63-เอกสารวัสดุสารนิเทศ

หนว่ ยท่ี 3 เร่อื ง ทรัพยากรสารนิเทศ วชิ าห้องสมดุ 1 (ง21241) ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 1 สอนโดย ครชู ณัญธิดา เสสตะญาติ กลุ่มสาระการเรยี นร้กู ารงานอาชีพ โรงเรยี นสตรวี ดั อปั สรสวรรค์

หนว่ ยท่ี เร่อื ง วสั ดสุ ารนเิ ทศห้องสมดุ 3 ความหมายของวสั ดุสารนเิ ทศ “วัสดุสารนิเทศ” วัสดุที่ใช้บันทึกข่าวสาร ความรู้ต่าง ๆ ที่มีประโยชน์ ต่อการเสริมสร้างสติปัญญา อารมณ์และจิตใจของมนุษย์ เพื่อการอ่านและการศึกษา ค้นคว้าทุกรูปแบบ ทุกสาขาวิชา ซึ่งห้องสมุดจัดหามาและจัดเก็บรวบรวมเอาไว้เพื่อให้ บรกิ ารแกผ่ ใู้ ช้ในห้องสมดุ ประเภทวสั ดสุ ารนเิ ทศ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คอื 1. วสั ดุตพี มิ พ์ (Printed Materials) 2. วสั ดไุ มต่ พี มิ พ์ (Nonprinted Materials) 1.1 หนงั สือ (Book) 2.1 โสตทัศนวสั ดุ (Audio Visual Materials) 1.2 วารสาร นิตยสารและหนังสอื พมิ พ์ 2.2 วสั ดอุ เิ ลก็ ทรอนิกส์ (Electronic Materials) (Journals Magazines and Newspapers) 1.3 จลุ สาร (Phamplet) 1.4 กฤตภาค (Clipping)

2 1. วสั ดตุ พี มิ พ์ (Printed Materials) วสั ดุตพี มิ พ์ (Printed Materials) คอื วสั ดุสารนเิ ทศประเภทแผ่นกระดาษ ท่ีใช้สำหรบั การบันทกึ ข้อมูล ข่าวสารและความรตู้ ่าง ๆ ประกอบด้วย 1.1 หนงั สอื (Book) คอื สงิ่ พมิ พท์ จ่ี ัดทำเปน็ รปู เลม่ ถาวร เป็นแหล่งความรทู้ ีใ่ ช้ศกึ ษาค้นควา้ แบง่ ได้ 2 ประเภท ดังน้ี 1.1.1 หนังสือสารคดี (Non-Fiction Books) 1) หนังสือตำราวิชาการหรอื แบบเรียน (Textbooks) เปน็ หนงั สือทใ่ี ช้สำหรบั การเรยี นการสอน ตามรายละเอียดเนื้อหาวชิ า ทก่ี ำหนดไวใ้ นหลักสตู ร 2) หนังสืออ่านประกอบ (External Readings) เป็นหนังสือทใ่ี ช้อ่านประกอบในรายวิชาต่าง ๆ เพื่อให้ผเู้ รยี น มคี วามรู้ท่กี ว้างขวางขึ้น

1 เรื่อง วัสดตุ พี ิมพ์ 3 3) หนังสอื ความรทู้ ั่วไป (General Readings) เป็นหนงั สือท่ีนำเสนอเรือ่ งราวทั่ว ๆ ไปหรือ เก่ยี วกบั เร่ืองใด เรอื่ งหนงึ่ สำหรับผู้ที่สนใจอ่านเพ่ือศึกษาหาความรู้ 4) หนังสืออา้ งอิง (Reference Books) เปน็ หนงั สือทเ่ี ขยี นโดยผทู้ รงคุณวุฒสิ าขาใดสาขาหนงึ่ เพือ่ ใหผ้ ูใ้ ช้ ไดศ้ กึ ษาค้นคว้าหาคำตอบทตี่ ้องการโดยไม่จำเปน็ ต้องอา่ นทง้ั เล่ม หรอื ทง้ั ชุด เช่น หนงั สือสารานกุ รม พจนานุกรม หนังสือรายปี เปน็ ต้น 5) ปรญิ ญานพิ นธห์ รอื วิทยานิพนธ์ (Thesis or Dissertations) เป็นหนงั สอื สาขาวชิ าตา่ ง ๆ ที่ นสิ ติ นกั ศึกษาระดบั บัณฑติ ศึกษา (ปริญญาโทขึน้ ไป) เรยี บเรียงข้นึ เพือ่ ใช้เปน็ สว่ นหน่ึงของ การศึกษาตามหลักสูตร 6) หนังสือคู่มือครู หลักสตู ร โครงการสอน แผนการสอน และค่มู ือสถาบันการศกึ ษาต่าง ๆ เปน็ หนังสือที่ จัดทำขนึ้ เฉพาะ จะจดั แยกจากหนังสือประเภทอน่ื ๆ

1 เรื่อง วสั ดตุ พี ิมพ์ 4 1.1.2 หนงั สอื บันเทิงคดี (Fiction Books) เป็นหนงั สือท่ีเขยี นขึน้ เพอื่ ความบนั เทิงแกผ่ ้อู ่าน อาจจะ สอดแทรกความรูแ้ ละข้อคดิ ต่าง ๆ ไว้ด้วย แบ่งออกเปน็ 1) หนงั สือนวนยิ าย (Fictions) เป็นหนังสอื ที่มกี ลวิธใี นการดำเนินเรื่องทนี่ ่าสนใจ และผูกเป็นเร่ืองราว ตอ่ เนอ่ื ง เนอื้ เรื่องยาวจะแบง่ ออกเปน็ ตอน ๆ บางเร่อื งอาจมี หลายเล่มจบหรือหลายภาค 2) หนงั สือเร่อื งส้ัน (Short Story) เปน็ หนังสอื ที่จะมีลักษณะคล้ายกับนวนิยาย แตจ่ ะมเี นอ้ื เร่ืองส้ัน ๆ ตวั ละครไม่มาก มจี ุดสำคญั (ไคลแมกซ์) เพียงจุดเดยี ว หนังสือเร่ืองส้ันสว่ นมากจะรวม หลายเรอื่ งเรียกวา่ รวมเร่ืองส้ัน (Short Story Collection) 3) หนงั สือสำหรับเด็กและเยาวชน (Baby Books) เปน็ หนังสอื ท่เี ขียนขึน้ สำหรับเด็กและเยาวชน ใช้ภาษาง่าย ๆ อาจสอดแทรกขอ้ คดิ หรือคำสัง่ สอนต่าง ๆ ส่วนมากจะเปน็ แนวคิด หรอื จนิ ตนาการทเี่ หนือธรรมชาติ

1 เร่ือง วัสดตุ ีพมิ พ์ 5 1.2 วารสาร นิตยสารและหนังสอื พมิ พ์ (Journals Magazines and Newspapers) เปน็ หนังสอื ประเภทสิ่งพิมพ์ต่อเนื่อง ทีม่ กี ำหนดออกตามวาระทีแ่ นน่ อน เช่น รายวัน รายสัปดาห์ รายปกั ษ์ ฯลฯ โดยมี วตั ถุประสงค์เพอื่ นำเสนอขา่ วสาร ความรทู้ ที่ นั สมัย หรือความเคลือ่ นไหว ใหมๆ่ ส่งิ พิมพ์ประเภทนป้ี ระกอบดว้ ย 1.2.1 วารสาร (Periodicals or Journals) เปน็ สิ่งพมิ พท์ มี่ ีรายละเอียดเนื้อหาเนน้ หนกั ทางด้านวิชาการ และสาระความร้ตู ่าง ๆ 1.2.2 นติ ยสาร (Magazines) เป็นส่งิ พมิ พต์ ่อเนื่องประเภทหน่งึ ท่ีมเี นือ้ หา มงุ่ เน้นทางด้านบันเทงิ และประเภทเกรด็ ความรู้ 1.2.3 หนังสอื พิมพ์ (Newspapers) เปน็ ส่ิงพมิ พท์ ่มี ุง่ เนน้ ในเรอ่ื งการนำเสนอข่าวสาร ความเคล่ือนไหว ของเหตุการณ์ตา่ ง ๆ ทเี่ กดิ ขน้ึ ในปัจจุบัน โดยส่วนใหญ่ จะมีกำหนดออกเป็นรายวัน บางฉบบั เปน็ รายสัปดาห์ หนงั สือพมิ พ์ นอกจากจะเสนอขา่ วสารต่าง ๆ แล้ว ยงั นำเสนอบทความ บทวเิ คราะห์วจิ ารณ์ สาระความรูแ้ ละความบนั เทิงท่ีทนั สมยั อีกดว้ ย

1 เรื่อง วสั ดตุ ีพมิ พ์ 6 1.3 จุลสาร (Phamplet) เป็นสงิ่ พมิ พท์ รี่ ปู เล่มกะทดั รดั ส่วนใหญ่จะมีความหนาไมเ่ กิน 60 หนา้ จัดพมิ พข์ ้ึนโดย หนว่ ยงานต่าง ๆ เพอ่ื มุ่งเสนอความรู้ เฉพาะเรือ่ งหรอื สาขาวิชาตา่ ง ๆ 1.4 กฤตภาค (Clipping) หมายถึง ขา่ วสาร ความรู้ รูปภาพ หรอื บทความต่าง ๆ ทตี่ ัดจากหนงั สือพิมพ์หรือส่งิ พมิ พต์ ่าง ๆ แล้วนำมาผนกึ ไวบ้ นกระดาษ โดยระบุแหลง่ ท่มี าของสารน้ัน แล้วจดั เก็บรวบรวมไว้ทแ่ี ฟ้ม หรือวัสดุอื่น ๆ ท่ี เหมาะสมแก่การจัดเก็บและการใช้บริการ

7 2. วสั ดไุ มต่ พี มิ พ์ (Nonprinted Materials) วสั ดไุ มต่ พี มิ พ์ (Nonprinted Materials) เป็นวัสดุสารนเิ ทศรปู แบบอ่ืน ๆ ทไ่ี ม่ได้พิมพใ์ นรูปกระดาษแตใ่ ช้สำหรบั การบันทกึ ขอ้ มูล ขา่ วสาร ความรตู้ า่ ง ๆ วัสดุ ประเภทน้ปี ระกอบดว้ ย 2.1 โสตทัศนวัสดุ (Audio Visual Materials) เป็นสือ่ ที่ให้ขอ้ มูล ความรู้ ขา่ วสารแก่ผู้ใชโ้ ดยผ่านประสาทสัมผสั ทางหู ทางตา ไดแ้ ก่ 2.1.1 แผ่นเสียง (Phonodiscs) และเทปบนั ทกึ เสยี ง (Phonotapes) เป็นวสั ดุท่ีใหข้ า่ วสาร ความรู้ และ ความบันเทิงตา่ ง ๆ ในรปู ของเสียง เช่น บทเพลง สุนทรพจน์ ปาฐกถา คำบรรยายเน้ือหารายวิชาตา่ ง ๆ ฯลฯ 2.1.2 ภาพยนตร์ (Motion pictures or Films) เป็นส่ือที่ให้ความรูข้ า่ วสาร ตลอดจนความบันเทงิ ทง้ั ภาพและเสียง ทำให้การเสนอเรื่องราวนา่ สนใจมากย่งิ ขน้ึ

2 เรื่อง วสั ดุไมต่ พี ิมพ์ 8 2.1.3 เทปวีดทิ ศั นแ์ ละแผน่ วดี ทิ ัศน์ (Videotapes and Videodiscs) เป็นส่อื ทใี่ ห้ความรแู้ ละความบันเทงิ โดยใชภ้ าพและเสยี ง 2.1.4 รปู ภาพ (Pictures) เป็นการนำเสนอข้อมูลเพอ่ื ให้เข้าใจเร่ืองราวต่าง ๆ ชดั เจนยิ่งขึน้ โดยใช้รปู ภาพ ซง่ึ อาจเปน็ ภาพวาด ภาพเขียน ภาพถา่ ยหรือภาพพิมพ์ก็ได้ 2.1.5 แผนทแ่ี ละลูกโลก (Maps and Globes) เปน็ วสั ดสุ ารนิเทศท่ีน าเสนอขอ้ มูลความรโู้ ดยการแสดง เขตพืน้ ท่ี หรอื พน้ื ผวิ โลกในดา้ นกายภาพ เช่น การแสดงเขตการปกครองเศรษฐกจิ ฯลฯ 2.1.6 ภาพเลอื่ น และภาพน่งิ (Filmstrips and Slides) เป็นสอ่ื ที่นำเสนอข้อมลู ประเภทภาพโปรง่ แสง ถ่ายบนฟลิ ์ม ลักษณะของภาพนิ่งจะปรากฏที่ละภาพ สว่ นภาพเลื่อนจะเป็นภาพตอ่ เนือ่ ง

2 เรือ่ ง วสั ดุไมต่ พี มิ พ์ 9 2.1.7 แผนภมู ิ (Charts) เปน็ สอ่ื ทนี่ าเสนอข้อมลู ประเภทสัญลกั ษณ์ ตวั เลข ตัวหนงั สือ และลายเส้น ท่ี แสดงความสัมพันธ์เช่ือมโยงของเร่ืองตา่ ง ๆ แผนภูมมิ หี ลายประเภท ไดแ้ ก่ แผนภูมภิ าพ แผนภูมติ าราง แผนภูมแิ ท่ง ฯลฯ 2.1.8 แผน่ โปร่งใส (Transparencies) เป็นสื่อทีน่ ำเสนอข้อมูลลงบนแผ่นพลาสติกใส เวลาใชจ้ ะต้องใช้ ประกอบกบั เคร่อื งฉายภาพข้ามศรีษะ (Overhead Projectors) 2.1.9 หุ่นจำลอง (Models) เปน็ วสั ดุทที่ ำจำลองขึน้ แทนของจริง อาจมีขนาดเท่าเดมิ หรือยอ่ ใหม้ ีขนาดเล็กลง หรือขยายใหญก่ วา่ ของจริงก็ได้ 2.1.10 ของจริงและของตัวอย่าง (Reals and Specimens) เปน็ สอ่ื ทนี่ ำเสนอข้อมูลตามสภาพจริง หรอื ตามธรรมชาติของสิ่งนน้ั ๆ สำหรบั ของตวั อยา่ ง หมายถึง การนำของจรงิ มาเปน็ เพียงตัวอยา่ ง เช่น แสตมป์ เหรียญโบราณ แมลงตา่ ง ๆ ฯลฯ

2 เร่อื ง วัสดุไมต่ ีพมิ พ์ 10 2.2 วสั ดุอิเล็กทรอนกิ ส์ (Electronic Materials) เปน็ วสั ดุทจ่ี ดั เก็บสารนิเทศในรปู ของสญั ญาณอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ต้องมเี คร่ืองแปลงสัญญาณอเิ ล็กทรอนิกส์ ให้เปน็ สัญญาณภาพและเสียง วสั ดุอิเล็กทรอนิกส์ แบง่ ออกได้ ดงั นี้ 2.2.1 ซดี ีรอม (CD-ROM = Compact Disc Read 2.2.5 หนังสือพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์ Only Memory) (Electronic newspapers หรอื E-newspapers) 2.2.2 แผน่ วีดิทศั นร์ ะบบดิจติ อล 2.2.6 ฐานขอ้ มูล (Database) (DVD = Digital Versatile Disc) 2.2.7 ไปรษณีย์อิเลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Mail หรือ E-Mail) 2.2.3 หนงั สืออิเล็กทรอนิกส์ (Electronic books หรือ E-books) 2.2.4 วารสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (Electronic journals 2.2.8 เคเบิลทีวี (Cable Television) หรอื E-Journals)