บทความหลวงพระบาง

ร้านขายสนิ ค้าที่ระลึกในเมืองมรดกโลก : กรณศี ึกษาวัดเชียงทอง เมอื งหลวงพระบาง พทุ ธรกั ษ์ จินดาโรจน์ เลขประจาตวั นกั ศกึ ษา 617220013-0 บทความน้ี ผ้ศู ึกษาจะนาเสนอสภาพปัจจุบนั ของรา้ นขายของท่รี ะลึกในวัดเชียงทอง เมืองหลวง พระบาง ในด้านการบรหิ ารจดั การ ประเภทสนิ คา้ ราคา ความนยิ มของกลมุ่ นักท่องเท่ยี ว รวมถึงวเิ คราะห์ ผลกระทบของการเป็นเมอื งมรดกโลกของหลวงพระบาง ท่มี ีต่อธุรกจิ สินคา้ ทร่ี ะลึก โดยศึกษาจากเอกสาร แนวคิดทฤษฎที ี่เกยี่ วขอ้ ง และการลงพน้ื ที่ระหวา่ งวนั ที่ 22-25 พฤศจกิ ายน 2561 หลวงพระบางเปน็ เมอื งที่ต้งั อยูต่ อนเหนือของประเทศสาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว โดย ตัง้ อยรู่ ะหวา่ งแม่นา้ โขง และ แม่นา้ คาน อดตี ราชธานแี ห่งแรกของอาณาจกั รล้านชา้ ง หลังการปฏวิ ัติ เปล่ยี นแปลงการปกครองประเทศ รัฐบาลลาวไดเ้ ปล่ยี นแปลงโครงสรา้ งทางเศรษฐกจิ สู่ระบบทนุ นยิ ม และ กลไกการตลาดในปี พ.ศ. 2532 และเริม่ ส่งเสริมการลงทนุ อตุ สาหกรรม และ สนบั สนุนธรุ กจิ ทอ่ งเทยี่ ว ใน ขณะเดียวกันก็ตระหนกั และพยายามอนุรกั ษ์ศิลปะสถาปตั ยกรรมและวฒั นธรรมไมใ่ ห้เปลย่ี นแปลง หรือถูก ทาลายไปกับกระแสทุนนยิ มตะวันตก โดยเฉพาะอยา่ งยิง่ กบั พื้นทอี่ นุรักษเ์ ชน่ เมอื งหลวงพระบาง ซงึ่ ไดร้ ับการ ข้ึนทะเบยี นเปน็ มรดกโลกทางดา้ นวฒั นธรรม ในปี พ.ศ.2540 (บญุ มี สริ ิศรีสวสั ดิ์, 2547) มกี ารออกกฎหมายว่า ด้วยกฎระเบียบเมืองหลวงพระบาง ซ่ึงมีเน้อื หาเกี่ยวข้องกับสถาปตั ยกรรมและวถิ ีชีวติ ของประชาชน ภาพที่ 1 ภาพมุมสงู เมืองหลวงพระบาง ท่ีมา : https://www.cruisemapper.com/ports/luang-prabang-port-4913

ปัจจบุ นั หลวงพระบางเปน็ เมอื งมรดกโลกทีโ่ ดดเดน่ และได้รับความสนใจมากทีส่ ุดเมืองหนึ่ง ดังจะเห็น ได้จากจานวนนักท่องเที่ยวทห่ี ล่ังไหลเข้ามาเย่ยี มชมเมอื งนมี้ าข้ึนอยา่ งตอ่ เนื่อง แขวงหลวงพระบางจึงให้ ความสาคัญต่อภาคสว่ นการท่องเทีย่ วเปน็ อันดับหน่งึ ในการพัฒนาเศรษฐกจิ และสงั คม จากสภาพการท่องเทย่ี วของหลวงพระบางท่กี ลา่ วมาข้างตน้ และ การทีร่ ัฐบาลลาวเนน้ การจัดการ ท่องเทยี่ วธรรมชาตแิ ละวฒั นธรรมอยา่ งยัง่ ยืน สร้างผลประโยชนท์ างเศรษฐกิจ ให้ชุมชนพฒั นาทกั ษะ ความสามารถด้านธรุ กิจและเปดิ โอกาสใหช้ ุมชน นกั ธุรกิจทั้งชาวลาว และ ต่างชาตไิ ดร้ บั ประโยชน์จากการ ทอ่ งเที่ยว ไม่ว่าจะเป็นธรุ กิจที่พัก รา้ นอาหารและเคร่อื งดืม่ บรษิ ัทท่องเทีย่ ว ธุรกจิ ขนสง่ ไปจนถงึ ธุรกจิ ของที่ ระลกึ ธรุ กิจขายสินคา้ ที่ระลึกในหลวงพระบาง แหลง่ จับจา่ ยซ้ือของที่ระลึกใหญ่ทส่ี ดุ ทนี่ ักทอ่ งเท่ียวจะไดร้ บั การบอกเล่าเม่อื มาถงึ หลวงพระบาง คือ “ตลาดมืด” ซ่ึงตงั้ อยทู่ ี่ถนนศรีสว่างวงศ์ มีสนิ คา้ หลากหลาย ไมว่ า่ จะ เป็นผา้ ทอมอื ปลอกหมอน เครื่องประดบั ผ้าพันคอ แหวน เปน็ ตน้ ซึ่งคนขายสนิ ค้าในตลาดมดื อาจจะเป็น ชาวบ้าน ขายสินค้าเป็นอาชีพเสรมิ กลุ่มชาตพิ ันธุ์ เชน่ ชาวม้ง ไทดา เป็นตน้ นอกจากตลาดมืดทเ่ี ป็นแหลง่ ขาย สินคา้ ทีร่ ะลกึ แลว้ ท่ีสนามบิน และ ศาสนสถานทีเ่ ปน็ และ แหล่งท่องเทยี่ วตา่ งๆ กม็ รี ้านขายสนิ คา้ ที่ระลึก ที่ตงั้ ร้านขายของท่รี ะลกึ ให้แก่นักทอ่ งเที่ยวที่มาเยีย่ มเยือนแหล่งท่องเท่ียวนน้ั ๆ วัดเชยี งทองเป็นถอื ได้วา่ เปน็ หนงึ่ ในไฮไลทข์ องการทอ่ งเทย่ี วเมืองหลวงพระบาง เป็นวัดทถี่ ูกสรา้ งข้นึ ระหว่างปี พ.ศ. 2102-2103 โดยพระเจ้าไชยเชษฐาธิราช กษัตริยผ์ คู้ รองอาณาจักรล้านชา้ งและลา้ นนา สรา้ งขึน้ ก่อนทีพ่ ระองค์จะยา้ ยเมอื งหลวงจากหลวงพระบางมาเวียงจนั ทน์ไมน่ านนกั สิ่งท่ีโดดเดน่ ละสะดุดตาเม่ือเข้าใน เขตพทุ ธาวาสคอื ลวดลายประดับตามฝาผนังพระอโุ บสถ หรอื ภาษาลาวเรียกวา่ “สมิ ” บอกกล่าวเร่ืองทาง พทุ ธศาสนาและวถิ ชี วี ิตของชาวหลวงพระบาง บรเิ วณวัดเชียงทอง มีรา้ นคา้ ของทรี่ ะลึกจานวน 10 รา้ น ตง้ั อยู่ท้ังทางดา้ นประตู ทง้ั ฝัง่ แมน่ า้ โขง และ ฝ่งั ถนนสกั กะรนิ คนขายของแต่ละร้าน เป็นเจา้ ของกิจการเอง เป็นชาวบ้านในชมุ ชนบ้านเชียงทอง(เซยี งทอง) กอยใู่ กล้บรเิ วณวดั ทกุ คนจะมหี นา้ ท่ผี ลดั เวรกันไปเก็บเงนิ คา่ เขา้ ชม (ขณะน้ีวดั เชียงทองเก็บคา่ เขา้ ชมคนละ 20,000 กีบ หรือ ประมาณ 80 บาท) รา้ นคา้ จะต้องเสยี ภาษีใหก้ ับรฐั บาล ปีละ 560,000 กบี และ จ่ายราย เดือนอีก 150,000 กีบ (ตุน่ ศรีประเสริฐ. ผู้คา้ ของทร่ี ะลึกวดั เชยี งทอง , สมั ภาษณว์ นั ท่ี 24 พฤศจกิ ายน 2561) นางต่นุ สีประเสริฐ ผใู้ ห้ขอ้ มูล รา้ นคา้ ของท่ีระลึก วัดเชียงทอง รา้ นคา้ ของที่ระลกึ วดั เชยี งทอง

สนิ ค้าทน่ี ามาขาย แบง่ ตามประเภทการใชส้ อยดงั ต่อไปน้ี 1. ของตกแตง่ บ้าน เช่นต๊กุ ตาชาวเขา ตุ๊กตาหุ่นกระบอก แมกเนตตดิ ตู้เย็น เชงิ เทยี น ไมส้ ลกั รปู ชา้ ง รูปมอื เปน็ ต้น 2. เครือ่ งประดับ สรอ้ ยคอ สรอ้ ยขอ้ มือ ตุ้มหู เขม็ ขัด 3. กระเปา๋ มที ง้ั ท่ีเป็นกระเป๋าผา้ และ แบบจกั สาน 4. ผ้าทอ ผ้าปัก

5. โปสการ์ด และภาพถา่ ย 6. จปิ าถะ พวงกุญแจ หมวก ปากกา สินค้าทน่ี ามาขายสว่ นใหญ่ ซ้อื มากจากร้านค้าสง่ สนิ ค้าทร่ี ะลึกในเมอื งหลวงพระบาง และ เวยี งจันทน์ มีเพยี งสว่ นน้อยท่ีเป็นงานหัตถกรรม ทาเองในหลวงพระบาง ราคาสินคา้ มตี ัง้ แต่ราคา 10-20 บาท เช่นทรี่ ัดผม พวงกุญแจ ไปจนถึง รปู แกะสลกั ราคาหลกั พัน (นางกงแสง สรุ ะแสง. ผคู้ ้าของท่ีระลกึ วดั เชียงทอง , สมั ภาษณ์ วนั ที่ 23 พฤศจกิ ายน 2561) รายการสินค้า พรอ้ มราคา จากร้าน นางกงแสง สรุ ะแสง จากการสัมภาษณ์ นางกงแสง สุระแสง ผคู้ า้ ของท่ีระลกึ วัดเชยี งทอง กล่าววา่ ร้านขายของที่ระลกึ เปดิ ร้านตั้งแต่ 7.00 น. และปดิ ประมาณ 16.00 น. หรือเม่อื นักทอ่ งเที่ยวเรมิ่ น้อยลง สินคา้ ทขี่ ายดที ีส่ ดุ จะเป็นแมก

เนตตดิ ตเู้ ย็น กระเป๋าผา้ กระดิ่งลม โปสการด์ ยอดขายอยทู่ ่ปี ระมาณวนั ละ 1,000-4,000 บาท ตนถือว่าการ ขายของทีว่ ัดเชียงทองนีน้ ับว่าเป็นกจิ กรรมของชุมชน ท่ที างวดั ช่วยให้คนในชุมชนมชี ่องทางทามาหากิน และ มี รายได้เพิม่ ขึ้น วันท่ีเปน็ เวรไปขายบัตรเขา้ ชมวัด ก็จะให้ลูกสาวมาชว่ ยเฝา้ รา้ นขายของให้ และ คนที่ไปขายบตั ร นางกงแสง สุระแสง ผใู้ ห้ข้อมูล นางกงแสง สรุ ะแสง มอบฝ้ายมงคล พร้อมอวยพรให้ผศู้ กึ ษา เข้าชมวัด กจ็ ะมคี ่าจ้างรายวนั ใหด้ ้วย นกั ทอ่ งเที่ยวมีเร่ือยๆตลอดทัง้ ปี แตช่ ว่ งเดอื นทน่ี ักท่องเทย่ี วเยอะที่สุด จะ เป็นเดอื น มกราคม และ กมุ ภาพันธ์ ในทุกๆปี นางกงแสงตั้งข้อสังเกตว่าปี 2561 น้ี จานวนนกั ทอ่ งเทย่ี วลดลง แม้ว่าทางรัฐบาลจะประกาศใหเ้ ปน็ ปีท่องเที่ยวกต็ าม จากขอ้ มูลจากการสังเกตและการสมั ภาษณ์ รวมถงึ ศกึ ษาเอกสารทเี่ ก่ยี วข้อง พบว่า ผลของการทีเ่ มอื ง หลวงพระบางได้รบั การข้นึ ทะเบียนเป็นมรดกโลก ประกอบกบั ลกั ษณะทางกายภาพของตัวเมือง เรอ่ื งราวทาง ประวัตศิ าสตร์ วถิ ชี ีวิตอนั มเี สนห่ ์ของคนหลวงพระบาง ล้วนเป็นสง่ิ ดึงดูดใจตามองคป์ ระกอบการทอ่ งเท่ียว จาก ทฤษฎเี ก่ยี วกับองค์ประกอบการท่องเทีย่ ว (5A) Dickman อนั ไดแ้ ก่ 1. Attraction สงิ่ ดึงดดู ใจทง้ั ทางด้านประวัตศิ าสตร์ ศิลปวฒั นธรรม และ ธรรมชาติ วดั วาอาราม พพิ ิธภัณฑ์ วถิ ีชีวติ ผ้คู นยม้ิ แยม้ เป็นมติ ร ความเปน็ ชนเผ่า คติ ความเช่ือ ธรรมชาติ 2. Activities กิจกรรมที่นา่ สนใจ ปั่นจักรยานชมเมือง ถ่ายภาพ เลน่ น้าตก ชอ้ ปป้ิง นงั่ เรือ เปน็ ต้น 3. Access การคมนาคม ที่สะดวกสบายมากขนึ้ มีสนามบินนานาชาติที่รองรบั นักท่องเทีย่ ว รถสอง แถว เรือโดยสาร 4. Amenities ส่งิ อานวยความสะดวกตา่ งๆน้า ไฟ ความปลอดภยั 5.Accommodation ทีพ่ กั สะดวกสบายและปลอดภยั ท้ังโรงแรม เฮอื นพัก ได้มาตรฐาน ซึง่ เหลา่ น้ี ทาให้เมอื งหลวงพระบางเป็นจดุ หมายปลายทางของนักทอ่ งเทยี่ ว ทาใหป้ ระชาชนท้องถิ่น หลวงพระบางเขา้ มามีส่วนรว่ มในภาคส่วนการทอ่ งเทย่ี ว กระจายไปตามกลมุ่ ธุรกิจที่เกี่ยวขอ้ งกบั การทอ่ งเท่ียว

ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นทพ่ี ัก การคมนาคมขนส่ง บริษัททวั ร์ รา้ นอาหาร รวมถงึ ธุรกิจขายของท่ีระลกึ ด้วย อันสง่ ผล ใหค้ ณุ ภาพชวี ติ ของคนในเมืองหลวงพระบางดีขน้ึ กลา่ วโดยสรปุ ธรุ กจิ รา้ นค้าของท่ีระลึกในวดั เชียงทอง ไดร้ ับผลดจี ากการทเี่ มอื งหลวงพระบางได้รบั การขึน้ ทะเบียน เป็นมรดกโลก เนอ่ื งจากตวั เมอื งหลวงพระบางเป็นท่รี จู้ กั มากขึ้น ไดร้ บั การสง่ เสริมจากการท่องเท่ยี วโดยรฐั บาล ลาวมากขน้ึ มนี ักทอ่ งเท่ียวเข้ามาเย่ียมชมมากขนึ้ ซึง่ สง่ ผลใหค้ นในชุมชนไดม้ รี ายไดแ้ ละคณุ ภาพชีวติ ทดี่ ีขนึ้ จากการประกอบธรุ กจิ ขนาดเลก็ ของตนเอง โดยการขายสนิ คา้ ที่ระลกึ คนในชมุ ชนมีความรสู้ กึ เป็นสว่ นร่วมของ ชมุ ชน รกั หวงแหนและเหน็ ความสาคัญของมรดกทางวฒั นธรรมในถ่ินกาเนดิ ของตน ขอ้ เสนอแนะคือ สนิ คา้ แต่ ละรา้ นในวดั เชยี งทอง ควรมีความแตกตา่ งกัน เพื่อเปน็ ทางเลอื กใหก้ บั นักท่องเท่ียว ควรเพิม่ สนิ คา้ ทผ่ี ลิตเอง มากกว่าท่ีจะเปน็ สนิ คา้ ทรี่ ับมาคลา้ ยกนั ทงั้ หมด เอกสารอ้างอิง นาฎยา ซาวัน (2560) . เศรษฐกจิ การท่องเท่ียวเมืองมรดกโลก หลวงพระบาง สาธารณรฐั ประชาธิปไตย ประชาชนลาว.วารสารมนษุ ยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฎสุรินทร.์ พระสมบัติ บุตตะสนิ ธิ์ (2560).กระบวนการจัดการเมืองมรดกโลก แขวงหลวงพระบาง สาธารณรฐั ประชาธิปไตยประชาชนลาว. วารสาร มจร.สงั คมศาสตร์ปรทิ รรศน์. ฟา้ พิไล ทวีศิลป์โสภา (2560). แนวทางการพฒั นาร้านขายสนิ คา้ ทีร่ ะลกึ เพือ่ การพฒั นา การท่องเที่ยวเชิง ชุมชน ในจังหวดั ตรงั . วารสารวิจยั มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวชิ ัย. สุดาพร คมทะวงศ์ (2558). การพัฒนารูปแบบการจัดการการทอ่ งเท่ียวเชิงวฒั นธรรมของแขวงหลวง พระ บาง สาธารณรัฐประชาธปิ ไตยประชาชนลาว. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลยั ราชภัฏ อตุ รดติ ถ์. โสภาพ สมสขุ (2557). พฤตกิ รรมนกั ท่องเที่ยวและความคิดเหน็ ทมี่ ตี ่อส่วนประสมทางการตลาดการท่องเทย่ี ว เมืองหลวงพระบาง แขวงหลวงพระบาง สาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว. มหาวทิ ยาลยั แม่โจ้ เชยี งใหม่ สุรีย์ เข็มทอง (2553) .ความรู้เบอื้ งต้นเก่ยี วกบั การทอ่ งเทยี่ วและอตุ สาหกรรมท่องเท่ยี ว.มหาวทิ ยาลัย สโุ ขทัย ธรรมาธิราช . Tourism Western Australia. (2009). Five A’s of tourism. Australia: Tourism Western Australia.