49
4 เคล็ดลับ พลิกโฉมธุรกิจสู่ยุคใหม่ โดย ณัฐพัชญ์ วงษ์เหรียญทอง เทรนเนอรท์ ่ี Dots Academy หากเราได้ติดตามแวดวงธุรกิจกันมา พักใหญ่ๆ ก็พอจะรู้ดีว่า ช่วงทศวรรษ ที่ผ่านมานักธรุกิจให้ความส�ำคัญกับ นวัตกรรมมากข้ึนอย่างมีนัยส�ำคัญ เพราะนวตั กรรมใหมๆ่ ไมเ่ พยี งเขา้ มาเปน็ ส่วนหนงึ่ ของชีวติ คนเราเทา่ นนั้ แต่ก�ำลงั พลกิ โฉมอตุ สาหกรรมและตอ่ ยอดใหเ้ กดิ สงิ่ ใหมๆ่ มากมายทส่ี ามารถลบลา้ งสนิ คา้ และบรกิ ารแบบเดมิ ๆ ไดห้ มดส้นิ ดงั นั้น นักธุรกิจจึงจ�ำเป็นต้องปรับตัวและสร้าง นวัตกรรมให้เกิดขึ้นในองค์กร เพื่อเปิด โอกาสใหม่ให้กับธุรกิจจนอยู่รอดใน ยุคใหม่ท่ีก�ำลังคืบคลานเข้ามา แต่ถ้ายัง ไมร่ จู้ ะเรมิ่ ตน้ จากตรงไหน ลองนำ� เคลด็ ลบั ตรงน้ีไปปรับใชก้ นั 5 0 Food for Future
1หนั . กลบั มาโฟกสั Product ใน 4P ถา้ เรากลบั ไปพน้ื ฐาน Marketing Mix แลว้ เรากจ็ ะรกู้ นั ดวี า่ 4P ประกอบไปดว้ ย Product, Price,PlaceและPromotionแตย่ คุ ทผ่ี า่ นๆมา เรามกั ใหค้ วามสำ� คญั กบั Price และ Place กนั อยา่ งเขม้ ขน้ เพอื่ สรา้ งยอดขายเปน็ กอบเปน็ กำ� ทวา่ ยคุ ตอ่ ไป P ทเี่ ราควรโฟกสั จรงิ ๆ กลบั เป็น Product เน่ืองจากอินเทอร์เน็ตได้สร้าง โลกการค้าแบบไร้พรมแดนข้ึนมาจนเกิดเป็น E-Commerce หรือพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ ทำ� ใหเ้ ราสามารถขายของทไี่ หนกไ็ ดโ้ ดยไมต่ อ้ ง วนุ่ วายกบั ทำ� เล สถานท่ี หรอื แมแ้ ตค่ า่ เชา่ แบบ เดมิ ๆ อกี ตอ่ ไป ขณะที่ Price หรอื ราคากต็ อ้ ง ท้าชนกับราคาจากผู้ผลิตรายอ่ืนๆ ท่ัวโลกซึ่ง อาจจะมีความได้เปรียบมากกว่า เช่น ต้นทุน แรงงานถกู กวา่ ทำ� ใหต้ ง้ั ราคาไดถ้ กู กวา่ เปน็ ตน้ ราคาสนิ คา้ ของเรายอ่ มเผชญิ การแขง่ ขนั อยา่ ง หนกั หนว่ งไมแ่ พก้ นั แลว้ อะไรจะทำ� ใหอ้ งคก์ รของเราอยรู่ อดได้ คำ� ตอบคอื “ผลติ ภณั ฑ”์ เพราะเปน็ สง่ิ ทล่ี กู คา้ ใหค้ วามสนใจ ใหค้ วามสำ� คญั และเปน็ เหตผุ ล ทท่ี ำ� ใหผ้ บู้ รโิ ภคหนั มาซอื้ สนิ คา้ ของเราได ้ ดว้ ย เหตุน้ีแล้วผู้ประกอบการจ�ำเป็นต้องกลับมา สำ� รวจผลติ ภณั ฑข์ องตวั เองอยา่ งรอบดา้ นและ หาช่องทางต่อยอดผลิตภัณฑ์ด้วยนวัตกรรม จนเกดิ เปน็ จดุ เดน่ ทไ่ี มม่ ใี ครเหมอื นใหไ้ ด้ การให้ความส�ำคัญกับผลิตภัณฑ์ยังตรง กับที่นักการตลาดปัจจุบันมักพูดกันเสมอคือ “เราควรให้ความส�ำคัญกับการพัฒนาสินค้า เป็นส�ำคัญ เพราะถ้าสินค้าของเราตอบโจทย์ ลูกค้า ตอบสนองความต้องการ ก็จะท�ำให้ โอกาสของธรุ กจิ เรามชี ยั ไปกวา่ ครง่ึ แลว้ ” 51
2เน.้นนวัตกรรมท่ีท�ำให้ผลิตภัณฑ์ “ดีข้ึน” ด้วยเหตุน้ีเองเราจะเห็นว่าการสร้างนวัตกรรมน้ัน นำ� ไปสกู่ ารสรา้ งโอกาสมากมายใหก้ บั การตลาดของตวั หวั ใจสำ� คญั อยา่ งหนงึ่ เวลาเราเรยี กวา่ “นวตั กรรม” ธรุ กจิ เองไมว่ า่ จะเปน็ เรอื่ งการสรา้ งความสามารถในการ นั้นไม่ใช่เพราะว่ามันเป็นเร่ือง “ใหม่” หรือไม่เคยมี แขง่ ขนั ใหก้ บั ตวั ธรุ กจิ สรา้ งความแตกตา่ งเมอ่ื ตอ้ งเทยี บ มากอ่ นเทา่ นน้ั แตส่ ง่ิ สำ� คญั คอื มนั พยายามแกป้ ญั หา กบั คแู่ ขง่ หรอื อาจจะถงึ ขน้ั การสรา้ งตลาดใหมท่ ค่ี นอน่ื ท่ีมีอยู่ หรือตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคได้ ยงั ไมไ่ ดเ้ ขา้ ไปครอบครองเลยทเี ดยี ว “ดกี วา่ เดมิ ” คำ� วา่ “ดกี วา่ เดมิ ” อาจพดู กนั งา่ ยๆ ไดว้ า่ ผบู้ รโิ ภค ก็ใช้ชีวิตของเขามาได้ตลอด เพียงแต่นวัตกรรมใหม่ ท่ีว่านี้จะท�ำให้ชีวิตของเขาเปล่ียนไปได้ดีกว่าเดิมใน เรอ่ื งนนั้ ๆ (ทน่ี วตั กรรมกำ� ลงั แกป้ ญั หา) เชน่ สามารถแก้ ปญั หาน้ีไดง้ า่ ยขน้ึ เรว็ ขน้ึ สะดวกขน้ึ ตอบสนองความ ตอ้ งการนไี้ ดด้ กี วา่ วธิ กี ารกอ่ นๆ ทเ่ี คยใชอ้ ยนู่ นั่ เอง ลองนกึ ตวั อยา่ งงา่ ยๆ อยา่ งทถ่ี พู น้ื แบบทเ่ี ปน็ แผน่ สำ� เรจ็ รปู ใชแ้ ลว้ ทงิ้ ไดเ้ ลยกเ็ ปน็ สนิ คา้ ทอี่ อกแบบมาเพอื่ ทำ� งานเดมิ ทเ่ี ราทำ� กนั อยแู่ ลว้ ในการใชช้ วี ติ ประจำ� วนั นน่ั กค็ อื ถบู า้ น แตม่ นั สามารถแกป้ ญั หามากมายทค่ี น ถพู น้ื ประสบปญั หา เชน่ ไมช่ อบซกั ไมถ้ พู น้ื บอ่ ยๆ หรอื ตอ้ งมาบดิ ใหห้ มาด ฯลฯ แนน่ อนวา่ ถา้ เราสามารถสรา้ ง นวัตกรรมท่ีตอบโจทย์กลุ่มเป้าหมายได้จริง ก็ย่อมจะ ทำ� ใหก้ ลมุ่ เปา้ หมายรสู้ กึ ประทบั ใจและหนั มาใชส้ นิ คา้ ของเรามากกวา่ เดมิ ไปโดยปรยิ าย 5 2 Food for Future
3เขา.้ ใจแนวคดิ พนื้ ฐานในการสรา้ งนวตั กรรม เมอื่ เราตอ้ งสรา้ งนวตั กรรมใหก้ บั สนิ คา้ หรอื บรกิ าร ของเรา บ้างก็จะบอกว่าเราต้อง “คิดใหม่” หรือสร้าง สง่ิ ทไ่ี มเ่ คยมมี ากอ่ นเลย แตบ่ างคนกอ็ าจคดิ ในอกี ทาง หนึ่งว่า เป็นการเอาของเดิมท่ีมีอยู่แล้วมาพัฒนาต่อ ไมว่ า่ จะแนวทางไหนกไ็ ด้ แตไ่ มว่ า่ คดิ แบบไหนสงิ่ สำ� คญั คอื ตอ้ งเขา้ ใจตรงกนั ว่านวัตกรรมจะต้อง “แก้ปัญหา” หรือสิ่งท่ีเรียกว่า Painของผบู้ รโิ ภคในขณะเดยี วกนั กส็ ามารถตอบสนอง “ความต้องการ” หรือ Need ได้ด้วย เพราะที่ผ่านมา 4นว. ัตกรรมสร้างการตลาดด้วยตัวเอง มีหลายต่อหลายผลิตภัณฑ์ท่ีต่อยอดแล้วเกิดส่ิงใหม่ แตก่ ลบั ทำ� ยอดขายไมไ่ ดเ้ ลย เพราะผลติ ภณั ฑน์ น้ั ไมไ่ ด้ อยากใหจ้ ำ� ไวเ้ สมอวา่ การตลาดไมใ่ ชเ่ รอ่ื งของการ แก้ปัญหาหรือตอบสนองความต้องการผู้บริโภคเลย โฆษณา(แมว้ า่ หลายๆคนอาจมภี าพเขา้ ใจวา่ อยา่ งนน้ั ) แมแ้ ตน่ อ้ ย และนวัตกรรมที่ตอบโจทย์ผู้บริโภคเป็นปัจจัยส�ำคัญ เมอื่ เปน็ เชน่ นแ้ี ลว้ เวลาจะสรา้ งนวตั กรรมใดๆ นนั้ ในการท�ำให้ความสามารถในการแข่งขันที่มาจากตัว จงึ ตอ้ งใหค้ วามสำ� คญั มากกบั การเขา้ ใจกลมุ่ เปา้ หมาย สนิ คา้ หรอื บรกิ ารนน้ั มกี ารเปลย่ี นแปลงไปอยา่ งสน้ิ เชงิ หรือลูกค้าของเราว่า คาดหวังอะไร ต้องการอะไร โดยเฉพาะเรอ่ื งของการตลาดทไ่ี มจ่ ำ� เปน็ จะตอ้ งทำ� มปี ญั หากบั อะไร และพยายามหา “วธิ กี ารแกป้ ญั หา” ในรปู แบบเดมิ ๆ อกี ตอ่ ไป ถา้ ผลติ ภณั ฑม์ นี วตั กรรมที่ ใหเ้ กดิ ขนึ้ ใหไ้ ดน้ นั่ เอง ซง่ึ เราอาจสรปุ แนวทางหลกั ๆ ได้ ตอบโจทยค์ วามตอ้ งการของผบู้ รโิ ภคไดจ้ รงิ ๆ ผบู้ รโิ ภค เชน่ จะเปน็ คนแนะนำ� และบอกตอ่ อยา่ งรวดเรว็ ดว้ ยตวั ของ - สามารถทำ� ลายขอ้ จำ� กดั เดมิ ทเี่ คยมอี ยู่ ผบู้ รโิ ภคเอง - สามารถลดเงอ่ื นไข หรอื ลดขอ้ จำ� กดั เดมิ ทม่ี ลี ง ทกี่ ลา่ วเชน่ นเ้ี พราะโลกปจั จบุ นั เชอ่ื มโยงเขา้ ถงึ กนั - สามารถเพม่ิ มาตรฐาน หรอื ประโยชนใ์ หเ้ พม่ิ ขน้ึ ด้วยเครือข่ายสังคมออนไลน์อย่างสมบูรณ์แบบ จึง แนน่ อนวา่ สามขอ้ ขา้ งตน้ ทกี่ ลา่ วมานยี้ อ่ มวนกลบั ไป สลายขอ้ จำ� กดั แบบเดมิ ๆ ทวี่ า่ การตลาดนน้ั ตอ้ งอาศยั ทค่ี วามตอ้ งการของกลมุ่ เปา้ หมาย และถา้ เราสามารถ การโปรโมตจากสื่อใหญ่ จากสื่อที่มีความสามารถ พฒั นาสนิ คา้ หรอื บรกิ ารทตี่ อบโจทยเ์ รอ่ื งดงั กลา่ วไดก้ จ็ ะ ครอบคลมุ เยอะอยา่ งโทรทศั น์ วทิ ยุ นติ ยสาร หรอื แมแ้ ต่ ยงิ่ ทำ� ใหเ้ พม่ิ โอกาสทส่ี นิ คา้ ของเราจะมคี วามไดเ้ ปรยี บ การทุ่มงบประมาณให้กับการโปรโมตด้วยการหว่าน กวา่ คนอนื่ นน่ั เอง เมด็ เงนิ มหาศาล ทวา่ สอ่ื ออนไลนส์ ามารถทำ� หนา้ ท่ี “แพรก่ ระจาย” ข้อมูลและประสบการณ์ของผู้บริโภคมากมายที่ เกยี่ วกบั สนิ คา้ และบรกิ ารตา่ งๆ บนโลกออนไลนอ์ ยา่ ง Facebook, Twitter, Instagram และ YouTube นเี่ อง ท่ีท�ำให้นักการตลาดหลายคน (รวมท้ังผู้เขียนเอง) พดู กนั เสมอวา่ วนั นหี้ ากเราทำ� สนิ คา้ หรอื บรกิ ารใหด้ แี ละ ถกู ใจผบู้ รโิ ภคแลว้ เราอาจใชง้ บประมาณไมเ่ ยอะมาก ในการโปรโมต หากแต่ตัวผู้บริโภคเองนั่นแหละที่จะ ชว่ ยกนั โปรโมตใหเ้ รา ไมว่ า่ จะเปน็ การแชร์ การแนะนำ� โพสตบ์ อกตา่ งๆ และนอี่ าจจะมอี านภุ าพมากกวา่ การ ทำ� โฆษณาและการตลาดแบบเดมิ ๆ เสยี อกี 53
03 5 4 Food for Future
FUTURE เทรนด์อาหารของโลกอนาคต บรรดานักวิจัยและนักวิทยาศาสตร์จากท่ัวโลก ต่างก�ำลังมุ่งม่ันกับการวิจัยเพื่อสร้างสรรค์ อาหารใหม่ด้วยนวัตกรรมสุดล้�ำ และบรรจุภัณฑ์ สำ� หรบั ถนอมอาหารรปู แบบใหมๆ่ เพอื่ ตอบสนอง ความต้องการอันหลากหลาย ท้ังอาหารสุขภาพ อาหารเพื่อผู้สูงอายุ อาหารเฉพาะบุคคล รวมทั้ง ก า ร ผ ลิ ต อ า ห า ร ใ ห ้ เ พี ย ง พ อ กั บ ก า ร บ ริ โ ภ ค ของประชากรในอนาคต เรามาดูกันว่าปัจจุบัน มีเทคโนโลยีใดบ้างที่มีความน่าจะเป็นทางเลือก ในการบรโิ ภคของคนรนุ่ ใหมใ่ น 10-20 ปขี า้ งหนา้ 55
1. 3D FOOD จากเครอ่ื งพมิ พส์ ามมติ ิ 9 รายการ PRINTING รงั สรรคโ์ ดยเชฟทเี่ คยทำ� งานในรา้ น นวตั กรรมพมิ พ์ก่อนกิน อาหารระดบั มชิ ลนิ สตาร์ Boscana ประเทศสเปน ร่วมกับผู้เชี่ยวชาญ เทคโนโลยกี ารพมิ พส์ ามมติ ทิ ำ� ให้ ดา้ นอน่ื ๆ ใน Food Ink เพอ่ื ใหเ้ มนู และของหวานเมนงู า่ ยๆและประสบ เรารู้สึกต่ืนเต้นมาได้พักใหญ่ ด้วย แต่ละจานพิมพ์ออกมาได้อย่าง ความสำ� เรจ็ แลว้ เชน่ พซิ ซา่ พาสตา คุณลักษณะพิเศษที่สามารถผลิต สมบรู ณแ์ บบทส่ี ดุ แฮมเบอรเ์ กอร์ สปาเกตตี ซชู ิ คกุ กี้ สง่ิ ของไดเ้ หมอื นจรงิ โดยเรมิ่ นำ� มา สำ� หรบั หลกั การทำ� งานของการ บสิ กติ เคก้ ฯลฯ ซง่ึ นอกจากจะชว่ ย ใชง้ านครอบคลมุ ทกุ วงการไมว่ า่ จะ ทำ� อาหารดว้ ยเครอ่ื งพมิ พส์ ามมติ กิ ็ ลดขนั้ ตอนและความยงุ่ ยากในการ เปน็ การแพทย์เสอ้ื ผา้ เครอ่ื งประดบั ไมต่ า่ งอะไรกบั การทพ่ี อ่ ครวั ใชถ้ งุ บบี ประกอบอาหารแล้ว ยังตอบโจทย์ สถาปตั ยกรรม รถยนต์ และในไมช่ า้ กบั ขนมเคก้ เพยี งแตส่ ว่ นผสมจะถกู ในเร่ืองการดูแลสุขภาพ ด้วยการ จะมาสอู่ ตุ สาหกรรมอาหาร บบี ออกมาและขนึ้ รปู โดยแขนกลของ เลือกวัตถุดิบท่ีดี เช่น ผักใบเขียว ใช่แล้ว เราก�ำลังเข้าสู่ยุคสมัย เครื่องพิมพ์สามมิติท่ีมีระดับความ หัวบีตรูต แคร์รอต เพิ่มเข้าไปใน ที่นึกอยากจะกินอะไรก็ใส่วัตถุดิบ แมน่ ยำ� ละเอยี ดเกนิ กวา่ ทม่ี นษุ ยจ์ ะ สว่ นผสมสำ� หรบั ปรงุ อาหารเพอ่ื เพมิ่ ลงในเครอ่ื งพมิ พส์ ามมติ ิ แลว้ ขน้ึ รปู ทำ� ได้ กอ่ นจะนำ� อาหารทพี่ มิ พเ์ สรจ็ คณุ คา่ ทางโภชนาการ รอเพยี งไมก่ น่ี าทกี พ็ รอ้ มเสริ ฟ์ ไดใ้ น แลว้ มาผา่ นการอบ ทอดหรอื ปรงุ สกุ อยา่ งไรกต็ ามสงิ่ ทที่ า้ ทายนกั วจิ ยั ทนั ที โดยบรษิ ทั Food Ink ไดน้ ำ� รอ่ ง ในรปู แบบอน่ื ๆ กอ่ นทจี่ ะเสริ ฟ์ ใหก้ บั เกี่ยวกับเคร่ืองพิมพ์อาหารสามมิติ เทคโนโลยีน้ีเป็นท่ีเรียบร้อยตั้งแต่ แขกทน่ี งั่ อยบู่ นเฟอรน์ เิ จอรท์ ที่ ำ� ขน้ึ คอื อาหารทไี่ ดจ้ ากเครอื่ งดงั กลา่ วจะ ปลายเดอื นกรกฎาคมปี 2559 ดว้ ย จากเครอ่ื งพมิ พส์ ามมติ ิและกนิ ดว้ ย ตอ้ งมรี สชาติเนอื้ สมั ผสั และหนา้ ตา การทดลองเปดิ รา้ นอาหารปอ๊ ปอพั ช้อนกับส้อมที่ท�ำจากเคร่ืองพิมพ์ เหมือนกับอาหารที่มนุษย์คุ้นเคย ขน้ึ เปน็ เวลา 3 วนั ในยา่ นชอรด์ ติ ช์ สามมติ ดิ ว้ ยเชน่ กนั กันอยู่ในปัจจุบัน ซ่ึงเรื่องนี้จะต้อง กรงุ ลอนดอน ประเทศองั กฤษ โดย ปจั จบุ นั ไดเ้ รมิ่ มกี ารนำ� นวตั กรรม อาศยั เวลาความรหู้ ลากหลายสาขา บรกิ ารลกู คา้ ดว้ ยเมนอู าหารทที่ ำ� ขน้ึ ดังกล่าวไปใช้ทดลองผลิตอาหาร วชิ า และวทิ ยาศาสตรข์ น้ั สงู ในการ พฒั นาตงั้ แตโ่ ครงสรา้ งอาหารเลยไป จนถงึ การผลติ อาหารของเครอื่ งพมิ พ์ สามมติ ใิ หก้ า้ วหนา้ ขน้ึ อกี ขนั้ จนพมิ พ์ อาหารจรงิ ๆ ออกมาได้ 5 6 Food for Future
2. SUPER FOOD พร้อมปราศจากข้อเสียของไข่ไก่ ทีส่ ุดแหง่ อาหารซงึ่ ววิ ัฒนข์ นึ้ อย่างเร่ืองคอเลสเตอรอล แถมยัง ในห้องทดลอง สามารถปรบั ปรงุ สตู รใหด้ ขี นึ้ ไดห้ าก จ�ำเป็น รวมถึงอีกหน่ึงผลิตภัณฑ์ อาหารแห่งอนาคตเร่ิมต้นใน อย่าง Just Mayo มายองเนสท่ีไร้ Meat หรือเน้ือสังเคราะห์ โดย ห้องแล็บของนักวิทยาศาสตร์ด้าน สว่ นผสมของไขไ่ ก่ แตก่ ลบั มรี สชาติ แนวคิดเกี่ยวกับการเพาะเลี้ยง อาหารสดุ ทนั สมยั ของบรษิ ทั Food ไมต่ า่ งจากมายองเนสทวั่ ไป ทก่ี ำ� ลงั เน้ือเย่ือของสัตว์ในห้องแล็บจาก Startups รุ่นใหม่หลายต่อหลาย ไดร้ บั ความนยิ มจากผบู้ รโิ ภคเพมิ่ ขน้ึ เซลล์ต้นก�ำเนิดถือเป็นแนวคิดที่ แหง่ ทกี่ ลา้ คดิ และกลา้ ลงมอื ทำ� เชน่ เรอ่ื ยๆ ได้รับการพัฒนาข้ึนเพื่อมุ่งรักษา บรษิ ทั Hampton Creek Foods ท่ี อกี หนง่ึ บรษิ ทั ทนี่ า่ จบั ตามองคอื ส่ิงแวดล้อม และลดการฆ่าสัตว์ มีพันธกิจในการเปลี่ยนให้มนุษย์ Soylentทค่ี ดิ คน้ อาหารเหลวสำ� หรบั เพอ่ื นำ� มาทำ� เปน็ อาหารโดยเฉพาะ เลิกล้มความจ�ำเป็นในการบริโภค บรโิ ภคดว้ ยการดม่ื และใหพ้ ลงั งาน ท้ังนี้ลักษณะของเนื้อเยื่อท่ีได้จาก อาหารท่ีมาจากสัตว์ โดยเน้นการ ถงึ 550 แคลอรตี อ่ การดมื่ หนงึ่ ครงั้ หอ้ งแลบ็ มหี นา้ ตาไมต่ า่ งกบั เนอ้ื บด วเิ คราะหแ์ ละวจิ ยั พชื ผกั หลากหลาย พร้อมด้วยคุณค่าทางโภชนาการที่ ท่ีอยู่ในแฮมเบอร์เกอร์ โดยผลการ ชนดิ เพอ่ื นำ� เอาจดุ เดน่ มาผสมพนั ธ์ุ เพยี งพอตอ่ ความตอ้ งการของมนษุ ย์ ทดลองพบว่า เนื้อเย่ือจากเซลล์ กนั ทางเคมี เพอ่ื ใหเ้ กดิ สารอาหารที่ ในทกุ ดา้ น และแมจ้ ะยงั มไี ขมนั อยู่ ตน้ กำ� เนดิ ของววั 1 ตวั สามารถผลติ จะมาทดแทน แต่ก็มีในปริมาณที่น้อยก�ำลังพอดี เนอ้ื ในหอ้ งแลบ็ ไดม้ ากถงึ 10 ตนั ล่าสุดพวกเขาสามารถสร้าง แถมยงั ไรค้ อเลสเตอรอลอกี ดว้ ย จงึ สารอาหารทดแทนไข่ไก่ลักษณะ ไม่แปลกท่ี Soylent จะมองตัวเอง คลา้ ยแปง้ ในชอื่ Beyond Eggs ขนึ้ เปน็ อาหารทางเลอื กทเี่ หมาะสำ� หรบั โดยเมอื่ ลองนำ� “สงิ่ ทดแทนไข”่ ไป ทกุ คน ใชผ้ สมในการทำ� ขนมหรอื อาหารใน ส่วนอีกหน่ึงความหวังท่ีสั่งตรง กระบวนการผลติ อาหาร กลบั ไมก่ อ่ จากห้องแล็บนักวิทยาศาสตร์น้ัน ใหเ้ กดิ การเปลยี่ นแปลงทางรสชาติ ไดแ้ ก่ Cultured Meat, Lab-Grown 57
3. 4. SMART SMART ALGAE PACKAGING สาหรา่ ยพลังสูงดตี อ่ สุขภาพ บรรจภุ ัณฑ์อาหารอจั ฉริยะ อยา่ งทเ่ี รารกู้ นั วา่ สาหรา่ ยทะเล ไม่ใช่แค่ย่อยสลายหรือกินได้ นอกเหนือจากนั้นนักวิจัยของ นำ� มาเปน็ อาหารไดท้ ง้ั สำ� หรบั มนษุ ย์ เท่าน้ัน แต่บรรจุภัณฑ์อาหารของ มหาวทิ ยาลยั เชฟฟลี ดใ์ นองั กฤษยงั และสตั ว์ทงั้ ยงั สามารถเพาะเลย้ี งได้ โลกอนาคตจะต้องฉลาดล้�ำขนาด รว่ มมอื กบั บรษิ ทั เทคโนโลยี Novalia ในทะเลแทนทจี่ ะเตบิ โตบนแผน่ ดนิ บอกเราได้ว่า เม่ือไรคือช่วงเวลา ในการวิจัยผลิตภัณฑ์ที่มาพร้อม หรอื นำ้� จดื ซงึ่ เปน็ ทรพั ยากรทก่ี ำ� ลงั ที่เหมาะหรือไม่เหมาะในการกิน หน้าจอโพลิเมอร์แอลอีดีซ่ึงแสดง ร่อยหรอและเส่ือมสภาพลงทุกวัน อาหารที่บรรจุอยู่ในน้ัน นี่คือส่ิงท่ี ขอ้ ความงา่ ยๆ และนบั วนั ถอยหลงั วงการวจิ ยั จงึ มงุ่ เนน้ ใหค้ วามสนใจ สถาบนั วจิ ยั วสั ดแุ ละวศิ วกรรมหรอื ก่อนจะถึงวันหมดอายุ หลังจากนี้ ไปยังการเพาะเลี้ยงสาหร่ายที่ขึ้น IMRE ก�ำลังค้นคว้าและทดลอง พวกเขาจะพัฒนาให้ข้อมูลเหล่านี้ ตามทะเลสาบและชายทะเล ซ่ึง โดยนักวิจัยก�ำลังพัฒนาเซนเซอร์ สามารถพมิ พบ์ นพนื้ ผวิ อืน่ ๆ ทเี่ ปน็ ไมเ่ พยี งตอบโจทยใ์ นการแกป้ ญั หา ที่ประกอบด้วย Nanocapsules มติ รกบั สงิ่ แวดลอ้ มใหไ้ ด้ วกิ ฤตกิ ารณอ์ าหารโลกเทา่ นนั้ แตย่ งั มหี นา้ ทตี่ รวจจบั อณุ หภมู ขิ องอาหาร และถ้าอยากฆ่าเช้ือแบคทีเรีย เตมิ เตม็ ปญั หาขาดแคลนเชอื้ เพลงิ ที่สูงเกินไปหรืออาหารมีรสเปร้ียว ในอาหารก็ท�ำได้ในทันที เพียงใช้ ไปในตัว เพราะสาหร่ายบางชนิด เม่ือพบสิ่งผิดปกติแล้วเปลือกของ กระดาษฉาบ Anti-bacterial Silver สามารถผลิตน�้ำมันที่มีคุณภาพ แคปซูลจะสลายตัวและเปล่ียนสี Nanoparticle ในการทำ� บรรจภุ ณั ฑ์ ใกลเ้ คยี งกบั นำ�้ มนั ปโิ ตรเลยี ม อกี ทงั้ ทนั ที ด้วยอนุภาคระดับนาโนจึงตรงเข้า คุณสมบัติการสังเคราะห์แสงของ จัดการเช้ือโรคได้ทันทีชนิดท่ีไม่ท�ำ สาหร่ายยังมีส่วนช่วยลดภาวะโลก ให้อาหารเน่าเสียได้อย่างแน่นอน รอ้ นอกี ดว้ ย ทง้ั ยงั สามารถดดู ซบั ออกซเิ จนเอาไว้ จึงท�ำให้อาหารสดใหม่อยู่เสมอได้ อกี ดว้ ย บรรจุภัณฑ์อัจฉริยะเหล่าน้ีจะ ช่วยลดการสูญเสียอาหารได้มาก และชว่ ยใหผ้ บู้ รโิ ภคมน่ั ใจวา่ อาหาร เหลา่ นน้ั กนิ ไดจ้ รงิ ๆ นนั่ เอง 5 8 Food for Future
5. คาดการณ์กันว่าบนโลกใบนี้มี PERSONALIZED ปจั จบุ นั มหี อ้ งแลบ็ บางแหง่ เรมิ่ สาหรา่ ยประมาณ3แสนถงึ 10ลา้ น FOOD บกุ ตลาดสขุ ภาพแบบเฉพาะเจาะจง สายพนั ธ์ุ โดยสายพนั ธท์ุ เ่ี ราคนุ้ เคย ศลิ ปะการออกแบบอาหาร ดงั กลา่ วนแ้ี ลว้ โดยใชว้ ธิ เี กบ็ ตวั อยา่ ง กนั เปน็ อยา่ งดอี ยา่ ง Spirulina นนั้ ทมี่ ีสรรพคุณเฉพาะบุคคล ดเี อน็ เอจากนำ้� ลายของผใู้ ช้ เพอื่ นำ� มีสารย้อมสีฟ้าตามธรรมชาติ เรา ไปวิเคราะห์หาเอกลักษณ์เฉพาะ จึงน�ำมาใช้เติมสีสันในหมากฝรั่ง แมอ้ าหารเฉพาะบคุ คลจะไมใ่ ช่ ทางดา้ นพนั ธกุ รรมแลว้ นำ� ไปพฒั นา และไอศกรีม และใช้รับประทาน เร่ืองใหม่ แต่ในอนาคตนักวิจัยได้ เป็นแนวทางในการวางแผนการ เป็นอาหารเสริมในรูปแบบยาเม็ด ตงั้ เปา้ หมายทจ่ี ะผลติ อาหารเฉพาะ รับประทานอาหารเพ่ือสุขภาพท่ีดี Spirulina จึงได้รับฉายาว่าอาหาร บคุ คลซง่ึ เกดิ จากการนำ� ขอ้ มลู ดา้ น ซึ่งในการตรวจนั้นจะครอบคลุมถึง แหง่ อนาคต เนอ่ื งจากประกอบดว้ ย สุขภาพของแต่ละบุคคลมาท�ำการ ปริมาณวิตามินต่างๆ ในร่างกาย สารอาหารทมี่ ปี ระโยชนก์ วา่ 50ชนดิ วิเคราะห์ แล้วออกแบบข้ึนมาเป็น ความสามารถในการดูดซึมและ ทง้ั วติ ามนิ เกลอื แร่ และกรดอะมโิ น อาหารแตล่ ะจานแตล่ ะมอื้ กนั เลย ยอ่ ยอาหารของรา่ งกาย ฯลฯ แมจ้ ะ ในขณะเดียวกันก็ยังช่วยลดก๊าซ แน่นอนว่าการจะท�ำเช่นน้ีได้ มีราคาสูง แตใ่ นอีกไม่เกิน 10 ปนี ้ี เรอื นกระจกไดด้ ว้ ย ตอ้ งอาศยั ขอ้ มลู ทางชวี วทิ ยาจำ� นวน การออกแบบอาหารเฉพาะบคุ คลจะ แต่ถ้าจะกินสาหร่ายให้อร่อย มาก และต้องใช้เทคโนโลยตี ระกลู กลายเปน็ เรอื่ งธรรมดาทรี่ าคาถกู ลง ราวกบั กนิ เบคอน ตอ้ งเปน็ สาหรา่ ย ท่ีลงท้ายด้วย -omics ทั้งหลาย และใชง้ านทว่ั ถงึ อยา่ งแนน่ อน Dulse เทา่ นน้ั เพราะสาหรา่ ยทะเล เช่น Genomics เพ่ือศึกษาข้อมูล สีแดงชนิดน้ีท่ีชาวยุโรปเคยน�ำไป ทางด้านพันธุกรรม Proteomics ใช้ประโยชน์แค่ป่นเป็นผงแล้วโรย ศึกษาโปรตีนทุกชนิด ไปจนถึง บนอาหาร ได้ถูกพลิกโฉมขึ้นใหม่ NutrigenomicsและNutrigenetics โดยนักวิจัยแห่งมหาวิทยาลัยแห่ง ทีร่ ะบุความสมั พนั ธ์ระหวา่ งอาหาร รัฐโอเรกอน สหรัฐอเมริกา ท่ีได้ กบั พนั ธกุ รรมของแตล่ ะคนได้ ท�ำการพัฒนาสายพันธุ์จนเม่ือน�ำ Dulse ไปทอดแลว้ มรี สชาตเิ หมอื น เบคอนไมม่ ผี ดิ และยงั คงคณุ คา่ ทาง โภชนาการต�ำรับสาหร่ายเอาไว้ได้ ครบถ้วน ถือเป็นอีกหนึ่งทางเลือก ของการกินสาหร่ายให้อร่อยล�้ำได้ ตอ่ ไปในอนาคต 59
รู้จัก สวทช. ส�ำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) เป็นหน่วยงานในก�ำกับของกระทรวงวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี จัดตั้งขึ้นเมื่อปี 2534 สวทช. มุ่งผลักดัน ให้ประเทศไทยแข็งแกร่งและเจริญรุ่งเรืองบนเวทีเศรษฐกิจ ระดับโลก โดยน�ำความสามารถอันเหนือชั้นด้านวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีมาช่วยให้ภาคการเกษตรและภาคอุตสาหกรรม สามารถด�ำเนินงานได้ดี มีประสิทธิภาพสูงขึ้น 6 0 Food for Future
ดา้ นการพฒั นากำ� ลงั คน (Human Resource Development, HRD) และโครงสรา้ งพนื้ ฐาน ทางดา้ นวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี (Science and Technology Infrastructure, S&T INFRA) ทจ่ี ำ� เปน็ เพอ่ื สรา้ งขดี ความสามารถในการแขง่ ขนั และพัฒนาประเทศอย่างย่ังยืน โดยจัดให้มี ระบบบริหารจัดการภายในที่มีประสิทธิภาพ เพอ่ื สนบั สนนุ การดำ� เนนิ งานทกุ สว่ น โดยหน่วยงานทั้งหมดต้ังอยู่ใน “อุทยาน วิทยาศาสตร์ประเทศไทย” หรือ Thailand Science Park ซง่ึ นบั เปน็ นคิ มวจิ ยั ทคี่ รบวงจร แหง่ แรกของประเทศพรอ้ มใหบ้ รกิ ารพนื้ ทจี่ ดั ตงั้ โดย สวทช. ไดด้ ำ� เนนิ งานผา่ นการทำ� งาน ห้องปฏิบัติการวิจัยคุณภาพสูงหรือที่ดินเปล่า ร่วมกันของศูนย์แห่งชาติทั้ง 4 ศูนย์ ได้แก่ เพื่อสร้างศูนย์วิจัยและบริการสนับสนุนการ ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพ พฒั นาอตุ สาหกรรมในดา้ นตา่ งๆ เชน่ บรกิ าร แห่งชาติ (BIOTEC), ศูนย์เทคโนโลยีโลหะ วิเคราะห์ทดสอบ บ่มเพาะธุรกิจเทคโนโลยี และวัสดุแห่งชาติ (MTEC), ศูนย์เทคโนโลยี บรกิ ารสนบั สนนุ ธรุ กจิ ดา้ นการเงนิ และการลงทนุ อิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ และบรกิ ารอนื่ ๆ มากมาย (NECTEC), ศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ จากความมงุ่ มนั่ ในการทำ� งานตลอดระยะ (NANOTEC)และสถาบนั การจดั การเทคโนโลยี เวลาทผี่ า่ นมา สวทช.ประสบความสำ� เรจ็ ในการ และนวตั กรรมเกษตร ผลกั ดนั งานวจิ ยั มาเปน็ สนิ คา้ เชงิ พาณชิ ยแ์ ละ สวทช. ไดส้ ร้างเครอื ขา่ ยความรว่ มมอื กบั สนบั สนนุ ใหเ้ กดิ นวตั กรรมไดเ้ รว็ ขน้ึ ในตน้ ทนุ ท่ี ส่วนราชการ เอกชน และสถาบันการศึกษา ตำ�่ ลงมากทงั้ หมดสง่ ผลใหป้ ระชาชนมที างเลอื ก เพอื่ เชอ่ื มโยงใหน้ กั วทิ ยาศาสตรไ์ ทยไดท้ ำ� งาน ในการบรโิ ภคผลติ ภณั ฑท์ ม่ี คี ณุ ภาพในราคาท่ี กนั อยา่ งใกลช้ ดิ และเขา้ ถงึ ความตอ้ งการของ ตำ่� ลง ทง้ั ยงั ดตี อ่ สขุ ภาพและตอบสนองความ ทง้ั ภาคการเกษตรและภาคอตุ สาหกรรมตา่ งๆ ต้องการของผู้บริโภคที่หลากหลาย ในขณะที่ ไมว่ า่ จะเปน็ อตุ สาหกรรมยานยนต์ คอมพวิ เตอร์ ผปู้ ระกอบการเองกไ็ ดร้ บั ประโยชนจ์ ากการผลติ อิเล็กทรอนิกส์ การแพทย์ สิ่งทอ การประมง สินค้าใหม่ๆ ท้ังยังสามารถเพ่ิมประสิทธิภาพ และอ่ืนๆ ท้ังนี้เพ่ือให้ประเทศไทยก้าวสู่การ การผลติ การจดั การวตั ถดุ บิ การขนสง่ ซง่ึ ชว่ ย เปน็ ผคู้ ดิ คน้ เทคโนโลยี เกดิ การสรา้ งนวตั กรรม ลดขั้นตอนและต้นทุน แต่ส่ิงที่ส�ำคัญที่สุดคือ และเทคโนโลยที ีต่ อบโจทย์ความต้องการของ ผู้ประกอบการสามารถต่อยอดให้เกิดความ อุตสาหกรรม และเพิ่มขีดความสามารถใน แตกต่างและเป็นผู้น�ำตลาด จนกลายเป็น การแข่งขันของประเทศบนเวทีการค้าโลกได้ ความแขง็ แกรง่ พรอ้ มกา้ วสเู่ วทกี ารคา้ ในระดบั รวมถงึ สรา้ งเสรมิ การวจิ ยั พฒั นา ออกแบบและ ภมู ภิ าคและระดบั โลกไดเ้ ปน็ อยา่ งดี วศิ วกรรม (R&D, Design and Engineering, RDDE) จนสามารถถา่ ยทอดสกู่ ารใชป้ ระโยชน์ (Technology Transfer, TT) พรอ้ มทง้ั สง่ เสรมิ 61
บริการ สวทช. สนับสนุนผู้ประกอบการธุรกิจเทคโนโลยีและนวัตกรรม เพ่ิมขีดความสามารถทางการแข่งขัน การถ่ายทอดเทคโนโลยี Technology Skill Intensive Labor Intensive การเงิน ภาษี และมาตรการส่งเสริม การถ่ายทอดเทคโนโลยี ใหค้ ำ� ปรกึ ษาเทคโนโลยี ศนู ยท์ ดสอบผลติ ภณั ฑเ์ ครอ่ื งใชใ้ นบา้ น โครงการสนบั สนนุ การพฒั นาเทคโนโลยี และเซรามกิ อตุ สาหกรรม รบั จา้ งวจิ ยั และรว่ มวจิ ยั ของอตุ สาหกรรมไทย (Innovation and (Industrial Ceramic and Houseware ฝา่ ยพฒั นาธรุ กจิ เทคโนโลยชี วี ภาพ ไบโอเทค Technology Assistance Program, ITAP) Product Testing Center, CTEC) โทร. 0-2564-6700 ตอ่ 3301-3303 โทร. 0-2564-7000 ตอ่ ITAP โทร. 0-2564-6500 ตอ่ 4215 E-mail: [email protected] E-mail: [email protected] E-mail: [email protected] ฝา่ ยพฒั นาธรุ กจิ เอม็ เทค https://itap.nstda.or.th www2.mtec.or.th/th/special/cdm/ โทร. 0-2564-6500 ตอ่ 4717, 4782, 4786 วเิ คราะหแ์ ละทดสอบ pdfconvert.html E-mail: [email protected] ศนู ยบ์ รกิ ารวเิ คราะหท์ ดสอบ สวทช. ศนู ยว์ เิ คราะหท์ ดสอบทางนาโนเทคโนโลยขี น้ั สงู ฝา่ ยพฒั นาธรุ กจิ และถา่ ยทอดเทคโนโลยี (NSTDA Characterization and Testing (National Advanced Nano-characterization เนคเทค Service Center, NCTC) Center, NANC) โทร. 0-2564-6900 ตอ่ 2346, 2351-2354 โทร. 0-2117-6850 โทร. 0-2117-6500 ตอ่ 6567, 6600 E-mail: [email protected] E-mail: [email protected] E-mail: [email protected] ฝา่ ยพฒั นาธรุ กจิ และถา่ ยทอดเทคโนโลยี www.facebook.com/LabNCTC www2.nanotec.or.th/th/?page_id=11072 นาโนเทค ศนู ยท์ ดสอบผลติ ภณั ฑไ์ ฟฟา้ และ โทร. 0-2564-7100 ตอ่ 6680 อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Electrical and Electronic E-mail: [email protected] Products Testing Center, PTEC) ถา่ ยทอดเทคโนโลย/ี อนญุ าตใหใ้ ชส้ ทิ ธิ โทร. 0-2117-8600 ตอ่ 8611-8614 สำ� นกั งานจดั การสทิ ธเิ ทคโนโลยี (ฝา่ ยการตลาด) (Technology Licensing Office, TLO) E-mail: [email protected] โทร. 0-2564-7000 ตอ่ TLO www.ptec.or.th E-mail: [email protected] www.facebook.com/pages/PTEC-Nstda/ www.nstda.or.th/tlo 116568788399748 6 2 Food for Future
Sustainable Growth โครงสร้างพ้ืนฐานส�ำคัญ R&D Intensive ทางวิทยาศาสตร์และ Intensive นิคมวิจัยของประเทศ การเพ่ิมบุคลากรด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และการพัฒนาบุคลากรในอุตสาหกรรม กลไกส่งเสริมธุรกิจ SMEs/Startup การเงิน ภาษี และมาตรการส่งเสริม ใหค้ ำ� ปรกึ ษา/แกไ้ ขปญั หา เงนิ รว่ มลงทนุ ในธรุ กจิ เทคโนโลยี บรกิ ารรบั รองธรุ กจิ เทคโนโลยี ทางวศิ วกรรมดา้ นการออกแบบ งานศนู ยล์ งทนุ เพอ่ื ยกเวน้ ภาษเี งนิ ได้ การผลติ และการทดสอบ การอบรม โทร. 0-2564-7000 ตอ่ 1340-1345 งานศนู ยล์ งทนุ ศนู ยบ์ รกิ ารปรกึ ษาการออกแบบและ E-mail: [email protected] โทร. 0-2564-7000 ตอ่ 1340-1345, 1353 วศิ วกรรม (Design & Engineering www.nstda.or.th/nic หรอื 1359 Consulting Service Center, DECC) เงนิ กดู้ อกเบย้ี ตำ�่ สวทช. E-mail: [email protected] โทร. 0-2564-6310-11 งานสนบั สนนุ การวจิ ยั พฒั นา และวศิ วกรรม www.nstda.or.th/nic E-mail: [email protected] ภาคเอกชน (CDP) เงนิ สนบั สนนุ กองทนุ พฒั นาวทิ ยาศาสตร์ (ตดิ ตอ่ งานโครงการตา่ งๆ งานใหค้ ำ� ปรกึ ษา) โทร. 0-2564-7000 ตอ่ 1308, 1334-1339 และเทคโนโลยขี อง สวทช. E-mail: [email protected] E-mail: [email protected] งานสนบั สนนุ การวจิ ยั พฒั นา และวศิ วกรรม (ตดิ ตอ่ ฝา่ ยการตลาด งานประชาสมั พนั ธ์ www.nstda.or.th/cdp ภาคเอกชน (CDP) กจิ กรรมตา่ งๆ) ยกเวน้ ภาษี 300% สำ� หรบั งาน R&D โทร. 0-2564-7000 ตอ่ 1308, 1334-1339 www.decc.or.th งานกระตนุ้ การวจิ ยั และพฒั นาภาคเอกชน E-mail: [email protected] โทร. 0-2564-7000 ตอ่ 1328-1332, www.nstda.or.th/cdp 1631-1634 บญั ชนี วตั กรรมไทย E-mail: [email protected] งานสง่ เสรมิ นวตั กรรมสเู่ ชงิ พาณชิ ย์ www.nstda.or.th/rdp โทร. 0-2564-7000 ตอ่ 71390-71394 E-mail: [email protected] www.innovation.go.th/contactus 63
การเพม่ิ บคุ ลากรดา้ น ว และ ท โครงสร้างพื้นฐานส�ำคัญ กลไกส่งเสริมธุรกิจ และการพัฒนาบุคลากร ทางวิทยาศาสตร์และ SMEs/Startup ในอุตสาหกรรม นิคมวิจัยของประเทศ บม่ เพาะธรุ กจิ เทคโนโลยี สถาบนั วทิ ยาการ สวทช. อทุ ยานวทิ ยาศาสตรป์ ระเทศไทย ศนู ยบ์ ม่ เพาะธรุ กจิ เทคโนโลยี สวทช. (NSTDA Academy) (Thailand Science Park, TSP) อาคารซอฟตแ์ วรพ์ ารค์ ชนั้ 5 โทร. 0-2644-8150 ตอ่ 81886-81887 โทร. 0-2564-7222 และ 0-2564-7200 99/31 หมทู่ ี่ 4 ถ.แจง้ วฒั นะ ต.คลองเกลอื E-mail: [email protected] ตอ่ 5360, 5362-5363 อ.ปากเกรด็ จ.นนทบรุ ี 11120 www.nstdaacademy.com E-mail: [email protected] โทร. 0-2583-9992 ตอ่ 1508-1515 www.facebook.com/NSTDAacademy www.sciencepark.or.th E-mail: [email protected] โครงการทนุ นกั วจิ ยั แกนนำ� www.facebook.com/THAILANDSCIENCEPARK www.nstda.or.th/bic โทร. 0-2644-8150 ตอ่ 81832-81833, เขตอตุ สาหกรรมซอฟตแ์ วรป์ ระเทศไทย โครงการขบั เคลอ่ื นผลงานวจิ ยั 81810, 81882 (Software Park Thailand, SWP) สเู่ ชงิ พาณชิ ย์ (Thailand Tech Show) E-mail: [email protected] โทร. 0-2583-9992 ตอ่ 1411, 1454 โทร. 0-2564-8000 www.nstda.or.th/ChairProfessor E-mail: [email protected] E-mail: [email protected] www.facebook.com/ChairProfessor www.swpark.or.th www.thailandtechshow.com GrantsNSTDA ศนู ยน์ วตั กรรมอาหารและอาหารสตั ว์ โครงการสรา้ งผปู้ ระกอบการธรุ กจิ (Food and Feed Innovation Center) เทคโนโลยนี วตั กรรม (Startup Voucher) โทร. 0-2117-8031 ศนู ยบ์ ม่ เพาะธรุ กจิ เทคโนโลยี สวทช. Call Center: 0-2564-8000 อาคารซอฟตแ์ วรพ์ ารค์ ชน้ั 5 E-mail: [email protected] 99/31 หมทู่ ี่ 4 ถ.แจง้ วฒั นะ ต.คลองเกลอื อ.ปากเกรด็ จ.นนทบรุ ี 11120 Call Center โทร. 0-2564-8000 โทร. 0-2583-9992 ตอ่ 1508-1515 E-mail: [email protected] E-mail: [email protected] www.nstda.or.th/bic โครงการดำ� เนนิ กจิ กรรมผลกั ดนั ผลงานวจิ ยั สกู่ ารใชป้ ระโยชนเ์ ชงิ พาณชิ ย์ (Research Gap Fund/Research Gap Fund-TED Fund) ฝา่ ยการตลาดและสรา้ งความรว่ มมอื พนั ธมติ ร โทร. 0-2564-7000 ตอ่ 71694, 71699 E-mail: [email protected] 6 4 Food for Future
Food For Future อาหารเพื่ออนาคต
Search
