โปรเจคต้นโหนด

ต้นโหนด อำ�เภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา SONY A7ii / F 4.5 / S 1/320 / ISO 800 / LENS28-70mm F 3.5-5.6

SONY A7ii / F 14 / S 1/250 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6

ตน้ ตาล ตน้ ชีวิต อำ�เภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา ถือว่าเป็น พื้นที่ที่มีการปลูกต้นตาลโตนดหนาแน่นมากที่สุดของ ประเทศไทย โดยต้นตาลโตนดมีความสำ�คัญกับชาว สทิงพระเป็นอย่างมาก เพราะการขึ้นตาลเป็นอาชีพ ที่ทำ�กันมาช้านาน ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน และยัง เป็นรายได้หลักของชุมชน ต้นตาลโตนดเป็นต้นไม้สารพัดประโยชน์ องค์ประกอบต่าง ๆ สามารถนำ�มาต่อยอดให้เกิด ผลผลิตที่หลากหลาย เรามาทำ�ความรู้จัก ต้นตาลโตนดจาก Photo Book เล่มนี้กันค่ะว่า ต้นตาลโตนดนั้นจะมีความสำ�คัญต่อวิถีชีวิตของ คนในชุมชนอย่างไร สร้างประโยชน์อะไรให้กับคน ในชุมชนบ้าง พิมวริษา ขุทรานนท์

สารบัญ o Way of Life o กระบวนการเก็บผลผลิตต้นตาลโตนด o ผลผลิตจากต้นตาลโตนด o ผลิตภัณฑ์จากต้นตาลโตนด SONY A7ii / F5 / S 1/250 / ISO 8000 / LENS28-70mm F 3.5-5.6

1 9 35 51

Way of Life SONY A7ii / F4.5 / S 1/250 / ISO 1600 / LENS28-70mm F 3.5-5.6

SONY A7ii / F5.6 / S 1/500 / ISO 640 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ‘ต้นตาลโตนด’ หรือ ‘ต้นโหนด’ ที่ชาวบ้านนิยมเรียกกัน อีกหนึ่งสิ่งสำ�คัญต่อชาวอำ�เภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา เป็นอาชีพที่ทำ�กันมาตั้งแต่สมัยก่อนมาจนถึงปัจจุบัน และเป็นวิถีชีวิตที่เรียบง่าย แต่มีคุณค่า ต้นโหนด 2

FUJIFILM X-T20 / F4.2 / S 1/500 / ISO 1000 / LENS16-50mm F 3.5-5.6 SONY A7ii / F8 / S 1/250 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ตน้ โหนด 3

FUJIFILM X-T20 / F7.1 / S 1/640 / ISO 1250 / LENS16-50mm F 3.5-5.6 ต้นโหนด 4

SONY A7ii / F18 / S 1/250 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ตน้ ตาลโตนดเป็นพชื หัวไรป่ ลายนา นยิ มปลกู ตามคันนาในที่ดนิ ของตัวเอง ตน้ โหนด 5

FUJIFILM X-T20 / F9 / S 1/125 / ISO 1000 / LENS16-50mm F 3.5-5.6 ตน้ โหนด 6

ในแตล่ ะปี ตน้ ตาลโตนดจะมชี ว่ งเวลาในการเกบ็ เกย่ี ว ไดต้ ามฤดกู าล คอื ประมาณชว่ งเดอื นมกราคม – มถิ นุ ายน จะเปน็ ชว่ งทไ่ี ดผ้ ลผลติ จ�ำ นวนมาก นอกฤดกู าลกส็ ามารถท�ำ ได้ แตจ่ ะไดผ้ ลผลติ ไมม่ ากเทา่ กบั ชว่ งฤดกู าลในการเกบ็ เกย่ี ว ตน้ โหนด 7

SONY A7ii / F5.6 / S 1/125 / ISO 1600 / LENS28-70mm F 3.5-5.6

กระบวนการ เก็บผลผลิต ต้นตาลโตนด SONY A7ii / F8 / S 1/250 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6

SONY A7ii / F14 / S 1/250 / ISO 3200 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ตน้ โหนด 10

อุปกรณท์ ใี่ ช้ในการเก็บผลผลิตจากต้นตาลโตนด SONY A7ii / F13 / S 1/400 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 เชือก สำ�หรบั คลอ้ งทะลาย ลูกตาลจากบนต้น แลว้ หยอ่ นลงมาขา้ งล่าง เพอื่ ไม่ใหล้ กู ตาลแตกและชํ้า ต้นโหนด 11

SONY A7ii / F5.6 / S 1/125 / ISO 1600 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 FUJIFILM X-T20 / F3.5 / S 1/500 / ISO 1000 / LENS16-50mm F 3.5-5.6 กระบอกใส่นา้ํ ตาลโตนด รถเข็น ทำ�มาจากไมไ่ ผ่ สำ�หรบั ใสอ่ ุปกรณ์ เอาไวร้ องรับ นํ้าตาลจาก ในการขึ้นตาล งวงตาล ต้นโหนด 12

โอ่ง ส�ำ หรับคนทเ่ี พ่งิ หดั ปนี หรอื ยังไม่ชำ�นาญ ในการขึ้นต้นตาลโตลด ชว่ ยใหป้ นี ไดง้ ่ายย่ิงข้ึน SONY A7ii / F13 / S 1/250 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ตน้ โหนด 13

SONY A7ii / F13 / S 1/250 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6

ยางเส้น สำ�หรับช่วยปีน ทำ�ใหส้ ะดวกต่อการ ข้นึ ตน้ ตาลโตนด มากย่ิงข้นึ SONY A7ii / F10 / S 1/400 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6

SONY A7ii / F9 / S 1/400 / ISO 3200 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 หาบ ส�ำ หรับแบกนํ้าตาลท่ไี ดจ้ ากการข้ึนตาลน�ำ กลับมาเคี่ยว ในสมยั กอ่ น ยงั ไมม่ รี ถทใ่ี ชส้ �ำ หรับขนนาํ้ ตาล หรือมรี ถ แตถ่ นนหนทางยังไมส่ ะดวกสบายเหมือนปจั จุบัน ท�ำ ให้ไม่สามารถขับรถเขา้ ไปเพ่อื ขนน้าํ ตาลกลบั มาได้ จึงต้องใช้หาบในการน�ำ น้ําตาลออกมา ต้นโหนด 16

SONY A7ii / F13 / S 1/250 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ตน้ โหนด 17

มีดปาดตาล ส�ำ หรบั ปาดงวงตาล เพอ่ื เอานา้ํ ตาลโตนด ตน้ โหนด 18

การขนึ้ ต้นตาลโตนด SONY A7ii / F8 / S 1/250 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ตน้ โหนด 19

SONY A7ii / F8 / S 1/250 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ต้นโหนด 20

งวงตาลตัวผู้ มีลักษณะเรียวยาว ไมม่ ลี กู ตดิ มาบรเิ วณงวง ซง่ึ เปน็ ลักษณะเฉพาะของงวงตาลตวั ผู้ SONY A7ii / F8 / S 1/250 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ตน้ โหนด 21

SONY A7ii / F10 / S 1/640 / ISO 500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 งวงตาลตวั เมยี มลี ูกติดบริเวณงวงตาล ซึ่งคือผลออ่ นท่ยี ังไม่เจรญิ เติบโตเตม็ ท่ี ตน้ โหนด 22

SONY A7ii / F10 / S 1/800 / ISO 6400 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 การคาบตาล การคาบตาล หรือการนวดตาล ก่อนการปาดตาลนั้นจะต้องนวดงวงตาลก่อน คือการเอาไม้ที่ผูกเป็นง่ามไปบีบที่งวงตาล เพื่อกระตุ้นให้งวงผลิตนํ้าตาลสด ตน้ โหนด 23

วิธีการคาบตาล งวงตาล 1 งวง มีประมาณ 3-5 งวง ให้หักออก 1 งวง เพื่อไม่ให้มาแย่งอาหาร จากนั้นนำ�เอาไม้คาบไปบีบที่งวงตาลเบา ๆ ให้ทั่วทั้งงวง โดยจะทำ�การนวดติดต่อกันเป็นเวลาประมาณ 10 วัน วันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น การนวดนั้นจะเพิ่มแรงให้มากขึ้นเรื่อย ๆ SONY A7ii / F10 / S 1/800 / ISO 6400 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ต้นโหนด 24

SONY A7ii / F10 / S 1/800 / ISO 6400 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 หลังจากนวดเสร็จแล้วให้มัดงวงตาลทั้งหมด รวมกัน แล้วแช่งวงในกระบอกใส่นํ้าตาลโตนด เป็นเวลา 2 วัน 2 คืน ต้นโหนด 25

SONY A7ii / F10 / S 1/800 / ISO 6400 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 นํ้าที่ใช้แช่งวงนั้นให้ใส่ดินโคลนลงไปประมาณ 1 ส่วน 3 ของกระบอก นํ้าโคลนจะช่วยให้นํ้าตาลสดไหลออกมาได้ดีกว่า แต่ไม่ควรแช่นานเกินไป เพราะอาจจะทำ�ให้ไส้งวงตาลอุดตัน และนํ้าตาลสดไม่สามารถไหลได้ ตน้ โหนด 26

หลังจากแช่งวงตาลเป็นเวลา 2 วัน 2 คืนแล้ว ก็สามารถเริ่มปาดงวงตาลได้ โดยใช้มีดปาดงวงตาลออกประมาณ 2-3 มิลลิเมตร แต่ถ้านํ้าตาลสดไหลออกน้อยก็สามารถปาดเพิ่มได้ ตน้ โหนด 27

เมื่อปาดแล้วให้นำ�เอากระบอกใส่นํ้าตาลโตนด ผูกไว้กับงวง เพื่อรองรับนํ้าตาลสดที่ไหลออกมา SONY A7ii / F8 / S 1/250 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ตน้ โหนด 28

ไม้เคี่ยม ในกระบอก นํ้าตาลโตนด จะต้องใส่ไม้เคี่ยม เพื่อป้องกันการบูด ของนํ้าตาลสด SONY A7ii / F14 / S 1/2000 / ISO 10000 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 SONY A7ii / F14 / S 1/2000 / ISO 10000 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ตน้ โหนด 29

SONY A7ii / F9 / S 1/400 / ISO 3200 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ตน้ โหนด 30

FUJIFILM X-T20 / F3.5 / S 1/500 / ISO 1250 / LENS16-50mm F 3.5-5.6 ลูกตาลสด สามารถเก็บเกี่ยวได้หลังจากออกจั่นแล้ว 2-3 เดือน 1 ต้น ให้ทะลายประมาณ 10-15 ทะลาย/ปี และใน 1 ทะลาย จะมีประมาณ 5-10 ลูก การนำ�ลูกตาลสดลงมาจากต้น เมื่อปีนขึ้นต้นตาลโตนดเรียบร้อยแล้ว ให้นำ�เชือกคล้องไว้ที่ทะลายของลูกตาลที่ต้องการเก็บ แล้วใช้มีดตัดออก จากนั้นหย่อนเชือกลงมาข้างล่าง เพื่อป้องกันการกระแทกและอาจทำ�ให้ลูกตาลแตกได้ ต้นโหนด 31

SONY A7ii / F10 / S 1/400 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 SONY A7ii / F13 / S 1/400 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ตน้ โหนด 32

SONY A7ii / F10 / S 1/400 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6

การไหว้เจ้าที่เจ้าทางก่อนขึ้นต้นตาลโตนด ก่อนขึ้นต้นตาลโตนดทุกครั้งจะต้องทำ�การไหว้ เจ้าที่เจ้าทางเสียก่อน เพื่อเป็นการขออนุญาต ซึ่งเป็นความเชื่อตั้งแต่สมัยโบราณ ว่าในต้นไม้จะมีเทพยาดา สิ่งศักดิ์สิทธิ์สิงสถิตอยู่ ทำ�ไปเพื่อประกอบอาชีพ หาเลี้ยงครอบครัว ไม่ได้มีเจตนาลบหลู่แต่อย่างใด และยังเป็นการขอให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์เหล่านี้ ช่วยคุ้มครองให้การขึ้นต้นตาลโตนด เป็นไปด้วยความราบรื่นและปลอดภัย ต้นโหนด 34

ผลผลิต จาก ต้นตาลโตนด FUJIFILM X-T20 / F4.2 / S 1/500 / ISO 1250 / LENS16-50mm F 3.5-5.6

FUJIFILM X-T20 / F4.5 / S 1/250 / ISO 800 / LENS16-50mm F 3.5-5.6 ต้นโหนด 36

SONY A7ii / F8 / S 1/250 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 นํ้าตาลสด นํ้าตาลสดที่ได้จากต้นตาลโตนด ยังไม่ผ่านกระบวนการแปรรูป จะมีรสชาติหวานอมเปรี้ยว สามารถรับประทานสดได้ นอกจากนี้ยังสามารถนำ�ไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ มากมาย เช่น นํ้าตาลโตนด นํ้าส้มโหนด นํ้าตาลแว่น ฯลฯ ต้นโหนด 37

SONY A7ii / F7.1 / S 1/250 / ISO 1600 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ต้นโหนด 38

FUJIFILM X-T20 / F4.2 / S 1/500 / ISO 1250 / LENS16-50mm F 3.5-5.6 ลูกตาลสด นำ�มาเฉาะเอาเมล็ดข้างในที่ยังอ่อนอยู่ออกมา เรียกว่าลอนตาล ในลูกตาล 1 ลูก จะมีลอนตาลประมาณ 3 ลอน ต้นโหนด 39

SONY A7ii / F7.1 / S 1/500 / ISO 1600 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 SONY A7ii / F7.1 / S 1/320 / ISO 1600 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ต้นโหนด 40

SONY A7ii / F7.1 / S 1/500 / ISO 1600 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ลูกตาลอ่อนสามารถรับประทานสดได้ เมื่อปอกเปลือกออกจะมีสีขาว รสชาติหวาน ตน้ โหนด 41

SONY A7ii / F6.3 / S 1/200 / ISO 2500 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 42 ต้นโหนด

ถ่าน นอกจากลูกตาลอ่อนที่นำ�มารับประทานได้แล้ว ลูกตาลแก่ หรือลูกตาลสุกก็สามารถนำ�มาใช้ประโยชน์ได้เช่นกัน นั่นก็คือนำ�มาทำ�เป็นถ่าน ใช้เป็นเชื้อเพลิงในการเคี่ยวนํ้าตาลโตนด SONY A7ii / F22 / S 1/400 / ISO 10000 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 นำ�ลูกตาลสุกมาตากแดดจนแห้ง แล้วขุดหลุมฝังลูกตาลแห้ง ตน้ โหนด 43

SONY A7ii / F22 / S 1/400 / ISO 10000 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 นำ�แกลบมากลบบนหลุม แล้วจุดไฟเผา ประมาณ 3 ชั่วโมง จนลูกตาลสุก SONY A7ii / F22 / S 1/400 / ISO 10000 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 ต้นโหนด 44

SONY A7ii / F32 / S 1/400 / ISO 10000 / LENS28-70mm F 3.5-5.6 SONY A7ii / F32 / S 1/400 / ISO 10000 / LENS ตน้ โหนด 45