ะ-ม6ห9า7ม8ีช-ัย8ก0จิ 3จฺ 8สาโร (เจา้ คณะอ�ำ เภอหว้ ยเมก็ ) 0นา8ง-บ8ัง3อ1ร 7ส-ิน0ธ9ศุ ร7ี 8(กำ�นันต�ำ บลหว้ ยเมก็ ) 0นา9ง-ส8า1ว7นว0ล-จ7ัน6ท3ร5์ สิงหาราม กาฬสินธุ์ 68 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

อ�ำ เภอค�ำ ม่วง ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั โพธช์ิ ยั บา้ นโพน ตำ�บลโพน อำ�เภอคำ�ม่วง จงั หวัดกาฬสินธุ์ ทกา่ีกรลแาตย่งเปกาน็ ยเอชกุดลพกั ้นื ษเมณือ์ขงอขงอจงงั ชหาววัดผกู้ไทาฬสินธุ์ คำ�ขวัญ ความเปน็ มา พระบรมธาตุเจดีย์คบู่ า้ น ถน่ิ ฐานวัฒนธรรมผู้ไท ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั โพธช์ิ ยั บา้ นโพน ตง้ั อยบู่ รเิ วณทางทศิ ใต้ ผา้ ไหมแพรวาพทุ ราหวาน ของอำ�เภอคำ�ม่วงห่างจากตัวอำ�เภอประมาณ 9 กิโลเมตร หลกั ฐานทางโบราณคดี และอยู่ห่างจากจังหวัดกาฬสินธุ์ประมาณ 66 กิโลเมตร เขียวขจเี ทอื กเขาภูพาน มีจ�ำ นวนประชากร ๗๒๓ คน ชมุ ชนคุณธรรมวดั โพธิ์ชยั บ้าน อลงั การซากดึกดำ�บรรพ์ โพน เปน็ ชมุ ชนชาวผไู้ ททอ่ี พยพมาจากอ�ำ เภอกดุ บาก จงั หวดั สกลนคร ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกร ทำ�นา ทำ�ไร่ 69ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม ท�ำ สวน ทอผา้ ปลกู หมอ่ นเลยี้ งไหม ฯลฯ เปน็ ชมุ ชนทมี่ คี วาม โดดเด่นและสำ�คัญในด้านวัฒนธรรมของจังหวัดกาฬสินธ์ุ บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์ นั่นคือ “วัฒนธรรมผู้ไท” ที่มีการสืบทอดวิถีชีวิตและ วัฒนธรรมของบรรพบุรุษชาวผู้ไทยสืบต่อมาจนถึงปัจจุบัน ไมว่ า่ จะเปน็ ประเพณี การใชช้ วี ติ อาหาร ภาษา การแตง่ กาย เป็นต้น สิ่งสำ�คัญที่เมื่อพูดถึงชุมชนนี้จะต้องนึกถึง ผ้าไหม แพรวา ซง่ึ เกดิ จากภมู ปิ ญั ญา ของบรรพบรุ ษุ ประดษิ ฐค์ ดิ คน้ ลวดลายการทอผ้าที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวของชุมชนท่ี สืบทอดมาจากบรรพบรุ ษุ ของชาวผูไ้ ท การเดนิ ทาง เดินทางจากจังหวัดกาฬสินธุ์ตามถนนหมายเลข ๓12 ถงึ อ�ำ เภอสมเดจ็ เลยี้ วซา้ ยถนนหมายเลข 2041 ถงึ สามแยก ให้เล้ียวขวาไปบนถนนหมายเลข 227 ประมาณ 20 กิโลเมตรถึงชมุ ชนคุณธรรมวัดโพธชิ์ ัยบา้ นโพน

เสนห่ ์ของชมุ ชน ปสแผามา้รขไะค่ หจาำ�มทำ�สปแศัอพนีน2ศร5สวลิ ร5าปะ9์ ท(ปอใรหงะ้คณศวิลตีาปศมนิลิรแู้วปิธห-์ ทกี่งอาชผราทา้ต)อิ ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั โพธชิ์ ยั บา้ นโพนมเี อกลกั ษณท์ โ่ี ดดเดน่ คอื “วฒั นธรรมผไู้ ท” ทมี่ กี ารสบื สานวฒั นธรรมของชาวผไู้ ท จากบรรพบุรุษสืบต่อมาจนถึงปัจจุบันและเป็นชุมชนที่มี การประดิษฐค์ ดิ ค้น “ผ้าไหมแพรวาราชนิ แี ห่งไหม” ซง่ึ เกดิ จากภูมิปัญญาของบรรพบุรุษคิดค้นการทอผ้าแพรวาที่มี เอกลักษณ์การทอด้วยการ เก็บลายจากการเก็บขิด และ การจกที่มีลวดลายโดดเด่นเฉพาะตัวลวดลายผ้าไหมแพรวา แบง่ ออกเปน็ 2 แบบ ไดแ้ ก่ ลายหลกั และลายแถบ โดยนยิ ม ใชส้ ีแดง สเี ขยี ว สคี รีม สเี หลอื ง และสีนำ�้ เงนิ ผา้ ไหมแพรวา จึงเปรียบเสมือนเป็นสัญลักษณ์ของกลุ่มชนที่สืบเชื้อสายมา จากบรรพบุรุษและกลายเป็นเอกลักษณ์และของดีของ จังหวัดกาฬสินธุ์ โดยแม่คำ�สอน สระทอง ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศลิ ป์ (ประณตี ศลิ ป์-ทอผา้ ) ประจ�ำ ปี 2559 เปน็ ผู้ท่ีมีความสำ�คัญในการทอผ้าไหมแพรวา เป็นผู้คิดค้น ลวดลายผ้า และเป็นผู้อนุรักษ์ลวดลายผ้าแพรวาด้ังเดิม ปัจจุบันชุมชนคุณธรรมวัดโพธิ์ชัยบ้านโพน เป็นแหล่งผลิต และจำ�หน่ายผลิตภัณฑ์จากผ้าไหมแพรวา และเป็น แ ห ล่ ง เ รี ย น รู้ ก า ร ท อ ผ้ า ที่ นั ก ท่ อ ง เ ท่ี ย ว จ ะ ไ ด้ เ รี ย น รู้ กระบวนการทอผา้ ตั้งแต่ตน้ นำ�้ จนถึงปลายน้ำ� แหลง่ เรยี นรู้ทางวัฒนธรรม วัดโพธ์ชิ ัยบ้านโพน 70 ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ศนู ยศ์ ลิ ปวัฒนธรรมผู้ไทย ผ้าไหมแพรวาบา้ นโพน ศูนย์เรียนรู้ศิลปวัฒนธรรมของชาวผู้ไท เป็นศูนย์เรียนรู้บอกเล่าความเป็นมาของชาวบ้าน โพนต้ังแต่การตั้งถ่ินฐาน วิถีชีวิตความเป็นอยู่ วัฒนธรรมการทอผ้าไหมแพรวา และเป็นสถานท่ี ต้อนรับแขกผู้มาเยือนบ้านโพน ย่านการค้าผ้าไหมแพรวา ศทูนอผย์ศ้าไลิ หปมาแชพพี รวา บนถนนหมายเลข 227 จากศนู ยศ์ ลิ ปวฒั นธรรม หรอื สหกรณศ์ นู ยศ์ ลิ ปาชพี ทอผา้ ไหมแพรวา ผู้ไท ผ้าไหมแพรวาบา้ นโพน ผา่ นสำ�นักงานเทศบาล บ้านโพน กาฬสนิ ธุ์ จำ�กัด เป็นศูนย์จัดจำ�หน่าย ตำ�บลโพน นกั ท่องเทย่ี วจะพบกบั ยา่ นรา้ นคา้ ทีผ่ ลิต ผลิตภัณฑ์ผ้าไหมแพรวา และศูนย์เรียนรู้ แ ล ะ จำ � ห น่ า ย ผ ลิ ต ภั ณ ฑ์ จ า ก ผ้ า ไ ห ม แ พ ร ว า การทอผ้าไหมแพรวา ทีม่ กี ารสาธติ การ ทอผ้า หลายประเภท รอให้นักท่องเที่ยวได้เยี่ยมชมและ จากผู้เช่ียวชาญความสำ�คัญในการทอผ้าไหม ซ้ือเปน็ ของฝากของที่ระลกึ แพรวา เป็นผู้คิดค้นลวดลายผ้าและเป็น ผู้อนุรักษ์ลวดลายผ้าแพรวาดั้งเดิม ปัจจุบัน ชุมชนคุณธรรมวัดโพธิ์ชัยบ้านโพน เป็น แหล่งผลิตและจำ�หน่ายผลิตภัณฑ์จากผ้าไหม แพรวา และเป็นแหล่งเรียนรู้การทอผ้าท่ี นกั ท่องเทยี่ วจะได้เรียนรกู้ ระบวนการทอผา้ 71ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ปงารนะเทเศพกณาลีท่ีโดดเดน่ ง า น ม หั ศ จ ร ร ย์ ถ่ิ น ผู้ ไ ท ราชินีไหมแพรวา พทุ รานม บ้ า น โ พ น ( A m a z i n g Phuthai) จัดในช่วงเดือน มกราคม ถึง กุมภาพันธ์ ของ ทุกปี เป็นงานท่ีมีช่ือเสียง ระดับประเทศ ในงานมีการ จัดประกวดผ้าไหมแพรวา การประกวดพุทรานม การ จัดแสดงและจัดจำ�หน่าย สินค้าผ้าไหมแพรวาและ พทุ รานม ประเพณบี ญุ บง้ั ไฟแพรวากาฬสนิ ธุ์ จัดขึน้ ในช่วงเดอื นพฤษภาคมของทกุ ปี ประเพณีสรงนำ�้ พระสงฆ ในเทศกาลวันสงกรานต์ 72 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

สผลินิตคภณัา้ แฑล์ชุมะชบนรกิ ารทางวัฒนธรรม ผา้ ไหมแพรวาของดขี องชมุ ชนคณุ ธรรมวดั โพธช์ิ ยั บา้ นโพน และจงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ ทมี่ ที งั้ แบบผา้ สไบทม่ี ลี วดลายวจิ ติ งดงาม และแบบผา้ แพรวาสำ�หรบั ตดั ชุด และในปจั จบุ ันที่การพฒั นา ผลิตภัณฑ์จากผ้าไหมแพรวาในรูปแบบอ่ืนๆ เพ่ือเข้าถึงลูกค้า ไดห้ ลากหลายกลมุ่ ทั้งในประเทศและต่างประเทศ ผา้ ซิน่ มดั หมี่ผู้ไท เสื้อผูไ้ ท พุทรานมสด เครือ่ งจกั สานไม้ไผ่ 73ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แชผุมนชทเ่ีนสน้คทณุ างธทรอ่ รงเมท่ียโพว (ธบิ์ชวรัยOบn้านToโuพr)น ไป อ.คํามว่ ง ยา่ นสวนพุทรานม ศนู ยศ์ ลิ ปาชพี ทอผา้ ไหมแพรวา ไป อ.สามชยั ยา่ นการคา้ ขาย ไป จ.กาฬสินธุ์ ผ้าไหมแพรวา เคร�องจักสาน ศูนยศ์ ลิ ปวฒั นธรรมผู้ไท ผ้าไหมแพรวา เฉลิมพระเกียรติ ๖๐ พรรษา สมเด็จพระเทพ รตั นราชสุดา สยามบรมราชกมุ าร� วดั โพธช�ิ ัยบา้ นโพน ติดต่อสอบถาม : 0นา8ย-ป7ร1ะ0วิท7ย-8์ ว1ง0ษเ์9จริญ (กำ�นันต�ำ บลโพน) 0นา8ย-ส6ำ�2เน2ยี 2ง-4ป8สั ส3ะ8 (ผู้ใหญ่บา้ น) 74 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

อ�ำ เภอท่าคันโท ชุมชนคุณธรรมบา้ นดงบงั ตำ�บลดงสมบูรณ์ อำ�เภอท่าคันโท จงั หวดั กาฬสินธุ์ ความเป็นมา ชุมชนคุณธรรมบ้านดงบัง เป็นชาวไทอีสาน ท่ีมี วิถีวัฒนธรรมประเพณีของท้องถ่ินท่ีสืบทอดกันมายาวนาน ก่อต้ังเม่อื ปี พ.ศ. ๒๔๖๕ ขึ้นกับอำ�เภอสหสั ขันธ์ ผู้ใหญบ่ ้าน คนแรกคือ นายคำ�สอน นาขันที ซึ่งเป็นผู้นำ�ในการก่อต้ัง หมบู่ า้ นในขณะนน้ั มรี าษฎร จ�ำ นวน ๓ ครวั เรอื น ไดเ้ หน็ วา่ เปน็ สถานทเี่ หมาะสมแกก่ ารเพาะปลกู และเปน็ พน้ื ทใี่ กลแ้ หลง่ น�ำ้ ในการเพาะปลูกติดกับหนองนำ้�หนองแสงและตั้งกลางดง จึงมีนามว่า “บ้านดงบัง” ต่อมาได้มีชาวบ้านย้ายมาจาก บ้านหนองไม้ตาย ต�ำ บลโคกเครือ อ�ำ เภอหนองกงุ ศรี จังหวัด กาฬสินธ์ุมาอยู่ที่บ้านโคกสะอาด (เดิมเรียกบ้านไหลหลอด) ตำ�บลหนองหญ้าไซ อำ�เภอวังสามหมอ จังหวัดอุดรธานี อยู่ฝั่งตรงข้ามเขื่อนลำ�ปาว เพื่อมาจับจองพื้นท่ีทำ�ไร่ทำ�นา ในเขตรอบๆ ล�ำ น�ำ้ ปาว ใกลพ้ นื้ ทบี่ า้ นดงบงั โดยปจั จบุ นั ไดเ้ ปน็ ท่ีน้ำ�ทว่ ม เนอ่ื งจากการสรา้ งเข่อื นล�ำ ปาว ในปี พ.ศ. ๒๕๐๖ จงึ เกดิ เปน็ ชมุ ชน ขนาดใหญ่จนถงึ ปจั จบุ นั 75ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

การเดินทาง ประมงน้ำ�จืด ช่วงหน้าปลามีจำ�นวนมาก เดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัวหรือรถยนต์หรือ จ�ำ หนา่ ยและสรา้ งรายไดใ้ หก้ บั ชมุ ชน นอกจากนี้ รถยนต์โดยสารประจำ�ทาง ใช้เส้นทางหลวง จุดเด่นจนเปิดเป็นตลาดปลา มีผลิตภัณฑ์ปลา หมายเลข 2009 สาย (กาฬสนิ ธ์ุ – อดุ รธาน)ี จำ�นวนมาก โดยเฉพาะปลาส้ม หรอื แหนมปลา จากจังหวัดกาฬสินธ์ุ ไปอำ�เภอสหัสขันธ์ เ ป็ น วิ ธี ก า ร แ ป ร รู ป อ า ห า ร จ า ก ป ล า เ ป็ น ผา่ นสะพานเทพสดุ า รวมระยะทาง ๘๐ กโิ ลเมตร การสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นในการถนอม ถึงหม่บู า้ นดงบงั อาหารจากปลาอีกวิธีหน่ึง เมื่อปลาที่หามาได้มี จำ�นวนมากก็ต้องหาวิธีการแปรรูป เพื่อจะได้ เก็บไว้กินนานๆ โดยเอาปลามาหมักกับเกลือ เสนห่ ์ของชมุ ชน กระเทยี ม และข้าวเหนยี ว รสชาตขิ องปลาที่ได้ ชมุ ชนคณุ ธรรมบา้ นดงบงั เปน็ ชมุ ชนชาวไทย จะมรี สเปรยี้ ว สามารถใชป้ ลาทงั้ ตวั หรอื ใชเ้ ฉพาะ อีสานที่มีวิถีวัฒนธรรมและอัตลักษณ์ที่โดดเด่น เนอื้ ปลากไ็ ดก้ ลายเปน็ เมนอู รอ่ ยๆ ทเี่ รารจู้ กั และ ต้ังอยู่ริมเข่ือนลำ�ปาว ประชากรส่วนใหญ่ เรียกกันว่า “ปลาส้ม” และพัฒนาต่อยอด ประกอบอาชพี ท�ำ นา ท�ำ ไร่ และอาชีพหาปลา คุณภาพอาหารและความสะอาด สามารถสร้าง มีสะดุ้ง(ยอ)ทุกหลังคาเรือน ว่าเป็นหมู่บ้าน รายได้ให้กับครวั เรอื นและชมุ ชน 76 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แหลง่ เรยี นรู้ทางวฒั นธรรม วัดปา่ คมั ภรี ญาณานุสรณ์ วพดั ุทปธ่าอคุทมั ยภาีรนญเฉาลณิมาพนรุสะรเกณยี ์ รติ ร.๙ บา้ นดงบัง เข่อื นล�ำ ปาวตอนบน วัดสวา่ งอรุณดงบัง 77ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ปงารนะเทเศพกณาลที ่ีโดดเดน่ (ปผระะ-เเพหณวดีบ)ญุ เผวด ประเพณบี ญุ กฐนิ สามัคคี ปลาแห้ง สผลินิตคภณั้าแฑลช์ มุ ะชบนรกิ ารทางวฒั นธรรม ปลาสดจากเขือ่ นลำ�ปาว 78 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ปลาส้มกอ้ นหอ่ ใบเตย ปลาส้มถอดก้างห่อใบตอง ปลาสม้ เปน็ ตวั หมำ�่ ไขป่ ลาและหม�ำ่ ไสป้ ลา ปลาส้มช้นิ 79ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แชผุมนชท่เีนส้นคทณุ างธทร่อรงเมทีย่บวา้ (นบวดรงOบnงั Tour) แผงขายปลา โคกหนองนา นายอกั ษร สะพานท่าคันโท - วงั สามหมอ วดั ป�าคมั ภรั ญานุสรณ์ ตำบเลทดศงบสามลบูรณ์ ป� ม� น�ามัน ทท�ี ำการผูใ้ หญบ่ ้าน วัดสว่างอรุณ ติดต่อสอบถาม : ๐พร๘ะ-อ๔า๓จ๒าร๙ย-อ์๙ทุ ๙ิศ๓๑ชตุ ทิ ฺธโิ ก (เจ้าอาวาสวดั ป่าคมั ภีรญาณานสุ รณ)์ ๐พร๖ะ-ค๑ร๒บู ๐าว๓รี -พ๕ัน๓ธ๔์ ๗อินฺทวโี ร (ครบู านอ็ ต) ผู้ชว่ ยเจา้ อาวาส 0นา6ย-บ๓ญุ ๕เ๓ล๖ิศ-ว๑ง๘ศ๓พ์ ๗มิ สอน (ผูใ้ หญ่บ้าน) 80 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ความเปน็ มา อ�ำ เภอเขาวง ประมาณ พ.ศ. 2387 มชี าวผไู้ ทกล่มุ หน่ึง ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั วงั ค�ำ ที่อาศัยอยู่ใกล้เมืองวังแถวบ้านกกต้องนากะทิง ตำ�บลสงเปลือย อำ�เภอเขาวง จงั หวัดกาฬสินธุ์ ได้อพยพติดตามญาคูจันทาข้ามน้ำ�โขงมาพ่ึง พระบรมโพธสิ มภารอาศยั อยภู่ าคอสี านของไทย บ้านหนองข้ีตมบริเวณมีพ้ืนที่เฉอะแฉะขี้ตม (โคลน) ในบริเวณเมืองเรณูนคร เขตจังหวัดนครพนม เยอะในฤดฝู นไมเ่ หมาะทจี่ ะตงั้ บา้ นอยู่ ตอ่ มาจงึ พากนั และไดย้ นิ ขา่ วชาวผไู้ ทเมอื งวงั ทอี่ พยพไปอยเู่ มอื ง อพยพมาอยู่บ้านดงเม้ย (บ้านนาวีปัจจุบัน) ดงหมู กดุ สมิ นารายณ์มคี วามเปน็ อยู่ดี จึงพากันอพยพ อยไู่ ดป้ ระมาณ 20 ปี เกดิ โรคหา่ ผคู้ นลม้ ตาย ญาคจู นั ทา ข้ึนเทือกเขาภูพานมาตั้งถิ่นฐานอยู่บ้านป่าไร่อยู่ จึงอพยพชาวบ้านไปอยู่บ้านหนองบก หนองสระพัง ได้ประมาณ 5 ปี เกิดอุทกภัยน้ำ�ท่วมจึงพากัน เปน็ การชว่ั คราว ตอ่ มาไดน้ �ำ พาชาวบา้ นมาอยบู่ า้ นกดุ บอด อพยพลงมาอยูบ่ า้ นหนองขต้ี ม อยตู่ ีนภพู านใกล้ ตอ่ มาประมาณปี พ.ศ. 2413 มกี ารสร้างวดั กกต้อง บริเวณอุโมงค์ผันนำ้�ห้วยไผ่ปัจจุบันไปทางวงั ค�ำ และเมื่อโรคห่าหายไปได้มีชาวบ้าน อีกส่วนอพยพ (ช่ือของหนองนำ้�) อยู่ได้ประมาณ 10 ปี กลับไปอยูบ่ ้านนาวอี กี คร้งั จนถงึ ปจั จบุ นั การเดินทาง คำ�ขวัญ เดนิ ทางจากอ�ำ เภอเขาวง ไปทางทศิ ใต้ 80 เมตร แลว้ เลยี้ วซา้ ย นาวชีตา้องงยล�่ำ องเมิงผี ตรงไปอกี 3 กโิ ลเมตร เลย้ี วซา้ ย ตรงไปอกี 300 เมตร เลย้ี วขวา วดั วังคำ�ศนู ยร์ วมจิตใจ ตรงไปอีก 130 เมตร เลี้ยวซ้าย ตรงไปอีก 90 เมตร เล้ียวขวา ลำ�พะยงั พ่อหลวงประทานให้ ตรงไปอกี 1.1 กโิ ลเมตรเลย้ี วซา้ ย เพอื่ ใชท้ างหลวงหมายเลข 5074 สบื สานวัฒนธรรมผ้ไู ท ตรงไปอีก 900 เมตร ถงึ บ้านนาวี อำ�เภอเขาวง จงั หวัดกาฬสนิ ธ์ุ ไหวส้ าพระบฎพระบาตร พระธาตเุ จา้ กู 81ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

เสน่หข์ องชมุ ชน การด�ำ รงชวี ติ และเปน็ ชมุ ทไ่ี ดร้ บั พระมหากรณุ าธคิ ณุ ชุมชนคุณธรรมวัดวังคำ� เป็นชุมชนที่ยึดถือ จากพระบาทสมเดจ็ พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร ปฏบิ ตั ติ ามขนบธรรมเนยี มประเพณวี ฒั นธรรม ของ มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ตาม ชาวผู้ไท มีวัดวังคำ�ท่ีมีสถาปัตยกรรมท่ีงดงามและ ผโคันรนงก้ำ�าภรูมอิพนั ัฒเนนอ่ื ์งลมำ�าพจราะกยพังรตะอรานชบดน�ำ ริ โครงการอโุ มงค์ เป็นศูนย์รวมจิตใจของคนในชุมชน มีทิวทัศน์ภูเขา เป็นแหล่งผลิต ล้อมรอบ รสณิ่งแ์ วภดูเขล้าอเมปท็นี่สแวหยลงา่งมต้นผนืนำ้�ปล่าำ�พพ้ืนะดยินัง ข้าวเหนียวท่ีมีรสชาติน่ิม หอม ซ่ึงเป็นลักษณะเด่น อุดมสมบู ของข้าวเขาวง จนเป็นทีร่ ูจ้ กั กนั ไปทัว่ โลก แหลง่ ผลิต โดยน้อมนำ�หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งมาใชใ้ น กระตบิ ขา้ วเหนียวท่ีสวยงามและคงทน การแต่งกาย เป็นอัตลักษณ์ของชุมชนชาวผู้ไท คือ ผู้หญิงนุ่งซิ่น มัดหม่ี ใส่เส้ือเย็บมือ ย้อมคราม แถบชายขอบแดง ห่มผ้าสไบพาดไหล่ซ้าย ผู้ชายนุ่งโสร่งไหม หรือฝ้าย และกางเกงตามสมัยนิยม สวมเสื้อเย็บมือย้อมคราม หรือใช้สีกรมท่าหรือดำ� ปักษล์ วดลายตา่ ง ๆ ด้วยมอื แม่บ้านสวยงาม ใช้ผ้าขาวม้า หรือผ้าแพรวามัดเอว ทุกคนในชุมชนพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน เด็ก ๆ เคารพเชื่อฟังผู้ใหญ่ 82 ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แหล่งเรียนรทู้ างวฒั นธรรม วัดวงั คำ� ล�ำ พะยงั ตอนบน ลำ�พะยงั ภูมพพิ ฒั น์ 83ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ปงารนะเทเศพกณาลีทโี่ ดดเดน่ ประเพณีสรงน�ำ พระสงฆ์ ก่อเจดยี ท์ ราย ในเทศกาลวนั สงกรานต์ ประเพณแี ห่ปราสาทผ้ึง (หอผ้งึ ) ความเชือ่ และพิธกี รรมที่ชาวบา้ น ยึดถอื ในพิธแี ห่หอปราสาทผึ้ง 84 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

สผลนิ ิตคภณัา้ แฑลช์ มุ ะชบนริการทางวัฒนธรรม กระเปา๋ ผา้ ทอผไู้ ทเขาวง จักสานกระติบข้าวเหนยี ว ผ้าห่ม เคร่ืองจกั สาน วิถชี วี ติ ทถี่ กั ทอดว้ ยความประณตี จนกลายมาเปน็ เคร่ืองใช้ในชีวิตประจ�ำ วนั ขา้ วเหนียวเขาวงและผลติ ภัณฑจ์ ากขา้ วเหนียวเขาวง เสื้อผ้าพนื้ เมือง ข้าวแดกงา ข้าวหวั หงอก ข้าวโล้มะอูบ 85ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ชแผุมนชทเ่ีนสน้คทุณางธทร่อรงเมทย่ีววัด(วบงัวคร �ำOn Tour) อโุ มงค์ผันน�า อา่ งเก็บนา� ลําพะยงั ถนนดสิ โก้ ศนู ย์ทอผ้า โรงเร�ยนบ้านนาว� ศูนย์การเร�ยนรู้ (DISCO ROAD) เกษตรทฤษฎีใหม่ วัดวงั คำ ศนู ย์จักสาน ๕๐๗๔ ติดต่อสอบถาม : 0นา8ย-ป8ร3ะ0จิต8-6ค0นซ1ื่อ4 (ผ้ใู หญบ่ ้านบ้านนาว)ี ๐นา๙ย-อ๗เ๓นก๐๘แ-๙ก้ว๔ค๗�ำ ๙แสน 86 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ความเป็นมา อ�ำ เภอสหัสขนั ธ์ บ้านโนนบุรี ต�ำ บลโนนบุรี อ�ำ เภอสหัสขนั ธ์ ชมุ ชนคณุ ธรรมบา้ นโนนบรุ ี จังหวัดกาฬสนิ ธ์ุ เปน็ ชาวไทยอสี าน ไดก้ ่อตัง้ ข้นึ อำ�เภอสหสั ขันธ์ จงั หวัดกาฬสินธุ์ เมอ่ื ปี พ.ศ. 2525 มีอายุราว 33 ปี โดยเม่ือปี พ.ศ. 2510 รฐั บาลโดย กรมชลประทาน ไ ด้ ดำ � เ นิ น ก า ร สร้างเข่ือนลำ�ปาว เพื่อกักเก็บนำ้�ใช้ ในการเกษตร ซ่ึง เ ป็ น เ ข่ื อ น ดิ น มี พ้ืนที่ขนาดใหญ่ กิ น พ้ื น ท่ี ห ล า ย ตารางกโิ ลเมตร มี ผลทำ�ให้น้ำ�ท่วม บ้านเรือนของราษฎร ราษฎรต้องอพยพหนีน้ำ� มาจากต�ำ บลโนนศิลา อ�ำ เภอสหสั ขันธ์ ซ่ึงเป็นที่ สมัยใหม่แต่ก็ยังคงเป็นห้องแถวรูปแบบเดิมโดยเฉพาะ ต้ังเดิมชาวบ้านเรียก บ้านเก่า หรืออำ�เภอเก่า ถนนกลางเมือง ยังสามารถคงความเปน็ เอกลกั ษณข์ อง มาตั้งบ้านเรือนอยู่โคกภูสิงห์ ซึ่งเป็นพ้ืนท่ี ชมุ ชนบา้ นโนนบรุ ี ไดเ้ ปน็ อยา่ งดี การปกครองของนคิ มสรา้ งตนเองล�ำ ปาว แตเ่ ดมิ การเดินทาง ทตี่ ้งั บ้านหม่ทู ี่ 1 อยใู่ นเขตตำ�บลภูสิงห์ แตด่ ว้ ย ต�ำ บลภสู งิ หม์ พี นื้ ทกี่ วา้ งใหญม่ าก จงึ ไดแ้ ยกออก เดินทางโดยทางรถยนต์จากกรุงเทพฯ - เป็น 3 หมู่บ้าน อยู่ในเขตของตำ�บลโนนบุรี กาฬสนิ ธ์ุ ระยะทาง 519 กม. โดยเส้นทางกรงุ เทพ ในสมัยของนายอ�ำ เภอเรอื งบุญ สริ ิธรังสี โดยชื่อ -สระบุรี (ทางหลวงหมายเลข 2) อำ�เภอบ้านไผ่ ต�ำ บลโนนบรุ ี ใชช้ อ่ื นเ้ี พอ่ื เปน็ เกยี รตกิ บั ทา่ นนายบรุ ี จังหวัดขอนแก่น (ทางหลวงหมายเลข 23) – พรหมลักขโณ ผู้ว่าราชการจังหวัดกาฬสินธ์ุ มหาสารคาม -กาฬสนิ ธุ์ (ทางหลวงหมายเลข 209) ในสมัยนั้นนิคมสร้างตนเองลำ�ปาว ได้จัดสรร กาฬสนิ ธ์ุ - ต�ำ บลโนนบรุ อี �ำ เภอสหสั ขนั ธ์ (ทางหลวง ท่ีดินให้ราษฎรบริเวณโคกเขาภูสิงห์ มีป่าไม้ที่ หมายเลข 227) อดุ มสมบรู ณ์ ราษฎรไดต้ ดั ไมเ้ หลา่ นมี้ าสรา้ งบา้ น คำ�ขวัญ ท า ง ร า ช ก า ร ใ ห้ ส ร้ า ง บ้ า น เ ป็ น ห้ อ ง แ ถ ว ท่ีมีเอกลกั ษณ์ โดดเด่นหลายคหู าสร้างพร้อมกนั สหัสขนั ธร์ นื่ รมย์ พระพรหมภูสงิ ห์ เม่ือปีพ.ศ. 2511 ครอบครัวละ 3 ห้อง สวยยง่ิ เขอ่ื นล�ำ ปาว ภคู ่าวพระนอน มี 90 ครอบครัว ปัจจุบันห้องแถวนี้บางหลัง พักผ่อนแหลมโนนวเิ ศษ อาณาเขตไดโนเสาร์ ยงั คงสภาพเดมิ และบางหลงั ไดป้ รบั ปรงุ เปน็ หอ้ งแถว ภกู ุ้มขา้ วสัตว์โลกลา้ นปี 87ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

เสนห่ ์ของชุมชน จุดเด่นของชุมชนโนนบุรี คือ เป็นชุมชนที่มีความเข้มแข็งทาง วฒั นธรรม มที รพั ยากรทางธรรมชาติ และสถานทที่ อ่ งเทยี่ ว เชน่ พพิ ธิ ภณั ฑ์ สิ ริ น ธ ร พ ร ะ พ ร ห ม ภู มิ ป า โ ล วัดพุทธาวาส วัดพุทธนิมิตภูข้าว สะพานเทพสุดาท่ีสามารถเช่ือมโยง การท่องเท่ียวทางวัฒนธรรม ผ่าน กจิ กรรมท่โี ดดเด่น ท่ีดำ�เนินการโดย ชุมชนได้แก่ กิจกรรมนงุ่ ซิ่น นัง่ สาด ตกั บาตร ๙ วดั (ชว่ งเชา้ ของวนั เสาร)์ ถ น น ส า ย วั ฒ น ธ ร ร ม ไ ด โ น โ ร ด ส์ กจิ กรรมพาแลง เตน้ ร�ำ วงคองกา้ ซ่ึง เปน็ วถิ วี ฒั นธรรมของชาวบา้ นโนนบรุ ี สรา้ งความสามคั คใี หก้ บั คนในชมุ ชน พฒั นาสกู่ ารทอ่ งเทยี่ วเชงิ วฒั นธรรม อย่างยง่ั ยืน พวแหดั รลพะง่ เพุทรียธรนหารวู้ทมาาภงสวูมฒั ิปนธารโรลม 88 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

พพิ ธิ ภัณฑส์ ิรนิ ธร วัดพุทธนิมิตภคู า่ ว แหลมโนนวเิ ศษ 89ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

งปารนะเทเศพกณาลีท่โี ดดเด่น ตักบาตรถนน สายวฒั นธรรมไดโนโรด ประเพณีตกั บาตรเทโวโรหณะ 90 ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

สผลนิ ติ คภัณ้าแฑล์ชมุ ะชบนรกิ ารทางวัฒนธรรม ปลาตากแหง้ ผลติ ภัณฑ์ของท่รี ะลกึ ไดไนเสาร์ ปลาส้ม กุ้งแมน่ �้ำ ล�ำ ปาว 91ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ชแผุมนชทีเ่นสน้คทณุ างธทรอ่ รงเมท่ยีบว้า(นบวโนร OนnบTรุ oี ur) วดั พุทธนิมติ ภคู ่าว พระพรหมภมู ิปาโล โรงเร�ยนสหสั ขนั ธ์ศึกษา วดั ภสู งิ ห์ สะพานเทพสดุ า วดั ไตรภูมิ ท�วี ่าการอำเภอสหัสขนั ธ์ บา้ นกลว้ ยหอม ศนู ย์บร�การ นักท่องเที�ยว ส ัหสขันธ์ไดโนโรด วดั สกั กะวนั พพิ ธิ ภัณฑส์ ริ น� ธร ติดต่อสอบถาม : 0พร8ะ-ค7ร9สู 4ิรพิ9ัฒ-4น1น4ิเท7ศก์ 0นา8ย-ส9ม1ศ8กั 6ดิ์-เ7ก5ษ3มณ3โี คตร 0นา9ง-ท3ิย5า1ภัท6ร-2เ3ก3ษ6มโสภา 92 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ความเปน็ มา อ�ำ เภอสหัสขนั ธ์ วัดเวฬุวัน เดิมชื่อว่าวัดแก้งคำ� ชมุ ชนคณุ ธรรมวดั เวฬวุ นั ต้ังอยู่บ้านแก้งกุดเซียงโสม ตำ�บล หนองบัว อำ�เภอสหัสขันธ์ จังหวัด ตำ�บลนิคม อำ�เภอสหสั ขันธ์ จงั หวดั กาฬสินธุ์ กาฬสินธุ์ (ปัจจุบันตำ�บลหนองบัว อยใู่ นเขตอ�ำ เภอหนองกงุ ศร)ี โดยใน การเดินทาง ปี พ.ศ.๒๔๔๒ พระสงฆท์ ี่เปน็ ผนู้ �ำ วัดเวฬุวันห่างจากจังหวัดกาฬสินธุ์ประมาณ 33 กิโลเมตร ในการสรา้ งวดั คือ พระอาจารย์ลนุ ตามเส้นทางหลวงหมายเลข 227 และเลี้ยวซ้ายเข้าสู่ถนน ท่านมีถิ่นกำ�เนิดอยู่ในเขตอำ�เภอ กส 2206 เพ่ือเข้าไปยังวัดเวฬุวนั ยางตลาด เมื่อสร้างวัดเสร็จแล้วได้ คำ�ขวัญ ใช้เป็นแหล่ง ให้การศึกษาแก่ นคิ มเมืองพระ ธรรมมะครองใจ ประชาชนตามคตโิ บราณคอื วดั เปน็ สดใสรม่ เยน็ โดดเดน่ หลวงพอ่ เจด็ กษัตรยิ ์ สถานศกึ ษาของชมุ ชน นอกจากนน้ั เรง่ รดั พฒั นา ประชามสี ุข วัดยังเป็นสถานท่ีบำ�เพ็ญบุญของ ชาวพุทธตามคติ ฮตี ๑๒ คอง ๑๔ ทำ�ให้วัดได้รับการยอมรับเคารพ นับถือและเทิดทูน จากประชาชน อย่างมาก ต่อมาในปี พ.ศ.๒๔๘๒ พระครูประสิทธิ์สมณญาณ (โสม) เป็นเจ้าอาวาสได้ขยายพ้ืนที่วัดจาก เดมิ ๔ ไรเ่ ป็น ๑๐ ไร่ และเปลย่ี น ช่ือวัดเป็นวัดเวฬุวัน สังกัดธรรม ยุติกนิกาย และต่อมาในปี พ.ศ. ๒๕๐๔ ทา่ นพระครูกิตติปัญญาพร (บุญโรม กิตติปัญโญ) ซ่ึงเป็น ลู ก ห ล า น ช า ว บ้ า น แ ก้ ง เ ป็ น เเจน้า่ือองาจวาากสนำ้�กท็ม่วีเมหจตาุใกหก้ตา้อรงกย่อ้าสยรว้าัดง เข่ือนลำ�ปาว โดยได้ย้ายวัดมาตั้งท่ี วงเวียนผงั ๖ หรอื ลอ็ ค ๖ (ปจั จบุ ัน คอื ทตี่ ง้ั โรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพ ตาดดงเค็ง) และได้ย้ายวัดอีกครั้ง โ ด ย ก ร ม ป ร ะ ช า ส ง เ ค ร า ะ ห์ กระทรวงมหาดไทย ได้จัดสรรท่ีดนิ ให้ตัง้ วัดจ�ำ นวน ๑๒ ไร่ 93ท่องเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

เสน่ห์ของชมุ ชน ชุมชนคุณธรรมวัดเวฬุวัน เปน็ ชมุ ชนทมี่ คี วามเขม้ แขง็ เปน็ แกน น�ำ ในการอนุรักษ์ สืบสานประเพณี วัฒนธรรม ภูมิปัญญาของทอ้ งถิ่นที่ ดีงาม มีผู้นำ�ทางศาสนาท่ีศูนย์รวม จิตใจของคนในชุมชน และพัฒนา ชุมชนด้วยการน้อมนำ�หลักปรัชญา เศรษฐกิจพอเพียงมาขับเคลื่อน ชุมชนคุณธรรม โดยใช้เป็นกรอบ แนวทางในการสร้างสังคมให้เป็น สังคมคณุ ธรรม ประชาชนในชุมชน อยู่ดี มีความสุข โดยระบบการฝาก สัจจะวันละบาท จนได้รับคัดเลือก จากจังหวัดกาฬสินธุ์ ให้เป็นศูนย์ เรยี นรู้ดา้ นสวัสดกิ ารชุมชน มเี จดีย์ พระพุทธสิริสัตตราช (หลวงพอ่ เจ็ด กษตั รยิ )์ เปน็ ทย่ี ดึ เหนย่ี วจติ ใจ และ เ ป็ น ส ถ า น ที่ ท่ อ ง เ ท่ี ย ว ท า ง วัฒนธรรม ส่งเสริมอนุรักษ์มรดก ประเพณีวัฒนธรรมของทอ้ งถิน่ แหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม พระพทุ ธเจดยี ์ศรีสตั ตราช 94 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

พระพทุ ธสริ ิสัตตราช (หลวงพอ่ เจด็ กษัตรยิ )์ พพิ ธิ ภัณฑส์ ิรนิ ธร เข่อื นล�ำ ปาว 95ทอ่ งเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

ปงารนะเทเศพกณาลีทโ่ี ดดเด่น ฟปรังะเทเพศณน์มีบหุญาเชดาือตนิ สี่ ถนนสายบญุ เก้ือหนุนชมุ ชน มเี ปน็ ประจ�ำ ทุกเดอื น วันสงกรานต์วิถีไทย วนั ผูส้ งู อายุ กจิ กรรมสง่ เสรมิ หลักธรรมทางศาสนา และวนั ครอบครัว หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง วิถีวัฒนธรรมที่ดงี าม 96 ทอ่ งเทย่ี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

สผลินิตคภัณ้าแฑล์ชมุ ะชบนรกิ ารทางวฒั นธรรม พรมเชด็ เท้า เส่ือกก ผา้ พ้ืนเมอื ง 97ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์

แชผมุ นชท่ีเนสน้คทุณางธทร่อรงเมท่ยีววัด(เบววฬร วุOนัn Tour) สะพานเทพสุดา วดั พทุ ธาวาสภสู ิงห์ ๒๒๗ แหลมโนนวเ� ศษ อ.สหัสขนั ธ์ ศูนย์เรย� นรูฯ้ วดั เวฬุวนั พิพธิ ภัณฑส์ ิรน� ธร เขื�อนลำปาว สวนไดโนเสาร์ ๒๒๗ ๑๒ เมอื งกาฬสินธุ์ ติดต่อสอบถาม : 0พร6ะ-ค5ร5ูส9ทิ 4ธิว-4รา2ค9ม9ดร. เจา้ อาวาสวดั เวฬวุ นั (เจา้ คณะอ�ำ เภอสหสั ขันธ์ (ธ)) ๐นา๖ย-น๒คิ ๒ม๒๐ไช-๐ยค๓�ำ ๗ม๓ี (ผ้ใู หญ่บา้ น) 0นา6ย-ว2ิญ8ญ9ู4ข-4นั 5ผง55(นายกเทศมนตรตี ำ�บลนคิ ม) 98 ท่องเท่ยี วทางวฒั นธรรม บวร On Tour กาฬสนิ ธุ์