การเรียนรู้สู้ภัยธรรมชาติ 2 สค22019 (ม.ต้น)

สาหรับพ้ืนที่เส่ียงภัยในทวีปเอเชียและประเทศต่าง ๆ ในโลกที่มีโอกาสสูงในการเกิดเคลอื่ นสนึ ามไิ ด้ คอื บริเวณท่แี ผ่นเปลือกโลกเคล่ือนแบบมดุ ตัวและเกาะที่เกดิ จากภูเขาไฟ หรือแนวภูเขาไฟท่ีผุดข้ึนมาคู่กับร่องลึกในบริเวณของมหาสมุทรแปซิฟิก บริเวณดังกล่าวเรียกว่า “วงแหวนแห่งไฟ” สาหรับพ้ืนที่เส่ียงภัยในทวีปเอเชียและประเทศต่าง ๆ ในโลกมีความเก่ียวข้องกับประเทศทต่ี ั้งอยูใ่ นแนววงแหวนแห่งไฟ (Ring of Fire) ดังได้กลา่ วไวใ้ นเร่อื งของแผ่นดนิ ไหว ทีม่ า : https://engwell.wikispaces.com/RING+OF+FIRE+MAP ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ู้ภยั ธรรมชาติ 2 - 141

เร่อื งที่ 3 สถานการณ์การเกดิ สนึ ามิ 3.1 สถานการณก์ ารเกิดสึนามิในประเทศไทยและประเทศต่าง ๆ ในทวปี เอเชยี เหตกุ ารณส์ ึนามิ 26 ธนั วาคม 2547 ในประเทศไทย เหตุการณ์ภัยพิบัติทางธรรมชาติที่ชาวไทย โดยเฉพาะ 6 จังหวัดภาคใต้ริมฝั่งทะเลอันดามันไม่มีวนั ลมื คนท้งั โลกต้องจดจาและบนั ทกึ ไวใ้ นประวัตศิ าสตรโ์ ลก คือ เหตุการณ์ธรณีพิบัติสึนามิ ทค่ี ร่าชีวิตชาวโลกไปไมน่ ้อยกวา่ สองแสนคน เช้าวันอาทิตย์ที่ 26 ธันวาคม 2547 เป็นวันที่อากาศแจ่มใสตลอดชายฝั่งทะเลอันดามันของประเทศไทย ทะเลเรียบสงบ นักท่องเท่ียวทั้งชาวไทยและต่างประเทศท่ีเดินทางหลบลมหนาวมาจากบ้านเมืองของตน เพื่อตากอากาศท่ีอบอุ่นบนชายหาดท่ีสวยงามริมชายฝ่ังทะเลอันดามันของไทย ไม่วา่ จะเป็นที่หาดในจงั หวดั ภูเกต็ ไข่มุกแหง่ อนั ดามนั เกาะพีพดี อน อ่าวนางทะเลน้าใสแห่งจงั หวดั กระบี่ เขาหลักแหลง่ ทอ่ งเที่ยวแห่งใหม่ของจังหวัดพงั งาที่มีช่ือไปทว่ั โลก นอกจากนี้ยังมีนกั ทอ่ งเท่ยี วทไี่ ปยงั เกาะตา่ ง ๆ ทส่ี วยงามอีกจานวนมาก ในหว้ งเวลาน้ีเป็นฤดูแห่งการทอ่ งเทีย่ วทางด้านทะเลอันดามัน เน่ืองจากเป็นชว่ งนอกฤดูมรสุม โดยมากสภาพอากาศจะแจม่ ใสทะเลสงบ ประกอบกบั ภูมปิ ระเทศทสี่ วยงาม และเปน็ ช่วงปลายปีท่ีมีเทศกาลส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่ ซึ่งมีชาวต่างประเทศและชาวไทยเข้ามาพักผ่อนในพื้นท่ีนจี้ านวนมาก ทกุ คนต่างมีความสขุ สดใสกบั วนั พกั ผ่อน ไม่มใี ครเคยคดิ ว่ามันจะเกิดมหันตภัยท่ีกาลงั จะเขา้ มาคร่าชวี ติ อย่างไมท่ ันตง้ั ตัว แม้ว่าในเช้าวันน้ันจะมีการรายงานข่าวทางสถานีวิทยุและสถานีโทรทัศน์ ถึงข่าวการเกิดแผ่นดินไหวในทะเลเหนือเกาะสุมาตรา มีความรุนแรงมากถึง 8.9 ริกเตอร์ เมื่อเวลาแปดนาฬิกา ซ่ึงรู้สึกได้ถึงจังหวัดภูเก็ตและจังหวัดชายฝ่ังทะเลอันดามันของไทยก็ตาม แต่ก็ไม่มีใครนึกถึงสิ่งท่ีจะเกิดขึ้นตามมาคือ “สึนามิ” คงเป็นเพราะไม่เคยมีการบันทึกในประวัติศาสตร์โลกมาก่อนว่าเคยเกิดในมหาสมุทรอินเดีย ซึ่งที่ผ่านมาเท่าที่มีการบันทึกในประวัติศาสตร์ส่วนใหญ่จะเกดิในมหาสมทุ รแปซิฟกิ ประมาณหนึ่งชั่วโมงเศษถัดจากการเกิดแผ่นดินไหว สัญญาณเตือนทางธรรมชาติส่ิงแรกก็มาถงึ ชายฝ่งั ประเทศไทย นนั้ คือระดบั นา้ ทะเลลดลงมากดว้ ยความรวดเรว็ อยา่ งไม่เคยเป็นมาก่อนถงึ ขนาดมีปลาขนาดใหญ่เกยต้ืน ผู้คนที่อยตู่ ามชายหาดต่างประหลาดใจกับเหตุการณ์ทเ่ี กิดขึ้นแต่กับคาดไม่ถึงว่าน้ันมันคือสัญญาณเตือนว่าจะมีมหันตภัยมาถึงตัว กลับมีบางคนว่ิงลงไปจับปลาทเ่ี กยตนื้ อยา่ งสนกุ สนาน ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ภู้ ยั ธรรมชาติ 2 - 142

ในเวลาไมถ่ งึ นาทตี ่อมา คล่นื ยกั ษส์ ึนามริ ะรอกแรกมันก็ปรากฏตัวใหญ่ทะมึนในทะเลทกุ คนทีเ่ หน็ ต่างรอ้ งตะโกนใหว้ ิง่ หนีขน้ึ ฝ่ัง ต่างคนตา่ งหนเี อาชีวติ รอด ด้วยความเรว็ ของคล่นื ขณะที่ซัดเข้าฝั่งไม่น้อยกว่า 100 กิโลเมตรต่อชั่วโมง โดยที่คลื่นยักษ์เดินทางข้ามทะเลอันดามันในช่วงท่ีทะเลมีความลึกมากจะมีความเร็วมากกว่า 500 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ด้วยความเร็วและรุนแรงหลายระรอก คร่าชีวิตหลายคนที่หนีไม่รอด และกวาดทาลายล้างทุกส่ิงท่ีขวางทางมันไม่ว่าจะเป็นตึกรามบา้ นชอ่ ง รถยนต์ต่างๆ เสียหายทงั้ หมดตลอดระยะทค่ี ลน่ื ซดั ถงึ การเกดิ คลื่นสนึ ามใิ นทะเลอนั ดามนั เมื่อวนั ที่ 26 ธนั วาคม 2547 เดิมเคยเชื่อกันว่า ในบริเวณมหาสมุทรอินเดียคงจะไม่มีปรากฏการณ์คล่ืนสึนามิที่รุนแรงเกิดข้ึน เพราะถงึ แมว้ ่าทางด้านตะวันออกของทะเลอันดามันจะเปน็ แนวรอยต่อระหว่างแผ่นเปลือกโลกอนิ เดยี (Indian Plate) กบั แผ่นเปลือกโลกยูเรเชีย (Eurasian Plate) และมีแผน่ ดนิ ไหวเกิดข้ึนบอ่ ยครง้ั แต่กไ็ ม่เคยมคี ลน่ื สนึ ามิทที่ าลายชวี ติ และทรัพย์สนิ ของผู้คนตลอดระยะเวลาทผ่ี ่านมา จนเมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2547 ได้เกิดคล่ืนสึนามิครั้งที่รุนแรงท่ีสุดในประวัติศาสตร์มีผู้คนเสียชีวิตถึงประมาณ 220,000 คน นับเป็นภัยทางธรรมชาติที่มีผู้เสียชีวิตมากเป็นอันดับ 3ของโลกเท่าท่ีมีการบนั ทึกไว้ โดยภัยธรรมชาติ ท่ีมีผู้เสียชีวิตมากเป็นอันดับ 1 เกิดจากพายุไซโคลนพัดผ่านประเทศบังกลาเทศ เมื่อ พ.ศ. 2513 มีผู้เสียชีวิตประมาณ 300,000 คน และภัยทางธรรมชาติท่ีมีผู้เสียชีวิตมากเป็นอันดับ 2 เกิดจากแผ่นดินไหว ทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ ของประเทศจีน เม่อื ปพี .ศ. 2519 มีผเู้ สยี ชวี ติ ประมาณ 255,000 คนทม่ี า : http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=30&chap=8&page=t30-8-infodetail05.html ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ้ภู ัยธรรมชาติ 2 - 143

แผนที่แสดงความสูงต่าของแผ่นดินในเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แสดงแนวที่แผ่นเปลือกโลกอินเดียมุดลงใต้แผน่ เปลือกโลกยเู รเชีย ในทะเลอนั ดามัน ทีบ่ รเิ วณหมู่เกาะอนั ดามันหมู่เกาะนิโคบาร์ และเกาะสุมาตรา คลื่นสึนามิดังกล่าวเริ่มต้นข้ึนท่ีจุดกาเนิดของแผ่นดินไหวนอกชายฝ่ังด้านตะวันตกของหัวเกาะสุมาตราในประเทศอินโดนีเซีย แล้วเคล่ือนตัวแผ่ขยายไปท่ัวทะเลอันดามัน จนถงึ ชายฝ่ังตะวนั ออกเฉียงใตข้ องประเทศอินเดียและเกาะศรีลังกา บางสว่ นของคลื่นยังเคลื่อนตัวไปถึงชายฝ่ังตะวันออกของทวีปแอฟริกาด้วย รวมประเทศท่ีประสบภัยจากคลื่นสึนามิและมีผู้เสียชีวิตในคร้ังน้ัน 11 ประเทศ คือ อินโดนีเซีย มาเลเซีย ไทย พม่า อินเดีย บังกลาเทศศรีลังกา มัลดีฟส์ โซมาเลีย แทนซาเนีย และเคนยา ในกรณีของประเทศไทย พิบัติภัยจากคล่ืนสึนามิได้ก่อให้เกิดความต่ืนตระหนกแก่ประชาชนท่ัวท้ังประเทศ เพราะมีการสูญเสียทั้งชีวิตและทรัพย์สินของผู้คนเป็นจานวนมากใน 6 จังหวัดภาคใต้ท่ีมีพ้ืนท่ีอยู่ติดกับชายฝั่งทะเลอันดามัน คือภูเก็ต พังงา ระนอง กระบี่ ตรัง และสตูล โดยเฉพาะที่จังหวัดพังงา กระบี่ และภูเก็ต มีการสูญเสียมากท่ีสุด เป็นพิบัติภัยทางธรรมชาติที่เกิดข้ึนอย่างรุนแรงและรวดเร็ว โดยไม่มีผู้ใดคาดคิดมาก่อนจึงไม่ไดม้ ีการระมัดระวังและป้องกนั ไวล้ ่วงหน้า ลาดับเหตุการณ์ของการเกิดคลื่นสึนามิในทะเลอันดามัน เม่ือวันท่ี 26 ธันวาคม 2547 มีดังน้ี เวลา 07.59 น. ตามเวลาในประเทศไทย ได้เกิดแผ่นดินไหว มีศูนย์กลางอยู่ที่บริเวณนอกฝงั่ ดา้ นตะวันตก ทางตอนเหนอื ของหัวเกาะสมุ าตรา ประเทศอินโดนีเซีย ทลี่ ะตจิ ดู 3.3 องศาเหนือลองจิจูด 95.8 องศาตะวันออก ลึกลงไปในแผน่ ดินประมาณ 30 กโิ ลเมตร มขี นาดความรุนแรง 8.9ตามมาตราริกเตอร์ นับเป็นแผ่นดินไหว ครั้งรุนแรงท่ีสุดที่เกิดข้ึนในทะเลอันดามันและรุนแรงมากเป็นอันดบั 5 ของโลก นับตัง้ แต่ พ.ศ. 2500 เป็นตน้ มา ดงั แสดงในตารางข้างล่างนี้อนั ดับท่ี ความรนุ แรง สถานท่เี กดิ พ.ศ.1 9.5 ประเทศชิลี 25032 9.2 รฐั อะแลสกา ประเทศสหรฐั อเมริกา 25073 9.1 รฐั อะแลสกา ประเทศสหรฐั อเมริกา 25004 9.0 คาบสมทุ รคัมซตั คา ประเทศรัฐเซยี 25005 8.9 เกาะสมุ าตรา ประเทศอินโดนเี ซยี 2547 ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ภู้ ยั ธรรมชาติ 2 - 144

หลังจากเกดิ แผน่ ดนิ ไหวไม่นาน ได้เกิดคลนื่ สนึ ามิเคลอื่ นตัวเขา้ สูฝ่ ั่งตะวันตกเฉยี งเหนือสุดของเกาะสุมาตรา ในจังหวัดอาเจะห์ ความสูงและความรุนแรงของคล่ืนทาให้เมืองและชุมชนตามชายฝั่งถูกทาลายอย่างกว้างขวาง มีผู้เสียชีวิตรวมกันทั้งหมดมากกว่า 150,000 คน บริเวณท่ีมีผู้เสียชีวิตมากที่สุดอยู่ท่ีเมืองบันดาอาเจะห์ (Banda Ajeh) ซึ่งเป็นเมืองหลักของจังหวัด รองลงมาคือ ที่เมืองเมอลาโบะห์ (Meulaboh) ซึ่งเป็นเมืองชายทะเล อยู่ไปทางใต้ของเมืองบันดาอาเจะห์นับเป็นการสูญเสียชีวิตของผู้คนจากภัยธรรมชาติครั้งใหญ่ท่ีสุดในประเทศอินโดนีเซีย เวลาประมาณ 10.00 น. คล่ืนสึนามิได้เริ่มเคลื่อนตัวมายังชายฝ่ังตะวันตกของคาบสมุทรมลายู ซ่ึงอยู่หา่ งจากจุดศูนยก์ ลางแผน่ ดินไหวประมาณ 500 - 600 กิโลเมตร กอ่ ให้เกิดความเสยี หาย ในบริเวณชายฝ่ังตอนเหนือของประเทศมาเลเซีย และภาคใต้ของไทย มีผู้เสียชีวิตท่ีเกาะปีนังในประเทศมาเลเซีย ประมาณ 70 คน และใน 6 จังหวัดภาคใต้ของไทย คือ จังหวัดสตูล ตรัง กระบ่ี พังงาภเู ก็ต และระนอง รวมกัน ประมาณ 5,400 คน คล่ืนสึนามิส่วนหนึ่งเคลื่อนตัวต่อขึ้นไปทางเหนือจนถึงชายฝั่งของประเทศพม่าและประเทศบังกลาเทศ ซ่ึงอยู่ห่างจากจุดศูนย์กลางแผ่นดินไหวประมาณ 1,500 - 1,700 กิโลเมตรมผี ูเ้ สียชีวิตทบ่ี ริเวณปากแม่นา้ อิรวดี ของประเทศพม่า ประมาณ 60 คน สว่ นในประเทศบงั กลาเทศมีรายงานผเู้ สียชวี ิต 2 คน คลื่นสึนามิส่วนท่ีเคล่ือนตัวจากเกาะสุมาตรามุ่งไปทางตะวันตก เคล่ือนท่ีผ่านหมู่เกาะอันดามันและหมู่เกาะนิโคบาร์ ซึ่งเป็นดินแดนของประเทศอินเดียกลางทะเลอันดามัน จากนั้นเคล่ือนตัวต่อไปถึงชายฝ่ังของรัฐทมิฬนาฑู และทางตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศอินเดีย รวมทั้งบริเวณชายฝั่งตะวนั ออกของประเทศศรีลงั กา ซง่ึ เปน็ เกาะใหญ่ ทางใต้ของอินเดยี มีผเู้ สียชีวิตท่ีหมู่เกาะอันดามันและหมู่เกาะนิโคบาร์ประมาณ 900 คน และท่ีรัฐทมิฬนาฑู ประมาณ 8,000 คนซึ่งส่วนใหญ่อาศัยอยู่ท่ีเมืองนาคาปัตตินัม (Nagapattinum) ส่วนในประเทศศรีลังกา มีผู้เสียชีวิตประมาณ 40,000 คน ต่อจากประเทศศรีลังกา คล่ืนสึนามิได้เคลื่อนตัวผ่านมหาสมุทรอินเดียไปถงึหมู่เกาะมัลดีฟส์ ซึ่งเป็นประเทศเล็กๆ ต้ังอยู่ในมหาสมุทรอินเดีย ห่างจากเกาะศรีลังกาไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ประมาณ 650 กิโลเมตร เน่ืองจากประเทศนี้มีภูมิประเทศท่ีเป็นหมู่เกาะ จึงได้รับความเสยี หายมาก มีรายงานผูเ้ สียชวี ติ ประมาณ 82 คน ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ูภ้ ยั ธรรมชาติ 2 - 145

นักธรณีวิทยาให้ความเห็นว่า คล่ืนสึนามิท่ีเกิดข้ึนในทะเลอันดามันครั้งน้ี มีสาเหตุมาจากแผ่นเปลือกโลกอินเดีย ขยับตัวเลื่อนมาทางทิศตะวันออก และมุดลงใต้ขอบแผ่นเปลือกโลกยูเรเชียทาให้เกิดแผ่นดินไหวตามแนวรอยต่อ ของแผ่นเปลือกโลก ซ่ึงมีลักษณะเป็นรอยเล่ือน (fault)ขนาดใหญ่เป็นแนวยาว ต้ังแต่ทางตะวันออกของพม่า และตะวันตกของไทย ลงไปตามแนวของหมู่เกาะอันดามัน และหมู่เกาะนิโคบาร์ จนถึงทางเหนือของเกาะสุมาตรา และเน่ืองจากแผ่นดินไหวมีความรุนแรงมากถึงระดับ 8.9 ตามมาตราริกเตอร์ จึงเกิดเป็นคล่ืนสึนามิ แผ่ขยายออกไปโดยรอบในทะเลอันดามนั และบางสว่ นของมหาสมทุ รอนิ เดีย 3.2 สถิติการเกิดสนึ ามขิ องประเทศไทยและประเทศตา่ ง ๆ ในทวปี เอเชยี วันที่ 15 มถิ นุ ายน 2439 เกิดคล่ืนสึนามิ ชื่อ เมจซิ ันริจุ (Meiji Sanriju) ข้นึ ท่ปี ระเทศญ่ีปุ่น เคล่ือนที่เข้าสู่ฝ่ัง ขนาดสูงประมาณ 30 เมตร มีผู้เสียชีวิตประมาณ 37,000 คน และบา้ นเรือนเสียหายประมาณ 10,000 หลงั เกาะกรากะตวั ภูเขาไฟบนเกาะกรากะตัว ในประเทศอินโดนีเซีย เกิดการระเบิดอย่างรุนแรงในปีพ.ศ. 2426 หินเหลวละลายใต้ปล่องภูเขาไฟถูกพ่นออกมาจานวนมาก เกิดเป็นโพรงขนาดใหญ่ขึ้นใต้ดิน ทาให้พื้นแผ่นดินท่ีอยู่เบ้ืองบนและพ้ืนทะเลยุบตัวลง ส่งผลให้เกิดระลอกคลื่นสึนามิขนาดใหญ่ขึ้น บางลูกมีความสูงกว่า 40 เมตรจากระดับน้าทะเล ระลอกคลื่นสึนามิท่ีเกิดข้ึนจากการระเบิดของภูเขาไฟกรากะตัวในอินโดนีเซียคร้ังนี้เคลื่อนตัวถาโถมเข้าสู่บริเวณช ายฝั่งมหาสมทุ รอนิ เดยี มหาสมทุ รแปซฟิ กิ ชายฝั่งตะวันตกของอเมรกิ า อเมรกิ าใต้ และบริเวณทหี่ ่างไกลออกไปอีกในช่องแคบอังกฤษ ส่วนพ้ืนที่ชายฝั่งใกล้เคียงในเกาะชวาและสุมาตรา กระแสน้าทะเลไหลบ่าท่วมทะลักเข้าไปถึงพ้ืนแผ่นดินภายในซ่ึงอยู่ห่างจากชายฝ่ังทะเลเข้าไปเป็นระยะทางหลายไมล์สร้างความสูญเสียอย่างใหญ่หลวงแก่สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในพ้ืนที่ภัยพิบัติครั้งน้ี และทาให้ไม่มีการเข้าไปต้ังถ่ินฐานอาศัยอยู่ในพื้นที่ดังกล่าวอีกเลย ปัจจุบันพ้ืนที่บริเวณน้ีได้กลายเป็นเขตป่าทึบมชี อ่ื ว่า เขตอนุรกั ษธ์ รรมชาตอิ ูจงั กลู อน (Ujung Kulon nature reserve) ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ้ภู ัยธรรมชาติ 2 - 146

สึนามิจากแผน่ ดนิ ไหวในมหาสมุทรอินเดีย พ.ศ. 2547 สึนามิจากแผ่นดินไหวในมหาสมุทรอนิ เดยี คลื่นสึนามิครั้งแรกในประเทศไทยเกิดจากแผ่นดินไหวในมหาสมุทรอินเดีย เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2547 ระลอกคลื่นยักษ์ดังกล่าวทาให้มีผู้เสียชีวิตล่าสุดจานวนกว่า 165,000 ราย (มากกว่า 105,000 รายเสียชีวิตในอินโดนีเซียคล่นื สึนามไิ ด้ถาโถมเขา้ ถล่มและครา่ ชีวติ ผคู้ นจานวนมากท่ีอาศัยอยู่ในพ้นื ทหี่ รอื บรเิ วณที่ใกลก้ ับจุดเกิดแผ่นดินไหว เช่น อินโดนีเซีย ไทย และพ้ืนท่ีบริเวณชายฝั่งทางตะวันตกเฉียงเหนือของมาเลเซีย ไปจนถึงพ้ืนที่ที่อยู่ห่างไกลออกไปหลายพันกิโลเมตรใน บังกลาเทศ อินเดียศรีลงั กา หมูเ่ กาะมลั ดีลฟ์ และแม้กระท่งั โซมาเลีย เคนยา และแทนซาเนีย ซึ่งต้งั อยใู่ นแถบแอฟรกิ าตะวันออก ประเทศในแถบมหาสมุทรอินเดีย ยังไม่มีระบบเตือนภัยคล่ืนสึนามิท่ีสมบูรณ์ ส่วนหน่ึงเน่ืองจากไม่มีภัยพิบัติท่ีเกิดจากคล่ืนยักษ์ในภูมิภาคมานานแล้ว นับต้ังแต่เกิดคลื่นสึนามิจากการระเบิดของภูเขาไฟกรากะตัวในปี พ.ศ. 2426 ซึ่งทาให้มีผู้เสียชีวิต 36,000 คน ภัยพิบัติสึนามิในมหาสมุทรอินเดยี ล่าสดุ น้ีสง่ ผลให้ยูเนสโกและองคก์ ารระหว่างประเทศหลายแหง่ ออกมาเคลื่อนไหวเรียกรอ้ งให้มกี ารจัดตง้ั ระบบเตือนภัยสึนามิโลกขน้ึตารางแสดงสถติ ิการเกิดสึนามใิ นเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้วันที่/เดอื น/พ.ศ. สถานท่เี กิด26 สิงหาคม 2426 ภูเขาไฟกรากะตวั ระเบดิ16 สิงหาคม 2519 รอบอ่าวโมโร (เมืองโคตาบาโต) ประเทศฟิลปิ ปนิ ส์26 ธันวาคม 2547 หม่เู กาะสุมาตรา ประเทศอนิ โดนีเซยี25 ตุลาคม 2553 หมูเ่ กาะเมินตาวยั ประเทศอินโดนีเซยี หมเู่ กาะสมุ าตรา ประเทศอนิ โดนเี ซยี ขนาด 8.9 และ 8.311 เมษายน 2555 ประเทศไทยสามารถรับรแู้ รงส่ันสะเทอื นได้ เกดิ คล่นื สึนามิขนาดเล็ก และไมส่ ่งผลกระทบต่อประเทศไทย ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ภู้ ยั ธรรมชาติ 2 - 147

เรือ่ งที่ 4 แนวทางการปอ้ งกันและการแก้ไขปญั หาผลกระทบที่เกดิ จากสนึ ามิ 4.1 การเตรยี มความพรอ้ มรบั สถานการณ์การเกิดสนึ ามิ 4.1.1 เมื่อได้รับฟังประกาศจากทางราชการเกี่ยวกับการเกิดแผ่นดินไหวบริเวณทะเลอนั ดามนั ให้เตรยี มรบั สถานการณ์ท่ีอาจจะเกดิ คล่นื สนึ ามิตามมา 4.1.2 สังเกตปรากฏการณ์ของชายฝั่ง หากทะเลมีการลดของระดับน้าลงมากหลังการเกิดแผ่นดินไหวให้สันนิษฐานว่าอาจเกิดคลื่นสึนามิตามมาได้ ให้อพยพ คนในครอบครัวสัตวเ์ ลี้ยง ใหอ้ ยหู่ ่างจากชายฝั่งมากๆและอย่ใู นที่ดอนหรือนา้ ทว่ มไมถ่ ึง 4.1.3 ติดตามการเสนอข่าวของทางราชการอย่างใกล้ชิดและตอ่ เนื่อง 4.1.4 หากท่ีพักอาศัยอยู่ใกล้ชายหาด ควรจัดทาเข่ือน กาแพง ปลูกต้นไม้ วางวัสดุลดแรงปะทะของนา้ ทะเล และก่อสรา้ งท่พี กั อาศัยให้ม่นั คงแข็งแรง ในบริเวณย่านท่มี ีความเส่ียงภัยในเร่ืองคลื่นสนึ ามิ 4.1.5 หลกี เล่ยี งการกอ่ สร้างใกลช้ ายฝ่ังในย่านที่มีความเสี่ยงสูง 4.1.6 วางแผนในการฝึกซ้อมรับภัยจากคลื่นสึนามิ เช่น กาหนดสถานที่ในการอพยพแหล่งสะสมนา้ สะอาด เป็นตน้ 4.1.7 จัดผงั เมอื งใหเ้ หมาะสม บริเวณแหลง่ ที่อาศยั ควรมีระยะห่างจากชายฝง่ั 4.1.8 ประชาสมั พันธ์และใหค้ วามรปู้ ระชาชน ในเรอื่ งการป้องกนั และบรรเทาภัยจากคล่ืนสึนามแิ ละแผน่ ดินไหว 4.1.9 วางแผนลว่ งหน้า หากเกดิ สถานการณ์ขึน้ จริง ในเรื่องการประสานงานระหว่างหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง กาหนดขั้นตอนในดา้ นการช่วยเหลือบรรเทาภัยดา้ นสาธารณสุข การรื้อถอนและฟืน้ ฟูส่งิ ก่อสร้าง เปน็ ต้น 4.1.10 คลื่นสึนามิ ในบริเวณหนึ่งอาจมีขนาดเล็ก แต่อีกบริเวณหน่ึงอาจมีขนาดใหญ่ดงั น้นั เม่ือได้รับทราบข่าวการเกิดคล่ืนสึนามิอย่าประมาทใหเ้ ตรียมพร้อมรับสถานการณ์ 4.2 การปฏบิ ัติขณะเกิดสนึ ามิ 4.2.1 ในกรณีท่ีได้รับการเตือนภัยว่าจะเกิดคล่ืนสึนามิ ให้ต้ังสติให้ดี และปฏิบัติตามขั้นตอนที่ได้รับการอบรมมา ควรเตรียมอาหารแห้ง น้าด่ืม ยา เวชภัณฑ์ เอกสารสาคัญและเงินสดจานวนหนึ่งติดตัวไปด้วย ให้อพยพขึ้นไปยังที่เนินสูงน้าท่วมไม่ถึงหรือใช้เส้นทางที่ทางราชการกาหนดไว้ให้ ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ภู้ ัยธรรมชาติ 2 - 148

4.2.2 เม่ือเห็นน้าทะเลลดลงอย่างผิดปกติ อย่าลงไปในชายหาด เพราะหากเกิดคล่ืนเคลื่อนตัวเข้ามาจะไม่สามารถวิ่งหลบหนีคล่ืนได้ทัน ควรรีบออกให้ห่างจากบริเวณฝ่ังชายทะเลให้มากท่ีสุด 4.2.3 ผู้ท่ีเดินเรืออยู่ในทะเล เม่ือได้รับทราบการเตือนภัย ห้ามนาเรือเข้ามาบริเวณชายฝ่ังเป็นอันขาด ถ้าอยู่ในท่าเรือหรืออ่าวให้รีบนาเรือออกไปกลางทะเลห่างจากชายฝ่ัง เพราะคล่ืนสึนามทิ อ่ี ยู่ไกลชายฝงั่ มาก ๆ จะมีขนาดเล็ก 4.2.4 คลื่นสึนามิสามารถโถมเข้าหาชายฝั่งได้หลายระลอก แต่ละระลอกอาจท้ิงช่วงประมาณ 20 นาที ควรรอสักระยะหรือจนกว่าจะได้รับการยืนยันว่าปลอดภัยแล้ว ผู้ที่อพยพขึ้นสทู่ ่ีสูงจงึ ลงมาจากท่หี ลบภยั หรอื เรือที่ลอยลาอยู่กลางทะเลจึงกลบั เขา้ ฝ่งั 4.2.5 เม่ือรู้ว่ามีแผ่นดินไหวเกิดขึ้น ขณะท่ีอยู่ในทะเลหรือบริเวณชายฝั่ง ให้รีบออกจากบริเวณชายฝั่งไปยังบริเวณที่สูงหรือท่ีดอนทันที โดยไม่ต้องรอประกาศจากทางราชการเนอื่ งจากคลน่ื สนึ ามีเคลอ่ื นท่ดี ้วยความเรว็ สงู 4.2.6 คลื่นสึนามิอาจเกิดข้ึนได้หลายระลอกจากการเกิดแผ่นดินไหวครั้งเดียวเนือ่ งจากมีการแกวง่ แผ่นเปลือกโลก 4.2.7 อย่าลงไปในชายหาดเพ่ือดูคล่ืนสึนามิ เพราะเม่ือเห็นคล่ืนแล้วก็ใกล้เกนิ กว่าจะหลบหนที นั 4.3 การปฏบิ ตั หิ ลังเกิดสึนามิ 4.3.1 สารวจดูตนเองและคนที่ใกล้ชิดว่ามีใครได้รับบาดเจ็บหรือเป็นอันตรายหรือไม่ถา้ มีควรรบี ปฐมพยาบาลและนาส่งโรงพยาบาลโดยดว่ น 4.3.2 หลังจากคล่ืนสึนามิพัดเข้าสู่ชายฝ่ัง เม่ือเหตุการณ์จะสงบลง ส่ิงท่ีควรระวัง คือการเกดิ แผ่นดินไหวตาม หรือท่ีเรียกว่า อาฟเตอรช์ ็อก (aftershock) ตามมา ซงึ่ มักจะเกดิ ตามมาหลังจากเกิดแผ่นดนิ ไหวประมาณครง่ึ ชว่ั โมงถงึ 2 วัน และหากเกิดอาฟเตอรช์ อ็ กข้ึนไมค่ วรออกจากตัวอาคารบา้ นเรือน ไมค่ วรยนื ใกล้หนา้ ต่าง ประตู เพราะกระจกอาจจะแตก ทาใหไ้ ดร้ ับอันตรายได้ 4.3.3 สารวจความเสียหายของอาคารบ้านเรือน สิ่งก่อสร้างต่าง ๆ แจ้งให้ทางราชการทราบ 4.4.4 คอยฟังประกาศจากทางราชการ หากให้มีการอพยพออกนอกพื้นท่ี ควรหยิบเอกสารสาคัญและทรัพย์สินมีคา่ แล้วออกจากบริเวณดงั กลา่ วไปอยูใ่ นเขตปลอดภัยต่อไป ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ภู้ ัยธรรมชาติ 2 - 149

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 9 บคุ ลากรและหนว่ ยงานท่เี กี่ยวข้องกบั การช่วยเหลือผู้ประสบภยั ธรรมชาติสาระสาคญั การเกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติแต่ละครั้ง นามาซ่ึงความสูญเสียอย่างมากมายมหาศาลประมาณค่ามิได้ สูญเสียทั้งชีวิต และทรัพย์สิน นอกจากน้ีทางด้านจิตใจนับเป็นความสูญเสียที่ยากจะทาใจได้ จาเป็นอย่างย่ิงท่ีผู้ได้รับผลจากภัยพิบัติทางธรรมชาติต้องได้รับการดูแล ช่วยเหลือและเยียวยา ดังน้ันจาเป็นอย่างย่ิงท่ีต้องมีองค์กร บุคคลหรือหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องเข้ามาให้ความช่วยเหลอื ผู้ประสบภยั ในทุกขั้นตอนตวั ช้ีวัด 1. ระบุบคุ ลากรท่ีเกีย่ วข้องกับการให้ความช่วยเหลอื ผ้ปู ระสบภยั ธรรมชาติ 2. ระบุหน่วยงานที่เกย่ี วข้องกับการใหค้ วามชว่ ยเหลือผู้ประสบภยั ธรรมชาติขอบข่ายเน้ือหา เรอ่ื งที่ 1 บุคลากรที่เกี่ยวข้องกับการใหค้ วามช่วยเหลือผูป้ ระสบภยั ธรรมชาติ เร่อื งที่ 2 หน่วยงานที่เกย่ี วขอ้ งกบั การให้ความชว่ ยเหลือผูป้ ระสบภัยธรรมชาติเวลาทใี่ ช้ในการศกึ ษา 3 ชว่ั โมงส่อื การเรียนรู้ 1. ชดุ วิชาการเรียนรูส้ ู้ภยั พบิ ตั ทิ างธรรมชาติ 2 2. สมุดบันทึกกิจกรรมการเรยี นรู้ ประกอบชดุ วชิ าเรียนรสู้ ูภ้ ัยพบิ ัติทางธรรมชาติ 2 3. เวบ็ ไซต์ หน่วยงานท่เี ก่ียวขอ้ งกับภัยธรรมชาติ 4. สื่อประกอบอ่นื ท่ีสามารถหาไดใ้ นทอ้ งถน่ิ ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ู้ภยั ธรรมชาติ 2 - 150

เร่อื งที่ 1 บคุ ลากรที่เกย่ี วข้องกบั การให้ความชว่ ยเหลือผปู้ ระสบภยั ธรรมชาติ ความสูญเสียและความเสียหายที่เกิดจากภัยธรรมชาติ ไม่ว่าจะเป็น ภัยแล้ง วาตภัยอทุ กภัย ดนิ โคลนถลม่ ไฟปา่ หมอกควัน แผ่นดนิ ไหว รวมถึงภัยจากการเกดิ คล่นื สึนามิ ลว้ นเปน็ ภยัที่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สินอย่างมากมายมหาศาล บางคร้ังประชาชนบางกลุ่มบางพื้นท่ี ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ โดยเฉพาะอย่างย่ิงความสูญเสียที่เกิดจากการเสียชีวิตไม่ว่าจะเป็นคน สัตว์และพันธุ์พืชต่าง ๆ ฉะน้ัน เม่ือเกิดเหตุการณ์เหล่าน้ีข้ึนมา ผู้ประสบภัยจึงควรไดร้ บั การดแู ล ช่วยเหลือจากบุคคลหรอื บคุ ลากรทเ่ี ก่ียวข้องเพ่ือเปน็ การบรรเทาความเดอื ดรอ้ นได้ บุคลากรท่ีสามารถให้ความช่วยเหลือเม่อื เกิดความรุนแรงของภยั ธรรมชาตมิ ีอยูจ่ านวนมากหากเป็นพื้นที่ในชุมชน เช่นภายในหมู่บ้าน ตาบล หรือชุมชนที่เราอยู่อาศัย เมื่อเกิดภัยทางธรรมชาตคิ ร้ังใด ผทู้ ่ีเราสามารถขอความช่วยเหลือ ได้แก่ ผูน้ าในชมุ ชน เชน่ - ผใู้ หญบ่ ้าน กานัน - นายกองค์การบรหิ ารส่วนตาบล หรือ นายก อบต. - นายกเทศมนตรเี ทศบาลตาบล - นายกเทศมนตรเี มอื ง นายกเทศมนตรนี คร - รวมทง้ั ผ้ทู ี่ได้รับการยอมรบั และเคารพนบั ถอื ในแตล่ ะชมุ ชน เปน็ ต้น แต่ถ้าเป็นการขอความช่วยเหลือระดับ อาเภอ จังหวัด หรือในระดับประเทศ สามารถแจ้งความประสงคเ์ พอ่ื ขอความชว่ ยเหลือ ดงั น้ี - นายอาเภอ ผวู้ ่าราชการจังหวัด - นายกองค์การบรหิ ารส่วนจงั หวดั หรอื อบจ. - หัวหนา้ หนว่ ยงานป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยท่ีต้งั อยใู่ นจังหวัด - ผู้บริหารระดับสูงของหน่วยงานหรือองค์กรที่รับผิดชอบ เช่น รัฐมนตรี และปลัดกระทรวงต่าง ๆ ที่เก่ียวข้อง ได้แก่ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงกลาโหม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม กระทรวงดิจิทัลเพ่อื เศรษฐกจิ และสังคม กระทรวงสาธารณสขุ เปน็ ต้น ทงั้ น้เี นอ่ื งจากบุคลากรระดับสงู แต่ละองคก์ ร เป็นผูม้ ีอานาจ หน้าท่ีและศักยภาพในการให้ความช่วยเหลือได้มากกว่าระดับท้องถ่ิน อีกทั้งสามารถประสานงานเพ่ือขอความช่วยเหลือจากผบู้ ริหารระดับสงู ๆ ไดง้ ่ายและมีความรวดเรว็ กว่าระดบั ท้องถ่ิน ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ้ภู ัยธรรมชาติ 2 - 151

เรื่องท่ี 2 หน่วยงานทเี่ ก่ยี วขอ้ งกับการให้ความช่วยเหลอื ผู้ประสบภยั ธรรมชาติ หน่วยงานหรือองค์กรที่สามารถขอความช่วยเหลือ กรณีเกิดเหตุการณ์ภัยพิบัติทางธรรมชาตไิ ม่วา่ จะเปน็ อุทกภัยและวาตภัย หนว่ ยงานดงั กลา่ ว ไดแ้ ก่ 2.1 หนว่ ยงานระดบั ทอ้ งถิ่น ตัง้ แตร่ ะดบั ตาบล อาเภอ จงั หวัด ได้แก่องคก์ ารบรหิ ารส่วนตาบล ท่ีทาการเทศบาลตาบล เทศบาลเมือง เทศบาลนคร ท่ีว่าการอาเภอ ศาลากลางจังหวัดปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยจังหวัด เป็นตน้ 2.2 หน่วยงานระดับประเทศ ประกอบด้วย กรม กองและระดับกระทรวง เช่นกระทรวงมหาดไทย กระทรวงกลาโหม กระทรวงคมนาคม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม ซึ่งแต่ละหน่วยงานจะมบี ทบาท หนา้ ท่ีและการให้ความชว่ ยเหลือได้ ดังนี้ 2.2.1 กระทรวงมหาดไทย กระทรวงมหาดไทย เป็นหน่วยงานที่มีบทบาทหน้าที่โดยตรงในการป้องกันและให้ความช่วยเหลือผู้ประสบภยั จากเหตุการณ์ภัยพิบัติทางทางธรรมชาติทุกประเภท ท้ังภัยจากการเกิดอทุ กภัย วาตภัย แผ่นดนิ ไหว ดินโคลนถลม่ หรือภยั อนื่ ๆ หน่วยงานหรือองค์กรสังกัดกระทรวงมหาดไทยหลายองค์กร มีหน้าที่หลักและบทบาทสาคัญในการป้องกันและแกไ้ ขปัญหาความเดอื ดร้อนของประชาชนอันเน่ืองมาจากภยัพิบัติทางธรรมชาติ ซ่ึงก็รวมถึงการเกิดอุทกภัยและวาตภัยด้วยแต่หน่วยงานที่ถือว่ามีบทบาทโดยตรงเม่ือเกิดเหตุการณ์ภัยพิบัติทางธรรมชาติทุกประเภท คือ กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย ซ่ึงมีหน่วยงานที่ต้ังอยู่ประจาแต่ละจังหวัด คือ ศูนย์ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยจังหวัด(ปภ.) 2.2.2 กระทรวงคมนาคม กระทรวงคมนาคม (Ministry of Transport) เป็นหน่วยงานราชการไทยประเภทกระทรวง มีหน้าท่ียกระดับการให้บริการประชาชน พัฒนา ปรับปรุงระบบโครงสร้างพ้ืนฐานและบริการคมนาคมขนส่ง ให้มีความคุ้มค่าและทั่วถึง ทาให้ระบบคมนาคมขนส่ง มีความปลอดภัย มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อย และส่งเสริมคุณภาพชีวิต ผสานและเช่ือมโยงโครงข่ายระบบขนส่งมวลชน ระบบขนส่งสาธารณะ และขยายโอกาสการเดินทางสัญจร อย่างเสมอภาคทัว่ ถงึ กนั ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ู้ภยั ธรรมชาติ 2 - 152

การเกิดอุทกภัยและวาตภัยมักจะทาให้เกิดความเสียหายต่อระบบการคมนาคมขนส่งไม่ว่าจะเป็นทางบก ทางน้า หรือทางอากาศ กระทรวงคมนาคมจะมีหน้าที่ในการแก้ไขปัญหาร่วมกับหน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง เช่น ทางหลวงชนบท ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยจงั หวัด เปน็ ต้น 2.2.3 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เมื่อเกิดอุทกภัยและวาตภัย ย่อมส่งผลเสียหายต่อพ้ืนท่ีดินทากิน และพืชผลทางการเกษตร จนบางครั้งทาให้เกษตรกรแทบส้ินเนื้อประดาตัว ไม่สามารถพื้นตัวดาเนินอาชีพหลักทางการเกษตรได้ ด้วยเหตุน้ี กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จึงเข้ามามีบทบาทสาคัญในการให้ความช่วยเหลือ แนะนาและฟน้ื ฟูอาชพี ของเกษตรกรได้อย่างเปน็ รปู ธรรม หน่วยงานหรือองค์กรสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เช่น กรมวิชาการเกษตร กรมการข้าว กรมประมง กรมปศุสัตว์ กรมชลประทาน กรมพัฒนาที่ดิน กรมส่งเสริมการเกษตร สานักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม รวมถึงราชการบริหารส่วนภูมิภาค ได้แก่สานักงานเกษตรจังหวัด เกษตรอาเภอ สานักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัด ฯลฯ จะมีส่วนช่วยแก้ไขปัญหาท่เี กี่ยวข้องกับหน่วยงานหรอื องคก์ ารน้นั ๆ ได้ 2.2.4 กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ้ ม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม เปน็ องค์กรท่ีถือได้ว่ามีบทบาทและหน้าท่ีโดยตรง หากเกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติ โดยเฉพาะอย่างย่ิง ภัยจากน้าท่วมหรืออุทกภัยภัยจากความรนุ แรงของลมหรือวาตภยั ภัยจากดนิ โคลนถล่ม ไฟป่า หมอกควัน เปน็ ต้น 2.2.5 กระทรวงดจิ ทิ ลั เพอื่ เศรษฐกจิ และสงั คม กระทรวงดิจิทัลเพ่ือเศรษฐกิจและสังคม มีอานาจหน้าที่เกี่ยวกับการวางแผนสง่ สรมิ พัฒนา และดาเนินกจิ การเกยี่ วกับดิจิทลั เพือ่ เศรษฐกิจและสงั คม การอตุ ุนยิ มวิทยา การสถติ ิฯลฯ ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ูภ้ ยั ธรรมชาติ 2 - 153

หนว่ ยงานทีเ่ ก่ียวขอ้ งกับการดูแล รกั ษา ป้องกันและให้คาแนะนา ชว่ ยเหลอื เม่ือเกิดภัยธรรมชาติ เช่น 1. ศนู ย์เตอื นภยั พบิ ัติแห่งชาติ ทอี่ ยู่ : 120 หมู่ 3 อาคารรวมหนว่ ยราชการ (อาคาร B) ช้นั 6 ศนู ย์ราชการเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา 5 ธันวาคม 2550 แขวงทงุ่ สองห้อง เขตหลักสี่ กทม. 10210 โทร : 02–152–1230 ศูนย์ประสานงานเหตุฉุกเฉนิ โทร : 192 ฟรีตลอด 24 ช่ัวโมง 2. กรมการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัย ทอ่ี ยู่ : 3/12 ถ.อทู่ องนอก แขวงดุสติ กทม. 10300 โทร : 02-637-3000 สายด่วนตลอด 24 ชวั่ โมง โทร : 1784 3. กรมอตุ นุ ยิ มวทิ ยา ทีอ่ ยู่ : 4353 ถ.สขุ มุ วทิ แขวงบางนา เขตบางนา กทม. 10260 โทร : 02-399-4566, 02-399-4568-74 สายดว่ น โทร : 1182 4. สถาบนั การแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ กระทรวงสาธารณสขุ ทอ่ี ยู่ : 88/40 หมู่ 4 สาธารณสขุ ซอย 6 (ในกระทรวงสารณสขุ ) ถนนตวิ านนท์ ตาบลตลาดขวัญ อาเภอเมืองจงั หวัดนนทบุรี 11000 โทร : 02-287201669, 02-2872-1601-05 เจ็บปว่ ยฉุกเฉิน โทร : 1669 5. สมาคมเพ่ือนเตอื นภัย ที่อยู่ :125/37 หมู่ 1 ตาบลลปิ ะน้อย อาเภอเกาสมุย จงั หวัดสรุ าษฎรธ์ิธานี 84140 โทร : 07-741-5545 ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ู้ภัยธรรมชาติ 2 - 154

หน่วยประสานงาน การป้องกนั ไฟป่า หน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องกับการดูแล รักษา ป้องกันและให้คาแนะนา ช่วยเหลือ เมื่อเกิดปัญหาไฟป่าและหมอกควัน เชน่ 2.1.1 หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับป่าไม้ เช่น สานักงานป่าไม้อาเภอ สานักงานป่าไม้จังหวัดวนอุทยาน/กรมอทุ ยานแหง่ ชาติสตั ว์ป่าและพันธพ์ุ ืชหน่วยพิทักษ์ไฟปา่ เปน็ ต้น 2.1.2 สานักงานป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยอาเภอ/จังหวัด (สายด่วน 1784) 2.1.3 กรมควบคมุ มลพษิ กรมควบคมุ ไฟป่า กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม 2.1.4 หนว่ ยแจง้ เหตุดบั เพลงิ (199) ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ภู้ ัยธรรมชาติ 2 - 155

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรยี น1. ค. ภาคเหนอื ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ2. ค. การเปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศ3. ข. กรมอตุ นุ ยิ มวิทยา4. ง. ลดการทาลายป่า และเพม่ิ พืน้ ที่ป่า5. ค. การชะล้างการพังทลายของดนิ6. ข. กรมอุตนุ ยิ มวทิ ยา7. ง. พายเุ ขตรอ้ นแฮรเ์ รียต–ไทย8. ค. ดาพกั อยใู่ นอาคารบา้ นเรอื นปิดประตหู นา้ ตา่ ง เมื่อเกิดพายุ9. ง. หากมีผู้บาดเจ็บใหช้ ว่ ยเหลือทนั ที หรอื นาส่งโรงพยาบาล10. ค. 3 ชว่ั โมง11. ง. ความแตกต่างในระดบั ความสงู -ต่าของพนื้ ท่ี12. ข. นาเครื่องใช้ไฟฟา้ ท่ถี กู นา้ ท่วมไปใชง้ านตอ่ ไป13. ง. ผง้ึ มดแดง ทารังบนยอดไม้ แสดงว่าปีน้นั จะมฝี นตกมาก14. ก. ก่อนการเกดิ อุทกภยั15. ค. เปิดวทิ ยฟุ งั สถานการณ์16. ข. เพมิ่ กาลังใหม้ วลดิน เช่น การลดระดบั น้าใตด้ ินและลดความชนื้ ของดิน17. ค. พื้นทีท่ ากนิ และพชื ผลทางการเกษตรเสียหาย18. ก. ป่าลดลง สตั วป์ ่ากล็ ดลง ระบบนเิ วศน์ก็จะเสยี สมดลุ19. ก. มฝี นตกหนกั ถงึ หนักมาก20. ง. ไฟใตด้ นิ ไฟผวิ ดิน ไฟเรอื นยอด21. ก. เกิดจากธรรมชาติ สาเหตุจากมนุษย์22. ค. ประเทศอนิ โดนเี ชีย23. ก. ความชน้ื24. ง. ภเู ขาไฟปะทุ25. ง. ปรากฏการณ์ที่ฝุ่นควนั และอนภุ าคแขวนลอยในอากาศรวมตัวกนั ในสภาวะท่ี อากาศปิด26. ก. สภาพภมู อิ ากาศร้อนชนื้ ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ภู้ ัยธรรมชาติ 2 - 156

27. ค. อนิ โดนีเซยี28. ค. คนวยั ทางาน29. ก. ลด เลกิ หรือหลีกเลี่ยงการเผาหรอื กจิ กรรมที่ทาใหเ้ กิดฝุ่นควนั30. ข. แผน่ ดนิ ไหว เป็นการสนั่ สะเทอื นของแผน่ ดินทีร่ สู้ กึ ได้ ณ บริเวณใดบริเวณหนงึ่ บนผวิ โลก31. ก. ไซสโมมิเตอร์32. ค. ขนาด 5.033. ก. บริเวณวงแหวนแห่งไฟ34. ก. ญปี่ ุ่น35. ง. แผน่ ดนิ ไหวไตพ้ ื้นมหาสมทุ ร36. ง. 100 – 200 กิโลเมตร37. ค. 8.9 - 9.038. ค. รีบนาเรอื อกจากฝ่ังสู่ทะเลลกึ ให้เรว็ ที่สุด39. ข. รบี ตามหาญาติ เพื่อน หรือคนทร่ี จู้ ัก40. ข. ผ้ใู หญบ่ ้าน ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ภู้ ัยธรรมชาติ 2 - 157

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน1. ก. การเปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศ2. ข. กรมอตุ นุ ิยมวทิ ยา3. ข. ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคเหนอื4. ง. ลดการทาลายป่าและเพ่มิ พ้ืนที่ป่า5. ก. การชะลา้ งการพังทลายของดิน6. ข. มนี าคม ถึง เมษายน7. ค. พายุไซโคลนนาร์กีส–พมา่8. ง. บริเวณแหลมตะลมุ พุก อาเภอปากพนัง จงั หวัดนครศรธี รรมราช9. ก. หากมผี ูบ้ าดเจบ็ ให้ช่วยเหลือทันที10. ค. ตาพายุ11. ง. ความแตกต่างในระดับความสูง-ตา่ ของพืน้ ที่12. ข. ที่ราบเชงิ เขาทตี่ ง้ั อยู่ห่างจากแม่น้า13. ข. นาเครื่องใชไ้ ฟฟ้าทถ่ี ูกน้าท่วมไปใช้งานต่อไป14. ค. ฤดรู อ้ นในตอนบา่ ย ถ้ามลี มค่อนข้างแรงพดั เข้าสภู่ เู ขาจนถึงเย็น เปน็ สัญญาณ เตือนว่าคืนน้จี ะมฝี นตกหนกั15. ก. การเฝ้าระวัง การเตือนภยั การป้องกันภยั และการแก้ปญั หาเมอ่ื เกิดภยั16. ก. ที่อย่อู าศยั ส่ิงปลูกสรา้ งเสียหาย ทาให้เปน็ ผู้ไร้ทีอ่ ยอู่ าศัย17. ค. พ้นื ท่ีทากินและพืชผลทางการเกษตรเสยี หาย18. ก. การตดั ไมท้ าลายป่า ทาไร่เลอื่ นลอย19. ก. ร่วมกนั ดูแล รกั ษา และป้องกนั ไม่ให้มีการตัดตน้ ไมท้ าลายปา่ ในพืน้ ทีป่ ่าและ บรเิ วณลาห้วยใหม้ ีความอุดมสมบรู ณ์20. ค. ไฟใตด้ ิน ไฟผวิ ดนิ ไฟเรอื นยอด21. ข. เกิดจากธรรมชาติ สาเหตุจากมนษุ ย์22. ง. ประเทศอินโดนีเชีย23. ข. ควรเช่อื มนั่ ในตนเองเสมอ24. ค. การเฝ้าระวงั การเตอื นภยั การปอ้ งกนั ภัย และการแกไ้ ขปัญหาเมอ่ื เกดิ ภัย ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ภู้ ยั ธรรมชาติ 2 - 158

25. ก. ปรากฏการณ์ทฝ่ี นุ่ ควนั และอนุภาคแขวนลอยในอากาศรวมตัวกนั ในสภาวะ ทอี่ ากาศปดิ26. ค. การเผาป่าในประเทศเพื่อนบ้าน27. ก. ลาว28. ก. ใส่แวน่ ตาและสวมหนา้ กากอนามยั ปิดปากและจมูก29. ก. ลด เลิก หรือหลกี เลยี่ งการเผาหรอื กจิ กรรมที่ทาให้เกิดฝุ่นควนั30. ง. เพื่อทราบผลกระทบหรอื ความเสียหายทจี่ ะเกดิ ข้นึ31. ง. บริเวณรอยตอ่ ภเู ขาแอลป์และภูเขาหิมาลยั32. ข. ความรุนแรงของแผ่นดินไหว33. ค. เปลอื กโลกเกิดการโค้งงออยา่ งฉับพลัน34. ค. หาวัสดมุ าเคาะให้เกิดเสียงดงั35. ค. แผ่นดนิ ไหวไต้พ้นื มหาสมทุ ร36. ก. DART37. ข. 8.9-9.038. ค. รบี นาเรืออกจากฝ่ังสู่ทะเลลึกให้เรว็ ทส่ี ุด39. ง. รบี หนีขึน้ บนฝัง่ และขึน้ ไปยงั ที่สูงโดยเร็วทสี่ ุด40. ค. ศูนย์ป้องกันและบรรเทาสาธารณะภัยจังหวัด ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ู้ภัยธรรมชาติ 2 - 159

แนวตอบกิจกรรมการเรียนรู้หนว่ ยที่ 1 ภยั แล้งกิจกรรมท่ี 1.1 1. ภัยแล้ง หมายถึง ภัยที่เกิดจากการขาดแคลนน้าในพื้นท่ีใดพ้ืนท่ีหนึ่งเป็นเวลานานจนก่อใหเ้ กิดความแห้งแลง้ 2. จงอธบิ ายความหมายของฝนแล้ง ฝนทิ้งชว่ ง 2.1. ฝนแล้ง หมายถึง ความแห้งแล้งของลมฟ้าอากาศอันเกิดจากการท่ีฝนน้อยกว่าปกติ ไมเ่ พียงพอต่อความตอ้ งการ หรอื ฝนไม่ตกต้องตามฤดูกาล ระยะเวลาท่เี กิดความแหง้ แล้งและความกว้างใหญ่ของพ้ืนที่ท่ีมีความแหง้ แล้ง ฝนแล้งที่ก่อให้เกิดความเสียหายอย่างมากได้แก่ฝนแลง้ท่ีเกิดในช่วงฤดูฝน โดยเฉพาะอย่างย่ิงช่วงฝนท้ิงช่วงท่ียาวนาน ระหว่างเดือนมิถุนายนต่อเน่ืองเดอื นกรกฎาคม 2.2. ฝนท้ิงช่วง หมายถึง ช่วงท่ีมีปริมาณฝนตกไม่ถึงวันละ 1 มิลลิเมตรติดต่อกันเกิน15 วัน ในช่วงฤดฝู น เดอื นทีม่ โี อกาสเกิดฝนท้งิ ชว่ งสงู คอื เดอื นมิถุนายนและกรกฎาคม 3. สาเหตขุ องการเกิดภัยแลง้ 3.1 โดยธรรมชาติ เกิดจากการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิโลก สภาพภูมิอากาศระดบั นา้ ทะเล และภยั ธรรมชาติ เชน่ วาตภยั แผน่ ดินไหว 3.2 โดยการกระทาของมนุษย์ โดยการทาลายชั้นโอโซน และผลกระทบของภาวะเรอื นกระจก 4. ผลกระทบทีเ่ กดิ จากภัยแลง้ - ด้านเศรษฐกิจ ส้ินเปลืองและสูญเสียผลผลิตด้านเกษตร ปศุสัตว์ ป่าไม้ การประมงเศรษฐกิจท่ัวไป เช่น ราคาท่ีดินลดลง โรงงานผลิตเสียหาย การว่างงาน สูญเสียอุตสาหกรรมการท่องเทย่ี ว พลังงานอตุ สาหกรรมขนสง่ - ด้านส่ิงแวดล้อม ส่งผลกระทบต่อสัตว์ต่าง ๆ ทาให้ขาดแคลนน้า เกิดโรคกับสัตว์สูญเสียความหลากหลายพันธ์ุ รวมถึงผลกระทบด้านอุทกวิทยา ทาให้ระดับและปริมาณน้าลดลงพื้นที่ชุ่มน้าลดลง ความเค็มของน้าเปลี่ยนแปลง ระดับน้าในดินเปลี่ยนแปลง คุณภาพน้าเปล่ียนแปลง เกิดการกัดเซาะของดนิ ไฟปา่ เพม่ิ ขึน้ สง่ ผลต่อคณุ ภาพอากาศและสูญเสียทศั นียภาพเปน็ ตน้ ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ูภ้ ัยธรรมชาติ 2 - 160

- ดา้ นสังคม เกดิ ผลกระทบในดา้ นสขุ ภาพอนามยั เกิดความขดั แย้งในการใช้นา้ และการจัดการคณุ ภาพชวี ติ ลดลง 5. จงตอบคาถามตอ่ ไปน้ี 5.1 ตอบตามความร้สู กึ จากภาพท่เี ห็น 5.2 ภยั แล้ง 5.3 การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิโลก การเปล่ียนแปลงของสภาพภูมิอากาศการเปล่ียนแปลงของระดับน้าทะเล ภัยธรรมชาติ การทาลายช้ันโอโซน ผลกระทบของภาวะเรือนกระจก การพฒั นาด้านอุตสาหกรรม การตัดไม้ทาลายป่า 6. - เตรียมกกั เกบ็ นา้ สะอาดเพ่อื การบรโิ ภคใหเ้ พยี งพอ - ขดุ ลอกคู คลอง และบ่อนา้ บาดาล เพอ่ื เพิม่ ปริมาณกักเกบ็ น้า - วางแผนการใช้น้าอยา่ งประหยัด เพอ่ื ให้มนี ้าใชต้ ลอดช่วงภยั แล้ง - เตรยี มหมายเลขโทรศพั ทฉ์ กุ เฉนิ เพอ่ื การขอนา้ บริโภคและการดบั ไฟปา่ - ปลูกหญ้าแฝกรอบ ๆ ต้นไม้ผล หรือรอบแปลงปลูกผัก ตัดใบหญ้าแฝกในช่วงฤดูแลง้ลดการคายน้า ลดการใช้นา้ ของหญ้าแฝก และนาใบมาใชใ้ บคลุมโคนตน้ ไม้และแปลงผกักิจกรรมท่ี 1.2 1. สรุปเน้ือหาท่ีคน้ คว้าจากขา่ ว/ส่ืออนิ เตอร์เนต็ และเป็นเหตุการณ์ทเ่ี กิดขึน้ ในปจั จบุ ัน 2. ประเทศอินเดีย ประชากรได้รบั ผลกระทบจานวน 425,000,000 คน ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ู้ภัยธรรมชาติ 2 - 161

แนวตอบกิจกรรมการเรยี นรู้หนว่ ยที่ 2 วาตภัยกิจกรรมท่ี 2.1 วาตภัย หมายถึง ภัยจากลม หรือ พายุที่มีความรุนแรง จนท้าให้เกิดความเสียหายอย่างรุนแรงในวงกว้างกจิ กรรมที่ 2.2 ก 1) พายโุ ซนร้อน ข 2) พายุจะเกิดในชว่ งทมี่ ีลักษณะอากาศรอ้ นอบอ้าวตดิ ต่อกนั หลายวัน แลว้ มกี ระแส อากาศเย็นจากความกดอากาศสูงในประเทศจีนพัดมาปะทะกัน ท้าให้เกิดฝนฟ้า คะนองมพี ายลุ มแรง และอาจมีลูกเหบ็ ตกได้ ก 3) พายใุ ตฝ้ ุ่น ก 4) ดเี ปรสช่ัน ค 5) พายุหมุนรุนแรงท่ีเกิดในทวีปอเมริกามีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางน้อย แต่หมุนด้วย ความเร็วสูงเกดิ ข้ึนไดท้ ง้ั บนบกและในทะเล ข 6) พายทุ ส่ี ว่ นมากจะเกิดระหวา่ งเดอื นมีนาคมถึงเดือนเมษายน โดยจะเกดิ ถใี่ น ภาคเหนือและภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือกจิ กรรมที่ 2.3 ปัจจยั ท่ีท้าให้เกดิ วาตภัย มีสาเหตุมาจากปรากฏการณ์ธรรมชาติ ดงั น้ี 1. พายุหมุนเขตรอ้ น เป็นพายุหมุนทเ่ี กิดเหนอื ทะเลหรือมหาสมุทรในเขตรอ้ น ได้แก่ พายุดีเปรสชน่ั พายโุ ซนรอ้ น พายไุ ต้ฝุ่น 2. พายุฤดรู อ้ น เปน็ พายทุ ี่เกดิ ในฤดูรอ้ น ในประเทศไทยสว่ นมากเกิดระหว่างเดือนมนี าคมถึงเดือนเมษายน มีลักษณะอากาศร้อนอบอ้าวติดต่อกันหลายวันแล้วมีกระแสอากาศเย็นจากความกดอากาศสูงในประเทศจีนพัดมาประทะกัน ท้าให้เกิดฝนฟ้าคะนอง มีพายุลมแรง และอาจมีลกู เหบ็ ตกได้ ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ู้ภยั ธรรมชาติ 2 - 162

3. ลมงวง หรือพายุทอร์นาโด เป็นพายุหมุนรุนแรงขนาดเล็กที่เกิดจากการหมุนเวียนของลมภายใต้เมฆก่อตัวในแนวด่ิงหรือเมฆพายุฝนฟ้าคะนองที่มีฐานเมฆต่้า กระแสลมวนที่มีความเร็วลมสูงนี้ จะท้าให้กระแสอากาศเป็นลมพุ่งข้ึนสู่ท้องฟ้า หรือย้อยลงมาจากฐานเมฆดูคล้ายกับงวงหรอื ปล่องยืน่ ลงมา ถา้ ถึงพน้ื ดินก็จะท้าความเสยี หายแก่ บ้านเรือน ตน้ ไม้ และสง่ิ ปลูกสรา้ งได้กิจกรรมท่ี 2.4 พายทุ ีเ่ กดิ ข้ึนและเคล่อื นทผ่ี ่านบรเิ วณใดจะก่อให้เกดิ ความเสยี หายได้ มดี ังนี้ 1. เกิดฝนตกหนักและเกิดน้าท่วมอย่างรุนแรง บ้านเรือนหลายหลังพังทลาย ประชากรเสียชีวติ เป็นจา้ นวนมาก 2. พชื ผลทางการเกษตรไดร้ บั ความเสยี หาย 3. ความเสียหายตอ่ กิจการขนส่ง ดงั นี้ 3.1 ทางบก การเกิดนา้ ท่วมอย่างรนุ แรงท้าให้ถนนและสะพานชา้ รุดใช้การไมไ่ ด้ 3.2 ทางอากาศ พายุที่พัดอย่างรุนแรงจ้าท้าให้เคร่ืองบินได้รับอันตรายจากฝนทต่ี กหนัก ลกู เห็บ และฟา้ ผ่าซ่งึ อาจทา้ ให้เคร่ืองบนิ ตกได้ 3.3 ทางเรือ การเกิดพายุในทะเลจะท้าให้เกิดคล่ืนขนาดใหญ่ และความรุนแรงของพายทุ า้ ให้เรอื อบั ปางได้กิจกรรมท่ี 2.5 หลกี เล่ียงอันตรายจากพายุและฟา้ ผา่ เมอื่ ตอ้ งอยใู่ นท่โี ล่งแจ้ง ดังน้ี - หากอยใู่ นทโ่ี ลง่ แจ้ง ให้นั่งกอดเขา่ โนม้ ตัวไปข้างหนา้ โดยพยายามให้เทา้ ติดดินน้อยท่สี ุด และไม่ควรนอนราบกับพน้ื เพราะพ้นื ที่เปยี กจะเปน็ สื่อน้าไฟฟา้ มาท้าอันตรายได้ - ไม่ควรหลบใต้ต้นไม้ใหญ่ รวมทั้งป้ายโฆษณาขนาดใหญ่ เสาไฟฟ้า เพราะเส่ียงต่อการถกู ล้มทับได้ - ควรหลบในอาคาร หรือในรถยนต์ แต่ห้ามอยู่ใกล้ผนังอาคาร และอย่าแตะตัวถงั รถเป็นอนั ขาด เพราะหากเกดิ ฟา้ ผ่าขึน้ ส่งิ เหล่านีจ้ ะเป็นตัวนา้ กระแสไฟฟา้ เข้าถงึ ตวั ได้ - ไม่ใส่เคร่ืองประดับโลหะ รวมท้ังถือวัตถุที่เป็นโลหะ เช่น ทองค้า ทองแดง เงินเนอื่ งจากโลหะสามารถน้าไฟฟ้าได้ - งดเวน้ การใชอ้ ปุ กรณ์ไฟฟา้ ทกุ ชนิด โทรศพั ท์มอื ถอื หรอื อุปกรณ์สือ่ สาร ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ู้ภัยธรรมชาติ 2 - 163

กิจกรรมท่ี 2.6 ระดับพน้ื ทเ่ี ส่ียงเกดิ วาตภยั มี 3 ระดับ ดังนี้ - พ้ืนที่เส่ียงวาตภัยระดับสูง เป็นพ้ืนที่ที่อยู่ในรัศมี 50 กิโลเมตร จากแนวศูนย์กลางการเคลือ่ นทขี่ อง พายุ สภาพพน้ื ท่เี ป็นทร่ี าบต้่า อย่ใู กล้แถบชายฝ่งั ทะเล หรอื พืน้ ที่เกาะ - พ้ืนที่เสี่ยงวาตภัยระดับปานกลาง เป็นพื้นที่อยู่ในแนวรัศมี 50 - 100 กิโลเมตรจากแนวศูนย์กลางพายุ สภาพพ้ืนที่เป็นท่ีลอนลาดและท่ีราบเชิงเขา สภาพการใช้ประโยชน์มักจะเป็นพืน้ ทเี่ กษตรเป็นส่วนใหญ่ - พื้นที่เส่ียงวาตภัยระดับต้่า เป็นพื้นที่อยู่นอกแนวรัศมี 100 กิโลเมตรจากศูนย์กลางการเคลอื่ นท่ีของพายุ สภาพพ้ืนทเี่ ปน็ ภเู ขาสงู เป็นสว่ นใหญ่ ความเสียหายจึงเกดิ ข้นึ ไม่มากกิจกรรมท่ี 2.7 พายุหมุนนาร์กิส เริ่มต้ังเค้าเม่ือวันท่ี 27 เมษายน 2551 ณ อ่าวเบงกอลตอนกลางในระยะเร่ิมแรกพายุหมุนนาร์กิสเคล่ือนตัวไปทางตะวันตกเฉียงเหนือโดยช้า สภาพเกื้อหนุนในบริเวณดังกล่าวส่งผลให้พายุมีก้าลังรุนแรงข้ึนอย่างรวดเร็ว บรรยากาศแห้งแล้งใน วันที่ 29เมษายน 2551 เป็นเหตุให้พายุอ่อนก้าลังลง และเปล่ียนทิศทางไปยังภาคตะวันออกของโลกซ่ึงพายุได้ทวีความรุนแรงโดยมีความเร็วลมสูงสุด อย่างน้อย 165 กิโลเมตรต่อหนึ่งช่ัวโมง และ ต่ อ ม าศู น ย์ค วาม ร่วม มื อ ระ ห ว่าง ก อ ง ทั พ เรือ แ ล ะ ก อ ง ทั พ อ าก าศ แ ห่ ง ส ห รัฐอ เม ริกาเพื่อการเตือนภัยไตฝ้ ุ่นแถลงว่า ความเร็วลมสูงสุดของพายุหมนุ น้ีจะทวีเป็นสองร้อยสิบห้ากิโลเมตรต่อช่ัวโมง หลังจากท่ีพายุหมุนนาร์กิสข้ึนฝ่ังท่ีเขตอิรวดี ประเทศพม่า โดยมีก้าลังลมใกล้เคียงกับความเร็วลมสูงสุดและพัดผ่านนครย่างกุ้ง แล้วก็อ่อนตัวลงตามล้าดับและสลายตัวไป ณ บริเวณชายแดนไทยกับพม่า ซ่ึงส่งผลกระทบให้เกิดภัยพิบัติจากเหตุการณ์ดินโคลนถล่มตามมาในวันท่ี 2 พฤษภาคม 2551 ท้าใหม้ ผี เู้ สียชวี ิตมากกว่า 130,000 คนกิจกรรมท่ี 2.8 การเตรียมตัวป้องกันอันตรายจากวาตภยั ควรปฏิบตั ิ ดงั นี้ - ติดตามฟังข่าวอากาศจากแหล่งข่าวรัฐบาลตลอดเวลา และปฏิบัติตามอย่างเครง่ ครัด - หากอาศยั อยู่ในที่ราบหรือริมน้า ควรรีบทา้ การอพยพผู้คน สัตวเ์ ลีย้ ง และทรัพย์สินข้ึนไปอยู่ในท่สี ูง ท่มี ัน่ คงแขง็ แรง ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ู้ภยั ธรรมชาติ 2 - 164

- ควรตอกปิดรัดบานประตู หน้าต่างให้แน่นหนา โดยเฉพาะประตูหน้าต่าง กระจกควรหาไม้ตอกตรึง หรือหาเทป กาวหนังกาวกระดาษปิดทับให้แน่น เพ่ือป้องกันลมแรงกระจกแตกการปิดประตหู นา้ ต่าง จะชว่ ยปิดกัน้ ช่องลมทางน้าได้ - จัดเตรียมนา้ อาหารแหง้ ยารักษาโรค ตะเกียง ไมข้ ีดไฟ ไฟฉายพร้อมถ่านแบตเตอรี่เคร่ืองมือชา่ ง เชน่ ตะปู คอ้ น ลวด เพอ่ื ทา้ แพไม้ หรอื แพถงั น้ามนั สา้ หรบั อพยพ - ควรดับไฟในเตา ปลดสะพานไฟฟ้า ปิดวาลว์ แกส๊กิจกรรมที่ 2.9 ข้อควรปฏบิ ตั ิขณะเกดิ วาตภัย ข้อควรปฏบิ ัติหลังจากเกดิ วาตภัย1. พยายามคุมสตใิ หด้ ีขณะมีลมพายุ 3. เมื่อพายุสงบควรรออย่างน้อย 3 ชั่วโมง2. ไมค่ วรออกมานอกอาคาร ก่อน เพือ่ ให้แน่ในวา่ พายสุ งบแนน่ อน4. ไมค่ วรอยใู่ นทล่ี ุ่ม หรอื ที่ราบรมิ ทะเล 5. หากมีผู้บาดเจ็บให้ช่วยเหลือทันที หรือ7. ปิดประตู หน้าต่างทุกบาน รวมท้ังยึดประตูและ นา้ สง่ โรงพยาบาลหน้าต่างให้ม่ันคงแข็งแรง ถ้าประตูหน้าต่างไม่ 6. หากมีสิ่งหักพัง ต้นไม้ล้ม ควรเก็บหรือแขง็ แรง ให้ใช้ไม้ทาบตีตะปูตรงึ ปดิ ประตู หนา้ ต่างไว้ จดั การให้ปลอดภยัจะปลอดภัยย่งิ ขึน้8. ปิดก้ันช่องทางลมและช่องทางต่าง ๆ ที่ลมจะเข้า 11. ถ้ามีท่อประปาแตก ไม่ควรใช้น้าประปาไปท้าใหเ้ กดิ ความเสยี หาย เพราอาจท้าให้เกิดโรคได้ ควรรีบแจ้งให้9. เตรียมตะเกียง ไฟฉาย และไม้ขีดไฟไว้ให้พร้อม เจา้ หน้าทที่ ราบให้อยู่ใกล้มือ เมื่อเกิดไฟฟ้าดับจะได้หยิบใช้ได้อย่าง 13. หากมีเสาไฟฟ้าล้ม สายไฟขาด อย่าเข้าทนั ท่วงที และนา้ สะอาด พร้อมท้ังอปุ กรณ์ เครอ่ื งหงุ ใกล้ ให้ท้าเครื่องกีดขวาง เพ่ือแจ้งอันตรายตม้ และแจ้งให้เจา้ หน้าทีม่ าจัดการโดยเร็ว10. เตรียมอาหารส้ารอง อาหารกระป๋องไว้บ้างส้าหรับการยังชีพในระยะเวลา 2-3 วนั12. ดับเตาไฟให้เรียบร้อยและควรจะมีอุปกรณ์สา้ หรบั ดบั เพลิงไว้14. เตรยี มเครื่องเวชภัณฑ์15. ส่ิงของควรไว้ในท่ีต้่า เพราะอาจจะตกหล่นแตกหกั เสยี หาย ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ภู้ ยั ธรรมชาติ 2 - 165

แนวตอบกิจกรรมการเรยี นรู้หนว่ ยที่ 3 อทุ กภัยกจิ กรรมท่ี 3.1 1. อุทกภัย หมายถึงภัยหรืออันตรายท่ีเกิดจากน้าท่วม หรืออันตรายอันเกิดจากภาวะน้าไหลเอ่อล้นฝ่ังแม่น้า ลาธาร หรือทางน้าเข้าท่วมพื้นท่ีซ่ึงโดยปกติแล้วไม่ได้อยู่ใต้ระดับน้า หรือเกิดจากการสะสมนา้ บนพื้นทซ่ี ่ึงระบายออกไม่ทัน ทาใหพ้ น้ื ท่ีนั้นปกคลุมไปดว้ ยนา้ 2. สาเหตุและปัจจัยสาคัญท่ีทาให้เกิดอุทกภัยมี 2 ประการ คือ การเกิดภัยธรรมชาติและการกระทาของมนุษย์ 2.1 การเกดิ ภยั ธรรมชาติ ไดแ้ ก่ 1) ฝนตกหนักจากพายุหรือพายุฝนฟ้าคะนอง เป็นพายุที่เกิดขึ้นติดต่อกันเป็นเวลานานหลายชว่ั โมง 2) ฝนตกหนักจากพายุหมุนเขตร้อน เป็นเวลานานทาให้บริเวณน้ันมีฝนตกหนักตดิ ต่อกันตลอดเวลาและมีนา้ ทว่ มขัง นอกจากนี้ถ้าเกดิ พายขุ ึ้นต่อเนือ่ งกันกท็ าให้นา้ ท่วมได้ 3) ฝนตกหนักในป่าบนภูเขา ทาให้น้าป่าไหลสู่ท่ีราบเชิงเขา เกิดน้าท่วมข้ึนอยา่ งกะทันหัน 4) ผลจากน้าทะเลหนุน ในระยะที่ดวงอาทิตย์และดวงจันทร์อยู่ในแนวท่ีทาให้ระดับน้าทะเลขึ้นสูงสุดน้าทะเลจะหนุนให้ระดับน้าในแม่น้าสูงข้ึน ประกอบกับระยะเวลาท่ีน้าป่าและน้าจากภูเขาไหลลงส่แู มน่ า้ นา้ ในแมน่ า้ ไม่สามารถไหลลงสทู่ ะเลได้ ทาให้เกิดนา้ เออ่ ลน้ ตลิ่งและทว่ มเป็นบริเวณกวา้ งย่ิงถ้ามีฝนตกหนักหรือมีพายุเกิดขน้ึ ความเสยี หายกย็ งิ่ จะมมี ากขน้ึ 5) ผลจากลมมรสมุ มีกาลังแรง มรสุมตะวนั ตกเฉยี งใตเ้ ปน็ มรสุมทพ่ี ัดพาความช้ืนจากมหาสมุทรอินเดียเข้าสู่ประเทศไทย เมื่อมีกาลังแรงเป็นระยะเวลาหลายวัน ทาให้เกิดคล่ืนลมแรง ระดบั นา้ ในทะเลจะสงู ข้นึ ประกอบกับมีฝนตกหนักทาใหเ้ กดิ น้าท่วมได้ 6) ผลจากแผ่นดินไหวหรือภูเขาไฟระเบิด เม่ือเกิดแผ่นดินไหว หรือภูเขาไฟบนบกและภูเขาไฟใต้น้าระเบิดเปลือกของผิวโลกบางส่วนจะได้รับความกระทบกระเทือนต่อเนื่องกัน บางส่วนของผิวโลกจะสูงขึ้นบางส่วนจะยุบลง ทาให้เกิดคล่ืนใหญ่ในมหาสมุทรซดั ขึ้นฝัง่ เกดิ น้าท่วมตามหมู่เกาะและเมอื งตามชายฝ่งั ทะเลได้เกิดข้ึนบอ่ ยครง้ั ในมหาสมุทรแปซฟิ ิก ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ้ภู ยั ธรรมชาติ 2 - 166

2.2 การกระทาของมนษุ ย์ ได้แก่ 1) การตัดไมท้ าลายป่าในพื้นทเี่ สีย่ งภยั 2) การขยายเขตเมอื งลกุ ล้าเขา้ ไปในพื้นทลี่ มุ่ ต่า ซง่ึ เปน็ แหลง่ น้าตามธรรมชาติ 3) การกอ่ สร้างโครงสร้างขวางทางนา้ ธรรมชาติ ทาให้มีผลกระทบตอ่ การระบายน้าและกอ่ ใหเ้ กิดปัญหาน้าทว่ ม 4) การออกแบบทางระบายนา้ ของถนนไม่เพียงพอ ทาใหน้ ้าลน้ เออ่ ในเมอื ง 5) การบริหารจัดการน้าที่ไม่ดี เป็นสาเหตุหนึ่งท่ีทาให้เกิดน้าท่วมโดยเฉพาะบรเิ วณดา้ นท้ายเขื่อนหรืออ่างเกบ็ นา้ 3. จงบอกผลกระทบท่ีเกิดจากอุทกภัย 3.1 ผลกระทบทางด้านการศึกษา สถานศึกษาที่ถูกน้าท่วมเกิดความเสียหายเพื่อความปลอดภัยของนักเรียน นักศึกษา และลดปัญหาการเดินทาง ทาให้ต้องปิดการเรียนการสอนซึ่งจาเป็นต้องมกี ารสอนชดเชย หรอื การปดิ ภาคเรยี นไมต่ รงตามเวลาท่กี าหนด 3.2 ผลกระทบทางด้านการเกษตร เม่ือเกิดอุทกภัยจะทาให้ผลผลิตทางด้านการเกษตรไดร้ ับความเสียหาย เคร่อื งมอื เครอ่ื งจกั รและอุปกรณ์ตา่ ง ๆ จะไดร้ บั ความเสียหาย สง่ ผลกระทบต่อราคาข้าว พืชไร่ พืชสวน สัตว์น้าและผลผลิตอ่ืน ๆ ทาให้การผลิต และการขนส่งมีต้นทุนสูงข้ึนกว่าปกติ ท้ังในระดับประเทศและระดับโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เกษตรกรท่ีไม่มีเงินทนุ สารองจะตอ้ งกู้หนยี้ มื สนิ เพ่ือลงทนุ ทาการเกษตรต่อไป 3.3 ผลกระทบด้านอุตสาหกรรม นิคมอุตสาหกรรมหลายแห่งท่ีได้รับผลกระทบจากการเกิดอุทกภัย ทาให้เกิดความขัดข้องในการผลิตและการขาดแคลนปัจจัยเพื่อป้อนโรงงานที่มีฐานการผลติ ในประเทศไทย นอกจากน้ยี ังสง่ ผลต่อการสง่ ออกเพราะขาดวัตถุดิบในการผลติ สินค้า 3.4 ผลกระทบด้านเศรษฐกิจ จากการขาดวัตถุดิบในการผลิตสินค้าอาจทาให้สินค้าขาดตลาด เสยี โอกาสในการผลติ และการสง่ ออกอดี ว้ ย 3.5 ผลกระทบด้านการสาธารณสุข เม่ือเกิดน้าท่วมติดต่อกันยาวนาน มักจะพบปญั หาสง่ิ ปนเปื้อนในแหลง่ นา้ และโรคระบาด เชน่ ตาแดง ไขฉ้ ี่หนู อจุ จาระรว่ ง นา้ กัดเท้า ฯลฯ ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ูภ้ ัยธรรมชาติ 2 - 167

กจิ กรรมท่ี 3.2 ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ภู้ ยั ธรรมชาติ 2 - 168

แนวตอบกิจกรรมการเรียนรู้หนว่ ยที่ 4 ดนิ โคลนถล่มกจิ กรรมท่ี 4.1 1. ดินโคลนถล่ม เปน็ ปรากฏการณ์ทสี่ ่วนของพ้ืนดนิ ไมว่ ่าจะเป็นก้อนหิน ดนิ ทราย โคลนหรือเศษดิน เศษต้นไม้ เกิดการไหล เล่ือน เคลื่อน ถล่ม พังทลาย หรือหล่นลงมาตามที่ลาดเอียงอันเน่อื งมาจากแรงดึงดูดของโลก ในขณะที่สว่ นประกอบของช้ันดนิ ความชืน้ และความช่มุ น้าในดินเกิดเสยี สมดลุ 2. สาเหตุของการเกดิ ดนิ โคลนถล่ม มดี งั น้ี 1) สาเหตุท่ีเกิดตามธรรมชาติ เช่น การสึกกร่อนของช้ันหินใต้ดิน พื้นที่ที่ลาดเอียงการทตี่ ้นไมถ้ กู ทาลายโดยไฟป่า หรือความแห้งแล้ง หรือเกดิ น้าท่วมฉบั พลนั 2) สาเหตุท่ีเกิดจากการกระทาของมนุษย์ เช่น การที่มนุษย์ขุดพ้ืนดินตามบริเวณไหล่เขา ท่ีลาดหรือเชิงเขาเพ่ือการเกษตรหรือทาถนนหนทาง การกระเทือนต่าง ๆ เช่น การระเบดิหิน การระเบดิ ดิน การขดุ เจาะน้าบาดาล ปจั จัยของการเกิดดนิ โคลนถลม่ มดี งั น้ี 1) สภาพธรณีวทิ ยา โดยปกตชิ ้ันดินทีเ่ กดิ การถลม่ ลงมาจากภเู ขา เปน็ ช้ันดินท่เี กดิ จากการผุกรอ่ นของหินให้เกดิ เป็นดิน ซึ่งขน้ึ อยู่กับชนดิ ของหนิ และโครงสร้างทางธรณวี ิทยา 2) สภาพภูมิประเทศ ที่ทาให้เกิดดินถล่มได้ง่าย ได้แก่ ภูเขาและพ้ืนที่ที่มีความลาดชันสูง หรือมีทางน้าคดเค้ียวจานวนมาก นอกจากนั้นยังพบว่า ลักษณะภูมิประเทศที่เป็นร่องเขาด้านหน้ารับน้าฝน และบริเวณที่เป็นหุบเขากว้างใหญ่สลับซับซ้อนแต่มีลาน้าหลักเพียงสายเดียวจะมโี อกาสเกดิ ดนิ ถลม่ ได้งา่ ยกวา่ บริเวณอื่น ๆ 3) ปริมาณน้าฝน ดินถล่มจะเกิดข้ึนเม่ือฝนตกหนักหรือตกต่อเน่ืองเป็นเวลานานน้าฝนจะไหลซึมลงไปในช้ันดินจนกระท่ังชั้นดินอิ่มตัวด้วยน้า ทาให้ความดันของน้าในดินเพิ่มขึ้นเปน็ การเพิ่มความดนั ในชอ่ งวา่ งของเมด็ ดนิ ดันให้ดนิ มกี ารเคลอื่ นทลี่ งมาตามลาดเขาได้งา่ ยขนึ้ 4) สภาพสิ่งแวดล้อม ท่ีเปลี่ยนแปลงไปโดยพบว่าพื้นท่ีที่เกิดดินโคลนถล่มมักเป็นพ้ืนท่ีภูเขาสงู ชนั ทีม่ กี ารเปลี่ยนแปลงการใชป้ ระโยชนท์ ี่ดินในรูปแบบต่าง ๆ ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ภู้ ยั ธรรมชาติ 2 - 169

3. จงบอกผลกระทบที่เกดิ จาก ดนิ โคลนถลม่ ผลกระทบดา้ นส่ิงแวดลอ้ ม - เป็นการเร่งให้หน้าดินถูกชะล้างพังทลายเพิ่มขึ้น ดินไม่ดูดซับน้า เกิดภาวะแห้งแลง้ เพิ่มขึ้นป่าลดลง สตั วป์ ่าก็ลดลง ระบบนิเวศน์กจ็ ะเสยี สมดุล - เกิดการเปลี่ยนแปลงของภมู ิประเทศ จากการพังทลาย การถกู ทบั ถมด้วยก้อนหินกรวด ทราย สายน้าเปล่ียนทิศทาง เนื่องจากถูกกีดขวางจากตะกอนมหึมาที่ทับถมปิดเส้นทางการไหลของน้าเป็นต้น ผลกระทบด้านเศรษฐกิจ และสังคม - ประชาชนผ้ปู ระสบเหตแุ ผน่ ดินถล่ม หรือโคลนถล่ม ไดร้ ับบาดเจบ็ และเสยี ชวี ิต - ที่อยอู่ าศัย ส่งิ ปลูกสรา้ งเสียหาย ทาใหเ้ ปน็ ผูไ้ ร้ที่อยู่อาศัย - สตั ว์เล้ียงล้มตาย และสูญหาย - พ้นื ที่ทากนิ และพชื ผลทางการเกษตรเสียหาย - เส้นทางคมนาคมถูกตัดขาด สาธารณูปโภคตา่ ง ๆ ใช้การไมไ่ ด้ - เสียงบประมาณในการรักษาการเจบ็ ปว่ ย - เสยี งบประมาณในการฟ้นื ฟูความเป็นอยู่ หรืออพยพโยกย้ายทีอ่ ยูอ่ าศยั ผลกระทบดา้ นสขุ ภาพอนามัย - ระบบสาธารณูปโภคเสียหาย อาจเกิดการระบาดของโรคตา่ ง ๆ - เกิดการบาดเจ็บ ป่วยไข้ ทพุ พลภาพ - ผูป้ ระสบภยั มปี ัญหาสขุ ภาพจติ หวาดวิตก เครยี ด ซมึ เศร้า ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ภู้ ัยธรรมชาติ 2 - 170

กจิ กรรมที่ 4.2 จากรปู จงอธบิ ายลักษณะการเกดิ ดินโคลนถล่มในลักษณะไหนพร้อมอธบิ าย เกดิ ลักษณะ การรว่ งหล่น คือการท่ชี ้ินส่วนของมวล ดินหรือหนิ แตกออกจากชน้ิ สว่ นหลกั แลว้ รว่ งหลน่ หรอื กล้ิง ลงมาตามแนวลาดท่ีมีความชันสูงโดยอาจมีนา้ หรือไม่มีนา้ เข้ามาเกี่ยวข้องก็ได้ ดินหรือหินท่พี ังทลายลงมาจะกองสะสม อยู่บริเวณเชิงเขาหรือหน้าผานน้ั เองถ้าเปน็ หน้าผาหินและ ตะกอนทต่ี กลงมาสว่ นมากเป็นหิน เรียกว่า หนิ รว่ ง หนิ หลน่ เกดิ ลักษณะ การลื่นไถล เป็นการเคลอ่ื นตวั ของ มวลดินหรือหินผ่านแนวระนาบท่ีมคี วามแขง็ แรงนอ้ ยทสี่ ุด โดยอตั ราการเคล่อื นตวั อยู่ในชว่ ง 0.06 เมตรต่อนาที ถึง 0.3 เมตรต่อนาที การเกิดดินถล่มชนดิ นี้มนี ้าเขา้ มาเก่ยี วข้องเสมอ เกดิ ลักษณะ การไหลของเศษซากดินทรายและเศษ ต้นไมต้ ะกอนที่ไหลลงมาจะมีหลายขนาดปะปนกนั ท้ังตะกอน ดิน หนิ และซากตน้ ไม้ มักเกดิ ขึ้นตามทางนา้ เดิมทมี่ ีอยู่แลว้ หรอื บนรอ่ งเล็ก ๆ บนลาดเขา ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ภู้ ัยธรรมชาติ 2 - 171

กิจกรรมท่ี 4.3 .......... 1. มฝี นตกหนกั ถงึ หนักมากตลอดทง้ั วัน ..... ..... 2. นกจะบนิ ตา่ ผง้ึ จะหายไปจากแปลงดอกไม้ .......... 3. มีกง่ิ ไม้หรอื ท่อนไมไ้ หลมากบั กระแสนา้ ..... ..... 4. พน้ื ทีใ่ กลช้ ายลุ่มแม่น้าเจ้าพระยา .......... 5. สีของนา้ มีสขี นุ่ มากกวา่ ปกติ เปล่ียนเป็นเหมืองสดี นิ ภเู ขา ..... ..... 6. การปลกู พืชหลากหลายชนดิ .......... 7. เกิดช่องทางเดนิ นา้ แยกข้นึ ใหมห่ รอื หายไปจากเดมิ อยา่ งรวดเรว็ .......... 8. เกิดรอยแตกบนบนภเู ขา หรือซอกหิน .......... 9. มเี สยี งดัง ออ้ื อึง ผิดปกตดิ งั มาจากภูเขาและลาห้วย ..... ..... 10. กบจะรอ้ งดงั และนานกว่าปกตสิ ุนัขจะหอนหรอื ครางและกระวนกระวาย สตั วท์ อ่ี ยูใ่ ตด้ ินออกจากรูหนีขึ้นทส่ี ูง .......... 11. ท่ลี าดเชิงเขาท่ีมกี ารขุดหรือถม .......... 12. พืน้ ที่สงู ชันไม่มพี ชื ปกคลุม .......... 13. พืน้ ที่ลาดเชงิ เขาหรอื บรเิ วณท่ีลุ่มใกล้เชิงเขามีโอกาสเกิดดนิ ถลม่ สงู .......... 14. อยบู่ นเนนิ หน้าหุบเขาและเคยมโี คลนถลม่ มาก่อน .......... 15. มีน้าป่าไหลหลากและน้าท่วมบ่อยกจิ กรรมท่ี 4.4 สรปุ ความเสยี หายของการเหตกุ ารณด์ ินโคลนถล่ม 1. 22 พฤษภาคม 2547 บา้ นสบโขง อาเภอสบเมย จงั หวัดแม่ฮอ่ งสอน ผปู้ ระสบภัย400 คน 120 ครวั เรอื น บ้านเรือนเสยี หาย 100 หลัง 2. 3 สิงหาคม 2554 บ้านปทู่ า ปดิ ทบั บ้านเรือนเสียหายทง้ั หลงั 1 หลงั และเสียหายบางส่วน 9 หลังมีผู้เสียชวี ิต 9 ราย ผไู้ ดร้ บั บาดเจบ็ 12 คน ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ภู้ ยั ธรรมชาติ 2 - 172

3. 9 ตลุ าคม 2549 ตาบลแมง่ อน อาเภอฝาง จงั หวัดเชียงใหมม่ ผี ู้เสียชวี ติ 8 รายบ้านเรอื นเสยี หายรวม 29 หลงักจิ กรรมที่ 4.5 ......(3)..... 1. ติดต่อขอรับความชว่ ยเหลือและฟนื้ ฟจู ากบคุ คลหรอื หนว่ ยงานท่เี กี่ยวข้อง ......(3)..... 2. ทาความสะอาดทาลายซากสัตว์ที่ล้มตาย พร้อมท้ังจัดการเก็บฝังเพื่อป้องกัน โรคระบาด ......(1)..... 3. ติดตามสถานการณ์และข่าวการพยากรณ์อากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียง ท้องถ่ิน ......(2)..... 4. ตัง้ สติ แลว้ รวบรวมอปุ กรณ์ฉกุ เฉนิ ท่จี าเปน็ ตอ้ งใชเ้ มื่อประสบเหตุ ......(1)..... 5. แจ้งสถานการณเ์ จ้าหนา้ ทท่ี เ่ี กี่ยวขอ้ ง ผู้นาชมุ ขนใหท้ ราบเพือ่ แจ้งเหตุ ......(3)..... 6. ติดตามสถานการณ์และข่าวการพยากรณ์อากาศทางสถานีวิทยุหอกระจาย เสียงทอ้ งถน่ิ เพอ่ื ป้องกันการเกิดเหตซุ า้ ......(1)..... 7. จดั เตรียมอาหาร น้าดื่ม ยารักษาโรค และอปุ กรณฉ์ ุกเฉนิ ท่จี าเปน็ ตอ้ งใช้ เม่ือประสบเหตุ ......(2)..... 8. ทาการอพยพออกจากพ้ืนท่ีเสย่ี ง หรืออยู่ในบริเวณท่ปี ลอดภัย ......(1)..... 9. แจง้ สถานการณ์ทเี่ กิดขน้ึ ใหก้ บั เจ้าหนา้ ที่ หรอื ผ้นู าชมุ ขนใหท้ ราบโดยเรว็ ......(2)..... 10. แจง้ เตือนภัยใหผ้ ูท้ มี่ ีความเสี่ยงประสบเหตุรายอน่ื ๆ ไดท้ ราบอยา่ งทัว่ ถงึ ......(1)..... 11. ซักซ้อมแผนการอพยพ การช่วยเหลอื และฟ้ืนฟผู ู้ประสบภัยแผ่นดนิ ถลม่ ......(1)..... 12. จัดเวรยามเพอ่ื เดินตรวจตาดูสถานการณร์ อบหมู่บา้ นเพื่อสงั เกตสิ่งผิดปกติ ......(1)..... 13. ตรวจสอบอปุ กรณ์แจง้ เตอื นภัยให้อยใู่ นสภาพที่พร้อมใช้งานอยเู่ สมอ ......(1)..... 14. สงั เกตและเฝา้ ระวงั น้าและดิน ......(1)..... 15. สังเกตลักษณะบริเวณโดยรอบทตี่ ั้งของชุมชนและบริเวณท่ีเส่ียงภยั จาก แผ่นดินถล่ม ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ูภ้ ัยธรรมชาติ 2 - 173

แนวตอบกิจกรรมการเรียนรู้หน่วยที่ 5 ไฟป่ากิจกรรมท่ี 5.1 ไฟป่า คือ ไฟที่เกิดจากสาเหตุอันใดก็ตาม แล้วเกิดการลุกลามไปได้โดยอิสระปราศจากการควบคุมทง้ั น้ไี ม่วา่ จะเกิดขึ้นตามปา่ ธรรมชาติหรอื สวนปา่ กต็ ามกจิ กรรมที่ 5.2 ให้ชมวดิ ที ัศน์เกีย่ วกบั สาเหตุ และผลกระทบที่เกิดจากไฟปา่ จากเว็บไซต์https://www.youtube.com เรอ่ื ง การป้องกนั ภยั ไฟป่า 1/1 และเรอื่ ง การป้องกันภัยไฟปา่ 2/2 สรปุ สาระสาคญั - จากสรุปเนือ้ หาจากการ ชมวิดิทศั น์ - ผลกระทบท่ีเกิดจากไฟป่าได้แก่ ต่อ สังคมพืช ดิน ทรัพยากรน้า สัตว์ป่าและสิง่ มีชีวติ เล็ก ๆ ต่อชวี ติ และทรพั ยส์ นิ ของมนุษย์ และสภาวะอากาศกจิ กรรมที่ 5.3 ชนิดของไฟป่า แบ่งเปน็ 3 ชนิด คอื ไฟใตด้ ิน ไฟผิวดนิ และไฟเรอื นยอด ฤดกู าลเกดิ ไฟปา่ ในแถบเอเชีย - ตน้ เดอื นตุลาคมเป็นหนา้ แล้งของอินโดนเี ซยี - ประเทศไทย มักจะเกิดไฟปา่ ในช่วงฤดูร้อน แบ่งตามภูมิภาค ดงั น้ี ภาคเหนือ มกั จะเกดิ ในชว่ งระหวา่ งเดือนเมษายน-พฤษภาคม ของทกุ ปี ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มักจะเกิดในช่างระหว่างเดือนพฤศจิกายน - พฤษภาคมของทกุ ปี ภาคกลาง ภาคตะวันออก และภาคใต้ มักจะเกิดในช่วงระหว่างเดือนมีนาคม -พฤษภาคมของทุกปีกิจกรรมที่ 5.4 สรปุ ข่าวเหตุการณไ์ ฟป่าในประเทศไทย ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ู้ภัยธรรมชาติ 2 - 174

กจิ กรรมท่ี 5.5 สรุปข้อมลู และสาเหตุการเกดิ ไฟป่าในแถบทวีปเอเชยีกิจกรรมท่ี 5.6 กอ่ นเกิดไฟปา่ กา้ จัดวัชพชื ท่ีติดไฟได้ง่าย ทา้ แนวกนั ไฟโดยการถางป่าใหพ้ ้นจากทางเดนิ ในระยะ 5 เมตรเพื่อป้องกันการติดต่อลุกลามของไฟ เมอื่ พบเหน็ กองไฟที่มีบุคคลเผาท้ิงไวก้ ็รีบดับเสีย หรอื เมื่อเห็นไฟไหม้กร็ ีบท้าการดับกอ่ นที่จะท้าใหเ้ กิดการลกุ ไหมม้ ากขึน้ ขณะเกดิ ไฟปา่ ตีไฟท่ีลุกไหม้ตามบริเวณหัวไฟให้เช้ือเพลิงกระจาย แล้วตีขนานกับไฟป่าที่ก้าลังจะเริ่มลุกลาม ฯลฯ หลังเกิดไฟป่า ตรวจดูบริเวณที่ยังมีไฟคุกรุ่น เม่ือพบแล้วจัดการดับให้สนิท ค้นหาและช่วยเหลือคน สัตว์ท่ไี ด้รบั บาดเจ็บ ใหค้ วามรแู้ กป่ ระชาชนให้ร้เู ร่อื งวธิ ีการป้องกันไฟปา่ ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ู้ภยั ธรรมชาติ 2 - 175

แนวตอบกิจกรรมการเรยี นรู้หน่วยที่ 6 หมอกควันกิจกรรมท่ี 6.1 อธบิ ายสาเหตุของการเกดิ หมอกควัน สาเหตขุ องการเกดิ หมอกควนั ได้แก่ 1) ไฟป่า ท้ังท่ีเกิดตามธรรมชาติและเกิดจากมนุษย์ การเผาไหม้เศษไม้ เศษใบไม้เศษวชั พชื ปริมาณมาก ทาให้เกิดเปน็ หมอกควันปกคลมุ อยู่ในบริเวณที่เกิดไฟป่าและพน้ื ทีใ่ กล้เคียงเม่อื มกี ารพัดพาของกระแสลมจะทาใหห้ มอกควันกระจายตัวไปยังพ้นื ทอี่ นื่ ๆ 2) การเผาเศษวัชพืชวัสดุทางการเกษตร และวัชพืชริมทาง เกษตรกรมักจะเผาเศษวัสดุทางการเกษตรในหน้าแล้งเพ่ือเตรียมพื้นท่ีสาหรับทาการเกษตรในฤดูฝน จังหวัดท่ีมีการทาการเกษตรมาก จงึ มีปรมิ าณของฝ่นุ ละอองในอากาศสงู ในชว่ งฤดแู ล้ง 3) การเผาขยะจากชุมชน ซึ่งก่อให้เกิดปัญหามลพิษทางอากาศ เช่น ฝุ่นละอองเขมา่ ควัน กา๊ ซ และไอระเหย ซ่งึ มผี ลกระทบตอ่ สุขภาพ 4) การคมนาคมขนส่ง สารมลพิษมาจากการเผาไหม้ท่ีเกิดขึ้นภายในเคร่ืองยนต์ได้แก่ สารประกอบไฮโดรคาร์บอน เช่น ออกซิแดนท์ สารอะโรมาติกไฮโดรคาร์บอน เขม่ากา๊ ซไนตรกิ ออกไซด์ ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ รวมทง้ั ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ 5) ควันจากโรงงานอุตสาหกรรม ก่อให้เกิดส่ิงเจือปนในอากาศ สารมลพิษทางอากาศทเี่ กิดจากโรงงานอุตสาหกรรมส่วนมาก ไดแ้ ก่ ฝนุ่ ละออง เขม่า ควนั กา๊ ซซลั เฟอร์ไดออกไซด์กา๊ ซคาร์บอนมอนอกไซด์ ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ กา๊ ซไนโตรเจนออกไซด์ และกา๊ ซพิษอืน่ ๆกจิ กรรมท่ี 6.2 อธบิ ายปัจจัยท่ที าให้ปัญหาหมอกควันมคี วามรุนแรงย่ิงขนึ้ ปัจจัยที่ 1 การเผาที่เกิดข้ึนภายในประเทศ ท้ังในกรณีของไฟป่า และการเผาเพื่อการเกษตร การเผาวชั พืชรมิ ทาง และการเผาขยะมูลฝอยในชมุ ชน ปจั จยั ที่ 2 การเผาที่เกิดรอบ ๆ ประเทศ ซงึ่ ทาใหเ้ กิดปญั หาหมอกควันข้ามแดน ปัจจัยท่ี 3 สภาพภูมิอากาศ ความกดอากาศสูง ไม่มีลมพัดผ่านของลม อากาศไม่สามารถลอยตัวสงู ขึ้นได้ ทาให้หมอกควันลอยปกคลมุ ในพนื้ ที่ยาวนานกว่าวนั ท่ีมอี ากาศแจ่มใสหรือมีลมพดั ผ่าน ปัจจัยท่ี 4 สภาพภูมิประเทศที่มีภูเขาล้อมรอบ พื้นที่แอ่งกระทะ หรือพื้นที่ปิดระหว่างหบุ เขา ทาให้หมอกควนั ไมส่ ามารถแพร่กระจายไปแหลง่ อื่นได้ ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ภู้ ัยธรรมชาติ 2 - 176

กจิ กรรมท่ี 6.3 บอกผลกระทบดา้ นสุขภาพท่ีเกดิ จากหมอกควัน 1) ระบบตา เกิดอาการระคายเคอื งตา ตาแดง แสบตา ตาอกั แสบ 2) ระบบผวิ หนงั ระคายเคอื งผิวหนัง เกิดผื่นคนั ผิวหนงั 3) ระบบทางเดินหายใจ เกิดอาการระคายเคืองเย่ือบุจมูก แสบจมูก ไอมีเสมหะ แน่นหน้าอก หายใจมีเสียงหวีด หายใจถี่ และทาให้เกิดโรคหอบหืด หลอดลมอักเสบท้ังแบบเฉยี บพลนั และเร้อื รงั ปอดอักเสบ ถุงลมโป่งพอง 4) ระบบหลอดเลือดและหัวใจ เกิดอาการแน่นหน้าอก เจ็บหน้าอก หายใจถี่เมอื่ ยลา้ ส่นั ผิดปกติ ทาใหเ้ กิดโรคหวั ใจเต้นผิดจังหวะ หวั ใจล้มเหลว กล้ามเน้อื หัวใจตาย เสน้ เลือดในสมองตีบได้กิจกรรมที่ 6.4 อธบิ ายสถานการ์หมอกควนั ในชมุ ชนของท่าน ประเด็นที่ 1 ชุมชนของท่าน (หมู่บ้าน ตาบล อาเภอ หรือจังหวัด) เคยเผชิญปัญหาจากหมอกควนั หรอื ไม่ อย่างไร ประเดน็ ท่ี 2 หมอกควนั ในชมุ ชนของท่านเกิดจากสาเหตุอะไร ประเดน็ ท่ี 3 ท่านปฏิบตั ิอย่างไรเม่ือเผชิญกับหมอกควนั ในชมุ ชนของทา่ น - ดแู ลตนเอง หลีกเล่ียงการออกกาลงั กายและการทางานหนักทต่ี ้องออกแรงมากในบริเวณหมอกควัน หากจาเป็นต้องอยู่ในบริเวณทีมีหมอกควันควรสวมแว่นตา เพ่ือป้องกันการระคายเคืองตา และควรใชห้ น้ากากอนามัยปดิ ปากและจมกู - หากมีบุคคลท่ีเป็นกลุ่มเสี่ยง เด็กเล็ก คนชรา และผู้ป่วยในครอบครัว ให้การดูแลอย่างใกล้ชิดและหมั่นสังเกตอาการของผู้ท่ีเป็นกลุ่มเส่ียง หากพบอาการผิดปกติ ควรรีบพบแพทย์รวมทัง้ ควรเตรยี มยาและอปุ กรณ์ท่จี าเป็นใหพ้ รอ้ ม - ดูแลบา้ นเรอื น เชน่ ติดระบบกรองอากาศในบ้าน หากทีพ่ กั อาศยั ไม่มรี ะบบระบายอากาศหรือระบบปรับอากาศ ต้องปิดประตูหน้าต่างไม่ให้ควันไฟหรือหมอกควันเข้ามาในอาคารปลกู พชื คลมุ หนา้ ดนิ ในพนื้ ทโ่ี ล่งบริเวณบา้ น งดการรองรับนา้ ฝนไวใ้ ชอ้ ปุ โภคชวั่ คราว - การดูแลชุมชน ไม่ให้มีการเผาวัสดุทุกชนิดและการประกอบกิจกรรมที่ก่อให้เกิดหมอกควนั เผาขยะมลู ฝอย เผาหญ้า เผาตอซงั ข้าว เป็นตน้ ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ู้ภยั ธรรมชาติ 2 - 177

กจิ กรรมที่ 6.5 ท่านจะเตรยี มความพรอ้ มในการรับสถานการณน์ หมอกควันในชุมชนอย่างไร - ทุกคนในชุมชนร่วมมือกัน เลิก ลด หลีกเล่ียงการเผาหรือการทากิจกรรมท่ีกอ่ ใหเ้ กิดฝุ่นควันเพมิ่ ขึ้น - ใหค้ วามรแู้ กบ่ ุคคลในชมุ ชนเรือ่ งปญั หาหมอกควัน - ทุกคนมสี ว่ นรว่ มในการเกบ็ ใบไม้กิ่งไมเ้ พอื่ ทาปยุ๋ หมกั แทนการเผา - พยายามลดจานวนขยะ เมอ่ื มขี ยะในครัวเรอื นอาจใช้วิธแี ยกขยะอยา่ งถกู วธิ ี - ดูแลท่ีดินของตัวเองอย่างสม่าเสมอ เช่น มีการแผ้วถางไม่ให้รก และปลูกต้นไม้เพ่อื ป้องกนั มใิ ห้มีการเผาเกดิ ขน้ึ - ปลกู ตน้ ไม้ใหญ่และไม้พุ่มรวมทงั้ ไม้ในรม่ เพิ่มมากข้ึน ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ูภ้ ัยธรรมชาติ 2 - 178

แนวตอบกิจกรรมการเรยี นรู้หน่วยที่ 7 แผน่ ดนิ ไหวกิจกรรมที่ 7.1 1. แผ่นดินไหว เป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติซ่ึงเกิดจากการเคลื่อนตัวโดยฉับพลันของเปลือกโลก การเกิดแผ่นดินไหวส่วนใหญ่มักเกิดขึ้นตรงบริเวณขอบของแผ่นเปลือกโลกการสัน่ สะเทอื นของแผน่ ดินท่ีรสู้ ึกได้ ณ บรเิ วณใดบรเิ วณหนงึ่ บนผวิ โลก 2. แผน่ ดินไหวเปน็ ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติทม่ี สี าเหตุของการเกดิ 2 ลักษณะ คือ 2.1 กระบวนการเปล่ียนแปลงตามธรรมชาติ เช่น การเคล่ือนที่ของแผ่นเปลือกโลกภูเขาไฟระเบดิ การยบุ ตัวหรือพงั ทะลายของโพรงใตด้ ิน และการสน่ั สะเทอื นจากคลืน่ มหาสมุทร 2.2 การกระทาของมนุษย์ ทาให้เกิดแผ่นดินไหวได้ทั้งทางตรงและทางอ้อม เช่นการทาเหมือง การสร้างอ่างเก็บน้าหรือการสร้างเขื่อนใกล้รอยเล่ือน การทางานของเคร่ืองจักรกลการจราจร และการเก็บขยะนิวเคลียร์ไว้ใต้ดิน การทดลองระเบิดปรมาณู การระเบิดพ้ืนที่เพ่ือสารวจวางแผนก่อนสร้างเข่อื น เปน็ ต้นกจิ กรรมที่ 7.2 ปัจจยั ทเี่ ก่ียวขอ้ งกบั ระดับความเสยี หายจากแผ่นดนิ ไหว ประกอบดว้ ย 1) แหล่งกำเนิดแผ่นดินไหว ที่เกิดในแนวของแผ่นดินไหวโลก โดยเฉพาะบริเวณท่ีมีการชนกันของแผ่นเปลือกโลก หรือแนวรอยเลื่อนที่มีความยาวมาก ๆ จะมีศักยภาพทาให้เกิดแผน่ ดนิ ไหวขนาดใหญ่ 2) ควำมลึกของจุดศูนย์เกิดแผ่นดินไหว ซึ่งมีจุดศูนย์เกิดแผ่นดินไหวไม่ลึกมากหรือผิวดินจะก่อให้เกิดความรุนแรงในระดับที่มากกว่าการเกิดแผ่นดินไหวท่ีมีจุดศูนย์เกิดแผ่นดินไหวท่ลี ึกมากกวา่ 3) ขนำด (Magnitude) หมายถึง จานวนหรือปริมาณของพลังงานท่ีถูกปล่อยออกมาจากศูนย์กลางแผ่นดินไหวแต่ละครั้งในรูปแบบของการสั่นสะเทือน คิดค้นโดย ชาลส์ ฟรานซิสริกเตอร์ และในประเทศไทยนิยมใช้หน่วยวัดขนาดแผน่ ดนิ ไหว คือ “ริกเตอร”์ 4) ระยะทำง โดยปกติแผ่นดินไหวท่ีมีขนาดเท่ากันแต่ระยะทางต่างกัน ระยะทางใกล้กวา่ ย่อมมีความ สั่นสะเทอื นของพื้นดนิ มากกวา่ มีศักยภาพของภัยมาก ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ูภ้ ยั ธรรมชาติ 2 - 179

5) สภำพทำงธรณีวิทยำ ก่อให้เกิดความเสียหายจากความสั่นสะเทือน บริเวณที่มีการดูดซับพลังงานการสั่นสะเทือนได้มากหรือมีค่าการลดทอนพลังงานมากจะได้รับความเสียหายน้อย เช่น ในพ้ืนท่ีท่ีเป็นหินแข็ง แต่ในบริเวณที่เป็นดินอ่อนจะช่วยขยายการสั่นสะเทือนของพน้ื ดินได้มากกวา่ เดิมจะไดร้ ับความเสียหายจะเพิม่ มากข้นึ ดว้ ย 6) ควำมแข็งแรงของอำคำร อาคารท่ีสร้างได้มาตรฐานมั่นคงแข็งแรง มีการออกแบบและก่อสร้างให้ต้านแผ่นดินไหว จะ สามารถทนต่อแรงสั่นสะเทือนได้ดี เมื่อเกิดแผ่นดินไหวจะเพิ่มความปลอดภยั ใหก้ บั ผู้อยู่อาศัยได้ในระดับหนงึ่ 2. ใหผ้ เู้ รยี นบอกผลกระทบท่ีเกดิ จากแผ่นดนิ ไหว มาอย่างนอ้ ย 5 ข้อ - ทาให้เกิดพ้ืนดินแตกแยก เส้นทางการคมนาคมเสียหายและถูกตัดขาดถนนและทางรถไฟบดิ เบี้ยวโค้งงอ เกิดภเู ขาไฟระเบิด อาคารสิง่ กอ่ สรา้ งพังทลาย - เกิดความสูญเสียในชีวิตและทรัพย์สินรวมถึงทางเศรษฐกิจ เช่น การส่ือสารโทรคมนาคมขาดช่วง ระบบคอมพิวเตอร์ขัดข้องการคมนาคมทั้งทางบก ทางน้า และทางอากาศหยดุ ชะงัก - ในกรณีที่แผ่นดินไหวมีความรุนแรงมากอาจทาให้อาคาร สิ่งปลูกสร้างถล่ม และมีผเู้ สยี ชวี ิตได้ - หากเกิดแผ่นดินไหวขึ้นใต้ท้องทะเลแรงสั่นสะเทือนอาจจะทาให้เกิดเป็นคลื่นยักษ์ขนาดใหญ่ ท่เี รียกวา่ “สึนามิ” (Tsunami) ซึง่ ก่อให้เกดิ ความเสยี หายได้กจิ กรรมท่ี 7.3 …. /… 1. แผ่นดินไหวเกดิ จากการเคลอ่ื นตัวโดยฉับพลันของแผ่นเปลือกโลกสว่ นใหญ่มัก เกิดขึน้ บรเิ วณขอบของแผน่ เปลอื กโลก …… 2. การเกิดแผ่นดินไหวมีสาเหตุจากการเปล่ยี นแปลงทางธรรมชาติเท่านน้ั …. /… 3. รอยเลือ่ น คอื รอยร้าวของหินใตพ้ น้ื โลก …. /… 4. รอยเลอ่ื นมีพลงั เป็น รอยเลื่อนทีม่ โี อกาสเกิดแผ่นดินไหว …… 5. แผน่ ดนิ ไหวท้องถิน่ มีศูนย์กลางแผน่ ดินไหวทร่ี ะดบั ความลึก 100 กโิ ลเมตรขึน้ ไป …. /… 6. วงแหวนแห่งไฟ เป็นบริเวณที่มีอัตราการเกิดแผ่นดนิ ไหวมากท่ีสุดในโลก …… 7. ขนาดของแผ่นดนิ ไหวมขี นาดตั้งแต่ 1.0 – 10.0 ตามมาตรารกิ เตอร์ ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ู้ภัยธรรมชาติ 2 - 180

… /… 8. ระดบั ความรนุ แรงของแผ่นดินไหวใช้หนว่ ยวัดที่เรยี กว่า “เมอคัลล”ี่... /... 9. ปจั จัยทีก่ ่อให้เกดิ ความเสยี หายจากแผ่นดนิ ไหว ประกอบดว้ ย ขนาด ความลึก ของจดุ ศนู ย์เกิดแผน่ ดินไหว ความรนุ แรง และระยะทาง… /… 10. เม่อื เกดิ แผ่นดินไหวแลว้ ตอ้ งระวังไม่เข้าใกลอ้ าคารหรือสิ่งก่อสร้างท่ีได้รับ ความเสยี หายแต่ยังไม่พงั ลงมา เน่ืองจากจะมแี ผ่นดินไหวตามเกดิ ข้ึนแตจ่ ะมี ขนาดที่เล็กกวา่กิจกรรมที่ 7.4 ขนาดตามมาตราริกเตอร์ การรับรู้ และลกั ษณะทีป่ รากฎของการเกิดแผ่นดนิ ไหวริกเตอร์ การรับรู้ ลกั ษณะท่ีปรากฏ1.0 - 2.9 เล็กนอ้ ย ผคู้ นเรมิ่ รู้สึกถึงการมาของคล่ืน มีอาการวิงเวียนเพยี งเล็กน้อย3.0 – 3.9 เล็กนอ้ ย ผู้คนทีอ่ ยูใ่ นอาคารรสู้ กึ เหมือนมีอะไรมาเขยา่ อาคารใหส้ ่ันสะเทอื น4.0 – 4.9 ปานกลาง ผทู้ ีอ่ าศัยอยู่ทั้งภายในอาคารและนอกอาคารรู้สึกถึงการ5.0 – 5.9 รุนแรง สัน่ สะเทอื น วตั ถุห้อยแขวนแกวง่ ไกว เครอ่ื งเรือนและวตั ถุมีการเคล่ือนท่ี6.0 – 6.9 รุนแรงมาก อาคารเร่ิมเสียหาย พังทลาย7.0 ข้นึ ไป รนุ แรงมาก เกิดการส่ันสะเทือนอย่างมากมาย ส่งผลทาใหอ้ าคารและ มาก สง่ิ กอ่ สร้างต่าง ๆ เสยี หายอย่างรนุ แรง แผ่นดนิ แยก วัตถุบนพ้นื ถูก เหว่ียงกระเดน็กิจกรรมท่ี 7.5 ศึกษาสถานการณ์แผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นในทวีปเอเซีย จากส่ือต่าง ๆ เช่น หนังสือพิมพ์วารสาร อินเตอร์เน็ต เป็นต้น แล้วอธิบายสถานการณ์การเกิดแผ่นดินไหวและผลกระทบ มา 1สถานการณ์ -สรุปสำระสำคญั ของข่ำวเหตุกำรณก์ ำรเกิดแผ่นดนิ ไหวท่เี กิดขนึ้ ในทวีปเอเซยี - ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ภู้ ัยธรรมชาติ 2 - 181

กจิ กรรมท่ี 7.6 1. บอกการเตรียมความพร้อมรับมือกับภยั แผ่นดนิ ไหว มาอย่างน้อย 5 ข้อ - สร้างอาคารบ้านเรือนให้เป็นไปตามกฎเกณฑ์ที่กาหนด สาหรับพ้ืนที่เสี่ยงภัยแผน่ ดินไหว - ตรวจสอบสภาพของอาคารท่ีอยู่อาศัย และเครื่องใช้ภายในบ้านทาการยึดเครื่องเรอื นทอ่ี าจกอ่ ใหเ้ กิดอนั ตราย เชน่ ตแู้ ละช้ันหนังสอื กับฝาบ้านหรือเสา - ให้สมาชิกในครอบครัวมีความรู้ในเรื่องการปฐมพยาบาลเบ้ืองต้นและวิธีการเพอ่ื ความปลอดภยั เช่น การปิดวาล์วกา๊ ซหงุ ตม้ ท่อน้าประปา สะพานไฟ การใชเ้ คร่ืองมอื ดับเพลิง - จัดเตรียมส่ิงต่อไปนี้ไว้ใกลต้ ัว เช่น วิทยุ ไฟฉาย ถ่านไฟฉาย อปุ กรณด์ บั เพลิง น้าด่ืมอาหารแหง้ ยารกั ษาโรคและอุปกรณก์ ารปฐมพยาบาล - ไม่ควรวางส่ิงของที่มีน้าหนักมากไว้ในที่สูง และควรผูกยึดเคร่ืองใช้ เครื่องเรือนครุภณั ฑ์สานักงานกับพนื้ หรือฝาผนงั ใหแ้ นน่ หนา 2. บอกขอ้ ควรปฏบิ ัติขณะเกิดแผน่ ดินไหว มาอย่างน้อย 5 ขอ้ - มุดใต้โต๊ะ เก้าอ้ี พิงผนังด้านใน แล้วอยู่น่ิงๆ ถ้าไม่มีโต๊ะ ใช้แขนปิดหน้า ปิดศีรษะหมอบตรงมุมห้อง อยู่ให้ห่าง กระจก หน้าต่าง และเลี่ยงบริเวณที่สิ่งของหล่นใส่ หรือล้มทับ เช่นโคมไฟ ตู้ - ถ้ายังนอนอยู่ ให้อยู่บนเตียง ใช้หมอนปิดบังศีรษะ หลีกเล่ียงบริเวณที่สิ่งของหล่นใส่อย่บู รเิ วณท่ีปลอดภยั - ใช้ช่องประตูเป็นที่หลบภัยถ้าอยู่ใกล้ให้อยู่ในอาคารจนกว่าการส่ันสะเทือนหยุดจึงออกไปภายนอกบรเิ วณท่ปี ลอดภัยอนั ตรายส่วนใหญ่เกดิ จากสงิ่ ของหล่นใส่ - อย่าใช้ลิฟต์ขณะมีการส่ันไหวถ้าอยู่ในลิฟต์กดทุกปุ่มและออกจากลิฟต์ทันทีบริเวณใกล้ลิฟต์จะเปน็ สว่ นท่ีแขง็ แรงของอาคารเหมาะแกก่ ารหลบและหมอบ - อย่าใช้เทียน ไม้ขีดไฟ หรือสิ่งที่ทาให้เกิดเปลวหรือประกายไฟ เพราะอาจมีแก๊สรั่วอยู่บริเวณน้นั ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ูภ้ ัยธรรมชาติ 2 - 182

3. บอกวธิ ปี ฏิบัติหลังจากเกิดแผ่นดนิ ไหว มาอยา่ งน้อย 5 ขอ้ - ปดิ สวติ ซ์ไฟฟา้ วาลว์ กา๊ ซหงุ ต้ม ประปา และห้ามจดุ ไมข้ ีดไฟจนกว่าจะไดต้ รวจสอบการรวั่ ของกา๊ ซหรือนา้ มนั เชอื้ เพลิงแลว้ - ส้ารวจผู้ได้รับบาดเจ็บ จัดการปฐมพยาบาลเบ้ืองต้น หากมีผู้ได้รับบาดเจ็บหา้ มเคลื่อนยา้ ยผบู้ าดเจ็บสาหสั ยกเว้นกรณตี ้องหลกี เลี่ยงสถานทท่ี ไ่ี ม่ปลอดภยั - ตรวจการช้ารุดของท่อน้าทุกประเภท ท้ังท่อประปา ท่อน้าโสโครก และสายไฟฟา้ ท่อแก๊ส ถา้ แกส๊ ร่ัวให้ปิดวาล์วถังแก๊ส ยกสะพานไฟ อย่าจดุ ไม้ขดี ไฟหรือก่อไฟจนกว่าจะแนใ่ จว่าไม่มแี กส๊ ร่ัว - ส้ารวจความเสียหายของบ้าน/อาคารเพ่ือความปลอดภยั กอ่ นจะเขา้ ไปภายในบา้ น/อาคาร - อพยพออกจากอาคารทีไ่ ด้รับความเสียหาย และเตรียมพร้อมรับการเกิดแผ่นดินไหวระลอกตอ่ ไป ตดิ ตามข่าว สถานการณ์ การเตือนภยั และคา้ แนะน้าตา่ ง ๆ เพื่อความปลอดภัย - หลีกเล่ียงการขับข่ียวดยานในถนนและเข้าใกล้อาคารท่ีได้รับความเสียหาย ยกเว้นกรณีฉกุ เฉนิ เพื่อไม่ให้กดี ขวางการปฏบิ ตั ิงานของเจ้าหน้าที่ ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ภู้ ัยธรรมชาติ 2 - 183

แนวตอบกิจกรรมการเรียนรู้หน่วยท่ี 8 สึนามิ..ภยั ร้ายท่ีน่ากลัวกจิ กรรมที่ 8 1. สึนามิ (tsunami) หมายถึง คล่ืนซึ่งเคล่ือนตัวในมหาสมุทรด้วยความเร็วสูงมากและมีพลังรุนแรง สามารถเคลื่อนที่ไปได้เป็นระยะทางไกล ๆ เม่ือเคลื่อนท่ีเข้าสู่บริเวณชายฝั่งจะทาให้เกิดเป็นคลื่นขนาดใหญ่มากก่อให้เกิดความเสียหายอย่างใหญ่หลวงต่อชีวิตและทรัพย์สินของผู้คนท่ีอาศัยอยู่ตามบริเวณชายฝั่ง คลืน่ ชนิดน้ีจึงแตกต่างจากคลืน่ ธรรมดาทีเ่ กดิ จากแรงลมพัดผ่านเหนือพน้ื ผิวน้าในท้องทะเล 2. การเกิดคลื่นสึนามิส่วนใหญ่จะมีสาเหตุมาจากการเกิดแผ่นดินไหวอย่างรุนแรงใต้พ้ืนท้องมหาสมุทร แต่ถ้ามีสาเหตุอ่ืนที่ทาให้เกิดคลื่นขนาดใหญ่ในท้องทะเลโดยมิใช่จากการกระทาของลมพายุแลว้ กถ็ ือเป็นคลื่นสึนามไิ ด้เช่นกนั 3. สัญญาณบอกเหตกุ อ่ นเกดิ สนึ ามิ มดี ังน้ี - เกิดแผ่นดินไหว รู้สึกถึงแรงสั่นสะเทือนของแผ่นดินและสิ่งท่ีอยู่รอบตัว หรือได้รับแจ้งข่าวแผ่นดนิ ไหวจากสื่อตา่ ง ๆ สันนิษฐานไวก้ ่อนเลยวา่ อาจจะเกดิ สนึ ามิตามมา - สันคลื่นเป็นกาแพงขนาดใหญ่ มองเห็นสันคลื่นเป็นกาแพงขนาดใหญ่ ระลอกคล่ืนก่อตัวเปน็ กาแพงขนาดใหญ่ - ระดับนา้ ทะเลลดลงอย่างผดิ ปกติ 4. ประเทศท่ีได้รับความเสียหายจากการเกิดสึนามิ ในปี พ.ศ. 2547 ประกอบด้วยอินโดนีเซีย มาเลเซีย ไทย พม่า อินเดีย บังกลาเทศ ศรีลังกา มัลดีฟส์ โซมาเลีย แทนซาเนีย และเคนยา 5. ประเทศไทยได้รับความเสียหายจากสึนามิ ใน 6 จังหวัดภาคใต้ท่ีมีพื้นที่อยู่ติดกับชายฝ่งั ทะเลอนั ดามนั คือ ภเู กต็ พงั งา ระนอง กระบี่ ตรัง และสตูล โดยเฉพาะทีจ่ งั หวดั พงั งา กระบี่และภูเก็ต ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ูภ้ ยั ธรรมชาติ 2 - 184

6. ผลกระทบที่เกดิ จากสึนามิ ได้แก่ 1) อันตรายตอ่ บคุ คล 2) อันตรายตอ่ ทรัพยส์ ิน 3) ความเสยี หายท่เี กดิ ข้นึ ในด้านต่างๆ เช่น ความเสียหายด้านชีวิตและทรัพย์สิน ความเสียหายด้านเศรษฐกจิ 7. วธิ กี ารระวงั ภัยจากสนึ ามิ มดี ังนี้ 1) เม่ือได้รับฟังประกาศจากทางราชการเก่ียวกับการเกิดแผ่นดินไหวบริเวณทะเลอันดามัน ใหเ้ ตรยี มรับสถานการณท์ ่อี าจจะเกดิ คลืน่ สึนามติ ามมาได้ โดยด่วน 2) สงั เกตปรากฏการณ์ของชายฝ่ัง หากทะเลมกี ารลดของระดบั นา้ ลงมาก หลงั การเกิดแผ่นดินไหวให้สันนิษฐานว่าอาจเกิดคลื่นสึนามิตามมาได้ ให้อพยพ คนในครอบครัว สัตว์เล้ียง ให้อย่หู า่ งจากชายฝงั่ มากๆและอยใู่ นทีด่ อนหรอื นา้ ท่วมไม่ถึง 3) ตดิ ตามการเสนอขา่ วของทางราชการอยา่ งใกล้ชิดและต่อเนอื่ ง 4) หากท่พี ักอาศยั อยู่ใกลช้ ายหาด ควรจัดทาเขอื่ น กาแพง ปลกู ต้นไม้ วางวสั ดุ ลดแรงปะทะของนา้ ทะเล และก่อสร้างทพ่ี กั อาศัยใหม้ ัน่ คงแข็งแรง ในบริเวณย่านทม่ี คี วามเส่ียงภัยในเร่ืองคลืน่ สึนามิ 5) หลกี เล่ียงการก่อสรา้ งใกลช้ ายฝ่ังในยา่ นทมี่ ีความเสี่ยงสูง 8. จงบอกวธิ กี ารปฏิบัตติ นขณะเกดิ เหตกุ ารณ์ สึนามิ 1) ในกรณีท่ีได้รับการเตือนภัยว่าจะเกิดคล่ืนสึนามิ ให้ต้ังสติให้ดี และปฏิบัติตามขั้นตอนท่ีได้รับการอบรมมา ควรเตรียมอาหารแห้ง น้าด่ืม ยา เวชภัณฑ์ เอกสารสาคัญและเงินสดจานวนหน่ึงติดตัวไปด้วย ให้อพยพขึ้นไปยังที่เนินสูงน้าท่วมไม่ถึงหรือใช้เส้นทางที่ทางราชการกาหนดไวใ้ ห้ 2) เมื่อเห็นน้าทะเลลดลงอย่างผิดปกติ อย่าลงไปในชายหาด เพราะหากเกิดคลื่นเคล่ือนตัวเข้ามาจะไม่สามารถวิ่งหลบหนีคลื่นได้ทัน ควรรีบออกให้ห่างจากบริเวณฝ่ังชายทะเลให้มากท่สี ุด 3) ผู้ทเี่ ดนิ เรอื อยู่ในทะเล เมื่อไดย้ นิ การเตอื นภัยหา้ มนาเรอื เขา้ มาบรเิ วณชายฝ่ังเป็นอันขาด ถ้าอยู่ในท่าเรือหรืออ่าวให้รีบนาเรือออกไปกลางทะเลห่างจากชายฝั่ง เพราะคลื่นสึนามิที่อยู่ไกลชายฝง่ั มาก ๆ จะมีขนาดเล็ก ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ู้ภยั ธรรมชาติ 2 - 185

9. จงบอกวิธีการปฏบิ ัตติ นหลังเกดิ เหตกุ ารณ์ สนึ ามิ 1) สารวจดูตนเองและคนท่ีใกล้ชิดว่ามีใครได้รับบาดเจ็บหรือเป็นอันตรายหรือไม่ถ้ามีควรรบี ปฐมพยาบาลและนาสง่ โรงพยาบาลโดยด่วน 2) หลังจากคลื่นสึนามิพัดเข้าสู่ชายฝั่ง เมื่อเหตุการณ์จะสงบลง สิ่งที่ควรระวัง คือการเกิดแผ่นดินไหวเบา ๆ หรือท่ีเรียกว่า อาฟเตอร์ช็อก (aftershock) ตามมา และหากเกิดอาฟเตอรช์ ็อกข้ึนไม่ควรออกจากตัวอาคารบ้านเรือน ไม่ควรยนื ใกล้หนา้ ตา่ ง ประตู เพราะกระจกอาจจะแตก ทาใหไ้ ดร้ บั อนั ตรายได้ 3) สารวจความเสียหายของอาคารบ้านเรอื น สิง่ ก่อสร้างตา่ ง ๆ 4) คอยฟังประกาศจากทางราชการ หากให้มีการอพยพออกนอกพ้ืนท่ี ควรหยิบเอกสารสาคัญและทรพั ยส์ นิ มีคา่ แล้วออกจากบริเวณดังกล่าวไปอยูใ่ นเขตปลอดภยั ต่อไป 10. กรณีทีเ่ กดิ สนึ ามิจะขอประสานความช่วยเหลอื และแจ้งขา่ วจากหนว่ ยงาน ดังนี้ 1) ศนู ยเ์ ตือนภยั พิบัติแหง่ ชาติ สายดว่ น โทร: 192 2) กรมการปอ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัย สายดว่ นตลอด 24 ชั่วโมง โทร: 1784 3) กรมอุตนุ ยิ มวิทยา สายด่วน โทร: 1182 4) สถาบันการแพทยฉ์ ุกเฉินแหง่ ชาติ กระทรวงสาธารณสุข ฉุกเฉิน โทร : 1669 ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ูภ้ ยั ธรรมชาติ 2 - 186

แนวตอบกิจกรรมการเรียนรู้หนว่ ยที่ 9 บคุ ลากรและหนว่ ยงานทีเ่ กยี่ วข้องฯกจิ กรรมท่ี 9.1 1. ถ้าเหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในหมูบ้านของท่านเองบุคคลที่สามารถให้ความช่วยเหลือในเบือ้ งตน้ ได้แก่ - กานนั ผใู้ หญบ่ า้ น - นายกองค์การบรหิ ารสว่ นตาบล - นายกเทศมนตรีเทศบาลตาบล 2. ถา้ เหตุการณ์เกดิ หมบู่ า้ นอืน่ ในจงั หวดั ของท่าน บคุ คลทส่ี ามารถใหค้ วามชว่ ยเหลือได้ ได้แก่ - นายอาเภอ - ผวู้ ่าราชการจังหวัด - นายกองคก์ ารบรหิ ารสว่ นจงั หวัด - ผอู้ านวยการศูนยป์ อ้ งกนั และบรรเทาสาธารณภัยจงั หวัดกจิ กรรมท่ี 9.2 1) ศนู ย์เตอื นภยั พบิ ัติแห่งชาติ สายด่วน โทร: 192 2) กรมการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภัย สายด่วนตลอด 24 ชว่ั โมง โทร: 1784 3) กรมอตุ ุนยิ มวิทยา สายด่วน โทร: 1182 4) สถาบนั การแพทยฉ์ ุกเฉินแห่งชาติ กระทรวงสาธารณสขุ ฉุกเฉนิ โทร : 1669 5) กรมอุทยานแหง่ ชาติสตั ว์ปา่ และพันธพ์ุ ชื กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม ชดุ วชิ าการเรยี นรสู้ ้ภู ัยธรรมชาติ 2 - 187

บรรณานกุ รมกิจการ พรหมมา. (2551). การป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยจากน้าป่า แผ่นดินถล่มและน้า ท่วมซ้าซากในเขตภาคเหนือตอนล่างของประเทศไทย. กรุงเทพฯ : สานักงาน คณะกรรมการวจิ ยั แห่งชาติ.กรมทรัพยากรธรณี. (2546). คู่มือการป้องกันธรณีพิบัติภัยจากดินถล่มและบัญชีรายชื่อหมู่บ้าน เสีย่ งภยั ดนิ ถลม่ ภาคเหนอื . กรุงเทพฯ : กรมทรพั ยากรธรณ.ี----------. (2547). 112 ปี กรมทรัพยากรธรณี “กา้ วทไี่ ม่หยดุ ยัง้ มุ่งม่นั เพ่ือประชาชน”. กรงุ เทพฯ.กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย. (ม.ป.ป.). ป้องกันและบรรเทาสาธารณ ภัยเชียงใหม่ประกาศวาระภัยหนาว หมอกควัน ไฟป่าและภัยแล้งของจังหวัด (ออนไลน์). สืบค้นจาก http://www.disaster.go.th/dpm/index.php [ 20 มีนาคม 2553]กรมสง่ เสรมิ การปกครองส่วนท้องถิ่น. (ม.ป.ป.). มาตรการป้องกันและบรรเทาสาธารณภยั (ออนไลน)์ . สบื คน้ จาก: http://www.dla.go.th/work/e_book/eb1/std210550/6/5.pdf [15 กันยายน 2559].กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสุข. (ม.ป.ป). ภยั สุขภาพจากภาวะหมอกควัน (ออนไลน์). สืบคน้ จาก http://hia.anamai.moph.go.th/main.php?filename=hia_poster_1 [12 กนั ยายน 2559].กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สตั ว์ป่าและพันธุ์พืช. (2546). สถติ กิ ารเกดิ ไฟปา่ ,แผนทแ่ี สดงจดุ ท่ตี รวจพบ ความร้อน(Hotspot Maps. (ออนไลน์). สืบค้นจาก : http://www.dnp.go.th/forestfire/2546/firestatistic%20Th.hmt [20 สงิ หาคม 2559].--------- . ( 2547). ประกาศกาหนดเขตควบคุมไฟปา่ . (ออนไลน์). สบื ค้นจาก : http://www.dnp.go.th//forestfire/2547/fire%20protect%20Th.hmt [20 กนั ยายน 2559]. ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ภู้ ัยธรรมชาติ 2 - 188

กรมอุตนุ ยิ มวิทยา. (ม.ป.ป.). หนังสืออตุ นุ ิยมวทิ ยา(วาตภัย). (ออนไลน์). สืบคน้ จาก : http:// www.tmd.go.th/info/info.php?FileID=72 [12 กันยายน 2559].กองประเมินผลกระทบต่อสขุ ภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (ม.ป.ป). คาแนะนาในการ ปฎบิ ัติตัวและดแู ลสขุ ภาพ ในสถานการณ์ปัญหาหมอกควนั (ออนไลน)์ . สืบคน้ จาก : http://hia.anamai.moph.go.th/download/Serveillance/Danger/fog3.pdf [12 กนั ยายน 2559].กฤษดา เกิดดี. (2553). รทู้ นั ภัยพิบตั ิ : คมู่ ือความปลอดภัยสาหรับดแู ลตนเองและครอบครวั . กรุงเทพฯ : วงกลม.ขา่ วไทยพีบเี อส 30 ตุลาคม2555. เปิดเทคนิคการต้ังชื่อพายุ และการแบ่งประเภทของพายุ. (ออนไลน)์ . สืบคน้ จาก : http://news.thaipbs.or.th/content/122156 [14 กนั ยายน 2559].คลังปญั ญาไทย. โคลนถล่ม. (ออนไลน)์ . สืบค้นจาก http://www.panyathai.go.th [20 มนี าคม 2553]โครงการพฒั นาการจดั การภยั พิบตั ิ ภาคประชาชน. (2550). ดินถลม่ (ภัยพิบตั )ิ . (ออนไลน)์ . สบื คน้ จาก http://www.siamvoluter.com [21 มนี าคม 2559 ].โครงการวิจัยไทย มูลนธิ ิส่งเสรมิ สนั ตวิ ิถี. (2551). สรปุ ประเด็นสาคัญ: ผลกระทบของพายุ ไซโคลนนารก์ สิ ทีม่ ตี ่อประชาชนในพม่า (ออนไลน์). สืบค้นจาก : www.volunteerspirit.org/files/u1/peaceway.doc [10 ตุลาคม 2559].จรัญธร บุญญานุภาพ. (2551). ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์กบั การจัดการภัยพบิ ตั จิ ากแผน่ ดนิ ถลม่ ในประเทศไทย. วารสารเกษตรนเรศวร.จงรักษ์ วัชรนิ ทรร์ ัตน์ และ สานักงานคณะกรรมการวิจยั แหง่ ชาต.ิ (2550) การศึกษาศกั ยภาพลุ่ม น้าเพื่อจดั ทาแผนปอ้ งกนั และฟื้นฟใู นการบรรเทาความเสียหายพ้ืนท่ปี ระสบภยั นา้ ท่วมฉับพลนั และดนิ ถล่ม : กรณศี ึกษาพ้ืนที่ลมุ่ นา้ ห้วยนา้ รดิ อาเภอท่าปลา จงั หวดั อุตรดิตถ.์ กรุงเทพฯ : สานักงานคณะกรรมการวจิ ัยแหง่ ชาติ.จิระ ปรงั เขยี ว. กรมปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั และ มหาวิทยาลยั เชียงใหม่. (2551). การประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศภมู ิศาสตร์ในการวิเคราะหแ์ ละวางแผนจดั การพ้ืนท่ี เส่ยี งภยั ดนิ ถลม่ ในอาเภอฝาง จงั หวัดเชียงใหม่. กรงุ เทพฯ. ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ู้ภยั ธรรมชาติ 2 - 189

ชติ ชยั อนนั ตเศรษฐ์. (ม.ป.ป.). ปญั หาดนิ ถล่มในจังหวดั เชยี งใหม่และภาคเหนอื ตอนบน. (ออนไลน์). สืบคน้ จาก http://www.cendru.eng.cmu.ac.th/web/4-2.htm. [2 มนี าคม 2559].ธวชั ชยั ติงสัญชลี และ สานักงานกองทุนสนับสนุนการวจิ ัย. (2546). โครงการวจิ ัย การพฒั นา แผนหลักการจดั การภยั ธรรมชาติที่เก่ยี วข้องกบั นา้ : นา้ ท่วม น้าแล้ง และแผ่นดนิ ถล่ม : รายงานฉบับสมบูรณ์. กรงุ เทพฯ : สานกั งานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.บัญชา ธนบญุ สมบัติ. (2548). รบั มอื \"ธรณีพิบัต\"ิ .กรงุ เทพฯ :รว่ มด้วยช่วยกนั .มีนา ม.โอวรารนิ ท์. (2557). คู่มอื เอาตวั รอดจาก 16 ภยั พบิ ตั ิ. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พ์พิมพด์ ี.----------. รบั มอื “ธรณพี ิบัตภิ ยั ”.กรงุ เทพฯ : ร่วมด้วยชว่ ยกนั , 2548.บญุ ชยั งามวิทย์โรจน.์ (2551). ปัจจัยเสยี่ งและวถิ ชี วี ิตของชุมชนในพ้ืนที่ เส่ยี งภยั ดินถลม่ และน้า ท่วม-ดนิ ถลม่ ศึกษาเฉพาะกรณีชมุ ชนในพืน้ ท่ีลมุ่ นา้ ปิงตอนบน : รายงานการศึกษา วจิ ัย. กรงุ เทพฯ : สานกั วิจัยพัฒนาและอุทกวิทยา.มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม่ และกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย. (2553) การประยกุ ตใ์ ชร้ ะบบ สารสนเทศภูมศิ าสตร์ : เพือ่ การวิเคราะห์และวางแผนจดั การพ้ืนที่เส่ยี งภยั ดนิ ถล่ม กรณศี กึ ษาอาเภอ ลบั แล อาเภอท่าปลา และอาเภอเมือง จงั หวดั อุตรดติ ถ์. กรงุ เทพฯ : กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย.มีนา ม.โอวรารินท์. (2557). คู่มือเอาตัวรอดจาก 16 ภัยพบิ ัต.ิ กรุงเทพฯ : โรงพิมพพ์ มิ พด์ .ี----------. (ม.ป.ป.). พายุหมนุ เขตร้อน. (ออนไลน์). สบื ค้นจาก : http://www.lesa.biz/earth/ atmosphere/phenomenon/tropical-storm [13 กนั ยายน 2559].ศูนย์ขอ้ มูลข่าวสารอาเซียน กรมประชาสมั พนั ธ.์ (2559). การแกไ้ ขปัญหาหมอกควันภายใตค้ วาม ตกลงอาเซียนวา่ ดว้ ยมลพษิ จากหมอกควันขา้ มแดน (ออนไลน)์ . สืบคน้ จาก http://www.aseanthai.net/ewt_news.php?nid=5864&filename=index [12 กนั ยายน 2559]ศนู ย์ขอ้ มูลภัยพบิ ัติภาคประชาชน. (ม.ป.ป.). สถติ ิพายหุ มนุ เขตร้อนและมกี าลังรุนแรงทีเ่ ขา้ สู่ ประเทศไทย (ออนไลน์). สืบค้นจาก : http://www.disasterthailand.org/สถติ พิ ายุ หมุนเขตรอ้ นและมีกาลังรุนแรงทเี่ ข้าสปู่ ระเทศไทย. [13กันยายน 2559].ศูนยป์ อ้ งกันภยั พิบัตภิ าคประชาชน. (ม.ป.ป.). ข้อมลู เหตกุ ารณ์ดินโคลนถลม่ ท่ีผ่านมา. (ออนไลน์) สบื คน้ จาก : http://www.disasterthailand.org. [4 เมษายน 2559]. ชดุ วชิ าการเรียนรสู้ ภู้ ัยธรรมชาติ 2 - 190