สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563

สมรรถนะการศกึ ษาไทย ในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) IMD WORLD COMPETITIVENESS YEARBOOK SOLVINGCARNITDIVAPLRTOHIBNLKEINMACINRENAOTIVVIATYTIAONNDCICOTMPLUITTIENRGAACNYD COLLABORATION CAREER AND TEAMWORK AND LEARNING SKILLS LEADERSHIP COMPASSION INCIMCnMFOoEfOeMomDRdrMImmiMAaUuaALLNntTIiiiTItoIcCeOEnaArRNtaaTiAconIAyOCndNYND 2020 สาำ นักงานเลขาธกิ ารสภาการศึกษา กระทรวงศกึ ษาธิการ

สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) สำ�นักงานเลขาธกิ ารสภาการศกึ ษา กระทรวงศึกษาธิการ

379.593 สำ�นกั งานเลขาธกิ ารสภาการศึกษา ส 691ส สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 198 หน้า ISBN : 978-616-270-288-4 1. สมรรถนะการศกึ ษาไทย 2. ขดี ความสามารถในการแข่งขัน 3. ชอื่ เรื่อง สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) สง่ิ พมิ พ์ สกศ. อนั ดับที่ 17/2564 พิมพค์ ร้งั ท่ี 1 พฤษภาคม 2564 จำ�นวน 1,000 เล่ม ผูจ้ ดั พิมพแ์ ละเผยแพร ่ ส�ำ นักงานเลขาธิการสภาการศึกษา 99/20 ถนนสุโขทยั เขตดุสติ กรุงเทพฯ 10300 โทรศพั ท์ 0 2668 7123 ตอ่ 2314, 2312, 2311 โทรสาร 0 2243 7915 Website : http://www.onec.go.th พมิ พท์ ี่ บริษทั 21 เซ็นจรู ี่ จ�ำ กัด 19/25 ม.8 ถนนเต็มรกั -หนองกางเขน ต�ำ บลบางครู ดั อ�ำ เภอบางใหญ่ จงั หวดั นนทบุรี 11000 โทรศัพท์ 0 2150 9676-8 โทรสาร 0 2150 9679 E-mail : [email protected] www.21century.co.th

ค�ำ นำ� ปัจจุบันสภาวการณ์ความเปล่ียนแปลงจากโลกาภิวัฒน์และ ความกา้ วหนา้ ทางวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยไี ดร้ บั การพฒั นาอยา่ งกา้ วกระโดด รวมทั้งการส่ือสารที่มีการกระจายอย่างกว้างขวางและไร้ขีดจำ�กัด ทำ�ให้ทุกประเทศในประชาคมโลกให้ความสำ�คัญและเร่งการเตรียม ความพรอ้ มเพื่อรองรับสภาวการณ์ของโลกท่ีเปลี่ยนแปลง การศกึ ษาถือได้วา่ เป็นกลไกสำ�คัญของการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ให้มีคุณภาพ เพ่ือพัฒนา คนไทยให้มีศักยภาพ ทักษะ ความรู้ ความสามารถ และสรรถนะให้พร้อม รบั มือต่อแรงกดดันภายนอกจากกระแสโลกาภิวฒั น์ ซ่งึ การพัฒนาทรพั ยากร มนุษย์ท่ีมีคุณภาพน้ัน จะเป็นรากฐานสำ�คัญท่ีจะทำ�ให้เกิดความก้าวหน้า ทั้งทางด้านเศรษฐกิจ สังคม และการสร้างความได้เปรียบในการแข่งขัน และยนื หยดั ในเวทโี ลก สำ�นักงานเลขาธิการสภาการศึกษา ในฐานะหน่วยงานท่ีมีบทบาท หน้าทีใ่ นการก�ำ หนดนโยบายและวางแผนการศึกษาของประเทศ ได้ตระหนัก ถึงความสำ�คัญของการวางแผนการศึกษาเพ่ือพัฒนาศักยภาพคนไทย ใหม้ ขี ดี ความสามารถเตม็ ตามศกั ยภาพ รวมทง้ั มสี มรรถนะทส่ี ามารถตอบสนอง ต่อความเปลี่ยนแปลงของโลกที่เป็นพลวัตได้ จึงได้จัดทำ�รายงานสมรรถนะ การศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 ข้ึน โดยศึกษาเปรียบเทียบสมรรถนะ ในการแขง่ ขนั ดา้ นการศกึ ษาของประเทศไทยกบั นานาชาติ เพอื่ ใหเ้ หน็ สมรรถนะ การศกึ ษาไทยในเวทโี ลก จากตวั ชว้ี ดั ในรายงาน IMD World Competitiveness Yearbook 2020 ของสถาบนั นานาชาตเิ พอ่ื พฒั นาการจดั การ (International Institute For Management Development : IMD) เป็นกรอบหลัก ในการวเิ คราะห์ โดยเน้นการวเิ คราะหต์ ัวชวี้ ดั ดา้ นการศึกษา ซึ่งเป็นส่วนหนง่ึ ของการจัดอันดับความสามารถในการแข่งขันของประเทศท่ัวโลก จำ�นวน 63 ประเทศ รวมทั้งตัวช้ีวดั ในระดับนานาชาตทิ ่ีเก่ยี วขอ้ งกบั การจัดการศกึ ษา สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) ก

อาทิ ตัวช้ีวัดในรายงาน The Global Competitiveness Report 2019 ของสภาเศรษฐกจิ โลก (World Economic Forum : WEF) ดชั นกี ารพฒั นามนษุ ย์ (Human Development Index : HDI) จากรายงาน Human Development Report 2019 ของส�ำ นกั งานโครงการเพอ่ื พฒั นาแห่งสหประชาชาติ (United Nation Development Programme : UNDP) และดชั นีชีว้ ดั ศกั ยภาพการ แขง่ ขนั ดา้ นทรพั ยากรบคุ คลของโลก ปี 2020 (Global Talent Competitiveness Index : GTCI) ของสถาบัน INSTEAD เพือ่ ตดิ ตามประเมินผลการด�ำ เนนิ งาน ด้านการศึกษาของประเทศตามตัวชี้วดั ของ IMD รวมถงึ ตวั ชีว้ ดั อน่ื ทเ่ี กยี่ วข้อง และเรยี นรคู้ วามส�ำ เรจ็ ของนานาชาตทิ ส่ี ามารถสะทอ้ นการพฒั นา และยกระดบั ความสามารถในการแข่งขันด้านการศึกษาของประเทศให้สูงขึ้นได้ รวมท้ัง เพื่อใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานประกอบการตัดสินใจวางแผนการศึกษาเพื่อพัฒนา ศักยภาพคนไทยให้สอดคล้องกับแนวโน้มของการเปล่ียนแปลงในอนาคต และเพ่ือจัดทำ�ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายด้านการศึกษาเพ่ือพัฒนาการศึกษา ของประเทศในด้านต่างๆ ให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ซึ่งสอดคล้องและ เปน็ ไปตามเปา้ หมายของแผนการปฏริ ปู ประเทศดา้ นการศกึ ษา และการพฒั นา ประเทศตามแผนแมบ่ ทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ สำ�นักงานฯ หวังเป็นอย่างยิ่งว่า รายงานฉบับนี้จะเป็นประโยชน์ ตอ่ ผบู้ รหิ าร นกั วชิ าการ ตลอดจนผทู้ เี่ กย่ี วขอ้ งไดน้ �ำ ไปใชป้ ระกอบการตดั สนิ ใจ เชิงนโยบาย การวิเคราะห์แนวโน้มและทิศทางการพัฒนาการศึกษา ของประเทศ รวมท้ังการด�ำ เนนิ งานทเ่ี ก่ยี วขอ้ ง เพ่ือเป้าหมายในการยกระดบั ขีดความสามารถในการแข่งขันด้านการศึกษาหรือสมรรถนะการศึกษาไทย ในเวทีสากลใหส้ ูงขน้ึ ต่อไป (นายอำ�นาจ วิชยานุวตั )ิ เลขาธิการสภาการศึกษา ข สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

บทสรุปสำ� หรับผู้บรหิ าร ส�ำ นกั งานเลขาธกิ ารสภาการศกึ ษา ไดด้ �ำ เนนิ การศกึ ษาเปรยี บเทยี บสมรรถนะ การศึกษาของประเทศไทยกับนานาชาติ โดยใช้ดัชนีของสถาบันนานาชาติ เพอื่ พฒั นาการจดั การ (International Institute for Management Development: IMD) เปน็ กรอบหลกั ในการวเิ คราะหเ์ ปน็ ประจ�ำ ทกุ ปี ตงั้ แต่ พ.ศ 2540 และใชข้ อ้ มลู อนื่ ทเี่ กย่ี วขอ้ งทงั้ การจดั อนั ดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั ของประเทศไทยในเวที เศรษฐกิจโลก (WEF) ผลการจดั อนั ดบั ศักยภาพการแข่งขนั ด้านทรัพยากรบุคคล (GTCI) และผลการจัดอันดับดัชนีการพัฒนามนุษย์ (HDI) รวมทั้งใช้ข้อมูลอื่นๆ ทเ่ี กยี่ วข้องในการวเิ คราะห์ สงั เคราะห์ แล้วนำ�เสนอการเปรยี บเทียบกับประเทศ ที่อยู่ในภูมิภาคท่ีใกล้เคียงกันโดยมีจุดมุ่งหมายสำ�คัญเพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐาน ในการกำ�หนดนโยบาย และวางแผน เพ่ือพัฒนาการศึกษาไทยให้มีคุณภาพ และได้มาตรฐานระดับสากล ซึ่งเป็นไปตามเป้าหมายของการพัฒนาประเทศ ตามแผนแมบ่ ทภายใตย้ ุทธศาสตร์ชาติ ในปี 2563 สถาบนั IMD ไดจ้ ดั อนั ดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั ของประเทศ ต่างๆ ในรายงาน The World Competitiveness Yearbook (WCY) 2020 ซง่ึ ในปีนี้ IMD ไดจ้ ัดอันดบั ความสามารถในการแข่งขันของประเทศตา่ งๆ รวม 63 ประเทศ 337 ตัวชี้วดั โดยแหลง่ ขอ้ มูลที่ IMD นำ�มาจดั อันดบั มาจาก 2 ทาง คือ 1) ขอ้ มลู สถติ ิ/ขอ้ มลู ทตุ ยิ ภูมิ (Hard data /Secondary data) เปน็ การรวบรวม จากองค์กรระหวา่ งประเทศ ระดับชาติ และภมู ิภาค เชน่ OECD World Bank UN WTO UNESCO/UIS IMF เป็นตน้ จ�ำ นวน 163 ตวั ชี้วดั 2) ขอ้ มลู จากการ สำ�รวจ (Survey data) ได้จากการสำ�รวจความคิดเห็นของผู้บริหารระดับกลาง และระดับสูง โดยข้อมลู ทไี่ ด้จะอยใู่ นรปู ของคะแนนความพึงพอใจที่มีคา่ ระหวา่ ง 1 – 10 จ�ำ นวน 92 ตัวชี้วดั และมีขอ้ มลู ทเี่ ป็นภูมหิ ลงั 82 ตวั ชวี้ ัดทไี่ ม่ไดน้ �ำ มา คดิ คำ�นวณในการจัดอันดับภาพรวม สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) ค

IMD พจิ ารณาจดั อนั ดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั ของประเทศตามปจั จยั หลกั ทส่ี �ำ คญั 4 ดา้ น คอื (1) สมรรถนะทางเศรษฐกจิ (Economic Performance) (2) ประสทิ ธภิ าพของภาครฐั (Government Efficiency) (3) ประสทิ ธภิ าพของภาคธรุ กจิ (Business Efficiency) และ (4) โครงสรา้ งพน้ื ฐาน (Infrastructure) ประเมนิ ครอบคลมุ ขอ้ มลู โครงสรา้ งพน้ื ฐานทางเทคโนโลยี วทิ ยาศาสตร์ สขุ ภาพและสง่ิ แวดลอ้ ม รวมถงึ ปจั จยั ดา้ นการศกึ ษา ซึ่งในแต่ละปจั จยั หลกั ประกอบดว้ ย 5 ปจั จยั ย่อย (Sub-Factor) ความสามารถในการแขง่ ขนั ในภาพรวมของประเทศไทย ในภาพรวมประเทศไทยอยใู่ นอนั ดบั 29 มอี นั ดบั ลดลง 4 อนั ดบั (อนั ดบั ท่ี 25 ในปี 2562) โดยมีผลคะแนนรวมท่ีลดลงเป็น 76.234 คะแนน จาก 77.233 คะแนน ในปี 2562 เมอ่ื พจิ ารณาคะแนนทป่ี ระเทศไทยไดร้ บั ระยะตงั้ แต่ ปี 2559 – 2563 พบว่า ประเทศไทยยังคงมีสมรรถนะในการแข่งขันเป็นอันดบั 3 ในอาเซยี น รองจาก สิงคโปร์ และมาเลเซยี อยา่ งไรกต็ าม ประเทศไทยมีแนวโนม้ สมรรถนะท่ีลดลงในช่วง 5 ปีท่ีผ่านมา กล่าวคือ จากอันดับความสามารถ ในการแขง่ ขนั ท่ี 28 เมอื่ ปี 2559 เปน็ อนั ดบั 29 ในปี 2563 โดยมอี นั ดบั ลดลง 1 อนั ดบั และมอี นั ดบั ลดลงจากปกี อ่ นถงึ 4 อนั ดบั (อนั ดบั 25 ในปี 2562) ทง้ั น้ี ประเทศอาเซยี น ส่วนใหญ่มีอันดับลดลงจากปี 2562 ยกเว้นประเทศฟิลิปินส์เพียงประเทศ เดยี วทีม่ อี นั ดับดขี นึ้ 1 อนั ดบั เปรยี บเทยี บสมรรถนะของแตล่ ะปัจจัยหลัก พบว่า ความสามารถในการแข่งขันจากปัจจัยหลัก 4 ปัจจัยท่ีใช้ประเมิน พบว่า มี 2 ปจั จยั ทม่ี อี นั ดบั ดขี น้ึ กวา่ ปี 2562 ไดแ้ ก่ ปจั จยั ดา้ นประสทิ ธภิ าพของภาคธรุ กจิ และปัจจัยด้านโครงสรา้ งพื้นฐาน และมี 2 ปัจจัยท่ีมอี ันดบั ลดลง ไดแ้ ก่ ปัจจยั ด้าน สมรรถนะทางเศรษฐกิจ และปัจจัยด้านประสิทธิภาพของภาครัฐ ซ่ึงปัจจัยด้าน สมรรถนะทางเศรษฐกิจ ยังคงเป็นจดุ แข็งของประเทศไทย รองลงมาได้แก่ ปัจจัย ดา้ นประสทิ ธภิ าพของภาครฐั และดา้ นประสิทธิภาพภาคธรุ กิจ ขณะที่ปจั จัยหลกั ดา้ นโครงสร้างพน้ื ฐานถอื เป็นจดุ ออ่ นทฉี่ ดุ รง้ั ใหอ้ ันดับภาพรวมไมด่ ขี ้นึ มากนัก ง สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

ปัจจัยหลักด้านสมรรถนะทางเศรษฐกิจ ประเทศไทยอยู่ในอันดับที่ 14 มีอันดบั ลดลง 6 อนั ดับจากปีที่ผ่านมา ซึง่ มอี นั ดบั ดีกว่าหลายประเทศในภมู ภิ าค เอเชียแปซิฟิก ยกเว้น ญี่ปุ่น มาเลเซีย จีน และสิงคโปร์ ที่มีอันดับดีกว่าไทย โดยปัจจัยย่อยท่เี ปน็ ปัจจยั เกอ้ื หนนุ คือ ปจั จัยย่อยดา้ นการจา้ งงาน ประกอบดว้ ย อตั ราการวา่ งงานตํา่ รวมทัง้ ปจั จัยยอ่ ยดา้ นการค้าระหวา่ งประเทศ ประกอบดว้ ย รายไดจ้ ากการทอ่ งเทย่ี วทเ่ี พมิ่ มากขนึ้ อยา่ งไรกต็ ามเมอ่ื พจิ ารณาในปจั จยั ยอ่ ยแลว้ จุดที่ยังเป็นจุดอ่อน คือ ปัจจัยย่อยด้านเศรษฐกิจภายในประเทศ ซ่ึงประกอบ ด้วยเกณฑ์ช้ีวัดในเร่ืองผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศต่อหัวของประชากรต่ํา รวมทั้งปัจจัยด้านการจ้างงานซึ่งถือได้ว่าเป็นจุดแข็งด้านสมรรถนะทางเศรษฐกิจ แต่พบตัวช้ีวัดในด้านอัตราการเติบโตของการจ้างงานในระยาวซ่ึงถือได้ว่าเป็น จดุ อ่อนของประเทศไทย สำ�หรับปัจจัยหลักด้านประสิทธิภาพภาครัฐ ประเทศไทยอยู่ในอันดับท่ี 23 มีอันดับลดลง 3 อันดับจากปีท่ผี า่ นมา ซง่ึ มีอันดับดกี วา่ หลายประเทศ ไดแ้ ก่ เกาหลี มาเลเซีย อนิ โดนีเซีย จนี ญี่ปุน่ ฟิลปิ ปินส์ อินเดีย และมองโกเลยี โดยมี ปจั จยั ยอ่ ยทเี่ ปน็ ปจั จยั เกอื้ หนนุ คอื ปจั จยั ยอ่ ยดา้ นนโยบายการคลงั ซงึ่ ประกอบดว้ ย ประสิทธิภาพการเก็บภาษีเงินได้ส่วนบุคคล อัตราการให้ความช่วยเหลือสังคม ดา้ นความปลอดภยั ของนายจา้ ง และการเกบ็ ภาษกี ารบรโิ ภคทเ่ี พมิ่ ขนึ้ สว่ นจดุ ออ่ น ทเี่ ป็นตัวฉดุ รง้ั ประสทิ ธภิ าพภาครัฐ คือปจั จยั ยอ่ ยดา้ นกฎระเบยี บในการทำ�ธรุ กจิ ประกอบด้วย คา่ ใชจ้ า่ ยทีซ่ ้าํ ซอ้ น และปจั จยั ย่อยดา้ นกรอบการบรหิ ารดา้ นสงั คม ซึ่งมีตัวชวี้ ดั ในด้านความมเี สรีภาพของสอื่ ทอ่ี ยูใ่ นระดบั ตาํ่ ในปัจจัยหลักด้านประสิทธิภาพภาคธุรกิจประเทศไทยถูกจัดอันดับอยู่ท่ี 23 มอี ันดบั ดีขนึ้ 4 อันดับ จากปีทผี่ ่านมา ซ่ึงมีอันดับดกี ว่าหลายประเทศ ไดแ้ ก่ เกาหลี มาเลเซีย นวิ ซแี ลนด์ อินโดนีเซีย อนิ เดีย ฟิลปิ ินส์ ญปี่ นุ่ และมองโกเลีย โดยมปี จั จยั ย่อยที่เป็นปจั จัยเก้ือหนุน คอื ปัจจัยยอ่ ยดา้ นตลาดแรงงานโดยเฉพาะ เรอ่ื งจำ�นวนชัว่ โมงการทำ�งานเฉล่ยี ตอ่ ปที เ่ี พิ่มขึ้น และปจั จัยย่อยด้านการบรหิ าร สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) จ

จัดการ ในเรื่องร้อยละของผู้ประกอบการในระยะธุรกิจเร่ิมต้นท่ีเพ่ิมมากข้ึน ซึ่งถือเป็นจุดแข็งด้านประสิทธิภาพภาคธุรกิจ อย่างไรก็ตาม จุดอ่อนที่เป็นตัว ฉุดร้ังปัจจัยหลักด้านประสิทธิภาพภาคธุรกิจ คือ ปัจจัยย่อยด้านผลิตภาพ และประสิทธิภาพ ซ่ึงประกอบด้วย ผลิตภาพด้านแรงงาน และผลิตภาพ ในภาพรวม นอกจากนปี้ จั จยั ยอ่ ยดา้ นตลาดแรงงาน ซง่ึ ถอื เปน็ จดุ แขง็ ดา้ นประสทิ ธภิ าพ ภาคธุรกิจ แตพ่ บว่า ตัวชีว้ ัดในดา้ นอัตราการเตบิ โตของก�ำ ลังแรงงานในระยะยาว เปน็ จดุ ออ่ นและเปน็ ตัวฉุดรง้ั ปัจจยั หลกั ดา้ นประสิทธภิ าพภาคธุรกจิ อกี ดว้ ย ด้านโครงสร้างพื้นฐาน ประเทศไทยอยู่ในอันดับที่ 44 มีอันดับดีขึ้น 1 อันดับ จากปีที่ผ่านมา ซึ่งมีอันดับดีกว่า อินเดีย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ และมองโกเลีย ซึ่งมีอันดับร้ังท้าย อยู่ท่ี 49, 55, 59 และ 62 ตามลำ�ดับ แตไ่ ทยกลบั มอี นั ดบั ทต่ี าํ่ กวา่ ประเทศเพอ่ื นบา้ นหลายประเทศ โดยเฉพาะสงิ คโปร์ (อนั ดบั 7) รองลงมาคอื ฮ่องกง ไต้หวนั เกาหลี ออสเตรเลยี ญป่ี ุ่น จีน นิวซีแลนด์ และมาเลเซีย ทั้งน้ี ด้านโครงสร้างพ้ืนฐานประเทศไทยมีปัจจัยย่อยท่ีเป็นปัจจัย เก้ือหนุน คือ ด้านสาธารณูปโภคพื้นฐาน ประกอบด้วย อัตราการพึ่งพิงของ ประชากรต่ํา และด้านโครงสร้างพื้นฐานด้านเทคโนโลยี ประกอบด้วย จำ�นวน ผู้ใช้โทรศัพท์เคล่ือนท่ีระบบ 3G และ 4G ท่ีมีจำ�นวนมาก อย่างไรก็ตาม จดุ ออ่ นทเ่ี ปน็ ตวั ฉดุ รง้ั ดา้ นโครงสรา้ งพน้ื ฐาน ไดแ้ ก่ ดา้ นสขุ ภาพและสง่ิ แวดลอ้ ม และด้านการศึกษา ประกอบด้วย การช่วยเหลือทางการแพทย์ ในขณะท่ี ด้านการศึกษา ต้องเร่งปรับปรุงในเร่ืองงบประมาณด้านการศึกษาต่อ GDP มีจำ�นวนน้อย อัตราส่วนครูต่อนักเรียนระดับมัธยมศึกษาที่มีจำ�นวนมาก และอัตราการเข้าเรียนในระดับมัธยมศกึ ษาทมี่ จี �ำ นวนน้อยลง เป็นต้น ฉ สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

ผลการจดั อันดบั โดย World Economic Forum (WEF) ผลการจัดอนั ดับโดย WEF พบว่า ไทยมคี วามสามารถในการแข่งขนั ดีข้นึ จากปีท่ีผ่านมา แต่อันดับลดลง เม่ือเปรียบเทียบกับนานาประเทศท่ัวโลก โดยมีความสามารถด้านทักษะซ่ึงอยู่ภายใต้มิติทุนมนุษย์ เป็นอันดับท่ี 73 จาก 141 ประเทศ หรืออันดับ 6 จาก 9 ประเทศในอาเซียน จุดอ่อนท่ีอยู่ใน ประเดน็ ทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั การศกึ ษา ไดแ้ ก่ การสอนทกั ษะการคดิ อยา่ งมวี จิ ารณญาณ ทักษะของผู้สำ�เร็จการศึกษา ความง่ายในการค้นหาแรงงานท่ีมีทักษะ คุณภาพ การฝึกอบรมวิชาชีพ ขอบเขตของการฝึกอบรมบุคลากร และทักษะดิจิทัล ของประชากร รวมทงั้ ปกี ารศกึ ษาเฉล่ยี ของแรงงาน ผลการจดั อนั ดบั ดชั นกี ารพฒั นามนษุ ย์ Human Development Index (HDI) ผลการวิเคราะห์ของ HDI พบว่า การพัฒนามนุษย์ของประเทศไทย อยูอ่ นั ดับ 77 จาก 189 ประเทศ และเปน็ อนั ดบั 4 ของอาเซยี น ซ่ึงจดั อยู่ในกล่มุ การพัฒนามนุษย์ระดับสูง ในด้านการศึกษา ซ่ึงพิจารณาจากปีการศึกษา ท่ีคาดหวังว่าจะได้รับตลอดชีวิตของเด็ก และจากปีที่ได้รับการศึกษาโดยเฉล่ีย ของประชากรอายุ 25 ปีขน้ึ ไป มจี ดุ อ่อน คอื ปีการศึกษาเฉลย่ี ของประชากรอายุ 25 ปีขึ้นไป ซ่ึงเฉล่ียเพียง 7.7 ปี เม่ือ ปี 2561 เป็นอันดับ 7 ของประเทศ ในกลุม่ อาเซยี น ผลการจดั อนั ดบั ดชั นชี ว้ี ดั ศกั ยภาพการแขง่ ขนั ดา้ นทรพั ยากรบคุ คลของโลก Global Talent Competitiveness Index (GTCI) ผลการวิเคราะห์ของ GTCI พบว่า ประเทศไทยอยู่ที่อันดับ 67 จาก 132 ประเทศทั่วโลก ซ่ึงอันดับลดลงจากปีท่ีผ่านมา แต่มีคะแนนดีขึ้นเล็กน้อย ดา้ นทม่ี แี นวโนม้ ลดลง คอื ปจั จยั สง่ เสรมิ ภายในประเทศ ทกั ษะวชิ าชพี และความรู้ ความสามารถในระดบั สากล ทงั้ น้ี ความสามารถในการแขง่ ขันด้านการพฒั นาคน ของประเทศไทยในด้านการเรียนรู้ตลอดชีวิต ด้านการเข้าถึงโอกาสที่จะเติบโต และด้านการศึกษาในระบบมีคะแนนต่ํา (38.4 44.98 26.38 ตามลำ�ดับ) สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) ช

เป็นอันดับ 82 75 65 เม่ือเปรียบเทียบกับทั่วโลก และพบว่าค่าใช้จ่าย ทางการศึกษาระดบั อุดมศึกษาอยใู่ นอนั ดบั รงั้ ท้าย (อนั ดบั ท่ี 90) และปญั หาเรอ่ื ง คะแนนเฉลีย่ ของ PISA ซ่ึงอยู่ที่อนั ดบั 55 และมคี ะแนนเฉล่ยี เพยี ง 415.3 คะแนน ความสามารถในการแข่งขันด้านการศกึ ษาของประเทศไทย ในปี 2563 IMD ได้จัดอันดับความสามารถในการแข่งขันด้านการศึกษา ซึ่งเป็น 1 ใน 5 ของปจั จัยยอ่ ยในปจั จยั หลกั ด้านโครงสรา้ งพนื้ ฐาน ประเทศไทยมี อันดับด้านการศกึ ษาอยู่ในอันดับ 55 มีอันดับดขี ึ้น 1 อันดับเมอื่ เปรียบเทยี บกบั ปี 2562 อยา่ งไรกต็ าม เมอ่ื พจิ ารณาตวั ชวี้ ดั ดา้ นการศกึ ษาทงั้ หมด 20 ตวั ชวี้ ดั จ�ำ แนก ตามวตั ถปุ ระสงคข์ องแผนการปฏริ ปู ประเทศดา้ นการศกึ ษา โดยมรี ายละเอยี ดดงั น้ี ด้านการลดความเหล่ือมล้ําทางการศึกษา พิจารณาจากตัวช้ีวัดต่างๆ ของ IMD จำ�นวน 8 ตัวชี้วัด พบว่า ตัวชี้วัดมีอันดับลดลง 6 ตัวช้ีวัด ได้แก่ 1) งบประมาณด้านการศึกษาต่อผลิตภัณฑ์มวลรวมของประเทศ (GDP) พบว่า ในปี 2563 ประเทศไทยมกี ารลงทนุ ทางการศกึ ษารอ้ ยละ 3.0 ของ GDP (อนั ดบั 58) ซ่ึงเป็นการลงทุนทางการศึกษาเทียบกับ GDP ที่มีจำ�นวนน้อยเกือบสุดท้าย ในภูมิภาคเอเซียแปซิฟิค 2) งบประมาณรายจ่ายด้านการศึกษาต่อประชากร จำ�นวน 229 เหรียญสหรัฐ (อันดับ 56) ซ่ึงมีจำ�นวนลดลงจากปีที่ผ่านมา และ 3) งบประมาณรายจ่ายด้านการศึกษาต่อนักเรียนระดับมัธยมศึกษา คิดเป็น ร้อยละ 18 (อันดับ 45) โดยมีอันดับลดลงแต่มีคะแนนเท่าเดิม จากอันดับ 43 (ร้อยละ 18) ในปี 2562 เป็นอันดับ 45 ในปี 2563 4) งบประมาณรายจ่าย ด้านการศึกษาต่อนักเรยี นรายหัวทุกระดบั การศึกษา จำ�นวน 930 เหรยี ญสหรฐั (อันดับ 56) ซึ่งมีจำ�นวนเท่าเดิม แต่มีอันดับลดลง จากอันดับ 55 ในปี 2562 เป็นอันดับ 56 ในปี 2563 ซึ่งต่ํากว่าประเทศส่วนใหญ่ในกลุ่มเอเซียแปซิฟิก 5) อตั ราการเข้าเรยี นระดบั มธั ยมศึกษาของประเทศไทยมอี นั ดับลดลง แต่คะแนน ซ สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

เทา่ เดิม จากอนั ดับ 56 (ร้อยละ 77.3) ในปี 2562 มาเปน็ อนั ดบั 57 (รอ้ ยละ 77.3) ในปี 2563 ซ่ึงต่ํากว่าประเทศส่วนใหญ่ในกลุ่มเอเซียแปซิฟิกท่ีมีอัตรา การเข้าเรียนระดับมัธยมศึกษาร้อยละ 90 ขึ้นไป 6) ร้อยละของผู้หญิงที่จบ การศึกษาระดับปริญญาตรีข้ึนไป พบว่าประเทศไทยมีผู้หญิงที่จบการศึกษา ระดับปริญญาตรีขึ้นไป เป็นสัดส่วนท่ีลดลงมากและลดลงถึง 15 อันดับ จากอนั ดบั 32 (รอ้ ยละ 57.1) ในปี 2559 เปน็ อนั ดบั 47 (รอ้ ยละ 24.9) ในปี 2563 7) จ�ำ นวนนกั ศกึ ษาตา่ งชาตทิ เ่ี ขา้ มาเรยี นระดบั อดุ มศกึ ษาในประเทศตอ่ ประชากร 1,000 คนมีอันดับลดลง 2 อันดับ จากอันดับ 51 เป็นอันดับ 53 ในปี 2563 แต่ยังมีจำ�นวนนักศึกษาต่างชาติเข้ามาเรียนระดับอุดมศึกษาในประเทศไทย จำ�นวน 0.48 คน ต่อประชากร 1,000 คน สำ�หรับตัวช้ีวัดที่มีอันดับเท่าเดิม 1 ตัวช้ีวัด ได้แก่ จำ�นวนนักศึกษาในประเทศที่ไปศึกษาต่อต่างประเทศต่อ ประชากร 1,000 คน คดิ เปน็ จ�ำ นวน 0.49 คน ตอ่ ประชากร 1,000 คน (อนั ดบั 53) จะเหน็ ไดว้ า่ ตวั ชวี้ ดั ดา้ นการลดความเหลอื่ มลา้ํ สว่ นใหญม่ อี นั ดบั ลดลง โดย ตวั ชว้ี ดั สว่ นใหญม่ อี นั ดบั ตาํ่ กวา่ อนั ดบั 50 และไมม่ ตี วั ชว้ี ดั ใดทมี่ อี นั ดบั ดกี วา่ อนั ดบั 45 และตวั ชว้ี ดั ทอ่ี ยอู่ นั ดบั เกอื บสดุ ทา้ ย ไดแ้ ก่ งบประมาณดา้ นการศกึ ษาตอ่ GDP และอตั ราการเข้าเรียนระดับมัธยมศกึ ษา ซึ่งอยใู่ นอนั ดับที่ 58 และ57 ตามลำ�ดับ ดา้ นการยกระดบั คณุ ภาพการศกึ ษา พจิ ารณาจากตวั ชว้ี ดั ตา่ งๆ ของ IMD จำ�นวน 8 ตวั ชวี้ ดั พบวา่ ตัวช้วี ัดท่ีมอี นั ดบั ดขี ึ้นมี 3 ตวั ชว้ี ัด ไดแ้ ก่ 1) อตั ราส่วน นักเรียนต่อครู 1 คน ทส่ี อนระดับประถมศกึ ษา เทา่ กบั 16.20 : 1 (อนั ดบั 36) มอี นั ดบั ดขี นึ้ 4 อนั ดบั จากปี 2562 โดยมแี นวโนม้ ของอนั ดบั ทดี่ ขี นึ้ จาก 3 ปที ผี่ า่ นมา 2) อตั ราส่วนนักเรยี นตอ่ ครู 1 คน ท่ีสอนระดับมธั ยมศึกษา เท่ากับ 24.16 : 1 (อันดบั 57) มอี ันดบั ดีข้ึน 3 อันดับซึง่ มีแนวโน้มของอนั ดบั ทเี่ พ่ิมขึน้ ตลอด 4 ปี ที่ผ่านมา แต่ยังคงอยู่ในอันดับเกือบสุดท้ายตลอด 4 ปีท่ีผ่านมาเช่นกันและ 3) ดัชนีมหาวทิ ยาลยั ซ่งึ เปน็ ตวั ชี้วดั ทเ่ี พม่ิ ขึน้ ใหม่ ในปี 2562 พบวา่ มีอนั ดบั ดีขนึ้ 1 อันดับ แตม่ คี ะแนนลดลง จาก 5.10 คะแนนเปน็ 2.02 คะแนน สำ�หรบั ตวั ช้ีวดั สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) ฌ

ทม่ี อี ันดับเท่าเดิม 2 ตัวชว้ี ัด ได้แก่ 1) อตั ราการไมร่ ู้หนังสือของประชากรอายุ 15 ปี รอ้ ยละ 6.2 (อนั ดบั 59) ซง่ึ มีแนวโนม้ ของอนั ดบทลี่ ดลงและมอี ันดบั เกือบ สดุ ท้ายของการประเมนิ และ 2) ความสามารถในการใช้ภาษาอังกฤษ (TOEFL) รอ้ ยละ 78 (อันดับ 59) ซึง่ มแี นวโน้มของอันดบั ทีล่ ดลงและมีอันดบั เกือบสุดทา้ ย ของการประเมนิ เช่นกนั สำ�หรับตัวชว้ี ัดทม่ี อี ันดบั ลดลง จำ�นวน 2 ตัวชีว้ ัด ไดแ้ ก่ 2) ผลการประเมินผลสัมฤทธ์ิทางคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ของนักเรียน ทมี่ อี ายุ 15 ปี (ผลการทดสอบ PISA) (อนั ดบั 50) มอี นั ดบั ลดลง 1 อันดบั และ 4) ผลสัมฤทธิ์ของการอุดมศึกษา มีอันดับลดลง 6 อันดับ จากอันดับที่ 41 ในปี 2562 เปน็ อนั ดบั ที่ 48 ในปี 2563 และมแี นวโนม้ ของอนั ดบั ทลี่ ดลง นอกจากน้ี ในปี 2563 IMD ไดก้ �ำ หนดใหม้ ตี วั ชวี้ ดั เพม่ิ ขนึ้ 1 ตวั ชวี้ ดั ไดแ้ ก่ รอ้ ยละของนกั เรยี น ท่ีมีผลการทดสอบคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ และการอ่านท่ีไม่อยู่ในระดับตํ่า มีอนั ดบั 50 ดา้ นการสรา้ งขดี ความสามารถในการแขง่ ขนั ของประเทศ IMD ประเมนิ สมรรถนะด้านการศึกษาที่เกี่ยวข้องกับการมุ่งความเป็นเลิศและสร้างขีดความ สามารถในการแข่งขนั ของประเทศ จ�ำ นวน 4 ตัวชว้ี ดั พบวา่ ตวั ช้ีวดั มอี ันดับดีขึน้ 3 ตัวช้ีวัด ได้แก่ 1) การตอบสนองต่อความสามารถในการแขง่ ขนั ทางเศรษฐกจิ ของการอุดมศึกษา มีคะแนนผลการประเมนิ เท่ากับ 5.52 คะแนน จากคะแนน เตม็ 10 คะแนน (อันดับ 44) 2) การบรหิ ารจดั การศึกษาที่ตอบสนองตอ่ ความ ต้องการของภาคธุรกิจ ได้คะแนน 5.94 จากคะแนนเต็ม 10 คะแนน (อันดับ 40) 3) การศกึ ษาระดบั ประถมศกึ ษาและระดบั มธั ยมศกึ ษาทตี่ อบสนองตอ่ ความสามารถ ในการแข่งขันทางเศรษฐกิจ ได้ 5.80 คะแนน จากคะแนนเต็ม 10 (อนั ดบั 39) ซ่งึ เป็นตวั ช้วี ัดทเ่ี พ่ิมขึ้นใหมใ่ นปี 2562 สำ�หรบั ตวั ชี้วดั ทมี่ อี ันดับลดลง 1 ตวั ช้วี ัด ไดแ้ ก่ 3) ทกั ษะทางภาษาทตี่ อบสนองตอ่ ความตอ้ งการของผปู้ ระกอบการ ได้ 5.02 คะแนน จากคะแนนเตม็ 10 คะแนน (อันดับ 47) ซึ่งมีอนั ดบั ลดลง 1 อนั ดบั แต่มี คะแนนเพม่ิ ข้นึ จาก 4.96 คะแนน (อันดบั 46) เปน็ 5.02 คะนน (อันดบั 47) จาก ญ สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

ปี 2562 จะเหน็ ไดว้ า่ ตัวช้ีวัดด้านสร้างสมรรถนะเพ่อื ม่งุ ความเปน็ เลศิ และสรา้ ง ขดี ความสามารถในการแขง่ ขัน มแี นวโนม้ ของค่าคะแนนและอนั ดบั ทเ่ี พ่ิมมากขน้ึ แต่มีอันดับที่ไม่เกินคร่ึงจากประเทศท่ีเข้ารับการประเมินท้ังหมด โดยตัวชี้วัด ทั้ง 4 ตัวช้ีวัดในกลุ่มน้ีเป็นตัวช้ีวัดท่ีได้จากการสำ�รวจความคิดเห็นจากผู้บริหาร ภาคธรุ กจิ กล่าวโดยสรุป เม่ือพิจารณาถึงสมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ยงั อย่ใู นระดบั ทไ่ี มด่ ีนกั เมื่อเปรยี บเทยี บกับประเทศในกล่มุ เอเซยี แปซิฟกิ รวมทงั้ ตวั ชว้ี ดั ด้านการศกึ ษาสว่ นใหญ่ของประเทศไทยมีแนวโน้มของอนั ดบั และคะแนน ท่ีลดลง ท้ังด้านการยกระดับด้านคุณภาพการศึกษา ปัญหาด้านความเหลื่อมลํ้า ทางการศึกษา สำ�หรับด้านการสร้างขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ มีแนวโน้มของคะแนนและอันดับที่ดีข้ึน แต่ยังมีอันดับท่ีไม่เกินครึ่งของประเทศ ท่ีเข้ารับการประเมินทั้งหมด ดังนั้น ประเทศไทยจึงถูกจัดอันดับอยู่ในกลุ่ม ระดับลา่ งทม่ี ีอันดบั ไม่เกนิ ครึง่ จากประเทศที่เข้ารบั การประเมนิ ทงั้ หมด ข้อเสนอแนะ จากผลการจัดอันดับความสามารถในการแข่งขันของประเทศในภูมิภาค ต่างๆ ท่ัวโลก โดย IMD ซ่ึงเป็นการพิจารณาปัจจัยสภาพแวดล้อมท่ีจะส่งผล ต่อความสามารถในการแข่งขันของประเทศ ครอบคลุมปัจจัย หลัก 4 ด้าน ได้แก่ สมรรถนะด้านเศรษฐกิจ ประสิทธิภาพของภาครัฐ ประสิทธิภาพของ ภาคธรุ กจิ และโครงสร้างพ้ืนฐาน รวมทงั้ ตัวช้วี ดั ในระดบั นานาชาติที่เก่ยี วขอ้ งกบั การจดั การศกึ ษา อาทิ ผลการจัดอนั ดับโดย WEF ดชั นกี ารพฒั นามนุษย์ HDI และผลการจัดอันดับดัชนีช้ีวัดศักยภาพการแข่งขันด้านทรัพยากรบุคคลของโลก (GTCI) และขอ้ มูลอื่นทเ่ี กีย่ วขอ้ ง สรุปไดว้ า่ สงิ่ ที่เกดิ ขึน้ ล้วนสง่ ผลตอ่ การจดั การ ศึกษาให้มีคุณภาพ รวมท้ังความสามารถในการแข่งขันด้านการศึกษาของไทย ทย่ี ังเป็นรองประเทศอ่นื อีกมาก โดยเฉพาะประเทศในอาเซยี น สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) ฎ

นอกจากนี้ ปัจจยั แวดล้อมต่างๆ ทั้งทางตรงและทางออ้ ม เชน่ โครงสรา้ ง ประชากรไทยทเี่ ปลยี่ นแปลงไป มอี ตั ราการเกดิ ลดลง และมจี �ำ นวนผสู้ งู อายเุ พมิ่ ขน้ึ สภาพเศรษฐกจิ ทเี่ ปลยี่ นแปลงไปอยา่ งรวดเรว็ รวมทง้ั ความกา้ วหนา้ ดา้ นเทคโนโลยี ดจิ ิทลั แบบก้าวกระโดด ล้วนสง่ ผลต่อระบบการศึกษาท่จี ะต้องตงั้ รับและวางแผน การผลิตและพัฒนาทรพั ยากรมนุษย์ ให้มีสมรรถนะทสี่ งู ขึ้นและสามารถอยไู่ ดใ้ น สงั คมไทยและสังคมโลกอยา่ งมีคณุ ภาพ ท้งั น้ี ตวั ช้ีวดั ดา้ นการศึกษาจ�ำ นวนท้ังสนิ้ 20 ตวั ชวี้ ดั ได้สะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ แนวทางในการพัฒนาการจัดการศึกษาของประเทศให้มีประสิทธิภาพทัดเทียม ในระดับนานาชาติ จึงมีข้อเสนอแนะแนวทางการดำ�เนินงานเพ่ือการพัฒนา การศึกษาของไทยให้มีสมรรถนะด้านการศึกษาสูงขึ้นในเวทีสากล และยก ระดับความสามารถในการแข่งขันด้านการศึกษาของประเทศ ซ่ึงสอดคล้อง และเป็นไปตามเป้าหมายของการพัฒนาประเทศตามแผนแม่บทภายใต้ ยทุ ธศาสตรช์ าติ ดงั นี้ 1. กระทรวงศกึ ษาธกิ ารควรจดั ท�ำ ขอ้ มลู รายบคุ คล (Big data) ทงั้ ในดา้ น งบประมาณ จำ�นวนนกั เรยี น จำ�นวนครู เพือ่ สะท้อนตวั ชวี้ ดั ในเชงิ ปริมาณ (Hard data) เน่ืองจาก ข้อมูลท่ีใช้ในการจัดอันดับด้านการศึกษาส่วนใหญ่เป็นข้อมูล เชิงปริมาณ (Hard data) และนำ�ข้อมูลรายบุคคลมาสนับสนุนการบริหาร จัดการศึกษาและการแก้ไขปัญหาการศึกษาทั้งในด้านคุณภาพการจัดการศึกษา และลดความเหล่อื มลาํ้ เชงิ พ้นื ท่ี สะท้อนข้อมูลตามความเปน็ จริงตามบริบทพ้นื ที่ สนับสนุนงบประมาณและช่วยเหลือเด็กท่ีขาดโอกาสในการเข้าถึงการศึกษา ได้อย่างเหมาะสม 2. ควรพจิ ารณาทบทวนถงึ กระบวนทศั น์ (Paradigm) ในการจดั การศกึ ษา ของประเทศ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ปจั จยั ตงั้ ตน้ ของคณุ ภาพการศกึ ษาทสี่ �ำ คญั ทส่ี ดุ คือ ครู การผลติ ครูใหม่ และการพฒั นาครูประจำ�การ จ�ำ เป็นตอ้ งได้รบั การปรับ ระบบอย่างจริงจงั เข้มข้น เร่งด่วน ฏ สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

3. ควรให้ความสำ�คัญต่อการจัดการเรียนการสอนในด้านคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ และการอ่าน เพื่อสร้างให้เด็กมีทักษะการคิดวิเคราะห์ รวมท้ัง การพัฒนาทักษะด้านเทคโนโลยีดิจิทัล และให้ความสำ�คัญต่อการพัฒนา และการใช้ AI 4. ควรพฒั นาระบบการจดั การเรยี นรทู้ มี่ งุ่ ฐานสมรรถนะ (Competency- based) และการฝึกปฏิบัติในระดับอาชีวศึกษาและอุดมศึกษา ที่เช่ือมโยง ทักษะการเรียนรู้ ทักษะการทำ�งาน ทักษะทางภาษา ทักษะด้านดิจิทัล และ ทักษะการวิเคราะห์ แก้ไขปัญหา โดยสร้างความร่วมมือระหว่างสถานศึกษากับ สถานประกอบการหรอื อุตสาหกรรม ให้เปน็ ไปในทิศทางเดยี วกนั เพือ่ ใหค้ นไทย เป็นทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณภาพและเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของ ประเทศ 5. สร้างความเข้าใจท่ีเกี่ยวกับตัวชี้วัดด้านการศึกษาท่ีใช้ในการจัดอันดับ ประเทศตา่ งๆ ทว่ั โลกของสถาบนั เพอื่ พฒั นาการจดั การ (International Institute for Management Development : IMD) ให้หน่วยงานที่เก่ียวข้องกับการ จัดการศึกษาทุกระดับและประเภทการศึกษาเร่งการพัฒนาการจัดการศึกษา และตระหนกั ถงึ ความส�ำ คญั ของการจดั ท�ำ ฐานขอ้ มลู โดยเฉพาะตวั ชว้ี ดั ทม่ี อี นั ดบั คอ่ นขา้ งตา่ํ ไปทางทา้ ยแถว เชน่ อตั ราสว่ นนกั เรยี นตอ่ ครู 1 คน ทส่ี อนระดบั มธั ยมศกึ ษา งบประมาณด้านการศึกษาต่อประชากร อัตราการเข้าเรียนระดับมัธยมศึกษา รวมทง้ั เหน็ ความส�ำ คญั ของการพฒั นาความสามารถในการใชภ้ าษาองั กฤษ ทกั ษะ ทางภาษาที่ตอบสนองต่อความต้องการของผู้ประกอบการ และผลการทดสอบ PISA เป็นต้น เพ่ือเพ่ิมอันดับของตัวชี้วัดย่อย ซึ่งจะส่งผลให้อันดับสมรรถนะ ด้านการศกึ ษาโดยรวมของประเทศไทยดีขนึ้ 6. เผยแพร่ประชาสัมพันธ์ผลงานการจัดการศึกษา และสร้างความรู้ ความเขา้ ใจใหแ้ กผ่ บู้ รหิ ารของหนว่ ยงานทใ่ี ชก้ �ำ ลงั แรงงาน ซงึ่ เปน็ ผตู้ อบแบบส�ำ รวจ ความคิดเห็นของสถาบันเพื่อพัฒนาการจัดการ (IMD) และสร้างความร่วมมือ เพ่ือพัฒนากำ�ลังคนใหส้ อดคลอ้ งกบั ความต้องการของตลาดแรงงาน สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) ฐ

สารบัญ ค�ำ น�ำ ก บทสรปุ ผบู้ ริหาร ค สารบัญ ฑ สารบัญแผนภาพ ถ สารบญั ตาราง พ บทที่ 1 บทนำ� 1 1.1 ที่มาและความส�ำ คัญ 1 1.2 ขอบเขตการศึกษา 3 1.3 การนำ�เสนอขอ้ มลู 3 บทท่ี 2 ความสามารถในการแขง่ ขันของประเทศไทย 5 ในระดบั นานาชาติ ปี 2563 2.1 ผลการจดั อนั ดับโดย International Institute for 5 Management Development (IMD) 5 2.1.1 ความสามารถในการแข่งขันของประเทศไทย 12 ในภาพรวม 2.1.2 ความสามารถในการแขง่ ขนั ของประเทศไทย จำ�แนกตามปัจจยั หลกั และปจั จยั ยอ่ ย ฑ สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

สารบัญ (ต่อ) 2.2 ผลการจดั อนั ดบั โดย World Economic Forum (WEF) 29 2.2.1 ความสามารถในการแขง่ ขันของประเทศไทย ในภาพรวม 29 2.2.2 ความสามารถในการแข่งขนั ดา้ นทกั ษะ ของประเทศไทยในกลมุ่ อาเซียน 33 2.3 ผลการจัดอันดับดชั นกี ารพัฒนามนุษย์ (HDI) 46 2.3.1 ความสามารถในแข่งขันของประเทศไทย ในภาพรวม 46 2.3.2 ความสามารถในการแข่งขันดา้ นการศกึ ษา ของประเทศไทยในกลมุ่ อาเซยี น 47 2.4 ผลการจดั อันดับดชั นชี ้วี ดั ศกั ยภาพการแข่งขัน ดา้ นทรัพยากรบุคคลของโลก (Global Talent Competitiveness Index) 50 2.4.1 ความสามารถในแขง่ ขนั ของประเทศไทยในภาพรวม 50 2.4.2 ความสามารถในการแข่งขันด้านการพัฒนาคน ของประเทศไทยในกลุ่มอาเซยี น 52 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) ฒ

สารบัญ (ตอ่ ) บทท่ี 3 ความสามารถในการแข่งขันด้านการศกึ ษาของประเทศไทย 61 ในระดบั นานาชาติ ปี 2563 3.1 อันดับความสามารถในการแขง่ ขนั ด้านการศกึ ษา ของประเทศไทยในภาพรวม 61 3.2 การจดั อนั ดบั ความสามารถในการแข่งขัน ดา้ นการศกึ ษาของ IMD 65 3.3 อนั ดับตวั ชว้ี ดั ความสามารถในการแข่งขนั ดา้ นการศึกษาของ IMD จ�ำ แนกตามการกำ�หนด วตั ถุประสงคข์ องแผนการปฏิรปู ประเทศด้านการศกึ ษา 1) ลดความเหลื่อมลา้ํ ทางการศกึ ษา 68 (1) งบประมาณดา้ นการศกึ ษาตอ่ ผลติ ภัณฑม์ วลรวม ของประเทศ (GDP) 69 (2) งบประมาณรายจ่ายดา้ นการศกึ ษาตอ่ ประชากร 72 (3) งบประมาณรายจ่ายภาครัฐดา้ นการศึกษาต่อนกั เรยี น ระดับมัธยมศกึ ษา 74 (4) งบประมาณรายจา่ ยด้านการศึกษาตอ่ นักเรียน รายหวั ทกุ ระดับการศึกษา 77 (5) อตั ราการเขา้ เรียนระดบั มธั ยมศกึ ษา 78 (6) ร้อยละของผหู้ ญิงท่จี บการศึกษา ระดบั ปริญญาตรีข้นึ ไป 80 (7) จ�ำ นวนนกั ศึกษาต่างชาตทิ ี่เขา้ มาเรยี น ระดับอุดมศกึ ษาในประเทศต่อประชากร 1,000 คน 82 ณ สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

สารบัญ (ตอ่ ) (8) จ�ำ นวนนกั ศึกษาไทยทีไ่ ปศกึ ษาต่อต่างประเทศ ในระดบั อดุ มศึกษา ตอ่ ประชากร 1,000 คน 84 2) ยกระดบั คุณภาพของการจัดการศกึ ษา 86 (1) อตั ราสดั ส่วนนกั เรียนต่อ ครู 1 คน ท่สี อนระดับประถมศึกษา 88 (2) อตั ราสดั ส่วนนักเรยี นตอ่ ครู 1 คน ทสี่ อนระดับมัธยมศกึ ษา 90 (3) ผลการทดสอบ PISA 92 (4) รอ้ ยละของนักเรยี นที่มีผลการทดสอบคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ และการอา่ นที่ไม่อยใู่ นระดบั ต่าํ 97 (5) อตั ราการไมร่ ้หู นังสอื ของประชากรอายุ 15 ปี 98 (6) ผลสมั ฤทธิข์ องการอุดมศึกษา 100 (7) ดชั นมี หาวิทยาลยั 102 (8) ความสามารถในการใช้ภาษาอังกฤษ 104 3) สรา้ งขีดความสามารถในการแขง่ ขันของประเทศ 106 (1) การตอบสนองความสามารถในการแขง่ ขัน ทางเศรษฐกจิ ของการอดุ มศกึ ษา 107 (2) การบริหารจดั การศึกษาทีต่ อบสนอง ต่อความต้องการของภาคธุรกจิ 110 (3) ทักษะทางภาษาทต่ี อบสนองตอ่ ความต้องการ ของผปู้ ระกอบการ 112 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) ด

สารบัญ (ต่อ) (4) การศกึ ษาระดบั ประถมศกึ ษาและระดับมัธยมศึกษา ที่ตอบสนองต่อความสามารถในการแข่งขัน ทางเศรษฐกิจ 115 บทท่ี 4 สรุป อภิปราย และข้อเสนอแนะ 117 สรปุ 117 อภปิ ราย 124 ข้อเสนอแนะ 158 บรรณานุกรม 161 คณะผจู้ ดั ท�ำ 167 ต สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

สารบญั แผนภาพ แผนภาพ 1 วิธกี ารจดั อนั ดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั ของ IMD 8 แผนภาพ 2 ปี 2563 10 แผนภาพ 3 ความสามารถในการแขง่ ขนั ในภาพรวมของนานาประเทศ 11 ปี 2563 แผนภาพ 4 แนวโนม้ สมรรถนะในภาพรวมของประเทศไทย 12 แผนภาพ 5 เปรียบเทียบกบั ประเทศในภมู ภิ าคเอเชียแปซฟิ กิ 13 แผนภาพ 6 ปี 2559 – 2563 14 แผนภาพ 7 แนวโน้มสมรรถนะในภาพรวมของประเทศไทย 15 แผนภาพ 8 เปรียบเทียบกับประเทศอาเซียน ปี 2559 – 2563 16 แผนภาพ 9 สมรรถนะของปัจจัยหลกั ของประเทศไทย ปี 2563 18 แผนภาพ 10 สมรรถนะของปจั จยั หลักของประเทศไทย 19 แผนภาพ 11 ปี 2559 – 2563 21 สมรรถนะดา้ นสมรรถนะทางเศรษฐกิจ ปี 2563 เปรียบเทียบระดับนานาชาติ สมรรถนะด้านสมรรถนะทางเศรษฐกิจของ ประเทศไทย ปี 2563 เปรยี บเทยี บ 5 กลมุ่ ปจั จยั ยอ่ ย สมรรถนะดา้ นประสิทธภิ าพของภาครฐั ปี 2563 เปรยี บเทยี บระดบั นานาชาติ สมรรถนะดา้ นประสิทธภิ าพของภาครฐั ของ ประเทศไทย ปี 2563 เปรยี บเทยี บ 5 กลุ่มปจั จัยยอ่ ย สมรรถนะด้านประสิทธิภาพของภาคธรุ กิจ ปี 2563 เปรียบเทียบระดับนานาชาติ สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) ถ

สารบัญแผนภาพ (ต่อ) แผนภาพ 12 สมรรถนะด้านประสิทธภิ าพของภาคธรุ กิจของ 22 ประเทศไทย ปี 2562 เปรยี บเทยี บ 5 กลุม่ ปัจจัยย่อย แผนภาพ 13 สมรรถนะดา้ นโครงสรา้ งพื้นฐาน ปี 2563 24 เปรียบเทียบระดับนานาชาติ แผนภาพ 14 สมรรถนะด้านโครงสรา้ งพน้ื ฐานของประเทศไทย 25 ปี 2563 เปรยี บเทยี บ 5 กลมุ่ ปจั จยั ยอ่ ย แผนภาพ 15 สมรรถนะในการแขง่ ขันของประเทศไทย ปี 2563 28 จ�ำ แนกตามปจั จยั หลกั และปจั จัยยอ่ ย แผนภาพ 16 สมรรถนะด้านโครงสร้างพน้ื ฐาน ปี 2563 28 เปรียบเทียบกับประเทศในกลุ่มอาเซียน แผนภาพ 17 5 ประเทศ จ�ำ แนกตามปัจจัยย่อย 32 ความสามารถในการแขง่ ขันของประเทศ แผนภาพ 18 ในกลุ่มอาเซียนโดยเวทเี ศรษฐกจิ โลก ปี 2562 33 ความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นทกั ษะ (skill) แผนภาพ 19 ของประเทศในกลมุ่ อาเซยี น ปี 2562 36 ความสามารถในการแข่งขันดา้ นทกั ษะของ แผนภาพ 20 ประเทศไทยปี 2562 (WEF 2019) 37 แผนภาพ 21 ปกี ารศกึ ษาเฉล่ีย ปี 2562 38 แผนภาพ 22 ขอบเขตการฝึกอบรม ปี 2562 39 แผนภาพ 23 คุณภาพการฝึกอบรมวิชาชีพ ปี 2562 40 ทักษะของผูส้ ำ�เรจ็ การศึกษา ปี 2562 ท สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

สารบญั แผนภาพ (ตอ่ ) แผนภาพ 24 ทักษะดจิ ิทลั ของประชากร ปี 2562 41 แผนภาพ 25 ความงา่ ยในการคน้ พบแรงงานท่มี ที กั ษะ ปี 2562 42 แผนภาพ 26 จ�ำ นวนปีทค่ี าดหวังท่ีจะอย่ใู นโรงเรียน ปี 2562 43 แผนภาพ 27 การสอนทกั ษะการคิดอยา่ งมวี จิ ารณญาณ ปี 2562 44 แผนภาพ 28 อัตราสว่ นนกั เรยี นต่อครูระดับประถมศกึ ษา ปี 2562 45 แผนภาพ 29 ดชั นีการพัฒนามนษุ ย์ในกล่มุ อาเซยี น ปี 2561 47 แผนภาพ 30 ปกี ารศึกษาท่คี าดหวังของประเทศกลมุ่ อาเซยี น 48 ปี 2561 แผนภาพ 31 ปีการศึกษาเฉล่ยี ของประเทศกล่มุ อาเซียน ปี 2561 49 แผนภาพ 32 ดชั นศี กั ยภาพการแขง่ ขันด้านทรัพยากรบุคคลของโลก 52 ในกลุ่มอาเซยี น ปี 2563 แผนภาพ 33 ความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นการพัฒนาคนของ 53 ประเทศไทยในกลมุ่ อาเซียน ปี 2563 แผนภาพ 34 การเรียนรูต้ ลอดชวี ิตของประเทศไทยในกลมุ่ อาเซียน 54 ปี 2563 แผนภาพ 35 การเข้าถึงโอกาสทีจ่ ะเติบโตของประเทศไทย 55 ในกลุ่มอาเซยี น ปี 2563 แผนภาพ 36 การศกึ ษาในระบบของประเทศไทยในกลมุ่ อาเซยี น 56 ปี 2563 แผนภาพ 37 อัตราการเขา้ เรียนระดบั อาชวี ศึกษาของประเทศ 57 กล่มุ อาเซียน ปี 2561 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) ธ

สารบัญแผนภาพ (ต่อ) แผนภาพ 38 อตั ราการเขา้ เรียนระดบั อุดมศกึ ษาของประเทศกล่มุ 58 แผนภาพ 39 อาเซยี น ปี 2561 59 แผนภาพ 40 ค่าใช้จ่ายทางการศกึ ษาระดบั อุดมศกึ ษาของประเทศ 60 แผนภาพ 41 กลุ่มอาเซยี น ปี 2561 60 แผนภาพ 42 คะแนนเฉล่ีย PISA ของประเทศกลมุ่ อาเซียน 63 แผนภาพ 43 ปี 2558 64 แผนภาพ 44 การจดั อันดับมหาวทิ ยาลยั ของประเทศกลมุ่ อาเซยี น 65 แผนภาพ 45 ปี 2562 67 แผนภาพ 46 อันดับความสามารถในการแข่งขนั ด้านการศกึ ษา 69 แผนภาพ 47 ของประเทศไทยกบั นานาชาติ ปี 2563 70 แผนภาพ 48 อนั ดับความสามารถในการแขง่ ขันดา้ นการศึกษา 72 ปี 2559 – 2563 ในภูมิภาคเอเซยี แปซิฟกิ อนั ดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั ด้านการศึกษา ของประเทศไทย ปี 2553 – 2563 ตัวช้วี ัดด้านการศกึ ษาของ IMD ปี 2561 – 2563 ตวั ช้วี ดั ด้านการศกึ ษาของ IMD ปี 2559 – 2563: ลดความเหล่ือมล้ําทางการศกึ ษา งบประมาณดา้ นการศกึ ษาตอ่ ผลิตภัณฑม์ วลรวม ของประเทศ (GDP) ปี 2563 งบประมาณดา้ นการศกึ ษาต่อผลติ ภัณฑม์ วลรวม ของประเทศ (GDP) ปี 2559 -2563 น สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

สารบัญแผนภาพ (ต่อ) แผนภาพ 49 งบประมาณรายจา่ ยดา้ นการศึกษาตอ่ ประชากร 73 ปี 2563 แผนภาพ 50 งบประมาณรายจ่ายดา้ นการศึกษาต่อประชากร 74 ปี 2559 – 2563 แผนภาพ 51 งบประมาณรายจ่ายภาครฐั ด้านการศึกษาต่อนกั เรยี น 75 ระดับมธั ยมศกึ ษา ปี 2563 แผนภาพ 52 งบประมาณรายจ่ายภาครฐั ดา้ นการศึกษาต่อนกั เรยี น 76 ระดับมัธยมศกึ ษา ปี 2559-2563 แผนภาพ 53 งบประมาณรายจ่ายด้านการศกึ ษาตอ่ นักเรียนรายหวั 78 ทุกระดบั การศึกษา ปี 2563 แผนภาพ 54 อัตราการเข้าเรียนระดบั มัธยมศกึ ษา ปี 2563 79 แผนภาพ 55 อัตราการเขา้ เรียนระดับมัธยมศกึ ษา ปี 2559 – 2563 80 แผนภาพ 56 81 แผนภาพ 57 ร้อยละของผหู้ ญงิ ที่จบการศกึ ษาระดับปริญญาตรี 81 ขนึ้ ไป 2563 แผนภาพ 58 ร้อยละของผู้หญงิ ทีจ่ บการศกึ ษาระดบั ปริญญาตรี 82 ข้ึนไป ปี 2559 – 2563 แผนภาพ 59 จ�ำ นวนนกั ศกึ ษาต่างชาติทเี่ ข้าเรยี นระดบั อดุ มศึกษา 83 ในประเทศตอ่ ประชากร 1,000 คน ปี 2563 จำ�นวนนักศึกษาต่างชาตทิ เี่ ขา้ เรยี นระดบั อดุ มศกึ ษา ในประเทศตอ่ ประชากร 1,000 คน ปี 2559 – 2563 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) บ

สารบญั แผนภาพ (ต่อ) แผนภาพ 60 จำ�นวนนกั ศึกษาในประเทศที่ไปศกึ ษาตอ่ ต่างประเทศ 84 แผนภาพ 61 ในระดบั อดุ มศึกษาต่อประชากร 1,000 คน ปี 2563 85 จ�ำ นวนนกั ศกึ ษาในประเทศที่ไปศึกษาตอ่ ตา่ งประเทศ แผนภาพ 62 ในระดบั อดุ มศกึ ษาต่อประชากร 1,000 คน 87 แผนภาพ 63 ปี 2559 – 2563 89 แผนภาพ 64 ตวั ชว้ี ัดด้านการศกึ ษาของ IMD ปี 2559-2563 : 90 แผนภาพ 65 ด้านคุณภาพของการศกึ ษา 91 แผนภาพ 66 อัตราส่วนนกั เรยี นต่อครู 1 คนท่ีสอน 92 แผนภาพ 67 ระดับประถมศึกษา ปี 2563 94 แผนภาพ 68 อัตราสว่ นนักเรยี นตอ่ ครู 1 คนท่ีสอน 95 แผนภาพ 69 ระดับประถมศกึ ษา ปี 2559 – 2563 96 อตั ราสว่ นนักเรียนต่อครู 1 คนท่สี อนระดับมัธยมศกึ ษา ปี 2563 อัตราสว่ นนกั เรียนตอ่ ครู 1 คนท่ีสอนระดบั มธั ยมศึกษา ปี 2559-2563 แนวโนม้ ผลการประเมนิ ดา้ นคณิตศาสตร์ จาก PISA 2000 ถึง PISA 2018 แนวโนม้ ผลการประเมินด้านวิทยาศาตร์ จาก PISA 2000 ถงึ PISA 2018 แนวโน้มผลการประเมนิ ดา้ นการอ่านจาก PISA 2000 ถึง PISA 2018 ป สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

สารบัญแผนภาพ (ตอ่ ) แผนภาพ 70 ร้อยละของนักเรียนท่ีมีผลการทดสอบคณิตศาสตร์ 98 วทิ ยาศาสตร์ และการอา่ นที่ไม่อย่ใู นระดบั ตาํ่ ปี 2563 แผนภาพ 71 อัตราการไม่รหู้ นังสือประชากรอายุ 15 ปีขน้ึ ไป 99 แผนภาพ 72 ปี 2563 แผนภาพ 73 อตั ราการไม่รู้หนังสือของประชากรอายุ 15 ปี ขึ้นไป 100 แผนภาพ 74 ระหวา่ งปี 2559 – 2563 แผนภาพ 75 แผนภาพ 76 ผลสมั ฤทธิ์ของการอดุ มศึกษา ปี 2563 101 แผนภาพ 77 แผนภาพ 78 ผลสมั ฤทธ์ขิ องการอุดมศึกษา ปี 2559 – 2563 102 แผนภาพ 79 ดชั นีมหาวิทยาลยั ปี 2563 103 แผนภาพ 80 ความสามารถในการใช้ภาษาอังกฤษ ปี 2563 104 แผนภาพ 81 ความสามารถในการใช้ภาษาอังกฤษ ปี 2559 – 2563 105 แผนภาพ 82 ตัวช้ีวัดด้านการศึกษาของ IMD ปี 2559-2563 : 107 เพ่ิมขดี ความสามารถในการแข่งขนั ของประเทศ การตอบสนองต่อความสามารถในการแขง่ ขัน 108 ทางเศรษฐกจิ ของการอดุ มศกึ ษา ปี 2563 การตอบสนองต่อความสามารถในการแขง่ ขนั 109 ทางเศรษฐกจิ ของการอุดมศึกษา ปี 2559 – 2563 การบรหิ ารจัดการศกึ ษาทีต่ อบสนองตอ่ ความต้องการ 111 ของภาคธรุ กจิ ปี 2563 การบรหิ ารจัดการศึกษาทีต่ อบสนองตอ่ ความต้องการ 112 ของภาคธุรกิจ ปี 2559 – 2563 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) ผ

สารบญั แผนภาพ (ตอ่ ) แผนภาพ 83 ทักษะทางภาษาทตี่ อบสนองต่อความตอ้ งการของ 113 แผนภาพ 84 ผู้ประกอบการ ปี 2563 114 แผนภาพ 85 ทักษะทางภาษาทตี่ อบสนองต่อความต้องการของ 116 ผปู้ ระกอบการ ปี 2559 – 2563 การศกึ ษาระดบั ประถมศกึ ษาและระดับมธั ยมศกึ ษา ทีต่ อบสนองต่อความสามารถในการแขง่ ขัน ทางเศรษฐกจิ ปี 2563 ฝ สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

สารบัญตาราง ตาราง 1 ปัจจัยหลักและปัจจัยย่อยในการจัดอันดับความสามารถ 6 ตาราง 2 ในการแข่งขนั ปี 2563 14 ตาราง 3 อันดับความสามารถในการแข่งขันของประเทศไทย 17 ตาราง 4 ปี 2559–2563 จำ�แนกตามปจั จยั หลัก 20 ตาราง 5 ความสามารถในการแข่งขันด้านสมรรถนะทางเศรษฐกิจ 23 ตาราง 6 ของประเทศไทย ปี 2559 – 2563 จ�ำ แนกตามปจั จยั ยอ่ ย 27 ตาราง 7 31 ความสามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นประสทิ ธภิ าพของภาครฐั ตาราง 8 ของประเทศไทย ปี 2559 – 2563 จ�ำ แนกตามปจั จยั ยอ่ ย 35 ตาราง 9 ความสามารถในการแข่งขันด้านประสิทธิภาพภาคธุรกิจ 93 ของประเทศไทย ปี 2559 – 2563 จ�ำ แนกตามปจั จยั ยอ่ ย ความสามารถในการแข่งขนั ด้านโครงสร้างพ้นื ฐาน ปี 2559 – 2563 จ�ำ แนกตามปจั จยั ยอ่ ย การเปรียบเทียบขีดความสามารถในการแข่งขันของ ประเทศไทยโดยเวทีเศรษฐกิจโลก จ�ำ แนก 12 เสาหลกั (Pillar) ความสามารถในการแข่งขันด้านทักษะของประเทศไทย ปี 2562 ผลการทดสอบ PISA 2018 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) พ

30 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

บทที่ 1 บทนำ� 1.1 ทม่ี าและความสำ�คัญ การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์เป็นปัจจัยสำ�คัญในการขับเคลื่อนการยกระดับ การพฒั นาประเทศในทกุ มติ ไิ ปสเู่ ปา้ หมายการเปน็ ประเทศทพี่ ฒั นาแลว้ ดงั นนั้ จงึ จ�ำ เปน็ ตอ้ งมกี ารวางรากฐานการพฒั นาทรพั ยากรมนษุ ยข์ องประเทศอยา่ งเปน็ ระบบ โดยมงุ่ เนน้ การยกระดบั คนในทกุ มติ แิ ละในทกุ ชว่ งวยั ใหเ้ ปน็ ทรพั ยากรมนษุ ยท์ ดี่ ี เกง่ และมคี วามพรอ้ ม ในการขบั เคล่ือนการพัฒนาประเทศไปขา้ งหนา้ อย่างเต็มศกั ยภาพ อยา่ งไรกต็ าม ในสภาวการณค์ วามเปลย่ี นแปลงจากโลกาภวิ ฒั นแ์ ละความกา้ วหนา้ ทางวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยที ไี่ ดร้ บั การพฒั นาอยา่ งกา้ วกระโดด รวมทง้ั การสอื่ สาร ทมี่ กี ารกระจายอยา่ งกวา้ งขวางและไรข้ ดี จ�ำ กดั ท�ำ ใหท้ กุ ประเทศในประชาคมโลกใหค้ วามส�ำ คญั และเรง่ การเตรยี มความพรอ้ มเพอ่ื รองรบั สภาวการณข์ องโลกทเี่ ปลยี่ นแปลง การศกึ ษา ถอื ไดว้ า่ เปน็ กลไกส�ำ คญั ของการพฒั นาทรพั ยากรมนษุ ยใ์ หม้ คี ณุ ภาพ เพอื่ พฒั นาคนไทย ใหม้ ศี กั ยภาพ มที กั ษะ ความรู้ ความสามารถ และมสี รรถนะใหพ้ รอ้ มรบั มอื ตอ่ แรงกดดนั ภายนอกจากกระแสโลกาภิวัฒน์ ซึ่งการพฒั นาทรพั ยากรมนุษยท์ ีม่ ีคุณภาพนัน้ จะเป็น รากฐานทส่ี �ำ คญั ท่ีท�ำ ใหเ้ กคิ วามกา้ วหนา้ ทง้ั ทางดา้ นเศรษฐกจิ และสังคม และมีบทบาท สำ�คัญในการสร้างความได้เปรยี บในการแข่งขันและยนื หยดั ในเวทีโลก ทง้ั นี้ ประเทศไทยโดยรฐั บาลไดก้ �ำ หนดแผนแมบ่ ทภายใตย้ ทุ ธศาสตรช์ าติ ประเดน็ การพัฒนาการเรียนรู้ และประเด็นการพัฒนาศักยภาพคนตลอดช่วงชีวิต เป็นแผน แม่บทที่ส�ำ คญั ในการพฒั นาการจดั การศึกษา โดยกำ�หนดให้ ผลการจดั อันดับขดี ความ สามารถในการแขง่ ขนั ดา้ นการศกึ ษา (IMD) และผลคะแนนการสอบ PISA ดา้ นการอา่ น คณิตศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ รวมท้ังศักยภาพการแข่งขันด้านทรัพยากรบุคคลของ ประเทศไทยในระดบั สากล (GTCI) เปน็ เปา้ หมายหลกั และตวั ชว้ี ดั ภายใตย้ ทุ ธศาสตรช์ าติ ประเด็นการพัฒนาการเรียนรู้ โดยมีเป้าหมายเพ่ือให้คนไทยมีการศึกษาที่มีคุณภาพ สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 1

ตามมาตรฐานสากลเพิ่มขึ้น มีทักษะท่ีจำ�เป็นของโลกในศตวรรษท่ี 21 สามารถ ในการแก้ปญั หา ปรบั ตวั สื่อสาร และท�ำ งานรว่ มกับผูอ้ ื่นได้อย่างมปี ระสิทธผิ ล และมี นิสยั ใฝเ่ รียนร้อู ย่างต่อเน่อื งตลอดชีวิต นอกจากนี้ แผนแมบ่ ทภายใตย้ ทุ ธศาสตรช์ าติ ยงั ก�ำ หนดใหด้ ชั นกี ารพฒั นามนษุ ย์ (HDI) เปน็ ตวั ชว้ี ดั เพอื่ ใหค้ นไทยทกุ ชว่ งวยั มคี ณุ ภาพเพมิ่ ขน้ึ ไดร้ บั การพฒั นาอยา่ งสมดลุ ทง้ั ดา้ นรา่ งกาย สตปิ ญั ญาและคณุ ธรรม จรยิ ธรรม เปน็ ผทู้ ม่ี คี วามรู้ และมที กั ษะในศตวรรษที่ 21 รกั การเรยี นรู้ อยา่ งตอ่ เนอ่ื งตลอดชวี ติ ตามเปา้ หมายและตวั ชว้ี ดั ของแผนแมบ่ ทภายใตย้ ทุ ธศาสตรช์ าติ ประเดน็ การพฒั นาศกั ยภาพคนตลอดชว่ งชวี ติ และก�ำ หนดใหค้ ะแนนความสามารถในการ แขง่ ขนั การพฒั นาทนุ มนษุ ยด์ า้ นทกั ษะ (Skill) ของ สภาเศรษฐกจิ โลก World Economic Forum (WEF) เปน็ ตวั ชว้ี ดั ในแผนยอ่ ยการพฒั นาชว่ งวยั เรยี น/วยั รนุ่ โดยมจี ดุ มงุ่ หมายส�ำ คญั เพื่อมุ่งเน้นการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ และยกระดับความ สามารถในการแข่งขนั ของประเทศซ่งึ เป็นไปตามเปา้ หมายของการพฒั นาประเทศตาม ยทุ ธศาสตรช์ าติ เพอ่ื เสรมิ สรา้ งความสามารถของประเทศไทยใหม้ คี วามมนั่ คง มงั่ คงั่ ยง่ั ยนื เป็นประเทศพฒั นาแล้ว รวมทงั้ มขี ีดความสามารถในการแข่งขนั ที่เพมิ่ ขนึ้ ในเวทีสากล ส�ำ นกั งานเลขาธกิ ารสภาการศกึ ษา ตระหนกั ถงึ ความส�ำ คญั ของการพฒั นาศกั ยภาพ ของคนไทยจงึ ไดศ้ กึ ษาขอ้ มลู ทเี่ กยี่ วขอ้ ง และด�ำ เนนิ การศกึ ษาเปรยี บเทยี บสมรรถนะการ แขง่ ขนั ของประเทศไทยกบั นานาชาติ เพอ่ื สะทอ้ นศกั ยภาพของประเทศไทยในเวทสี ากล มาต้ังแต่ ปี 2540 โดยเน้นการวิเคราะหส์ มรรถนะด้านการศึกษาของไทย และใชป้ จั จยั (Factors) ทปี่ รากฏอยใู่ นรายงาน IMD World Competitiveness Yearbook (WCY) 2020 ของ International Institute for Management Development (IMD) เปน็ กรอบหลกั ในการวิเคราะห์ เนื่องจากมีการดำ�เนินการจัดอันดับความสามารถในการแข่งขัน ระดับนานาชาติทุกปี รวมทั้งวิเคราะตัวช้ีวัดตามแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ ที่เก่ียวข้องกับการจัดการศึกษา ได้แก่ HDI GTCI และWEF เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐาน ในการก�ำ หนดนโยบายและวางแผนการพฒั นาการศกึ ษาไทยใหม้ คี ณุ ภาพและมาตรฐาน ในระดบั สากลต่อไป 2 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

1.2 ขอบเขตการศึกษา รายงานสมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 เป็นการวิจัยเอกสาร โดยการวิเคราะห์เปรียบเทียบสมรรถนะความสามารถในการแข่งขันของประเทศไทย ในปี 2563 กบั ประเทศตา่ งๆ ทว่ั โลก และวเิ คราะหก์ ารเปลย่ี นแปลงตามระยะเวลา (Time Series) ตงั้ แตป่ ี 2559 – 2563 ซงึ่ ใชต้ วั ชว้ี ดั ทน่ี �ำ เสนอในรายงาน IMD World Competitiveness Yearbook (WCY) 2020 ของสถาบนั IMD เป็นกรอบหลักในการวเิ คราะห์ สงั เคราะห์ ทงั้ นไ้ี ดจ้ �ำ แนกตวั ชว้ี ดั ดา้ นการศกึ ษาของ IMD ตามกรอบการก�ำ หนดวตั ถปุ ระสงคโ์ ดยรวม ของการปฏริ ปู การศกึ ษาตามแผนการปฏริ ปู ประเทศดา้ นการศกึ ษา รวมทงั้ ไดน้ �ำ ผลการ จดั อนั ดับโดย World Economic Forum (WEF) ผลการจดั อนั ดบั ศกั ยภาพการแขง่ ขัน ดา้ นทรพั ยากรบุคคล (GTCI) และผลการจัดอันดับดัชนกี ารพัฒนามนษุ ย์ (HDI) รวมทง้ั ใช้ข้อมูลอ่ืนๆท่ีเกี่ยวข้องในการวิเคราะห์ สังเคราะห์ แล้วนำ�เสนอการเปรียบเทียบ กับประเทศทอ่ี ยใู่ นภมู ิภาคทีใ่ กลเ้ คียงกนั 1.3 การน�ำ เสนอขอ้ มลู เน้ือหาในรายงานนี้ แบ่งเป็น 4 บท ได้แก่ บทท่ี 1 บทนำ� เป็นการนำ�เสนอ ที่มาความสำ�คัญ ขอบเขตของการศึกษา และข้อมูลเบ้ืองต้นในการจัดอันดับ ความสามารถในการแข่งขนั ระดับนานาชาติ (IMD) รวมท้งั การน�ำ เสนอขอ้ มูล บทท่ี 2 ความสามารถในการแขง่ ขนั ของประเทศไทยในระดบั นานาชาติ เปน็ การน�ำ เสนอขอ้ มลู ขีดความสามารถในการแข่งขนั ของประเทศไทยโดยรวมของผลการจัดอนั ดับโดย IMD ท้ังปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อความสามารถในการแข่งขันโดยเปรียบเทียบองค์ประกอบ 4 ปัจจัยหลัก และแสดงจุดเด่น จุดด้อยในการจัดอันดับความสามารถในการแข่งขัน ของปัจจัยย่อยในแต่ละองค์ประกอบของปัจจัยหลักท้ัง 4 กลุ่ม รวมท้ังความสามารถ ด้านศักยภาพการแข่งขนั ดา้ นทรพั ยากรบคุ คล (GTCI) ของประเทศไทยในระดบั สากล ดัชนีการพัฒนามนุษย์ (HDI) และผลการจัดอันดับความสามารถในการแข่งขัน ของประเทศไทยในเวทีเศรษฐกิจโลก (WEF) ซ่ึงเป็นตัวชี้วัดที่เก่ียวข้องกับการศึกษา สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 3

และได้ถูกกำ�หนดให้เป็นตัวชี้วัดตามแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติท่ีเก่ียวข้อง กบั การศกึ ษา บทท่ี 3 ความสามารถในการแขง่ ขนั ทัง้ ดา้ นการศึกษา เปน็ การน�ำ เสนอ รายละเอยี ดของปจั จยั ยอ่ ยกลมุ่ โครงสรา้ งพนื้ ฐานทงั้ ดา้ นการศกึ ษา ซงึ่ ไดจ้ �ำ แนกตวั ชวี้ ดั ด้านการศึกษาของ IMD ตามกรอบการกำ�หนดวัตถุประสงค์โดยรวมของการปฏิรูป การศกึ ษาตามแผนการปฏริ ปู ประเทศดา้ นการศกึ ษา สว่ นบทที่ 4 เปน็ บทสรปุ อภปิ ราย และข้อเสนอแนะ วิธีการนำ�เสนอใช้แผนภาพและตารางสถิติ ในภาพรวมจะนำ�เสนอเปรียบเทียบ ประเทศไทยกับประเทศท่ีเข้าร่วมการจัดอันดับ ในปี 2563 จำ�นวน 63 ประเทศ เพ่ือใหเ้ หน็ ขดี ความสามารถในการแขง่ ขนั ของประเทศต่างๆ ทง้ั หมด สว่ นแผนภาพอน่ื จะคัดสรรประเทศเพยี ง 14 ประเทศ (รวมประเทศไทย) จากภมู ภิ าคเอเชียแปซิฟกิ เพอื่ เปรยี บเทยี บกบั ประเทศไทย ไดแ้ ก่ ออสเตรเลยี นวิ ซแี ลนด์ ญปี่ นุ่ เกาหลี จนี ฮอ่ งกง ไตห้ วนั สงิ คโปร์ มาเลเซยี ฟิลปิ ปนิ ส์ อินโดนเี ซีย อินเดยี และมองโกเลีย 4 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

บทที่ 2 ความสามารถในการแขง่ ขันของประเทศไทย ในระดับนานาชาติ ปี 2563 ในบทน้ีจะเป็นการน�ำเสนอภาพรวมของผลการจัดอันดับความสามารถ ในการแขง่ ขนั ของประเทศไทยเปรยี บเทยี บกบั นานาชาติ จากสถาบนั International Institute for Management Development (IMD) โดยพจิ ารณาจาก 4 ปจั จยั หลกั ประกอบด้วย สมรรถนะทางเศรษฐกิจ ประสิทธิภาพภาครัฐ ประสิทธิภาพ ของภาคธรุ กจิ และโครงสรา้ งพน้ื ฐาน ซงึ่ ในแตล่ ะปจั จยั หลกั ประกอบดว้ ย 5 ปจั จยั ยอ่ ย ซึ่งมีปัจจัยย่อยด้านการศึกษา เป็น 1 ใน 5 ของปัจจัยหลักด้านโครงสร้าง พื้นฐาน นอกจากนี้ยังน�ำเสนอผลการจัดอันดับความสามารถในการแข่งขัน ดา้ นทกั ษะของประเทศไทยในกลมุ่ อาเซยี นโดย World Economic Forum: (WEF) และผลการจัดอันดับศักยภาพการแข่งขันด้านทรัพยากรบุคคล (GTCI) รวมท้ัง ผลการจัดอันดับดัชนีการพัฒนามนุษย์ (HDI) ซึ่งตัวชี้วัดดังกล่าวเป็นตัวชี้วัด ที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาและได้ถูกก�ำหนดให้เป็นตัวชี้วัดตามแผนแม่บทภายใต้ ยุทธศาสตร์ชาตทิ ่เี ก่ียวขอ้ งกบั การศึกษา มีรายละเอยี ดดงั น้ี 2.1 ผลการจดั อันดบั โดย International Institute for Management Development (IMD) 2.1.1 ความสามารถในการแข่งขันของประเทศไทยในภาพรวม IMD ได้จัดอันดับความสามารถในการแข่งขันของประเทศต่างๆ ประจ�ำปี 2563 รวม 63 ประเทศโดยพิจารณาอันดบั ตวั ช้ีวดั ท่สี �ำคัญ 4 ปัจจยั หลกั (Competitiveness Factors) ประกอบด้วย 1) สมรรถนะทางเศรษฐกิจ (Economic Performance) 2) ประสทิ ธภิ าพภาครฐั (Government Efficiency) 3) ประสทิ ธภิ าพภาคธรุ กจิ (Business Efficiency) 4) โครงสรา้ งพนื้ ฐาน (Infrastructure) สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 5

ในแต่ละปัจจัยหลักประกอบไปด้วย 5 ปัจจัยย่อย (Sub-factors) รวมปจั จยั ยอ่ ย ทง้ั สน้ิ 20 กลมุ่ และในแตล่ ะปจั จยั ยอ่ ยมจี �ำนวนตวั ชว้ี ดั (Criteria) ในแตล่ ะปไี มเ่ ทา่ กนั โดยในปี 2563 มีตัวช้ีวัดรวมท้ังส้ิน 337 ตัวช้ีวัด (ตารางที่ 1) ท้ังนี้ปัจจัย ด้านการศึกษาเป็นปัจจัยย่อยอยู่ในปัจจัยหลักโครงสร้างพื้นฐานและมีตัวชี้วัด 20 ตัวชว้ี ัด ตาราง 1 ปจั จยั หลกั และปจั จยั ยอ่ ยในการจดั อนั ดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั ปี 2563 ปัจจัยหลกั ที่ 1 ปัจจัยหลกั ที่ 2 ปัจจัยหลกั ที่ 3 ปจั จยั หลักที่ 4 สมรรถนะทางเศรษฐกิจ ประสิทธภิ าพภาครฐั ประสทิ ธภิ าพ โครงสร้างพ้ืนฐาน (81 ตัวชว้ี ัด) (71 ตวั ช้ีวัด) ภาคธุรกจิ (108 ตวั ชี้วัด) (72 ตัวช้ีวดั ) เศรษฐกิจภายในประเทศ รายรับรายจ่ายของรฐั ความสามารถ โครงสรา้ งและ (25 ตวั ชว้ี ดั ) (12 ตวั ชว้ี ดั ) ในการผลติ สาธารณปู โภคขน้ั พ้นื ฐาน (10 ตวั ชว้ี ดั ) (20 ตัวชี้วดั ) ปัจ ัจย ่ยอย (Sub – Factors) การค้าระหว่างประเทศ นโยบายคลงั ตลาดแรงงาน โครงสร้างพนื้ ฐาน (25 ตัวชว้ี ดั ) (12 ตัวชี้วดั ) (24 ตัวชว้ี ดั ) ด้านเทคโนโลยี (18 ตัวช้วี ดั ) การลงทนุ ระหวา่ งประเทศ กรอบสถาบนั การเงิน โครงสร้างพนื้ ฐาน (15 ตวั ชี้วดั ) (16 ตัวช้วี ัด) (19 ตัวชวี้ ดั ) ด้านวิทยาศาสตร์ (22 ตัวช้ีวดั ) การจ้างงาน กฎระเบยี บ การบรหิ ารจดั การ สุขภาพและส่ิงแวดล้อม (10 ตัวชว้ี ดั ) ในการทำ�ธุรกิจ (14 ตัวชีว้ ัด) (28 ตวั ชว้ี ดั ) (19 ตัวชี้วดั ) ระดบั ราคา/คา่ ครองชพี กรอบนโยบาย ทศั นคติและคา่ นิยม การศึกษา (6 ตวั ชีว้ ัด) ทางสังคม (7 ตวั ช้วี ัด) (20 ตวั ชีว้ ัด) (15 ตวั ชว้ี ัด) 6 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

การจดั อนั ดบั ของ IMD ตัวชวี้ ดั ท่ี IMD น�ำมาจัดอนั ดับปี 2563 (IMD 2020) มีทง้ั สิ้น 337 ตวั ชว้ี ัด (20 ปัจจัยย่อย) แต่ในการจัดอันดับภาพรวม (Overall) ใช้เพียง 255 ตัวช้ีวัด โดยแหลง่ ขอ้ มลู ท่ี IMD น�ำมาจดั อนั ดับมาจาก 2 ทาง คอื 1) ข้อมูลสถิติ/ข้อมูลทุติยภูมิ (Hard data /Secondary data) จ�ำนวน 163 ตัวช้ีวัด เป็นการรวบรวมจากองค์การระหว่างประเทศ ระดับชาติ และภูมิภาค ทงั้ 63 ประเทศ เช่น OECD World Bank UN WTO UNESCO/UIS IMF เปน็ ตน้ 2) ข้อมูลจากการส�ำรวจ (Survey data) จ�ำนวน 92 ตัวช้ีวัด ได้จากการส�ำรวจความคิดเห็นของผู้บริหารระดับกลางและระดับสูง ท้ัง 63 ประเทศ โดยเป็นการสอบถามข้อมูลที่สะท้อนถึงการรับรู้ความสามารถ ในการแขง่ ขนั ทง้ั ในปจั จบุ นั และอนาคตของผบู้ รหิ ารธรุ กจิ ซงึ่ ท�ำงานอยใู่ นสถานการณ์ ทางธุรกจิ ระดับนานาชาติ ประกอบด้วยตวั ช้วี ัด 92 ตวั ชีว้ ัด โดยข้อมลู ท่ไี ด้จะอยู่ ในรูปของคะแนนความพึงพอใจท่มี ีค่าระหวา่ ง 1-10 อยา่ งไรกต็ าม ตวั ชว้ี ดั ทเี่ ปน็ ขอ้ มลู ภมู หิ ลงั อกี 82 ตวั ชวี้ ดั ไมไ่ ดน้ �ำมาคดิ ค�ำนวณ ในการจัดอนั ดบั ภาพรวม ทง้ั น้ี ขัน้ ตอนในการจดั อนั ดบั แสดงในแผนภาพท่ี 1 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 7

แผนภาพ 1 วธิ กี ารจดั อันดบั ความสามารถในการแข่งขนั ของ IMD ปี 2563 ข้อมลู สถติ ิ ข้อมลู จากการสำ�รวจ 163 ตัวช้ีวัด 92 ตัวช้วี ดั ค�ำ นวณหาค่า STD จาก 255 ตวั ช้วี ัด อันดับตวั ชวี้ ัด อนั ดับปัจจยั หลกั อันดบั ภาพรวม เรยี งอนั ดบั 63 ประเทศในแตล่ ะตวั ชว้ี ดั สมรรถนะทางเศรษฐกจิ ประสิทธภิ าพภาครัฐ ประสทิ ธภิ าพภาคธรุ กจิ โครงสรา้ งพ้ืนฐาน ผลการจดั อนั ดบั ในภาพรวมของ IMD ในปี 2563 IMD ได้จัดอันดับความสามารถในการแข่งขันของเขต เศรษฐกิจท่ัวโลก จ�ำนวน 63 ประเทศ โดยใช้ตัวช้ีวัดในการจัดอันดับความ สามารถในการแข่งขัน รวมทั้งส้ิน 337 ตัวช้ีวัด ซึ่งรวมตัวชี้วัดท้ังประเภท Hard Data Survey Data และ Background Information ใน 4 กลมุ่ ปจั จยั หลกั ประกอบด้วย 1) สมรรถนะทางเศรษฐกิจ (Economic Performance) เปน็ การประเมนิ เศรษฐกจิ มหภาคของประเทศ ประกอบดว้ ยดชั นยี อ่ ย 81 ตวั ชว้ี ดั 2) ประสทิ ธิภาพของภาครัฐ (Government Efficiency) เป็นการประเมนิ ขอ้ มูล ด้านนโยบายของรัฐที่เอื้อต่อการแข่งขัน ประกอบด้วย ดัชนีย่อย 74 ตัวชี้วัด 8 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

3) ประสิทธภิ าพของภาคธุรกิจ (Business Efficiency) เป็นการประเมินข้อมูล สภาพแวดลอ้ มระดบั ชาตทิ ส่ี ง่ เสรมิ สถานประกอบการใหส้ ามารถด�ำเนนิ งานทเี่ ปน็ นวัตกรรม มีผลก�ำไรและมคี วามรบั ผดิ ชอบตอ่ สงั คม ประกอบดว้ ย ดัชนยี ่อย 74 ตวั ชวี้ ดั และ 4) โครงสรา้ งพนื้ ฐาน (Infrastructure) เปน็ การประเมนิ ขอ้ มลู โครงสรา้ ง พน้ื ฐานดา้ นวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี สขุ ภาพและสง่ิ แวดลอ้ ม รวมทง้ั ดา้ นการศกึ ษา ประกอบด้วยตัวชี้วัดย่อย 108 ตัวช้ีวัด ด้วยน้ําหนักคะแนนร้อยละ 25 เท่ากัน ท้งั 4 กลุ่มปัจจยั หลกั ถึงแมว้ ่าจะมจี �ำนวนตวั ชว้ี ดั ยอ่ ยของแตล่ ะกลุ่มแตกต่างกัน ในภาพรวมผลการจัดอันดบั ในปี 2563 พบวา่ ประเทศไทยมอี ันดับลดลง 4 อนั ดบั อยู่ในอันดบั 29 (จากอนั ดับท่ี 25 ในปี 2562) มผี ลคะแนนลดลงเป็น 76.234 คะแนน จาก 77.233 ในปี 2562 ซงึ่ ประเทศสว่ นใหญม่ คี ะแนนลดลงทง้ั นี้ ประเทศไทยยังคงเปน็ อนั ดบั 3 ในอาเซียน รอง สิงคโปร์ และมาเลเซยี ขณะท่ี สงิ คโปรย์ งั ครองอนั ดบั 1 ของโลก มาเลเซยี มีอนั ดบั ลดลง 5 อันดบั อยทู่ ี่อนั ดบั 27 (จากอันดับ 22 ในปี 2562) อินโดนีเซยี อันดับลดลง 8 อันดับ อย่ทู อ่ี ันดบั 40 (จากอนั ดบั 32 ในปี 2562) และฟลิ ปิ ปนิ สม์ อี นั ดบั ดขี นึ้ 1 อนั ดบั มาอยทู่ อ่ี นั ดบั 45 (จากอันดับ 46 ในปี 2562) ส�ำหรับผลการจัดอันดับในภาพรวม 3 อันดับแรก ในปี 2563 พบว่า สิงคโปร์ ยังคงครองอันดับ 1 เดนมาร์กอยู่ในอันดับ 2 ซงึ่ มอี นั ดบั ดขี นึ้ 6 อนั ดบั (จากอนั ดบั 8 ในปี 2562) และสวติ เซอรแ์ ลนดอ์ ยใู่ นอนั ดบั 3 ซึง่ มีอันดับดขี ้นึ 1 อนั ดับ (จากอนั ดับ 4 ในปี 2562) อย่างไรก็ตาม ผลการจัดอันดับในภาพรวม พบว่า ประเทศส่วนใหญ่มี สมรรถนะลดลง จ�ำนวน 31 ประเทศ ประเทศท่ีมีสมรรถนะดีขึ้น จ�ำนวน 22 ประเทศ และมปี ระเทศทสี่ มรรถนะไมเ่ ปลยี่ นแปลงยงั คงรกั ษาสมรรถนะเหมอื นเดมิ จ�ำนวน 10 ประเทศ ท้งั นีป้ ระเทศส่วนใหญ่มีคะแนนลดลง (แผนภาพ 2) สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 9

7 แแผผนนภภาพาพ2 2คควาวมาสมามสาารถมในากราถรใแนขง่กขาันรในแภขาพง่ ขรวนั มขในองภนาานพาปรรวะมเทขศอปงี 2น5า6น3 าประเทศ ปี 2563 ทท ม่ี ามี่ :าIM:( ตDวั เWลตIขoMใrวันldDเวลงCเขoWลm็บใoแนpสreวดltงdงitอเivลนั Ceดบ็ noบั eแmsปสsี 2pดY5eงe6aอt2rbi)นัtoiดovkeบั 2n0ปe2ี0s2s5Y6e2arbook 2020 10 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

เมอ่ื พจิ ารณาประเทศในภมู ภิ าคเอเชยี แปซฟิ กิ 14 ประเทศ พบวา่ ประเทศไทย มคี วามสามารถในการแขง่ ขนั ในภาพรวมอยใู่ นอนั ดบั ท่ี 29 เปน็ อนั ดบั 8 ในภมู ภิ าคน้ี ซงึ่ สงู กว่าประเทศ ญี่ปนุ่ (อนั ดบั 34) อนิ โดนีเซีย (อนั ดบั 40) อินเดยี (อันดบั 43) ฟิลปิ ินส์ (อนั ดับ 45) และมองโกเลีย (อันดับ 61) (แผนภาพ 3) แผนภาพ 3 แนวโน้มสมรรถนะในภาพรวมของประเทศไทย เปรยี บเทยี บกบั ประเทศในภมู ภิ าคเอเชยี แปซฟิ กิ ปี 2559 – 2563 ท่มี า : IMD. World Competitiveness Yearbook 2020 หากเปรยี บเทยี บแนวโนม้ สมรรถนะการแขง่ ขนั ของประเทศไทยกบั ประเทศ อาเซยี น 5 ประเทศทรี่ ว่ มในการจดั อันดบั ของ IMD ช่วงปี 2559 – 2563 พบวา่ ประเทศไทยยังคงมีสมรรถนะในการแข่งขันเป็นอันดับ 3 ในอาเซียน รองจาก สงิ คโปร์ และมาเลเซยี อยา่ งไรกต็ าม ประเทศไทยมแี นวโนม้ สมรรถนะทลี่ ดลงในชว่ ง 5 ปที ผ่ี า่ นมา กลา่ วคือ จากอันดับความสามารถในการแข่งขนั ท่ี 28 เม่ือปี 2558 เป็นอันดับ 29 ในปี 2563 โดยมีอันดับลดลง 1 อันดับ และมีอันดับลดลงจาก ปีก่อนถึง 4 อันดับ (อันดับ 25 ในปี 2562) ทั้งนี้ ประเทศอาเซียนส่วนใหญ่มี อนั ดบั ลดลงจากปี 2562 ยกเวน้ ประเทศฟลิ ปิ ินสเ์ พียงประเทศเดียวทม่ี ีอนั ดบั ดขี ึน้ 1 อันดบั (แผนภาพ 4) สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 11

หากเปรียบเทียบแนวโน้มสมรรถนะการแข่งขันของประเทศไทยกับประเทศอาเซียน 5 ประเทศท่ีร่วม ในการจัดอันดับของ IMD ช่วงปี 2559 – 2563 พบว่า ประเทศไทยยังคงมีสมรรถนะในการแข่งขันเป็นอันดับ 3 ในอาเซียน รองจาก สิงคโปร์ และมาเลเซีย อย่างไรก็ตาม ประเทศไทยมีแนวโน้มสมรรถนะที่ลดลงในช่วง แ5 ผปีทนี่ผภ่านามพา ก4ล ่าวแคนือ วจาโกนอ้มันดสับมครวารมถสนามะาใรนถใภนกาาพรแรขว่งขมันขท่ีอ2ง8ปเมรื่อะปเี ท25ศ58ไทเปย็นอเันปดรับีย2บ9เทในียปบี 2ก56ับ3 โดยมี อส่วันนดใับหลญดม่ ลอี งนั ด1บั อลันดปดลับรงจะแาเกลทปะีศม2ีอ5อัน6า5ดเับยซลกยีดเวลนน้ งปจปราะกีเทป2ศีก5ฟ่อ5ลินิป9ถนิึงส–4์เพ2อยี ัน5งปด6ับร3ะเ(ทอันศเดดับยี ว2ท5ม่ี ีอในันปดับี 2ด5ีข6ึน้ 2)1 ท้ังน้ี ประเทศอาเซียน อันดับ (แผนภาพ 4) แผนภาพ 4 แนวโน้มสมรรถนะในภาพรวมของประเทศไทย เปรียบเทยี บกบั ประเทศอาเซยี น ปี 2559 – 2563 4 33 1 1 สงิ คโ์ ปร์ 19 24 22 22 2279มไทาเยลเซยี 28 27 30 25 4405 อฟินิ ลโิปดิ นนสีเซ์ ยี 41 43 32 428 42 50 46 ปี 2559 (61) ปี 2560 (63) ปี 2561 (63) ปี 2562 (63) ปี 2563 (63) สงิ คโปร์ มาเลเซยี ไทย ฟิ ลปิ ินส์ อินโดนเี ซีย ทมี่ า : IMD. World Competitiveness Yearbook 2020 ทม่ี า : IMD. World Competitiveness Yearbook 2020 2.1.2 ความสามารถในการแข่งขนั ของประเทศไทย จ�ำแนกตามปัจจยั หลัก และปัจจยั ยอ่ ย ความสามารถในการแข่งขันของประเทศไทย จ�ำแนกตามกลุ่ม ปัจจัยหลกั 4 ด้าน พบวา่ ปัจจยั ด้านโครงสร้างพน้ื ฐานมอี นั ดบั ดขี ึน้ 1 อนั ดบั อยใู่ นอนั ดบั ท่ี 44 ในสว่ นของปจั จยั หลกั ดา้ นสมรรถนะทางเศรษฐกจิ และปจั จยั หลกั ดา้ นประสทิ ธภิ าพของภาครฐั มอี นั ดบั ลดลง โดยปจั จยั หลกั ดา้ นสมรรถนะทาง เศรษฐกจิ ยงั คงเปน็ ปจั จยั หลกั ทป่ี ระเทศไทยมอี นั ดบั ดที สี่ ดุ คอื อยใู่ นอนั ดบั ที่ 14 ในส่วนของปัจจัยหลักด้านประสทิ ธภิ าพของภาครฐั อยู่ในอนั ดบั ที่ 23 อย่างไร ก็ตาม ปัจจัยหลักด้านประสิทธิภาพของภาคธุรกจิ มีอนั ดบั ดีขน้ึ 4 อันดบั อยูใ่ น อันดับ 23 (แผนภาพ 5) 12 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

แผนภาพ 5 สมรรถนะของปัจจยั หลกั ของประเทศไทย ปี 2563 ปัจจัยหลักที่ 1 สมรรถนะทางเศรษฐกิจ (8) 14 ปจั จัยหลกั ท่ี 4 44 23 ปัจจยั หลกั ที่ 2 โครงสรา้ งพ้ืนฐาน (45) ประสทิ ธิภาพภาครัฐ (20) 23 ปัจจยั หลักที่ 3 ประสิทธิภาพภาคธุรกิจ (70) ทม่ี า : IMD. World Competitiveness Yearbook 2020 ตวั เลขในวงเลบ็ แสดงอันดับ ปี 2562 เมื่อพิจารณาความสามารถในการแข่งขันของประเทศไทยในรอบ 5 ปี (ปี 2559 – 2563) จ�ำ แนกตามปัจจยั หลัก 4 กลุ่ม พบว่า ประเทศไทยมแี นวโนม้ สมรรถนะในแตล่ ะปจั จยั หลกั ลดลง โดยมปี จั จยั หลกั ดา้ นประสทิ ธภิ าพภาคธรุ กจิ มีอนั ดบั ดีขนึ้ 4 อันดบั ซึง่ เปน็ อนั ดับทดี่ ีท่สี ุดในรอบ 5 ปีท่ีผา่ นมา ดา้ นโครงสร้าง พ้ืนฐานมีอันดับดีขึ้น 1 อันดับ สำ�หรับปัจจัยหลักด้านสมรรถนะทางเศรษฐกิจ ซ่ึงเป็นปัจจัยหลักท่ีมีอันดับดีท่ีสุดมีอันดับลดลง 6 อันดับ ซ่ึงเป็นอันดับท่ีตํ่าสุด ในรอบ 5 ปที ่ผี า่ นมา ขณะท่ดี า้ นประสิทธิภาพของภาครัฐ มอี นั ดับลดลง 3 อนั ดับ (ตาราง 2 และแผนภาพ 6) สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020) 13

ตาราง 2 อนั ดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั ของประเทศไทย ปี 2559–2563 จ�ำ แนกตามปัจจยั หลกั ปัจจยั หลกั ปี (612ป5ร5ะ9เทศ) (632ป5ร6ะ0เทศ) (632ป5ร6ะ1เทศ) (632ป5ร6ะ2เทศ) (632ป5ร6ะ3เทศ) อนั ดบั ท่ีของภาพรวม ปสมัจรจรัยถหนละกั ททาี่ ง1เศรษฐกิจ 28 27 30 25 29 13 10 10 8 14 ปปัจระจสัยิทหธลภิักาทพ่ี 2ภาครฐั 23 20 22 20 23 ปปรจั ะจสัยทิหธลิภักาทพี่ 3ภาคธุรกิจ 25 25 25 27 23 ปโคัจรจงยัสหรา้ลงักพทื้นี่ 4ฐาน 49 49 48 45 44 ทม่ี า : IMD. World Competitiveness Yearbook 2016 – 2020 แผนภาพ 6 สมรรถนะของปจั จัยหลกั ของประเทศไทย ปี 2559 – 2563 ทีม่ า : IMD. World Competitiveness Yearbook 2016 – 2020 14 สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020)

เมื่อเปรียบเทียบความสามารถในการแข่งขันของประเทศไทยกับกลุ่ม ประเทศเอเซียแปซิฟกิ ในแต่ละปัจจัยหลักและปัจจยั ยอ่ ย ปรากฏผล ดงั น้ี 1) สมรรถนะทางเศรษฐกิจ (Economic Performance) หรือปัจจัย ดา้ นศกั ยภาพทางเศรษฐกจิ หมายถงึ ปจั จยั ดา้ นผลการด�ำเนนิ งานทางดา้ นเศรษฐกจิ ซงึ่ เปน็ การประเมนิ ในเชงิ เศรษฐศาสตรม์ หภาคของเศรษฐกจิ ภายในประเทศ ประกอบดว้ ย 5 ปจั จัยย่อย ไดแ้ ก่ เศรษฐกจิ ภายในประเทศ การค้าระหว่างประเทศ การลงทุน ระหว่างประเทศ การจ้างงาน และระดับราคาและค่าครองชีพ ในปี 2563 ประเทศไทยอยใู่ นล�ำดบั ที่ 14 มอี ันดับลดลง 6 อนั ดบั โดยมอี นั ดับดกี วา่ หลาย ประเทศในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก ยกเว้น ญ่ีปุ่น มาเลเซีย จีน และสิงคโปร์ ท่ีมี อนั ดับดีกวา่ ไทย (แผนภาพ 7) แผนภาพ 7 สมรรถนะด้านสมรรถนะทางเศรษฐกิจ ปี 2563 เปรียบเทียบระดับนานาชาติ ท่ีมา : IMD. World Competitiveness Yearbook 2020 ตัวเลขในวงเล็บแสดงอันดบั ปี 2562 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 15

เมื่อพิจารณาปัจจัยย่อยด้านสมรรถนะทางเศรษฐกิจใน 5 ปัจจัยย่อย คือ 1) เศรษฐกจิ ในประเทศ (Domestic Economy) 2) การค้าระหว่างประเทศ (International Trade) 3) การลงทนุ ระหวา่ งประเทศ (International Investment) 4) การจ้างงาน (Employment) และ 5) ระดับราคา/ค่าครองชพี (Price) พบว่า ประเทศไทยมีปัจจยั ย่อยดขี น้ึ 2 ปัจจยั ได้แก่ การคา้ ระหวา่ งประเทศท่ีขึ้นมา เปน็ อันดับท่ี 5 จากอันดบั ท่ี 6 ในปี 2562 และระดับราคา/ค่าครองชีพทข่ี ึน้ มา เป็นอนั ดบั ที่ 28 จากอนั ดบั ที่ 29 ในปี 2562 ในขณะที่เศรษฐกิจภายในประเทศ มีอันดับลดลงเป็นอันดับท่ี 38 จากอันดับท่ี 30 ในปี 2562 การลงทุนระหว่าง ประเทศมอี นั ดบั ลดลงเปน็ อนั ดบั ที่ 29 จากอนั ดบั ท่ี 21 ในปี 2562 และการจา้ งงาน กม็ อี ันดับลดลงเปน็ อนั ดับท่ี 10 จากอันดบั ท่ี 3 ในปี 2562 อย่างไรก็ตามจุดเด่นของประเทศไทยในด้านน้ียังคงเป็นด้านท่ีเกี่ยว กับการจ้างงาน และการค้าระหว่างประเทศ ส่วนประเด็นท่ียังต้องพัฒนา ตอ่ ไปคอื เศรษฐกจิ ภายในประเทศ การลงทุนระหว่างประเทศ และดา้ นราคาและ ค่าครองชีพ (แผนภาพ 8) แผนภาพ 8 สมรรถนะด้านสมรรถนะทางเศรษฐกิจของประเทศไทย ปี 2563 เปรยี บเทียบ 5 กลมุ่ ปัจจัยยอ่ ย เศรษฐกจิ ภายใน ประเทศ (30) ระดับราคา/ 28 38 5 การค้าระหวา่ งประเทศ (6) คา่ ครองชพี (29) การจา้ งงาน (3) 10 29 การลงทุน ระหวา่ งประเทศ (21) ทมี่ า : IMD. World Competitiveness Yearbook 2020 ตวั เลขในวงเลบ็ แสดงอนั ดับ ปี 2562 16 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทสี ากล ปี 2563 (IMD 2020)

ตาราง 3 ความสามารถในการแขง่ ขันดา้ นสมรรถนะทางเศรษฐกจิ ของประเทศไทย ปี 2559 - 2563 จ�ำ แนกตามปัจจยั ย่อย ปัจจัยยอ่ ย อันดบั เปลย่ี กนาแรปลง (61ปีป2ร5ะ5เ9ทศ) (63ปีป2ร5ะ6เ0ทศ) (63ปีป2ร5ะ6เ1ทศ) (63ปีป2ร5ะ6เ2ทศ) (63ปีป2ร5ะ6เ3ทศ) (256อ2นั –ด2บั 563) ดป้าัจนจสัยมหรลรกั ถทนี่ ะ1ทางเศรษฐกิจ 13 10 10 8 14 -6 1.1 เศรษฐกิจภายในประเทศ 37 33 34 30 38 -7 +1 1.2 การคา้ ระหวา่ งประเทศ 6 3 6 6 5 -8 -7 1.3 การลงทุนระหว่างประเทศ 28 37 37 21 29 +1 1.4 การจ้างงาน 3 3 4 3 10 1.5 ระดับราคา/ค่าครองชีพ 45 28 23 29 28 ท่ีมา : IMD World Competitiveness Yearbook 2016 – 2020 ประเทศไทยไดอ้ นั ดบั ดา้ นสมรรถนะทางเศรษฐกจิ ดตี ลอด 4 ปที ผี่ า่ นมา แตม่ อี ันดับลดลงมากเม่อื เปรียบเทียบจากปี 2561 โดยในปี 2563 อยู่ในอันดบั 14 ลดลงถึง 6 อันดับ (ตารางท่ี 3) ส�ำหรบั ปจั จยั ยอ่ ยทเี่ ปน็ ปจั จยั เกอ้ื หนนุ หรอื เปน็ จดุ แขง็ ยงั คงเปน็ ดา้ นการ จ้างงานโดยมีเกณฑ์ช้ีวัดในเร่ืองอัตราการว่างงานต่ํา (Unemployment rate) (อนั ดับ 2) รวมทั้งปจั จัยย่อยดา้ นการคา้ ระหวา่ งประเทศ ซ่งึ มีเกณฑ์ชวี้ ดั ในเรอื่ ง รายไดจ้ ากการท่องเที่ยว (Tourism Receipts) พบวา่ ประเทศไทยมีรายได้จาก การทอ่ งเทย่ี วสงู อย่ใู นอันดับ 3 อยา่ งไรกต็ าม ในปี 2563 ประเทศไทยมีจุดอ่อน ทเ่ี ปน็ ตวั ฉดุ รงั้ สมรรถนะทางเศรษฐกจิ โดยเฉพาะในปจั จยั ยอ่ ยดา้ นเศรษฐกจิ ภายใน ประเทศ (อนั ดบั 38) โดยมเี กณฑช์ วี้ ดั ในเรอื่ งผลติ ภณั ฑม์ วลรวมภายในประเทศตอ่ หวั ของประชากร (GDP per capita) (อนั ดบั 53) รวมทง้ั ปจั จยั ยอ่ ยดา้ นการจา้ งงาน ซง่ึ ถอื ไดว้ า่ เปน็ จดุ แขง็ ดา้ นสมรรถนะทางเศรษฐกจิ แตพ่ บวา่ มเี กณฑช์ วี้ ดั ในเรอื่ งอตั รา สมรรถนะการศึกษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 17

การเตบิ โตของการจา้ งงานในระยะยาว (Employment – Long-term Growth) 12 (อันดบั 56ป)รซะึ่งเทถศอื ไทไดยไ้วดา่ ้อเันปดน็ ับจดุด้านอส่อมนรรขถอนงะปทราะงเเศทรศษไฐทกิจยดแีตลลอะดเป4น็ ปปีทัจ่ีผจ่ายันมทา่เี ปแน็ต่มตีอัวันฉดดุ ับรลง้ัดลงมากเมื่อ เปรอยี นับเดทบั ยี บสจมารกรปถี 2น5ะ6ท1 าโดงยเศในรปษี 2ฐ5ก6ิจ3 ขออยใู่ งนปอันระดบัเท1ศ4ไลทดยลงถงึ 6 อันดบั (ตารางที่ 3) เใกนณเ รขฑื่อดี ์ชงคอ้ีวัตัดวใรานามกเรส2าื่อารส)งวมาร่าหาาปงยรรงรไับถาดนะปข้จตสัอจา่ากจิทงักยน(ธUายโริภn่ยอทeยบา่อmทพาง่ีเpเยปทขlขo็น่ียอyอวปmงงัจ(รภTeจฐัonัยาทutเคกrเr่ีiasอื้รอmtหัอฐื้eน)ตRุ(นอ่(eอGcหคันeoรวดiือpาับvtเมปse2)ส็นr)พาnจรบมุmวดวามแ่ารทeขถป้ัง็งnปใรยtนะัจังเจกคทEัยงาศfเยรไปf่อทiแ็นcยยขดiดมง่e้า้าีรขnนนานั ยกกcไาาปyดรร)้จรคจาะ้้าาหกกรงกมะงอาาหบารนวทยดโ่า่อถดว้งงยยปึงเทมรี่ยีเะกวเทณสศูงฑอ์ชซยี้วึ่งู่ในมัดี อัน5ดับ ป3 ัอจยจ่าัยงไรยก่อ็ตายม ใไนดป้ีแ2ก56่ 3ฐปารนะเทะศกไทายรมคีจลุดอัง่อนนทโี่เปย็นบตัาวฉยุดกรั้งาสรมครรลถนังะทกางรเศอรบษฐกกาิจรโบดยรเฉิหพาะรในปัจจัยย่อย (พดGา้บDนปดวPเ่้าาศรpมนระeีษเสกrสฐณถcกิทaาจิฑpธบภ์ชitิภาaี้ันวย)ัดาใ(กในอพนปันฎขเดรรหะอับ่ือเมทงง5าอศภ3ัยต)(ารอดรคานัวา้ กมดรนาทบั ัฐธรั้งเ3เปุรตป8ัจกิบ)จ็นจิ โโัยดตกยแยข่อมาลอยเีรกะดงณปก้ากนาฑรรกรช์อะจาว้ี รบ้เาัดจมงกใ้างนินงาาเงรรนนา่ือบนใงโนซผรยรึ่งลหิ ถบะิตือายภาไระัณดยยด้วฑารา้่า์มวัเฐนปวบลส(็นEรจังาmวุดคลมpแมภทlขoา็ง่ีyยมซดmใง่ึ้ีาสนนeกป่วnสารtนมะรรเ–ปผทรLถศรลoนตะักn่ะอเgทหดม-tาวัันินeงขrเอmศงรปษGรฐrะoกชwิจาtแกhตร)่ ปท(อร่ีเันอะปอใดื้อเหทันรับต้ปศะ่ดอไ5รเคทับ6ทะว2ย)ทาศ)เซมท่ีปึ่งส2ไศถราดือะ3มมไ้แสาีขดิทกรม้วีดถธ่่าีสคิใภเเนปมกาวก็นพาราาจหขรมรุดอถแลสองขนีา่อภ่งมมนะขาขาันลคาอเรรดลปงัฐถปลรเใซ(ระงGนะกียoเกอ3ทvบาอศeดรไrินอnท้วแนัโmยยขดดe5่งแนnบัขลปเีtะซันจัจEเียาปจffักย็นโicดยจปปie่อยีนัจีทnยจใc่ผีันยญไyทด่า)ป้แ่ีปี่นเหปีกุ่นมม็น2่ าฐาต5ยาฟัว6ถนซฉลิึง3ะุดง่ึ กปิขรมา้ังปีดปรอีอคครนิันนัวละดสาดังเมับ์ทับนสสอศาดโมนิยมรไีกบาเรทดวรถายถย่านยี ขหอะกอทาแยลงราลู่ในาคงนยโเะลศยังรบษกาฐรยอกขิบจอขกงรอาัฐรง กบารริหมปาอรรงะดเโ้ามกนินเสนลถโียายบบ(ันาแยกผรฎนัฐหบภมาาลายพทด่ีม้า9ีสน่ว)ธนุรผกลิจักแดลันะใหกร้ปอรบะกเทาศรบมีขริหีดคารวดา้ามนสสามังคารมถซใน่ึงกกาารรปแรขะ่งเขมันินปโดรยะสในิทปธีิภ2า5พ6ข3อปงภระาเคทรศัฐไเปท็นย อยู่ในอันดับท่ี 23 มีสมรรถนะลดลง 3 อันดับจากปีท่ีผ่านมา ซ่ึงมีอันดับดีกว่าหลายประเทศ ได้แก่ เกาหลี มาเลเซีย อินแโดผนนีเซภียาจพนี ญ9ป่ี ุ่น ฟสิลมปิ รปรินถสน์ อะินดเด้ายี นแปละรมะอสงโิทกธเลภิ ยี า(พแผขนอภงาภพา9ค) รฐั ปี 2563 แผนภาพ 9 สมเรปรรถยีนะบดเา้ ทนียปบระรสะิทดธิภับานพาขนองาภชาคารตัฐิ ปี 2563 เปรยี บเทยี บระดบั นานาชาติ 100.00 100 92.33 90 84.95 84.82 79.71 80 69.95 70 63.03 61.60 60.52 54.60 52.21 50.39 44.47 42.19 คะแนน 60 50 40 30 20 10 0 ททม่ีม่ี าา:ตI:Mวั เDลIMข. ใWนDoว.งrlเdWล็บCoแoสrmดldงpอeันCtiดtoiบัvemปnีep2s5es6Yt2ietairvbeonoke2s0s20Yearbook 2020 ม ีองค์ประกตอวั บเIลMจขาDใแนนปวกรงเะเปลเม็น็บินปแปัจสรจดะัยงสยอิท่อนั ธยดิภับ5าพกปขลี อุ่ม2ง5ภค6ือา2ค1ร)ัฐฐโาดนยะพกิจาารรคณลังาจ(PากubขlอicบเFขinตaนnโcยeบ)า2ย)ขนอโงยรบัฐบายากลาทรี่เคอล้ือังต่อ(TกaาxรแPoข่lงiขcyัน) 3) กรอบการบริหารด้านสถาบัน (Institutional Framework) 4) กฎระเบียบในการทาธุรกิจ/กฎหมายด้านธุรกิจ (Business Legislation) และ 5) กรอบการบริหารด้านสังคม (Societal Framework) ซึ่งด้านประสิทธิภาพของภาครัฐ นมีอโยันบดาับย1ทก8าี่ไมรค่เปลลงั ่ียสทนมดี่ แรีขปรึ้นถล1งนมะอกาันกาดนรบั ศักจกึ าแษกลาปะไีใท2นย5ป6ในีน2เี้มวขีอท้นึ ันมสี ดาาอับกยลลใู่ ดนปลอี ง2ัน5ด36ับอ3ทันี่(1IดM5ับDกโรด2อย0บป2ก0ัจา)จรบัยยริห่อายรทด่ีมา้ ีอนันสังดคับมดีดขีขึ้นึ้น28 ปัจจัย ได้แก่ อันดบั จากปี 2562 ขนึ้ มาอยู่ในอันดบั ท่ี 40 สาหรับปัจจัยทมี่ ีอันดับลดลงมี 3 ปัจจัย ได้แก่ ฐานะการคลัง ลดลง 3 อนั ดับจากปีที่ผ่าน

IMD ประเมนิ ประสทิ ธภิ าพของภาครฐั โดยพจิ ารณาจากขอบเขตนโยบาย ของรัฐบาลท่ีเอื้อต่อการแข่งขัน มีองค์ประกอบจ�ำแนกเป็นปัจจัยย่อย 5 กลุ่ม คือ 1) ฐานะการคลัง (Public Finance) 2) นโยบายการคลัง (Tax Policy) 3) กรอบการบริหารด้านสถาบัน (Institutional Framework) 4) กฎระเบียบ ในการท�ำธุรกิจ/กฎหมายด้านธุรกิจ (Business Legislation) และ 5) กรอบ การบรหิ ารด้านสงั คม (Societal Framework) ซึง่ ด้านประสิทธิภาพของภาครัฐ มอี นั ดบั ทไี่ มเ่ ปลย่ี นแปลงมากนกั และในปนี มี้ อี นั ดบั ลดลง 3 อนั ดบั โดยปจั จยั ยอ่ ย ทม่ี อี นั ดับดขี ้ึน 2 ปจั จยั ไดแ้ ก่ นโยบายการคลงั ท่ีดขี ้ึน 1 อันดบั จากปี 2562 ข้ึนมาอยใู่ นอันดบั ท่ี 5 กรอบการบรหิ ารด้านสังคม ดีขน้ึ 8 อันดับ จากปี 2562 ขน้ึ มาอยใู่ นอนั ดบั ท่ี 40 ส�ำหรบั ปจั จยั ทมี่ อี นั ดบั ลดลงมี 3 ปจั จยั ไดแ้ ก่ ฐานะการคลงั ลดลง 1 อนั ดับจากปีทีผ่ า่ นมา กรอบการบริหารด้านสถาบนั ลดลง 6 อันดับ และ กฎหมายดา้ นธุรกิจ ลดลง 1 อนั ดบั (แผนภาพ 10 และตาราง 4) แผนภาพ 10 สมรรถนะดา้ นประสทิ ธภิ าพของภาครฐั ของประเทศไทย ปี 2563 เปรียบเทยี บ 5 กลุ่มปัจจัยยอ่ ย รายรับและรายจา่ ยของรัฐ/ฐานะการคลงั (16) กรอบนโยบายทางสังคม/ 17 5 นโยบายการคลงั (6) กรอบการบรหิ าร 40 ด้านสงั คม (48) 33 40 กฎระเบียบในการท�ำธรุ กจิ / กรอบสถาบัน/กรอบการบรหิ าร กฎหมายดา้ นธุรกิจ (32) ดา้ นสถาบัน (34) ท่มี า : IMD. World Competitiveness Yearbook 2020 ตัวเลขในวงเล็บแสดงอันดบั ปี 2562 สมรรถนะการศกึ ษาไทยในเวทีสากล ปี 2563 (IMD 2020) 19