หนังสือเรียนออนไลน์ เรื่องปรากฏการณ์ของโลก เงาอุปราคา

หนงั สอื ประกอบการเรียนออนไลน์ กลุ่มสาระการเรยี นร้วู ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี วิชาวทิ ยาศาสตร์ ๖ชั้นประถมศึกษาปีที่ ปรากฏการณข์ องโลก วา่ ทร่ี อ้ ยตรีณฐั พงศ์ ผิวขา โรงเรยี นวัดหนองจอก(ภักดนี รเศรษฐ) กรุงเทพมหานคร ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขัน้ พื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๐ (ฉบับปรบั ปรงุ พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๐)

คารับรอง ขอรบั รองวา่ หนงั สอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ (Online course) กลุม่ สาระการเรียนรู้ วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี เรอ่ื ง ปรากฏการณข์ องโลก สาหรบั ช้นั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๖ เป็นผลงาน ทางวิชาการเพื่อพัฒนาการเรียนการสอน รายวชิ าวทิ ยาศาสตร์พนื้ ฐาน (ว ๑๖๑๐๑) ผลงานการ จัดทาของวา่ ท่รี อ้ ยตรณี ฐั พงศ์ ผิวขา ตาแหน่ง ครู รบั เงนิ เดือนอันดับ คศ.1 สังกดั โรงเรยี นวดั หนอง จอก(ภักดนี รเศรษฐ) สานกั งานเขตหนองจอก กรุงเทพมหานคร เป็นผลงานที่มปี ระสทิ ธภิ าพ สามารถนาไปใชป้ ระกอบการเรียนการสอน ในสาระที่ ๒ วิทยาศาสตร์กายภาพ เพ่ือเสริมความรู้ ความเขา้ ใจในหน่วยการเรียนรู้เรือ่ งปรากฏการณ์ของโลก ของนกั เรยี น ลงชอื่ …………………………………………… ผู้รบั รอง (นางสาววาสนา เศษสวย) ผอู้ านวยการสถานศึกษา โรงเรียนวดั หนองจอก(ภักดีนรเศรษฐ) หนังสือประกอบการเรียนออนไลน์ เรื่อง ปรากฏการณข์ องโลก

คานา หนังสือประกอบการเรยี นเรอื่ ง ปรากฏการณ์ของโลก เปน็ หนงั สือประกอบการเรยี นใน รายวชิ าวทิ ยาศาสตรพ์ ืน้ ฐาน (ว ๑๖๑๐๑) ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๖ โรงเรยี นวดั หนองจอก(ภักดี นรเศรษฐ) เพอื่ ใชป้ ระกอบการเรียนการสอนออนไลน์ โดยอาศยั ส่ือ VDO ของครูร่วมกบั การแนะนา ของผู้ปกครอง หนงั สอื ชดุ นป้ี ระกอบด้วยเนอ้ื หาสาระ ทมี่ ีความสอดคลอ้ งกับหลกั สูตรแกนกลาง การศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ (ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐) กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี หนังสือเรยี นเลม่ นีร้ วบรวมเนอ้ื หาสาระท่จี าเปน็ และสามารถส่งเสรมิ ความรู้ความเข้าใจในเนื้อหาเกี่ยวกับ ปรากฏการณข์ องโลก ให้กบั นักเรยี นได้อย่างเหมาะสม ผู้จดั ทาหวงั เป็นอยา่ งย่งิ วา่ หนงั สือประกอบการเรียน เรอื่ ง ปรากฏการณ์ของโลก เลม่ น้ี จะเป็นประโยชนแ์ ก่นักเรยี น ผู้ปกครองและครู รวมถึงผสู้ นใจทกุ คน ณัฐพงศ์ ผิวขา หนงั สอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เรอ่ื ง ปรากฏการณข์ องโลก

สารบญั มาตรฐานการเรียนรู้ ตวั ชว้ี ดั ก จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ ข คาแนะนาสาหรับครู ค คาแนะนาสาหรับผูป้ กครอง ง คาแนะนาสาหรับนักเรียน จ การเกิดเงา ประเภทของเงา 1 อปุ ราคา 2 สรุ ิยุปราคา 3 การมองเห็นสรุ ยิ ปุ ราคา 4 เงาของดวงจันทร์ จันทรปุ ราคา 5 การมองเหน็ จันทรุปราคา 6 ข้างขนึ้ ข้างแรม 7 ฤดกู าล 8 กลางวนั กลางคืน 9 แบบทดสอบหลงั เรยี น 11 เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน 12 ตารางบันทกึ คะแนน 13 บรรณานุกรม 14 หนงั สือประกอบการเรยี นออนไลน์ เร่ือง ปรากฏการณ์ของโลก

มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ว ๒.๓ เข้าใจความหมายของพลงั งาน การเปล่ียนแปลงและการถา่ ยโอนพลังงาน มาตรฐาน ว ๓.๑ ปฏสิ มั พนั ธ์ระหวา่ งสสารและพลังงาน พลงั งานในชีวติ ประจาวัน ธรรมชาติ ของคลื่น ปรากฏการณ์ที่เกยี่ วข้องกบั เสียง แสง และคลนื่ แมเ่ หลก็ ไฟฟ้า รวมท้งั นาความรูไ้ ปใช้ประโยชน์ เขา้ ใจองคป์ ระกอบ ลกั ษณะ กระบวนการเกิด และววิ ฒั นาการของเอกภพ กาแล็กซีดาวฤกษ์ และระบบสรุ ยิ ะ รวมท้งั ปฏิสัมพันธ์ภายในระบบสรุ ิยะท่ีส่งผล ตอ่ สิง่ มชี วี ิตและการประยุกตใ์ ช้เทคโนโลยอี วกาศ ตวั ช้วี ดั ว ๒.๓ ป ๖/๗ อธิบายการเกดิ เงามดื เงามัวจากหลกั ฐานเชงิ ประจักษ์ ว ๒.๓ ป ๖/๘ เขยี นแผนภาพรังสขี องแสงแสดงการเกดิ เงามดื เงามัว ว ๓.๑ ป ๖/๑ สร้างแบบจาลองทอ่ี ธิบายการเกิด และเปรยี บเทยี บปรากฏการณ์สุรยิ ปุ ราคา และจนั ทรุปราคา หนงั สอื ประกอบการเรียนออนไลน์ เรือ่ ง ปรากฏการณ์ของโลก

จุดประสงค์การเรยี นรู้ ความรู้ (K) ๑. อธิบายการเกิดเงามดื เงามัวจากหลักฐานเชิงประจักษ์ ทกั ษะ/กระบวนการ (P) ๑. ใชก้ ระบวนการทางวิทยาศาสตร์ หรอื กระบวนการเรียนรูเ้ พ่ือหาคาตอบ อย่างสนกุ สนาน ๒. เขยี นแผนภาพรังสขี องแสงแสดงการเกิดเงามืดเงามัว ๓. สรา้ งแบบจาลองท่อี ธิบายการเกิด และเปรยี บเทียบปรากฏการณส์ รุ ิยปุ ราคา และจนั ทรปุ ราคา คณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค์ (A) ๑. มวี นิ ัย ๒. ใฝเ่ รียนรู้ ๓. มงุ่ มนั่ ในการทางาน หนังสือประกอบการเรียนออนไลน์ เรอ่ื ง ปรากฏการณข์ องโลก

คาแนะนาสาหรับคณุ ครู หนังสือประกอบการเรยี นเล่มน้ีประกอบ เน้อื หาและแบบทดสอบ ใช้ประกอบการ เรยี นออนไลน์ ด้วยคลิป VDO ครผู ู้สอนปฏิบัตติ นดังน้ี ๑. อธิบายถึงขอ้ ตกลงในการเรยี นด้วยระบบออนไลน์ผา่ นคลปิ VDO และอธิบาย ถึงจดุ ประสงคใ์ นการเรยี นว่า เมือ่ เรียนหนงั สอื เลม่ นจ้ี บแล้วนกั เรยี นจะเรยี นรูส้ ง่ิ ใดบ้าง ๒. อธิบายบทบาทที่ผ้ปู กครองตอ้ งปฏบิ ตั ใิ นฐานะผูอ้ านวยการเรียนรูข้ องนกั เรยี น ผา่ นระบบการเรยี นออนไลน์ ๓. ครสู รุปองคค์ วามรูท้ น่ี กั เรยี นได้เรยี นร้จู ากหนังสอื เรยี น เร่ือง ปรากฏการณ์ของ โลก และกล่าวชมเชยนักเรียน หนงั สือประกอบการเรียนออนไลน์ เรื่อง ปรากฏการณข์ องโลก

คาแนะนาสาหรับผู้ปกครอง หนังสือประกอบการเรยี นเล่มนป้ี ระกอบ เน้อื หาและแบบทดสอบ ใช้ประกอบการ เรยี นออนไลน์ ดว้ ยคลปิ VDO ครผู สู้ อนปฏิบตั ติ นดังน้ี ๑. เปิดคลิป VDO ทีค่ รสู ง่ ให้ เพอ่ื ใหน้ ักเรียนฟังคาอธบิ ายถึงขอ้ ตกลงในการเรียน ดว้ ยระบบออนไลนผ์ ่านคลปิ VDO และอธิบายถึงจุดประสงคใ์ นการเรียนรูว้ า่ เมื่อนกั เรยี น เรยี นหนงั สือเลม่ น้จี บแลว้ นักเรียนจะเรยี นรสู้ ิ่งใด ๒. ให้นกั เรยี นทาแบบทดสอบหลงั เรยี นโดยผปู้ กครองกากับดูแลและตรวจคาตอบ ท้ายเล่มจากนั้นบันทึกคะแนนในตารางหนา้ 14 ๓. ผู้ปกครองช่วยสอนนกั เรียน โดยใช้หนงั สือประกอบการเรียน เรอ่ื ง ไฟฟ้า ๔. ให้นกั เรียนทาแบบทดสอบหลงั เรียนจากน้ันตรวจคาตอบจากเฉลยทา้ ยเลม่ และบันทกึ คะแนน ๕. ผูป้ กครองทาหนา้ ที่เปน็ ผู้อานวยความสะดวกในการเรยี นรู้ให้กบั ผ้เู รยี น ร่วมกับ การสอนผา่ นระบบออนไลนด์ ว้ ยคลปิ VDO หนงั สือประกอบการเรียนออนไลน์ เร่อื ง ปรากฏการณข์ องโลก

คาแนะนาสาหรบั นักเรยี น หนงั สือประกอบการเรียนเลม่ นีป้ ระกอบ เนือ้ หาและแบบทดสอบ ใช้ประกอบการ เรยี นออนไลน์ ด้วยคลิป VDO ครูผ้สู อนปฏบิ ัตติ นดังน้ี ๑. นกั เรียนจะต้องเชอื้ ฟังครผู ู้สอนและผปู้ กครองอยา่ งเคร่งครดั ครอู ธิบายถึง จดุ ประสงคใ์ นการเรยี นว่า เมือ่ เรียนหนงั สอื เรียนเลม่ น้ีจบแลว้ นักเรยี นจะเรยี นร้สู ิ่งใด ๒. ทาแบบทดสอบกอ่ นเรยี น โดยฟังผู้ปกครองอ่านแบบทดสอบแล้วตรวจคาตอบ จากเฉลยท้ายเลม่ จากน้ันบนั ทึกคะแนน ๓. นกั เรยี นเรยี นรู้จากหนังสือประกอบการเรยี น เร่ือง ปรากฏการณ์ของโลก รว่ มกบั คลปิ VDO การสอนของครูและการสอนของผูป้ กครอง ๔. ทาแบบฝึกหัด จากนน้ั ตรวจคาตอบจากเฉลยและบันทึกคะแนน ๕. นักเรยี นมีความซ่ือสตั ยต์ ่อตนเองไมเ่ ปดิ ดเู ฉลยขณะทาแบบฝกึ หัดและ แบบทดสอบ หนังสอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เร่อื ง ปรากฏการณ์ของโลก

๑ เงาและอปุ ราคา รหู้ รอื ไม่วา่ เงาเกดิ ไดอ้ ยา่ งไร การเกดิ เงา เงาเกดิ จากวัตถุไปกั้นแนวการเคลอื่ นที่ของแสง ทาให้ เกดิ เงาบนฉาก เงามรี ปู ร่าง 2 มติ ิ คล้ายกบั ด้านทกี่ น้ั แสงของ วตั ถุ โดยขนาดจะเปลี่ยนตามระยะหา่ งระหวา่ งแหล่งกาเนดิ แสง วตั ถุ และฉาก ประเภทของเงา เงา แบง่ เปน็ เงามดื เงามัว คอื บรเิ วณที่ไม่มแี สงตกลงบนฉากเลย คือ บรเิ วณที่มีแสงบางส่วนตกกระทบบนฉาก มีสีดาสนทิ มีสีเทาสลัว หนงั สอื ประกอบการเรียนออนไลน์ เรื่อง ปรากฏการณ์ของโลก

การเขยี นแผนภาพรังสีของแสงแสดงการเกิดเงามดื และเงามัว ๒ การเขยี นเสน้ แนวทางเดินของแสงจะลากเส้นรังสขี องแสงเพยี ง 4 เสน้ ไปที่ฉากรับแสง รูห้ รอื ไมว่ ่า อุปราคาคอื อะไร ไดแ้ กอ่ ะไรบ้าง อปุ ราคา ปรากฏการณท์ ่เี กดิ จากกนั บงั กันของโลก ดวงจนั ทร์ และดวงอาทติ ย์เม่ืออยใู่ นแนวเสน้ ตรงเดยี วกัน อปุ ราคา ไดแ้ ก่ 1) สุริยปุ ราคา (ดวงอาทิตย์มืด) 2) จันทรุปราคา (ดวงจันทร์มดื ) หนังสอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เร่อื ง ปรากฏการณข์ องโลก

๓ สรุ ยิ ปุ ราคา (สุรยิ ะ หมายถงึ ดวงอาทิตย์) คอื ปรากฏการณท์ ม่ี องเหน็ ดวงอาทิตย์มดื ไป จันทรปุ ราคา (จันทร์ หมายถึงดวงจนั ทร์) คือ ปรากฏการณท์ มี่ องเหน็ ดวงจันทร์มืดไป 1. สรุ ยิ ปุ ราคา ปรากฏการณ์ทม่ี องเห็นดวงอาทติ ย์มดื ไป เกิดจากดวงจันทร์บงั ดวงอาทิตย์ทาให้เงา ของดวงจันทรท์ อดมายงั โลก เกิดในเวลากลางวนั สรุ ิยปุ ราคาหรือสุริยคราสเป็นปรากฏการณท์ ี่เกิดขนึ้ เม่ือดวงอาทติ ย์ ดวงจันทร์ และโลก โคจรมาอยูใ่ นแนวเสน้ ตรงเดยี วกนั โดยมีดวงจันทรอ์ ย่ตู รงกลาง เงาของดวงจนั ทร์ จะทอดมายงั โลก ทาใหค้ นบนโลก (บรเิ วณเขตใต้เงามดื ของดวงจนั ทร์) มองเหน็ ดวง อาทติ ยเ์ ว้าแหวง่ หรอื บางแหง่ เห็นดวงอาทิตยม์ ืดหมดทงั้ ดวง แผนภาพแสดงการเกิดสุรยิ ุปราคา หนังสอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เรอ่ื ง ปรากฏการณข์ องโลก

๔ การมองเห็น 1.คนอยใู่ นบริเวณเงามืดของดวงจนั ทร์ จะเหน็ สุรยิ ุปราคาเตม็ ดวง สรุ ยิ ุปราคาเตม็ ดวง 2. คนอย่ใู นบริเวณเงามวั ของดวงจนั ทร์ จะเหน็ สรุ ยิ ุปราคาบางสว่ น สรุ ิยปุ ราคาบางสว่ น 3. ถา้ ดวงจนั ทรอ์ ยู่ห่างจากโลกจนมีเพียงเงามวั สว่ นในดวง จันทรท์ อดไปยังโลก จะเหน็ สุริยปุ ราคาวงแหวน สรุ ิยปุ ราคาวงแหวน หนังสือประกอบการเรียนออนไลน์ เรอ่ื ง ปรากฏการณ์ของโลก

เงาของดวงจนั ทร์ ๕ ดวงจนั ทรบ์ ังแสงจากดวงอาทิตย์ ทาให้เกดิ เงา 2 ชนดิ คอื เงามืด และเงามวั เงามดื (Umbra) เปน็ เงาที่มดื ท่ีสุด เนื่องจากโลกบังดวงอาทิตย์จนหมดสนิ้ หากเรา เข้าไปอยใู่ นเขตเงามดื จะไม่สามารถมองเหน็ ดวงอาทติ ย์ไดเ้ ลย เงามวั (Penumbra) เป็นเงาท่ไี มม่ ดื สนทิ เนอ่ื งจากโลกบงั ดวงอาทิตย์เพียงดา้ นเดยี ว หากเราเข้าไปเขตเงามัวจะมองเหน็ บางส่วนของดวงอาทติ ย์โผลพ่ น้ สว่ นโคง้ ของโลก เงาท่ี เกิดขึน้ จึงไมม่ ดื นัก 2. จนั ทรุปราคา ปรากฏการณ์ท่ีมองเหน็ ดวงจันทรม์ ดื ไป เกดิ จากโลกบังดวงอาทิตยท์ าให้เงาของโลกทอด ไปยงั ดวงจันทร์ เกดิ ในเวลากลางคืน จันทรปุ ราคา (เรยี กได้หลายอย่าง เชน่ จนั ทรคราส,จันทรคาธ,ราหอู มจันทร์ หรอื กบกนิ เดอื น) คอื ปรากฏการณท์ เี่ กดิ ขึ้น เม่อื ดวงอาทติ ย์ โลก และดวงจนั ทร์ เรยี งอยใู่ นแนวเดยี วกัน พอดีจนั ทรุปราคา จะเกิดขนึ้ เฉพาะในคืนวนั เพญ็ 15 คา่ หรือคนื วันพระจนั ทรเ์ ต็มดวง แผนภาพแสดงการเกดิ จนั ทรุปราคา หนังสือประกอบการเรยี นออนไลน์ เรื่อง ปรากฏการณ์ของโลก

๖ การมองเหน็ 1. เมือ่ ดวงจันทรโ์ คจรเข้าไปในเงามดื ของโลกท้งั ดวง จะเกิด จนั ทรปุ ราคาเตม็ ดวง จันทรุปราคาเตม็ ดวง 2. เมือ่ ดวงจนั ทร์โคจรเขา้ ไปในเงามดื ของโลกบางสว่ น จะเกดิ จนั ทรุปราคาบางสว่ น จนั ทรุปราคาบางสว่ น 3. เมือ่ เงามวั ของโลกทอดไปยงั ดวงจนั ทร์ ดวงจนั ทร์จะได้รบั แสงลดลง แตจ่ ะมองเหน็ ดวงจันทร์เตม็ ดวงแต่สว่างน้อยลง เล็กน้อย เกิดจนั ทรุปราคาในเงามวั จนั ทรปุ ราคาในเงามวั หนงั สือประกอบการเรยี นออนไลน์ เร่อื ง ปรากฏการณข์ องโลก

๗ ข้างขึน้ ข้างแรม ขา้ งขึน้ ขา้ งแรม (The Moon’s Phases) เกดิ ขึ้นเนือ่ งจากดวงจันทรม์ ีรูปรา่ งเป็น ทรงกลม ไม่มีแสงในตัวเอง ด้านสว่างได้รับแสงจากดวงอาทิตย์ แตด่ า้ นตรงขา้ มกับดวง อาทติ ย์ถกู บงั ด้วยเงาของตัวเอง ดวงจันทร์โคจรรอบโลก ทาใหม้ มุ ระหว่างดวงอาทติ ย์-ดวง จนั ทร-์ โลก เปลี่ยน เปลย่ี นแปลงไปวนั ละ 12 องศา เมื่อมองดูดวงจนั ทรจ์ ากโลก เราจึง มองเหน็ เส้ยี วของดวงจนั ทรม์ ขี นาดเปลี่ยนไปเปน็ วงรอบดังภาพท่ี 1ใชป้ ระมาณ 30วัน เนอ้ื หาเพมิ่ เตมิ หนังสอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เร่ือง ปรากฏการณข์ องโลก

8 ฤดูกาล ฤดูกาล (Seasons) เกดิ จากโลกโคจรรอบดวงอาทิตยโ์ ดยท่แี กนของโลกเอียง 23.5° ในฤดรู อ้ นโลกเอียงข้วั เหนอื เขา้ หาดวงอาทิตย์ ทาใหซ้ ีกโลกเหนอื กลายเป็นฤดูร้อน และซกี โลกใตก้ ลายเป็นฤดหู นาว หกเดือนต่อมาโลกโคจรไปอยอู่ ีกด้านหนึ่งของวงโคจร โลกเอยี งข้วั ใตเ้ ขา้ หาดวงอาทติ ย์ (แกนของโลกเอยี ง 23.5° คงท่ีตลอดปี) ทาให้ซกี โลกใต้ กลายเปน็ ฤดูรอ้ น และซีกโลกเหนือกลายเป็นฤดหู นาว ดังแสดงในภาพ หนงั สอื ประกอบการเรียนออนไลน์ เร่ือง ปรากฏการณ์ของโลก

กลางวนั กลางคืน 9 หนงั สือประกอบการเรยี นออนไลน์ เรื่อง ปรากฏการณ์ของโลก

10 กลางวนั กลางคืน การเกิดกลางวนั และกลางคืน (Day and Night)เมอื่ โลกหมุนรอบตวั เองดา้ นที่หัน หนา้ เข้าหาดวงอาทิตย์จะทาใหเ้ กิดกลางวนั ส่วนดา้ นที่หันหลงั ใหด้ วงอาทติ ยจ์ ะเป็นเวลา กลางคนื ในขณะท่โี ลกหมนุ รอบตวั เองจากทิศตะวนั ตกไปยงั ทิศตะวนั ออก จะทาให้เราเหน็ ดวงอาทติ ยข์ นึ้ มาจากขอบฟา้ ทางดา้ นทศิ ตะวนั ออก และตกทางขอบฟา้ ด้านทิศตะวันตก เสมอ หนังสอื ประกอบการเรียนออนไลน์ เร่ือง ปรากฏการณ์ของโลก

แบบทดสอบหลงั เรียน 11 คาสัง่ : ให้นักเรียนเลอื กคาตอบทีถ่ ูกต้อง 4.ถ้าเล่ือนวตั ถทุ ึบแสงเขา้ ใกล้แหล่งกาเนดิ แสงมากขึ้น เงา 1.ถา้ ฉายแสงจากแหล่งกาเนดิ แสงทม่ี ขี นาด มืดจะมลี กั ษณะเหมอื นเดิมหรอื ไมเ่ พราะอะไร เทา่ กบั วตั ถุทบึ แสงให้เคลอื่ นทีไ่ ปตกกระทบวัตถุ ก เหมือนเดมิ เพราะฉากมีขนาดเทา่ เดิม ทบึ แสง เงาท่เี กิดข้นึ บนฉากจะมลี กั ษณะใด ข เหมือนเดิม เพราะแหล่งกาเนดิ แสงขนาดเทา่ กับวตั ถุทึบแสง ก เงามดื มีขนาดใหญ่กวา่ เงามัว ค ไม่เหมือนเดิม เพราะระยะหา่ งระหว่างวตั ถทุ บึ แสงกบั ฉาก ข เงามดื มีขนาดเท่ากับวัตถทุ ึบแสง มากข้นึ ค เงามวั มีขนาดเทา่ กบั วัตถทุ บึ แสง ง ไม่เหมือนเดิม เพราะระยะห่างระหวา่ งแหลง่ กาเนิดแสงกับ ง เงามวั มีขนาดเลก็ กวา่ วัตถทุ ึบแสง วัตถทุ บึ แสงน้อยลง 2. หนอ่ ยนาไฟฉาย ลูกปงิ ปอง และฉากมาเรยี ง 5.ใครสามารถมองเหน็ สุรยิ ุปราคาเตม็ ดวง เปน็ แนวเดยี วกนั ดังรปู ถา้ หนอ่ ยเล่อื นลูก ก หมิวอยใู่ ตเ้ งามวั ของดวงจันทร์ ปงิ ปองให้ใกลไ้ ฟฉายจะเกิดอะไรข้ึน ข ฟา้ อยูน่ อกเงามดื เงามวั ของดวงจันทร์ ค หมอกอยู่ใต้เงามืดของดวงจนั ทร์ทั้งดวง ง เหนง่ อย่ใู ต้เงามดื ของดวงจันทร์บางส่วน 6. ข้อความใดไม่สมั พนั ธก์ บั การเกิดจันทรุปราคา ไฟฉาย ลูกบอล ฉาก ก โลกอยู่ระหว่างดวงอาทติ ยก์ บั ดวงจนั ทร์ ก ไม่เกดิ เงาบนฉาก ข โลกบงั ดวงอาทติ ยท์ าใหเ้ กิดเงามดื เงามัวบนดวงจันทร์ ข เงามดื มีขนาดเล็กลง ค ดวงจันทรโ์ คจรมาอยู่ตรงกลางระหว่างดวงอาทติ ย์กับโลก ค เงามดื มขี นาดใหญข่ นึ้ ง ดวงอาทติ ย์ โลก และดวงจนั ทรโ์ คจรมาอยู่ในแนวเสน้ ตรง ง มเี ฉพาะเงามัวบนฉาก เดียวกัน ใช้ขอ้ มูลตอ่ ไปนีต้ อบคาถามข้อ 3–4 7. จนั ทรปุ ราคาเตม็ ดวงเกิดข้นึ เมอ่ื ใด ถ้านาแหล่งกาเนิดแสง วตั ถทุ บึ แสง และฉากมา ก ดวงจันทรเ์ คลอ่ื นท่เี ข้าไปในเงามัวของโลกทั้งดวง เรยี งเป็นแนวเดยี วกนั ดงั แผนภาพ ข ดวงจนั ทรเ์ คล่อื นท่ีเขา้ ไปในเงามดื ของโลกท้งั ดวง ค ดวงจนั ทรเ์ คลอ่ื นที่เข้าไปในเงามัวของโลกบางส่วน ง ดวงจันทรเ์ คล่อื นท่ีเข้าไปในเงามืดของโลกบางสว่ น 8. การเชือ่ มต่อสญั ญาณโทรศพั ท์มอื ถอื สัญญาณโทรทศั น์ แหล่งกาเนิดแสง วตั ถทุ บึ แสง ฉาก เงาบนฉาก หรือแมแ้ ตก่ ารตอ่ สญั ญาณอินเทอร์เน็ตตอ้ งอาศัยดาวเทียม 3. จากแผนภาพ ข้อสรุปใดกล่าวไมถ่ กู ตอ้ ง ประเภทใด ก เงามดื และเงามัวมขี นาดเทา่ กัน ก ดาวเทยี มสือ่ สาร ข เงามืดมีขนาดเทา่ กบั วัตถทุ บึ แสง ข ดาวเทยี มอุตนุ ิยมวิทยา ค เงามัวมขี นาดใหญ่กว่าวตั ถทุ ึบแสง ค ดาวเทยี มสารวจทรัพยากรธรรมชาติ ง แหล่งกาเนิดแสงมีขนาดเท่ากับวตั ถุทึบแสง ง ดาวเทียมสอ่ื สารและดาวเทียมสารวจทรพั ยากรธรรมชาติ

เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น 12 คาสงั่ : ให้นักเรียนเลือกคาตอบที่ถกู ต้อง 4.ถ้าเลอ่ื นวัตถุทบึ แสงเขา้ ใกลแ้ หล่งกาเนิดแสงมากขึน้ เงา 1.ถา้ ฉายแสงจากแหลง่ กาเนิดแสงทมี่ ีขนาด มืดจะมีลักษณะเหมอื นเดิมหรือไมเ่ พราะอะไร เท่ากบั วัตถทุ บึ แสงใหเ้ คลอื่ นท่ีไปตกกระทบวัตถุ ก เหมอื นเดิม เพราะฉากมีขนาดเทา่ เดิม ทบึ แสง เงาท่ีเกดิ ขนึ้ บนฉากจะมลี กั ษณะใด ข เหมอื นเดิม เพราะแหลง่ กาเนดิ แสงขนาดเทา่ กับวัตถทุ ึบแสง ก เงามืดมขี นาดใหญ่กว่าเงามวั ค ไม่เหมือนเดมิ เพราะระยะหา่ งระหว่างวัตถทุ ึบแสงกับฉาก ข เงามืดมีขนาดเท่ากบั วตั ถทุ ึบแสง มากข้ึน ค เงามัวมีขนาดเท่ากับวตั ถุทบึ แสง ง ไม่เหมอื นเดมิ เพราะระยะหา่ งระหวา่ งแหลง่ กาเนิดแสงกับ ง เงามัวมขี นาดเลก็ กว่าวัตถุทบึ แสง วตั ถทุ บึ แสงน้อยลง 2. หนอ่ ยนาไฟฉาย ลูกปงิ ปอง และฉากมาเรยี ง 5.ใครสามารถมองเหน็ สรุ ยิ ุปราคาเต็มดวง เปน็ แนวเดียวกนั ดังรปู ถ้าหนอ่ ยเลอื่ นลูก ก หมิวอย่ใู ตเ้ งามวั ของดวงจนั ทร์ ปิงปองใหใ้ กล้ไฟฉายจะเกิดอะไรขึ้น ข ฟา้ อย่นู อกเงามืด เงามวั ของดวงจันทร์ ค หมอกอยู่ใต้เงามืดของดวงจนั ทร์ท้ังดวง ง เหนง่ อยูใ่ ตเ้ งามดื ของดวงจันทร์บางสว่ น 6. ข้อความใดไมส่ ัมพันธก์ บั การเกิดจนั ทรุปราคา ไฟฉาย ลกู บอล ฉาก ก โลกอยรู่ ะหวา่ งดวงอาทิตย์กบั ดวงจันทร์ ก ไม่เกิดเงาบนฉาก ข โลกบังดวงอาทติ ยท์ าให้เกิดเงามดื เงามัวบนดวงจันทร์ ข เงามดื มีขนาดเล็กลง ค ดวงจันทรโ์ คจรมาอยตู่ รงกลางระหวา่ งดวงอาทติ ย์กับโลก ค เงามืดมขี นาดใหญ่ขนึ้ ง ดวงอาทติ ย์ โลก และดวงจนั ทรโ์ คจรมาอยใู่ นแนวเส้นตรง ง มเี ฉพาะเงามัวบนฉาก เดียวกัน ใช้ข้อมูลตอ่ ไปนี้ตอบคาถามขอ้ 3–4 7. จนั ทรุปราคาเต็มดวงเกดิ ข้ึนเมอ่ื ใด ถ้านาแหลง่ กาเนิดแสง วตั ถุทบึ แสง และฉากมา ก ดวงจันทรเ์ คลอื่ นท่เี ขา้ ไปในเงามวั ของโลกทง้ั ดวง เรยี งเปน็ แนวเดยี วกัน ดังแผนภาพ ข ดวงจันทรเ์ คลื่อนทเ่ี ข้าไปในเงามดื ของโลกทง้ั ดวง ค ดวงจันทรเ์ คลื่อนท่ีเข้าไปในเงามวั ของโลกบางส่วน ง ดวงจนั ทรเ์ คลอ่ื นทีเ่ ข้าไปในเงามืดของโลกบางส่วน 8. การเชื่อมต่อสญั ญาณโทรศพั ทม์ อื ถือ สญั ญาณโทรทัศน์ แหล่งกาเนิดแสง วัตถุทบึ แสง ฉาก เงาบนฉาก หรือแมแ้ ตก่ ารตอ่ สัญญาณอนิ เทอรเ์ น็ตตอ้ งอาศัยดาวเทยี ม 3. จากแผนภาพ ข้อสรปุ ใดกลา่ วไมถ่ กู ต้อง ประเภทใด ก เงามืดและเงามัวมีขนาดเท่ากัน ก ดาวเทียมสอื่ สาร ข เงามืดมขี นาดเท่ากบั วัตถทุ บึ แสง ข ดาวเทยี มอุตุนิยมวิทยา ค เงามัวมขี นาดใหญ่กวา่ วัตถทุ บึ แสง ค ดาวเทยี มสารวจทรัพยากรธรรมชาติ ง แหล่งกาเนดิ แสงมีขนาดเท่ากับวัตถทุ ึบแสง ง ดาวเทยี มส่อื สารและดาวเทยี มสารวจทรัพยากรธรรมชาติ

๑3 ตารางบนั ทึกคะแนน หนงั สือประกอบการเรียน เร่อื ง ไฟฟา้ ชื่อ…………………………………………………………..ช้นั ๖/…………………. เลขท…่ี ………………. โรงเรยี น……………………………………………………………………………………………….. สานกั งานเขต(อาเภอ)…………………………………จังหวดั ………………………………... แบบทดสอบ คะแนนเตม็ คะแนนทีไ่ ด้ หมายเหตุ 8 แบบทดสอบ หลังเรียน เกณฑ์การพจิ ารณา 0 - 5 ไมผ่ ่าน 5 - 8 ผ่าน หนังสอื ประกอบการเรยี นออนไลน์ เร่อื ง ปรากฏการณ์ของโลก

๑4 บรรณานุกรม กระทรวงศึกษาธกิ าร.(2560). หลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบบั ปรับปรงุ พุทธศกั ราช 2560). กรุงเทพฯ:ชุมชนสหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย. ทิศนา แขมมณี.(2555). ศาสตร์การสอน เพือ่ พัฒนาการคดิ . กรุงเทพฯ:สานักพิมพ์ แห่งจุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย สถาบนั พฒั นาคุณภาพวิชาการ(พว.).(2559). วิทยาศาสตร์ ชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ 6. กรงุ เทพฯ:สานักพมิ พ์ บรษิ ทั พฒั นาคณุ ภาพวิชาการ(พว.)จากดั ศนู ย์วิทยาศาสตรเ์ พือ่ การศกึ ษาขอนแกน่ . (2564). วงจรไฟฟา้ . สืบค้นเมอ่ื 4 มกราคม 2564. จาก http://www.kksci.com/elreaning/phi/page/phi_1.htm สือ่ การสอนวทิ ยาศาสตร์. (2563). สรปุ วทิ ย.์ สืบค้นเม่ือ 11 พฤษภาคม 2563. จาก https://www.facebook.com/photo?fbid=504537946861175&set=pcb.50453914 3527722 สอื่ การสอนวทิ ยาศาสตร์. (2563). เงามืดเงามวั . สบื ค้นเมื่อ 14 มกราคม 2564. จาก https://www.facebook.com/sciencebykrukie/ ทนุ ครูรักษ์ถ่ิน . (2563).คร.ู สบื คน้ เม่อื 11 พฤษภาคม 2563. จาก https://www.eef.or.th/fund/teachereef/ หนงั สอื ประกอบการเรียนออนไลน์ เรือ่ ง ปรากฏการณ์ของโลก