ບດົ ທ ີ 2 ໂຄງສາ້ ງຂອງກຣສິ ຕານ (Crystal Structure)
1. ຄຸນລກັ ສະນະຂອ ງທ າດແຂງ ກດິ ຈ ະກາ 1 1. ທາດແຂງແບ່ ງອອກເປັນຈ ກັ ປະເ ພດ? ຄື ປະເ ພດໃດແ ດ່ ? ຄາຕ ອບກດິ ຈະກາ ທາດແ ຂງສາມ າດຈາແ ນກອອກເປັນ 2 ປະ ຮູບທີ 2.1 ສະແ ດງວດັ ຖ ຸທ ່ ມີ ໂີ ຄງສາ້ ງແບບຜກຶ ແລະ ແບບບ່ ເພດຄ ື ທາດແ ຂງທ່ ເີ ປັນຜກຶ (Crystalline ເປັນຜກຶ . Solid) ແລະ ທາດແຂງທ ່ ເີ ປັນສນັ ນ ຖິ ານ ຫື ບ່ ເ ປັນຜ ກຶ (Amophous Solid).
ກດິ ຈະກາ 2 2. ທາດແຂງທ ່ ເີ ປັນຜກຶ (Crystalline Solid) ມຄີ ແື ນວໃ ດ? ປະກອບມທີ າດ ຫຍງັ ແ ດ່ ? 3. ທາດແ ຂງທ ່ ເີ ປັນສ ນັ ນ ຖິ ານ ຫື ບ່ ເ ປັນຜ ກຶ (Amophous Solid) ມຄີ ແື ນວໃດ? ປະ ກອບມ ທີ າດ ຫຍງັ ແ ດ່ ? ຄາຕ ອບກດິ ຈ ະກາ 1. ທາດແ ຂງເປັນຜ ກຶ ນນັ້ ຈະມຈີ ດຸ ຫອມແຫວທ່ ແີ ນ່ ນອນ, ຄຸນ ລກັ ສະນະທາງກນົ ຂອງຜ ກຶ ຈ ະປ ່ ຽນແ ປງໜອ້ ຍ ໜ່ ງຶ ເມ່ ອື ອຸນຫະພ ູມສ ູງຂ ນຶ້ ແລະ ຫອມແ ຫວໄ ດ້ ເມ່ ອື ອຸນຫ ະພູມເ ຖງິ ຈດຸ ຫອດແ ຫວ. ທາດແ ຂງຊ ະນ ດິ ຊ ະນດິ ຜກຶ ໄ ດແ້ ກ່ ເກອື , ນາ້ ຕານ... ເມ່ ອື ໄດຜ້ ກຶ ໄ ດຮ້ ບັ ແຮງກະທບົ ຈະເຮດັ ໃ ຫເ້ ກດີ ກ ານແ ຕກຫ ກັ ງ່າຍ, ຕາມທ າມ ະ ຊາດທ າດປະເພດນຈີ້ ະເປັນຜ ກຶ ທ່ ມີ ຮີ ູບຮ ່ າງເ ລາຄະນ ດິ ສ ະເ ພາະ.
ທາດແ ຂງເປັນຜ ກຶ
2. ທາດແ ຂງຊະນ ດິ ສນັ ນ ຖິ ານ ມຈີ ດຸ ຫອມແ ຫວບ່ ແ ນ່ ນອນເຊ່ ນັ ວ ່ າ ແກວ້ ເມ່ ອື ອ ຸນຫະພ ູມ ສູງຂນຶ້ ຈະຄ່ ອຍໆອ ່ ອນຕ ວົ ແລະ ເລ່ ມີ ໄຫ. ເຫນັ ວ ່ າການຈດັ ລ ຽງຕ ວົ ຂອງອ າຕ ອມໃ ນທາດ ແຂງສນັ ນຖິ ານນນັ້ ບ່ ເ ປັຍລະບຽບ. ທາດຈາພ ວກນບີ້ ່ ມ ຮີ ູບຮ ່ າງສະເ ພາະ ແລະ ມຄີ ຸນລ ກັ ສ ະ ນະເປັນ ໄອໂ ຊໂທຣປິກ (Isotropic) ເຊ່ ງິ ຈ ະມຄີ ຸນລ ກັ ສ ະນະຄກື ນັ ທຸກທ ດິ ທຸກທາງເ ຊ່ ນັ ຄວາມແຂງແ ກ່ ງ, ການນາໄຟຟາ້ ເປັນຕນົ້ . ແຕ່ ສ າລບັ ທາດແ ຂງຊະນດິ ຜກຶ ຈະເ ປັນ ແອນໄອ ໂຊໂທຣ ປ ິກ (An-isotropic) ເຊ່ ງິ ຈ ະມ ຄີ ຸນລ ກັ ສ ະນະເຊງິ ແ ສງ ແລະ ທາງໄຟຟ າ້ ໂດຍ ຂນຶ້ ກບັ ທາດທ າງ. ທາດແຂງຊ ະນດິ ສ ນັ ນ ຖິ ານເຊ່ ນັ ວ່ າ ແກວ້ , ຢາງ, ປຣາສຕ ກິ ...
ທາດແ ຂງຊະນ ດິ ສ ນັ ນຖິ ານ
ກດິ ຈ ະກ າ 3 4. ສ່ ວນປະກອບຂອງ ຜກຶ ຫວື ່ າ ມະນີ (Crytal) ມຄີ ແື ນວ ໃ ດ? ຈ່ ງົ ອ ະທ ບິ າຍລະອ ຽດ. 5. ຮູບຮ ່ າງຂອງຜ ກຶ ທ າດແຂງແຕ່ ລະຊະນ ດິ ເປັນຄແື ນວໃດ? 6. ລກັ ສ ະນະກ ານລຽງຕ ວົ ຂ ອງຜ ກຶ ເປັນຄແື ນວ ໃດ?
ຄາຕອບກດິ ຈ ະກາ 4. ຜກຶ ຫວື ່ າ ມະນີ (Crytal) ປະກ ອບດວ້ ຍ ອາຕ ອມ, ໄອອອນ, ໂມເລກ ນູ ມ ກີ ານລ ຽງຕ ວົ ຢ່ າງເ ປັນລ ະບ ຽບ, ມຈີ ດຸ ຫອມແ ຫວແນ່ ນອນ ລກັ ສະນະເປັນພ ນື້ ຜ ວິ ທ ່ ເີ ປັນມມູ ເທ່ າົ ກ ນັ ດ ວ້ ຍຄ ່ າ ຄງົ ທ່ ,ີ ເປັນຮ ູບເລຂ າຄ ະນດິ , ສາມາດຫ ກັ ແ ສງໄ ດໃ້ ນທດິ ທ າງທ ່ ເີ ໝາະສມົ . ຜກຶ ຂະໜ າດໃ ຫຍ່ ເມ່ ອື ເ ຮດັ ໃຫນ້ ອ້ ຍລ ງົ ຈ ະມຮີ ູບຮ່ າງເດມີ , ທາດບາງຢ ່ າງອ າດຈະມຮີ ູບຜກຶ ໄ ດຫ້ າຍແບບເຮາົ ເ ອນີ້ ວ່ າ ປະກ ດົ ກ ານຫາຍຮູບແບບ (Polymorphism) ເຊ່ ນັ ແຄຊ ຽມຄາບອນເ ນດັ (CaCO3) ເປັນຕ ນົ້ . ທາດບ າງຊະນດິ ມຮີ ູບຜກຶ ຄກື ນັ ເຊ່ ນັ ວ ່ າ NaCl, KCl, MgO, CaS...ເປັນຕນົ້ ເຊ່ ງິ ເອນີ້ ວ່ າ ພາວ ະຮູບຮ ່ າງຄກື ນັ (Isomorphism).
5. ຮູບຮ່ າງຂອງຜກຶ ທາດແ ຂງແ ຕ່ ລະຊະນດິ ຈະມ ຮີ ູບຮ ່ າງສ ະ ເພາະຕ ວົ , ແຕ່ ຖາ້ ສ ະພ າບແ ວດລ ອ້ ມຂ ະຜກຶ ໃ ນຂະນ ະທ່ ມີ ກີ ານ ຈະເ ລນີ ເ ຕບີ ໂຕບ່ ເໝາະສ ມົ ກອາດຈ ະມ ຜີ ນົ ຕ່ ຮູບຮ ່ າງຂອງຜ ກຶ ໄດເ້ ຊ່ ນັ ວ່ າ ຜກຶ ໂຊດ ຽມລ ໄຣ (NaCl) ທ່ ໄີ ດຈ້ າກກ ານລຽ້ ງຜ ກຶ ທ່ ບີ ລະເວນສ່ ວນກາງຂອງທາດລະລ າຍອ ່ ມີ ຕ ວົ ຍ່ ງິ ຍວດເລກັ ນອ້ ຍ ຈະມ ຮີ ູບຮ ່ າງເປັນແ ຜ່ ນສຫີ ່ ຽມ ເນ່ ອື ງຈາກຜ ກຶ ບ່ ສາມາດ ຈະເພ່ ມີ ຂ ະໜ າດອ ອກໄປໄ ດທ້ ຸກດາ້ ນ.
6. ລກັ ສ ະນ ະການລ ຽງຕ ວົ ຂ ອງຜກຶ ທ່ ເີ ປັນລະບຽບ, ມກີ ານຢຶດກ ນັ ດວ້ ຍຄວາມແຮງຊະນດິ ຕ່ າງໆ, ມຮີ ູບຮ ່ າງເ ລຂາຄ ະນ ດິ ນເີ້ ອນີ້ ວ ່ າ ແລດ ທກິ (Lattice) ເຊ່ ງິ ເຫນັ ວ່ າ ໄອອ ອນ, ອະນຸພ າກ, ໂມເ ລກ ູນໃ ນຜ ກຶ ມ ີ ລກັ ສະນ ະເ ປັນຈດຸ ເອນີ້ ວ ່ າ ຈດຸ ແລດທກິ (Lattice point).
1.1 (Lattice) ກອບຂອງ crystal and ໜ່ ວຍເ ຊວ (unit cell) ວດັ ຖຸຕ່ າງໆມໂີ ຄງສາ້ ງພ າຍໃນແ ຕກຕ່ າງກ ນັ , ທງັ້ ນ ຂີ້ ນຶ້ ກບັ ຮ ູບແ ບບການຈ ດັ ລ ຽ ງຕ ວົ ກນັ ຂອງອາ ຕ ອມ ຫື ໄອອ ອນໃ ນໂຄງສາ້ ງອ າຕອມ ຫື ໄອອ ອນມຮີ ູບຮ່ າງສ ະເພາະຂ ອງການຈດັ ລຽງຕວົ ແລະ ຊາ້ ຮູບແ ບບນນັ້ ຢ່ າງສ ະໝ ່ າສະເໝທີ ງັ 3 ມຕິ ກິ ຈະໄດໂ້ ຄງສ າ້ ງ Crystal ວດັ ຖຸທ ່ ມີ ໂີ ຄງສ າ້ ງໄ ດແ້ ກ່ Ceramic (ເຄ່ ອື ງປ ັນ້ ດນິ ເ ຜາົ ), ໂລຫະ ແລະ ໂລຫະປະສມົ ຊະນດິ ຕ່ າງໆ.
# ຄວາມໝາຍຂ ອງ Crystal ມດີ ່ ງັ ນ:ີ້ Lattice + Basis atom = Crystal ກອບ + ອາຕ ອມມ ນູ ຖ າ ນ = ທາດແ ຂງ ຮູບທີ 2.2 Lattice + Basis atom = Crystal.
Lattice ຄໂື ຄງສ າ້ ງຕ າໜ ່ າງ 3 ມຕິ ,ິ ຈດຸ ຕ ດັ ກ ານຂອງໂ ຄງສ າ້ ງຕາໜ່ າງເ ອນີ້ ວ່ າ Lattice Point. ແວດລ ອ້ ມອ ອ້ ມຈ ດຸ Lattice ທຸກຈ ດຸ ຄ ກື ນັ , ຕາແໜ່ ງ ທ່ ເີ ປັນຈ ດຸ Lattice 1 ຈດຸ ແ ທນດ ວ້ ຍອາຕ ອມ 1 ອາຕອມ ແລະ ເອນີ້ ອ າຕອມ ທງັ ໝ ດົ ທ່ ຢີ ່ ູໃນໂຄງສ າ້ ງຕາໜ ່ າງວ່ າ ອາຕ ອມມ ູນຖ ານ. ດ່ ງັ ນ ນັ້ , Crystal ກຄື Lattice ທ່ ມີ ອີ າຕອມເ ຂາົ້ ໄປຢ່ ູຢ່ າງສະໝ ່ າສະເ ໝໃີ ນຮູບແບບໃ ດໜ ່ ງຶ , ການ ຊາ້ ກ ນັ ພາຍໃ ນ Lattice ສາມ າດແ ບ່ ງ Lattice ອອກເປັນໜ ່ ວຍຍ່ ອຍໄດອ້ ກີ ໜ່ ວຍຍ ່ ອຍທ ່ ນີ ອ້ ຍທ່ ສີ ຸ ດທ່ ຍີ ງັ ຄງົ ມຮີ ູບແບບ ແລະ ລກັ ສ ະ ນ ະເຊ່ ນັ ດ ຽວກນັ ກບັ Crystal ເອນີ້ ວ່ າ Unit cell.
2. ລະບ ບົ ຂອງຜກຶ ແລະ ຮູບແ ບບຂ ອງ Space Lattice ຮູບແບບຂອ ງ Space Lattice ຂອງວດັ ຖຸທ່ ເີ ປັນໄປໄດທ້ ງັ ໝ ດົ 14 ແບບ. ໄດຈ້ ດັ ເຂາົ້ ເປັນລະບ ບົ ໃ ຫຍ່ ພຽງ 7 ລະບ ບົ ໂດຍອາໄສການກ ານດົ ແ ກນໃ ນສ າມມ ຕິ ິ ແລະ ການດົ ຄ່ າມູມ ລະຫ ວ່ າງແນທ ງັ ສາມຂ ນຶ້ ແລະ ການ ດົ ຄ ວາAoມຍາວຂອງຂ າ້ ງຂ ອງໜ ່ ວຍເຊວ (Unit Cell). ຄວາມຍ າວຂອງຂອບ a, b ແລະ c (ຕາມແ ກນຜກຶ ) ວດັ ແ ທກເປັນຫວົ ໜ່ ວຍອ ງັ ສ ຕ ອມ o (Angstrom: A ) ຜວິ ໜ າ້ ຂອງໜ່ ວຍເ ຊວໃຊແ້ ທນດວ້ ຍຕວົ ພ ມີ ໃ ຫຍ່ A, B ຫື C.
ມູມລະຫວ່ າງແກນວດັ ແ ທກເ ປັນອງົ ສາ, ມູມດ າ້ ນ A (ລະຫວ່ າງຂ າ້ ງ b ແລະ c) ເອນີ້ ວ່ າມມູ ອ ານຟ າ (alpha: α), ມູມດ າ້ ນ B (ລະຫ ວ່ າງຂາ້ ງ c ແລະ a) ເອນີ້ ວ ່ າມ ູມ ເບຕ າ (bata: β) ແລະ ມູມດ າ້ ນ C (ລະຫ ວ່ າງຂາ້ ງ a ແລະ b) ເອນີ້ ວ ່ າມ ູມແກມມາ (gamma: γ). ຮູບທີ 2.3 ສະແດງຮູແ ບບຂອງ Space Lattice.
ຕາຕະລາງ 2.1 ສະແ ດງລ ະບ ບົ ຜກຶ ລ.ດ ລະບບົ Number of lattice ມູມ ຄວາມຍາວຂອງແກນ 1 Cubic 3 ແບບ P, ຫື 5C, α = β = γ = 90° a=b=c I; Bcc, F; Fcc 2 Tetragonal 2 ແບບ P, I α = β = γ = 90° a=b≠c 3 Orthorhombic 4 ແບບ P, C, I, F α = β = γ = 90° a≠b≠c 4 Monoclinic 2 ແບບ P, C α = γ = 90°, a≠b≠c β ≠ 90° 5 Triclinic 1 ແບບ P α ≠ β ≠ γ ≠ 90° a≠b≠c 6 Hexagonal 1 ແບບ P α = β = γ ≠ 90° a=b=c Rhombohedral 1 ແບບ R α = β= 90°, a = b ≠c 7 γ = 120° (Trigonal) Space Lattice ທ່ ສີ າຄ ນັ ໄດແ້ ກ່ Body-Centred Cubic (BCC), Face-Centred Cubic (FCC) ແລະ Hexagonal Close-Packet (HCP).
2.1 ໜ່ ວຍເຊວ (Unit Cell) ໝາຍເ ຖງິ ໜ່ ວຍໜ່ ວຍທ່ ນີ ອ້ ຍທ່ ສີ ຸດຂອງຜກຶ ມ,ີ ລກັ ສະນະເປັນໂຄງສາ້ ງທ່ ເີ ກດີ ຈາກ ການລ ຽງຕວົ ຂອງຈດຸ Lattice ໃນທດິ ທາງຕ່ າງໆ ໃນລກັ ສະນະຂອງຕາໜ່ າງ. ຜກຶ ທ ່ ສີ ມົ ບູນໃ ດໜ່ ງຶ ຈະປະກອບດວ້ ຍເ ຊວຈ ານວນໜ ່ ງຶ ມ າຈ ດັ ລຽງຕວົ ເຂາົ້ ກ ນັ ເ ປັນ ສາມມ ຕິ ເິ ຊ່ ງິ ເ ຮາົ ເ ອນີ້ ວ່ າ Crytal Lattic ຫື Space Lattic. ດ່ ງັ ນ ນັ້ , ຄາວ ່ າ Crytal Lattic ຫື Space Lattic ຈ່ ງຶ ໝາຍເ ຖງິ ຮູບຊ ງົ ທ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ຈ າກການລຽງຕ ວົ ຂ ອງໜ ່ ວຍ ເຊວໃນ 3 ມຕິ ິ ເມ່ ອື ເບ່ ງິ ເ ຫນັ ແຕ່ ລ ະມຕິ ຈິ ະເ ຫນັ ຄ ກື ບັ ຕາໜ າ້ ງທ່ ຄີ າ້ ຍຄກື ນັ ທ ງັ ໝ ດົ .
ຮູບທີ 2.4 ແກນຄຣ ສິ ແທລ ໂລກຣ າຟກິ ແລະ ໜ່ ວຍເຊວ.
ຮູບທີ 2.5 ໂຄງສ າ້ ງຂ ອງຜກຶ . ຮູບທີ 2.6 ລກັ ສ ະນ ະ Crystal Lattice
ຈາກຮູບ 2.5 ແລະ ຮ ູບ 2.6 ເຫນັ ໄ ດວ້ ່ າໂຄງສ າ້ ງຂ ອງຜກຶ ມຄີ ວາມຄ າ້ ຍຄກື ນັ ທງັ ໝ ດົ . ດ່ ງັ ນນັ້ , ຈ່ ງຶ ນາເ ອາົ ໜ່ ວຍພນື້ ຖ ານຂ ອງຜກຶ ອ ອກມາເ ພ່ ອື ເປັນແ ບບຈ າລອງທງັ ໝດົ . ຄຸນລກັ ສະນະຂ ອງໂ ຄງສາ້ ງຜກຶ ທາດມ ຮີ ູບຜ ກຶ ໂ ດຍທ່ ວົ ໄ ປນນັ້ ຈະມ ຮີ ູບຊ ງົ ເ ລຂ າຄ ະນດິ ແລະ ຈດັ ລຽງໃນໜາ້ ພ ຽງຂ ອງຜ ກຶ . ເຊ່ ງິ ເປັນໄປຕ າມກດົ ເກນພນື້ ຖານ 3 ຂດ້ ່ ງັ ນ :ີ້ 1). ກດົ ເກນຄ ວາມຄງົ ທ ່ ຂີ ອງມ ູມລະຫ ວ່ າງໜ າ້ ຜກຶ (The Law of Constant of interacial Angles). 2). ກ ດົ ເກນອ ດັ ຕາສ ່ ວນຂອງເລກດດັ ສະນ ີ ຫື ຈດຸ ຕ ດັ ກນັ (The Law of Rationality of indices or intercepts). 3). ກດົ ເ ກນຄວາມເ ຄ່ ງິ ຄ ື ຫື ໄດສ້ ດັ ສ່ ວນ (The Law of Symmetry).
2.2 ກອ ບ Crystal ໃນ 2 ມຕິ ິ (Bravais lattices in 2 D) ມໂີ ມເລກ ຸນເ ປັນຈ ານວນຫວງຫາຍທ ່ ສີ າມ າດປະກ ອບເ ປັນກ ອບ Crystal, ຍອ້ ນວ ່ າບ່ ໄດ້ ການດົ ຄ ວາມຍ າວຂ ອງເ ວກັ ເຕເີ ຄ່ ອື ນຢ າ້ ຍມນູ ຖ ານ ຫື ບ່ ໄດກ້ ານ ດົ ມມູ ລ ະຫວ່ າງໂມເລກ ຸນເຫ່ າົ ນນັ້ ແລະ ກອບໂ ດຍທ່ ວົ ໄ ປຈ ະ ນອນຢ ່ ູພ າຍໃຕກ້ ານໝນູ ອອ້ ມແກນເມດັ ໃ ດໜ ່ ງຶ ຂອງກອບເປັນ ມູມ π ແລະ 2π (rad). ແຕ່ ສາລບັ ກ ອບພ ເິ ສດສາມ າດໝນູ ອອ້ ມແ ກນດ ວ້ ຍມູມ 2π/3; 2π/4 ຫື 2π/6 ພາຍໃ ຕກ້ ານສະທອ້ ນຂ ອງແຜ່ ນພຽງ.
ກອບໃ ນ 2 ມຕິ ມິ ີ 5 ກອບທ ່ ເີ ປັນພ ນື້ ຖ ານຄ :ື ຮູບທ ີ 2.7 ກອບໃ ນ 2 ມຕິ .ິ 1). Square lattice (ຮູບ 4 ຫ່ ຽມຈະຕຸລ ດັ ) 2). Hexagonal lattice (ຮູບ 6 ຫ່ ຽມຄາ້ ຍຄຮື ູບດອກ ຈ ນັ ) 3). Rectangular lattice (ຮູບ 4 ຫ່ ຽມຍາວ) 4). Centerd Rectangular (ຮູບ 4 ຫ່ ຽມທາງຕງັ້ ມຈີ ດຸ ເຄ່ ງິ ກ າງ) 5). Obique lattice (ຮູບ 4 ຫ່ ຽມອ ຽງ)
2.3 ກອບ Crystal ໃ ນ 3 ມຕິ ິ (Bravais lattices in 3 D) ກອບ 3 ມຕິ ິ ມຢີ ່ ູ 14 ກອບເ ອນີ້ ວ ່ າ ກອບບຣ າເວຍ໌ (Bravais lattice) ແຕ່ ເ ພ່ ອື ຄວາມສະດ ວກ ເພ່ ນິ ຈດັ ເ ປັນລະບ ບົ ແລະ ກອບທງັ ໝດົ ໃ ນ 3 ມຕິ ິ ຈະມ ຢີ ່ ູ 7 ກອບ ຄື ໄທຄຣີນິກ (Triclinic) ໂມໂນຄຣີນິກ (Mono-clinic) ອໂທຣລອມບິກ (Orthorhombic) ເຕຕຣາ ໂກນລ (Tetragonal) ລອມໂບຮດີ ຣອລ ຫື ໄທໂກ ນລ (Thombohedral Or Trigonal) ເຮກັ ຊາໂກນ (Hexagonal) ແລະ ຮູບ ກອ້ ນ (Cubic). ໂດຍ ບຣ າເວຍ ໌ ໄດອ້ ງີ ໃ ສ່ ແບບການເຄ່ ອື ນຢາ້ ຍ 4 ແບບຕນົ້ ຕຄ:ື
1). ແບບສ ມົ ສ ່ ວນ ຫວື ່ າ ແບບສ າມນັ (Simple) ມໄີ ອອອນທ່ ມີ ມູ ທງັ 4. 2). ແບບໝນູ ຫື ແບບກ າງໜາ້ (Face centred) ມໄີ ອອອນທ່ ມີ ມູ ທງັ 4 ແລະ ຈດຸ ສູນ ກາງຜວິ ໜາ້ 6 ດາ້ ນ. 3). ແ ບບສະທອ້ ນ ຫື ແບບກາງຕວົ (Body centred) ມໄີ ອອນທ່ ມີ ູມທງັ 4 ແລະ ທ່ ໃີ ຈກາງ ຂອງຮູບກ ອ້ ນ 4). ແບບປິນ້ ກ ບັ ຫື ແບບກາງໜາ້ ປາຍ (End- entered) ມໄີ ອອທ່ ມີ ູມທງັ 4 ແລະ ຈດຸ ສູນກາງ ຜວິ ໜາ້ ທງັ 2 ດາ້ ນ.
ຈາກລະບບົ ຜກຶ ທງັ 7 ແບບ ແລະ ລະບບົ ຮູບ ກອ້ ນຍ ່ ອຍໆ ເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ເປັນລະບບົ ຜ ກຶ ທງັ ໝດົ 14 ແບບ ເອນີ້ ວ່ າ ກອບບຣາ ເວຍີ ໌ (Bravias Lattices) ດ່ ງັ ຮູບລ່ ຸມນ:ີ້ ຮູບທີ 2.9 Bravias Lattices ທ ງັ ໝ ດົ 14 ແບບ.
1). ລະບບົ ຜ ກຶ ແບບ Cubic ຮູບທີ 2.10 ລະບ ບົ ຜກຶ ແ ບບ Simple Cubic. ລະບບົ ຜກຶ ແບບນມີ້ ດີ າ້ ນຂ າ້ ງ 3 ດາ້ ນຂອງໜ່ ວຍ ເຊວຍ າວເ ທ່ າົ ກນັ ແລະ ປະກອບເປັນມ ູມ 90o ເຊ່ ິງກັນ ແ ລ ະ ກັນ ຕົວ ຢ ່ າ ງເ ຊ່ ັນ ຜຶກ ຂ ອ ງ NaCl, KCl, Pb(NO3)2, ເຫກັ , ທອງ, ຄາ... ເຊ່ ິງລະບ ົບຜຶກແບບນີຈ້ ະປະກອບໄ ປດດ້ ວ້ ຍ Simple Cubic, Boydy Centred Cubic ແລະ Face Centred Cubic.
2). ລະບບົ ຜກຶ ແບບ Orthorhombic ຮູບທີ 2.11 ລະບ ບົ ຜກຶ ແ ບບ Orthorhombic. ລະບ ບົ ຜກຶ ນແີ້ ບບນີ້ ຈະມດີ າ້ ນຂ າ້ ງທ ງັ 3 ດາ້ ນຍ າວບ່ ເທ່ າົ ກນັ , ປ ະກ ອບເປັນມູມ 90o ເຊງິ ກນັ ແລະ ກນັ ຕວົ ຢ່ າງເຊ່ ນັ ຜກຶ ຂອງ K2SO4, KNO3, KMnO4, ອະກາ ໂກໄນ (CaCO3), MgSO4 ແລະ ໄອໂອດ ນິ . ລະບ ບົ ໂຄງສາ້ ງຜກຶ ແ ບບນີ້ ຈະປະກ ອບໄປດວ້ ຍຜກຶ Simple Orthorhombic, Boydy Centred Orthorhombic, End enterd Orthorhombic ແລະ Face Centred Orthorhombic.
3). ລະບ ບົ ຜກຶ ແບບ Tetragonal ຮູບທີ 2.12 ລະບ ບົ ຜ ກຶ ແບບ Tetragonal. ລະບບົ ຜ ກຶ ແບບນມີ້ ດີ າ້ ນຂາ້ ງຍາວເທ່ າົ ກ ນັ 2 ດາ້ ນ, ສ່ ວນດາ້ ນທ ີ 3 ມຄີ ວາມຍາວຕ ່ າງອ ອກໄ ປ ແລະ ທງັ 3 ດາ້ ນປະກ ອບເປັນມ ູມ 90o ເຊ່ ງິ ກ ນັ ແລ ະ ກັນ ຕົວ ຢ ່ າ ງເ ຊ່ ັນ ຜຶກ ຂ ອ ງ NiSO4, KH2PO4 ເປັນຕນົ້ . ລະບບົ ຜ ກຶ ແບບນຈີ້ ະປ ະ ກອບເ ປັນດວ້ ຍຜ ກຶ Simple Tetragonal ແລະ Body Centered Tetragonal.
4). ລະບບົ ຜກຶ ແບບ Monoclinic ຮູບທີ 2.13 ລະບ ບົ ຜ ກຶ ແບບ Monoclinic. ລະບ ບົ ຜກຶ ແ ບບນມີ້ ດີ າ້ ນຂາ້ ງທງັ 3 ດາ້ ນຍາວບ່ ເທ່ າົ . ກນັ , ດາ້ ນ 2 ດາ້ ນປ ະກອບເ ປັນມ ູມໜ່ ງຶ ເ ຊ່ ງິ ຈ ະບ່ ເທ່ າົ ກບັ 90o. ສ່ ວນດ າ້ ນທ ີ 3 ປະກ ອບເປັນມ ູມ 90o ກບັ ດ າ້ ນ ທງັ 2. ຕວົ ຢ່ າງເ ຊ່ ນັ ຜກຶ ຂ ອງ ຍບິ ຊມັ (CaSO4.2H2O), ບແ ຣກ (Na2B4O7.1OH2O), KClO3 ແລະ ດນິ ປືນ ໂມໂນຄນິ ກິ ເຊ່ ງິ ລະບ ບົ ຜກຶ ແ ບບນຈີ້ ະປະກອບດ ວ້ ຍຜ ກຶ Simple Monoclinic ແລະ End Centered Monoclinic.
5). ລະບ ບົ ຜ ກຶ ແບບ Rhombohedral ລະບບົ ຜກຶ ແບບນຈີ້ ະມດີ າ້ ນຂ າ້ ງທງັ 3 ຮູບທ ີ 2.14 ລະບບົ ຜ ກຶ ແ ບບ Rhombohedral. ດາ້ ນ ຍາວເທ່ າົ ກນັ ແລະ ປະກ ອບເປັນມູມທ ງັ 3 ນນັ້ ເທ່ າົ ກນັ ໝດົ ແຕ່ ມ ູມທ ງັ 3 ມູມນນັ້ ຈະບ່ ເທ່ າົ 90o. ຕວົ ຢ່ າງເ ຊ່ ນັ ຜກຶ ຂອງ NaNO3, CaCO3, ZnCO3, ອາເຊຕກິ , ແອນຕໂີ ມນີ ແລະ ບສິ ມ ດັ ເຊ່ ງິ ລ ະບ ບົ ຜກຶ ແ ບບນຈີ້ ະມ ພີ ຽງ ຜກຶ ແ ບບ Simple Rhombohedral ເທ່ າົ ນນັ້ .
6). ລະບບົ ຜ ກຶ ແບບ Triclinic ລະບບົ ຜກຶ ແບບນຈີ້ ະມດີ າ້ ນຂ າ້ ງທງັ 3 ດາ້ ນ ຮູບທີ 2.15 ລະບ ບົ ຜກຶ ແ ບບ Triclinic. ຍາວບ່ ເທ່ າົ ກ ນັ ແລະ ຍງັ ມມີ ມູ ລ ະຫ ວ່ າງດ າ້ ນ ທງັ 3 ບ່ ປະກອບເ ປັນມມູ ສ າກອ ກີ ດ ວ້ ຍຕວົ ຢ່ າງເຊ່ ນັ K2Cr2O7 ເປັນຕນົ້ , ລະບ ບົ ຜກຶ ແບບນຈີ້ ະມພີ ຽງ Simple Triclinic ເທ່ າົ ນນັ້ .
7). ລະບ ບົ ຜ ກຶ ແບບ Henxagonal ຮູບທີ 2 .16 ລະບບົ ຜ ກຶ ແບບ Henxagonal. ລະບ ບົ ຜກຶ ແບບນຈີ້ ະມ ດີ າ້ ນຂ າ້ ງເທ່ າົ ກ ນັ 2 . ດາ້ ນ ແລະ ປະກ ອບເ ປັນມ ູມ 120o, ອກີ ດ າ້ ນ ໜ່ ງຶ ມ ຄີ ວາມຍາວຕ ່ າງອອກໄປ ແລະ ປະກອບ ເປັນມ ມູ 90o ກບັ 2 ດາ້ ນນນັ້ ຕວົ ຢ ່ າງເຊ່ ນັ ຜກຶ ຂ ອງກຣ າໄຟ, ແມກນຊີ ຽມ, ເບຣ ລິ ລຽມ ແລະ ສງັ ກະສ ີ ເປັນຕ ນົ້ . ເຊ່ ງິ ລະບ ບົ ຜກຶ ແບບນີ້ ຈະມີ 2 ຊະນດິ ຄ ື Simple Henxagonal ແລະ Henxagonal Close-Packed.
3. ໂຄງ ສ າ້ ງ Crystal ທ່ ສີ າຄ ນັ ຈາກບນັ ດ າຮ ູບຮ ່ າງຂອງກອບບຣ າເ ວຍ໌ ທງັ ໝດົ ຈະເຫນັ ວ ່ າ Crystal ທ່ ມີ ຄີ ່ າກອບດ ຽວກນັ ແຕ່ ມ ກີ ານຈ ດັ ລ ຽງຕວົ ຂອ ງອ າຕອມໃນ ກອບຕ ່ າງກ ນັ ຖກື ຈດັ ໃ ຫຢ ້ ່ ູໃນລ ະບ ບົ ຂອງ Crystal ຍ່ ອຍໜ ່ ງຶ ອກີ . ແຕ່ ແນວໃດກ ຕ າມເພ່ ນິ ສ າມ າດຈ ດັ ກ ່ ຸມ Unit cell ຂອງອ າຕ ອມ ໃນກ ອບໄດ້ 4 ກ່ ຸມຄ :ື 1). Simple unit cell ສນັ ຍາລກັ P ເປັນຫ ວົ ໜ ່ ວຍ cell ມອີ າຕ ອມ ສະເພາະທ ່ ມີ ມູ ຂອງ Unit cell. 2). Boy-Centered unit cell ສນັ ຍາລ ກັ I. Unit cell ແບບນນີ້ ອກຈ າກຈະມອີ າຕອມຢ່ ູທຸກໆມ ມູ ຂອງມນັ ແ ລວ້ ຍ ງັ ມ ອີ ກີ 1 atom ຢ່ ູທ່ ຈີ ດຸ ສ ູນກ າງຂ ອງ Unit cell. 3). Base-Centered unit cell ສນັ ຍາລກັ C ເປັນ Unit cell ມອີ າຕອມຢ ່ ູທ ຸກມ ມູ ແລະ ພນື້ ຜວິ ດາ້ ນເ ທງິ ກບັ ດ າ້ ນລ ່ ຸມຂ ອງ Unit cell. 4). Face- Centered unit cell ສນັ ຍ າລກັ F. ເປັນ Unit cell ມອີ າຕອມຢ ່ ູທຸກມ ມູ ແລະ ທຸກພນື້ ຜ ວິ ຂ ອງ Unit cell.
3.1 Body-Centred Cubic (BCC) ເປັນໜ ່ ວຍເ ຊວແ ບບ BCC ຈະມລີ ກັ ສະນ ະ 4 ຫ່ ຽມຮູບກອ້ ນ (a = b = c, α = β = γ = 90o) ໂດຍຈ ະມອີ າຕ ອມຢ ່ ູໃນຕາແ ໜ່ ງ 8 ມມູ . ຈາກຮູບເ ຫນັ ວ່ າອ າຕ ອມທ່ ຢີ ່ ູເຄ່ ງິ ກາງຈ ະຢ່ ູໃນແ ນວດຽວກ ນັ ກ ບັ ອາຕອມຢ ່ ູທ່ ມີ ູມ, ຢ່ ູທ່ ມີ ມູ ກຈະຢ່ ູໃ ນແ ນວດ ຽວກນັ ກບັ ອ າຕ ອມທ່ ເີ ຄ່ ງິ ກາງຂ ອງໜ່ ວຍເ ຊວຖດັ ໄປ. ເມ່ ອື ພ ິ ຈາລ ະນ າໃ ນກ ລ ະນີ Space lattic ຈະເ ຫນັ ອ າຕ ອມສາພດັ ກ ນັ ເ ປັນເສນັ້ ຊ່ .ື ສະນນັ້ , ອາຕອມທ່ ສີ ູນກ າງ ຂອງແບບ BCC ຈະເ ປັນອາຕອມທ່ ມີ ູມຂ ອງໜ່ ວຍເ ຊວອ ່ ນື ແລະ ອາຕອມທ່ ຢີ ່ ູມູມກ ຈ ະເ ປັນອາຕ ອມທ່ ີ ສູນກາງຂ ອງໜ ່ ວຍເຊວອ ່ ນື ໄດ.້ ດ່ ງັ ນ ນັ້ , ຈ່ ງຶ ກ ານດົ ບ່ ໄດວ້ ່ າອາຕ ອມຕ ວົ ໃດຢ່ ູທ່ ສີ ູນກາງ ຫື ຢ່ ູທ ່ ມີ ູມ ນອກຈາກຈະພຈິ າລ ະນາໜ ່ ວຍເຊວພຽງໜ່ ຽວດຽວ. ໜ່ ວຍເຊວແບບນຈີ້ ະມ ໂີ ລຫະ ດ ່ ງັ ຕ່ ໄປນ ີ້ ວາເນດ ຽມ, ໂມລ ບິ ດ ນີ າ, ທງັ ສະແຕນ, ເຫກັ ແລະ ໂຄມຽມ ເປັນຕ ນົ້ .
ຮູບທີ 2.17ໂຄງສ າ້ ງຜ ກຶ ແບບ BCC.
3.2 Face-Centred Cubic (FCC) ເຊ່ ງິ ມໜີ ່ ວຍເ ຊວທ ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະເ ປັນ 4 ຫ່ ຽມຮູບກ ອ້ ນ (a = b = c, α = β = γ = 90o), ມອີ າຕອມຢ່ ູທງັ 8 ມມູ ແລະ ຢ່ ູທ່ ເີ ຄ່ ງິ ກາງໃນແຕ່ ລ ະດ າ້ ນຂ ອງຮູບກອ້ ນອກີ 6 ດາ້ ນ. ເຊ່ ງິ ຈ ະມ ຮີ ູບ ຮ່ າງດ ່ ງັ ຮູບລະບບົ ຜ ກຶ ແ ບບນມີ້ ຢີ ່ ູໃນໂ ລຫ ະເຊ່ ນັ ທ ອງ, ຄາ, ເງນິ , ອາລູມ ນີ ຽມ, ກ່ ວົ , ເຫກັ ແລະ ແພລຕນິ າເປັນຕ ນົ້ .
3.3 Hexagonal Close-Packet (HCP) ໂລຫ ະແ ບບທ່ ວົ ໄ ປບ ່ ສາມ າດມໂີ ຄງສາ້ ງທ່ ີເ ປັນແບບ Simple hexagonal ໄດດ້ ່ ງັ ສະແດງໃ ນຮ ູບລ່ ຸມນ.ີ້ ເນ່ ອື ງຈ າກວ່ າຄ່ າຂ ອງ APF ຈະມຄີ ່ ານ ອ້ ຍ. ດ່ ງັ ນ ນັ້ , ອາຕ ອມກພ ະຍ າຍ າມທ່ ຈີ ະເຮດັ ໃຫມ້ ີ ພະລ ງັ ງ ານໃນຕ ວົ ນອ້ ຍລງົ ເພ່ ອື ທ່ ຈີ ະໄ ດມ້ ຄີ ວາມສ ະຖຽນສູງ ໂດຍ ການເຮດັ ໃຫໂ້ ຄງສ າ້ ງເປັນ HCP ດ່ ງັ ຮ ູບລ ່ ຸມນ.ີ້
Search
