พระไม้ หลวงพระบาง

จิตวิญญาณ \"พระไม\"้ ในหลวงพระบาง Spiritual \"Wooden Buddha” in Luang Prabang ฮาวา วงศพ์ งษค์ า Hawa Wongpongkham สาขาวิชาวฒั นธรรม ศิลปกรรมและการออกแบบ คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น Culture Fine Arts and Design Faculty of Fine and Applied Arts , Khon Kaen University บทคดั ย่อ บทความน้มี ุง่ เน้นศกึ ษาเกย่ี วกบั คุณค่า ความเช่อื ความศรทั ธา และจติ วญิ ญาณของชา่ งแกะสลกั พระไมท้ ่ี ศรทั ธาในพระพทุ ธศาสนา เพอ่ื สบื สานวฒั นธรรม ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถนิ่ สคู่ นรนุ่ หลงั โดยผา่ นผลงานของ \"พระไม\"้ ทน่ี บั วนั จะยงิ่ สญู หาย จากการศกึ ษาพบว่า พระไมใ้ นหลวงพระบาง สปป.ลาว เป็นสง่ิ ทแ่ี สดงใหเ้ หน็ ถงึ ภมู ปิ ัญญาแห่งบรรพชน ทร่ี งั สรรคผ์ า่ นฝีมอื การแกะสลกั ดว้ ยความเชอ่ื และความศรทั ธาต่อพระพทุ ธศาสนาองคส์ มั มาสมั พทุ ธเจา้ โดยใชว้ สั ดทุ ห่ี า ไดง้ ่ายจากทอ้ งถน่ิ การสรา้ งพระไมม้ กั เป็นฝีมอื ของคนทบ่ี วชเรยี นในชว่ งเขา้ พรรษา เพอ่ื เป็นทร่ี ะลกึ วา่ ตนไดบ้ วชเรยี น บางสว่ นเช่อื วา่ เป็นการต่ออายุหรอื เพ่อื สะเดาะเคราะหต์ ่างๆ รวมทงั้ อุทศิ สว่ นกุศลใหก้ บั บุพการแี ละญาตมิ ติ รผลู้ ว่ งลบั รปู แบบของพระไมแ้ บง่ เป็น 2 กลุ่ม คอื กลมุ่ ช่างพน้ื บา้ นหมายถงึ ผลงานของคนในทอ้ งถนิ่ โดยแทจ้ รงิ ทไ่ี มม่ รี ่องรอยใดๆ ทบ่ี ่งชใ้ี หเ้ หน็ ถงึ อทิ ธพิ ลอ่นื ๆเขา้ มาปะทน และสว่ นกล่มุ อทิ ธพิ ลชา่ งหลวงหมายถงึ รปู แบบของงานประตมิ ากรรมทท่ี า โดยชา่ งพน้ื บา้ น แต่ไดร้ บั อทิ ธพิ ลทางคตคิ วามเชอ่ื และรปู แบบการทางานมาจากช่างหลวง เสน่หข์ องพระไมใ้ นหลวงพระ บาง เป็นผลงานแหง่ ความศรทั ธาและเป็นฝีมอื ของชา่ งพน้ื บา้ น มกั จะเน้นความเรยี บง่าย ไมย่ งุ่ ยากซบั ซอ้ น บางองค์ แกะดว้ ยความประณตี บางองคแ์ กะง่ายๆเพยี งใหม้ องว่าเป็นพระพทุ ธรปู เทา่ นนั้ และไมว่ ่าพระไมจ้ ะมลี กั ษณะใดกต็ าม ความงดงามทป่ี รากฏมใิ ชค่ วามประณีตหรอื สดั สว่ น หากแต่คอื แรงศรทั ธา ความเช่อื ทเ่ี กดิ จากความวริ ยิ ะอุสาหะของ ผสู้ รา้ ง อุดมไปดว้ ยคุณค่าและจติ วญิ ญาณทใ่ี สล่ งไปในพระไม้ ซง่ึ แสดงใหเ้ หน็ ภมู ปิ ัญญาของคนในทอ้ งถน่ิ ทม่ี ตี ่อพระไม้ อย่างแทจ้ รงิ คาสาคญั : จติ วญิ ญาณ , พระไม้ , หลวงพระบาง

2 Abstract This article focuses on education about values, believe, faith and spiritual of wooden Buddha carver who faith in Buddhism, to cultural heritage, local wisdom to the generation through the work of \"Wooden Buddha\", the more days to be lost. The study found that wooden Buddha in Laos PDR Luang Prabang is a demonstration of the wisdom of the ancestors. Created by crafts carving with the belief and faith to Buddhism, the Buddha by using locally available materials. The creation of wooden Buddha is often the work of people who are ordained during the Buddhist Lent. To be remembered that they are ordained. Some believe that the renewal and life prolonging the patient or to exorcise the various, including charitable contributions to the parents and the deceased relatives. The pattern of wooden Buddha is divided into 2 groups, include: Folk craftsman group refers to works of local people, no traces of any indication of the influence of other visitors resistant cover. And the royal craftsmen influence group, the style of sculpture made by folk craftsmen. But influenced by the beliefs and the style of work comes from the royal craftsman. The charm of wooden Buddha in Luang Prabang, it is a work of faith and folk craftsman, often focus on simplicity, not complexity. Some carved with delicate. Some simple sculptors just look at it as a Buddha image. And whatever the nature of the wooden Buddha, the beauty that appears is not delicate or proportionate. But it is faithful, believe, the result of persistence perseverance of the creators, rich in value and spiritual to put into wooden Buddha. This shows the wisdom of local people toward the real wooden Buddha. Keywords: spiritual, wooden Buddha, Luang Prabang.

3 บทนา พระพทุ ธศาสนาดารงอยคู่ ่กู บั เมอื งหลวงพระบางมาตงั้ แต่สมยั โบราณ ผคู้ นต่างให้ความเลอ่ื มใสศรทั ธาต่อ พระพทุ ธศาสนาเป็นอย่างมาก ดงั จะเหน็ ไดจ้ ากสง่ิ ทส่ี รา้ งเป็นสญั ลกั ษณ์ อนั เป็นเคร่อื งระลกึ ถงึ องคส์ มั มาสมั พุทธเจา้ เชน่ สถูป เจดยี ์ พระพทุ ธรปู รวมถงึ สญั ลกั ษณ์ต่างๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั พระพุทธศาสนา โดยมเี อกลกั ษณ์ทห่ี ลากหลายและ แตกต่างกนั ในแต่ละทอ้ งถนิ่ ทงั้ น้ขี น้ึ อยกู่ บั ความเช่อื ความศรทั ธา ศลิ ปวฒั นธรรม ประเพณี ตลอดจนภูมปิ ัญญาของคน ในทอ้ งถนิ่ นนั้ ๆ (ดารงราชานุภาพ. 2469) โดยเฉพาะเมอื งหลวงพระบางทม่ี คี นนบั ถอื พระพทุ ธศาสนาเป็นจานวนมาก จงึ นิยมสรา้ งพระพทุ ธรปู เพ่อื เป็นตวั แทนใหพ้ ุทธศาสนกิ ชน ไดเ้ คารพกราบไวบ้ ชู า การสรา้ งพระพุทธรปู ไวใ้ นหลวงพระ บางนนั้ มกั จะเน้นความเรยี บงา่ ย ไมย่ ่งุ ยากซบั ซอ้ น หรอื ทน่ี กั วชิ าการนยิ มเรยี กกนั วา่ \"สวยซ่อื \" กลา่ วคอื การเลอื กใช้ ไมท้ เ่ี ป็นวสั ดหุ ลกั ทห่ี าไดง้ า่ ยในทอ้ งถนิ่ โดยจะเน้นไมท้ เ่ี ป็นมงคลมาแกะสลกั เป็น \"พระไม\"้ ซง่ึ แสดงใหเ้ หน็ ภมู ปิ ัญญา ของคนในทอ้ งถน่ิ ทม่ี ตี ่อพระไม้ นัน่ คอื ความสมถะ ตรงไปตรงมา และเรยี บงา่ ย (นยิ ม วงศพ์ งษค์ า. 2545) หากจะกลา่ วถงึ รปู แบบของพระไมใ้ นหลวงพระบางมคี วามเป็นเอกลกั ษณ์เฉพาะถน่ิ ทแ่ี สดงถงึ ความเชอ่ื ความ ศรทั ธาทม่ี ตี ่อพระไม้ จากการศกึ ษาหนงั สอื พระไมอ้ สี านของนยิ ม วงศพ์ งษ์คา. (2545) พบวา่ รปู แบบของพระไมใ้ น อสี านกบั รปู แบบพระไมใ้ นสปป.ลาวจะมลี กั ษณะใกลเ้ คยี งกนั มาก รวมไปถงึ ความรกั และความศรทั ธาทม่ี ตี ่อพระไมท้ าให้ เกดิ จากแรงศรทั ธาอนั แรงกลา้ ในการแกะสลกั พระไม้ เพ่อื นาไปถวายวดั ถอื เป็นการสรา้ งบุญกศุ ลอนั ยง่ิ ใหญ่ทน่ี บั วนั ยงิ่ จะลบเลอื น หากจะพจิ ารณาโดยภาพรวมแลว้ สามารถแบง่ รปู แบบของพระไมอ้ อกเป็น 2 กลุ่ม คอื กลุ่มชา่ งพน้ื บา้ นและ กลุม่ อทิ ธพิ ลชา่ งหลวง โดยใชก้ รอบรปู รา่ งรปู ทรงขององคพ์ ระ ความงดงามทป่ี รากฏ ความยากง่าย ความประณีตรวม ไปถงึ องคป์ ระกอบอน่ื ๆ มรี ายละเอยี ดดงั น้ี 1. กลุ่มชา่ งพน้ื บา้ น คอื ผลงานของคนในทอ้ งถนิ่ โดยแทจ้ รงิ ทไ่ี ม่มรี ่องรอยใดๆทบ่ี ่งชใ้ี หเ้ หน็ ถงึ อทิ ธพิ ลอน่ื ๆเขา้ มาปะทน 2. กลมุ่ อทิ ธพิ ลชา่ งหลวง คอื รปู แบบของงานประตมิ ากรรมทท่ี าโดยช่างพน้ื บา้ น แต่ไดร้ บั อทิ ธพิ ลทางคติ ความเช่อื และรปู แบบการทางานมาจากชา่ งหลวง จากขอ้ มลู ขา้ งตน้ พบวา่ รปู แบบของพระไมจ้ ะมลี กั ษณะคลา้ ยกนั โดยเป็นพระพุทธรปู ทรงลา้ นชา้ ง ซง่ึ คนทวั่ ไป เรยี กวา่ \"ทรงลาว\" ความมหศั จรรยข์ องพระไม้ คอื จะสรา้ งกอ่ี งคก์ แ็ ลว้ แต่ รปู แบบของพระไมจ่ ะไมม่ อี งคใ์ ดเหมอื นกนั เน่อื งจากต่างคนต่างทา รปู ลกั ษณ์จงึ เป็นศลิ ปะเฉพาะของแต่ละคน ความหลากหลายดงั กล่าวกลายเป็นเสน่หข์ อง \"พระ ไม\"้ ในหลวงพระบางท่ี \"หน่งึ ชน้ิ มเี พยี งหนง่ึ เดยี วในโลก\" บทความน้จี งึ เป็นการนาเสนอใหเ้ หน็ ถงึ คุณค่า ความเชอ่ื ความศรทั ธา และจติ วญิ ญาณทม่ี ตี ่อพระไม้ เพอ่ื อนุรกั ษใ์ หพ้ ระไมค้ งอยสู่ บื ไป

4 ความเป็ นมาของพระไม้ในหลวงพระบาง การสรา้ งพระไมใ้ นหลวงพระบางไมส่ ามารถระบุไดช้ ดั เจนว่ามปี ระวตั คิ วามเป็นมาและการสรา้ งอย่างไร ใคร เป็นผสู้ รา้ งขน้ึ ครงั้ แรก เน่อื งจากไม่มหี ลกั ฐานทเ่ี ป็นเอกสารอา้ งองิ ชดั เจน จากการศกึ ษารปู แบบพระไมใ้ นหลวงพระบาง สปป.ลาวเมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั พระไมใ้ นอสี านของประเทศไทย จะมลี กั ษณะใกลเ้ คยี งกนั มากจนแทบจะแยกไมอ่ อก หรอื อาจกลา่ วไดว้ า่ เป็นสกุลชา่ งเดยี วกนั ทไ่ี ดร้ บั อทิ ธพิ ลซง่ึ กนั และกนั นกั วชิ าการบางท่านไดใ้ หค้ วามเหน็ ว่า พระไมใ้ นหลวง พระบาง เป็นตน้ แบบของพระไมใ้ นกล่มุ ลมุ่ แมน่ ้าโขงโดยผ่านรปู แบบศลิ ปะแบบลา้ นชา้ ง (มนตรี โคตรคนั ทา. 2561) การสรา้ งพระไมม้ กั เป็นฝีมอื ของคนทบ่ี วชเรยี นในช่วงเขา้ พรรษา เพ่อื เป็นทร่ี ะลกึ ว่าตนไดบ้ วชเรยี น ซง่ึ วสั ดทุ ใ่ี ชม้ กั จะ เป็นวสั ดทุ ห่ี างา่ ย เชน่ ไมโ้ พธิ์ ไมค้ ณู ไมย่ อ ไมจ่ นั ทร์ ไมพ้ ยงุ ไมข้ นุน ไมม้ ะขาม และไม่สกั เป็นตน้ เมอ่ื แกะสลกั แลว้ จะ นาไปเกบ็ ไวใ้ นสมิ หรอื โบสถ์ (จนั ทบุรี นฤนาถ. 2515) ความมหศั จรรยข์ องพระไม้ คอื ความไม่เหมอื นกนั กลา่ วคอื แม้ จะแกะสลกั 100 ชน้ิ หรอื 1000 ชน้ิ พระไมจ้ ะมคี วามแตกต่างกนั เสมอ เน่อื งจากพระไมถ้ ูกสรา้ งขน้ึ ดว้ ยแรงใจ แรง ศรทั ธาของชาวบา้ น ต่างคนต่างแกะ ต่างคนต่างทา รปู ลกั ษณ์ของพระไมจ้ งึ มศี ลิ ปะเฉพาะของแต่ละบุคคล ความหลาก ลายดงั กลา่ วจงึ เป็นเสน่หข์ องพระไมใ้ นหลวงพระบาง ภาพท่ี 1 การแกะสลกั พระไมข้ องพระทบ่ี วชเรยี น ทม่ี า : (วราวุช ธชิ ยั นา. 2557) เสน่หข์ องพระไมใ้ นหลวงพระบาง เป็นผลงานแห่งความศรทั ธาและเป็นฝีมอื ของชา่ งพน้ื บา้ น เสน่หข์ องพระไม้ อยทู่ ก่ี ารแกะทเ่ี ป็นอสิ ระ จงึ มพี ุทธลกั ษณะทห่ี ลากหลาย คอื หลากช่างกห็ ลากศลิ ป์ ใครมใี จศรทั ธาอย่างไรกส็ ามารถ รงั สรรคไ์ ดต้ ามทต่ี นคดิ บางองคแ์ กะดว้ ยความประณตี บางองคแ์ กะง่ายๆเพยี งใหม้ องวา่ เป็นพระพุทธรปู เทา่ นนั้ โดยรปู แบบสว่ นใหญจ่ ะแกะพระพทุ ธรปู ประทบั นงั่ บนฐานสงู และพระพทุ ธรปู ประทบั ยนื นิยมแกะจากไมท้ ่อนเดยี ว รปู แบบเรยี บง่าย ไม่ซบั ซอ้ นทเ่ี รยี กวา่ \"สวยซอ่ื \" สะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ ความเรยี บง่ายและการใชช้ วี ติ อย่างสมถะ พอเพยี ง บางแหง่ อาจมกี ารแกะลวดลายทฐ่ี านเพ่อื เพมิ่ ความสวยงาม และไมว่ ่าพระไมจ้ ะมลี กั ษณะใดกต็ าม ความงดงามทป่ี รากฏ มใิ ช่ความประณีตหรอื สดั สว่ น หากแตค่ อื แรงศรทั ธาและความเชอ่ื อนั แรงกลา้ ทส่ี รา้ งเพ่อื ถวายต่อศาสนา ถอื เป็นความ เรยี บง่ายดซู ่อื บรสิ ทุ ธงิ์ ดงามไปอกี แบบหน่ึง (วลิ กั ษณ์ ศรปี ่าซาง. 2554)

5 ภาพท่ี 2 พระไมท้ ่านงั่ ขดั สมาธิ ภาพท่ี 3 พระไมป้ รางหา้ มญาติ วดั ธาราม หลวงพระบาง สปป.ลาว วดั ธาราม หลวงพระบาง สปป.ลาว ภาพท่ี 4 พระไมท้ า่ นงั่ ขดั สมาธิ ภาพท่ี 5 พระไมท้ ่านงั่ ขดั สมาธิ วดั สริ มิ งคล ไชยาราม หลวงพระบาง สปป.ลาว วดั นาหลวง หลวงพระบาง สปป.ลาว

6 จากการศกึ ษา การสมั ภาษณ์และการลงสนามพระไมใ้ นหลวงพระบางจานวน 11 วดั ไดแ้ ก่ 1.วดั ถ้าตง่ิ 2.วดั เชยี งแมน 3.วดั จอมเพชร 4.วดั รอ่ งคุณ 5.วดั พระบาท 6.วดั อาราม 7.วดั วชิ ุนนาราม(วดั หมากโม) 8.วดั สนธาราม 9.วดั สริ มิ งคล ไชยาราม 10.วดั ศรบี ุญเรอื ง 11.วดั เชยี งทอง 12.วดั นาหลวง โดยพระไมจ้ ะพบมากทส่ี ดุ คอื วดั ถ้าตง่ิ วดั วชิ ุนนาราม(วดั หมากโม) และวดั เชยี งทอง ตามลาดบั ประเดน็ ทน่ี ่าสนใจคอื วดั ถ้าตงิ่ เป็นวดั มลี กั ษณะเป็นโพรงถ้า ตน้ื ๆ มหี นิ งอกหนิ ยอ้ ยเลก็ น้อย ในถ้าบรรจุพระพุทธรูปจานวนมากหลายขนาด ทงั้ พระนงั่ ท่าขดั สมาธิ พระยนื มที งั้ ปาง ประทานพร และปางหา้ มญาติ เป็นต้น (องค์การท่องเทย่ี วแห่งชาติ สปป.ลาว. 2538) สว่ นใหญ่นิยมแกะแขนแนบชดิ ลาตวั น้ิวพระหตั ถเ์ รยี งชดิ ตดิ กนั นงั่ ท่าขดั สมาธบิ นฐานสงู ขมวดพระเกศาทน่ี ิยมมกั เป็นแบบเรยี บเกลย้ี ง เกตุมาลาหรอื พระลกั ษมี 2 ลกั ษณะ คอื แบบทรงสงู แหลมและแบบทรงต่าทู่ พระพกั ตรม์ คี วามเรยี บง่าย หากพจิ ารณารูปแบบทพ่ี บ สว่ นใหญ่ในวดั ถ้าตงิ่ จะเป็นพระไมท้ แ่ี กะโดยชา่ งพน้ื บา้ นโดยแท้ ลกั ษณะพเิ ศษขอ้ นขา้ งเรยี บงา่ ย การสลกั ลวดลายขอ้ น ขา้ งหยาบ ไมซ่ บั ซอ้ น ทงั้ รปู รา่ ง รปู ทรงและเทคนิคการทา ซง่ึ ถอื เป็นคุณลกั ษณะพเิ ศษของพระไมก้ ลุม่ พน้ื บา้ นบรสิ ทุ ธ์ ภาพท่ี 6 พระไมท้ ่านงั่ ขดั สมาธิ ภาพท่ี 7 พระไมท้ า่ นงั่ ขดั สมาธิ วดั ถ้าตง่ิ หลวงพระบาง สปป.ลาว วดั ถ้าตง่ิ หลวงพระบาง สปป.ลาว ต่อมาเป็นพระไมใ้ นวดั เชยี งทองและวดั วชิ นุ นาราม(วดั หมากโม) เป็นวดั ทอ่ี ย่อู าณาบรเิ วณเขตเมอื งมรดกโลกหลวงพระ บาง รูปแบบส่วนใหญ่จะเป็นพระไม้ในกลุ่มอิทธพิ ลช่างหลวง รูปแบบพระไม้กลุ่มน้ีจงึ มคี วามงดงามตามคติอย่าง เคร่งครดั เมอ่ื พจิ ารณาโดยรวมจะมคี วามประณตี มากกวา่ กลุม่ พน้ื บา้ นเพราะช่างแกะสลกั สว่ นมากไดร้ บั การฝึกอบรม มี การถ่ายทอดออกแบบเป็นแบบแผน งานจงึ ออกมาคลา้ ยพระราชสานกั ซง่ึ สนั นิฐานว่าไดร้ บั อทิ ธพิ ลมาจากเวยี งจนั ทน์ และประเทศไทย จงึ ทาใหง้ านมคี วามผสมผสานกนั ระหวา่ งไทยและลาว ส่วนใหญ่รูปแบบทพ่ี บจะเป็นพระไมป้ ระทบั ยนื องค์พระค่อนข้างเรียว เอวคอด สะโพกผาย รูปร่างผอมบาง พระอุระผ่งึ ไหล่ผายกว้างดูสง่างามตามคติ และนิยม แกะสลกั เป็นปรางหา้ มญาติ ประเดน็ ทน่ี ่าสนใจคอื กลุ่มพระพกั ตร์มคี วามแตกต่างกนั ทงั้ กลุ่มพระพกั ตรแ์ บบกลม กลุ่ม พระพกั ตรแ์ บบเหลย่ี ม และกลุ่มพระพกั ตรแ์ บบเรยี วรูปไข่ ซง่ึ ถอื เป็นเสน่หอ์ ย่างหน่ึงของพระไม้ ส่วนการแกะสลกั พระ เนตรนนั้ ขน้ึ อยกู่ บั ความชานาญของแต่ละคน

7 ความศรทั ธาและความเชอ่ื ในการทาพระไมข้ องชาวบา้ น ช่างแกะสลกั และพระสงฆ์ มคี วามเช่อื ในการทาพระ ไมห้ ลายประการ คอื เพ่อื สรา้ งเป็นตวั แทนองค์สมั มาสมั พุทธเจา้ ใหช้ าวบา้ นนาไปกราบไหวบ้ ูชา ถอื เป็นการสบื ทอด พระพุทธศาสนา เกดิ ผลานิสงสผ์ ลบุญแก่คนสรา้ งภายภาคหน้าและการเกดิ ในดนิ แดนของพระศรอี ารยิ เมตไตย บางสว่ น เช่อื ว่าเป็นการต่ออายุและสบื ชะตาใหก้ บั ผูป้ ่ วยหรอื เพ่อื สะเดาะเคราะห์ต่างๆ รวมทงั้ อุทศิ ส่วนกุศลใหก้ บั บุพการแี ละ ญาติมิตรผู้ล่วงลบั นอกจากน้ีคนทบ่ี วชเรยี กมกั นิยมแกะสลกั พระไม้เพ่อื ยนื ยนั และเป็นสกั ขพี ยานในการเขา้ สู่เพศ บรรพชติ ของตน (นยิ ม วงศพ์ งษค์ า. 2545) ภาพท่ี 8 พระไมท้ า่ ประทบั ยนื ภาพท่ี 9 พระไมท้ า่ ประทบั ยนื วดั วชิ นุ นาราม หลวงพระบาง สปป.ลาว วดั เชยี งทอง หลวงพระบาง สปป.ลาว ภาพท่ี 10 พระพกั ตรแ์ บบเรยี วรปู ไข่ วดั วชิ นุ นาราม หลวงพระบาง สปป.ลาว

8 นอกจากทก่ี ล่าวมาขา้ งตน้ ยงั มคี วามพสิ มยั ในมนตเ์ สน่หข์ องพระไม้ ชวนใหต้ อกย้าความศรทั ธาของพระไมว้ า่ คนทแ่ี กะพระไมส้ ว่ นใหญ่ไมไ่ ดเ้ รยี นหนงั สอื หรอื เรยี นในมหาวทิ ยาลยั ทม่ี ชี ่อื เสยี ง แต่ดว้ ยใจรกั ความศรทั ธา เพยี งแค่ อยากแกะพระไมไ้ ปถวายวดั เพอ่ื สรา้ งบุญสรา้ งกุศล รปู ลกั ษณะของพระไมอ้ าจจะดแู ขง็ ทอ่ื ไมส่ วยงาม แต่หากมองท่ี ความตงั้ ใจในการแกะพระไมแ้ ลว้ คุณคา่ ของพระมไิ ดอ้ ยทู่ ร่ี าคา แต่เป็นคณุ คา่ ทห่ี าซอ้ื ไมไ่ ดท้ บ่ี รรพบรุ ษุ ถ่ายทอดสคู่ นรนุ่ หลงั ทน่ี บั วนั จะยงิ่ สญู หายไปตามกาลเวลา........ ภาพท่ี 11 พระไมใ้ นถ้าตง่ิ เมอื งหลวงพระบาง สปป.ลาว ภาพท่ี 12 พระไมใ้ นถ้าตง่ิ เมอื งหลวงพระบาง สปป.ลาว

9 บทสรปุ จากการศกึ ษาพบวา่ พระไมใ้ นหลวงพระบาง สปป.ลาว เป็นสง่ิ ทแ่ี สดงใหเ้ หน็ ถงึ ถมู ปิ ัญญาแห่งบรรพชน ท่ี รงั สรรคผ์ า่ นฝีมอื การแกะสลกั ดว้ ยความเช่อื และความศรทั ธาต่อพระพุทธศาสนาองคส์ มั มาสมั พทุ ธเจา้ โดยใชว้ สั ดทุ ห่ี า ไดง้ ่ายจากทอ้ งถน่ิ สว่ นใหญ่จะเน้นไมท้ เ่ี ป็นมงคลมาแกะสลกั เชน่ ไมโ้ พธิ์ ไมค้ ณู ไมย้ อ ไมจ้ นั ทร์ ไมพ้ ยุง ไมข้ นุน ไม้ มะขาม และไมส้ กั เป็นตน้ วตั ถุประสงคใ์ นการแกะพระไมน้ นั้ เพ่อื สรา้ งเป็นตวั แทนองคส์ มั มาสมั พุทธเจา้ ใหช้ าวบา้ น นาไปกราบไหวบ้ ชู า บางสว่ นเชอ่ื ว่าเป็นการต่ออายแุ ละสบื ชะตาใหก้ บั ผปู้ ่วยหรอื เพ่อื สะเดาะเคราะหต์ ่างๆ รวมทงั้ อทุ ศิ สว่ นกศุ ลใหก้ บั บพุ การแี ละญาตมิ ติ รผลู้ ่วงลบั นอกจากน้คี นทบ่ี วชเรยี กมกั นิยมแกะสลกั พระไมเ้ พ่อื ยนื ยนั และเป็นสกั ขี พยานในการเขา้ สเู่ พศบรรพชติ ของตน เม่อื แกะสลกั แลว้ จะนาไปเกบ็ ไวใ้ นสมิ หรอื โบสถ์ รปู แบบของพระไมแ้ บ่งเป็น 2 กลุ่ม คอื กลุม่ ช่างพน้ื บา้ น คอื ผลงานของคนในทอ้ งถน่ิ โดยแทจ้ รงิ ทไ่ี มม่ รี ่องรอยใดๆทบ่ี ่งชใ้ี หเ้ หน็ ถงึ อทิ ธพิ ลอน่ื ๆเขา้ มา ปะทน และสว่ นกลมุ่ อทิ ธพิ ลช่างหลวง คอื รปู แบบของงานประตมิ ากรรมทท่ี าโดยช่างพน้ื บา้ น แต่ไดร้ บั อทิ ธพิ ลทางคติ ความเช่อื และรปู แบบการทางานมาจากช่างหลวง เสน่หข์ องพระไมใ้ นหลวงพระบาง เป็นผลงานแหง่ ความศรทั ธาและ เป็นฝีมอื ของชา่ งพน้ื บา้ น เสน่หข์ องพระไมอ้ ย่ทู ก่ี ารแกะทเ่ี ป็นอสิ ระ จงึ มพี ทุ ธลกั ษณะท่หี ลากหลาย คอื หลากชา่ งกห็ ลาก ศลิ ป์ ใครมใี จศรทั ธาอยา่ งไรกส็ ามารถรงั สรรคไ์ ดต้ ามทต่ี นคดิ บางองคแ์ กะดว้ ยความประณตี บางองคแ์ กะง่ายๆเพยี งให้ มองว่าเป็นพระพทุ ธรปู เทา่ นนั้ รปู แบบจงึ มคี วามเรยี บง่าย ไมซ่ บั ซอ้ นทเ่ี รยี กวา่ \"สวยซอ่ื \" สะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ ความเรยี บ ง่ายและการใชช้ วี ติ อยา่ งสมถะ พอเพยี ง บางแหง่ อาจมกี ารแกะลวดลายทฐ่ี านเพ่อื เพม่ิ ความสวยงาม และไมว่ า่ พระไมจ้ ะ มลี กั ษณะใดกต็ าม ความงดงามทป่ี รากฏมใิ ช่ความประณีตหรอื สดั สว่ น หากแต่คอื แรงศรทั ธา ความเช่อื ทเ่ี กดิ จากความ วริ ยิ ะอุสาหะของผสู้ รา้ ง อุดมไปดว้ ยคณุ ค่าและจติ วญิ ญาณทใ่ี สล่ งไปในพระไม้ นอกจากทก่ี ลา่ วมาขา้ งตน้ ยงั มคี วาม พสิ มยั ในมนตเ์ สน่หข์ องพระไม้ ชวนใหต้ อกยา้ ความศรทั ธาของพระไมว้ า่ คนทแ่ี กะพระไมส้ ว่ นใหญ่ไมไ่ ดเ้ รยี นหนงั สอื หรอื เรยี นในมหาวทิ ยาลยั ทม่ี ชี ่อื เสยี ง แต่ดว้ ยใจรกั ความศรทั ธา เพยี งแค่อยากแกะพระไมไ้ ปถวายวดั เพ่อื สรา้ งบญุ สรา้ ง กศุ ล รปู ลกั ษณะของพระไมอ้ าจจะดแู ขง็ ทอ่ื ไม่สวยงาม แต่หากมองทค่ี วามตงั้ ใจในการแกะพระไมแ้ ลว้ คุณค่าของพระ มไิ ดอ้ ย่ทู ร่ี าคา แต่เป็นคุณค่าทห่ี าซอ้ื ไมไ่ ดท้ บ่ี รรพบรุ ุษถ่ายทอดสคู่ นรุ่นหลงั ทน่ี บั วนั จะยง่ิ สญู หายไปตามกาลเวลา........ \"ความงามของพระไมม้ องทค่ี วามหรหู รา หรอื มองทค่ี ณุ คา่ ทางจติ ใจ\"

10 เอกสารอ้างอิง จนั ทบุรี นฤนาถ พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระ. (2515). ปทานกุ รม บาลี ไทย องั กฤษ สนั สกฤต. กรุงเทพฯ. ดารงราชานุภาพ พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระ. (2469). ตานานพทุ ธเจดียส์ ยาม. กรุงเทพฯ. โสภณพพิ รรฒธนากร. นยิ ม วงศพ์ งษค์ า และคณะ. (2545). พระไม้อีสาน. ขอนแก่น. ศริ ภิ ณั ฑ์ ออฟเซท็ . มนตรี โคตรคนั ทา. (2561). พระไมอ้ ีสาน. สบื คน้ เม่อื 1 ธนั วาคม พ.ศ 2561, จาก https://www.isangate.com/new/32- art-culture/knowledge/531-pra-mai-isan.html วราวชุ ธชิ ยั นา. (2557). แกะสลกั พระไม้ โครงการคนื พระไมใ้ ห้เมืองเก่า. สบื คน้ เม่อื 1 ธนั วาคม พ.ศ 2561, จาก https://www.flickr.com/photos/woodworkstudio/14041333456 วลิ กั ษณ์ ศรปี ่าซาง. (2554). พระเจ้าไมล้ ้านนา. เชยี งใหม่. วทิ อนิ ดไี ซน์ จากดั . องคก์ ารทอ่ งเทย่ี วแห่งชาตสิ ปป.ลาว. (2538). มรดกและแหลง่ ท่องเท่ียวลาว. กรุงเทพฯ. เพอ่ื นชวี ติ .