Sahkar Uday Issue 2 Telugu

సంవత్్సరం-1 , సంచిక-2, మే 2023, సర్వ్ సహకార్, సర్వ్ సహకార్ సహకార్ ఉదయ్ PACS కంప్్యయూటరీకరణ భారతదశే ంలో సహకార ఉద్్యమాన్ని వేగవంతం చేయడం

విషయసూచిక సర్వ్ సహకార్, సర్వ్ సహకార్ PACS కంప్్యయూటరీకరణ భారతదేశంలో సహకార సహకార్ ఉద్్యమాన్ని వేగవంతం చయే డం ఉదయ్ కేంద్ర్ సహకారం మరయి ు హోోం వ్్యవహారాల మే 2023, సంచిక-2, సంవత్్సరం-1 మంత్రి శ్రీ అమిత్ షా గారు ప్ధర్ ాన మంత్ిర శ్ీర నరంే ద్ర్ సంపాదక మండలి (ముఖ్్య సంపాదకుడు) మోడీ గారితో కలిసి సహకార ఉద్్యమాన్ని సమం సంతోష్ కుమార్ శుక్్ాల ల చేసారు... పేజీ నం 05 సంపాదకుడు రోహిత్ కుమార్ పేజీ నం 9 పజే ీ నం 10 సహాయ సంపాదకుడు అంక్ అంజలీదీప్ ఉత్్త రాఖండ్ MPACS కంప్్యయూటరీకరణ ‘దదీ ీ కేఫ్‌లు’తో ముద్్రరా మొదట పూర్్తతి చేసని ది యోజన అద్్భభుతమైైన� సభ్్యయులు విజయం మాధవి ఎంవి. ప్ద్ర ాన్ రాష్్టరర్ ంలోని మొత్త్ తం 670 మల్టీపర్్పస్ PACS (ఎంపఏీ సఎీ స్)ల కంప్్యయూటరీకరణ ప్క్ర ్ర్యి ను పూర్్తతి మహళి ల సాధికారత మరయి ు స్్వవావలంబన ఉంటే వివకే ్ సక్్ససేనా చేసిన దేశంలోనే మొదటి రాష్్టర్ర ంగా ఉత్్త రాఖండ్ తప్్ప ఏ దశే మైై�నా అభివృద్్ధి చెందదు. జాతీయ హతి ంే ద్ర్ ప్తర్ ాప్ సంి గ్ అవతరించిింద.ి ఇది ప్్రరా థమిక వ్్యవసాయ రుణ పంచాయితీ రాజ్ దని ోత్్సవ వడే ుకల్లో ‘దీదీ కేఫ్’ సంఘాల (PACS) యొక్్క జాతీయ PACS గురించి ప్సర్్తా విించడం ద్్వవారా ప్ధర్ ానమంత్రి నరేంద్్ర రషీద్ ఆలం కంప్్యయూటరీకరణ ప్చ్ర ారంలో ఒక భాగం, ఇది కంే ద్్ర మోదీ ఈ విషయాన్ని హై�లై ై�ైట్ చయే డంతో, ఈ సహకార మంత్రిత్్వ శాఖ ద్్వవారా ప్్రరా రంభిించబడింది లక్ష్యాన్ని నెరవరే ్్చచుకోవడానికి చాలా రాష్ట్రా లు ఏదై�ైనా సూచనలకు లేదా మరియు 2021లో ప్ధర్ ాన మంత్రి నరంే ద్ర్ మోడీ గారచి ే తమను తాము కలుపుకున్్ననాయి. ప్త్ర ిస్్పపందనలకు దయచసే ి ఇక్్కడ ప్్రరా రంభిించబడింద.ి సంప్దర్ ంి చండ:ి పేజీ నం 13 పేజీ నం 15 [email protected] పాడి పరిశ్్రమ భారతదశే ం ప్పర్ ంచానికి జాయిింట్ జనరల్ మనే ేజర్ గమ్్యయం అవుతుంది (సహకార అభివృద్్ధిధ ) IFFCO సదన్, C-1, జిల్్ాల ల కేంద్రర్ ం, సాకేత్ ప్లే స్, న్్యయూఢిల్లీ 110017 మీరు ఇక్్కడ కూడా మమ్్మల్ని సంప్దర్ ంి చవచ్్చచు: Iffco.coop పజే ీ నం 18 IFFCO_PR నానో యూరియాతో 14.5% పెరిగిన పంట దిగుబడి Iffco_coop నానో ఎరువు త్్వరలో భారతదశే ాన్ని పేజీ నం 24 స్్వవావలంబనగా మారుస్్తతుుంది Publisher: Indian Farmers చరె కు రైతై� ుకు IFFCO బయో-డకీ ంపోజర్ Fertiliser Cooperative Ltd. పేజీ నం 27 ప్్రరోత్్ససాహం భారతదశే వ్్యవవసాయ ఆదాయాన్ని రెట్్టటిింపు చేస్్తతుుంది Printer: Royal Press మంత్ిరత్్వ శాఖ సహారా Okhla, New Delhi. పటె ్టు్టబడది ారుల డబ్్బబు వివరాలను ఖరారు చేస్్తతోోంది 2 Sahkar Uday May, 2023 పజే ీ నం 30 చతె ్త్ కాల్చివయే డంకు భారతదశే ం యొక్్క ప్భ్ర ావవంతమైనై� మరయి ు పర్్యయావరణ అనుకూల ప్తర్ ్్యయామ్్ననాయం

సందేశం సంపాదకుల కలం నుండి సహకార్ ఉదయ్ మొదటి సంపాదకయీ ం మా పాఠకుల వద్ద్ నుండి అపారమై�నై మద్ద్తు మరయి ు ప్్రరోత్్ససాహాన్ని పొందింద.ి మేము మరింత ప్భర్ ావవంతమైైన� కథనాలు, ముఖ్్యమైనై� పరిణామాలు, ఇతర సంబంధతి సంఘటనలను మీతో పంచుకోవడానికి ప్్రరేరణ పొందామాని సవినయంగా తలె ియజేస్తూ , మరయి ు మమే ు ఇప్పుడు సహకార్ ఉదయ్ రెండవ సంపాదకయీ ాన్ని అందిస్్తతున్్ననాము. ‘అందరి కోసం ఒక్్కరు మరయి ు ఒక్్కరి కోసం అందరు’ అనే సహకార ఉద్్యమం అత్్యయున్్నత భావం భారతదశే ంలో అపారమైనై� విజయాన్ని సాధంి చిింది, పాడి, ఎరువులు మరయి ు ఇతర వ్్యవసాయ రంగాల వంటి విభిన్్న రంగాలలో దశే వ్్యయాప్్త తంగా అనేక మైై�లురాళ్్ల ను చేరుకుంది. మన దేశంలో ‘శ్్వవేత విప్ల్ వం’ని వగే వంతం చయే డంలో సహకార సంఘాలు ప్ధర్ ాన పాత్ర్ పోషంి చాయి మరయి ు వీటలి ో చాలా వాటికి స్్వవంతంగా బ్్రరాాండ్్లలు ఉన్్ననాయి. సహకార సంఘాలు భారతదేశంలో మొట్ట్మొదట చక్్కకెర ఉత్్పత్తి లో 40 శాతం ఉత్్పత్తి చేయడమే కాకుండా గ్రా మీణ ప్్రరాాంతాలకు బ్్యయాాంకింగ్ మరయి ు ఆర్్థథిక సహాయాన్ని తీసుకెళ్్ల డంలో కీలకమైై�న సహకారాన్ని పోషిస్్తతున్్ననాయి. ఇటీవల, గౌరవనీయులై�నై కేంద్ర్ హోోం వ్్యవహారాలు మరియు సహకార మంత్ిర శ్ీర అమిత్ షా గారు ప్ప్ర ంచంలోనే మొట్ట్మొదటి సారిగా IFFCO తయారు చసే ని నానో DAP (లిక్్వవిడ్) ని ప్్రరా రంభిించారు. తన ప్సర్ ంగంలో, శ్ీర అమిత్ షా గారు IFFCO యొక్్క విజయవంతమైై�న ప్యర్ త్్ననాన్ని ప్శ్ర ంసించారు, పరశి ోధన మరయి ు ఇతర నూతన రంగాలలోకి ప్వ్ర ేశిించంే దుకు జాతీయ సహకార సంస్్థ లకు ఒక ప్్రరా మాణికతను ఏర్్పపాటు చసే ని ందుకు కొనియాడారు. భారతదశే సహకార రంగం ద్్వవారా నానో ఎరువుల ఉత్్పత్తి భారతదేశ సహకార ఉద్్యమం ద్్వవారా కొత్త్ పరిమాణాలను సూచిస్్తతుుంద.ి సహకారం యొక్్క ఏడు ముఖ్్యమై�ైన సూత్్రరా లకు ‘విద్్య, శిక్షణ మరయి ు సమాచారం’ అనే స్్ఫఫూర్్తతిని చరే ్్చచారు. సహకార రంగంలోని ప్తర్ ి సభ్్యయునికి అత్్యయంత ప్భర్ ావవంతమై�ైన మార్్గగంలో ఖచ్చితమైై�న, అర్్థవంతమై�నై మరయి ు సరియైైన� సమాచారం చేరవయే డం ‘సహకార్ ఉదయ్’ లక్ష్యం. ఈ సంచికలో, ప్పర్ ంచంలోనే మొట్్టమొదటి నానో ఎరువులు PACS యొక్్క కంప్్యయూటరీకరణ వాతావరణ మార్్పపుల ప్భ్ర ావాలను తగ్్గగిించడంలో సహకార రంగం పాత్్ర మరయి ు ఇతర ముఖ్్యమై�నై అంశాల గురించి మేము వివరమైనై� సమాచారాన్ని అందిస్్తతున్్ననాము. ఎప్్పటిలాగ,ే మమే ు మీ అభిప్్రరా యం మరియు సూచనల కోసం ఎదురుచూస్్తతున్్ననాము. ధన్్యవాదాలు. May, 2023 Sahkar Uday 3

సహకార ధ్్వని భచతతాోయటపకర్నత్ు్క్చాకదనరునేసవుశేీలుసోకపసనంనో్నహిబ్మనునంకంుధదగారర్ితి.్ేటనఈరమఉుంైన�ైగపపబ్ంశయ్రడక్ల్మజెటొోపతో్్లో్్్తలకజనధ్ర ససూనంాహహడనంఇిాకకపవక్నాా్ొరరొవంతబర్దస్తరేండ్వుడంంాిదతగపఘయ్్ాాల్ర్ వయినమాిిలంకో.ిు దీ దఅశేకమనంేం్లనదరిో్నయిర్ర సిహం్్IగుఫFోాఫFూలమర్C్తలోతింానOిరో్మ్సకవకవెటజృీంరతింవ్టితగయి ం్నిత‌ైగస�ైపోాహుపుఉణసాక్ంట్యాచయహరుం,ాయసపసకఅిహరంా.మఘశిరకోిధాామరతలన్ుంషతా్రి #IFFCO సహకారం నుండి శ్రేయస్్ససు 22-23 ఆర్్థిథక సంవత్్సరంలో వై�ైపు అడుగులు వేస్్తతోోంది’ రికార్డు IFFCO అత్్యద్్భభుతంగా పని వృద్్ధిని నమోదు చేసంి ద.ి 2022- చేసంి దని తెలియజేయడానికి ఆనందంగా ఉంద.ి IFFCO 23 ఆర్్థిథక సంవత్్సరంలో జాతీయ మంచి ఉత్్పత్తి మరియు సహకార సంఘం @IFFCO లాభం 62 అద్్భభుతమై�నై అమ్్మకాల శాతం పరె ిగి రికార్డు స్థా యిలో రూ.3,053 సహకారంతో ఐశ్్వర్్యవంతమయ్య్యే కలలను నరె వరే ుస్్తతోోంద.ి IFFCO బోర్్డ కోట్్ల కు చరే ుకుంది. ఆఫ్ డై�ైరెక్ట్ర్స్, MD @దృశవస్్థి అత్్యధిక లాభాలతో అత్్యయుత్త్ మైనై� పనితీరును బి.ఎల్. వర్్మ ప్దర్ ర్్శశిించిబనృంందదుానకిుక@ి అదభృిశనవందస్్థినమలొు.త్్త తం కేంద్ర్ సహకార రాష్్ట ్ర మంత్,ిర భారత ప్భ్ర ుత్్వవం దలి ీప్ సంఘాని ఛై�ైర్్మన్, IFFCO IFFCO నానో యూరయి ా, IFFCO నానో డీఏపీ లిక్్వవిడ్్ల కు రోజురోజుకూ ఆర్్థిథక ప్గ్ర తిలో సహకార సంఘాల సహకారాన్ని అంచనా ఆదరణ పెరుగుతోంది. వేయడానికి గణాంకాలు అవసరం.జాతీయ సహకార వ్్యవసాయోత్్పత్తి పరె ుగుదల, దేశవ్్యయాప్త్ తంగా ఉన్్న 8.5 లక్షల సహకార సంఘాలకు ఉత్్పత్తి నాణ్్యత, కాలుష్్య నియంత్ణర్ వంటి అంశాలను దృష్్టటిలో ఉంచుకుని సంబంధించిన ప్్రరా మాణిక సమాచారం మరయి ు నవీకరణలకు రై�తై ులు స్్వచ్్ఛఛందంగా పెద్్ద మొత్్త తంలో డటే ాబసే ్ సంి గలి ్ పాయిింట్ యాక్్ససెస్ అందిస్్తతాాం. కొనుగోలు చేస్్తతున్్ననారు. ఇప్పుడు స్్వవావలంబన దశి గా భారతదేశం సహకార మంత్ిరత్్వ శాఖ ప్యర్ ాణిస్్తతోోంది. స్్వవావలంబన వ్్యవసాయం అనే భావనను గ్్రహంి చడం. డా. యు. ఎస్. అవస్్థథి , MD & CEO IFFCO 4 Sahkar Uday May, 2023

ముఖచిత్ర్ కథ PACS కంప్్యయూటరీకరణ: భారతదేశంలో సహకార ఉద్్యమాన్ని వేగవంతం చేయడం సహకార్ ఉదయ్ బృందం ■ ఆనై ్నల ్ PACSతో, ఎక్్కకువ పారదర్్శకత మరయి ు అభివృద్్ధిధ ఉంటుంది ‘సహకారంతో అభివృద్్ధి’ ద్్వవారా గ్రా మీణ భారతదశే ాన్ని మార్్చచాలనే ప్ధర్ ాన ■ తక్షణ ప్యర్ ోజనాలు వెల్్ల డవుతాయి మంత్ిర శ్రీ నరేంద్ర్ మోదీ గారి దృష్టికి అనుగుణంగా సహకార ఉద్్యమాన్ని ■ వివిధ రాష్ట్రా లకు చెందని 58,000 PACS కంప్్యయూటరీకరణ కేంద్్ర సహకారం మరయి ు హోోం వ్్యవహారాల మంత్ిర శ్రీ అమిత్ షా గారు అయ్్యయాయి. ఏకభీ విించారు. ఈ ప్త్ర ిష్్టటా త్్మక ప్చర్ ారం కింద, సహకార సంఘాల పునాదిగా పరిగణించబడే ప్్రరా థమిక వ్్యవసాయ పరపతి సంఘాలను (PACS) బలోపతే ం నాబార్డ్ సర్్వవే నివేదిక ప్క్ర ారం, మొత్్త తం లక్ష PACS లో ప్సర్ ్్తతుతం 63,000 చేయడానికి ప్భ్ర ుత్్వవం చర్్యలు చేపట్్టటిింది. ప్తర్ ి ఒక్్కరినీ సహకార సంఘాలతో PACS చురుకుగా ఉన్్ననాయి. ఈ నేపథ్్యయంలో, కంే ద్ర్ సహకార మంత్రతి ్్వ శాఖ, అనుసంధానిించడంలో మరయి ు సామాన్్యయులకు అనకే ప్య్ర ోజనాలను PACS కంప్్యయూటరీకరణకు సంబంధించిన వివరణాత్్మక ప్తర్ ిపాదనను కేంద్ర్ అందంి చడంలో PACS కీలక పాత్్ర పోషసి ్్తతుుంద.ి మంత్ివర ర్్గగానికి సమర్్పపిించిింద,ి దనీ ికి ఆమోదం లభిించిింద.ి 29 జూన్ 2022న, జాతీయ స్థా యిలో చేపట్్టనున్్న ఈ ప్్రరా జకె ్్ట కోసం ₹2,516 కోట్్ల కు మంత్రవి ర్్గగం అందువల్్ల , సజావుగా మౌలిక సదుపాయాలను ఎటువంటి లోపాలు లేకుండా ఆమోదంి చిింది. కంప్్యయూటరకీ రణ ద్్వవారా PACS యొక్్క ఆధునీకరణ ప్్రరా రంభిించబడింది. 58,000 కంటే ఎక్్కకువ PACS కంప్్యయూటరీకరణ కోసం సహకార మంత్రిత్్వ శాఖ ద్్వవారా ప్త్ర ిపాదనలు స్్వవీకరించబడని రాష్ట్రా లు ఈ చర్్యను స్్వవాగతిించాయి. May, 2023 Sahkar Uday 5

ముఖచిత్ర్ కథ సాఫ్వ్టవేర్లో రాష్్ట ర్ చట్్టటా లపై�ై శ్్రద్్ధ సహకార మంత్ిర ఆదేశాల మేరకు నాబార్డ్ ఈ ప్్రరా జెక్టు అమలుకు నోడల్ సంస్్థగా పనిచేస్్తతోోంద.ి ఈ మొత్త్ తం ప్కర్ ్ిర్యను సులభతరం చేయడానికి మరియు సజావుగా చయే డానికి, NABARD ప్తర్ ి ఒక్్కరి సౌలభ్్యయం కోసం బహుళ క్లు ప్త్ తంగా PACSను చూద్్దదాాం భాషలలో దశే వ్్యయాప్త్ తంగా సాఫ్వ్టవేర్్నను రూపొందసి ్్తతోోంది. సహకార అనేది రాజ్్యయాాంగంలో రాష్్ట ర్ అంశం. సమాఖ్్య వ్్యవస్్థను పరిగణనలోకి ¶5 8 వేల PACS కంప్్యయూటరీకరణ తీసుకుంట,ే PACS రాష్్ట ర్ నియమాలకు అనుగుణంగా పని కోసం రాష్ట్రా ల నుంచి ప్త్ర ిపాదనలు చయే గలదని నిర్్ధధా రంి చడానికి NABARD యొక్్క సాఫ్వ్టవేర్ రాష్్ట ్ర అందాయి చట్్టటా లను పరగి ణనలోకి తీసుకుంటుంద.ి ¶స హకార ఉద్్యమం ఊపందుకోవడం ఇంతలో, సహకార మంత్రతి ్్వ శాఖ కూడా కంప్్యయూటరకీ రణ జరుగుతోంద.ి ఈ నిధులతో ¶స ామాజిక-ఆర్్థిథక పర్్యయావరణ వ్్యవస్్థ నిద్్రరా ణమైై�న PACS ఉత్తే జితం చయే డానికి డసె ్్క్టాపట ్ కంప్్యయూటర్లు మరియు ఇతర అవసరమైనై� కోసం గ్రా మ పంచాయతీల పాత్ర్ రాష్ట్రా లను నిరంతరం ప్్రరో త్్సహిస్్తతోోంద.ి క్్యయాబినటె ్ పరికరాలు కొనుగోలు చేయబడతాయి. పంె చడం ఆమోదంి చిన ఈ ₹2,516 కోట్్ల లో, కంే ద్్ర ప్భర్ ుత్్వవం 60 శాతం (₹1,528 కోట్లు ) భరిస్్తతుుంది, అయితే 30 PACSలను జిల్్లా ల కేంద్ర్ సహకార బ్్యయాాంకులు ¶2 .52 లక్షల గ్రా మ పంచాయతీల్లో శాతం (₹736 కోట్లు ) రాష్ట్రా లు మరియు కంే ద్ర్ పాలిత (డిససి ిబిలు) మరియు రాష్ట్ ్ర సహకార బ్్యయాాంకులతో కేవలం 95 వేలకు మాత్మర్ ే PACS ప్్రరాాంతాలు భరసి్తా యి. మిగిలిన 10 శాతం (₹ 252 నేరుగా అనుసంధానిించడానికి శ్రీ అమిత్ షా ఉన్్ననాయి. కోట్లు ) నాబార్డ్ భరసి ్్తతుుంద.ి గారు వ్్యయూహాన్ని సిద్్ధధం చేశారు. PACS యొక్్క కంప్్యయూటరీకరణ యుద్్ధ ప్్రరాతిపదకి న మరయి ు ¶764 జిల్్లా లల్లో 352 జిల్్ాల లల్లో మాత్మర్ ే శ్రీ షా గారు గడువుకు అనుగుణంగా క్రయి్ ాశీల మొదటి దశలో ఒక భాగం, శ్రీ షా గారు స్్వయంగా జిల్్ాల ల కేంద్్ర సహకార బ్్యయాాంకులు PACS యొక్్క కంప్్యయూటరీకరణ కోసం రాష్ట్రా లు దీనిని నిశితంగా పర్్యవేక్షిస్్తతున్్ననారు. PACS ఉన్్ననాయి. మరియు కంే ద్ప్ర ాలిత ప్్రరాాంతాల నుండి కంప్్యయూటరీకరణ చేయబడి మరియు ఇంటర్్ననెట్్కకి వివరణాత్్మక ప్తర్ ిపాదనలను కోరారు. ఈ కనెక్ట్ అయిన తర్్వవాత, దాని కార్్యకలాపాలన్నీ ¶3 6 రాష్ట్రా లలో 34 రాష్ట్రా లలో ప్త్ర ిపాదనను రాష్ట్రా లు వెంటనే చపే ట్్టటా యి, ఆనైన్ల్లో కి మారుతాయి మరియు PACS పత్్రరా లు మాత్మ్ర ే రాష్్ట ర్ సహకార బ్్యయాాంకులు ఇక కవే లం కొన్ని నలె ల్లో నే, మంత్రిత్్వ శాఖ కూడా డజి ిటలై�జై ్ చేయబడతాయి. ఉన్్ననాయి. ఆమోదించిన ఈ పథకం కోసం 58,000 కంటే ఎక్్కకువ PACS దరఖాస్తు చసే ుకున్్ననారు PACS ఆనైన్ల్లో కి వళె ్్లడంతో, బహుళ సవే లను ¶100 ఏళ్్ల నాటి PACS కూడా మరియు PACS కంప్్యయూటరీకరణను సులభతరం సులభతరం చేయడానికి NABARD సాఫ్వ్టవేర్తో ఉన్్ననాయి, అలాగే PACS వేల కోట్లు చేయడానికి నిధులను కూడా పంపిణీ చేసంి ద.ి అనుసంధానం చయే బడుతుంది. దాని వ్్యయాపార రుణాలు ఇస్్తతోోంద.ి అధకి ారకి సమాచారం ప్క్ర ారం ఇప్్పటివరకు పరధి ని ి విస్్త రిస్్తతున్్న దీనితో అనుభంధంతో ఉన్్న ₹417 కోట్లు విడుదలయ్్యయాయి మరియు PACS వారి జీవితాలను మారుస్్తతుుంద.ి 6 Sahkar Uday May, 2023

ముఖచిత్్ర కథ PACS కంప్్యయూటరకీ రణ సహకార సంఘాల ఇంకనూ డిజిటల్ గా కూడా NABARD PACS కంప్్యయూటరీకరణ ముఖచిత్్రరా న్ని పూర్్తతిగా మార్్చచివేస్్తతుుంది ప్వర్ ేశాన్ని పొందుతాయి. PACS యొక్్క నుండి ఏమి పొందుతుంద?ి మరయి ు ఎక్్కకువ మంది సభ్్యయులు అన్ని ఆర్్థథిక లావాదవే ీలు రజి ర్వ్ బ్్యయాాంక్ ఆఫ్ వ్్యవసాయ సంఘం నుండి వచ్చినందున ఇండయి ా యొక్్క ప్త్ర ్్యక్ష పర్్యవేక్షణలో ¶డసె ్్క్టపటా ్ కంప్్యయూటర్ మన రైతై� ులకు ఎంతో ప్యర్ ోజనం జరుగుతాయి. దనీ ితో, సహకార సంఘాల ¶బహుళ-ప్య్ర ోజక చకే ూరుస్్తతుుంద.ి సహకారం యొక్్క సభ్్యయులు ప్త్ర ్్యక్ష ప్య్ర ోజనాలను పొందడం ప్్రరిింటర్ ల ు అతిపెద్్ద బలం నమ్్మకం మరయి ు సేవ. మొదలపుతుంది మరయి ు అన్ని సహకార ¶మూడు గంటల పవర్ మన సహకార సంఘాలను బలోపేతం యూనిట్్లలు పరస్్పరం అనుసంధానిించబడతాయి. బ్్యయాకప్ సౌకర్్యయం చసే ంే దుకు అందరి సహకారం అవసరం. సహకార మంత్రిత్్వ శాఖ NABARD యొక్్క ¶బయోమెట్రిక్ స్్కకానర్ ఒకే సాఫ్వ్టవేర్్నను అమలు చయే డానికి జూన్ 2023 ¶సంబంధతి అన్ని ఇతర భారతదేశం యొక్్క 'అమృత్ కాల్' (భారత లక్ష్యాన్ని నిర్్దదేశంగా ఎంచుకుంది. పరకి రాలు స్్వవాతంత్్్ర యయం యొక్్క 75 వ వార్్షషికోత్్సవం)లో భారతదేశం విజయానికి ఇది ఏకై�ైక హామీ. BIRD PACSకు శిక్షణ మరయి ు మద్ద్తును PACS యొక్్క అనేక ఆకృతులు అందసి ్్తతుుంది ఈ అమృత్‌కాల్ల‌ ో, నమోదు చయే ని భారతదేశం ప్్రరా థమిక వ్్యవసాయ పరపతి వారివి మరియు తక్్కకువ అభివృద్్ధధి లో కంప్్యయూటరీకరణతోపాటు PACS పత్్రరా లన్నీ సంఘాలను (PACS), ఇది సహకార ఉద్్యమం ఉన్్నవారందరినీ బలోపేతం చేయడానికి త్్వరలో డిజిటలై�జై ేషన్ చేయనున్్ననారు. ఈ యొక్్క మొదటి అడుగు, ఇది చాలా సంవత్్సరాల మమే ు కృషి చేస్్తతున్్ననాము. చిన్్న రైై�తులు సాఫ్వ్టవేర్్నను ఉపయోగంి చంే దుకు సహకార సంఘం క్్రర ితం రూపం దాల్్చిింద.ి గరి ిజన ప్్రరాాంతాలను సభ్్యయులకు శిక్షణ ఇవ్్వడంలో NABARD కలీ క అస్్ససాాం మరియు ఛత్తీస్్గ ఢ్ల్లోని మారుమూల నేడు అన్ని విధాలుగా సాధకి ారత పాత్ర్ పోషసి ్్తతుుంద.ి NABARD యొక్్క బ్్యయాాంకర్స్ గ్రా మాలకు అనుసంధానిించడం ద్్వవారా ఏర్్పడని సాధిస్్తతున్్ననారు. ఇన్స్టిట్్యయూట్ ఆఫ్ రూరల్ డవె లప్్మమెెంట్ (BIRD), PACSను లాంగ్ ఏరయి ా మల్టీపర్్పస్ సొసై�టై ీస్ లక్్ననో, కంప్్యయూటరకీ రణ తర్్వవాత వచ్్చచే రెండు (LAMPS) అని అంటారు, అయితే తమిళనాడు -ప్ధ్ర ాన మంత్రి సంవత్్సరాల పాటు శిక్షణ మరియు సహాయాన్ని శ్రీ నరంే ద్ర్ మోదీ అందసి ్్తతుుంది. 20 PACS యొక్్క ప్త్ర ి క్్లస్్టర్్కకు, మొత్్త తం ప్కర్ ్ర్ియ గురంి చి వారకి ి శిక్షణ ఇవ్్వడానికి శిక్షణ రెండవ దశలో, అన్ని PACS నరే ుగా జిల్్ాల ల కేంద్ర్ పొందిన నిపుణులై�ైన యువకులను ప్త్ర ్్యయేకంగా సహకార బ్్యయాాంకులు (DCCBలు) మరయి ు రాష్్ట ్ర నియమిస్తా రు. అదేవిధంగా, 200 PACS కోసం ఒక సహకార బ్్యయాాంకులతో అనుసంధానిించబడతాయి, ప్తర్ ్్యయేక బృందాన్ని రంె డేళ్్లపాటు నియమిస్తా రు, ఇది అన్ని రకాల PACS ప్శ్ర ్్నలను పరషి ్్కరిస్్తతుుంది. వాస్్త వానిక,ి NABARD అనేది కంే ద్ర్ర ం మరయి ు రాష్ట్రా లలో ప్్రరా జెక్ట్ మనే ేజ్్మమెెంట్ యూనిట్్ల ను (PMU) ఏర్్పపాటు చేసే సెంట్లర్ ్ ఇంప్లి మంె టింగ్ ఏజెన్సీ. ఈ PMUలు మొత్త్ తం కంప్్యయూటరీకరణ ప్కర్ ్రయి్ ను పూర్్తతి చేయడంలో సహాయపడతాయి. May, 2023 Sahkar Uday 7

ముఖచిత్్ర కథ Convenient 2019-20లో మొత్త్ తం ప్్రరా థమిక వ్్యవసాయ క్రెడటి ్ Online సొసై�టై ీల వివరాలు* Processes రాష్ట్రా లు/కేంద్ప్ర ాలిత ప్్రరాాంతాల పరే ు PACS పనిచసే ్్త న్్న PACS సంఖ్్యయం Faster 1- అండమాన్ మరయి ు నికోబార్ 58 0 Loan 2- ఆంధ్ప్ర ్ద్ర శే ్ 2046 2046 Higher PACS Disbursement 3- అరుణాచల్ ప్దర్ ేశ్ 34 14 Efficiency in Computerization 4- అస్్ససాాం 775 775 Operations 5- బీహార్ 8463 3779 6- చండగీ ఢ్ 17 0 More 7- ఛత్తీస్గ్ ఢ్ 2028 2028 Transparency 8- ఢిల్లీ 0 0 9- గోవా 78 44 మరయి ు కర్్ణా ణటక వంటి కొన్ని రాష్్ట్రరాల్్లలో సహకార సంఘాలను ఫార్్మర్స్ సర్్వవీస్ 10- గుజరాత్ 8823 6016 సొసై�ైటీ (FSS) అంటారు. దశే ంలో వందేళ్్ల నాటి PACS కూడా ఉన్్ననాయి. ఇటువంటి 11- హర్్యయానా 769 646 కమిటీలు స్్థథానిక స్థా యిలో స్్వల్్పకాలిక పని కోసం ఏర్్పపాటు చేయబడ్డా యి, 12- హమి ాచల్ ప్దర్ ేశ్ 2175 810 ఇక్్కడ సొసై�టై లీ లో సభ్్యయులు వ్్యవసాయం, వివాహం, పలి ్్ల ల చదువు మరియు 13- జమ్్మమూ మరయి ు కాశ్మీర్ 620 0 ఇతర అవసరాల కోసం సులభంగా రుణాలు పొందవచ్్చచు. 14- జార్్ఖఖండ్ 1782 1782 15- కర్్ాణ ణటక 5481 5168 బ్్యయాాంకులు లేనప్పుడు బ్్యయాాంక్ వ్్యవస్్ధ 16- కరే ళ 1643 1299 17- మధ్్యప్దర్ ేశ్ 4536 4536 బ్్యయాాంక్ కానప్్పటిక,ీ PACS దాని సభ్్యయులకు బ్్యయాాంకు వలే సౌకర్్యయాలను 18- మహారాష్్ట ర్ 20,788 20,788 అందసి ్్తతుుంది. సహకార సంఘంలో, సభ్్యయుల పొదుపులు ఒకరి అవసరాలను 19- మణపి ూర్ 261 232 మరొకరు తీర్్చడానికి జమ చయే బడతాయి, అది దాని పెట్ుట్టబడి మూలధనం, 20- మఘే ాలయ 179 128 దాని ద్్వవారా దాని సభ్్యయుల అవసరాలు తీర్్చబడతాయి. అయితే, అన్ని PACS 21- మిజోరం 153 30 కూడా జిల్్లా ల కంే ద్ర్ సహకార బ్్యయాాంకు (DCCB)లో సభ్్యయులుగా ఉన్్ననాయి, వారు 22- నాగాలాండ్ 1719 150 అక్్కడ తమ అవసరాలను తీర్్చడానికి రుణాలు తీసుకుంటారు. DCCBలు 23- ఒరిస్్ససా 2701 1239 కోర్ బ్్యయాాంకంి గ్ సొల్్యయూషన్స్ (CBS) ద్్వవారా రాష్్ట ర్ సహకార బ్్యయాాంకులకు 24- పాండిచ్్చచేరి 53 0 అనుసంధానిించబడని అనుమతి పొందిన బ్్యయాాంకులు. రాష్్ట ర్ ప్భ్ర ుత్్వవాలు 25- పంజాబ్ 3922 3367 మూడంచల స్థా యి సహకార సంఘాలను నిర్్వవాహసి్తా యి, ఇవి రాష్ట్రా ల సహకార 26- రాజస్థా న్ 6569 4050 చట్టా లచే నిర్్వహంి చబడతాయి, అయితే NABARD తర్్వవాత ఆర్్థిథక సహాయం 27- సకి ్్కకిిం 178 178 మరయి ు సహకార సంఘాలకు మద్ద్తు ఇస్్తతుుంద.ి కంప్్యయూటరకీ రించిన తర్్వవాత, 28- తమిళనాడు 4525 007 PACS నరే ుగా సంబంధిత DCCBలు మరయి ు రాష్్ట ర్ ప్భర్ ుత్్వ రంగ బ్్యయాాంకులతో 29- తెలంగాణ 799 727 అనుసంధానిించబడుతుంద.ి 30- త్రిపుర 268 268 31- ఉత్్త ర ప్దర్ ేశ్ 8929 2330 సహకార సంఘాలకు అపారమైైన� అవకాశాలు 32- ఉత్త్ రాఖండ్ 706 8 33- పశ్చిమ బెంగాల్ 7405 4173 ప్స్ర ్్తతుతం దేశంలోని 352 జిల్్లా లల్లో మాత్మర్ ే DCCBలను ఏర్్పపాటు చశే ారు, అయితే 95509 67251 ఇపుడు ఆసంఖ్్య 764 జిల్్ాల లలకు చరే ుకుంది. అటువంటి పరిస్్థితిలో, ప్తర్ ి గ్రా మం భారతదశే మొత్త్ తం మరయి ు జిల్్లా ల సహకార సంఘాల నుండి ప్యర్ ోజనం పొందేలా చూసేందుకు, ఇతర జిల్్ాల లల్లో సహకార ఉద్్యమ ప్క్ర ్ర్ియను మరంి త క్్రమబద్ధీకరించాల్సిన అవసరం ఉందని ప్భర్ ుత్్వవం విశ్్వససి ్్తతోోంద.ి దశే ంలో 2.52 లక్షల గ్రా మ పంచాయతీలు ఉండగా, కవే లం లక్ష PACS ¿¿¿ మాత్మర్ ే ఉన్్ననాయి. ప్భ్ర ుత్్వవం ప్్రరా ధాన్్యతా ప్్రరాతిపదికన ఈ అంతరాన్ని తగ్్గగిించాలని అనుకుంటూఉంద.ి 8 Sahkar Uday May, 2023

సాధించిన MPACS కంప్్యయూటరీకరణ పనులు పూర్్తతీ చేయడంలో ఉత్త్ రాఖండ్‌అగ్్రగామి సహకార జన్ ఔషధి, జన్ సువిధ కంే ద్్రరా లను కూడా కంప్్యయూటరీకరంి చారు భాసహకార్ ఉదయ్ బృందం 670 రతదశే ంలోని బహుళప్య్ర ోజన PACS (MPACS) కంప్్యయూటరకీ రణ ప్క్ర ్యరి్ ను పూర్్తతి చేసిన మొదటి రాష్్టర్ర ంగా ఉత్్త రాఖండ్ అవతరించిింద.ి కేంద్ర్ సహకార మంత్రిత్్వ శాఖ ప్్రరా రంభిించిన ప్్రరా థమిక వ్్యవసాయ రుణ సంఘాల (PACS) జాతీయ PACS కంప్్యయూటరకీ రణ ప్చ్ర ారంలో ఇది ఒక భాగం మరియు 2021లో ప్ధ్ర ాన మంత్ిర నరంే ద్్ర మోదీ గారు ఆమోద జండా ఊపారు. భారతదశే ంలో మొదటసి ారిగా 30 అక్టో బర్ 2021న, PACS కంప్్యయూటరకీ రణ ప్క్ర ్ిరయ్ ఉత్్త రాఖండ్ోల ్ల ప్్రరా రంభమై�ైంంద,ి ఇంకనూ ఇప్పుడు రాష్్టర్ర ంలోని 670 PACS మరియు 307 జిల్్ాల ల సహకార బ్్యయాాంకులు, అనేక ప్జ్ర ా సౌకర్్యయాలతో ప్భర్ ుత్్వవం ఇప్పుడు జాతీయ సహకార డటే ాబసే ్, ముఖ్్యమంత్ిర పుష్్కర్ సంి గ్ ధామి సహా కొత్త్ జాతీయ సహకార పాలసనీ ి రూపొందిస్్తతోోంది పలువురు ప్మర్ ుఖులు కూడా పాల్గ్ొగన్్ననారు. సహా, కంప్్యయూటరకీ రణ అయ్్యయాయి. మరయి ు సహకార రంగానికి సంబంధించిన వివిధ కార్్యక్్రమాలలో భాగంగా జాతీయ సహకార మంత్ిరత్్వ శాఖను ఏర్్పపాటు చయే డం ఇది వ్్యవస్్థ లో పారదర్్శకతను పెంచుతుంది సహకార విశ్్వవిద్్యయాలయాన్ని కూడా ఏర్్పపాటు ద్్వవారా, ప్ధర్ ానమంత్రి మోదీ గారు చాలా మంది మరియు ఆనై ్లన్ ఆడిట్్ల ను కూడా సులభతరం చసే ్్తతోోంది. దనీ ితో పాటు, విత్త్ నాల మార్్కకెటంి గ్, సన్్నకారు రైతై� ులను చిన్్న భూ కమతాలతో చసే ్్తతుుంది, ఇది దాని ఆర్్థథిక కార్్యకలాపాలను సంే ద్్రరీయ వ్్యవసాయం మరయి ు వ్్యవసాయ మరియు అనేక రకాల వ్్యయాపారాలతో మరె ుగుపరుస్్తతుుంద.ి సహకార సంఘాల ఉత్్పత్ుత్ ల ఎగుమతి కోసం బహుళ-రాష్ట్ ్ర అనుసంధానం చశే ారు. ఇప్పుడు PACS కింద 95 జన్ ఔషధి కంే ద్్రరా లు మరయి ు జన్ సహకార సంఘాలు కూడా ఏర్్పడ్డా యి. బహుళార్్ధసాధక సంస్్థగా మారడంతో, సహకార సువిధ కంే ద్్రరా లను ప్్రరా రంభిించిన మొదటి సంఘాల ద్్వవారా రై�ైతుల ఆదాయాన్ని రాష్్టర్ర ంగా కూడా ఉత్్త రాఖండ్ అవతరించిింది. రాష్ట్రర్ ంలోని PACS లకు నల్్ససే జల్ పథకం పంె చేందుకు ప్ధర్ ానమంత్రి మోదీ గారు బలమైైన� సహకార జన్ ఔషధి కేంద్్రరా ల ద్్వవారా ప్జ్ర లకు అప్్పగంి చిింద.ి అడుగు వశే ారు. సహకార రంగంలో చపే ట్్టటిన 50 నుంచి 90 శాతం తక్్కకువ ధరకే మందులు అన్ని కార్్యక్్రమాలను పుష్్కర్ సింగ్ ధామి అందుబాటులోకి రానున్్ననాయి. 95 జన్ సువిధ PACSల బహుళ-పనితీరును నిర్్ధధా రించడానికి నతే ృత్్వవంలోని ఉత్త్ రాఖండ్ ప్భర్ ుత్్వవం అట్ట్డుగు కంే ద్్రరా ల సహాయంతో 300లకు పై�ైగా కంే ద్,ర్ భవిష్్యత్ుత్ లో PACSకు నల్ సే జల్ పథకం స్థా యి నుండి అమలు చేసంి ద,ి ఇంకనూ రాష్ట్ ర్ ప్భర్ ుత్్వ పథకాలు నరే ుగా గ్రా మాలకు కూడా అప్్పగించబడుతుంది. ఉత్్త రాఖండ్ల్లోని ఇది దవే భూమిలోని చిన్్న రై�ైతులకు కూడా అందుతాయి. దనీ ితో పాటు, ఉత్్త రాఖండ్ల్లోని హరది ్్వవార్్లలో బహుళార్్ధసాధక PACS (MPACS), ప్య్ర ోజనం చకే ూర్్చచిింద.ి 95 అభివృద్్ధి బ్్ాల లక్ లలో సమీకృత సహకార ఉమ్్మడి సహకార వ్్యవసాయం, జన్ సువిధ సామూహకి వ్్యవసాయం యొక్్క మోడ్ బ్్ాల లక్ కంే ద్్రరా లు మరియు జన్ ఔషధి కంే ద్్రరా ల ¿¿¿ కూడా ప్్రరా రంభిించబడంి ది. కంప్్యయూటరకీ రణను ప్్రరా రంభిించిన సందర్్భభంగా కేంద్్ర మంత్ిర శ్ీర అమిత్ షా గారు ఈ విషయాన్ని సహకార మంత్రిత్్వ శాఖ ఏర్్పపాటుతో, ప్క్ర టంి చారు. ఈ కార్్యక్్రమంలో ఉత్్త రాఖండ్ దేశంలో పనిచేస్్తతున్్న మొత్త్ తం 63,000 PACS కంప్్యయూటరీకరణ ప్క్ర ్ి్రయ ప్్రరా రంభమై�ైంంద.ి May, 2023 Sahkar Uday 9

మనుపటి రూపం ‘దదీ ీ కఫే ్ుల్ ’తో ముద్్రరా యోజన అద్్భభుతమై�నై విజయం సహకార్ ఉదయ్ బృందం పంచాయతీరాజ్, మహిళా స్్వయం సహాయక దేశవ్్యయాప్్త తంగా తొమ్మిది కోట్్ల మంది మహళి లు సంఘాలు (SHGs) మరియు మహిళా ఈ పథకం ద్్వవారా కలప బడ్డా రు. ప్భ్ర ుత్్వవం మహిళలు సాధకి ారత మరయి ు స్్వవావలంబన వ్్యవస్్థథాపకత వంటి పథకాలు పదె ్ద్ ఎత్ుత్ న ఎటువంటి బ్్యయాాంకు గ్్యయారెంటీ లేకుండా కాలేకపోతే ఏ దేశమైైన� ా అభివృద్్ధి చెందదు. ప్్రరా రంభమయ్్యయాయి. ప్తర్ ి SHGకి ₹20 లక్షల వరకు రుణాలను జాతీయ పంచాయితీ రాజ్ దినోత్్సవ మంజూరు చేస్్తతోోంద,ి తద్్వవారా వారు సులభంగా వేడుకల్లో ‘దీదీ కేఫ్’ గురించి ప్సర్్తా విించడం ప్ధర్ ాన్ మంత్ిర ముద్్రరా యోజన (PMMY) పని చేయడం ప్్రరా రంభిించవచ్్చచు. ఈ పథకం ద్్వవారా ప్ధర్ ానమంత్ిర నరంే ద్ర్ మోదీ గారు ఈ సహాయంతో మధ్్యప్ద్ర శే ్కు చంె దిన మహళి లు ద్్వవారా, దదీ ీ కేఫ్ుల్ కూడా రాష్్టవ్ర ్్యయాప్్త తంగా విషయాన్ని హైైల� ై�టై ్ చయే డంతో, ఈ లక్ష్యాన్ని విజయవంతంగా SHGలను ఏర్్పపాటు ప్్రరా రంభిించబడ్డా యి మరియు మహిళలు అక్్కడ నెరవరే ్్చడానికి అనకే రాష్ట్రా లు తమను తాము చేసుకున్్ననారు, ఇంకనూ ప్సర్ ్్తతుతం మధ్్యప్దర్ ేశ్ అనకే చిన్్న తరహా పరిశ్్రమలను ప్్రరా రంభిించారు. సమం చసే ుకున్్ననాయి. నుండి 50 లక్షల మంది మహళి లు మరియు వారు పంచాయతీలకు ఎన్నికయ్్యయారు మధ్్యప్ద్ర శే ్్లలోని రవే ాలో జరిగని జాతీయ పంచాయితీ రాజ్ దని ోత్్సవ సందర్్భభంగా జరిగిన కార్్యక్్రమంలో వివిధ ప్్రరా జెక్టు లను ప్్రరా రంభిించిన సందర్్భభంగా ప్ధ్ర ానమంత్ిర మాట్్లా లడుతూ, “మహళి ా స్్వయం సహాయక బృందాలు మరియు వ్్యవస్్థథాపకతకు దదీ ీ కేఫ్ మంచి ఉదాహరణ”. ప్ధ్ర ానమంత్రి నాయకత్్వవంలో, హర్ ఘర్ జల్, పఎీ ం స్్వవామిత్్వ, ముద్్రరా యోజన, 10 Sahkar Uday May, 2023

మనుపటి రూపం మరయి ు అక్్కడ కూడా తమను తాము చేస్్తతున్్ననాయి. మధ్్యప్దర్ శే్లో జరిగని జాతీయ లక్షల ఇళ్్ల కు కొళాయి నీటిని అందుబాటులోకి నిలబటె ్టు్టకుంటున్్ననారు, దాదాపు 17,000 మంది పంచాయతీరాజ్ ఉత్్సవంలో మాట్్లా లడుతూ, తీసుకురాగా, ఇంతకు ముందు 13 లక్షలు మహిళలు, SHGలతో సంబంధం కలిగి ఉన్్ననారు, 2014కు ముందు ఫై�ైనాన్స్ కమిషన్ మాత్మ్ర ే ఉన్్ననాయి. రాష్ట్ ్ర ప్భ్ర ుత్్వవం కూడా పంచాయతీ ప్తర్ ినిధులుగా ఎన్నికయ్్యయారు. పంచాయతీలకు ₹70,000 కోట్లు మాత్మర్ ే రైైత� ుల ప్య్ర ోజనాలకు ప్్రరా ధాన్్యత ఇస్్తతోోంది. మంజూరు చేసిందని, అవి సరపి ోవని ప్ధర్ ాని పీఎం-కసి ాన్ సమ్్మమాన్ నిధి కింద, దాదాపు పట్్టణ మహిళలతో పాటు గ్రా మీణ మహళి లు ఎత్తి చూపారు. కానీ 2014 తర్్వవాత, ఈ గ్్రరాాంట్ ₹2.5 లక్షల కోట్్ల ను నేరుగా రై�తై ుల బ్్యయాాంకు కూడా స్్వవావలంబన పొందుతున్్ననారు. ₹2 లక్షల కోట్్ల కు పెరగి ింద.ి మోదజీ ీ ప్భర్ ుత్్వవం ఖాతాలకు బదిలీ చసే ంి ద.ి ఈ పథకంలో భాగంగా ఎలాంటి బ్్యయాాంకు గ్్యయారెంటీ లేకుండా ప్భర్ ుత్్వవం గత 8 సంవత్్సరాలలో 30,000 కంటే ఎక్్కకువ కేవలం మధ్్యప్దర్ శే ్్లలోని దాదాపు 90 లక్షల మంది స్్వయం సహాయక సంఘాలకు రుణాలు పంచాయతీ భవనాలను నిర్్మమిించిింది, ఇంకనూ రై�తై ులు ₹18,500 కోట్లు అందుకున్్ననారు. ఈ మంజూరు చేయడంతో మహళి లు ప్గర్ తి బాటలో రెండు లక్షలకు పై�ైగా గ్రా మ పంచాయతీలకు నిధి నుండి రవే ా రైైత� ులు సుమారు ₹500 కోట్లు పయనిస్్తతున్్ననారు. నిజానిక,ి మధ్్యప్దర్ ేశ్కు ఆప్్టటికల్ ఫైైబ� ర్ కనెక్టివిటీని అందంి చిింద.ి అందుకున్్ననారు. చంె దని దీదీ కఫే ్ుల్ భారీ విజయాన్ని సాధంి చి, ప్జర్ ల హృదయాల్లో ప్తర్ ్్యయేక స్థా నాన్ని భూములను గుర్్తతిించి కలపడంలో మరియు మధ్్యప్ద్ర శే్లో ప్్రరా రంభిించిన సమ్మిళిత అభివృద్్ధి సంపాదించుకున్్ననాయి మరియు ప్త్ర ి ప్జర్ లకు ఆస్తి వివరణ కార్డు లు జారీ పథకం కూడా అభివృద్్ధి చంె దిన భారతదేశాన్ని జిల్్లా లలో వారితో మరింత సన్నిహతి ంగా ఉన్్న చయే డంలో వివక్ష లేకుండా చూసంే దుకు సాధంి చడానికి ఒక బలమై�నై అడుగుగా మహిళలతో కూడా ఏర్్పపాటు అవుతున్్ననాయి. PM SVAMITVA యోజన డ్్రరోన్ టెక్్ననాలజీని నిరూపంి చబడుతుంది. ‘సహకార్ సే సమృద్్ధి ’ ఉపయోగిస్్తతోోంద.ి దేశంలో ఇప్్పటికే 75 వేల ప్క్ర టనతో కంే ద్్ర ప్భర్ ుత్్వవం సహకార సంఘాల రంె డు ప్భ్ర ుత్్వ పోర్ట్ల్స్--’eGramSwaraj’ గ్రా మాల్లో ఆస్తి వివరణ కార్డు లు జారీ అయ్్యయాయి. ద్్వవారా అన్ని రాష్ట్రా ల సర్్వతోముఖాభివృద్్ధి కి మరియు ‘Government e-Marketplace’ ప్ధ్ర ానమంత్ిర హర్ ఘర్ జల్ యోజన కూడా కట్టు్టబడి ఉంద.ి (GeM) పంచాయతీల పనితీరును సులభతరం అత్్యయంత విజయవంతమైం�ంై ద,ి మధ్్యప్ద్ర ేశ్లో 60 ¿¿¿ సహకార్ ఉదయ్ బృందం కంే ద్ర్ మరయి ు రాష్్ట ్ర సహకారం యొక్్క ఆదర్్శశం కంే ద్పర్ ాలిత ప్్రరాాంతాలలో (UTs) సిల్్వవాస్్ససాలో ₹4,850 కోట్్ల విలువై�ైన మౌలిక సదుపాయాల ప్్రరా జెక్నట్ల ు ప్ధ్ర ాని ఆవిష్్కరించారు అభివృద్్ధి కి ప్్రరా ధాన్్యత ఇవ్్వడం అనేది సహకార సమాఖ్్య విధానాన్ని పంె పొందంి చడానికి కంే ద్ర్ ప్భర్ ుత్్వవం తీసుకున్్న ఒక ప్ధ్ర ాన అంశం. పశ్చిమ తీర ప్్రరాాంతంలోని డామన్, డయ్్యయూ, దాద్్రరా మరయి ు నగర్ హవేలీలలో అధకి గరి ిజన జనాభా ఉంది, మరయి ు తీర ప్్రరాాంతాలు కావడంతో వారు సముద్ర్ర ం పై�ై ఆధారపడవే ారు. ఇక్్కడ నివసిస్్తతున్్న అట్్టడుగు ప్జ్ర ల అవసరాలకు మరయి ు ₹4,850 కోట్్ల విలువై�ైన ప్్రరా జెక్టు లను అంకితం చసే ని మొదటి ప్ధర్ ానమంత్ిర ప్ధర్ ాన మంత్ిర శ్రీ నరేంద్్ర మోదీ గారు. గిరిజన జనాభా యొక్్క ప్్రరా థమిక అవసరాలను తీర్్చడానికి అనకే గృహాలు, ఆరోగ్్యయం మరయి ు విద్్య ప్్రరా జెక్టు లు ఇక్్కడ పూర్్తతి అయ్్యయాయి. ఇక్్కడ నిర్్మమిించిన కొత్్త మడె ికల్ కాలేజీ మరియు నగర్ హవలే ీలో ఒక్్క మంచి ఆసుపత్ిర సిల్్వస్్ససా, దాద్్రరా మరయి ు నగర్ హవేలీలో మరయి ు మడె ికల్ రసీ ెర్చ్ ఇన్స్టిట్్యయూట్్నని లేదా వై�దై ్్య కళాశాల లేదు. ఇక్్కడ అవకాశాలు ₹4,850 కోట్్ల కంటే ఎక్్కకువ విలువై�ైన అనేక ప్్రరా రంభిించిన అనంతరం శ్ీర మోదీ గారు రాకపోవడంతో ఇక్్కడి యువత డాక్ట్ర్లు అభివృద్్ధి ప్్రరా జెక్టు లకు ప్ధ్ర ాని మోది గారు మాట్్లా లడుతూ, “స్్వవాతంత్్్ర యయం వచ్చి ఇన్ని కావాలంటే ఇతర రాష్ట్రా లకు వెళ్లి చదవాల్సి సంవత్్సరాలు గడిచినా డామన్, డయ్్యయూ, దాద్్రరా వస్్తతోోంది. శంకుస్్థథాపన చసే ,ి ప్్రరా రంభిించారు. వీటిలో, May, 2023 Sahkar Uday 11

స్్వవావలంబన సిల్్వస్్ససాలోని NAMO మడె ికల్ ఎడ్్యయుకేషన్ కేంద్ప్ర ాలితప్్రరాాంతాలలో పరశి ్్రమలు మరియు సేవా స్్ఫఫూర్్తతియే ఇక్్కడి జీవన విధానమని అండ్ రీసరె ్చ్ ఇన్స్టిట్్యయూట్, ప్భర్ ుత్్వ పాఠశాలలు, ఉపాధిని పంె చడానికి రాష్్ట ్ర నూతన పారశి్రా మిక ప్ధ్ర ాన మంత్రి అన్్ననారు మరయి ు మహమ్్మమారి డామన్్లలోని ప్భ్ర ుత్్వ ఇంజనీరంి గ్ కళాశాల విధానాన్ని కూడా పిఎం మోడీ ప్శర్ ంసించారు. సమయంలో స్్థథానిక వై�ైద్్య విద్్యయార్్థథు లు ప్జర్ లకు వంటి 96 ప్్రరా జెక్టు లు; వివిధ రోడ్్ల ను అందంగా “5000 కోట్్ల విలువై�ైన కొత్్త ప్్రరా జెక్టు లను చురుగ్గా సహాయం చేశారని గుర్తు చేసుకున్్ననారు. తీర్్చచిదది ్్ద డం, పటషి ్్టత మరయి ు విస్్త రణ, చేపల ప్్రరా రంభిించే అవకాశం నాకు లభిించిిందని ఇక్్కడ స్్థథానిక విద్్యయార్్థథు లు నిర్్వహిస్్తతున్్న మార్్కకెట్, షాపింగ్ కాంప్లె క్స్ మరియు నీటి ఆయన అన్్ననారు. ఈ ప్్రరా జెక్టు లు ఆరోగ్్యయం, గ్రా మ దత్త్ త కార్్యక్్రమాన్ని ‘మన్ కీ బాత్’లో సరఫరా పథకాన్ని పెంపొందంి చడం వంటవి ి గృహనిర్్మమాణం, పర్్యయాటకం, విద్్య మరయి ు కూడా ప్స్ర్తా విించినట్లు ఆయన తలె ిపారు. వై�దై ్్య ముఖ్్యమై�నై వి. పట్్టణాభివృద్్ధి కి సంబంధంి చినవి, ఇంకా జీవన కళాశాల వల్్ల స్్థథానిక వై�ైద్్య సదుపాయాలపై�ై సౌలభ్్యయం, పర్్యయాటకం, రవాణా మరియు ఒత్ిత డి తగ్్గగుతుందని, 300 పడకలతో కొత్త్ డయ్్యయూ మరయి ు సలి ్్వవాస్్ససాలోని ప్ధ్ర ాన మంత్రి వ్్యయాపారాన్ని మెరుగుపరుస్తా యి“. దరీ ్ఘ్కాలిక ఆసుపత్రి నిర్్మమాణంలో ఉందని, కొత్త్ ఆయుర్్వవేద ఆవాస్ యోజన (PMAY) నగర లబ్ిధ దారులకు ప్భ్ర ుత్్వ అభివృద్్ధి పథకాలు అంతకుముందు ఆసుపత్రకి ి కూడా అనుమతులు మంజూరు ఇంటి తాళాలను కూడా ఆయన అందజేశారు. నిలిచిపోయాయని, వదిలేశాయని లేదా చేశామన్్ననారు. మెడికల్తో పాటు ఇంజినీరంి గ్ ప్ధర్ ాన మంత్ిర కళాశాల క్్యయాాంపస్ నమూనాను దారతి ప్్పపాయని - దనీ ివల్్ల పునాది రాయి కళాశాల ప్్రరా రంభంతో ఏటా 300 మంది కూడా పరశి ీలిించారు మరియు అకడమిక్ కూడా శిథలి ంగా మారిందని, ఇంకా చాలా విద్్యయార్్థథు లు ఇంజినీరింగ్ విద్్యను చదివే బ్్ాల లక్్లలోని అనాటమీ మ్్యయూజియం మరియు ప్్రరా జెక్టు లు అసంపూర్్తతిగా మిగలి ిపోయాయని అవకాశం లభిస్్తతుుంది. డామన్్లలోని NIFT డిసకె ్షన్ రూమ్్నను సందర్్శశిించారు. ప్ధర్ ాని చాలావిచారం వ్్యక్త్తం చేశారు. కానీ గత శాటిలై�ైట్ క్్యయాాంపస్, సలి ్్వస్్ససాలోని గుజరాత్ తొమ్మిదేళ్్ల లో, ప్్రరా జెక్న్లట ు సకాలంలో పూర్్తతి నషే నల్ లా యూనివర్్శశిటీ క్్యయాాంపస్ మరియు మోదీ గారి ప్భర్ ుత్్వవం యొక్్క సేవా భావం చయే డానికి ఎక్్కకువ ప్్రరా ధాన్్యతనిస్్తతూ కొత్్త డయ్్యయూలోని ఐఐఐటి వదొదర క్్యయాాంపస్్ల ను రకమైై�న పని శైల�ై ి అభివృద్్ధి చంె దింది. కూడా ప్ధ్ర ాని మోదీ గారు ప్స్ర్తా విించారు. మరయి ు అంకితభావం కారణంగా డామన్, గడచి ిన సంవత్్సరాల్లో దేశంలో 3 కోట్్ల కు పై�ైగా ఈ ప్ఈ్రరాాంతంపలర్ ోానంితదంాలదోనాపి ుద15ా0దామపుంద1ి 5య0 ువమతంకదుి పేద కుటుంబాలకు ప్భ్ర ుత్్వవం పక్్కకా గృహాలను డయ్్యయూ, దాద్్రరా మరయి ు నగర్ హవేలీలు పయ్తర్ ిువసతంకవుత్్సరపం్రతమి డె సిసంినవ్ తచ్సదరంవి ే అమవెడకిసాశని ం్ అందించిిందని, ఇక్్కడ 15,000కు పై�గై ా లచభదిసవి ్్తేతుుందఅనివ, కసాశమంీప లభవసి ిషత్ ్్ుయతం్ుదత్ లనో,ి దసాదమాపీపు గృహాలను ప్భ్ర ుత్్వమే నిర్్మమిించి అందజేసంి దని తమ మొదటి జాతీయ అకడమిక్ మెడకి ల్ 1భ,0వ0షి0 య్ మతంద్తిులవై�ోైదద్్యాదవిాపద్్యయుార్్1థథ,ు0ల00ు మఈందప్్ిరవరాాైదంతంయ్ లో ప్ధర్ ాని చపె ్్పపారు. 1200కు పై�గై ా కుటుంబాలు డవాిదక్్యటర్స్ ాఅరవ్థుుతలాురనిఈప్ధ్ర ాపనిర్ మాంోతదంీ గలాోరుడఅానక్్్టననారరస్ ు.్ సొంత ఇళ్లు్ల పొందాయని, ప్ధ్ర ానమంత్ిర ఆవాస్ ఆర్గ్నై�ైజషే న్ (NAMO) మెడికల్ కాలేజీని మఅొవదుతటారి నసింవపత్ర్్ధసరాంని మమెడోదిసీ ని ్గారచుదుఅవనుతన్ ుానర్్ున. యోజన క్్రర ిింద ఇళ్్ల లో మహిళలకు సమాన ఒమకొదఅటమి ్్సమమంాయవిత్సతరనం కముటడె ుసి ంబినం్ లచోదనుే వకుాతకుంనడన్ ా వాటా కల్పిస్్తతున్్ననామని అన్్నరు. పొందాయి. గత కొన్్ననేళ్్ల లో కేంద్ర్ ప్భర్ ుత్్వవం మఒొక తఅ్్త తంమగ్రమ్ ా మాయంలి ోతననే తకానుటు ుమంబొందలటోని ే వక్్ాయకక్తి ుంఅడనిా చమపె ్్ొతపపినత్ ంవగారర్్త్నాము కంూలడోనాే ఆతయానునమప్ొస్రద్తా టవిి ివంచ్యారుక. త్ ి కేంద్ప్ర ాలితప్్రరాాంతాలకు ₹5500 కోట్ ల ు అని చపె ప్ ని వార్తను కూడా ఆయన ప్రసత్ ావంి చారు. కేటాయిించిిందని ప్ధర్ ాన మంత్ిర అన్్ననారు. ఈ భూభాగాల భౌతిక మరియు సామాజిక మౌలిక సదుపాయాలపై�ై కూడా చాలా కృషి జరగి ంి ద.ి ఎల్ఈడీ వలె ుతురుతో కూడిన రోడ్లు , ఇంటంి టికీ చెత్్త సేకరణ, 100 శాతం వ్్యర్థా ల ప్కర్ ్రయి్ ను కూడా ఆయన సూచిించారు. ¿¿¿ 12 Sahkar Uday May, 2023

స్్వవావలంబన నానో ఎరువు త్్వరలో భారతదశే ాన్ని స్్వవావలంబనగా మారుస్్తతుుంది దశే ీయ కర్్మమాగారాల్లో యూరియా ఉత్్పత్తి పెరగడం, నానో యూరయి ా వంటి ఆవిష్్కరణలు యూరయి ా దగి ుమతిని తగ్్గగిించాయి. సహకార్ ఉదయ్ బృందం సదస్్ససుకు హాజరైనై� వారలి ో సహకార మంత్రిత్్వ తగ్్గగా యి. IFFCO విజయం ఇతర జాతీయ శాఖ కార్్యదర్్శశి శ్ీర జ్్ాఞఞనషే ్ కుమార్, ఇఫ్్కకో చై�రై ్్మన్ సహకార సంస్్థలకు పరశి ోధన మరయి ు అభివృద్్ధి ఎరువుల రంగంలో భారత్ స్్వయం సమృద్్ధి శ్ీర దిలీప్ సంఘాని, మనే జే ిింగ్ డై�ైరెక్్టర్ డాక్ట్ర్ యొక్్క కొత్త్ రంగాలలోకి ప్వర్ ేశిించడానికి గొప్్ప దిశగా పయనిస్్తతోోంది. ఇఫ్్కకో నానో యూరియా ఉదయ్ శంకర్ అవస్్థి మరయి ు పలువురు ప్్రరేరణ అవుతుందని శ్రీ షా అన్్ననారు. మరయి ు డిఎపి ( డై�ై అమ్మోనియం ఫాస్్ఫఫేట్ ) ప్మర్ ుఖులు ఉన్్ననారు. దేశంలోని ప్తర్ ి ప్్రరాాంతంలోని రై�ైతులకు చరే లే ా నానో యూరియా ఆగస్్టటు 2021లో మార్్కకెట్ోల ్లకి చసే ిన ప్ధర్ ాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్్ర మోదీ గారి ‘ల్్యయాబ్ టు ల్్యయాాండ్’ ద్్వవారా రైతై� ులకు నేరుగా నానో ప్వ్ర శే ిించిింది మరియు మార్్చచి 2023 నాటకి ి నాయకత్్వవం మరియు దార్్శనికత ఫలితంగా ఎరువులు మరియు శాస్త్ర రీయ పరిశోధనలను 6.3 కోట్్ల నానో యూరయి ా సీసాలు ఉత్్పత్తి ఈ కొత్త్ అభివృద్్ధి జరగి ింది. నానో డిఎపిని తీసుకురావడంలో IFFCO పాత్న్ర ు ప్శ్ర ంససి్తూ , చయే బడ్డా యి. గ్్రరాన్్యయులర్ యూరయి ా, డఏీ పీలకు ప్్రరా రంభిించిన సందర్్భభంగా కేంద్ర్ సహకార IFFCO దాని ‘అసాధారణమై�నై పని’ అని శ్ీర బదులు ద్వర్ రూపంలో నానో యూరయి ా, మరియు హోోం వ్్యవహారాల మంత్రి శ్రీ షా గారు ప్శ్ర ంసంి చారు. దశే ీయ కర్్మమాగారాల్లో డఏీ పీ మరంి త ప్భర్ ావవంతంగా ఉంటాయని అమిత్ షా గారు మాట్్లా లడుతూ, ఈ చర్్య యూరయి ా ఉత్్పత్తి పరె గడం, నానో యూరియా మంత్రి రైైత� ులకు హామీ ఇచ్్చచారు. కలోల్ భారతదేశ వ్్యవసాయ రంగంలో సమూల వంటి ఆవిష్్కరణలు యూరయి ా దగి ుమతిని ప్్ాల లాంట్ ఇప్్పటకి ే ఉత్్పత్తిని ప్్రరా రంభిించడంతో మార్్పపును తీసుకువస్్తతుుందని ఉద్్ఘఘా టంి చారు. తగ్్గగిించాయని ఆయన అన్్ననారు. 2021-22లో IFFCO దాని ఉత్్పత్ిత కోసం గుజరాత్్లలోని రై�ైతులకు ప్యర్ ోజనం చకే ూర్్చడంతో పాటు, యూరియా దగి ుమతులు ఏడు లక్షల టన్్ననులు కలోల్, కాండ్్లా ల మరయి ు ఒడశి ాలోని పారాదపీ్లో భారతదశే ం సొంతంగా ఎరువులు తయారు తయారీ యూనిట్్ల ను ఏర్్పపాటు చసే ంి ద.ి ప్సర్ ్్తతుత చేసుకోగలుగుతుంద.ి May, 2023 Sahkar Uday 13

స్్వవావలంబన సంవత్్సరంలో ఐదు కోట్్ల నానో డిఎపి ససీ ాలను వల్్ల , ఉత్్పత్ిత నాణ్్యత మరయి ు పరమి ాణాన్ని ఉత్్పత్తి చేయనున్్ననారు, ఇది 25 లక్షల టన్్ననుల పెంచడానిక,ి భూమిని సంరక్్షించడానికి గ్్రరాన్్యయులర్ డఎి పికి సమానం. 2025-26 నాటకి ి, మరియు నేల నాణ్్యతను మెరుగుపరచడానికి భారతదశే ం IFFCO యొక్్క మూడు డీఏపీ ఇది సహాయపడుతుందని అన్్ననారు. తద్్వవారా, ప్్లా లాంట్్ల నుండి 18 వలే కోట్్ల నానో DAP సీసాలను రసాయన ఎరువులు నేలల్లో కి చొచ్్చచుకుపోయే ఉత్్పత్తి చసే ్్తతుుంద.ి ముప్పును అంతం చయే డంలో మరియు కోట్్ాల లది ప్జ్ర ల ఆరోగ్్యయాన్ని ప్భర్ ావితం చయే డంలో ఇది ఈ సదస్్ససులో ప్తర్ ినిధులను ఉద్దే శిించి సహాయపడుతుంద.ి ప్సర్ ంగసి్తూ , సహకార సంఘాల ప్్రరా థమిక మంత్రర్ ం ‘జనసామాన్్యయం ద్్వవారా భారీ ఉత్్పత్తి ’ అని IFFCO మరయి ు KRIBHCO వంటి సహకార కూడా ఆయన పునరావృతం చశే ారు, ఇంకనూ సంఘాలు ఎరువులు, పాల ఉత్్పత్తి మరియు సహకార సంఘాలు ఈ మంత్్రరా న్ని ఆచరంి చడం మార్్కకెటింగ్ రంగాలలో భారతదశే ం యొక్్క ద్్వవారా సహకార స్్ఫఫూర్్తతిని సజీవంగా ఉంచాయి. స్్వవావలంబనకు అపారమై�ైన సహకారాన్ని దేశంలో మొత్త్ తం 384 లక్షల టన్్ననుల ఎరువులు అందసి్తా యని శ్ీర షా గారు అన్్ననారు. దాని ఉండగా అందులో సహకార సంఘాలు 132 అసమానమైన�ై వృత్తి నై�పై ుణ్్యయంతో పాటు, లక్షల టన్్ననులు ఉత్్పత్ిత చశే ాయని, ఒక్్క IFFCO పరిశోధన, సామర్్థ్యయం అసమానమై�ైన IFFCO ద్్వవారానే 90 లక్షల టన్్ననుల ఎరువులు వృత్ిత నై�ైపుణ్్యతో సామర్్థ్్య రంగాలలో కూడా ఉత్్పత్ిత అవుతున్్ననాయని అన్్ననారు. శ్రీ అమిత్ ఉదాహరణగా నిలిచిింద.ి IFFCO విజయగాథకు షా గారు మాట్్లా లడుతూ, “IFFCO మరయి ు అతిపదె ్ద్ ఉదాహరణ ఈరోజు IFFCO ఒక క్రర్ ిబ్్కకో వంటి సహకార సంస్్థలు భారతదేశ రూపాయి సంపాదిస్తే , దాని నుండి ఆదాయపు స్్వవావలంబనకు భారీ సహకారం అందించాయి”. పన్్నను మినహాయిించి 80 పై�సై లు నేరుగా నానో ఎరువును విప్్ల వాత్్మక ఉత్్పత్తి గా రైత�ై ులకు చరే ుతుందని ఆయన అన్్ననారు. అభివర్్ణణిించిన శ్రీ షా గారు మాట్్ాల లడుతూ, ద్వర్ DAPని మొక్్కపై�ై మాత్మర్ ే పచి ికారీ చయే డం ¿¿¿ 14 Sahkar Uday May, 2023

శ్వవ్ ేత విప్ల్ వం పాల ఉత్్పత్ుత్ లకు భారతదేశం పెంచవలసని అవసరాన్ని కూడా నొక్్కకి ప్ప్ర ంచానికి గమ్్యస్థా నం అవుతుంది చెప్్పపారు. ఈ లక్ష్యాలను సాధించాలంటే NDDB అనుబంధ సంస్్థ లు ప్మ్ర ుఖ పాత్ర్ పోషంి చాల్సి గ్రా మీణాభివృద్్ధి లో పాడి పరశి ్్రమ పాత్ర్ చాలా ముఖ్్యమైన�ై దని ఎక్్కవగా హైల�ై ై�టై ్ చేయబడింది ఉంటుందని మంత్రి అన్్ననారు. ఆఫ్్రరికాతో సహా పొరుగు దేశాలలో పాడి పరశి ్్రమను బలోపేతం చయే డంలో NDDB అందిస్్తతున్్న సహకారాన్ని ఆయన అభినందించారు. భారతదేశాన్ని ‘ప్పర్ ంచానికి పాడి పరిశ్్రమ’గా మార్్చచాలంటే, పాల పరశి ్్రమతో సంబంధం ఉన్్న రైత�ై ుల ఆదాయాన్ని పంె చడంతోపాటు పాలు మరియు పాల ఉత్్పత్ుత్ ల ఎగుమతులను పంె చాల్సిన అవసరం ఉందని ఆయన అన్్ననారు. ఈ ప్య్ర త్్ననాలన్నిటితో మోదజీ ీ కల అయిన ‘వసుధై�ైవ కుటుంబం’ సాకారం చసే ుకోవచ్్చచు. భాసహకార్ ఉదయ్ బృందం అమలు చసే ే బాధ్్యతను నషే నల్ డెయిరీ NDDB చై�రై ్్మన్ శ్రీ షా గారకి ి రై�తై ుల మొదటి రత పాల పరశి ్్రమలో జాతీయ డెవలప్్మమెెంట్ బోర్డు (NDDB)కి అప్్పగంి చారు. విజన్, సహకార వ్్యయూహం, శాస్త్ర రయీ ంగా పాడి డయె ిరీ అభివృద్్ధి బోర్డు (NDDB) పరిశ్్రమ, రైైత� ులు అవలంబిస్్తతున్్న పశుసంవర్్ధక బోర్డు సమావశే ంలో, శ్ీర షా గారు పాలఉత్్పత్ుత్ ల విధానాలు, పాడి పరశి ్్రమ సహకార సంఘాలను ప్్యయాక్ చయే డానికి సంబంధంి చిన అన్ని క్లిష్ట్మైన�ై బలోపేతం చేయడం మరయి ు రై�ైతుల వివరాలను తలె ియజశే ారు మరియు బహుళ జీవనోపాధిని మరె ుగుపరచడంలో NDDB వస్తు సహకార సంఘం తో పాటు సహకార యొక్్క సహకారం, దాని భవిష్్యత్ుత్ ప్ణ్ర ాళికల రంగంలోని అన్ని ఉత్్పత్ుత్ లను ఒకే బ్్రరాాండ్్గగా గురించి వివరంి చారు. అనంతరం సహకార శాఖ అభివృద్్ధి చయే ాలని సూచిించారు. ఇది సహకార మంత్కరి ి మార్గ్దర్్శకత్్వవం వహించినందుకు ఉత్్పత్ుత్ ల ఎగుమతికి గొప్్ప ఉత్్ససాహాన్ని చై�ైర్్మన్తో సహా డై�ైరెక్ట్ర్్ల బోర్డు కృతజ్్ఞతలు ఇస్్తతుుందని ఆయన అన్్ననారు. ఇది సంే ద్్రరీయ తలె ుపుతూ పాడి పరిశ్్రమ అభివృద్్ధి కి పూర్్తతి ఉత్్పత్ుత్ లను ప్్రరో త్్సహంి చడంలో మరియు ప్్రరా సెస్ సహకారం అందిస్తా మని హామీ ఇచ్్చచారు. చసే ిన పాలకు మంచి విలువను పొందడంలో సహకారాన్ని అభినందిస్తూ , కూడా సహాయపడుతుంది. డయె ిరీ యంత్్రరా ల NDDB చై�రై ్్మన్ శ్రీ మీనషే ్ షా, సెక్్రటరీ తయారీలో స్్వవావలంబనను పెంపొందంి చడంలో భారత ప్భ్ర ుత్్వ కేంద్్ర సహకార శాఖ మంత్,ిర NDDB ముందుండాలని శ్ీర షా గారు కోరారు (సహకారం) శ్ీర జ్్ఞాఞనేష్ కుమార్, జాయిింట్ సెక్్రటరీ మరియు దాని అనుబంధ సంస్్థ IDMC శ్రీ అమిత్ షా గారు పాడి సహకార సంఘాల లిమిటడె ్ స్్వదేశీ పాడి పరకి రాల ఎగుమతిని (సహకారం) శ్రీ పంకజ్ కుమార్ బన్్ససాల్ మరయి ు పరధి ని ి విస్్త రించాలని సూచిించారు. పాడి NDDB డై�ైరెక్్టర్్ల బోర్డు , పశుసంవర్్ధక మరయి ు సహకార సంఘాలను బలోపతే ం చయే డం, భారత ప్భర్ ుత్్వవం యొక్్క పాడి పరశి ్్రమ విస్త్ రించడంతోపాటు ప్త్ర ి పంచాయతీ, గ్రా మంలో అదనపు కార్్యదర్్శశి శ్రీ వర్్ష జోషి, గుజరాత్ వాటిని నెలకొల్్పపాల్సిన అవసరాన్ని ఆయన కోఆపరేటవి ్ మిల్క్ మార్్కకెటింగ్ ఫడె రేషన్ చై�ైర్్మన్ నొక్్కకి చెప్్పపారు. డెయిరీ రంగంలో రెండు లక్షల శమల్్భభాయ్ బాలాభాయ్ పటలే ్, హిమాచల్ ప్్రరా థమిక సహకార సంఘాల ఏర్్పపాటుపై�ై జరిగిన స్్టటేట్ కోఆపరేటవి ్ మిల్క్ ప్్రరొడ్్యయూసర్ ఫడె రషే న్ సమీక్షా సమావశే ంలో ఆయన ఈ వ్్యయాఖ్్యలు లిమిటెడ్ చై�ైర్్మన్ నిహాల్ చంద్ శర్్మ మరియు చశే ారు. కామధేను యూనివర్్శశిటీ వై�సై ్ ఛాన్్సలర్ డాక్ట్ర్ భారతదేశ పాడి పరిశ్్రమ సహకార సంఘాలు ఎన్్హహెచ్ కలె ావాలా కంే ద్ర్ మంత్ిర శ్రీ షాగారికి దనీ ిని ప్పర్ ంచపు డయె ిరీగా మార్్చగలవని మంత్రి గారు ఉద్్ఘఘా టంి చారు. గ్రా మీణాభివృద్్ధి లో స్్వవాగతం పలికారు. ¿¿¿ పాడిపరిశ్్రమ రంగం పాత్ర్ చాలా ముఖ్్యమై�నై ది మరయి ు ప్ధర్ ానమంత్రి నరేంద్ర్ మోదీ గారు దీనిని తరచుగా హైై�లై�టై ్ చేస్తా రు. నిజానికి, భూమిలేని గ్రా మ రై�తై ులకు పశుసంవర్్ధక మరయి ు పాడి పరిశ్్రమ అతిపెద్్ద జీవనాధారం. దీనిని పరగి ణనలోకి తీసుకున్్న శ్ీర అమిత్ షా గారు దనీ ికి అత్్యయంత ప్్రరా ధాన్్యతనిస్్తతూ , డెయిరీ రంగంలో రెండు లక్షల ప్్రరా థమిక వ్్యవసాయ పరపతి సహకార సంఘాలను (PACS) ఏర్్పపాటు చయే ాలని నిర్్ణయిించారు. ఈ నిర్్ణయాన్ని May, 2023 Sahkar Uday 15

మారుతున్్న ముఖచిత్రర్ ం సహకార పాఠశాలలతో విద్్య మహిళలు మరయి ు యువకులను విధానంలో సహకార సంఘాలతో చేర్్చడం కూడా అన్ని వర్గా లకు సమాన భాగస్్వవామ్్యయం ఉండేలా ప్భర్ ుత్్వవం ఎప్్పటలి ాగే అత్్యయంత ప్్రరా ధాన్్యతగా మార్్పపు : B L వర్్మ కొనసాగుతుంద.ి ఈ రాష్్ట ర్ స్థా యి సహకార పాఠశాలలు నిరంతరాయమై�నై పంచాయతీ స్థా యిలో PACS నమోదుకు విద్్యయానుభవం కోసం ఆధునిక సౌకర్్యయాలతో అమర్్చబడి ఏర్్పపాట్్లలు చేయడం మరయి ు సాధారణ ప్జర్ లకు ప్య్ర ోజనం చకే ూర్్చచేలా జె & కలె ో ఉంటాయని శ్రీ వర్్మ అన్్ననారు. సహకార సంఘాల సంఖ్్యను పెంచడం గురంి చి కూడా ఆయన మాట్్ాల లడారు. యువతను సహకార్ ఉదయ్ బృందం హోోం మంత్రి అమిత్ షా గార్్ల సమర్్థవంతమైన�ై ఆకర్్షిషించేందుకు సహకార శాఖలోని పలు మార్గ్దర్్శకత్్వవంలో పటిష్ట్మై�ంంై దని ఆయన పథకాలపై�ై ప్జ్ర లకు అవగాహన కల్్పిించాలని దేశంలో సహకార భావనను ప్్రరో త్్సహంి చడానికి అన్్ననారు. ప్ణ్ర ాళిక ప్క్ర ారం, గ్రా మీణ ప్్రరాాంతాల్లో రాష్్ట ర్ మంత్ిర ఉద్్ఘఘా టంి చారు. అనకే రాష్ట్రా లు సహకార పాఠశాలల వివిధ శ్రా మిక సంఘాలకు పెట్్రరో ల్ పంపులు ఎదుగుదలను వీక్షిస్్తతున్్ననాయి. జమ్్మమూ మరయి ు గ్్యయాస్ ఏజెన్సీలను ఇవ్్వడం అత్్యయంత ఉపాధి కల్్పిించడం అనదే ి కేంద్ర్ ప్భ్ర ుత్్వవం యొక్్క కాశ్మీర్్లలో జిల్్ాల ల స్థా యి సహకార పాఠశాలలను ప్్రరా ధాన్్యత మరయి ు గ్రా మాల్లో ధాన్్యయం నిల్్వ మరొక కీలకమైన�ై ప్ధర్ ాన అంశం మరయి ు నిర్్మమిించే ప్త్ర ిపాదనను ఈశాన్్య ప్్రరాాంత అభివృద్్ధి కోసం గోడౌన్్ల ను ఏర్్పపాటు చయే డానికి ప్భర్ ుత్్వవం ఈ దశి లో ప్భ్ర ుత్్వవం అనేక చర్్యలు చపే ట్్టటిింద.ి మరయి ు సహకార శాఖ సహాయ మంత్ిర సహకార సంఘాల ద్్వవారా అవసరమైనై� ఈ నేపథ్్యయంలో ప్భ్ర ుత్్వవం వివిధ స్థా యిల్లో శ్ీర బిఎల్ వర్్మ ప్శర్ ంసించారు. ప్తర్ ి జిల్్లా లలో సహాయాన్ని కూడా అందసి ్్తతుుంది. భారతదేశంలో ఉపాధి మళే ాలు నిర్్వహించి యువతకు సహకార పాఠశాలలను నలె కొల్్పపాల్సిన విద్్యను మరంి త పెంచడానికి సమానత్్వవం నియామక పత్్రరా లు అందజసే ్్తతోోంది. భారతదేశం ఆవశ్్యకతను వివరంి చిన శ్రీ వర్్మ, ఈ పాఠశాలల్లో మరియు అందరకి ి అందుబాటులోకి యొక్్క మొట్్టమొదటి జాతీయ సహకార ప్య్ర ోగశాలలు, గ్్రరంథాలయాలు, స్్మమార్్ట క్్ాల లస్ రావడాన్ని నిర్్ధధా రించడానికి ప్తర్ ి జిల్్ాల లలో విశ్్వవిద్్యయాలయాన్ని ఏర్్పపాటు చయే డానికి కృషి రూమ్ తో పాటు అత్్యయుత్్త మ ఆధునిక సౌకర్్యయాలు సహకార పాఠశాలలపై�ై ప్తర్ ్్యయేక ప్్రరా ధాన్్యతనిస్్తతూ చేయడం ద్్వవారా దేశంలో సహకార ఉద్్యమాన్ని కల్పిస్్తతా మని చపె ్్పపారు. విద్్యయా రంగంలో సహకార సంఘాలు కూడా బలోపేతం చేయడంలో ప్భర్ ుత్్వవం నిరంతరం ప్్రరా రంభిించబడతాయి. నిమగ్్నమైై� ఉంది. అనకే సహకార సంఘాలకు సమాజంలోని అణగారని వర్గా ల సమస్్యలను వారి ఉత్్పత్ుత్ లను విక్్రయిించడానికి ఒక పరిష్్కరంి చే లక్ష్యంతో దేశం సహకార ఉద్్యమం శ్రీ వర్్మ ఈ రాష్్ట ్ర స్థా యి సహకార పాఠశాలలు వదే ికను అందించడంతోపాటు, ప్భ్ర ుత్్వ యొక్్క పునరావృతాన్ని అనుభవిస్్తతోోందని, ఇది నిరంతరాయమై�ైన విద్్యయా అనుభవం కోసం ఇ-మార్్కకెట్్ప్లేసల ్ (GeM) పోర్్టల్ విస్్త రించిన ప్ధర్ ానమంత్ిర నరేంద్్ర మోడీ గారు మరియు ఆధునిక సౌకర్్యయాలతో అమర్్చబడి ఉంటాయి. తర్్వవాత చాలా ఉపయోగకరంగా ఉంది, .¿¿¿ 16 Sahkar Uday May, 2023

PACSని బలోపేతం చేయండి పటె ్్రరో ల్ పంప్ మరయి ు LPG డలీ ర్ష‌ పి ్ లై�ైసెన్స్ PACS తీసుకోవచ్్చచు - ఇథనాల్ బ్్లలెెండడె ్ పెట్్రరో ల్ (EBP) కార్్యక్్రమం కంి ద ఇథనాల్ విక్్రయిించడానికి చక్్కకెర సహకార మిల్లు లకు ప్్రరా ధాన్్యత ఇవ్్వవాలి. - PACS సొంతంగా చిన్్న దుకాణాలను నిర్్వహించుకునేందుకు అనుమతిస్్తతా రు. సహకార్ ఉదయ్ బృందం జాతీయ సహకార సమాఖ్్య అధ్్యక్షుడు దలి ీప్ సంఘాని సహకార సంఘాలను బలోపేతం కంే ద్ర్ సహకార మంత్ిర అమిత్ చేయసహడకానారకి ,ిసంఘపాటె లర్ నోలు్ బలమోపతేరియం చుేయడడానజీ ికిలి,్ షా గారికి లేఖ వ్్రరా శారు. డపీలటె ్్రరోరలష్్ పి మ్ లరయిైసనె ు్స్నడి ీజికలల్ ిగడి లీ ఉరన్‌ష్నిప్ పలర్ై�ైసెనత్ ్సు్త‌ని పకల్రిగాథి మఉికన్్న వపయ్ ్స్ర ్్వతతుసత ాయప్్రరా థమరిుకణ వస్్యవంఘసాాయలు సహకార మంత్రిత్్వ శాఖ (రPుAణCSస)ంఇఘపా్పలుడ(ుPAవCారSి) అఇధప్ికపుడవుినవియారోిగఅదధారికు పవింనిపయుోలనగదు ాచరుినపన్ ంపదులకానణుాలచిునగ్్ాన మదుాకరా్చణడాలానుగకి ాి ప్కర్ ారం, పటె ్్రరో లియం ఒమకా-రస్్చాడరాి నఎికంిపికను ఒఅకంసదాంిరచి ాలని అపవ్రకభాుశతాన్వ్నంి నఅరిందణ్ ంియచాంి లచనంిి ద.ి ప్భ్ర ుభత్ార్వవతం దేశ నిర్్ణయిసిహంచికిందార.ి మంత్తిర ్్వ శాఖ కూడా LPG సభంారఘతాదలశే నుసబహలకోపారేతం సచంేసఘంే దాలుకనుు పబర్ భలుోపతతే్వంం ఈచేసేంనదరిుకణ్ ుయప్భర్ం ుత్త్వసీవం ుఈకుంనదిర్్ి.ణయపంెటర్ తీోలస్ ుకపుంందపి.్ పంపణి ీదారు PACSలను మపెట్్రరరో యిల్ ుపంఎప్ల్పమిజిరియడీలుర్షఎపి ల్్ ప‌ జిలిైసనె డస్ ీలురల్‌షనిపు్ సలైేక�ైసరెన్ంి ్సచసులే ను సదుసపకే ారయించానే ్ని సదుPపAాయCSలానక్నుి అర్్హతగా మార్్చడానికి అPAందCింSచలబకుడఅుతందుంంి దచి. బడదునీ తి ుంతదరి. ుదవీనాితత, రుఅవనాతన్ ,ి పఅ్రన్ానథి మప్్రరాికథమిసకహసకాహర కారసంసఘంఘాలాులు పపెటెట్్్రరరో ోలల్్ నిబంధనలను మారుస్్తతుుంది. పపంంపపుులలుు మమరరయి యి ుు ఎఎలల్్ప‌పిజిజిి డడలీ లీ రరల్్లు ుగగాా పపననిి చచేయేయగగలలవవుు.. దనీ ి కింద దశే వ్్యయాప్త్ తంగా లక్ష పటె ్్రరో లియం, సహజవాయువు శాఖ మంత్ిర PACS గ్రా మీణ ఆర్్థిథకాభివృద్్ధి కి హర్దీప్ సంి గ్ పూరీ గారితో కంే ద్్ర సహకార మంత్ిర అమిత్షా గారితో చేసని సమావశే ంలో ప్్రరాతిపదికగా మారే నమూనా ఈ నిర్్ణయం తీసుకున్్ననారు. ఇందులోభాగంగా పెట్్రరో ల్, డజీ ిల్్కకు సంబంధంి చి కొత్త్ డలీ ర్్షషిప్ల్ చట్్టటా న్ని రూపొందంి చారు. ఇది కటే ాయిింపులో కూడా PACSలకు ప్్రరా ధాన్్యయం ఉంటుంది. ఇది కాకుండా, PACS కూడా LPG 13 కోట్్ల మందకి ి పై�గై ా రైైత� ులు డసి ్్ట్రరిబ్్యయూటర్్షిషప్ తీసుకోగలుగుతుంది మరియు దీనిపై�ై ఇప్్పటికే కంే ద్్ర ప్భ్ర ుత్్వవం ఆమోదం 25 కంటే ఎక్్కకువ విభిన్్న PACS తెలిపింద.ి కార్్యకలాపాల ద్్వవారా తమ will be దీని కోసం, బహుళార్్ధసాధక సహకార సంఘాలు able to నిర్్వహంి చే డీజిల్ పంపులకు ఇతర వాణిజ్్య ఆదాయాన్ని పెంచుకోవడానికి డీజిల్తో సమానంగా సరఫరా చేసే చమురు LPGdistribute ధరలను నిర్్ణయిించాలని కోరుతూ భారత సహాయపడుతుంద.ి అలాగ,ే PACS కంప్్యయూటరీకరణ కోసం కేంద్ర్ ప్్రరా యోజిత పథకం అమలవుతోంది. దనీ ి కంి ద, PACS ఒక ఉమ్్మడి జాతీయ సాఫ్వ్టవేర్ ద్్వవారా NABARDతో అనుసంధానం చేయగలదు. ఇథనాల్ బ్్లలెెండంి గ్ ప్్రరోగ్్రరా మ్ కంి ద ఇథనాల్ విక్్రయిించడంలో చక్్కకెర సహకార మిల్లు లకు ప్్రరా ధాన్్యత ఇవ్్వవాలని కూడా నిర్్ణయం శాఖ ఇథనాల్ కొనుగోలు కోసం సహకార చక్్కకెర తీసుకున్్ననారు. PACS సొంతంగా చిన్్న మిల్లు లు ఇతర ప్వరై ేట్ కంపెనీలతో జతకట్్టటేలా దుకాణాలను నిర్్వహంి చుకునేందుకు కూడా చూస్్తతుుంది. ¿¿¿ అనుమతిించబడతాయి. పటె ్్రరో లియం మంత్రతి ్్వ May, 2023 Sahkar Uday 17

అత్్యధిక పంట దిగుబడి నానో యూరియా సక్్ససెస్ స్్టటో రీ వనె ుక రహస్్యయం నానో యూరయి ాతో 14.5% పరె ిగని పంట దిగుబడి ఎస్. పరంజోతి నానో యూరయి ా వేయడం వల్్ల పెట్్టబడి ఖర్్చచు తగ్్గగి ఎకరాకు రూ.7360 లాభం పెరుగుతుంది. చురుకై�నై వ్్యవసాయపద్్దతి మరియు వాతావరణ మార్్పపులను ఎస్ మణికందన్, గ్్రరాన్్యయులర్ ఎదుర్్కకోవడానిక,ి నానో యూరయి ా నిజానికి ఒక ఖచ్చితమై�నై ఎంపకి మరయి ు యూరయి ాను ఉపయోగించకుండా ఇది మొక్్కల నత్జ్ర ని అవసరాన్ని కూడా తీరుస్్తతుుంది. అతిపదె ్ద్ ప్య్ర ోజనం నానో యూరియా (ద్వర్ ) పచి ికారీ ఏమిటంట,ే నానో యూరియా కణాలు దాదాపు 20-25 నానోమీటర్్ల పరమి ాణంలో చయే డం ద్్వవారా వ్్యవసాయాన్ని మరంి త లాభదాయకంగా మార్్చడం ద్్వవారా వివిధ రకాల ఉంటాయి, వాటి కవరేజీ ప్్రరాాంతం గ్్రరాన్్యయులర్ యూరియా కంటే 10,000 రెట్లు రికార్డు లను సృష్్టటిించారు. ఇది రెండు దశాబ్దా లుగా ఎక్్కకువ. వ్్యవసాయం చేస్్తతున్్న మణకి ందన్్కకు ఖర్్చచులను తగ్్గగిించడమే కాకుండా, ఆకొత్్త ఆలోచనను కోఆపరటే ివ్ లిమిటడె ్ (IFFCO) సహకారంతో మరోవై�ైపు, సాంప్ద్ర ాయ యూరయి ా కవే లం మరి తిరగి ి వాడడానికి అతని సంఘంలోని అరయి లూర్ జిల్్లా ల సహకార శాఖ ద్్వవారా 30 శాతం సామర్్థ్యయాన్ని మాత్మర్ ే కలిగి ఉండి, ఇతరులను కూడా ప్్రరేరేపంి చిింది. మణకి ందన్ ఉలగలంత చోగం గ్రా మంలో నానో యూరియా ఇంకనూ రవాణా చేయడం కూడా సులువుగా తమిళనాడులోని అరయి లూరు జిల్్లా లలో మరియు దాని ప్య్ర ోజనాలపై�ై అవగాహన ఉండే హరతి దనం కోసం తీసుకునే ఎంపిక. నివాసం ఉంటున్్ననాడు. పంె చడాన్ని ప్్రరా రంభిించబడంి ద.ి నానో యూరయి ా 90 శాతం కంపోస్్ట వినియోగ సామర్్థ్యయంతో ఇది చాలా మంది రై�తై ులను తమ పొలాల్లో ఇటీవల, ఇండియన్ ఫార్్మర్స్ ఫెర్్టటిలై�జై ర్ సాధారణ మొక్్కల పోషణను అందసి ్్తతుుంద.ి ఉపయోగించుకునేలా ప్్రరేరపే ించిింద.ి 18 Sahkar Uday May, 2023

అత్్యధకి పంట దిగుబడి చసే ిన 45 రోజుల తర్్వవాత, రైై�తు నానో యూరయి ా మార్్పపులను ఎదుర్్కకోవడానిక,ి నానో యూరియా మరియు సాగరకి వాడకాన్ని పునరావృతం నిజానికి ఒక ఖచ్చితమైన�ై ఎంపకి మరయి ు చేశాడు. నానో యూరియాను రెండోసారి పచి ికారీ ఇది మొక్్కల నత్జర్ ని అవసరాన్ని కూడా చేసని తర్్వవాత, మొలకెత్తే సమయంలో మొక్్కలు తీరుస్్తతుుంది. అతిపదె ్ద్ ప్య్ర ోజనం ఏమిటంట,ే బాగా ధాన్్యయాన్ని అభివృద్్ధి చేస్్తతున్్ననాయని రైై�తు నానో యూరియా కణాలు దాదాపు 20-25 గమనిించాడు. నానో యూరయి ా ఉపయోగించిన నానోమీటర్్ల పరమి ాణంలో ఉంటాయి, వాటి పంటలు ఎక్్కకువ కాలం పచ్్చగా ఉండటాన్ని విస్్త రణ ప్్రరాాంతం గ్్రరాన్్యయులర్ యూరియా కంటే గమనిించాడు మరయి ు ఇది అతనికి ఖచ్చితంగా 10,000 రెట్లు ఎక్్కకువ. అందువల్్ల , గ్్రరాన్్యయులర్ మంచి దగి ుబడి వస్్తతుుందనే విశ్్వవాసాన్ని యూరియా కంటే నానో యూరియా చాలా బలపరచి ిింద.ి తక్్కకువ ఖర్్చచుతో కూడుకున్్నది. ఇది పంట ఉత్్పపాదకతను పంె చడం ద్్వవారా రైైత� ుల అతను ఒక ఎకరం వరి పంట నుండి 36 బస్తా ల ఆదాయాన్ని పెంచడమే కాకుండా, పెట్ుట్టబడి ధాన్్యయాన్ని ఉత్్పత్తి చసే ాడు, ఒక్్కకో బస్తా 65 ఖర్్చచులను కూడా తగ్్గగిస్్తతుుంద.ి కలి ోల సామర్్థ్యయం కలిగి ఉంది. మొత్్త తం ఆహార ధాన్్యయాల ఉత్్పత్తి 2,340 కిలోలు, ఇది సగటు నానో యూరియా సహజ జీవవై�ైవిధ్్యయాన్ని ఉత్్పత్తి 2,210 కిలోల కంటే 130 కలి ోలు ఎక్్కకువ, ఇది 5.88% అధిక దగి ుబడని ి చూపుతోంద.ి నానో నిర్్వహించడానికి మరయి ు సహజ యూరయి ాను పచి ికారీ చేసిన పొలంలో 1,260 కలి ోలు, సంప్దర్ ాయ యూరయి ా ఉపయోగించిన ఎరువును తయారు చయే డానికి కీలకమైన�ై పొలంలో 1,100 కిలోల పంట ఉత్్పత్తి నమోదై�ైంంద.ి ఇది 14.54 శాతం పరె గి ింది. మరె ుగైన�ై పంటభూమి వానపాములను చంపే రసాయన ఎరువుల ఆరోగ్్యయం మరయి ు సురక్షితమైైన� భవిష్్యత్ుత్ కోసం నానో యూరియాను ఉపయోగించాలని వలె కాకుండా ఎటువంటి ప్తర్ ికూల ప్భ్ర ావాన్ని మణికందన్ ఇప్పుడు తోటి రైైత� ులకు సలహా ఇస్్తతున్్ననారు. ఈ విధంగా వారు తమ పూర్్వవీకుల కలిగి ఉండదు. అందువల్్ల నానో యూరయి ా వ్్యవసాయ సాంప్దర్ ాయాన్ని కొనసాగించవచ్్చచు. వాడకంతో నేల, గాలి మరియు నీటి నాణ్్యత నానో యూరయి ాను ఉపయోగించడం వల్్ల దీనిని అనుసరంి చి, మణికందన్ తన ఎకరం పటె ్ుట్టబడి ఖర్్చచు తగ్్గగుతుంది మరయి ు ఎకరానికి సంరక్్షించబడడమే కాకుండా, ఉత్్పత్ుత్ ల భూమిలో నానో యూరియాను మరయి ు ₹7,360 లాభం పరె ుగుతుంద.ి చురుకై�నై మిగిలిన మూడు ఎకరాల భూమిలో, MOP తో వ్్యవసాయ పద్్దతి మరయి ు వాతావరణ నాణ్్యతను కూడా పంె చుతుంది అంతకే ాక సంప్ద్ర ాయ యూరియాను ఉపయోగంి చాలని తన కోరకి ను వ్్యక్త్తం చశే ాడు. ఒక నెల తర్్వవాత, రైత�ై ులకు మరిన్ని లాభాలను తసె ్్తతుుంద.ి IFFCO ప్త్ర ినిధి 500ml నానో యూరియా మరయి ు 500 ml సాగరికను ఉపయోగంి చమని ఇది భూగర్్భ జలాల నాణ్్యతపై�ై సానుకూల సలహా ఇచ్్చచారు. సాగరిక ద్వర్ ంలో 18 శాతం పొటాష్ ఉంటుంద.ి నానో యూరియాను ప్భర్ ావాన్ని చూపుతుంది మరియు పచి ికారీ చేసని వారం రోజుల తర్్వవాత, రైై�తు మళ్లీ పొలాన్ని పరశి ీలిించగా, భారీ పరె ుగుదల ¿¿¿ మరయి ు పచ్్చదనం కనిపంి చిింద.ి తర్్వవాత 20 రోజులపాటు తాను నానో యూరియాను పిచికారీ స్్థి రమై�నై అభివృద్్ధిధ కి దారతి ీస్్తతుుంది. చేసని పొలం చాలా పచ్్చగా కనిపసి ్్తతోోందని, సంప్ద్ర ాయ యూరయి ా ఉన్్న ప్్రరాాంతం కంటే (సనీ ియర్ ఫీల్్డ రపి ్జ్ర ంె టటే వి ్ తిరుచ్చి) మెరుగ్గా ఎదుగుదల ఉందని మణికందన్ తోటి రై�తై ులకు తలె ియజశే ాడు. మణకి ందన్ ఒక ఎకరం పొలానికి 30వ రోజు 500మి.లీ నానో యూరియా మరియు 500 మి.లీ సాగరకి ను ఉపయోగంి చాడు. రంె డవ పచి ికారీ May, 2023 Sahkar Uday 19

అంకురార్్పణ వాతావరణ ప్భర్ ావం చర్్యను తగ్్గగిించడానికి IFFCO సంఘ సమీకరణను ప్్రరా రంభిించిింది సంఘం మద్ద్ తులో IFFCO యొక్్క ప్తర్ ్్యయేక వాతావరణ మార్్పపులకు అంకురార్్పణ సహకార్ ఉదయ్ బృందం ప్భ్ర ావం భూగ్్రహం మీద ప్తర్ ి దశే ాన్ని ఒత్తి డికి భద్త్ర , జీవనోపాధి, విత్త్ నోత్్పత్ిత , వ్్యవసాయ- గురి చేసింద.ి ఇలాగే కొనసాగతి ే భవిష్్యత్ుత్ సరఫరాలు, CSR మరియు అడ్డు కోత జోక్్యయాలు వాతవావాతరణావరమణ ార్్పపములారప్నుేపలథ్్యయంలనో పే థమయ్ రియంలుో తరాలకు వారసత్్వవంగా ఏమీ ఉండదు. IFFDC వంటి కార్్యకలాపాలను కూడా ప్్రరా రంభిించిింద.ి వమేగరంయిగా ుక్ణషీ సి ్వ్తతగే ునం్్గన ాసహకజ్షీణవిసనత్రులనన్ నేపథ్స్యహయంలజో, వంటి సహకార సంస్్థలు వాతావరణ మార్్పపుల ఇవంనడరయి ులన్నపే ఫథా్యర్్మరం్సల్ ో, ఫఇరెం్్టడటిలై�ియైజర్న్ కఫోఆారప్మరేటరస్ివ్్ అవగాహనలో కీలక పాత్్ర పోషసి ్్తతున్్ననాయి సామాజిక అటవీ మరియు వాతావరణ మార్్పపు లఫిమెరిట్ టిలడె జై్ ర్ (IFకFోఆCపOర)ేటివప్ ర్్లయయాిమవరిటణెడ్ వ(్IF్యవFసC్్థ లOు) మరయి ు గ్రా మస్థా యి సహకార సంఘాల ద్్వవారా మపరరయ్ యి ావు రబణంజవర్యు వభసూ్థమలుులమనురయి సము బతంుజల్ర్యయుం స్్థథానిక పర్్యయావరణ వ్్యవస్్థపై�ై తదుపరి నష్్టటా న్ని IFFDC ద్్వవారా నిర్్వహించబడుతున్్న చభసేూేమలుక్లష్యనంతుో సఒమక తనువీలన్యవ్ం్యవచసేసాయే ల-కసష్ ామయ్ ాంజితకో తిప్్పపికొట్్టటా యి. సామాజిక అటవీ కార్్యక్్రమం రైైత� ులు, గ్రా మ అఒటక వీనచవొరనీ వకవు ్యఅంవకసురాయార్్ప-ణసామచేసాజంి దకి ి. భఅాటరవతీ పంచాయతీలు మరియు ప్భ్ర ుత్్వవం యొక్్క వచ్్ొరయవవసకాుయ అంఅకటురవీారప్ అణభివచృద్సే్ధి ంి దక.ి ోఆపభరాటే రతివ్ వాతావరణ మార్్పపుల యొక్్క హానికరమైై�న బంజరు మరియు పరమి ిత భూములపై�ై మలఉవలిమతమియ్ ్రిత్ రయిటిటపవ్డె డె దర్స్ు్ ేశా్((యI,IFFఉFFస్త్DDథ్థఅత్ారCనCిటాక))ఖవవవంీ డంం్అసటట, భంిిమఘససివధహహృ్ాద్లయపకకధ్ ్ాాదర్ ిరరశే క్మససోఆమంంపదఘఘ్ర్దరతియేటాాులలతివుుుో్ ప్భర్ ావాలను తగ్్గగిించడానికి IFFCO పని స్్వచ్్ఛఛంద అటవీ అభివృద్్ధి ద్్వవారా వాతావరణ రమాజరస్ియథా న్ుల‌ లసో థ్ ానఈకి సకంారఘ్్యక్్ారమల ం మదప్్రరా్దరతంుభతంో చేయడం ఇదే మొదటిసారి కాదు. ఇది 1986- మార్్పపుల ప్భర్ ావాలను తగ్్గగిస్్తతుుంది. ఇందులో, అఉయత్్్తయిరింపదర్ ి. దశే ్, ఉతత్ రాఖండ్, మధ్యప్రదశే ్ 1987 సంవత్్సరంలో ఉత్్త రప్దర్ శే ్, మధ్్యప్ద్ర శే ్ సంబంధతి సంఘాలు ప్్రరా థమిక వ్్యవసాయ- మరియు రాజస్థానల్ లో ఈ కారయ్ కర్ మం మరియు రాజస్్థథాన్్ల లో వ్్యవసాయ-సామాజిక అటవీ సహకార సంఘాలుగా (PFFCS) ఏర్్పపాటు ప్రారంభంి చబడంి ద.ి అటవీ పెంపకం ద్్వవారా పర్్యయావరణ-పునరుద్్ధ రణ చేయబడ్డా యి. IFFDC అవసరమైనై� సాంకేతిక మరయి ు బంజరు భూములను అభివృద్్ధి మరయి ు ఆర్్థథిక సహాయం, సామర్్థ్్య నిర్్మమాణం, వాతావరణ మార్్పపులు, అటవీ విస్్తతీర్్ణణం క్ీణష ంి చడం, చయే డం వంటి ప్య్ర త్్ననాన్ని ప్్రరా రంభిించిింది. నటె ్్వర్్కకిింగ్, మార్్కకెటంి గ్ మరయి ు వనరుల పరె ుగుతున్్న మానవ జనాభాతో పాటు దనీ ి తరువాత, IFFDC వ్్యవసాయ-సామాజిక సమీకరణ పెట్టు్టబడులతో రైైత� ులకు మద్ద్తు వృక్షజాలం మరయి ు జంతుజాలంపై�ై ప్త్ర ికూల అటవీ మరయి ు వాతావరణ మార్్పపులతో పాటు ఇస్్తతుుంది. జల పరవీ ాహక నిర్్వహణ పోషక మరయి ు ఆర్్థిథక 20 Sahkar Uday May, 2023

అంకురార్్పణ IFFDC యొక్్క వ్్యవసాయ అడవుల చొరవ ఫలితాలు ఈ లక్ష్యాలపై�ై IFFCO Ü 29,400 హెక్్టటార్్లకు పై�ైగా బంజరు భూమి కోసం 21,555 టన్్ననుల గడ్్డడిని ఉత్్పత్తి యొక్్క ప్యర్ త్్ననాలు ఇప్పుడు 11.63 మిలియన్ చెట్్ల తో చసే్తా యి. అడవులుగా మారింద.ి Ü ఇది నలే కోతను తగ్్గగిించడం ద్్వవారా ప్తర్ ి (i) సహజ వనరుల నిర్్వహణ ద్్వవారా సంవత్్సరం 134,000 టన్్ననుల మట్్టటిని వాతావరణ మార్్పపు ప్భ్ర ావాలను Ü అటవీ కార్్యకలాపాలు గ్రా మీణ ఆదా చయే డంలో సహాయపడింద.ి తగ్్గగిించడం; మరియు సమాజానికి సుమారు 5.15 మిలియన్ Ü ఉత్్త రప్దర్ శే ్ల‌ ోని బంజరు భూమి (ii) గ్రా మస్థా యి సహకార రోజుల ఉపాధని ి కల్్పిించాయి. ఇప్పుడు సాగు భూమిగా మారింది, సంఘాల ద్్వవారా నిర్్ణణీత లక్ష్యాలను దనీ ితో రై�తై ులు అక్్కడ పంటలు సాధించేందుకు ప్యర్ త్నిస్్తతున్్ననారు. Ü IFFDC సహాయంతో PFFCS పండసి ్్తతున్్ననారు. అభివృద్్ధి చేసని అడవుల ఫలితంగా ఈ Ü అభివృద్్ధి చంె దిన బంజరు అడవులలో 1.76 మిలియన్ టన్్ననుల భూములు వివిధ రకాల వృక్ష, నికర కర్్బనం వాతావరణం నుండి జంతుజాలంతో జీవవై�వై ిధ్్య అడవులుగా తీయడం జరుగుతోందని అంచనా. మారుతున్్ననాయి. Ü ఈ అడవులు సంవత్్సరానికి పశువుల గ్రా మ-స్థా యి అటవీ సహకార సంఘాల ఉద్్ధరణ భాగస్్వవామ్్యయంపై�ై ప్తర్ ్్యయేక దృష్్టటి పటె ్్టటా రు మరయి ు మరియు చంపావత్ల్ ను కూడా కవర్ చసే ింద,ి వారు మొత్్త తం సభ్్యయులలో 32 శాతం. ఇక్్కడ అటవీ నిర్్మమూలన మరియు వాతావరణ IFFDC దశాబ్దా ల నాటి బంజరు భూములను మార్్పపుల కారణంగా పర్్యయావరణ వ్్యవస్్థ ఉత్్త రప్ద్ర ేశ్, మధ్్యప్ద్ర శే ్, రాజస్థా న్ మరయి ు IFFDC యొక్్క కార్్యక్్రమం రాజస్్థథాన్్లలోని ప్త్ర ికూలంగా ప్భర్ ావితమై�ంైం ది. ఉత్్త రాఖండ్్ల లో అడవుల పెంపకం కోసం కరువు పీడిత జిల్్లా లల్లో ప్్రరా రంభమైంంై� ద,ి ఇందులో కటే ాయిించిింది. దీని తర్్వవాత రాజస్్థథాన్్లలో ఉదయపూర్, చిత్్తతోర్గఢ్ మరయి ు రాజ్్సమంద్ భాగస్్వవామ్్య గ్రా మీణ అంచనా (PRA) పద్్ధతి పంచాయితీ భూములు, ఉత్్త రప్ద్ర ేశ్ మరియు ఉన్్ననాయి. మధ్్యప్దర్ శే్లో ఎంచుకున్్న జిల్్లా లలు ద్్వవారా మొక్్కల పెంపకం కోసం అనకే రకాల ఉత్్త రాఖండ్్ల లో వ్్యక్తిగతంగా యాజమాన్్యయంలోని సాగర్, తికమ్్గ ఢ్ మరయి ు ఛతర్్పపూర్, చటె ్్ల జాతులను సంఘం ఎంపిక చసే ంి ది. భూములు, మధ్్యప్దర్ ేశ్లో రవె ెన్్యయూ భూములను ఇంకనూ మధ్్య భారతదశే ంలోని తీవ్్ర కరువు అడవుల పంె పకం కోసం ఎంచుకున్్న చటె ్్ల స్్వవాధీనం చసే ుకున్్ననారు. భాగస్్వవామ్్య సామాజిక పడీ తి ప్్రరాాంతం బుందలే ్ఖ్ఖండ్ కూడా అడవుల జాతులు అందుబాటులో ఉన్్న భూమి, నేల అడవుల ఫారెస్ట్రీ కోసం, బంజరు భూమి యొక్్క పెంపకానికి కేటాయిించబడింద.ి ఉత్త్ రప్దర్ శే ్్లలోని రకం, భూగర్్భ జలాల లోతు, నేల సారం, సంబంధతి సంఘాలు 152 ప్్రరా థమిక వ్్యవసాయ- సుల్్తతాన్్పపూర్, అమేథ,ీ రాయ్్బరేలీ, ప్య్ర ాగ్రా జ్, అందుబాటులో ఉన్్న తోటల పెంపకం అటవీ సహకార సంఘాలుగా (PFFCS) ప్త్ర ాప్గ్ ఢ్, కౌశాంబి మరియు ఉన్్ననావ్‌ తో సహా పద్్ధతులు మరయి ు నీటి వనరులపై�ై ఆధారపడి నిర్్వహంి చబడ్డా యి. IFFDC ద్్వవారా ఏర్్పడని పలు జిల్్లా లల్లో మొక్్కల పెంపకపై�ై అభవృద్్ధి ఉంటాయి. IFFDC మార్్గదర్్శకత్్వవంతో PFFCS ప్్రరా థమిక వ్్యవసాయ-అటవీ సహకార సంఘాలు కూడా చేపట్్టటా రు. ఇక్్కడ, నేల నాణ్్యత లేని నాయకత్్వవంలో కమ్్యయూనిటీ ద్్వవారా నలే ను (ACS) సుమారు 19,331 మంది సభ్్యయులను కారణంగా వాణజి ్్య వ్్యవసాయ పనులు సాధ్్యయం తయారుచేయడం, పంట భూమిని చదును కలిగి ఉంద.ి వీరిలో 36 శాతం భూమి లేనివారు కాలేదు. ఈ ప్్రరా జకె ్్ట ఉత్్త రాఖండ్ల్లోని నై�నై ిటాల్ చేయడం, తోటల పంె పకం, సంరక్షణ మరయి ు కాగా, 53 శాతం మంది సన్్న, చిన్్నకారు నిర్్వహణ నిర్్వహించబడ్డా యి. ఫలితంగా రై�తై ులు. PFCS గ్రా మీణ వర్గా ల పదే మరియు 500లకు పై�ైగా గ్రా మాల్్లలోని 29,421 హెక్్టటార్్ల వనె ుకబడిన సంఘం యాజమాన్్యయంలో బంజరు భూమి సారవంతమై�నై భూమిగా ఉంది. అటవీ సహకార సంఘాలలో మహళి ల మారిపోయిింద.ి May, 2023 Sahkar Uday 21

అంకురార్్పణ IFFDC చొరవ వలన పదే లకు పోషకాహారం & ఆర్్థిథక భద్తర్ ను అందంి చాయి గిరిజన మరియు అట్ట్డుగు వర్గా లకు పోషకాహారం మరయి ు ఆర్్థిథక భద్తర్ కల్్పిించడం కోసం IFFDC గిరజి న కుటుంబాల భూముల్లో చిన్్న తోటల అభివృద్్ధి ప్్రరా జెక్టు లను చపే ట్్టటిింద.ి ఈ చిన్్న తోటల వల్్ల గిరజి న కుటుంబాలకు పౌష్్టటికాహారం లభ్్యతతోపాటు అదనపు ఆదాయం పరె గి ంి ద.ి దాదాపు 17,480 హెక్్టటార్్ల భూమి సమీకృత నీటి పరవీ ాహాన్ని అభివృద్్ధిధ చేయడానికి మట్్టటి మరియు నీటి సంరక్షణ చర్్యల ద్్వవారా తిరిగి సకే రంి చబడంి ది. నీటి వనరుల అభివృద్్ధి కోసం 261 చకె ్్డ్యయామ్్లలు , 1117 చరె ువులు, 326 ఎల్డిపిఇ ట్్యయాాంకులు నిర్్మమిించి 1,213 బావుల లోతును పంె చారు. గ్రా మీణ వర్గా ల ఆహారం మరయి ు జీవనోపాధి భద్తర్ ను నిర్్ధధా రంి చడానికి నీటి పరవీ ాహాక కార్్యక్్రమం సమర్్థవంతమై�ైన ప్యర్ త్్ననం. బంజరు భూమిలో శ్్రరేశ్్కరంగా నాటడానికి అంతరించిపోతున్్న వాటి పరిరక్షణ అడవుల పంె పకం వగే ాన్ని పంె చడం కోసం మంచి నాణ్్యమై�ైన మొక్్కలు ఉండేలా, చటె ్్ల జాతులు స్్వయం సహాయక బృందాలను ఏర్్పపాటు IFFDC IFFCO-గోల్డె న్ జూబ్లీ సాంప్దర్ ాపు చేయడం ద్్వవారా నర్్సరీలను PFCS స్థా యిలో దశే ంలోని జీవ వై�ైవిధ్్యయాన్ని పరిరక్్షించేందుకు అభివృద్్ధి చేశారు. ఒక అధ్్యయనం ప్క్ర ారం, అరుదై�ైన, అంతరంి చిపోతున్్న మరయి ు తోటలలో దేశీయ దట్ట్మైై�న అడవులను అదనపు కార్్బన్ గ్్రహించే సామర్్థ్యయాన్ని ముప్పులో ఉన్్న (RET) చటె ్్ల జాతులను సృష్్టటిించడం మరియు రైైత� ుల ఆదాయాన్ని పునరుద్్ధ రించాల్సిన అవసరం ఉంద.ి IFFDC, వేగంగా అభివృద్్ధి చయే డానికి మియావాకీ పంె చడం అనే రంె డు లక్ష్యాలను సాధించడానికి IFFCO మార్్గదర్్శకత్్వవంలో, అంతరంి చిపోతున్్న అదనపు అటవీ మరియు అటవీ పంె పకం చెట్్ల జాతులను పరిరక్్షించడానికి ప్యర్ త్్ననాలు పద్్ధతిని (జపనీస్ సాంకేతికత) ప్వర్ ేశపటె ్్టటిింద.ి ఈ ద్్వవారా 2030 నాటికి భారతదేశం 2.5 నుండి 3 చసే ింది మరియు లాసోడా (కార్డియా మైకై� ్్ససా), బిలియన్ టన్్ననుల అదనపు కార్్బన్ గ్్రహంి చే మహువా మరయి ు ఖిర్్నని వంటి 100 కంటే పద్్ధతిలో, నేల పరసి ్్థితులు మరె ుగుపడతాయి, సామర్్థ్యయాన్ని సృష్్టటిించాలి. గత ఐదేళ్్ల లో, IFFDC ఎక్్కకువ జాతుల దశే ీయ మరియు సాంప్ద్ర ాయ రైత�ై ులకు 0.60 మిలియన్్ల కు పై�గై ా మొక్్కలను మొక్్కలను నాటంి ద.ి ఇంకనూ స్్థథానిక మరయి ు సాంప్దర్ ాయ చటె ్్ల ను అందంి చిింది. దట్ట్టంగా నాటడం అనదే ి నాలుగు-అంచలె వ్్యవస్్థ లో జరుగుతుంద,ి అనగా పందరి ,ి చటె ్టు్ట, చిన్్నమొక్్కలు మరియు పొద. పరిశోధన మరియు అభివృద్్ధి కింద 153 జన్్యయురూపాల యొక్్క నాలుగు పరిశోధన పరకి ్షలలో ఉన్్ననాయి. ¿¿¿ 22 Sahkar Uday May, 2023

డా. మనీషా పలివాల్ ప్త్ర ్్యయేక కథనం PACSలో సభ్్యయుల వొడంబడిక బలోపతే ం చేయడం ‘సబ్్కకా ప్య్ర ాస్’ ద్్వవారా ‘సబ్్కకాసాథ్, సబ్్కకా పరపతి ఉద్్యమంలో మూలాధారంగా ఉంది. PACSలో సభ్్యయుల-ఒడంబడకి ను వికాస్, సబ్్కకా విశ్్వవాస్’ అనే ప్ధ్ర ాన మంత్రి భారత రాజ్్యయాాంగం ప్కర్ ారం ‘సహకార’ అనేది బలోపతే ం చేయడానికి మార్గా లు శ్రీ నరంే ద్్ర మోదీ గారి స్్వప్్నచిత్్రరా న్ని రాష్్ట ్ర అంశం కాబట్్టటి సహకార సంస్్థ లు సాధంి చే దిశగా సహకార మంత్రతి ్్వ శాఖ వివిధ రాష్్ట-ర్ నిర్్దదిష్ట్ చట్్టటా లు/నిబంధనల 8 పారదర్్శకత మరియు యొక్్క ప్యర్ ాణం, సహకార స్్ఫఫూర్తికి క్ర్రిింద నిర్్వహించబడతాయి. ఇప్్పటి జవాబుదారీతనాన్ని ప్్రరో త్్సహించడం ప్్రరా ధాన్్యతనిచ్్చచేలా కార్్యక్్రమాలు చేపట్ట్డం వరకు, PACS పరమి ిత కార్్యకలాపాలలో ప్్రరా రంభమై�ైంం ద.ి దనీ ి ప్కర్ ారం, 6 జూలై�ై 2021న నిమగ్్నమై�ై ఉంద,ి ఇది వారి వ్్యయాపార వృద్్ధి కి 8 సభ్్యయుల భాగస్్వవామ్్యయాన్ని పంె చడం ప్తర్ ్్యయేక మంత్రతి ్్వ శాఖ స్థా పంి చబడంి ద.ి ఈ 8 ఆర్్థిథక విద్్యను అందంి చడం కొత్త్ మంత్ిరత్్వ శాఖ తన కార్్యక్్రమాన్ని మరియు వ్్యయాప్్తతి కి ఆటంకం కలిగంి చిింది. 8 తగని ఉత్్పత్ుత్ లు మరయి ు సేవలను సహకార ప్పర్ ంచానికి పూర్్తతిగా అంకితం చసే ింద.ి ‘సహకార్ సే సమృద్్ధి’ - సహకారం కమ్్యయూనిటీ స్థా యిలో వీటిని బహుమితీయ అందంి చడం యొక్్క నమూనా ద్్వవారా కేంద్్ర స్థా యిలో 8 సాంకేతికత వినియోగం కొత్్త మంత్రిత్్వ శాఖ ఏర్్పపాటు వెనుక మరయి ు బహుళ ప్యర్ ోజన వ్్యయాపార గల ప్ధ్ర ాన లక్ష్యం భారతదేశం యొక్్క మొత్త్ తంమీద, PACS యొక్్క డజి ిటలై�జై షే న్ శ్రేయస్్ససును సాధంి చడం . యూనిట్్లలు గా మార్్చడానికి ఇది సరయి ైన�ై PACSలో సభ్్యయుల భాగస్్వవామ్్యయాన్ని మరె ుగుపరచడానికి దారి తీస్్తతుుంద,ి సమయం. PACSలో సభ్్యయుల ఒడంబడకి ను బలోపేతం చేయడానికి పారదర్్శకతను సహకార మంత్ితర ్్వ శాఖ PACS కోసం మరె ుగుపరచడం, సభ్్యయుల భాగస్్వవామ్్యయాన్ని పెంచడం, ఆర్్థిథక విద్్యను అందంి చడం, ముసాయిదా నమూనా ఉప-చట్్టటా లను సంబంధతి ఉత్్పత్ుత్ లు మరియు సేవలను అందంి చడం మరయి ు సాంకేతికతను సది ్్ధధం చసే ంి ది మరయి ు రాష్ట్రా లు/ పెంచడం వంటి బహుముఖ విధానం కూడా అవసరం. సహకార మంత్ితర ్్వ చారిత్్రరా త్్మకంగా భారతదశే మంతా కేంద్పర్ ాలిత ప్్రరాాంతాల ద్్వవారా తగని శాఖ యొక్్క వివిధ కార్్యక్్రమాల అమలు పురోగతి వేగంతో, శ్ీర అమిత్ షా గారి గ్రా మాలలో ఉంటుంద,ి గ్రా మీణ ప్్రరాాంతాల్్లలోని స్్వవీకరణ కోసం వాటిని పంపిణీ చసే ంి ద.ి ఆధ్్వర్్యయంలోని మంత్తిర ్్వ శాఖ - భారతదశే ం యొక్్క మొట్ట్మొదటి సహకార మంత్రి గ్రా మాలు సహకార సూత్ర్ర ంపై�ై పనిచసే్తా యి PACS బహుళార్్ధసాధక శక్తివంతమైన�ై యొక్్క సమర్్థ నాయకత్్వవం - రాష్ట్రా లతో సంప్ద్ర ంి పులు మరయి ు సమన్్వయంతో మరియు మరె ుగై�ైన భవిష్్యత్ుత్ కోసం వివిధ వ్్యయాపార సంస్్థలను రూపొందంి చే పని చసే ్్తతుుందని భావిస్్తతున్్ననారు. PACS ద్్వవారా రైైత� ుల శ్రేయస్్ససును సాధంి చడంలో సామాజిక-ఆర్్థథిక మరియు ప్జ్ర ల-కేంద్్రరీకృత లక్ష్యంతో ఇది జరిగంి ద,ి ఈ ముసాయిదా ఇబ్్బబందులను తొలగించడం కోసం రాష్ట్రా లు/కంే ద్పర్ ాలిత ప్్రరాాంతాలు మరియు సంస్్కరణలను ఉపయోగంి చుకునే నమూనా ఉప-చట్్టటా లు వాటి నిర్్వహణలో సహకార రంగంలోని అన్ని వాటాదారులతో సంప్ద్ర ింపులు మరయి ు సమన్్వయంతో అపారమై�ైన సామర్్థ్యయాలను కలిగి ఉన్్ననాయి. వృత్తి నై�పై ుణ్్యయం, పారదర్్శకత మరయి ు పని చసే ్్తతుుంది. జవాబుదారతీ నం తీసుకురావడానికి (ప్్రరొఫసె ర్, శ్ీర బాలాజీ యూనివర్్ససిట,ీ పూణే) గ్రా మ-స్థా యి, సంఘం-యాజమాన్్యయం వివిధ నిబంధనలు ఉన్్ననాయి. ప్భర్ ుత్్వవం మరియు సభ్్యయులతో నడిచే సహకార యొక్్క PACS కంప్్యయూటరకీ రణ చర్్య వారి యూనిట్్లలు , సాధారణంగా ప్్రరా థమిక వ్్యయాపార ప్క్ర ్ర్యి లు మరయి ు లావాదేవీల వ్్యవసాయ రుణ సంఘాలు (PACS) డిజిటలై�జై షే న్ ద్్వవారా వారని ి మరింత అని పిలుస్తా రు, ఇవి భారతదశే ంలో వృత్తిపరంగా సమలేఖనం చసే ్్తతుుంది. అత్్యధిక సంఖ్్యలో సహకార సంస్్థ లను ఏర్్పరుస్తా యి. PACS భారతదేశంలోని PACS కంప్్యయూటరీకరణ సమయం యొక్్క అవసరం అయిత,ే కంప్్యయూటరకీ రణ కాని ముఖ్్యమై�నై సంఘ-స్థా యి ఆర్్థిథక సంస్్థలు, PACSలో ఉన్్న అభివృద్్ధి కి జోక్్యయం. PACS సభ్్యయులను మార్్పపు అవసరాలను అర్్థథం ఇవి రైైత� ులకు మరయి ు గ్రా మీణ వర్గా లకు చసే ుకోవడానికి మరియు సమాజంలో క్రెడిట్ మరయి ు ఇతర పటె ్టు్టబడీదారి సామాజిక-ఆర్్థిథక వృద్్ధి కి తగని ప్్రరోత్్ససాహాన్ని అందంి చడానికి అవసరమైనై� సామర్్థ్యయాన్ని సేవలను అందసి్తా యి. 95,000 కంటే ఎక్్కకువ కలిగి ఉంది. సొసై�టై ీలు మరయి ు భారతదశే ంలోని గ్రా మాలలో మొత్త్ తం 90% విస్త్ రంి చి ఉన్్ననందున, PACS దశే ం యొక్్క సహకార ¿¿¿ May, 2023 Sahkar Uday 23

విజయ గాధ మాండ్్యయా రైైత� ులు IFFCO సాంకేతికత యొక్్క మాధుర్్యయాన్ని రుచి చూశారు భారతదేశం యొక్్క వ్్యవసాయ ప్్రరోత్్ససాహం ఇఫ్్కకో బయో-డీకంపోజర్ చరె కు రై�తై ు ఆదాయాన్ని రెట్్టటిింపు చసే ్్తతుుంది రైైత� ుల ఆదాయాన్ని రెట్్టటిింపు చేయాలన్్న ప్ధ్ర ాన మంత్ిర శ్ీర నరంే ద్ర్ మోదీ గారి కలను నరె వేర్్చడంలో IFFCO ప్శ్ర ంసనీయమైన�ై గణనీయమై�ైన కృషి చసే ్్తతోోంద.ి అంక్ అంజలీదపీ ్ మందికి, చక్్కకెర ఉత్్పత్తి అనేక సవాళ్్ల తో నిిండి IFFCO రైైత� ులకు ఒక వినూత్్న ఉంద.ి సాగు చయే డానికి సమయం తీసుకునే ఉత్్పత్ిత , IFFCO బయో- 500 మిలియన్ మెట్రిక్ టన్్ననుల చరె కును పంట అంతేకాక, చక్్కకెర తీసే పరమి ాణంపై�ై డకి ంపోజర్్నను అందించిింద.ి ఉత్్పత్ిత చయే డం ద్్వవారా ప్పర్ ంచంలోనే అత్్యధకి కూడా ఎటువంటి హామీ లేదు. ఒక చరె కు పంట చక్్కకెర ఉత్్పత్తి దారుగా బ్్రరెజిల్్నను అధగి మిించి కలి ోగ్రా ముకు 10 శాతం లేదా 100 గ్రా ములు లేదా ఇండయి న్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ భారతదశే ం రకి ార్డు సృష్్టటిించిింది. యాదృచ్ఛికంగా, తక్్కకువ చక్్కకెరను ఇస్్తతుుంద.ి చక్్కకెర ఉత్్పత్తి చేసే భారతదేశం అతిపదె ్్ద వినియోగదారు మరయి ు ఇతర దేశాలతో పోలిస్తే ఈ శాతం చాలా తక్్కకువ. అగ్రికల్్చరల్ రీసెర్చ్ సహకారంతో రంె డవ అతిపదె ్్ద చక్్కకెర ఎగుమతిదారు. ఒక నివదే కి ప్కర్ ారం, ఒక కలి ో చక్్కకెరను ఉత్్పత్తి చేయడానికి సగటున 210 లీటర్్ల నీరు పడుతుంది అభివృద్్ధి చేయబడంి ది, పూసా కానీ ఈ ప్యర్ ాణం కష్్టతరమై�ైనద.ి కర్్ాణ ణటకలోని మరయి ు చక్్కకెరను శుద్్ధి చేసే విషయానికి వస్తే IFFCO బయో-డకి ంపోజర్ మైస�ై ూరు సమీపంలోని మాండ్్యయా జిల్్ాల ల రైతై� ుల ఈ పరమి ాణం 1780 లీటర్్లకు పరె ుగుతుంది. ఈ నిర్్దదిష్్ట సమస్్యను దృష్్టటిలో విషయమే తీసుకోండ.ి వారిలాంటి చాలా అందువల్్ల , కేవలం ఒక కలి ో చక్్కకెర ఉత్్పత్ిత లో ఉంచుకుని రూపొందించబడింది. 24 Sahkar Uday May, 2023

ప్భ్ర ుత్్వ కార్్యక్్రమాల కారణంగా, నడే ు దేశంలో ఒక నివేదకి ప్కర్ ారం, ఒక కలి ో చెరకు పంటలకు విపరతీ మైై�న డమి ాండ్ ఉంద.ి చక్్కకెరను ఉత్్పత్ిత చయే డానికి సగటున 210 లీటర్్ల నీరు తమ పంటలను చక్్కకెర కర్్మమాగారాలకు పడుతుంది మరయి ు చక్్కకెరను విక్్రయిించలేని రై�ైతులు ఇప్పుడు వాటిని ఇథనాల్ శుద్్ధి చసే ే విషయానికి వస్తే ఉత్్పత్ిత దారులకు విక్్రయిించగలుగుతున్్ననారు. ఈ పరిమాణం 1780 లీటర్్లకు ప్ప్ర ంచవ్్యయాప్్త తంగా చక్్కకెరకు పరె ుగుతున్్న పరె ుగుతుంద.ి అందువల్్ల , డమి ాండ్తో , చక్్కకెర ఎగుమతిలో భారతదశే ం భారీ కవే లం ఒక కిలో చక్్కకెర ప్గ్ర తిని సాధిస్్తతోోంద.ి దీని అర్్థథం చక్్కకెర పరశి ్్రమ, ఉత్్పత్తి లో చాలా వనరులు రైత�ై ులకు అధిక లాభం ఇంకా అధకి ఆదాయం ఉపయోగించబడుతున్్ననాయని కూడా. చపె ్్పపాలి. IFFCO రై�ైతుల కోసం విజయగాథను ఎలా రూపొందంి చిింది మాండ్్యయా రైై�తులకు కూడా వ్్యర్్థ పదార్థా ల సరైైన� అయిన IFFCO బయో-డకి ంపోజర్్నను రైతై� ులకు నిర్్వహణ వల్్ల కలిగే ప్య్ర ోజనాల గురంి చి చాలా అందంి చిింది. ఇది భారత వ్్యనసాయ పరశి ోధనా వరకు తెలియదు, వారు పంట తర్్వవాత పంట అవశషే ాలను కాల్చి వేస్తా రు. 2007లో, IFFCO సంస్్థ సహకారంతో అభివృద్్ధి చేయబడంి ద,ి పూసా కృషి విజ్్ఞాఞన కంే ద్ర్ర ం (KVK), మాండ్్యతో కలిసి IFFCO బయో-డికంపోజర్ ఈ నిర్్దదిష్్ట సమస్్యను పనిచేసంి ది మరియు చరె కు సాగుదారులకు దృష్్టటిలో ఉంచుకుని రూపొందించబడంి ద.ి ఈ అవగాహన కల్్పిించడానికి సత్్ననూర్ గ్రా మాన్ని ఉత్్పత్ిత IFFCO మార్్కకెట్ల్లోని అన్ని రటి ై�ైల్ దత్త్ త తీసుకుంద.ి ఆధునిక వ్్యర్్థ పదార్థా ల కంే ద్్రరా లు, IFFCO విక్్రయ కంే ద్్రరా లు మరయి ు నిర్్వహణ యొక్్క ప్య్ర ోజనాలను వారకి ి సొసై�టై లీ లో అందుబాటులో ఉంద.ి దీనితో పాటు, పరిచయం చశే ారు మరియు IFFCO చరె కు iffcobazar.in నుండి ఆనైన్ల్లో కూడా కొనుగోలు చతె ్్త ను పోగేయడం ప్్రరా రంభిించిింద.ి చేయవచ్్చచు. ఒక ససీ ా కవే లం ₹20, ఇది చాలా సరసమైైన� ధర. మొదటి దశలో, రైైత� ులు చెత్్త కత్తి రంి చే చాలా వనరులు ఉపయోగంి చబడుతున్్ననాయని యంత్్రరా లను ఉపయోగంి చి పంట పూర్్తయిన ఈ బయో డకి ంపోజర్ నీరు మరియు చపె ్్పపాలి. అయిత,ే చరె కు రైతై� ులు చక్్కకెరను తర్్వవాత పంట అవశషే ాలను కత్తి రసి్తా రు. ఉత్్పత్ిత చేయడమే కాకుండా వివిధ రకాల బలె ్్లలం యొక్్క ద్్రరా వణంలో కలుపుతారు. ఈ ఇథనాల్్నను ఉత్్పత్ిత చయే డానికి చరె కు రసం రెండవ దశలో, IFFCO ఒక వినూత్్న ఉత్్పత్ిత మరయి ు బలె ్్లలం కూడా ఉపయోగంి చవచ్్చచు. ద్్రరా వణాన్ని బయోమాస్ ఉన్్న పొలాల్లో పచి ికారీ పెట్్రరోల్్లలో ఇథనాల్ కలపడంపై�ై ప్భ్ర ావవంతమైనై� చేస్తా రు. ఒకసారి ఉపయోగించినట్్ల యిత,ే 40 రోజుల వ్్యవధిలో పంట అవశషే ాలు కంపోస్్ట్గగా మారుతాయి, తద్్వవారా భూమిని పోషకాలతో నిింపుతుంద.ి KVK మాండ్్య చసే ిన పరిశోధనలో ఎకరాకు 5-6 టన్్ననుల దగి ుబడి పెరిగినట్లు తలే ిింద.ి పదె వులపై�ై చిరునవ్్వవు చిిందిస్తూ , సాత్్ననూర్ గ్రా మానికి చంె దని బోర్ గౌడ అనే రైత�ై ు ఇలా అన్్ననాడు, “ఈ సాంకతే ికత నేల ఆరోగ్్యయాన్ని మెరుగుపరిచిింది మరియు ఉత్్పపాదకత స్థా యిలను కూడా పంె చిింది.” ¿¿¿ May, 2023 Sahkar Uday 25

నై�ైపుణ్్య శిక్షణ నై�ైపుణ్్యయం కలిగని నిపుణులను తయారు చేయడానికి జాతీయ సహకార విశ్్వవిద్్యయాలయం సహకార్ ఉదయ్ బృందం lజాతీయ స్థా యి సహకార విశ్్వవిద్్యయాలయంలో ప్త్ర ్్యయేక అధ్్యయనాలు lPACS నుండి పై�ైస్థా యి వరకు సహకార సంఘాల అవసరాలను తీర్్చడం భారతదేశ సహకార రంగం మారుతున్్న కాలానికి అనుగుణంగా ఉందని నిర్్ధధా రంి చుకోవడానిక,ి ఇప్్పటికే ఉన్్న సహకార సంఘాలు మరయి ు శిక్షణా కేంద్్రరా లలో నై�పై ుణ్్యయం కలిగిన నిపుణులు అవసరాలకోసం మరియు భవిష్్యత్ుత్ కు అవసరం. ఈ విద్్యయా మరయి ు పరశి ోధన కార్్యకలాపాలను ఏకీకృతం చేయడానిక,ి నేపథ్్యయంలో కేంద్ర్ సహకార మంత్తిర ్్వ శాఖ ప్పర్ ంచంలోనే అతిపదె ్్ద విశ్్వవిద్్యయాలయాన్ని సమన్్వయం చేయడానికి మరయి ు ప్మర్ ాణీకరించడానికి భారతదేశంలో ఏర్్పపాటు చేస్్తతోోంది. జాతీయ సహకార విశ్్వవిద్్యయాలయం అనదే ి విద్్య, శిక్షణ, విశ్్వవిద్్యయాలయం ఒక అగ్్ర మండలిగా పనిచసే ్్తతుుంది. ఇది సహకార పరిశోధన మరయి ు అభివృద్్ధి కి సంబంధంి చిన రంగానికి సంబంధించిన వివిధ కోర్్ససులలో డిగ్్రలీర ు మరయి ు విషయాలను దాని పరిధిలో చేర్్చచే ఒక డిప్లొ మాలను కూడా ప్దర్ ానం చేస్్తతుుంద.ి ప్త్ర ్్యయేకమైనై� విద్్యయా సంస్్థ. ఇక్్కడ, అభ్్యయాసకులు నిర్్వహణ, పర్్యవకే ్షణ, పరపి ాలన, సాంకేతిక సంస్్థల్్లలో జాతీయ సహకార శిక్షణా మండలి సాధించడానికి సహకార విద్్య మరియు శిక్షణా మరియు కార్్యకలాపాలు వంటి విభిన్్న సహకార ఈ శిక్షణా పనిని నిర్్వహసి ్్తతుుంది. వీటిలో ఐదు సంస్్థల యొక్్క అఖిల భారత నెట్్వర్్క్నను విభాగాలలో ప్తర్ ్్యయేక శిక్షణ పొందుతారు ప్్రరాాంతీయ స్థా యి మరయి ు 14 రాష్్ట ర్ స్థా యి కూడా సృష్్టటిస్్తతుుంది. ప్సర్ ్్తతుతం ఉన్్న సహకార ప్ధ్ర ాన శిక్షణా సంస్్థలు ఉన్్ననాయి. చండీగఢ్, సంస్్థలు మరయి ు శిక్షణా కేంద్్రరా లలో విద్్యయా క్్యయాబినటె ్ మీట్ సంబంధంతో, సహకార మంత్ితర ్్వ బంె గళూరు, కళ్్యయాణ,ి గాంధీనగర్, పాట్్ననాలో మరియు పరశి ోధన కార్్యకలాపాలను ఏకకీ ృతం శాఖ జాతీయ సహకార విశ్్వవిద్్యయాలయం ఐదు ప్ధ్ర ాన ప్్రరాాంతీయ సహకార నిర్్వహణ చేయడానికి, సమన్్వయం చయే డానికి స్్థథాపనకు సన్్ననాహాలు వేగవంతం చసే ంి ద.ి ఈ సంస్్థలు ఉన్్ననాయి. భోపాల్, భువనేశ్్వర్, చనె ్నై, మరియు ప్మ్ర ాణకీ రించడానికి విశ్్వవిద్్యయాలయం విధమైన�ై ప్తర్ ిపాదన రాష్ట్ ర్ స్థా యి సహకార డహె ్రా డూన్, గౌహతి, హై�దై రాబాద్, ఇంఫాల్, ఒక అగ్్ర మండలిగా పనిచేస్్తతుుంది. ఇది సహకార విశ్్వవిద్్యయాలయాలను కూడా ఏర్్పపాటు చేయాలని జై�ైపూర్, కిన్్ననౌర్, లక్్ననో, మధురై�,ై నాగ్్పపూర్, రంగానికి సంబంధించిన వివిధ కోర్్ససులలో రాష్్ట ్ర ప్భ్ర ుత్్వవాల నుండి ప్త్ర ిపాదనలకు పూణే మరయి ు తిరువనంతపురంలలో శిక్షణా డిగ్్రీలర ు మరియు డపి్లొ మాలను కూడా ప్దర్ ానం దారతి ీసింది. ఈ విశ్్వవిద్్యయాలయం సహకార సంస్్థలు స్థా పంి చబడ్డా యి. సహకార రంగంలోని చేస్్తతుుంది. రంగం మరియు సహకార రంగంలో మరని ్ని అన్ని స్థా యిల సంఘాల ప్జర్ లకు ఈ సంస్్థలలో శిక్షణా సంస్్థ ల గురంి చి అవగాహనను కూడా శిక్షణా కార్్యక్్రమం నిర్్వహించబడుతుంది. సహకార విశ్్వవిద్్యయాలయం ప్ప్ర ంచంలోనే పంె చుతుంద.ి ఇది అలాంటి పారామితులతో అతిపదె ్ద్ విశ్్వవిద్్యయాలయం అవుతుంద.ి అభివృద్్ధి చేయబడుతుంది. అలాంటి సహకార జాతీయ సహకార విశ్్వవిద్్యయాలయానికి రాష్్ట ్ర స్థా యి సహకార విశ్్వవిద్్యయాలయాల సంస్్థలను ఆధునిక వనరులతో తీర్్చచిదిద్దే అనుబంధంగా ఉన్్న సంస్్థ ల నెట్్వర్క్, సహకార అభివృద్్ధిపై�ై రాష్్ట ర్ ప్భ్ర ుత్్వవాలు కూడా శ్్రద్్ధ యోచనలో ఉంది. సంఘాల ఉద్్యయోగులు మరియు బోర్డు సభ్్యయుల వహించాలని కోరారు. బోధన మరియు శిక్షణతో సామర్్థ్యయాన్ని పెంపొందంి చడం మరియు పాటు విద్్యయా పరిశోధన మరియు అభివృద్్ధి కేంద్ర్ సహకార మంత్రిత్్వ శాఖ పరిధిలోని అభివృద్్ధి చయే డం కోసం పని చసే ్్తతుుంది. పాడి నిబంధనలను అభివృద్్ధి చయే డానికి సహకార పరశి ్్రమ, మత్్సపరశి ్్రమ, గ్రా మీణ ఋణాలు, విశ్్వవిద్్యయాలయం పని చేస్్తతుుంద.ి అన్ని స్్వయంప్తర్ ిపత్ిత గల సహకార సంఘాలు సహకార చట్ట్టం, సహకార పరీక్ష వంటి వివిధ పాఠ్్యయాాంశాల ఆధారతి ప్త్ర ్్యయేక విభాగాలు ¿¿¿ విశ్్వవిద్్యయాలయం కంి ద పని చేస్తా యి. విశ్్వవిద్్యయాలయానికి సంబంధతి రంగాలలోని ప్మ్ర ుఖ రాష్్ట్రరాల్్లలో ఏర్్పపాటు చేయబడతాయి. మంత్తిర ్్వ శాఖల స్థా యిలో జరగి ని సమీక్షా సమావశే ంలో లోటుపాట్లు , అవసరాలను గుర్్తతిించి ఆయా సంస్్థల పరధి లి ో ఉన్్న ప్్రరాాంతాన్ని మరింత సమర్్థవంతంగా తీర్్చచిదది ్్దదేేందుకు యుద్్ధప్్రరాతిపదకి న సన్్ననాహాలు సహకార మంత్రిత్్వ శాఖ ప్కర్ ారం, జాతీయ సహకార విశ్్వవిద్్యయాలయం తన లక్ష్యాలను చేస్్తతున్్ననారు. వివిధ ప్దర్ శే ాలలో ఉన్్న వివిధ 26 Sahkar Uday May, 2023

ఉపశమనం కార్్యదర్్శశి సహారా ఉన్్నతాధకి ారుల నుంచి కూడా సమాచారం కోరారు. మంత్తిర ్్వ శాఖ సమగ్్ర వ్్యయూహం గురంి చి చర్్చచిించిింది, దనీ ి ద్్వవారా వాపసు ప్క్ర ్ర్యి వీలై�నై ంత త్్వరగా ప్్రరా రంభిించబడుతుంది. ప్క్ర ్ి్రయను వగే వంతం చయే డానికి సహకార్ సహకార సంఘాల పెట్ుట్టబడిదారుల నుండి వివరణాత్్మక సమాచారం ఇప్్పటకి ే కోరబడింద.ి PACS కంప్్యయూటరకీ రణ ప్ధ్ర ాన మంత్ిర శ్రీ నరంే ద్ర్ మోదీ గారి ‘సహకార్ సే సమృద్్ధి’ తీర్్మమానాన్ని ముందుకు తీసుకెళ్తూ , సహకార మంత్రిత్్వ సహారా పటె ్టు్టబడది ారుల డబ్్బబు శాఖ భారతదేశంలోని ప్్రరా థమిక వ్్యవసాయ రుణ సంఘాలు (PACS) కంప్్యయూటరీకరణ వివరాలను మంత్తరి ్్వ శాఖ ఖరారు డ్రైవో్ల ్ల ఉంద.ి కంే ద్్ర సహకార మరయి ు హోోం మంత్రి శ్రీ అమిత్ షా గారు రాష్్ట ్ర చేస్్తతోోంది ప్గర్ తిని సమీక్్షించేందుకు పలు దఫాలుగా సమావేశాలు నిర్్వహంి చారు. సది ్్ధధం చేసిన సహకార్ ఉదయ్ బృందం ఆదేశిించిింద.ి కార్్యయాచరణ ప్ణర్ ాళికను అమలు చేయడం సహకార మంత్రిత్్వ శాఖ మరియు సహకార్ కోసం రాష్ట్రా లతో వివరణాత్్మక చర్్చలు సహకార మంత్ిరత్్వ శాఖ ప్భ్ర ుత్్వ గ్రూ ప్ ప్తర్ ినిధుల మధ్్య సంె ట్లర్ ్ కోఆపరటే వి ్ ఇందులో ఉన్్ననాయి. హార్డ్వవేర్ నుండి సాఫ్వ్టవేర్ అత్్యయున్్నత ప్్రరా ధాన్్యతలలో ఉన్్న సకె ్్రటరీ శ్రీ జ్్ఞాఞనేష్ కుమార్ అధ్్యక్షతన వరకు మౌలిక సదుపాయాలు రాష్ట్రా లకు వివిధ పథకాల అమలును నిరంతరం జరిగని అత్్యయున్్నత స్థా యి సమావేశంలో అందించబడుతున్్ననాయి మరియు PACS పర్్యవకే ్షిస్్తతుుంద.ి సహకార్ సంఘాలలోని సుప్్రరీీంకోర్టు నిర్్ణయాన్ని అమలు చయే డంపై�ై కంప్్యయూటరకీ రణ యొక్్క 100 శాతం నాలుగు సహకార సంఘాల నుంచి చర్్చచిించారు. పెట్ుట్టబడిదారుల సొమ్్మమును లక్ష్యాన్ని సాధంి చడంలో అనేక రాష్ట్రా లు పటె ్ుట్టబడది ారుల సొమ్్మమును తిరిగి తిరగి ి ఇచ్్చచే ప్కర్ ్్రియకు సంబంధించి సహకార ఇప్్పటికే విజయం సాధించాయి. ¿¿¿ పొందడంపై�ై రాష్ట్రా లతో సమీక్షా సమావేశాలు రాష్ట్రా ల నుండి మద్ద్ తు పొందుతున్్న PACS చట్్టటా లు నిర్్వహసి ్్తతున్్ననారు. ఇటీవల, సుప్్రరీీంకోర్టు చారిత్్రరా త్్మక నిర్్ణయం PACS కోసం రూపొందంి చిన ఉప చట్్టటా లకు రాష్ట్రా ల నుంచి మద్ద్తు లభిస్్తతోోంది. ఇచ్్చిింద,ి దాని కంి ద నాలుగు సహకార్ PACS ఉప చట్్టటా లలో ఏకరూపతను తీసుకురావడానికి, కేంద్్ర సహకార మంత్రతి ్్వ గ్రూ ప్ సొసై�టై ీలు పెట్ుట్టబడిదారుల డబ్్బబును శాఖ జాతీయ స్థా యిలో నమూనా ఉప చట్్టటా లను తయారు చసే ింద,ి వాటని ి తిరగి ి ఇవ్్వమని కోరింది. సహకార రాష్ట్రా లకు పంపంి ద.ి మంత్ితర ్్వ శాఖలో జరగి ిన సమావేశంలో దనీ ి పురోగతిని మంత్రతి ్్వ శాఖ చొరవ తర్్వవాత, సుప్్రరీీం సమీక్్షించారు. ఉత్త్ రప్దర్ శే ్, అస్్ససాాం, ఆంధ్పర్ ్ద్ర శే ్, ఒడిశా, రాజస్థా న్, మణిపూర్, కోర్టు ఉత్త్ ర్్వవులు పటె ్ుట్టబడది ారుల డబ్్బబు పశ్చిమ బెంగాల్, అరుణాచల్ ప్దర్ ేశ్, సకి ్్కకిిం మరియు ఉత్్త రాఖండ్్ల లో నమూనా తిరిగి రావడానికి మార్గ్గం సుగమం చసే ింది. ఉప చట్్టటా లు అమలు చయే బడ్డా యి, మధ్్యప్దర్ శే ్, హిమాచల్ ప్ద్ర శే ్, గుజరాత్, వచ్్చచే తొమ్మిది నలె ల్లో దాదాపు 10 కోట్్ల పంజాబ్ మరియు హర్్యయానాలలో అమలు ప్కర్ ్ర్యి ఇంకా కొనసాగుతోంది. మిగలి ిన మంది పెట్ుట్టబడది ారులకు ₹ 5,000 కోట్లు రాష్్ట్రరాల్్లలో కూడా చిన్్న చిన్్న మార్్పపులతో నమూనా ఉప చట్్టటా లను అమలు తిరిగి ఇవ్్వవాలని సహకార్ సంఘాలను చసే ేందుకు చర్్చలు జరుగుతున్్ననాయి. సమీక్షా సమావేశంలో, సకె ్్రటరీ శ్ీర జ్్ఞాఞనేష్ కుమార్ PACS నమూనా ఉప చట్్టటా ల యొక్్క వివిధ కోణాలను చర్్చచిించారు మరయి ు రాష్ట్రా లు లేవనతె ్ిత న అన్ని ప్శర్ ్్నలకు వివరంగా సమాధానమిచ్్చచారు. May, 2023 Sahkar Uday 27

వ్్యయూహకర్్త ఆకాశాన్్ననంటే లక్ష్యం ప్భర్ ుత్్వవం వై�ైపునుండి సహకార సంఘాలకు పదె ్ద్ ప్్రరోత్్ససాహం జితంే ద్్ర తివారీ ‘నషే న్ ఫస్ట్’ అనే భావనను ప్తర్ ి భారతీయ పౌరుడు పూర్్తతీగా ఆమోదించినందుకు ప్ధర్ ాని నరేంద్ర్ మోదీ గారకి ి మరియు కేంద్్ర హోోం సహకార మంత్ిర అమిత్ షా గారి విధానాలకు ఈ గౌరవమంతా దక్్కకుతుంద.ి ఆరోగ్్యయం, విద్్య, అంతర్గ్త భద్త్ర మరియు దాడులను చక్్కగా తలె ిసి వచ్్చచే విధంగా సమస్్య -- శ్ీర షా గారి గొప్్ప ఎత్ుత్ గడ ప్ప్ర ంచవ్్యయాప్్త తంగా శక్తి ధ్్రరు వణత వంటి విజయవంతంగా నిర్్వహించారు. విషయాలలో భారతదశే ం పక్షవాతం చసే ిన పౌరసత్్వ సవరణ చట్్టటంతో కూడా విధానంతో బాధపడుతోందనదే ి వాస్్త వం. ఉగ్్రవాదానికి మూలకారణమైై�న ఆర్టికల్ మోదజీ ీ గారి దూరదృష్్టటితో కూడని 370, 35ఎ రద్దు వ్్యయూహాత్్మక చర్్య మాత్మర్ ే ముగసి ంి ది. అల్్ల కల్లో లంగా ఉన్్న ఈశాన్్య నాయకత్్వవం మరియు శ్ీర అమిత్ షా గారి కాదు. ‘ఒక దశే ానికి రంె డు తలలు, శ్్రమతో కూడని కృషి కారణంగా, భారతదశే ం రెండు జెండాలు, రెండు రాజ్్యయాాంగాలు ప్్రరాాంతం కూడా గత కొన్ని సంవత్్సరాలుగా విధాన పక్షవాతం నుండి బయటపడంి ద,ి పనికి రావు’ అని చెప్్పపిన జనసంఘ్ మన గత ప్భ్ర ుత్్వవాలు సృష్్టటిించిన వ్్యవస్్థథాపకుడు శ్్యయామా ప్స్ర ాద్ ముఖర్్జజీకి ప్భ్ర ుత్్వవానికి భారీ సవాలుగా నిలుస్్తతోోంది అసంఖ్్యయాక సామాజిక-ఆర్్థిథక సమస్్యలను వినయపూర్్వకంగా నివాళులర్్పపిించారు. అధగి మిించడానికి వివిధ రంగాలలో అంతలోనే ప్జ్ర లు అతన్ని ‘ఆధునిక మరయి ు నక్్సలై�టై ్ హంి సను ముఖ్్యమైై�న నిర్్ణయాలు తీసుకోబడ్డా యి. భారతదేశపు ఉక్్కకు మనిష’ి గా పరే ్్కకొనడం అందుకే ననే ు గౌరవనీయులై�ైన అమిత్ ప్్రరా రంభిించారు. కాశ్మీర్్కకు ప్త్ర ్్యయేక ప్తర్ ిపత్తిని విజయవంతంగా అణచి ివేసినందుకు భాయ్ షాజీని ‘చాణక్్య’, ‘వికాస్ పురుష్’ రద్దు చేయడంతో ఆ లోయ అనతి కాలంలోనే లేదా ‘ఉక్్కకు మనిషి’ అని పోల్్చడానికి ఉగ్్రవాదం అంతమయ్్యిింద.ి మరో కలీ కమైనై� ఈ క్రెడటి ్ అంతటకి ీ హోోం మంత్రి గారు బదులు ‘విధానకర్త్’గా అభినందసి ్్తతున్్ననాను. భద్తర్ ా ముప్పు -- సరహి ద్దు చొరబాటు వాస్్త వమేమిటంటే, నాగరకి త దార్్శనిక సంపూర్్ణణంగా అర్్హహులై�నై ారు. విధానాల యొక్్క కొత్త్ శకానికి శ్రీ అమిత్ షా గారు శ్ీరకారం చుట్్టటా రు, అది నరేంద్్ర భారతదేశంలో సహకార ఉద్్యమం మోదీ గారు ప్భర్ ుత్్వవాన్ని ‘నిర్్ణయాత్్మక ప్భ్ర ుత్్వవం’గా పంె చిింద.ి మూడో సార్్వత్రిక అంతరంి చిపోతున్్న సమయం వచ్్చిింద.ి . ఎన్నికలకు కేవలం ఏడాది మాత్మ్ర ే సమయం ఉన్్నప్్పటికీ ప్భర్ ుత్్వవంపై�ై ప్జ్ర ల్లో అయితే మొదటి సహకార మంత్రి శ్రీ ఉన్్న విశ్్వవాసం చెక్్కకుచెదరకుండా ఉండడం ఆ ఇమేజ్ ఫలితమే. అమిత్ షా గారు దీనిని భారీ స్థా యిలో వాస్్త వానికి, అంతర్గ్త భద్తర్ అనే ప్్రరా చుర్్యయంలోకి తీసుకురావడంతో దానికి రగులుతున్్న సమస్్యను పరషి ్్కరించడానికి కొత్త్ జీవం లభిించిింద.ి ‘సహకార్ సే సమృద్్ధి’ ధృఢ సంకల్్పపం అవసరం. కాబట్్టటి, 2019 మంత్్రరా న్ని స్థా పించడానికి ప్భర్ ుత్్వవం సార్్వత్కిర ఎన్నికల విజయం తర్్వవాత, అమిత్ షా గారకి ి కలీ కమైైన� హోోం వ్్యవహారాల మంత్తిర ్్వ శాఖ ఇవ్్వబడంి ది. శ్ీర షా గారు వంె టనే నష్్టటా న్ని నియంత్్రించే పద్ద్ తికి వళె ్ిల తీవ్వ్ర ాదంపై�ై మెరుపు 28 Sahkar Uday May, 2023

వ్్యయూహకర్్త అట్్టడుగు వర్గా ల రైతై� ులతో కలిసి పని కారణంగా సహకార సంఘం IFF- CO ప్పర్ ంచవ్్యయాప్త్ తంగా అసమానమైన�ై చేస్్తతోోంద.ి శ్రీ అమిత్ షా గారి కొత్త్ జాతీయ మైలై� ురాయిని సృష్్టటిించిింద.ి నానో సహకార విధానాన్ని రూపొందించడానికి ప్స్ర ్్తతుతం, భారతదశే ం వ్్యవసాయ ఉత్్పత్ుత్ ల యూరియాకు ప్ప్ర ంచవ్్యయాప్త్ తంగా అధిక యొక్్క ప్ధర్ ాన ఉత్్పత్తి దారుగా కూడా ఉంది ప్తర్ ్్యయేకమైైన� ధ్్యయేయంతో పని చేస్్తతున్్ననారు, మరయి ు ప్ప్ర ంచ వదే ికలలో ఎకరానికి డమి ాండ్ ఉంది. దనీ ిని శ్ీర షా గారు వ్్యవసాయ ఉత్్పపాదకతలో కూడా ఉన్్నత ఉద్్ఘఘా టసి్తూ , ‘ఇది యావత్ దేశానికి ఇంకనూ జాతీయ సహకార స్థా నంలో ఉంది. స్్థి రమైై�న, అనుకూలమైనై� గర్్వకారణం.’ నానో యూరయి ాకు నేడు మరియు క్యిర్ ాత్్మకమై�ైన ప్భ్ర ుత్్వవంచే ప్పర్ ంచ వ్్యయాప్త్ తంగా భారీ డమి ాండ్ ఉంద.ి విశ్్వవిద్్యయాలయాన్ని ప్్రరా రంభిించడంతో పాలిించబడడం యొక్్క అదనపు యూరియా తర్్వవాత, ఇప్పుడు DAP ప్యర్ ోజనం కూడా సంవత్్సరాలుగా ఉన్్న కూడా నానో రూపంలో కనుగొనబడంి ది పాటు పాఠశాల పాఠ్్యయాాంశాల్లో సహకార దేశం యొక్్క స్్థితిని పెంచిింది. భారతదశే ం మరియు యూరియా మరియు DAP కాలపరీక్షను తట్టు్టకుని, పెద్ద్ చిన్్న ద్వ్ర రూపంలో అందుబాటులో ఉన్్న ఏకై�కై పాఠ్్యయాాంశాలను చరే ్్చడాన్ని కూడా ప్భర్ ుత్్వవం సవాళ్్ల ను అధిగమిించిింది. భారతదశే పాలనా వ్్యవస్్థ కాలపరకీ ్షను తట్టు్టకుని దశే ం భారతదేశం. వ్్యవసాయ రంగంలో పరశి ీలిస్్తతోోంద.ి వాస్త్ వానిక,ి రంె డోదశలో నిలబడింది మరియు మన ప్జ్ర ాస్్వవామ్్యయం దారి తప్్పపిన సమయాల్లో అడ్డు కోవడం భారతదేశం సాధించిన ఈ అద్్భభుతమైైన� ఇప్్పటకి ే సన్్ననాహాలు జరుగుతున్్ననాయి. ద్్వవారా బలమైన�ై పునాది ఇవ్్వబడుతుంద.ి ప్ధ్ర ాని మోదీ గారి కృషి వల్్ల నే ‘మకే ్ విజయాలు వ్్యవసాయ ఆర్్థథిక వ్్యవస్్థ ను 2023-24 బడ్్జెట్లో ్ల సహకార ఆధారతి ఆర్్థిథక ఇన్ ఇండియా’ ఇటీవలి కాలంలో భారత్లో అభివృద్్ధి నమూనాను ప్్రరో త్్సహించడానికి అతిపదె ్ద్ బ్్రరాాండ్్గగా అవతరించిింది. శక్తివంతం చేయడానికి మరయి ు మరయి ు అట్ట్డుగు స్థా యిలో దాని పరిధిని రసాయనిక ఎరువుల వినియోగాన్ని స్థా పంి చడానికి మరియు రై�తై ులకు తగ్్గగిించాలన్్న ప్ధ్ర ానమంత్రి విజ్్ఞప్్తతి తో బలోపేతం చయే డానికి అనకే నిబంధనలు స్్ఫఫూర్తి పొంద,ి IFFCO ప్ప్ర ంచంలోనే రెట్్టటిింపు ఆదాయాన్ని ఉత్్పత్తి చయే డానికి మొట్ట్మొదటి నానో ఎరువులు ‘ఇఫ్్కకో రూపొందించబడ్డా యి. గ్రా మాల్లో విస్్త రించి నానో యూరయి ా (లిక్్వవిడ్)’ని కనిపెట్్టటిింది. ప్రర్ ధానమంత్రి మోడీ గారి దూరదృష్్టటి ఉన్్న ప్్రరా థమిక వ్్యవసాయ సహకార వ్్యవసాయ రంగంలో, నానో యూరియా సంఘాల (PACS) పటిష్ట్తకు పటిష్ట్ భారతదేశం మాత్మ్ర ే కాకుండా ప్ప్ర ంచ విధాన పరణి ామం. ఈ విషయంలో, చర్్యలు చేపడుతున్్ననారు. భారతదశే ంలో వ్్యవసాయం యొక్్క స్్థథితి మరియు దిశను నిర్్ణయిించబోతోంద.ి ప్ధ్ర ానమంత్ిర స్్ఫఫూర్తి మనే ేజిింగ్ డై�ైరెక్ట్ర్ డాక్్టర్ యుఎస్ అవస్్థి సహకార ఉద్్యమం కొత్త్ ది కానప్్పటికీ, అది మరయి ు హోోం మంత్ిర నాయకత్్వవం మార్గ్దర్్శకత్్వవంలో ఉన్్న IFFCO దేశానికి సేవ చయే డంలో కలీ క పాత్ర్ పోషిస్్తతోోంద.ి మరంి త ఉన్్నత స్థా యికి చరే ుకోవడానికి (IFFCO ఆఫసీ ర్స్ అసోసియేషన్ ఈ మంత్తరి ్్వ శాఖ ఏర్్పడంి ద.ి శ్రీ షా గారకి ి అధ్్యక్షుడు) ¿¿¿ సహకార సంఘాలతో అనుబంధం ఉన్్న సుదరీ ్్ఘ చరతి ్ర్ ఉంది. భారీ నష్్టటాల్్లలో ఉన్్న అహ్్మదాబాద్ జిల్్ాల ల సహకార బ్్యయాాంకును పునరుద్్ధ రంి చి లాభాల బాట పట్్టటిించారు. ప్పర్ ంచంలోని ప్మర్ ుఖ సంస్్థ ఇండియన్ ఫార్్మర్స్ ఫరె ్్టటిలై�జై ర్ కోఆపరేటివ్ లిమిటెడ్ (IFFCO) సహకార ఉద్్యమాన్ని ముందుకు తీసుకెళ్ాల్లలనే మోదీ గారి ప్భర్ ుత్్వవం కలను నెరవరే ్్చడానికి తీవ్ర్ర ంగా కృషి చసే ్్తతోోంద.ి May, 2023 Sahkar Uday 29

పరిశోధన వ్్యర్థా లను కాల్చివేయడం భారతదేశం IFFCO బయో- యొక్్క ప్భ్ర ావవంతమై�నై మరయి ు డకీ ంపోజర్ పర్్యయావరణ అనుకూల ప్తర్ ్్యయామ్్ననాయం అప్పుడు రై�తై ు కూడా తదుపరి ఇది దుష్్ప్ర్భావాల నుండి మట్్టటిని కాపాడుతుంది మరియు పంటకు పొలాన్ని సది ్్ధధం వాతావరణాన్ని మరె ుగుపరుస్్తతుుంది చేసుకోవాలి. వ్్యర్్థ్యయాలను కాల్్చడం వలన కార్్బన్ డయాక్సైడ్ (CO2), సహకార్ ఉదయ్ బృందం గోధుమ పంటను పండించడానికి కార్్బన్ మోనాక్సైడ్ (CO) వంటి మరయి ు వరి పంటను హానికరమై�నై వాయువులను కాలుష్్యయం మరయి ు వాతావరణ మార్్పపుల పండించడానికి రై�ైతులకు చాలా మరియు నత్జ్ర ని ఆక్సైడ్్లలు (NOx) ఈ యుగంలో, పర్్యయావరణ అనుకూల వ్్యర్థా ల తక్్కకువ సమయం ఉంటుంద.ి వంటి విషపూరిత ప్్రరా ణాంతక తొలగింపు ప్త్ర ్్యయామ్్ననాయాలు అత్్యవసరం. ఈ సమయ పరమి ితి, పంటకోత వాయువులను విడుదల చసే ్్తతుుంది. భారతదేశంలో ప్తర్ ి సంవత్్సరం దాదాపు మిషినుల ద్్వవారా మితిమీరని పంట ఇది గాలి నాణ్్యతను మరంి త 650 మిలియన్ టన్్ననుల పంట అవశషే ాలు అవశేషాలతో పాటు, రై�తై ులు పంట దగి జార్్చచుతుంది మరియు లేదా చిదుగు ఉత్్పత్తి అవుతాయి. బియ్్యయం చిదుగును కాల్్చడం తప్్ప మరో మట్్టటిలో ఉన్్న సంే ద్్రరీయ కార్్బన్్నను మరియు గోధుమల ఉత్్పత్ిత పరె ుగుదల మార్్గగం లేకుండా ఒత్ిత డి చసే ్్తతుుంది. తగ్్గగిస్్తతుుంద.ి దనీ ికి బదులుగా, పంట అవశేషాల పరిమాణంలో పరె ుగుదలకు మట్్టటి నాణ్్యతను ఈ సంే ద్్రరియ దారితీస్్తతుుంది. గోధుమలు మరయి ు వరి సాగు, గోధుమ పంటను పండించడానికి మరియు మూలకాలు కాలిపోయి వృధా ఇతర పంటలతో పోలిస్తే , రై�తై ులకు గణనీయమై�ైన వరి పంటను పండంి చడానికి రైైత� ులకు చాలా అవుతాయి. ఆర్్థథిక ప్య్ర ోజనాలను అందిస్్తతుుంద.ి అందుకే, ఈ తక్్కకువ సమయం ఉంటుంది. ఈ సమయ పంటలు వారకి ి ప్్రరా ధాన్్యత ఉంటుంది. అయిత,ే పరమి ితి, పంటకోత మిషినుల ద్్వవారా పంటలను కోయడానికి పంటకోత మిషినుని మితిమీరిన పంట అవశషే ాలతో పాటు, రైత�ై ులు ఉపయోగించిన తర్్వవాత, పొలంలో కనీసం ఐదు పంట చిదుగును కాల్్చడం తప్్ప మరో మార్గ్గం సెంటమీ ీటర్్ల పొడవై�ైన పంట మరయి ు పదె ్్ద లేకుండా ఒత్తి డి చేస్్తతుుంద.ి అప్పుడు రై�ైతు కూడా మొత్్త తంలో గడ్్డడిని వదలి ివసే్తా రు. ఈ సేంద్్రరీయ తదుపరి పంటకు పొలాన్ని సది ్్ధధం చసే ుకోవాలి. వ్్యర్థా లు లేదా పంట అవశేషాలు కొత్్త పంటల వ్్యర్్థ్యయాలను కాల్్చడం వలన కార్్బన్ డయాక్సైడ్ ప్్రరా రంభ సాగులో సత్్వర అడ్్డడంకిని కలిగసి్తా యి. (CO2), కార్్బన్ మోనాక్సైడ్ (CO) వంటి హానికరమై�నై వాయువులను మరయి ు నై�టై ్్రరో జన్ ఒక అంచనా ప్కర్ ారం, ఒక టన్్నను కుప్్పను ఆక్సైడ్్లలు (NOx) వంటి విషపూరిత ప్్రరా ణాంతక కాల్్చడం వల్్ల 400 కిలోల కార్్బన్, 5.5 కిలోల వాయువులను విడుదల చసే ్్తతుుంద.ి ఇది గాలి నత్జర్ ని, 2.3 కలి ోల భాస్్వరం, 24 కిలోల పొటాష్ నాణ్్యతను మరంి త దిగజార్్చచుతుంది మరయి ు మరియు 1.2 కలి ోల సల్్ఫర్ నష్ట్పోతుంది. మట్్టటిలో ఉన్్న సేంద్్రరీయ కార్్బన్్నను తగ్్గగిస్్తతుుంద.ి ఈ నష్ట్టంతో పాటు, చిదుగును కాల్్చడం వల్్ల దీనికి బదులుగా, మట్్టటి నాణ్్యతను ఈ సంే ద్్రరియ మానవులు, జంతువులు మరయి ు ఇతర మూలకాలు కాలిపోయి వృధా అవుతాయి. జీవులకు కూడా చాలా హాని జరుగుతుంది. ఈ భారీ సమస్్యకు సమాధానం ఈ పంట సూక్షష్మజీవుల ప్క్ర ్్రయి ద్్వవారా ఈ పంట చెత్త్ ను అవశషే ాలను కుళ్ళిపోయి, భారీ వాతావరణ మంచి నాణ్్యమై�నై మరియు పర్్యయావరణ మరియు ఆర్్థిథక ప్యర్ ోజనాలను కలిగి ఉండే అనుకూల ఎరువుగా మార్్చడం మంచి మార్గ్గం. సేంద్్రరీయ మూలకాలుగా మార్్చడం. అయినప్్పటకి ీ, వరి గడ్డి కుళ్ళిపోవడం హానికరం ఎందుకంటే అందులో ఉండే లిగ్్ననోసలె ్్యయులోస్ మరయి ు C/N నిష్్పత్ిత ఎక్్కకువగా ఉంటుంది. వ్్యవసాయ రంగంలోని ఈ సమస్్యలను దృష్్టటిలో ఉంచుకుని, IFFCO బయో-డకి ంపోజర్ అనే రసాయన పరషి ్్కకారాన్ని IFFCO సది ్్ధధం చసే ంి ద,ి ఇది రైతై� ులకు మరియు వాతావరణానికి ప్య్ర ోజనకరంగా ఉంద.ి 30 Sahkar Uday May, 2023

రైత�ై ులు, ఉద్్యయోగులను కంే ద్రర్ ంగా నిలిపని సహకార రంగాన్ని కేంద్్ర నానో యూరియా మరయి ు నానో డిఎపని ి ప్్రరా చుర్్యయంలోకి తెచ్్చచేేందుకు సహకార శాఖ సహాయ మంత్ిర బిఎల్ వర్్మ గారు ప్శర్ ంసించారు. గుజ్్కకోమసోల్ IFFCOతో చతే ులు కలిపంి ది. కార్్యక్్రమంలో IFFCO, శ్ీర రావల్్ననాథ్ సహకార గృహ ఆర్్థథిక సంఘం. పూణే శాఖను గుజ్్కకోమసోల్ చై�ైర్్మన్ దిలీప్ సంఘాని, IFFCO మేనజే ిింగ్ డై�రై ెక్ట్ర్ డాక్ట్ర్ ప్్రరా రంభిించంే దుకు శ్ీర BL వర్్మ గారు ఇటీవల పూణే చేరుకున్్ననారు. యుఎస్ అవస్తీ , బోర్డు సభ్్యయుడు జయేశ్ రాడాడియా, గుజరాత్ కోఆపరేటివ్ అండ్ క్ర్ర ిబ్్కకో డై�ైరెక్ట్ర్ పరషే ్ పటలే ్, IFFCO మార్్కకెటంి గ్ హెడ్ యోగంే ద్ర్ కుమార్ తదితరులు పాల్గ్ొగన్్ననారు. ఢిల్లీ హాట్ోల ్ల నేషనల్ అగ్రికల్్చరల్ కోఆపరేటివ్ మార్్కకెటంి గ్ ఫెడరేషన్ ఆఫ్ గ్రా మీణ ప్్రరాాంతాలలో నీటిపారుదల సౌకర్్యయాలను ఇండియా (నాఫెడ్) చిరుధాన్్యయాల పరిశోధన కంే ద్ర్ర ంను ప్్రరా రంభిించిన కంే ద్్ర పెంపొందంి చడానికి చకె ్ డ్్యయామ్్లలు మరయి ు చిన్్న ఆనకట్ట్లతో వ్్యవసాయ శాఖ మంత్ిర శ్రీ నరంే ద్్ర సింగ్ తోమర్ గారు, నాఫెడ్ మనే ేజిింగ్ బంజరు భూములను తిరగి ి అడవులను పెంచే ప్చ్ర ారాన్ని IFFCO మరియు IFFDC చపే ట్్టటా యి. డై�ైరెక్ట్ర్ రాజ్బీర్ సంి గ్. ఉత్త్ రప్దర్ ేశ్్లలోని మాలిక్్మమావుకు చెందని పైమర్ రీ ఫార్మ్ ఫారెస్ట్రీ కోఆపరటే ివ్ ఇండయి న్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఫారెస్ట్రీ రీసరె ్చ్ అండ్ ఎడ్్యయుకషే న్ (ICFRE) సొసై�ైటీ (PFFCS) మహిళా స్్వయం సహాయక బృందం సభ్్యయులు, తనే ెటగీ ల డై�రై ెక్ట్ర్ జనరల్ AS రావత్ (IFS) డహె ్రా డూన్్లలోని ఫారసె ్ట్ రసీ రె ్చ్ ఇన్స్టిట్్యయూట్ పెంపకందారులు. తనే టె ీగ పెట్్టటెలను పర్్యవేక్్షించడం. (FRI)లో నాఫడె ్ బజార్ స్్టటోర్్నను ప్్రరా రంభిించారు. May, 2023 Sahkar Uday

IFFCO Nano Urea (Liquid) and IFFCO Nano DAP (Liquid) IFFCO Nano’s Vow, Profit more, Price Low. Indian Farmers Fertiliser Cooperative Limited IFFCO Sadan, C-1, District Centre, Saket Palace, New Delhi-110017 Postal Registration No.: DL(S)-18/3580/2023-25 Published on 29-05-2023 Applied for RNI Registration/Exempted for Six Months vide ADG Posts Letter No.22-1/2023-PO, dt.21-04-2023