ฟ้าทะลายโจร

ชือ่ วิทยาศาสตร์ Andrographis paniculata (Burm.f.) Wall.ex Nees ช่ือทอ้ งถน่ิ : หญ้ากันงู (สงขลา) นา้ ลายพงั พอน ฟา้ ละลายโจร (กรงุ เทพฯ) ฟ้าสาง (พนัสนคิ ม) เขยตายยายคลมุ สามสิบดี (ร้อยเอ็ด) เมฆทะลาย (ยะลา) ฟ้าสะท้าน (พัทลุง) ส่วนที่ใชเ้ ป็นยา ทัง้ ต้น ใบสด ใบแห้ง ใบจะเกบ็ มาใช้เม่อื ตน้ มีอายุได้ 3-5 เดอื น สรรพคุณ แกไ้ ข้ท่วั ๆ ไป เช่น ไขห้ วัด ไข้หวดั ใหญ่ระงับอาการอกั เสบ พวกไอ เจบ็ คอ คออกั เสบ ต่อมทอนซิล หลอดลมอกั เสบ ขบั เสมหะ รกั ษาโรค ผวิ หนงั ฝี แกต้ ดิ เช้ือ พวกทา้ ให้ปวดท้อง ทอ้ งเสยี บิด และแก้กระเพาะลา้ ไส้ อักเสบ เป็นยาขมเจริญอาหาร วิธีและปริมาณท่ใี ช้ 1. ถ้าใช้แก้ไขเ้ ปน็ หวัด ปวดหวั ตวั รอ้ น ใชใ้ บและกง่ิ 1 ก้ามือ (แหง้ หนกั 3 กรัม สดหนกั 25 กรัม) ต้มน้าดม่ื ก่อน อาหาร วนั ละ 2 ครง้ั เชา้ -เย็น หรอื เวลามีอาการ 2. ถา้ ใช้แก้ท้องเสีย ท้องเดิน เป็นบิดมีไข้ใชท้ ้ังต้นหรอื ส่วนทั้ง 5 ของฟา้ ทะลายโจร ผึง่ ลมใหแ้ หง้ ห่ันชิ้นเล็ก ๆ ประมาณ 1 ก้ามอื (หนกั ประมาณ 3-9 กรมั ) ตม้ เอานา้ ดืม่ ตลอดวัน ตารับยาและวิธีใช้ 1. ยาชงมีวธิ ที า้ ดงั น้ี - เอาใบสดหรอื แห้งกไ็ ด้ ประมาณ 5-7 ใบ แต่ใบสดจะดีกว - เตมิ น้าเดือดลงจนเกอื บเต็มแกว้

- ปดิ ฝาทงิ้ ไวป้ ระมาณครง่ึ ชวั่ โมง หรอื พอยาอนุ่ แลว้ รนิ เอามาดืม่ ขนาดรบั ประทานคร้ังละ 1 แกว้ วนั ละ 3-4 คร้งั กอ่ นอาหาร, กอ่ นนอน 2. ยาเม็ด (ลูกกลอน) มวี ิธีท้าดังนี้ - เด็ดใบสดมาล้างใหส้ ะอาดผ่ึงในท่ีร่ม หา้ มตากแดด ควรผ่งึ ในท่ีมี ลมโกรก ใบจะได้แห้งเรว็ - บดเปน็ ผงให้ละเอยี ด - ปนั้ กบั น้าผ้งึ หรอื น้าเชื่อม เป็นเม็ดขนาดเทา่ เม็ดถวั่ เหลือง (หนกั 250 มิลลกิ รัม) แลว้ ผ่งึ ลมให้แห้ง เพราะถา้ ปนั้ รบั ประทานขณะท่ียงั เปียกอยู่จะ ขมมาก ขนาดรับประทานครัง้ ละ 4-10 เมด็ วนั ละ 3-4 คร้ัง กอ่ นอาหาร, กอ่ นนอน 3. แคป๊ ซลู มีวิธที ้าคอื แทนทีผ่ งยาที่ได้จะปัน้ เป็นยาเม็ด กลับ เอามาใส่ในแค๊ปซูล เพอื่ ช่วยกลบรสขมของยา แคป๊ ซลู ทใ่ี ช้ ขนาดเบอร์ 2 (ผงยา 250 มลิ ลิกรัม) ขนาดรบั ประทานครง้ั ละ 3-5 แค๊ปซลู วันละ 3-4 ครั้ง กอ่ นอาหาร ก่อนนอน 4. ยาทิงเจอรห์ รอื ยาดองเหลา้ เอาผงแห้งใสข่ วด แชส่ ุราที่แรง ๆ เชน่ สุราโรง 40 ดีกรี ถ้ามี alcohol ทร่ี บั ประทานได้ (Ethyl alcohol) จะ ดีกวา่ เหล้า แชพ่ อให้ทว่ มยาขึน้ มาเลก็ นอ้ ย ปิดฝาใหแ้ นน่ เขยา่ ขวดวนั ละ 1 ครั้ง พอครบ 7 วนั จงึ กรองเอาแต่นา้ เกบ็ ไวใ้ นขวดให้สะอาดปดิ สนทิ รับประทานครัง้ ละ 1-2 ช้อนโต๊ะ (รสขมมาก) วันละ 3-4 ครง้ั ก่อนอาหาร 5. ยาผงใช้สดู ดมคือเอายาผงท่ีบดละเอียด มาใส่ขวดหรอื กลอ่ งยา ปิดฝาเขย่าแลว้ เปดิ ฝาออก ผงยาจะเปน็ ควันลอยออกมา สูดดมควันน้นั เขา้ ไป ผงยาจะตดิ ท่คี อท้าใหย้ าไปออกฤทธิ์ทคี่ อโดยตรง ช่วยลดเสมหะ และแกเ้ จ็บ คอได้ดี วิธที ่ีดกี ว่านคี้ อื วิธเี ป่าคอ กวาดคอ หรอื รับประทานยาชง ตรงทค่ี อจะ รู้สึกขมนอ้ ยมาก ไม่ทา้ ให้ขยาดเวลาใช้ ใช้สะดวกและงา่ ยมาก ประโยชนท์ ี่

นา่ จะไดร้ ับเพ่ิมกค็ ือ ผงยาทีเ่ ข้าไปทางจมูก อาจจะช่วยลดน้ามกู และชว่ ยฆ่า เช้ือทจ่ี มูกด้วย ขนาดทีใ่ ช้ สูดดมบอ่ ย ๆ วันละหลาย ๆ คร้ัง ถา้ รสู้ กึ คลืน่ ไสใ้ ห้หยดุ ยาไปสกั พัก จนความรสู้ กึ นั้นหายไป จงึ ค่อยสดู ใหม่ ขอ้ ควรรเู้ กี่ยวกบั ตารับยา สารแอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) สารในตน้ ฟา้ ทะลายโจร ละลายในแอลกอฮอร์ได้ดมี าก ละลายในน้าได้น้อย ดงั นัน้ ยา ทงิ เจอร์ หรือยาดองเหล้าฟ้าทะลายโจร จึงมฤี ทธ์ิแรงที่สุด ยาชงมฤี ทธแ์ิ รง รองลงมา ยาเมด็ มีฤทธ์ิอ่อนท่สี ดุ ข้อควรระวัง บางคนรบั ประทาน ยาฟา้ ทะลายโจร จะเกิดอาการปวดทอ้ ง ท้องเสยี ปวดเอว เวยี นหวั แสดงว่าแพ้ยา ใหห้ ยดุ ยา และเปลี่ยนไปใชย้ า อนื่ หรือลดขนาดรบั ประทานลง สภาพแวดลอ้ มทเ่ี หมาะสม ตน้ ฟา้ ทะลายโจร เจรญิ เตบิ โตได้ดใี นท่ีอากาศร้อนชืน้ อณุ หภูมิ ประมาณ 25-30 องศาเซลเซียส ควรปลูกไวบ้ รเิ วณท่มี แี สงแดดร้าไร ไม่มีลม พดั แรง หากต้องปลกู กลางแจ้งควรท้าแนวบังลมและกันแดด ในช่วงท่มี แี ดดจัด ควรใหน้ ้าเพม่ิ เปน็ พิเศษ เพราะเป็นพชื ที่ชอบน้า ต้องให้น้าเพียงพอตลอดฤดู เพ่ือรักษาผลผลิตและปริมาณสารส้าคัญใหค้ งที่ การคดั เลือกพันธุ์ เลือกเมลด็ จากฝักแกจ่ ดั ทสี่ ีน้าตาลแดง เมล็ดทดี่ ีควรมเี มลด็ สมบรู ณ์ ไม่มีโรคหรอื แมลงเจาะ จากนัน้ น้ามาแชน่ ้าที่อุณหภมู ิห้อง ท้ิงไวป้ ระมาณ 6-12 ช่วั โมง

การขยายพนั ธ์ุ ใช้เมลด็ การปลูก น้าเมลด็ จากฝกั แก่ทม่ี ีสีน้าตาลแดงโรยในดินแล้วกลบด้วยดนิ อีกช้นั บาง ๆ หากใช้ตน้ กล้า ควรเลอื กต้นกล้าฟา้ ทะลายโจรทมี่ อี ายเุ กนิ 30 วันมา ปลูกลงดินวางกระถางในทม่ี ีแสงแดดรา้ ไร รดน้าให้เพยี งพอและสม้า่ เสมอ หาก ปลูกท่ีมีแดดจดั ควรรดนา้ เพม่ิ ทั้งนี้ จะเรม่ิ เกบ็ ใบไดเ้ มอื่ ต้นมอี ายปุ ระมาณ 3-6 เดือน เป็นชว่ งท่ีมีสารส้าคัญเยอะท่ีสุด สามารถนา้ ไปตากแหง้ และเกบ็ ได้นาน 1 ปี วธิ ีเกบ็ คอื ตดั ยอดอ่อน 1 ฝ่ามือ แล้วเหลือตอไว้ รอประมาณ 1-3 เดือน ก็ จะเร่ิมออกดอกอกี ครง้ั และเม่ือดอกเริ่มบานกส็ ามารถเกบ็ ใบมาใช้ประโยชน์ได้ อีกรอบ ฟา้ ทะลายโจร 1 ตน้ สามารถเก็บมาทา้ ยาได้ 2-4 คร้ัง การปฏิบัตดิ ูแลรกั ษา 1. ควรให้น้าอยา่ งสม่า้ เสมอและพอเพยี ง ตง้ั แต่ปลูกจนถึงชว่ งเกบ็ เกยี่ ว ในชว่ งที่มแี ดดจัดหรือหน้ารอ้ นควรรดนา้ 2 คร้ังต่อวนั ทั้งเชา้ และเยน็ หากมแี ดดไมจ่ ดั มาก รดนา้ วนั ละครัง้ เฉพาะชว่ งเยน็ ก็ได้ เมือ่ ต้นอายปุ ระมาณ 2 เดอื นสามารถลดการใหน้ ้าได้ ขึ้นอยู่กับความเหมาะสม 2. ชว่ งเตรยี มดินย้ายตน้ กล้าให้ใสป่ ยุ๋ อินทรยี ์เล็กน้อย หลงั จาก 15 วนั ใส่ปุย๋ อินทรียร์ อบที่ 2 หวา่ นกระจายใหท้ ว่ั แปลง นอกจากนีค้ วรหมั่นกา้ จดั วัชพชื ทกุ ๆ ครึ่งเดือน และระวังหอยทากกบั โรคต่าง ๆ เช่น โรคโคนเน่า-ราก เน่าจากเช้ือรา หากพบใหถ้ อนท้ิงและท้าลายทนั ที การเกบ็ เก่ียว ควรเกบ็ เกย่ี วช่วงเรม่ิ ออกดอก-ดอกบาน เพราะเป็นชว่ งที่มี สารสา้ คัญมากทีส่ ุด หากเก็บหลงั ช่วงน้ีสารส้าคญั จะลดลง โดยตัดเหนอื ดินหา่ ง จากโคนประมาณ 5-10 เซนตเิ มตร จากนั้นนา้ มาคัดแยกวัชพชื ออก ล้างดว้ ย น้าสะอาด ตัดเป็นทอ่ นประมาณ 2-3 เซนตเิ มตร แลว้ ผ่งึ ใหแ้ ห้งหรอื อบด้วย

เครื่องอบแห้งแบบลมรอ้ น ผลผลิตสดเฉล่ีย 2,000-3,000 กิโลกรมั ตอ่ ไร่ มสี ดั สว่ นผลผลิตสดตอ่ ผลผลิตแหง้ อตั รา 4:1 กโิ ลกรมั ส่วนราคาหลังแปรรปู อยู่ ที่ประมาณ 200 บาทตอ่ กิโลกรัม ทมี่ า http://puparn.rid.go.th/nineteen%20MENU/e ightteen.pdf