กล้องจุลทรรศน์

จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ 1. อธิบายส่วนประกอบของกล้องจุลทรรศน์ แบบใชแ้ สงได้ 2. ใช้กล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสงศึกษาเซลล์และ โครงสรา้ งต่าง ๆ ภายในเซลล์ได้

กลอ้ งจลุ ทรรศน์ (Microscope) คือ เคร่ืองมือสาหรับดูส่ิ งท่ีมีขนาดเล็ก ท่ี ไ ม่ ส า ม า ร ถ ดู ด้ ว ย ต า เ ป ล่ า ไ ด้ แ ล ะ ข ย า ย ภาพดูส่ิ งท่ีมีขนาดเล็กให้สามารถมองเห็น ได้ชดั เจนข้นึ ภาพจาก www.freepik.com @macrovector

Robert Hooke ป ร ะ ดิ ษ ฐ์ ก ล้ อ ง จุ ล ท ร ร ศ น์ ชนิ ดเลนส์ ประกอบท่ีมีลากล้อง รูปรา่ งสวยงาม ป้องกันการรบกวน จากแสงภายนอกได้ และไม่ต้อง ถือเลนส์ให้ซอ้ นกัน ภาพจาก https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Hooke

ภาพจาก http://normabiology.blogspot.com/

Antony Van Leeuwenhook ส ร้ า ง ก ล้ อ ง จุ ล ท ร ร ศ น์ ช นิ ด เ ล น ส์ เ ดี ย ว จ า ก แว่นขยายท่ีเขาฝนเอง แว่นขยาย บางอันขยายไดถ้ งึ 270 เท่า ภาพจาก https://th.wikipedia.org/wiki/อันโตนี_ฟนั _เลเวนิ ฮุก

Focus Leeuwenhoek Knob Microscope Lens Sample Sample Translator Holder ภาพจาก http://sjgadget1.blogspot.com/2016/06/anton-van-leeuwenhook.html

ประเภทของกล้องจลุ ทรรศน์ ปัจจบุ นั แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ ภาพ www.freepik.com @Watcartoon @rawpixel.com

1. กลอ้ งจลุ ทรรศน์ แบบใช้แสง (Light Microscope) 2. กลอ้ งจลุ ทรรศน์อเิ ล็กตรอน (Electron Microscope) ภาพ www.freepik.com @Watcartoon @rawpixel.com

1. กล้องจุลทรรศน์ แบบใช้แสง (Light Microscope) แบ่งได้เป็น 2 ประเภท - กล้องจุลทรรศน์ ท่ใี ชแ้ สงธรรมดา - กล้องท่ีใชแ้ สงแบบสเตอรโิ อ

1.1 กล้องจลุ ทรรศน์ ท่ใี ช้แสงธรรมดา ประกอบด้วยเลนส์ 2 ชนิด คือ เลนส์ ใกลว้ ตั ถุและเลนส์ ใกล้ตา โดยใช้ แสงผ่านวตั ถุแลว้ ข้ึนมาท่เี ลนส์ จนเห็นภาพท่บี นวัตถุอยา่ งชัดเจน

เลนส์ใกลต้ า ป่มุ ปรบั ภาพหยาบ แขน ลากลอ้ ง เลนส์ใกลว้ ตั ถุ จานหมุน แทน่ วางสไลด์ ป่มุ ปรบั ภาพละเอยี ด แหลง่ กาเนิ ดแสง ฐานกลอ้ ง ภาพจาก https://pccpcell.wordpress.com/กลอ้ งจุลทรรศท์

1.2 กล้องท่ใี ช้แสงแบบสเตอริโอ เป็นกล้องท่ีประกอบด้วยเลนส์ ท่ีทาให้เกิดภาพ แบบ 3 มิติ ใช้ศึ กษาวัตถุท่ีมีขนาดใหญ่แต่ตาเปล่า ไ ม่ ส า ม า ร ถ แ ย ก ร า ย ล ะ เ อี ย ด ไ ด้ จึ ง ต้ อ ง ใ ช้ ก ล้ อ ง ชนิ ดน้ี ช่วยขยาย

ท่จี บั สาหรับยกกล้อง ภาพจาก https://www.sci4kid.com/product/กล้องสเตอรโิ อซูม-motic-รุ่น-eco-sz-745/ ปุ่มปรบั ความเข้มแสงไฟสอ่ งบน (I) (Incident illumination intensity control)

2. กล้องจุลทรรศน์ อิเล็กตรอน (Electron Microscope) แบ่งไดเ้ ป็น 2 ประเภท - กล้องจุลทรรศน์ อิเล็กตรอนชนิ ดส่องผา่ น - กล้องจลุ ทรรศน์ อิเล็กตรอนชนิ ดส่องกราด

2.1 กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนชนิดส่องผา่ น (Transmission Electron Microscope) สามารถมองเห็นองค์ประกอบภายใน ของเซลลไ์ ดช้ ัดเจน มีกาลังขยายสูงมาก

ภาพจาก http://science.buu.ac.th/part/mc/index.php/service-tools/tem.html

2.2 กลอ้ งจลุ ทรรศน์อเิ ล็กตรอนชนิดส่องกราด (Scanning Electron Microscope) ใช้ศึ กษารูปร่างโครงสร้างและพ้ืนผิวของ เซลลภ์ ายนอก ไมเ่ ห็นองค์ประกอบด้านใน

ภาพจาก http://www.microscopes.in.th/484 https://www.bloggang.com/mainblog.php?id=bite25&month=02-02-2016&group=14&gblog=17

ส่ วนประกอบของ กลอ้ งจลุ ทรรศน์ใช้แสง ภาพ www.freepik.com @Watcartoon @rawpixel.com

1. ลากลอ้ ง 9. เลนส์ใกล้ตา 2. จานหมุนเลนส์ 10. แขนกลอ้ ง 3. เลนส์ใกล้วัตถุ 10x 11. แท่นวางสไลด์ 4. เลนส์ใกล้วัตถุ 40x 5. เลนส์ใกล้วัตถุ 100x 12. ปุ่มปรบั ภาพหยาบ 13. ปุ่มปรบั ภาพละเอยี ด 6. ทหี่ นี บสไลด์ 14. ฐานกลอ้ ง 7. คอนเดนเซอร์ 8. หลอดไฟ ภาพจาก https://sites.google.com/site/biological1995/khwam-ru-thang-withyasastr/klxngculthrrsn-baeb-chi-saeng

เลนส์ ใกล้ตา (eyepiece lens หรือ ocular lens) เลนส์ใกลต้ า เป็นเลนส์นนู ทาหน้าท่ขี ยายภาพ โดยทัว่ ไปมกี าลงั ขยาย 10X https://www.sjgadget.com/product/446/กลอ้ งจลุ ทรรศน์-สองตา-1600x-ระดับมอื อาชีพ-axs1006

ลากล้อง ลากลอ้ ง (Body Tube) เป็นส่วนท่มี เี ลนส์ใกล้ตาและ เลนส์ใกล้วตั ถุ https://www.sjgadget.com/product/446/กลอ้ งจุลทรรศน์-สองตา-1600x-ระดับมอื อาชพี -axs1006

แขนกล้อง แขนกลอ้ ง (Arm) เป็นส่วนท่ใี ช้จบั เพื่อ การเคลอ่ื นย้ายกล้อง https://www.sjgadget.com/product/446/กลอ้ งจลุ ทรรศน์-สองตา-1600x-ระดบั มอื อาชพี -axs1006

จานหมุนเลนส์ (Evolving Nosepiece) จานหมนุ เลนส์ ใช้หมนุ เปล่ยี นเลนส์ใกล้วัตถุ ท่มี กี าลังขยายตา่ ง ๆ https://www.sjgadget.com/product/446/กล้องจุลทรรศน์-สองตา-1600x-ระดับมืออาชีพ-axs1006

เลนส์ ใกล้วัตถุ (objective lens) เลนส์ ใกล้วัตถุ เป็นเลนส์ท่ที าหน้าท่ีขยายภาพ โดยทัว่ ไปมกี าลังขยาย 4X 10X 40X และ 100X https://www.sjgadget.com/product/446/กล้องจุลทรรศน์-สองตา-1600x-ระดบั มืออาชพี -axs1006

ท่ีหนี บสไลด์ (Stage Clip) ใช้ยดึ สไลด์ให้ตดิ อย่กู ับ ท่ีหนีบสไลด์ แท่นวางวตั ถุ https://www.sjgadget.com/product/446/กลอ้ งจุลทรรศน์-สองตา-1600x-ระดับมอื อาชพี -axs1006

แทน่ วางวัตถุ (Stage) ใช้วางสไลด์ท่ีต้องการศึ กษา แท่นวางวตั ถุ มชี ่องให้แสงผ่านเข้าส่ลู ากลอ้ ง https://www.sjgadget.com/product/446/กล้องจลุ ทรรศน์-สองตา-1600x-ระดบั มอื อาชพี -axs1006

ปุ่มปรบั ภาพหยาบ (coarse adjustment knob) ใช้ในการปรับระยะห่าง ปุ่มปรบั ระหวา่ งเลนส์และวตั ถุ ภาพหยาบ เพ่ือให้เห็นภาพชัดเจน https://www.sjgadget.com/product/446/กลอ้ งจุลทรรศน์-สองตา-1600x-ระดบั มืออาชีพ-axs1006

ป่มุ ปรบั ภาพละเอียด (fine adjustment knob) ใช้ในการปรบั ระยะห่าง ปุ่มปรบั ระหวา่ งเลนส์และวตั ถุ ภาพละเอียด เพื่อให้เห็นภาพชัดเจนย่ิงข้ึน https://www.sjgadget.com/product/446/กลอ้ งจุลทรรศน์-สองตา-1600x-ระดับมืออาชีพ-axs1006

คอนเดนเซอร์ (Condenser) ทาหน้ าท่ีรวมแสงให้เข้มข้ึน คอนเดนเซอร์ เพื่อส่งไปยงั วตั ถุท่ตี อ้ งการ ศึ กษา https://www.sjgadget.com/product/446/กล้องจุลทรรศน์-สองตา-1600x-ระดับมอื อาชพี -axs1006

แหล่งกาเนิ ดแสง (Light Source) ทาหน้าท่รี วมแสง แหล่งกาเนิ ดแสง https://www.sjgadget.com/product/446/กล้องจลุ ทรรศน์-สองตา-1600x-ระดบั มอื อาชพี -axs1006

ไอรสิ ไดอะเฟรม (Iris Diaphragm) ใช้ในการปรบั ขนาด ไอรสิ ไดอะเฟรม ของช่องรบั แสง https://www.sjgadget.com/product/446/กล้องจลุ ทรรศน์-สองตา-1600x-ระดบั มอื อาชพี -axs1006

ฐานกล้อง (Base) เป็นส่วนรองรับส่วนตา่ ง ๆ ของกล้อง ท่ฐี านจะมปี ุ่มเปิด ปิดไฟฟ้า ฐานกล้อง https://www.sjgadget.com/product/446/กลอ้ งจุลทรรศน์-สองตา-1600x-ระดับมอื อาชพี -axs1006

วิธคี านวณ กาลงั ขยาย กล้องจลุ ทรรศน์ ภาพ www.freepik.com @Watcartoon @rawpixel.com

กาลังขยายของกล้อง = Xกาลังขยายของเลนส์ ใกล้ตา กาลังขยายเลนส์ใกล้วตั ถุ

เช่น กาลงั ขยายของกลอ้ ง = 10x X 40x = 400 หมายความวา่ ภาพท่ีสังเกตเห็น จะมขี นาด ใหญ่เป็น 400 เทา่ ของวัตถุ



วิธีการใช้กลอ้ ง จลุ ทรรศน์ใช้แสง ภาพ www.freepik.com @Watcartoon @rawpixel.com

ขั้นตอนท่ี 1 http://www.microscope.in.th/การใชก้ ลอ้ งจลุ ทรรศน์

ขั้นตอนท่ี 2 http://www.microscope.in.th/การใชก้ ลอ้ งจลุ ทรรศน์

ขั้นตอนท่ี 3 http://www.microscope.in.th/การใชก้ ลอ้ งจลุ ทรรศน์

ขั้นตอนท่ี 4 http://www.microscope.in.th/การใชก้ ลอ้ งจลุ ทรรศน์

ขั้นตอนท่ี 5 http://www.microscope.in.th/การใชก้ ลอ้ งจลุ ทรรศน์

ขั้นตอนท่ี 6 http://www.microscope.in.th/การใชก้ ลอ้ งจลุ ทรรศน์

ขั้นตอนท่ี 6 http://www.microscope.in.th/การใชก้ ลอ้ งจลุ ทรรศน์

การดูแลรักษา กล้องจุลทรรศน์ ภาพ www.freepik.com @Watcartoon @rawpixel.com

ใบงาน ส่ วนประกอบของ กล้องจลุ ทรรศน์ ภาพ www.freepik.com @Watcartoon