วิชา พิมพ์ดีดไทยเบื้องต้น

โดย อาจารกนกวรรณ ปล่มิ กมล

ความรเู้ บ้ืองตน้ เก่ยี วกบั เครอื่ งพิมพด์ ีด จเเปน น ขอ้ มลู รายลเเอียดเกี่ยวกบั เครอื่ งพิมพด์ ีด

 1. ประวตั วิ ิวฒั นาการของเครือ่ งพิมพด์ ดี ไทย  2. ขนาดของตวั พมิ พ์ แบบเคร่ืองพิมพ์ ประเภทของเคร่อื งพิมพ์  3. หนา้ ทีส่ ว่ นตา่ ง ๆ ของเคร่ืองพิมพด์ ดี ไทย  4. การสรา้ งเทคนคิ ทด่ี ใี นการพมิ พด์ ดี  5. เจตคตทิ ดี่ ตี อ่ วิชาพิมพด์ ดี และกจิ นสิ ยั ทด่ี ใี นการเรียนพมิ พด์ ีด  6. การบารงุ รกั ษาเครอ่ื งพิมพด์ ดี  7. การแกไ้ ขอยา่ งงา่ ยเมอื่ เครือ่ งพิมพด์ ดี ขดั ขอ้ ง

1. อธบิ ายประวตั ิ วิวฒั นาการ ความสาคญั และสว่ นประกอบของเครอ่ื ง พิมพด์ ดี 2. สามารถสรา้ งเทคนคิ ที่ดใี นการพิมพด์ ดี ได้ 3. อธบิ ายวิธีการบารงุ รกั ษาเครื่องพิมพแ์ ละการแกไ้ ขอย่างงา่ ยได้

 เครื่องพิมพด์ ดี เคร่ืองแรกเป็ นแบบภาษาองั กฤษ ผผู้ ลติ เป็ น วิศวกรชาวองั กฤษชอื่ เฮนร่ี มลิ ผลติ เมอื่ ปี พ.ศ. 2237 และไดแ้ พรห่ ลายไปยงั ประเทศสหรฐั อเมริกา ในสหรฐั อเมริกามี เคร่ืองพิมพด์ ดี ทป่ี ระสบความสาเร็จในการจาหนา่ ยเพยี ง 4 – 5 ย่ีหอ้ คือ รอยลั เรมงิ ตนั ไอบเี อ็ม สมธิ โตโรนา่ และ อนั เดอรว์ ดู สว่ นในยโุ รปก็มเี ครื่องพิมพด์ ดี ออกจาหนา่ ยหลาย ยี่หอ้ ดว้ ยกนั เชน่ ในเยอรมนั นี มโี อลมิ เปี ย แอดเลอร์ ออบตมิ า่ ในอิตาลี มโี อลวิ ิดต้ี ในฮอลแลนด์ มีเฮอรเ์ มส

ในขณะที่สหรฐั อเมริกากาลงั ประดษิ ฐเ์ ครื่องพิมพด์ ดี ภาษาองั กฤษ เอดวิน แมคฟารแ์ ลนด์ เลขานกุ าร ส่วนพระองคข์ องสมเด็จกรมพระยา ดารง- ราชานภุ าพเสนาบดกี ระทรวงธรรมการซ่ึงไดเ้ ดนิ ทางกลบั ไป พกั ผอ่ นท่ีสหรฐั -อเมริกา มแี นวความคิดที่จะดดั แปลงมาเป็ นเครื่อง พิมพด์ ดี ภาษาไทย แตย่ งั ไมส่ าเร็จก็ถึงแกก่ รรมใน พ.ศ. 2438 ในขณะท่ี ป่ วยไดม้ อบกรรมสทิ ธิ์เครื่องพิมพด์ ดี ภาษาไทยใหแ้ ก่ หมอยอรช์ บี แมค ฟารแ์ ลนด์ (พระอาจวิทยาคม) นอ้ งชายของท่านเพ่ือหาวิธีแกไ้ ข ปรบั ปรงุ และเผยแพร่เครื่องพิมพด์ ดี ภาษาไทยใหก้ วา้ งขวางตอ่ ไป ในเวลา ตอ่ มาเคร่ืองพิมพด์ ดี ภาษาไทยไดร้ บั ความนยิ มในสถานท่ีราชการหลายแห่ง และไดม้ าตดิ ตอ่ ขอใหส้ งั่ เขา้ มาจาหนา่ ย พระอาจารยว์ ิทยาคมท่านก็ไดส้ งั่ ให้ โรงงานสมิธพรีเมยี รใ์ นสหรฐั อเมริกาผลติ เครื่องพมิ พด์ ดี ภาษาไทย และ เครื่องพมิ พด์ ดี ภาษาไทยย่ีหอ้ สมธิ พรีเมยี รร์ นุ่ แรกมาถึงแประเทศไทย พ.ศ. 2440

แบบเครื่องพิมพด์ ดี ในปัจจบุ นั เรียกว่าแบบเกษมณี อกั ษรแป้ น เหยา้ คอื ฟ ห ก ด ด่ า ส ว ใชก้ นั อยแู่ พร่หลาย ประเภท ของเคร่ืองพิมพด์ ดี ไทยมี 2 แบบ คือ แบบธรรมดา (แบบตง้ั โตะ๊ และ แบบกระเป๋ าห้ิว) และแบบไฟฟ้ า สาหรบั หนา้ ที่สว่ นตา่ ง ๆ ของเคร่ือง พิมพด์ ดี ไทยมี 31 ชนดิ การสรา้ งเทคนคิ ที่ดใี นการพิมพป์ ระกอบดว้ ย ทา่ นงั่ การใส่และ ถอดกระดาษพิมพ์ การตง้ั ระยะกนั้ หนา้ – กนั้ หลงั การตงั้ แท็ปและการ กลบั แคร่ การวางนวิ้ และการเคาะแป้ นอกั ษร ฯลฯ ในการสรา้ งเจตคติที่ ดตี อ่ วิชาพิมพด์ ดี ส่งิ สาคญั อย่ทู ่ีครผู สู้ อนที่จะตอ้ งสรา้ งภาพและความ ประทบั ใจใหแ้ กผ่ เู้ รียนในระยะเริ่มตน้ สอนชวั่ โมงแรกโดยการสนใจเอาใจใส่ ผเู้ รียนและสาธิตวิธีการพิมพท์ ถ่ี กู ตอ้ ง

ในระหว่างทใี่ ชเ้ คร่ืองพมิ พด์ ดี อาจเกิดเหตขุ ดั ขอ้ งตา่ ง ๆ ขน้ึ มาได้ เชน่ ระบบผา้ หมกึ กา้ นพิมพด์ ดี คา้ งพิมพฝ์ ื ดหรือหนกั สายพานหลดุ หรือขาด เหตขุ ดั ขอ้ งดงั กลา่ วผเู้ รียนมกั จะประสบอยบู่ อ่ ย ๆ นน้ั ก็นา่ จะ แกไ้ ขดว้ ยตนเองได้ โดยไมต่ อ้ งเสยี เวลารอคอยชา่ ง ******************

 1. ประวตั วิ ิวฒั นาการของเคร่ืองพมิ พด์ ดี ไทย  2. ขนาดของตวั พิมพ์ แบบเคร่ืองพิมพ์ ประเภทของเครื่องพิมพ์ - ขนาดตวั พิมพ์ มี 3 ขนาด คือ ตวั อกั ษรขนาดใหญ่ เรียกวา่ “ไปกา้ ” - เนอ้ื ท่ี 1 นวิ้ จะไดต้ วั พมิ พ์ 10 เคาะ ตวั อกั ษรขนาดเล็ก เรียกวา่ “อีลีท” ในเนอื้ ท่ี 1 นว้ิ จะไดต้ วั พิมพ์ 12 เคาะ และ ตวั อกั ษร ไอบีเอ็ม เป็ นตวั อกั ษรขนาดเล็กในเคร่ืองพิมพด์ ดี ไฟฟ้ า  - แบบเคร่ืองพมิ พ์ มี 2 แบบ คือ แบบเกษมณี แป้ นเหยา้ คอื ฟ ห ก ด ด่ า ส ว และแบบ ปัตตะโชติ แป้ นเหยา้ คือ ด้ ท ง ก า น เ ไ ซึ่งในปัจจบุ นั เลิกผลติ แลว้  – ประเภทของเคร่ืองพิมพ์ มี 2 ชนดิ คือ เคร่ืองพมิ พด์ ดี ท่ีเป็ น อกั ษรไทยลว้ น และเครื่องพิมพด์ ดี ที่ มที งั้ ภาษาไทยและภาษาองั กฤษอยใู่ น เครื่องเดียวกนั

3. หนา้ ทีส่ ว่ นตา่ ง ๆ ของเครื่องพิมพด์ ดี ไทย มี 31 ส่วน ประกอบ ดว้ ย ดา้ มปัดแคร่ หลอดผา้ หมกึ คนั โยกล็อคแคร่ ป่ ุมปรบั ระยะบรรทดั ลกู บิดลกู ยางใหญ่ ป่ ุมปลอ่ ยแคร่ คนั โยกฟรีบรรทดั แคร่เคร่ืองพิมพ์ คนั โยกตงั้ ระยะบรรทดั ป่ ุมเลอ่ื นกน้ั ระยะกระดาษดา้ น ซา้ ยมอื แผงกนั้ หนา้ กระดาษ แผน่ วดั ความกวา้ งของกระดาษ ลกู ยาง ทบั กระดาษ ป่ ุมกดเหล็กรองหลงั กระดาษ แผงบงั คบั การลากเสน้ เคร่ืองวดั ระยะสดุ ของกระดาษ ลกู ยางใหญ่ คนั บงั คบั กระดาษ ป่ ุม เลื่อนกนั้ ระยะขวามอื แผงรองลบ คนั โยกปลอ่ ยกระดาษใหห้ ลวม คัน บงั คบั ควบคมุ ความหนกั เบา ฝาครอบถอดได้ แป้ นตงั้ ระยะ ปลดระยะ ปัดแคร่ และคานย่อหนา้ แป้ นถอยหลงั แป้ นยกแคร่ คานเวน้ วรรค แป้ นอกั ษร แป้ นบงั คบั พิมพอ์ กั ษรบน แป้ นปลอ่ ยล็อกกนั้ ระยะหลงั และ ป่ ุมบงั คบั ผา้ หมกึ

 4. การสรา้ งเทคนคิ ท่ีดใี นการพิมพด์ ดี ประกอบดว้ ย ทา่ นงั่ การ ใสแ่ ละถอดกระดาษพิมพ์ การจดั แผงนากระดาษ และการตงั้ ระยะ บรรทดั (พิมพด์ ดี ไทยตง้ั ระยะบรรทดั 2 ) การเริ่มตน้ พิมพใ์ หห้ ่างจาก ขอบกระดาษบนประมาณ 1 นว้ิ ( 3 ระยะบรรทดั คหู่ รือ 2 ) การตง้ั ระยะ กนั้ หนา้ – กนั้ หลงั การตง้ั แท็ปและการกลบั แคร่ การวางนวิ้ และการ เคาะแป้ นอกั ษร วางนวิ้ ซา้ ย – ขวา ที่แป้ นเหยา้ คือ ฟ ห ก ด ด่ า ส ว โดยโคง้ นว้ิ เล็กนอ้ ย  5. เจตคตทิ ่ีดตี อ่ วิชาพมิ พด์ ดี และกิจนสิ ยั ที่ดใี นการเรียนพิมพด์ ดี ซึ่งผสู้ อนจะตอ้ งมคี วามกระตอื รือรน้ ในการเรียนการสอนในตอนแรกเพ่ือ สรา้ งความประทบั ใจใหแ้ กผ่ เู้ รียน และกจิ นสิ ยั ท่ีดใี นการเรียน คือ การ พิมพท์ บทวน การอ่านตรวจทาน และการตรวจดคู วามเรียบรอ้ ยของ งานพิมพ์

 6. การบารงุ รกั ษาเคร่ืองพิมพด์ ดี เชน่ งานท่ีตอ้ งทาเป็ น ประจาวนั ไดแ้ ก่ ตรวจความเรียบรอ้ ยของงานพิมพก์ อ่ นการใชง้ านทกุ ครง้ั งานทีต่ อ้ งการทาเป็ นประจาสปั ดาห์ เชน่ ใชส้ าลีหรือผา้ สะอาดจ่มุ แอลกอฮอลเ์ ช็ดไปตามแนวยาวของลกู ยางโดยรอบ และงานที่ตอ้ งเป็ น ประจาเดอื นและปี คือตรวจเช็คผา้ หมกึ พิมพ์ ใชเ้ คร่ืองผา้ หมกึ พิมพ์ ใช้ เครื่องเป่ าทาความสะอาดเครื่องพิมพ์ และควรหลอ่ ลนื่ ในบางจดุ เชน่ บริเวณราวเซต รองทางเดนิ ลกู ปื นแคร่ เป็ นตน้  7. การแกไ้ ขอย่างงา่ ยเมื่อเครื่องพมิ พด์ ดี ขอ้ ขอ้ ง ไดแ้ ก่ การแกไ้ ข ท่ีเกิดจากการทางานของระบบผา้ หมกึ การแกไ้ ขท่เี กิดจากกา้ นพิมพด์ ดี คา้ ง ฝื ด หรือหนกั และ การแกไ้ ขท่เี กดิ จากสายพานขาดหรือหลดุ



 สแี ดง พมิ พน์ วิ้ กอ้ ย ขา้ งซา้ ย สเี หลือง พิมพน์ ว้ิ ช้ี ขา้ งขวา  สเี ขยี ว พิมพน์ วิ้ นาง ขา้ งซา้ ย สีนา้ ตาล พมิ พน์ ว้ิ กลาง ขา้ งขวา  สฟี ้ า พมิ พน์ ว้ิ กลาง ขา้ งซา้ ย สเี ทา พิมพน์ ว้ิ นาง ขา้ งขวา  สมี ว่ ง พมิ พน์ วิ้ ชี้ ขา้ งซา้ ย สีนา้ เงนิ พิมพน์ วิ้ กอ้ ย ขา้ งขวา  นวิ้ โป้ งซา้ ย เคาะคานเวน้ วรรค นว้ิ โป้ งขวา เคาะคานเวน้ วรรค  และกดแป้ นยกแครซ่ า้ ย และกดแป้ นยกแครข่ วา

 1. แนวระดบั บรรทดั 2. แผงรองลบ 3. กนั้ ระยะขวา (กนั้ หลงั ) 4. กา้ นคลายกระดาษ 5. ลา้ งแครข่ วา 6. ป่ ุมเลอ่ื นแครข่ วา 7. ลกู บิดขวา 8. คานทบั กระดาษ 9. ลกู ยางทบั กระดาษ 10. ท่จี บั บตั ร  11.แท็ปบวก 12. แป้ นถอยหลงั 13.แป้ นยกแครข่ วา 14. 15.คานเวน้ วรรค 16. กคา้านนปแทรบั็ปนาT้ หAนBกั การพิมพ์ 17.แป้ นยกแคร่ซา้ ย 18. แป้ นล็อกอกั ษรบน (ล็อกแคร)่ 19.กา้ นปรบั ผา้ หมกึ 20. แป้ นขออกั ษร

วิธีบำรุงรักษำเครื่องพมิ พด์ ดี  การบารงุ รกั ษาเคร่ืองพิมพด์ ดี ก็เพื่อจะรักษาเคร่ืองพิมพด์ ดี ใหอ้ ยใู่ นสภาพพรอ้ ม ท่จี ะใชง้ านไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ เนอ่ื งจากว่าเคร่ืองพิมพด์ ดี เป็ นเครอื่ งจกั รกลที่ ชารดุ เสยี หายงา่ ยกว่าเครื่องจกั รกลชนดิ อื่น ๆ ฉะนนั้ การบารงุ รักษาเคร่ืองพิมพ์ ดดี จึงเป็ นสิ่งทตี่ อ้ งพึงกระทาใหเ้ ป็ นประจา ซ่ึงจะชว่ ยเสริมสรา้ งประสทิ ธภิ าพการ ทางานของเคร่ืองใหด้ ยี ิ่งขนึ้ เพ่ือใหส้ ะดวกในการบารงุ และดแู ล จึงกาหนด ระยะเวลาการบารงุ รกั ษาไว้ 4 ระยะ คือ

 เปิ ดผา้ คลมุ เครื่องออก พรอ้ มทาความสะอาดผา้ คลมุ แลว้ พบั เก็บให้ เรียบรอ้ ย  ตรวจความเรียบรอ้ ยของเคร่ืองกอ่ นใช้  หลงั จากเลกิ ใชแ้ ลว้ ใชแ้ ปรงขนอ่อนปัดฝ่ ุนใหส้ ะอาด  เคลียแทป๊ ท่ีตงั้ ไวท้ ง้ั หมดออกเสยี  เลอ่ื นกนั้ หนา้ กน้ั หลงั มาไวท้ ี่จดุ ก่งึ กลางของแคร่  เปิ ดคนั โยกฟรีกระดาษ  เปิ ดคนั โยกฟรีบรรทดั  ปรบั ป่ ุมพมิ พห์ นกั -เบา อยใู่ นตาแหนง่ ท่ีเบาท่ีสดุ  ทาความสะอาดใตเ้ ครื่องพมิ พด์ ดี  ใชผ้ า้ คลมุ เครื่องใหเ้ รียบรอ้ ย

 ไมค่ วรใสก่ ระดาษสาเนาเกิน 5 แผน่ สาหรบั กระดาษบาง และ 4 แผน่ สาหรบั กระดาษหนา  ไมค่ วรใสผ่ า้ หมกึ กลบั ทาง  อยา่ ลบคาผดิ ในเคร่ืองพิมพ์ ควรใชว้ ิธเี ลื่อนแครไ่ ปสดุ ดา้ นใดดา้ นหนงึ่  เมอ่ื เลิกใชเ้ คร่ือง ควรโยกคนั โยกเปิ ดฟรีกระดาษ  อยา่ ดงึ กระดาษออกจากเครื่อง โดยไมไ่ ดด้ งึ คน้ โยกฟรีกระดาษ  ควรอา่ นคมู่ อื ที่แนบมากบั เคร่ือง กอ่ นใชเ้ คร่ืองพิมพด์ ดี  อยา่ นาหนงั สือหรือส่งิ ของตา่ ง ๆ วางไวบ้ นแครข่ องเคร่ืองพิมพด์ ดี  อยา่ เทา้ แขนบนฝาครอบและแป้ นพมิ พ์

ขอใหท้ ุกคนโชคดีในการสอบนะคะ