ประวัติการตรวจเงินแผ่นดินไทย สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน

ในปี พ.ศ. ๒๕๑๐ ส�านักงานฯ น�าวิธีทดสอบหรือสุ่มตรวจสอบ (Sampling) มาประยกุ ตใ์ ชใ้ นการตรวจสอบบญั ชี งบเดอื นและใบสา� คญั เนอื่ งจากการตรวจสอบบญั ชี งบเดอื นและใบสา� คญั โดยละเอยี ดตามทเี่ คยปฏบิ ตั กิ นั มานน้ั ไมเ่ หมาะสมกบั ภาระงาน ท่ีมากข้ึน ดังนั้น จึงควรปรับปรุงวิธีการตรวจสอบจากการตรวจสอบโดยละเอียด มาใช้วิธีการทดสอบเพ่ือให้การตรวจสอบประสบผลกวา้ งขวางขึ้น• เครอ่ื งหมายราชการส�านักงานคณะกรรมการตรวจเงินแผน่ ดินทีม่ า :สา� เนาภาพถา่ ยจากราชกจิ จานุเบกษา ส�านักงานคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินเปล่ียนแปลงสังกัดอีกคร้ังในปี พ.ศ. ๒๕๑๕ จากเดมิ ท่เี คยสงั กัดส�านักนายกรฐั มนตรี ตอ่ มารัฐบาลจอมพลถนอม กติ ติ- ขจร ไดจ้ ดั ระเบยี บราชการแผน่ ดนิ ใหมต่ ามประกาศคณะปฏวิ ตั ฉิ บบั ท่ี ๒๑๖ ลงวนั ท่ี ๒๙ กันยายน พ.ศ. ๒๕๑๕ โดยในขอ้ ๓๓ บญั ญตั ใิ หส้ �านักงานคณะกรรมการตรวจ เงนิ แผน่ ดนิ มอี า� นาจหนา้ ทต่ี ามทก่ี า� หนดไวใ้ นกฎหมาย และใหอ้ ยใู่ นบงั คบั บญั ชาของ นายกรัฐมนตรี ๑๐๑

• ประกาศคณะปฎิวตั ิ ฉบบั ที ่ ๒๑๖ ให้ส�านักงาน คณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดินอยใู่ นบงั คับบญั ชา ของนายกรัฐมนตรี ที่มา : สา� เนาภาพถา่ ยจาก ราชกิจจานเุ บกษา ภายหลงั เหตกุ ารณ์ ๑๔ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๑๖ ซง่ึ เปน็ หนง่ึ ในเหตกุ ารณท์ างการเมอื งครง้ั สา� คญั ทน่ี กั ศกึ ษาและประชาชนลกุ ขน้ึ ตอ่ สขู้ บั ไลร่ ฐั บาลจอมพลถนอม กติ ต-ิขจร และนา� ไปสกู่ ระแสความตนื่ ตวั ของภาคประชาชนในเรอื่ งการยกรา่ งรฐั ธรรมนญูโดยเฉพาะรฐั ธรรมนญู แห่งราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. ๒๕๑๗ รฐั ธรรมนญู ฉบบั ดงั กลา่ วบญั ญตั เิ รอื่ งการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ไวใ้ นสว่ นท่ี ๖ หมวดท่ี ๖ ว่าดว้ ยผู้ตรวจเงนิ แผ่นดนิ ของรฐั สภา ประกอบด้วย ๖ มาตรา (มาตรา ๑๖๘- ๑๗๓) โดยมสี าระสา� คญั คอื ผตู้ รวจเงนิ แผน่ ดนิ ของรฐั สภามอี า� นาจหนา้ ทใี่ นการตรวจสอบการรับจ่ายเงินแผ่นดินและการรับจ่ายทรัพย์สินของหน่วยงานราชการรฐั วสิ าหกจิ รวมทงั้ ทอ้ งถน่ิ และหนว่ ยงานอนื่ ตามทก่ี ฎหมายบญั ญตั ิ โดยมฐี านะเปน็อิสระแยกจากฝ่ายบริหาร และให้เจ้าหน้าท่ีตรวจเงินแผ่นดินเป็นข้าราชการฝ่ายรฐั สภา ซง่ึ เปน็ ไปตามหลกั สากล การแตง่ ตงั้ การถอดถอนผตู้ รวจเงนิ แผน่ ดนิ จะเปน็ไปโดยมตขิ องรฐั สภาตามบทบัญญตั ขิ องกฎหมาย อย่างไรก็ตาม รัฐสภาในสมัยน้ันไม่ได้ออกกฎหมายรองรับความตามรัฐธรรมนูญ ท�าให้การผลักดันส�านักงานคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินสู่การเป็นผู้ตรวจเงินแผ่นดินรัฐสภาจึงหยุดชะงัก ซ่ึงในเวลาต่อมารัฐธรรมนูญฉบับนี้ได้ถูกยกเลกิ โดยคณะรัฐประหารเมือ่ ปี พ.ศ. ๒๕๑๙ ในปี พ.ศ. ๒๕๑๗ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ นายสุพัฒน์ สุธาธรรม ด�ารงต�าแหน่งประธานคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินและในปีเดียวกันน้ัน ส�านักงานฯ ปรับปรุงโครงสร้างการบริหารราชการภายในเนื่องจากส�านักงานฯ มีการเปล่ียนแปลงและขยายตัวมากข้ึน ดังนั้น จึงสมควรปรบั ปรงุ การแบ่งโครงสร้างใหเ้ หมาะสมกบั สภาพงาน โครงสรา้ งใหมป่ ระกอบดว้ ย สา� นกั งานเลขานกุ ารกรม กองวชิ าการ กองตรวจเงนิรฐั วสิ าหกิจและเงินทนุ กองตรวจเงินทหาร กองตรวจเงนิ ฝ่ายบริหาร กองตรวจเงนิฝ่ายเศรษฐกิจและสังคม กองตรวจสอบพิเศษ รวมท้ังส�านักงานตรวจเงินแผน่ ดินภูมิภาคท่ี ๑ - ๙๑๐๒ ประวตั ิศาสตรก์ ารตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ไทย

ตอ่ มาในปี พ.ศ. ๒๕๑๘ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ ให้ นายชาญ เลิศลกั ษณา ดา� รงตา� แหน่งประธานคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน และ ในปี พ.ศ. ๒๕๑๙ ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ ให้ นายวิเชยี ร วงศ์เบ้ียสัจจ์ ด�ารง ต�าแหนง่ ประธานคณะกรรมการตรวจเงินแผน่ ดิน นายวิเชียร วงศ์เบ้ียสัจจ์ นับเป็นประธานคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน คนสดุ ทา้ ย (คนท่ี ๗) เพราะหลงั จากนนั้ มกี ารเสนอรา่ งกฎหมายการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ฉบบั ใหมภ่ ายใตช้ อื่ รา่ งพระราชบญั ญตั จิ ดั ตงั้ สา� นกั งานตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ของรฐั สภา พุทธศักราช... โดยผู้เสนอร่างเข้าสู่สภา คือ นายประยูรศักด์ิ ชลายนเดชะ และ นายเปรม มาลากลุ ณ อยธุ ยา โดยการประชุมครัง้ แรก ทป่ี ระชมุ รับหลักการ ต่อมา มีการประชุมอีกหลายครั้งเพื่อปรับปรุงร่างกฎหมายฉบับนี้ให้สมบูรณ์ จนกระท่ังได้ ร่างพระราชบัญญัติการตรวจเงินแผ่นดิน พุทธศักราช... ซ่ึงในปี พ.ศ. ๒๕๒๒ ไดต้ ราออกเป็นพระราชบญั ญตั กิ ารตรวจเงินแผ่นดนิ พ.ศ. ๒๕๒๒• ผตู้ รวจเงนิ แผ่นดินของรัฐสภา ตามรฐั ธรรมนญูแหง่ ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. ๒๕๑๗ทีม่ า :ส�าเนาภาพจากราชกจิ จานเุ บกษา ๑๐๓

• พระราชกฤษฎีกา แบง่ ส่วนราชการส�านกั งาน คณะกรรมการตรวจเงิน แผ่นดนิ พ.ศ. ๒๕๑๙ ทมี่ า : สา� เนาภาพถ่ายจาก ราชกิจจานเุ บกษา๑๐๔ ประวัติศาสตร์การตรวจเงินแผ่นดินไทย

บรรพชนคนตรวจเงินแผน่ ดิน นายคา� นงึ ชาญเลขา ประธานคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดนิ คนที่ ๔ นายค�านึง ชาญเลขา (๓๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๕๕ - ๗ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๑๕) เป็นบุตรของนายถวิล ชาญเลขา และ นางพิศ ชาญเลขา ท่านเรมิ่ ต้นเขา้ เรยี นโรงเรยี นนายรอ้ ยทหารบก เม่อื อายุเพียง ๗ ปี ซงึ่ เปน็ นกั เรยี นนายรอ้ ยชัน้ เตรยี มและช้นั ปฐม ตอ่ มาเขา้ เรียนทโ่ี รงเรยี นสวนกุหลาบในชั้นมัธยม ๔ - ๕ และยา้ ยไปส�าเรจ็ การศึกษาช้ันมธั ยม ๘ ท่ีโรงเรยี นวชริ าวธุ ทา่ นจบการศกึ ษาระดบั ปรญิ ญาตรสี าขาวชิ าธรุ กจิ การคลงั และบญั ชที ี่ มหาวทิ ยาลยั Far Easternประเทศฟิลิปปินส์ เมื่อกลับมาประเทศไทย ท่านเร่ิมต้นเข้ารับราชการบรรจุเป็นข้าราชการช้ันตรีที่คณะกรรมการตรวจเงนิ แผ่นดิน เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๗๗ นายค�านึง ชาญเลขา นับเป็นลูกหม้อของคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินท่ีเริ่มต้นรับราชการในยคุ ทก่ี อ่ รา่ งสรา้ งกรม ทา่ นไดร้ บั แตง่ ตง้ั ใหเ้ ปน็ กรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ชน้ั ๒ ปี พ.ศ. ๒๔๙๐ กรรมการตรวจเงินแผ่นดิน ช้นั ๑ ปี พ.ศ. ๒๔๙๓ โดยไปบรรจุอยทู่ ี่ ภาค ๙ จังหวัดสงขลา เคยเป็นหัวหน้ากองสารวัตรบัญชี ผู้อ�านวยการกองตรวจเงินแผ่นดินส่วนภูมิภาค และได้รับแต่งตั้งให้เป็นเลขาธิการคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินเม่ือปี พ.ศ. ๒๕๐๖ จนกระท่ังได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นประธานคณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ คนที่ ๔ เมอ่ื ปี พ.ศ. ๒๕๐๘ นอกจากนท้ี า่ นยงั ไดร้ บั พระกรณุ าโปรดเกล้าฯ เป็นศาสตราจารย์พิเศษของมหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ ๑๐๕

บรรพชนคนตรวจเงินแผน่ ดนิ นายสุพัฒน์ สธุ าธรรม ประธานคณะกรรมการตรวจเงนิ แผ่นดนิ คนที่ ๕ นายสพุ ฒั น์ สธุ าธรรม เรมิ่ ตน้ จากการเปน็ นกั ศกึ ษาฝกึ หดั การตรวจบญั ชใี นคณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ รนุ่ แรก เมอ่ื ปี พ.ศ. ๒๔๗๗ ตอ่ มาในปี พ.ศ. ๒๔๘๒ ทา่ นไดร้ บั ทนุ รฐั บาลตามความตอ้ งการของ คณะกรรมการตรวจเงินแผน่ ดินไปศกึ ษาตอ่ ณ มหาวทิ ยาลัย Rikkyo ประเทศญ่ีปุน่ จนจบปริญญาโท ด้านพาณชิ ยศาสตร์ เมอ่ื สา� เรจ็ การศกึ ษาแลว้ ทา่ นกลบั เขา้ รบั ราชการทแ่ี ผนกกองตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ภมู ภิ าค จนกระทง่ั ปี พ.ศ. ๒๔๙๑ ทา่ นไดร้ ับแตง่ ต้งั ใหเ้ ปน็ กรรมการตรวจเงนิ แผ่นดนิ ชน้ั ๒ ในปี พ.ศ. ๒๕๐๘ นายสุพัฒน์ สุธาธรรม ได้รับแต่งต้ังให้เป็นเลขาธิการคณะกรรมการตรวจ เงนิ แผน่ ดนิ ในยคุ ทน่ี ายค�านงึ ชาญเลขา เปน็ ประธานคณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ จนกระทง่ั ปี พ.ศ. ๒๕๑๕ ท่านได้รับพระกรุณาโปรดกล้าฯ ให้ด�ารงต�าแหน่งประธานคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน ต่อจากนายคา� นึง ชาญเลขา นายสุพฒั น์ สธุ าธรรม เคยด�ารงต�าแหนง่ รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงการคลัง ๒ สมยั นอกจากนี้ ทา่ นยงั ไดร้ ับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เปน็ ศาสตราจารยพ์ เิ ศษของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์๑๐๖ ประวตั ิศาสตร์การตรวจเงนิ แผน่ ดินไทย

• รายงานกจิ การประจ�าปีของส�านกั งาน คณะกรรมการตรวจเงนิแผน่ ดนิ ถา่ ยภาพจากตน้ ฉบบั โดย :นายรฐั ธรรม ชวนเชย และนายโสมทตั นธิ ิตรรี ัตน์ ๑๐๗

๑๐๘ ประวตั ิศาสตรก์ ารตรวจเงนิ แผ่นดินไทย

บทท่ี ๖ การตรวจเงนิ แผน่ ดินภายใตพ้ ระราชบญั ญัตกิ ารตรวจเงนิ แผน่ ดนิ พ.ศ. ๒๕๒๒ ๖.๑ สา� นกั งานตรวจเงนิ แผน่ ดิน การตรวจเงินแผ่นดินไทยก้าวสู่จุดเปล่ียนครั้งส�าคัญอีกคร้ัง ภายหลังจากท่ีตราพระราชบัญญัติการตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๒๒ เหตุผลในการปรับปรุงระบบการตรวจเงินแผ่นดินจาก รูปแบบคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินมาเป็นรูปแบบของ ส�านักงานตรวจเงินแผ่นดินนน้ั นายสุพัฒน์ สุธาธรรม (รฐั มนตรี ว่าการกระทรวงการคลังช่วงน้ันและเคยด�ารงต�าแหน่งประธาน คณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดินชว่ งปี พ.ศ. ๒๕๑๕ - ๒๕๑๘) ได้ ให้เหตุผลว่า กรรมการตรวจเงินแผ่นดินซึ่งมีประมาณ ๓๐ ท่าน ปฏิบัติหน้าที่อยู่ตามภาคต่างๆ การจะเรียกมาประชุมเพื่อ พิจารณาเรื่องทุจริตแต่ละครั้งท�าให้เสียเวลามาก การพิจารณา เรื่องดังกล่าวใช้คณะกรรมการเพียง ๕ ท่านก็เพียงพอแล้ว นอกจากน้ีผลการด�าเนินงานไม่ว่าจะเป็นรูปคณะกรรมการหรือ รูปแบบใหม่ก็สามารถท�าได้อย่างเท่าเทียมกัน (เนตรทราย ตัง้ ขจรศกั ดิ์ ๒๕๓๘ : ๑๒๑) ๑๐๙

นอกจากนี้ การปรับปรุงโครงสร้างของสถาบันการตรวจเงินแผ่นดินจากเดิมกระทา� ในรปู คณะกรรมการมาเปน็ รปู แบบทม่ี ผี อู้ า� นวยการสา� นกั งานตรวจเงนิ แผน่ ดนิเป็นผู้รับผิดชอบงานของส�านักงานตรวจเงินแผ่นดินเพียงผู้เดียวแล้ว กฎหมายตรวจเงนิ แผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๒๒ ยงั เพิ่มบทบาทการตรวจสอบโดยใหส้ า� นกั งานตรวจเงินแผ่นดินมีอ�านาจหน้าท่ีตรวจสอบประสิทธิภาพ (Efficiency) ประสิทธิผล(Effectiveness)และความประหยดั (Economy) ของการใชจ้ า่ ยเงนิ แผน่ ดนิ รวมทงั้ ตรวจสอบการจดั เกบ็ ภาษอี ากร นบั ว่าเป็นการพฒั นาบทบาทองค์กรตรวจเงนิ แผน่ ดินไทยใหส้ อดคลอ้ งกับ Lima Declaration of Guideline on Auditing Precepts 1977 Lima Declaration of Guideline on Auditing Precepts 1977 หรอื แปลเปน็ ภาษาไทยวา่ ปฏญิ ญาสากลวา่ ดว้ ยการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ซง่ึ เปน็ ปฏญิ ญาหรอื ขอ้ ตกลงสากลร่วมกันขององค์กรตรวจเงินแผ่นดินต่างๆ ท่ัวโลกที่เห็นพ้องต้องกันว่าการท�างานตรวจเงินแผน่ ดนิ น้นั ควรมีความเป็นอสิ ระ (Independence) เปน็ พื้นฐานการท�างาน ในระดับสากล การตรวจเงินแผน่ ดินจ�าแนกออกเปน็ ๓ ลกั ษณะใหญ่ กลา่ วคือ(๑) การตรวจสอบดา้ นการเงนิ (Financial Audit) (๒) การตรวจสอบการปฏบิ ัตติ ามกฎหมาย ระเบียบ ขอ้ บังคบั (Compliance Audit) และ (๓) การตรวจสอบการด�าเนนิงาน (Performance Audit) ซึ่งการตรวจสอบแต่ละลกั ษณะงานจะมีความแตกต่างกนัไปตามจดุ เนน้ ของลกั ษณะงาน เชน่ การตรวจสอบการดา� เนนิ งานเนน้ ตรวจสอบความมปี ระสทิ ธภิ าพในการใชจ้ า่ ยเงนิ งบประมาณ การบรรลปุ ระสทิ ธผิ ลหรอื วตั ถปุ ระสงค์ของโครงการ การค�านึงถงึ ความคมุ้ คา่ ของเงนิ ทีล่ งทุนโครงการภาครฐั (Value forMoney) พระราชบญั ญตั กิ ารตรวจเงินแผ่นดนิ พ.ศ. ๒๕๒๒ มีทัง้ หมด ๒๕ มาตรา โดยยกเลิกพระราชบัญญัติว่าด้วยคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ. ๒๔๗๖ ทั้งน้ีกฎหมายการตรวจเงินแผ่นดินฉบับนีไ้ ดใ้ หค้ วามหมายของค�าวา่ ‘หนว่ ยรบั ตรวจ’ ไว้ตามมาตรา ๔ วา่ หมายถึง (๑) กระทรวง ทบวง กรม หรือสว่ นราชการอ่ืนที่เรยี กช่อือย่างอ่ืนที่มีฐานะเป็นกระทรวง ทบวง หรือกรม (๒) หน่วยงานของราชการส่วนภูมิภาค (๓) หน่วยงานของราชการส่วนท้องถ่ิน (๔) รัฐวิสาหกิจตามกฎหมายว่าด้วยวิธีการงบประมาณ หรือหน่วยงานอ่ืนของรัฐ และ (๕) หน่วยงานอ่ืนใดที่มีกฎหมายก�าหนดหรือนายกรัฐมนตรีสั่งให้ส�านักงานตรวจเงินแผ่นดินเป็นผตู้ รวจสอบ๑๑๐ ประวตั ิศาสตรก์ ารตรวจเงินแผน่ ดินไทย

• พระราชบัญญตั ิการตรวจเงนิ แผ่นดนิพ.ศ. ๒๕๒๒ที่มา :ส�าเนาภาพจากราชกจิ จานเุ บกษา• ตราสญั ลกั ษณ์การตรวจเงนิ แผ่นดินทมี่ า :สา� เนาภาพจากราชกิจจานเุ บกษา ๑๑๑

Lima Declaration 1977 การศึกษาแนวคิดการตรวจเงินแผ่นดินสมัยใหม่นั้นจ�าเป็นต้องท�าความเข้าใจหลักการตรวจเงิน แผ่นดินซ่ึงถูกประกาศเป็นปฏิญญาสากลว่าด้วยการตรวจเงินแผ่นดินเม่ือปี พ.ศ. ๒๕๒๐ (Lima Declaration 1977) ซ่ึงเกิดจากขอ้ สรปุ ร่วมกนั ในการประชุมสถาบนั การตรวจสอบสูงสุดจากประเทศ ตา่ งๆ ท่ัวโลก การประชมุ คร้ังนนั้ จัดขน้ึ ท่ีกรงุ ลิมา (Lima) ประเทศเปรู โดย The Office of the Comptroller General of Peru เปน็ เจา้ ภาพจดั การประชมุ INCOSAI ครง้ั ที่ ๙ เมอื่ ปี พ.ศ. ๒๕๒๐ โดยองคก์ รตรวจเงนิ แผน่ ดนิ จา� นวน ๙๕ ประเทศ ตา่ งเหน็ พอ้ งตอ้ งกนั วา่ การตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ของรฐั ควรมคี วามเปน็ อสิ ระ (Independence) และความอิสระดังกล่าวควรถูกบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ ขณะเดียวกันองค์กร ตรวจเงินแผ่นดินควรรายงานผลการตรวจสอบต่อรัฐสภาและประชาชนเพื่อให้ทราบว่ารัฐบาลได้ ใชจ้ า่ ยเงนิ งบประมาณแผ่นดินน้นั ไปอย่างถกู ต้องเหมาะสมและคุ้มค่าหรือไม่ Lima Declaration จึงเป็นจุดเร่ิมต้นของการพัฒนาบทบาทของสถาบันตรวจสอบสูงสุดทั่วโลก ให้มีพื้นฐานการท�างานวิชาชีพการตรวจเงินแผ่นดินท่ีเป็นอิสระ มีมาตรฐานในการท�างานตรวจเงิน แผ่นดิน๑๑๒ ประวตั ิศาสตร์การตรวจเงนิ แผ่นดินไทย

ขณะที่มาตรา ๗ บัญญัติหนา้ ทข่ี องสา� นกั งานตรวจเงินแผน่ ดนิ ไว้ ๔ ข้อ ดังนี้ ๑. ตรวจสอบรายงานการรบั จา่ ยเงนิ ประจา� ปงี บประมาณ และงบแสดงฐานะการเงนิ แผน่ ดนิ ประจา� ปงี บประมาณ และแสดงความเหน็ วา่ เปน็ ไปตามกฎหมายและตามความเป็นจรงิ หรือไม่ ๒. ตรวจสอบบัญชีทุนส�ารองเงินตราประจ�าปี และแสดงความเห็นว่าเป็นไปตามกฎหมายและตามความเป็นจรงิ หรือไม่ ๓. ตรวจสอบการรับจ่าย การเก็บรักษาและการใช้จ่ายเงินและทรัพย์สินอ่ืนของหนว่ ยรบั ตรวจหรอื ทอ่ี ยใู่ นความรบั ผดิ ชอบของหนว่ ยรบั ตรวจ และแสดงความเหน็ วา่ เปน็ ไปตามกฎหมาย ระเบยี บ ขอ้ บงั คบั และมตคิ ณะรฐั มนตรหี รอื ไม่ และอาจตรวจสอบการใช้จ่ายเงินและการใช้ทรัพย์สินอ่ืนและแสดงความเห็นว่าเป็นไปตามวัตถปุ ระสงค์ เปน็ ไปโดยประหยดั ไดผ้ ลตามเป้าหมายและมีผลคุ้มค่าหรือไม่ ในกรณที ่หี นว่ ยรบั ตรวจเป็นรฐั วสิ าหกิจ ใหแ้ สดงความเห็นตามมาตรฐานการสอบบัญชที รี่ ับรองท่วั ไปดว้ ย ๔. ตรวจสอบเก่ยี วกบั การจดั เก็บภาษอี ากร คา่ ธรรมเนยี มและรายได้อน่ื ของหนว่ ยรบั ตรวจ และแสดงความเหน็ วา่ เปน็ ไปตามกฎหมาย ระเบยี บ ขอ้ บงั คบั และมติคณะรัฐมนตรีหรอื ไม่ จะเห็นได้ว่า กฎหมายการตรวจเงินแผ่นดินได้ขยายบทบาทของส�านักงานตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ในการท�างานตรวจสอบเพมิ่ ขน้ึ โดยเฉพาะการตรวจสอบการใชจ้ า่ ยเงนิ และการใชท้ รพั ยส์ นิ อน่ื และแสดงความเหน็ วา่ เปน็ ไปตามวตั ถปุ ระสงค์ เปน็ ไปโดยประหยดั ไดผ้ ลตามเปา้ หมายและมผี ลคมุ้ คา่ หรอื ไม่ ซง่ึ การบญั ญตั หิ นา้ ทนี่ นี้ า� ไปสกู่ ารพฒั นาลกั ษณะงานตรวจสอบการดา� เนนิ งาน (Performance Audit) ในเวลาตอ่ มา เนตรทราย ตงั้ ขจรศกั ด์ิ (๒๕๓๘ : ๑๒๕ - ๑๓๑) อธบิ ายถงึ บทบาทและอา� นาจหนา้ ทข่ี องสา� นกั งานตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ตามกฎหมายการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ฉบบั นไ้ี วว้ า่มีท้งั หมด ๕ บทบาท กล่าวคอื ๑. บทบาทการตรวจสอบความชอบดว้ ยกฎหมายดา้ นรายจา่ ยและดา้ นรายได้เปน็ การตรวจสอบการรับจา่ ยเงนิ แผน่ ดนิ วา่ เปน็ ไปตามกฎหมาย ข้อบงั คบั ระเบยี บและมติคณะรฐั มนตรีหรือไม่ ๒. บทบาทการตรวจสอบการจัดเก็บภาษอี ากร ค่าธรรมเนยี ม และรายไดอ้ นื่ซง่ึ เปน็ การตรวจสอบวา่ การจดั เกบ็ รายไดต้ า่ งๆ เปน็ ไปตามกฎหมาย ระเบยี บ ขอ้ บงั คบัหรือมติคณะรัฐมนตรีหรือไม่ เพราะเดิมการควบคุมและการตรวจสอบเกี่ยวกับรายไดแ้ ผน่ ดนิ เปน็ อา� นาจหนา้ ทข่ี องคณะกรรมการตรวจสอบการปฏบิ ตั เิ กยี่ วกบั การภาษีอากร (กตภ.) ซึ่งถูกยุบไปหลังเหตุการณ์ทางการเมืองเมื่อวันที่ ๑๔ ตุลาคมพ.ศ. ๒๕๑๖ และต้ังแต่นั้นมาไม่มีหน่วยงานใดตรวจสอบเรื่องดังกล่าวอีก ดังนั้นการที่กฎหมายตรวจเงินแผ่นดินบัญญัติเร่ืองการตรวจสอบการจัดเก็บภาษีอากรคา่ ธรรมเนยี มและรายได้อืน่ สา� นกั งานตรวจเงินแผ่นดนิ จงึ ต้องปฏิบัตหิ นา้ ทนี่ ด้ี ว้ ย ๓. บทบาทการตรวจสอบการจัดซ้ือจัดจ้างและการตรวจสอบสืบสวนกรณีทุจริต ซ่ึงเป็นการตรวจสอบสัญญาจัดซ้ือจัดจ้างและจัดหาทรัพย์สินของหน่วยรับตรวจ รวมท้ังการตรวจสอบสืบสวนเร่ืองท่ีมีพฤติการณ์ท่ีน่าเช่ือว่าทุจริต หรือตรวจสอบเรอ่ื งรอ้ งเรยี น บตั รสนเทห่ ์ หรอื ขา่ วจากสอ่ื มวลชนทเ่ี ปน็ เรอื่ งเกย่ี วกบั การเงินหรือทรพั ย์สนิ ของทางราชการ ๑๑๓

นอกจากนี้ ส�านักงานตรวจเงินแผ่นดินยังมีบทบาทในการเสนอ • บัตรประจำ� ตวั พนกั งำนมาตรการปอ้ งกันการทุจรติ ในกระบวนการจัดซ้ือจัดจา้ งอีกด้วย เชน่ ปี เจ้ำหน้ำที่สำ� นักงำนตรวจเงินพ.ศ. ๒๕๓๗ ส�านักงานฯ เสนอมาตรการเพ่ือป้องกันหรือลดโอกาส แผ่นดนิในการสมยอมกันในการเสนอราคา (ฮ้ัว) ต่อรัฐบาล โดยเฉพาะกรณี กำรออกบัตรประจำ� ตัวการจ้างเหมาก่อสร้างของส่วนราชการ มาตรการดังกล่าวรู้จักในชื่อ พนกั งำนเจำ้ หน้ำทีก่ เ็ พื่อให้มาตรการปอ้ งกนั การฮ้วั ประมูล หรอื ว๑ ปี ๓๗ โดยมาตรการน้ีมาจาก ผู้ตรวจสอบของส�ำนกั งำนการประมวลข้อสังเกตและข้อเสนอแนะจากการตรวจสอบการจัดซื้อ ตรวจเงนิ แผ่นดนิ ซง่ึ เป็นจดั จา้ ง เช่นเดยี วกบั ปี พ.ศ. ๒๕๔๒ ทีส่ า� นกั งานตรวจเงนิ แผน่ ดินเสนอ เจำ้ พนักงำนตำมประมวลแนวทางการลดโอกาสการสมยอมในการประมูลงานภาครัฐ โดยเสนอ กฎหมำยอำญำสำมำรถแนวปฏิบัติในการก�ากับดูแลเผยแพร่ข่าวสารประกวดราคาเพื่อเสริม ทำ� กำรตรวจสอบสบื สวนมาตรการปอ้ งกนั หรือลดโอกาสในการสมยอมกนั ในการเสนอราคา เร่ืองท่นี ่ำเชื่อว่ำเป็นกำร ทุจริตตำมอำ� นำจหนำ้ ท่ขี อง ๔. บทบาทการตรวจสอบการดา� เนนิ งาน (Performance Audit) ซงึ่ ส�ำนักงำนตรวจเงนิ แผน่ ดินเป็นการตรวจสอบเพื่อให้ทราบว่าการใช้จ่ายเงินแผ่นดินหรือการใช้ทรัพยากรนั้นเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และเกิดความประหยดั คุ้มคา่ หรอื ไม่ ท้งั นี้เหตุผลหน่งึ ในการตราพระราชบัญญัตกิ ารตรวจเงนิ แผน่ ดนิ พ.ศ. ๒๕๒๒ คอื รฐั บาลมเี จตนาทจ่ี ะตรวจประสทิ ธผิ ล(Effectiveness) หรือการบรรลุวัตถุประสงค์ในการปฏิบัติงานของส่วนราชการต่างๆ ท่ีใช้จ่ายเงินงบประมาณแผ่นดินและประโยชน์ของการใช้ชิ้นงานหรือเน้ืองานที่รัฐได้จ่ายเงินไป ต่อมาส�านักงานตรวจเงินแผน่ ดนิ ปรบั ปรุงโครงสรา้ งภายในเพอ่ื รองรบั กฎหมายตรวจเงนิ แผน่ ดินฉบับปี พ.ศ. ๒๕๒๒ โดยการปรับโครงสร้างองคก์ รครั้งนท้ี า� ใหส้ า� นกั -งานฯ ประกอบด้วย หนว่ ยงานภายใน ๑๗ ส่วน โดยเพ่มิ กองตรวจสอบการใชท้ รพั ยส์ นิ ของรฐั ขน้ึ มาเพอ่ื ทา� หนา้ ทก่ี ารตรวจสอบการดา� เนนิ งาน ๕. บทบาทในการรับผิดชอบต่อสาธารณะและส่งเสริมให้หน่วยรบั ตรวจและขา้ ราชการเกดิ ความสา� นกึ รบั ผดิ ชอบตอ่ สาธารณะ (PublicAccountability) ร่วมกัน เนือ่ งจากเงินแผน่ ดนิ เปน็ เงินทม่ี าจากภาษีอากรของประชาชน ดังนั้น การตรวจสอบการใช้จ่ายเงินแผ่นดินและแสดงความเห็นว่าการใช้จ่ายเงินแผ่นดินน้ันเป็นไปตามกฎหมาย ระเบียบข้อบังคับ หรือเป็นไปตามวัตถุประสงค์โดยประหยัดและได้ผลคุ้มค่าหรอื ไมน่ นั้ จงึ ตอ้ งกระท�าอยา่ งระมดั ระวงั และค�านงึ ถงึ ความถกู ตอ้ งตามมาตรฐานและวิชาชีพของผู้สอบบัญชี การแสดงความเห็นและการรายงานผลการตรวจสอบต้องต้ังอยู่บนฐานของความถูกต้องและเกิดประโยชน์ต่อสาธารณะอย่างแท้จริงด้วยการรายงานข้อตรวจพบอย่างเปิดเผยและตรงตามความจริง ส�าหรับการรายงานผลการตรวจสอบ พระราชบัญญัติการตรวจเงินแผ่นดินพ.ศ. ๒๕๒๒ บญั ญตั ไิ วใ้ นมาตรา ๑๓ และ ๑๔ โดยมาตรา ๑๓ ใหอ้ า� นาจสา� นกั งานตรวจเงินแผ่นดินรายงานผลการตรวจสอบในกรณีที่ปรากฏว่ามีข้อบกพร่อง หรือมกี ารไมป่ ฏบิ ตั ิตามกฎหมาย ระเบยี บ ขอ้ บังคบั หรอื มตคิ ณะรฐั มนตรี ให้สา� นักงานตรวจเงนิ แผน่ ดนิ แจง้ หนว่ ยรบั ตรวจชแ้ี จงหรอื แกไ้ ขขอ้ บกพรอ่ งหรอื ปฏบิ ตั ใิ หถ้ กู ตอ้ งภายในเวลาที่กา� หนดให้๑๑๔ ประวัตศิ าสตรก์ ารตรวจเงินแผ่นดินไทย

• รายงานการตรวจสอบ ทงั้ นเี้ มอ่ื พน้ เวลาทกี่ า� หนดแลว้ ถา้ หนว่ ยรบั ตรวจมไิ ดช้ แ้ี จงหรอื แกไ้ ขขอ้ บกพรอ่ งการด�าเนนิ งาน หรอื ปฏบิ ตั กิ ารใหถ้ กู ตอ้ งตามกฎหมาย ระเบยี บ ขอ้ บงั คบั หรอื มตคิ ณะรฐั มนตรโี ดย(Performance Audit ไมม่ เี หตผุ ลสมควร ใหส้ า� นกั งานตรวจเงนิ แผน่ ดนิ แจง้ กระทรวงเจา้ สงั กดั หรอื ผบู้ งั คบัReport) ในยุคเริ่มต้น บัญชา หรอื ผคู้ วบคุมกา� กับหรือรับผดิ ชอบของหนว่ ยรบั ตรวจโดยใช้ชอ่ื รายงานว่ารายงานการตรวจสอบ ส�าหรบั มาตรา ๑๔ น้ัน ใหอ้ �านาจสา� นกั งานตรวจเงินแผน่ ดนิ รายงานผลการประเมินผล ตรวจสอบ ในกรณที ผ่ี ลการตรวจสอบปรากฏวา่ มพี ฤตกิ ารณน์ า่ เชอ่ื วา่ เปน็ การทจุ รติที่มา : ให้ส�านักงานตรวจเงินแผ่นดินแจ้งต่อพนักงานสอบสวนเพ่ือด�าเนินคดีและให้ถา่ ยภาพจากต้นฉบบั โดย สา� นกั งานฯ แจง้ ผลการตรวจสอบดงั กลา่ วใหผ้ รู้ บั ตรวจหรอื กระทรวงเจา้ สงั กดั หรอืนายรัฐธรรม ชวนเชย ผบู้ งั คับบญั ชา (ตามกฎหมายผรู้ บั ตรวจ หมายถงึ หวั หนา้ สว่ นราชการหรอื หวั หนา้และนายโสมทัต นธิ ติ รรี ัตน์ หนว่ ยงานผูร้ ับผิดชอบในการปฏบิ ตั ริ าชการหรอื การบริหารของหน่วยรับตรวจ) นอกจากนก้ี ฎหมายการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ฉบบั นยี้ งั กา� หนดใหส้ า� นกั งานตรวจเงนิ แผน่ ดนิ จดั ทา� รายงานผลการตรวจสอบการรบั จา่ ยเงนิ ประจ�าปงี บประมาณและแสดง งบฐานะการเงินประจ�าปีตามมาตรา ๗(๑) และผลการปฏิบัติราชการตามอ�านาจ หน้าที่ของส�านักงานตรวจเงินแผ่นดิน พร้อมด้วยความเห็นเสนอต่อนายกรัฐมนตรี เพ่ือนา� เสนอรฐั สภา• รายงานประจา� ปีของส�านักงานตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๒๒ - ๒๕๒๔ท่มี า :ถ่ายภาพจากตน้ ฉบบัโดย นายรฐั ธรรม ชวนเชยและนายโสมทตั นธิ ติ รีรตั น์• รายงานประจา� ป ีพ.ศ. ๒๕๒๘ และ ๒๕๒๙ หน้าปกแสดงรปู ท่ที า� การตรวจเงนิ แผ่นดนิณ ศาลาลูกขนุ ใน พระบรมมหาราชวัง และ หมู่ตกึ กระทรวงการคลงั พระรามทีห่ กท่ีมา :ถา่ ยภาพจากตน้ ฉบับโดย นายรฐั ธรรม ชวนเชยและนายโสมทัต นธิ ิตรรี ัตน์ ๑๑๕

• รายงานการประชมุ สภาผแู้ ทนราษฎร เพ่ือรบั ทราบรายงานผล การปฏิบตั ิราชการประจา� ปี ของส�านักงานตรวจเงิน แผน่ ดนิ๑๑๖ ประวัติศาสตร์การตรวจเงนิ แผน่ ดินไทย

• รายงานประจา� ปีของส�านกั งานตรวจเงนิ แผ่นดินช่วงระหว่างป ี พ.ศ. ๒๕๓๐ - ๒๕๔๑ทมี่ า :ถา่ ยภาพจากต้นฉบบั โดยนายรฐั ธรรม ชวนเชยและนายโสมทตั นธิ ิตรรี ัตน์ ๑๑๗

๑๑๘ ประวตั ิศาสตรก์ ารตรวจเงนิ แผ่นดินไทย

บทท่ี ๗ การตรวจเงนิ แผ่นดินภายใตพ้ ระราชบัญญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนูญวา่ ดว้ ยการตรวจเงนิ แผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๔๒ การตรวจเงินแผ่นดินไทยเกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งส�าคัญภายหลังประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.๒๕๔๐ รฐั ธรรมนญู ฉบบั นใ้ี หค้ วามสา� คญั กบั การตรวจเงนิ แผน่ ดนิโดยบัญญัติเนื้อหาเก่ียวกับการตรวจเงินแผ่นดินไว้ในหมวด ๑๑มาตรา ๓๑๒ ซ่ึงบัญญัติใหก้ ารตรวจเงินแผน่ ดินกระทา� โดยคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินและผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดินท่ีเป็นอิสระและเปน็ กลาง ท้ังนี้รัฐสภาได้ตราพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๔๒ ขึ้น โดยบัญญัติถึงอ�านาจหน้าที่ของคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน ผู้ว่าการตรวจเงนิ แผน่ ดิน และส�านักงานการตรวจเงนิ แผน่ ดิน นอกจากน้ีกฎหมายการตรวจเงินแผ่นดินฉบับนี้ยังกล่าวถึงคณะกรรมการวินัยทางงบประมาณและการคลัง ซ่ึงเป็นเร่ืองใหม่ที่เพ่ิมเข้ามาในการตรวจเงนิ แผน่ ดินไทย พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๔๒ บัญญัติองค์ประกอบขององค์กรการตรวจเงนิ แผ่นดนิ ไทยไว้ ๓ สว่ น ได้แก่ (๑) คณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ (๒) ผวู้ า่ การตรวจเงนิ แผน่ ดนิ และ (๓) สา� นกั งานการตรวจเงินแผน่ ดิน ซึ่งการจัดองคก์ รการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ รูปแบบน้ีมณเฑียร เจริญผล (๒๕๕๖) ชี้ให้เห็นว่าเป็นการจัดองค์กรตาม ๑๑๙

หลกั กฎหมายปกครอง ในลกั ษณะการแบง่ แยกอา� นาจหนา้ ทใ่ี หเ้ ปน็ อสิ ระอยา่ งแทจ้ รงิ รัฐธรรมนญู แห่งเพื่อเป็นการถ่วงดุลอ�านาจซ่ึงกันและกัน โดยให้คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน ราชอาณาจักรไทย (คตง.) ก�าหนดนโยบายการตรวจเงินแผ่นดิน มีอ�านาจพิจารณาวินิจฉัย ขณะที่ พ.ศ. ๒๕๔๐ ไดบ้ ญั ญัติผวู้ า่ การตรวจเงนิ แผน่ ดนิ (ผตง.) เปน็ ผบู้ งั คบั บญั ชาสงู สดุ ของสา� นกั งานการตรวจเงนิ เรือ่ งการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ไว้แผน่ ดนิ (สตง.) เปน็ ผกู้ า� หนดแผนการตรวจสอบและสง่ั การใหเ้ จา้ หนา้ ทข่ี องสา� นกั งาน ในหมวด ๑๑ มาตรา ๓๑๒การตรวจเงินแผ่นดินเป็นผู้รวบรวมข้อเท็จจริงโดยอิสระและจัดท�ารายงานผลการ ที่มา :ตรวจสอบเสนอคณะกรรมการตรวจเงนิ แผ่นดินพิจารณาวินิจฉัยต่อไป สา� เนาภาพถา่ ยจาก ราชกจิ จานเุ บกษา๑๒๐ ประวัติศาสตร์การตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ไทย

ท่มี า :ส�าเนาภาพถ่ายจากราชกิจจานุเบกษา ๑๒๑

๗.๑ คณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ.๒๕๔๒ ก�าหนดหน้าท่ขี องคณะกรรมการตรวจเงินแผน่ ดนิ ไวใ้ นมาตรา ๑๕ ดงั น้ี ๑. วางนโยบายการตรวจเงนิ แผ่นดิน ๒. ให้ค�าปรึกษาแก่ประธานรัฐสภาเกี่ยวกับอ�านาจหน้าท่ีของคณะกรรมการตรวจเงนิ แผ่นดนิ ๓. ใหค้ า� แนะนา� แกฝ่ า่ ยบรหิ ารในการแกไ้ ขกฎหมาย ระเบยี บ ขอ้ บงั คบั เกยี่ วกบัการควบคมุ การเงินของรฐั ๔. กา� หนดมาตรฐานหรอื มาตรการเกยี่ วกบั ระบบและการควบคมุ การตรวจสอบการบริหารงบประมาณส�าหรบั หนว่ ยรบั ตรวจ ๕. เป็นองค์กรชี้ขาดสูงสุดในกระบวนการทางวินัยทางงบประมาณและการคลงั ๖. เสนอชอื่ ผทู้ สี่ มควรไดร้ บั การพจิ ารณาแตง่ ตง้ั เปน็ ผวู้ า่ การตรวจเงนิ แผน่ ดนิต่อวุฒิสภา ๗. แตง่ ตั้งกรรมการวนิ ยั ทางงบประมาณและการคลงั หรืออนุกรรมการ ๘. พิจารณาค�าร้องขอของสภาผู้แทนราษฎร วุฒิสภา หรือคณะรัฐมนตรีทขี่ อใหต้ รวจสอบ ๙. ใหค้ า� แนะนา� แกผ่ วู้ า่ การตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ในการปฏบิ ตั หิ นา้ ทตี่ ามพระราช-บัญญัตปิ ระกอบรฐั ธรรมนูญ ๑๐. เสนอแนะให้หน่วยรับตรวจแก้ไขข้อบกพร่องและติดตามการด�าเนินการแกไ้ ข ๑๑. ออกระเบียบหรือข้อบังคับและประกาศตามอ�านาจหน้าที่เก่ียวกับการตรวจเงนิ แผน่ ดิน ๑๒. ออกระเบยี บ ประกาศ เกย่ี วกบั การบรหิ ารทวั่ ไป การบรหิ ารงานบคุ คล การงบประมาณ การเงนิ และการคลงั และการดา� เนนิ การอน่ื ของสา� นกั งานการตรวจเงนิแผน่ ดิน ต่อมาวุฒิสภาได้เลือกผู้ซึ่งมีความช�านาญและประสบการณ์ด้านการตรวจเงินแผ่นดิน การบัญชี การตรวจสอบภายใน การเงนิ การคลังและดา้ นอืน่ จา� นวน ๑๐คนให้เป็นคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน และเม่อื วนั ที่ ๑๔ เมษายน พ.ศ. ๒๕๔๓พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง นายปัญญาตันติยวรงค์ เป็นประธานกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน พร้อมกรรมการตรวจเงินแผ่นดินอีก ๙ คน ไดแ้ ก่ นางจารวุ รรณ เมณฑกา (ซง่ึ ภายหลงั ไดร้ บั พระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ แตง่ ตง้ั ให้เป็นผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดินและได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ เป็นคุณหญิงจารุวรรณ เมณฑกา) นางจิระพรรณ นิรัติศัย พลโทฉัตรชัยอุเทนสุต นายชัยเชต สุนทรพิพิธ คุณหญิงนงเยาว์ ชัยเสรี นายปรัชญา สูตะบุตรนายปญั ญา สตฐิ ติ นางรวีพร คหู ิรญั และ นางศุลมี าศ สทุ ธสิ มั พทั น์๑๒๒ ประวัตศิ าสตร์การตรวจเงินแผ่นดินไทย

• คณะกรรมการ ตรวจเงินแผน่ ดินชุดแรก หลงั จากทีร่ ัฐธรรมนูญ ป ี พ.ศ. ๒๕๔๐ บญั ญัติใหก้ ารตรวจเงนิ แผน่ ดินกระท�าโดยคณะกรรมการตรวจเงินแผน่ ดนิ และ ผ้วู า่ การตรวจเงินแผน่ ดิน คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินชุดแรกได้ก�าหนดเป้าหมายในการตรวจเงิน แผ่นดนิ ไว้ ๓ ประการ กล่าวคอื (๑) ด�าเนินบทบาทในการเสริมสร้างให้เกิดการบริหารกิจการบ้านเมืองและ สงั คมทดี่ ใี นภาครฐั เพอ่ื ใหก้ ารจดั ระบบบรหิ ารกจิ การบา้ นเมอื งและสงั คมเปน็ ไปอยา่ ง มปี ระสิทธภิ าพตามหลักกฎหมายและการปกครองในระบอบประชาธิปไตย ใหเ้ ป็นท่ี เชือ่ ถอื ของประชาชน (๒) ป้องกันและควบคุมการใช้จ่ายเงินของรัฐให้เป็นไปโดยถูกต้อง ไม่ให้เกิด ความเสียหายหรือร่วั ไหล (๓) ตดิ ตามการใชจ้ ่ายเงนิ ของรัฐให้เกดิ ประโยชน์สูงสุด คุ้มคา่ และเปน็ ไปตาม กฎหมาย ระเบียบ ข้อบงั คบั และมติคณะรัฐมนตรี ทัง้ น้ีเพือ่ ใหบ้ รรลเุ ปา้ หมายดังกลา่ ว คณะกรรมการตรวจเงนิ แผ่นดนิ ไดก้ �าหนด นโยบายการตรวจเงินแผ่นดนิ (พ.ศ. ๒๕๔๓ - ๒๕๔๖) ๗ ข้อ ได้แก่ (๑) ด�าเนินบทบาทส�าคัญในการเสริมสร้างให้เกิดการบริหารกิจการบ้านเมือง และสังคมท่ีดีในภาครัฐโดยการตรวจสอบเพื่อให้ทราบและแสดงความเห็นในการ จัดเก็บรายได้ การเกบ็ รกั ษา การใช้จ่ายเงิน และทรัพยส์ ินอื่นวา่ เปน็ ไปตามกฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคบั มตคิ ณะรัฐมนตรี แผนงาน วตั ถุประสงค์ โดยประหยดั ไดผ้ ลตาม เปา้ หมายและมีผลคุ้มคา่ (๒) ปฏิบตั ิหนา้ ที่อย่างเปน็ อิสระและเป็นกลาง ยึดมัน่ ในอดุ มการณแ์ หง่ วชิ าชีพ มีจรรยาบรรณ ซ่อื สัตยส์ จุ ริต มคี ณุ ธรรมและเทยี่ งธรรม (๓) ก�าหนดมาตรฐานการตรวจเงินแผ่นดินให้เป็นที่ยอมรับโดยท่ัวไป เพื่อเป็น แนวทางการปฏบิ ตั ิงานในการตรวจสอบ ๑๒๓

(๔) การตรวจสอบจะเปน็ ไปเพอ่ื การสรา้ งสรรค์ รดั กมุ เขม้ งวด มปี ระสทิ ธภิ าพเพียงพอทจี่ ะป้องกนั ความเสยี หายและทนั ตอ่ เหตกุ ารณ์ (๕) เสริมสร้างวินัยทางงบประมาณและการคลังในภาครัฐ พร้อมท้ังติดตามดแู ลให้ปฏิบตั ติ ามโดยเครง่ ครดั (๖) ประสานงานและใหค้ วามรว่ มมอื กบั หนว่ ยงานทเี่ กยี่ วขอ้ งในการดา� เนนิ การตามภารกิจให้บรรลุวตั ถุประสงค์ตามเจตนารมณแ์ ห่งรัฐธรรมนญู (๗) พฒั นาศักยภาพของบุคลากร ใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ สรา้ งขวัญกา� ลงั ใจ และความสามัคคีในการปฏิบัติหน้าท่ี หลงั จากคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินชดุ แรกหมดวาระลง วุฒิสภาไดเ้ ลอื กผซู้ ง่ึ มคี วามชา� นาญและประสบการณด์ า้ นการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ การบญั ชี การตรวจสอบภายใน การเงนิ การคลงั และดา้ นอนื่ จา� นวน ๑๐ คนใหเ้ ปน็ คณะกรรมการตรวจเงนิแผ่นดิน และเมื่อวันท่ี ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๔๗ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งต้ัง นายนรชัย ศรีพิมล เป็นประธานกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน พร้อมกรรมการตรวจเงินแผ่นดินอีก ๙ คน ได้แก่ นางรวีพรคูหิรัญ นายบุญรอด โบว์เสรีวงศ์ นางศศิพัฒน์ เศวตวัฒนา นายเกรียงศักดิ์วัฒนวรางกรู พลโท สมชาย วริ ฬุ หผล นายชาญยทุ ธ ปทุมารักษ์ พลเอก ยอดชายเทพยสวุ รรณ นายสา� ราญ ภูอนันตานนท์ และนายสิทธิพันธ ศรีเพ็ญ คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินชุดนี้สานต่อการท�างานของคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินชุดแรกโดยก�าหนดนโยบายการตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๔๘ -๒๕๕๓ และวางเป้าหมายในการตรวจเงนิ แผน่ ดิน ๕ ประการ กล่าวคอื (๑) เพื่อเสริมสร้างให้การบริหารกิจการบ้านเมืองและสังคมท่ีดีในหน่วยรับตรวจ เพ่อื ให้การบรหิ ารราชการบรรลุเปา้ หมายที่เกิดประโยชนส์ งู สุดและคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชนเกิดผลสัมฤทธ์ิต่อภารกิจของรัฐ และส่งเสริมความสัมพันธ์เชิงหนา้ ทีค่ วามรับผดิ ชอบท่ีสมบูรณใ์ นบทบาทของรฐั บาลและรฐั สภา (๒) เพอื่ ใหก้ ารปฏบิ ตั หิ นา้ ทข่ี องสา� นกั งานการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ตามพระราช-บัญญัตปิ ระกอบรฐั ธรรมนูญวา่ ด้วยการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ พ.ศ. ๒๕๔๒ เป็นไปอยา่ งมปี ระสิทธิภาพ ประสทิ ธผิ ล ประหยัด คมุ้ ค่า และโปรง่ ใส (๓) เพ่ือเป็นการป้องกันหรือลดความเสียหายท่ีอาจเกิดขึ้น โดยส่งเสริมให้หน่วยรับตรวจมีการประเมินการควบคุมด้วยตนเองและพัฒนาระบบการควบคุมภายในใหม้ ีประสิทธิภาพยง่ิ ข้นึ (๔) เพื่อเสริมสร้างเครือข่ายในการตรวจสอบแบบมีส่วนร่วม โดยหน่วยงานทเี่ กี่ยวขอ้ ง สถาบันการศึกษา องคก์ รวิชาชพี และประชาชน (๕) เพอื่ ใหส้ า� นกั งานการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ เปน็ หนว่ ยงานนา� และเปน็ ศนู ยก์ ลางแห่งการเรยี นรู้ดา้ นการตรวจสอบของบุคลากรท้ังภาครัฐและภาคเอกชน๑๒๔ ประวัติศาสตรก์ ารตรวจเงนิ แผ่นดนิ ไทย

ส�าหรับ นโยบายการตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๔๘ - ๒๕๕๓ มีทั้งหมด ๗ ขอ้ ไดแ้ ก่ (๑) ดา� เนนิ บทบาทส�าคญั ในการเสรมิ สรา้ งใหเ้ กดิ การบรหิ ารกจิ การบา้ นเมอื ง ที่ดีในภาครัฐโดยการตรวจสอบเพื่อให้ทราบและแสดงความเห็นเกี่ยวกับการบรรลุ เปา้ หมายในการบรหิ ารราชการ เพอ่ื ใหเ้ กดิ ผลสมั ฤทธิ์ต่อภารกิจของรัฐ เกิดความ คุ้มค่าและเกดิ ประโยชน์สูงสดุ แก่ประชาชน (๒) เสริมสร้างวินัยทางงบประมาณและการคลังในภาครัฐ โดยติดตามการ ปฏบิ ตั ติ ามมาตรฐานการควบคมุ ภายในและการปฏบิ ตั หิ นา้ ทข่ี องผตู้ รวจสอบภายใน (๓) พัฒนาการตรวจสอบให้ทันสมัยและเป็นไปเพื่อการสร้างสรรค์ มี ประสิทธิภาพเพียงพอทจี่ ะปอ้ งกันความเสียหายและทันตอ่ เหตกุ ารณ์ (๔) ประสานความรว่ มมอื และการสนบั สนนุ ทางดา้ นวชิ าการ งบประมาณและ การปฏบิ ตั ิงานของส�านักงานการตรวจเงินแผ่นดินจากทุกฝา่ ยท่ีเกย่ี วข้อง (๕) พัฒนาองค์กรให้เปน็ องคก์ รแหง่ การเรยี นรู้ (Learning Organization) และ สถาบันองค์ความรู้ (Knowledge Based Institution) เพื่อเสริมสร้างศักยภาพของ บุคลากร ให้สามารถปฏิบัติการตรวจสอบได้อย่างมีประสิทธิภาพและสร้างขวัญ กา� ลังใจและความสามคั คใี นการปฏิบัตหิ น้าที่ (๖) ประสานความรว่ มมอื กับรัฐสภาและรัฐบาล (๗) การตดิ ตามประเมินผลการปฏบิ ัติงานตามนโยบายการตรวจเงนิ แผน่ ดิน• นายนรชยั ศรีพมิ ล ประธานกรรมการตรวจเงินแผ่นดินชดุ ท่ ี ๒ (พ.ศ. ๒๕๔๘ - ๒๕๔๙) ๑๒๕

ทม่ี า : ส�าเนาภาพถ่ายจาก ราชกิจจานเุ บกษา๑๒๖ ประวตั ศิ าสตรก์ ารตรวจเงินแผ่นดินไทย

อย่างไรก็ดี หลังเหตุการณ์รัฐประหารเม่ือวันที่ ๑๙ กันยายน พ.ศ. ๒๕๔๙ คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินชุดท่ี ๒ พ้นจากต�าแหน่งไป และไม่มีการสรรหา คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินใหม่ จนกระท่ังปี พ.ศ. ๒๕๕๗ คณะรักษา ความสงบแหง่ ชาติ (คสช.) ได้ประกาศสรรหาคณะกรรมการตรวจเงนิ แผ่นดนิ และ ผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดิน ตามประกาศคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ฉบับท่ี ๗๑/๒๕๕๗ ลงวันท่ี ๒๗ มถิ นุ ายน ๒๕๕๗ เร่อื ง การสรรหาคณะกรรมการตรวจ เงนิ แผ่นดินและผวู้ า่ การตรวจเงินแผน่ ดนิ คณะกรรมการสรรหากรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ลงมตเิ ลอื กประธานกรรมการ ตรวจเงินแผ่นดนิ และกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน จา� นวน ๗ คน และเมื่อวนั ที่ ๒๕ กันยายน พ.ศ. ๒๕๕๗ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งต้ัง นายชัยสิทธ์ิ ตราชูธรรม เป็นประธานกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน พร้อม กรรมการตรวจเงินแผ่นดิน จ�านวน ๖ คน ได้แก่ นายปิยพันธ์ุ นิมมานเหมินท์ นางอุไร ร่มโพธหิ ยก นายสทุ ธิพล ทวีชยั การ นางจริ พร มีหลสี วัสดิ์ นายกรพจน์ อัศวินวจิ ิตร และนายวทิ ยา อาคมพทิ ักษ์• ศาสตราจารย์พิเศษชยั สิทธ ิ์ตราชธู รรมประธานกรรมการตรวจเงินแผ่นดนิ คนปัจจบุ ัน ๑๒๗

๑๒๘ ประวตั ิศาสตรก์ ารตรวจเงนิ แผ่นดินไทย

คณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ชดุ นนี้ บั เปน็ ชดุ ท่ี ๓ นบั ตงั้ แตป่ ระกาศใชพ้ ระราช-บัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๔๒ โดยคณะกรรมการตรวจเงินแผน่ ดินได้ก�าหนดวตั ถุประสงค์และนโยบายการตรวจเงนิ แผ่นดนิพ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๖๐ สรปุ ได้ดงั น้ี วตั ถุประสงคข์ องการตรวจเงินแผ่นดนิ ประกอบดว้ ย ๔ ประการ กล่าวคอื ๑. เพอ่ื ใหก้ ารตรวจเงนิ แผน่ ดนิ เปน็ กลไกการตรวจสอบทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพยงิ่ ขน้ึทงั้ ในดา้ นการจดั เกบ็ รายไดแ้ ผน่ ดนิ ใหค้ รบถว้ น การปอ้ งกนั ปอ้ งปราม ขจดั การทจุ รติและประพฤติมิชอบ ตลอดจนเป็นกลไกในการก�ากับควบคุมให้การใช้จ่ายเงินและทรพั ยส์ นิ แผน่ ดนิ เปน็ ไปอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ประสทิ ธผิ ล คมุ้ คา่ ตอบสนองตอ่ ประโยชน์สว่ นรวมของประชาชน และสอดคลอ้ งกบั สถานะทางการเงินการคลังของประเทศ ๒. เพอื่ ปลกู ฝงั วฒั นธรรมและคา่ นยิ มหลกั ขององคก์ ร ใหบ้ คุ ลากรปฏบิ ตั หิ นา้ ที่โดยยึดม่นั ความเป็นอิสระ เปน็ กลาง โปร่งใส เทีย่ งธรรม ซอ่ื สัตย์สจุ รติ มคี ุณธรรมจริยธรรม และจรรยาบรรณวิชาชพี ๓. เพื่อเสริมสร้างเครือข่ายภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนให้มีส่วนร่วม ในการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ อย่างบูรณาการ ๔. เพอ่ื เสรมิ สรา้ งการประสานงานและความรว่ มมอื ทด่ี กี บั องคก์ รทงั้ ในประเทศตา่ งประเทศและระหวา่ งประเทศ ขณะทน่ี โยบายการตรวจเงนิ แผน่ ดินแบ่งเปน็ ๖ ดา้ น ได้แก่ (๑) ด้านการตรวจสอบ (๒) ดา้ นการบุคลากร (๓) ดา้ นบริหารจัดการองค์กร (๔) ดา้ นเครอื ข่ายการตรวจสอบ (๕) ดา้ นเทคโนโลยสี ารสนเทศ และ (๖) ด้านการประสานงานและความร่วมมือระหว่างประเทศ ๑๒๙

นโยบายการตรวจเงินแผน่ ดนิ พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๖๐นโยบายการตรวจเงินแผ่นดนิ รายละเอียดของนโยบาย๑. ด้านการตรวจสอบ ๑. ส่งเสริมการปฏิบัติงานตรวจสอบเชิงรุกและการตรวจสอบเชิงสร้างมูลค่า เพ่ิมทางเศรษฐกิจ รวมถึงการติดตามการด�าเนินโครงการของรัฐบาลที่มี ผลกระทบต่อฐานะการเงินการคลังของประเทศ หรือเรื่องท่ีประชาชนให้ ความสนใจ และการจัดเก็บภาษีอากร ค่าธรรมเนียม และรายได้อื่น ท้ังนี้ เพื่อให้การจัดเก็บรายได้แผ่นดินและการใช้จ่ายเงินแผ่นดินเป็นไปอย่าง มีประสิทธิภาพ คุ้มค่า และตอบสนองต่อประโยชน์ส่วนรวมของประเทศชาติ และประชาชน ๒. ม่งุ เนน้ การตรวจสอบในเชงิ การป้องปราม มีการบรู ณาการงานตรวจสอบ การเงิน ตรวจสอบการด�าเนินงาน ตรวจสอบการบริหารพัสดุและบริการ ตรวจสอบสบื สวน และตรวจสอบดา้ นอน่ื อยา่ งเปน็ ระบบ เพอื่ ใหก้ ารใชท้ รพั ยากร ของประเทศเป็นไปอย่างถูกต้อง เหมาะสม คุ้มค่า และเกิดประโยชน์สูงสุด แกป่ ระเทศชาตแิ ละประชาชน ๓. ยกระดบั มาตรฐานการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ใหท้ นั สมยั สอดคลอ้ งกบั มาตรฐาน สากล โดยการพัฒนาระบบเทคโนโลยีสารสนเทศการตรวจสอบ และประสาน ความร่วมมือระหว่างประเทศเพ่ือแลกเปล่ียนเรียนรู้นวัตกรรมท่ีเก่ียวข้องกับ การตรวจสอบ รวมท้ังก�าหนดให้มีการควบคุมคุณภาพงานตรวจสอบ เพ่ือ ให้ผลงานมีความนา่ เช่อื ถือ และเป็นที่ยอมรบั ๔. ก�าหนดมาตรการเร่งรัดให้หน่วยรับตรวจจัดส่งงบการเงินให้ครบถ้วน และเป็นปัจจุบันตามเวลาที่ก�าหนด เพ่ือตรวจสอบและแสดงความเห็นต่องบ การเงนิ ใหเ้ ปน็ ไปตามมาตรฐานการบญั ชที รี่ บั รองทว่ั ไป หรอื มาตรฐานการบญั ชี ภาครัฐที่กระทรวงการคลังหรือระบบบัญชีท่ีกระทรวงมหาดไทยก�าหนด ใหอ้ งคก์ รปกครองสว่ นท้องถิน่ ถือปฏิบัติ ให้ครบถ้วนภายในเวลาทก่ี �าหนด ๕. ก�าหนดหลักเกณฑ์ให้ส�านักงานสอบบัญชีเอกชนเข้าร่วมตรวจสอบ และรับรองงบการเงินของภาครัฐตามข้อตกลงและเงื่อนไขที่คณะกรรมการ ตรวจเงนิ แผ่นดินกา� หนด ๖. สง่ เสรมิ ใหห้ นว่ ยรบั ตรวจมคี วามรู้ ความเขา้ ใจเกย่ี วกบั การปฏบิ ตั งิ านตาม กฎหมายและระเบียบของทางราชการ การป้องกันหรือควบคุมความเสียหาย การจัดท�าบัญชีและการรายงาน การด�าเนินการทางวินัยงบประมาณและ การคลัง และการจัดวางระบบการควบคุมภายในที่ดี เพื่อให้การบริหารเงิน แผ่นดินเกดิ ประโยชนส์ ูงสดุ แก่ประเทศชาตแิ ละประชาชน ๗. ประสานงานและให้ความร่วมมือกับหน่วยงานที่มีหน้าที่ในการบัญญัติ กฎหมายด้านการเงินการคลัง หรือด้านอ่ืนท่ีเก่ียวข้อง เพื่อให้ทราบข้อมูล การตรวจสอบอันจะน�าไปสู่การปรับปรุง แก้ไข หรือยกเลิกกฎหมาย ระเบียบ ขอ้ บงั คบั และมติคณะรฐั มนตรใี ห้เหมาะสมกับสถานการณ์และสภาพแวดล้อม ทเ่ี ปลีย่ นแปลงไป๑๓๐ ประวตั ิศาสตร์การตรวจเงินแผ่นดินไทย

นโยบายการตรวจเงินแผ่นดนิ พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๖๐นโยบายการตรวจเงินแผน่ ดนิ รายละเอียดของนโยบาย๒. ด้านการบคุ ลากร ๑. ปรบั ปรงุ โครงสรา้ งองคก์ ร ตลอดจนระบบการบรหิ ารและการพฒั นาบคุ ลากร ให้เหมาะสมกบั การปฏบิ ัติงานตรวจสอบเชงิ รุกและเชิงอัจฉริยะ ๒. สรา้ งวัฒนธรรมองค์กรโดยการปลกู จิตสา� นกึ ปรบั ทศั นคตแิ ละกระบวนคิด ใหบ้ คุ ลากรยดึ มนั่ ในความเปน็ อสิ ระ เปน็ กลาง โปรง่ ใส เทยี่ งธรรม ซอื่ สตั ยส์ จุ รติ มคี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม และจรรยาบรรณวชิ าชพี ปฏบิ ตั งิ านโดยคา� นงึ ถงึ ประโยชน์ ส่วนรวมมากกวา่ ประโยชนส์ ่วนตน ๓. สร้างความก้าวหน้าทางวิชาชีพและก�าหนดสมรรถนะ เพื่อใช้เป็นพ้ืนฐาน ของระบบคุณธรรม และความเสมอภาคในการแต่งต้ังและโยกย้ายบุคลากร ทัง้ ระบบ ๔. พัฒนาความรู้ ความสามารถ ทักษะที่จ�าเป็นและเหมาะสม ตลอดจน น�าวทิ ยาการใหม่ๆ มาใชใ้ นการบริหารงานและการปฏบิ ัตงิ าน ๕. พฒั นาบุคลากรให้มีทกั ษะการใช้ภาษาตา่ งประเทศ และการใช้เทคโนโลยี การส่ือสาร เพ่ือเพ่มิ คุณภาพในการปฏิบัตงิ าน๓. ดา้ นบรหิ ารจดั การองคก์ ร ๑. เร่งรัดพัฒนากระบวนการตรวจสอบการจัดเก็บรายได้ การใช้จ่ายเงินและ ทรพั ย์สนิ แผน่ ดินให้มปี ระสิทธภิ าพ ประสิทธิผล คุม้ คา่ และทันต่อเหตกุ ารณ์ ๒. พัฒนาระบบการสร้างความรู้ความเข้าใจแก่สาธารณะ และหน่วยงาน ที่เก่ียวข้องถึงความส�าคัญของหลักธรรมาภิบาลในการจัดเก็บรายได้ การ ใช้จ่ายเงินแผ่นดิน และการตรวจเงินแผ่นดิน ตลอดจนประชาสัมพันธ์และ เผยแพร่ผลงานการตรวจสอบที่เป็นประโยชน์เพ่ือเสริมสร้างภาพลักษณ์ที่ดี ขององคก์ รต่อสาธารณะ ๓. พัฒนาระบบการจัดเก็บเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ให้มีความสะดวกและ เพิ่มประสิทธิภาพในการปฏิบตั งิ าน ๔. พัฒนาระบบการจัดชั้นความลับเพ่ือเปิดเผยข้อมูลการตรวจสอบต่อ สาธารณะ ทั้งนี้ เพื่อให้การด�าเนินงานตรวจเงินแผ่นดินเป็นไปตามหลัก ธรรมาภบิ าล มีความโปร่งใส ชดั เจน และสามารถตรวจสอบได้ ๑๓๑

นโยบายการตรวจเงินแผน่ ดิน พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๖๐นโยบายการตรวจเงินแผน่ ดิน รายละเอยี ดของนโยบาย๔. ดา้ นเครือขา่ ย ๑. เสริมสร้างความร่วมมือการตรวจเงินแผ่นดินกับองค์กรตรวจสอบท้ัง การตรวจสอบ ภาครัฐ ภาคเอกชน รวมถึงการสร้างภาคีเครือข่ายในการสร้างจิตส�านึก และค่านยิ มรว่ มของสังคมให้รูร้ ักษ์เงนิ แผน่ ดิน และหวงแหนทรพั ย์สินของชาติ ๒. ส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการตรวจสอบของภาคประชาชนโดยการจัดต้ัง อาสาสมัครการตรวจเงินแผ่นดิน เพื่อแจ้งเบาะแสการรับและจ่ายเงินแผ่นดิน ท่ีไม่โปร่งใส ไม่คุ้มค่า หรือมีพฤติกรรมที่ส่อไปในทางไม่สุจริตหรือประพฤติ มชิ อบของเจ้าหนา้ ท่ีภาครัฐ ๓. จัดต้งั ศนู ยข์ ้อมูลด่วนเพอื่ ใหค้ �าแนะน�าแกป่ ระชาชน รวมถงึ รับแจง้ เบาะแส ความผดิ ปกติเกย่ี วกับการรับจ่ายเงินแผ่นดนิ ๔. พัฒนาบุคลากรเครอื ขา่ ยการตรวจสอบเงินแผน่ ดนิ ในภาครฐั ภาคเอกชน และภาคประชาชน เพ่ือให้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับระบบการเงินและ การดแู ลรักษาเงนิ ของแผน่ ดนิ๕. ดา้ นการเทคโนโลยสี ารสนเทศ ๑. พฒั นาระบบอจั ฉริยะในการบริหารงาน โดยใช้ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ เพอ่ื สนบั สนุนการตดั สินใจและการแก้ปัญหาในการปฏบิ ตั งิ าน ๒. พัฒนาการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศท่ีทันสมัยในการปฏิบัติงานและการ เช่ือมโยงข้อมูลสารสนเทศท่ีเป็นประโยชน์ต่อการตรวจสอบกับหน่วยงาน ทเี่ กยี่ วขอ้ ง อาทิ กระทรวงการคลงั กระทรวงพาณชิ ย์ กระทรวงมหาดไทย และ สา� นกั งบประมาณ เป็นตน้ ๓. พัฒนาระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพ่ือเผยแพร่องค์ความรู้ด้านการ ตรวจเงนิ แผ่นดนิ ตลอดจนเพิม่ ชอ่ งทางใหส้ ามารถเขา้ ถงึ ขอ้ มูลไดส้ ะดวก๖. ดา้ นการประสานงาน ๑. ใหค้ วามสา� คญั กบั การประสานงานและความรว่ มมอื ภายในประเทศกบั ฝา่ ยและความร่วมมือ นิติบัญญัติ ฝ่ายบริหาร ฝ่ายตุลาการ และหน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง เพื่อให้การระหวา่ งประเทศ บริหารราชการแผ่นดินบรรลุเป้าหมายในการสร้างประโยชน์สูงสุดแก่ประเทศ ชาติและประชาชน ๒. ส่งเสริมการประสานงานและความร่วมมือกับส�านักงานการตรวจเงิน แผ่นดินต่างประเทศและองค์กรระหว่างประเทศ ในการแลกเปล่ียนความรู้ และประสบการณ์ ตลอดจนความร่วมมือในการพัฒนาบุคลากรด้านการ ตรวจเงนิ แผ่นดนิ ๓. ผลักดันนโยบายการตรวจเงินแผ่นดินท่ีส่งเสริมธรรมาภิบาลภาครัฐ เพ่ือให้การใช้จ่ายเงินแผ่นดินเกิดประโยชน์สูงสุด ตลอดจนก�าหนดท่าที ขององคก์ รทีช่ ดั เจนในเวทีการประชุมทง้ั ในระดับภูมิภาคและระดับโลก๑๓๒ ประวัตศิ าสตร์การตรวจเงินแผน่ ดนิ ไทย

๗.๒ ผวู้ ่าการตรวจเงินแผน่ ดนิ และสาำ นกั งานการตรวจเงินแผ่นดิน ผวู้ ่าการตรวจเงนิ แผน่ ดิน รัฐธรรมนูญปี พ.ศ. ๒๕๔๐ บัญญัติให้การตรวจเงินแผ่นดินกระท�าโดยคณะ กรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดินและผู้ว่าการตรวจเงนิ แผ่นดนิ ทีม่ คี วามเปน็ อิสระและเปน็ กลาง ท้ังนี้พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๔๒ กา� หนดหนา้ ทข่ี องผวู้ า่ การตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ในฐานะผบู้ งั คบั บญั ชาสงู สดุ ของ สา� นักงานการตรวจเงินแผน่ ดนิ ตามมาตรา ๒๗ และ ๓๗ ดังน้ี ๑. เป็นผู้บังคับบัญชาและรับผิดชอบการปฏิบัติงานของส�านักงานการ ตรวจเงินแผ่นดนิ ๒. ออกคา� สงั่ หรอื ขอ้ บงั คบั ทเ่ี กยี่ วกบั การปฏบิ ตั งิ านและการบรหิ ารงานตรวจสอบ ของสา� นักงานการตรวจเงนิ แผ่นดนิ ๓. ก�าหนดแผนการตรวจสอบ ๔. แตง่ ตง้ั เจ้าหนา้ ทต่ี รวจสอบ ๕. ให้ค�าปรึกษา ความเห็น หรือข้อมูลเกี่ยวกับการตรวจเงินแผ่นดินแก่ คณะกรรมการตรวจเงินแผน่ ดนิ ๖. จัดจ้างและก�าหนดค่าจ้างท่ีปรึกษา ผู้เช่ียวชาญ หรือส�านักงานเอกชน เพอื่ ชว่ ยในการปฏิบัตงิ านตรวจสอบ ๗. กา� หนดคา่ ตรวจสอบบัญชี ค่าธรรมเนียมและค่าตอบแทนอ่ืน ๘. รายงานผลการตรวจสอบต่อคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดนิ ในปี พ.ศ. ๒๕๔๕ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หวั ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ ให้ นางจารุวรรณ เมณฑกา เป็นผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดินคนแรก ทั้งน้ีภายหลังท่าน ได้รบั พระมหากรุณาธคิ ณุ พระราชทานต�าแหน่งเป็น คุณหญิงจารวุ รรณ เมณฑกา• ตราสัญลักษณ์ส�านกั งานการตรวจเงนิ แผ่นดิน ๑๓๓

ตอ่ มาในปี พ.ศ. ๒๕๕๗ คณะรกั ษาความสงบแหง่ ชาติ (คสช.) ไดป้ ระกาศสรรหาคณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ และผวู้ า่ การตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ตามประกาศคณะรกั ษาความสงบแหง่ ชาติ ฉบบั ที่ ๗๑/๒๕๕๗ ลงวันที่ ๒๗ มถิ ุนายน ๒๕๕๗ เร่ือง การสรรหาคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดนิ และผวู้ า่ การตรวจเงนิ แผน่ ดิน คณะกรรมการสรรหาได้ลงมติเลือก นายพิศิษฐ์ ลีลาวชิโรภาส เป็น ผู้ว่าการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ และในวนั ท่ี ๒๕ กนั ยายน พ.ศ. ๒๕๕๗ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วัทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ แต่งต้ังนายพิศษิ ฐ์ ลลี าวชโิ รภาส เป็น ผ้วู ่าการตรวจเงินแผ่นดิน • นายพิศษิ ฐ์ ลลี าวชิโรภาส ผู้ว่าการตรวจเงินแผน่ ดิน คนปัจจุบัน ส�านักงานการตรวจเงินแผน่ ดิน พระราชบัญญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนูญว่าดว้ ยการตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ. ๒๕๔๒กา� หนดใหส้ า� นกั งานการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ เปน็ สว่ นราชการทเี่ ปน็ หนว่ ยงานอสิ ระตามรฐั ธรรมนญู มฐี านะเทยี บเทา่ กรมตามกฎหมายวา่ ดว้ ยระเบยี บบรหิ ารราชการแผน่ ดนิผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดินรับผิดชอบการปฏิบัติงานของส�านักงานการตรวจเงินแผ่นดิน และเป็นผู้บังคับบัญชาข้าราชการและลูกจ้างของส�านักงานการตรวจเงินแผ่นดนิ โดยมีรองผู้วา่ การตรวจเงนิ แผน่ ดนิ เปน็ ผู้ช่วยส่งั และปฏบิ ัติราชการ๑๓๔ ประวตั ศิ าสตรก์ ารตรวจเงนิ แผน่ ดินไทย

ท่มี า :ส�าเนาภาพถ่ายจากราชกิจจานุเบกษา ๑๓๕

สา� นกั งานการตรวจเงนิ แผ่นดิน มีอา� นาจหน้าทต่ี ามมาตรา ๓๙ - ๔๐ มาตรา๔๔ - ๔๖ และมาตรา ๔๘ - ๔๙ ดงั นี้ ๑. รบั ผิดชอบงานธรุ การของคณะกรรมการตรวจเงนิ แผ่นดิน ๒. ตรวจสอบการเงนิ แผ่นดนิ ดังนี้ (๑) ตรวจสอบการรบั จ่าย การเกบ็ รกั ษา และการใช้จา่ ยเงินและทรพั ยส์ ินอ่ืนของหนว่ ยรบั ตรวจ หรอื ทอี่ ยใู่ นความรบั ผดิ ชอบของหนว่ ยรบั ตรวจ และแสดงความเหน็ วา่ เปน็ ไปตามกฎหมาย ระเบยี บ ขอ้ บงั คบั หรอื มตคิ ณะรฐั มนตรหี รอื ไม่ และอาจตรวจสอบการใช้จ่ายเงิน การใช้จ่ายทรัพย์สินอ่ืน หรือการจัดซ้ือจัดจ้างตามแผนงาน งานหรือโครงการของหน่วยรับตรวจ และแสดงความเห็นว่าเป็นไปตามวตั ถปุ ระสงค์ เปน็ ไปโดยประหยดั ไดผ้ ลตามเปา้ หมายและมผี ลคมุ้ คา่ หรอื ไม่ ในกรณีทหี่ นว่ ยรบั ตรวจเปน็ รฐั วสิ าหกจิ หรอื หนว่ ยงานอน่ื ของรฐั ตอ้ งแสดงความเหน็ ตามมาตรฐานการสอบบัญชีทีร่ บั รองทวั่ ไปด้วย (๒) ตรวจสอบบัญชี และรายงานการรับจ่ายเงินประจ�าปีงบประมาณและงบแสดงฐานะการเงนิ แผน่ ดนิ ประจา� ปงี บประมาณ และแสดงความเหน็ วา่ เปน็ ไปตามกฎหมายและตามความเป็นจริงหรือไม่ (๓) ตรวจสอบบัญชีทุนส�ารองเงินตราประจ�าปี และแสดงความเห็นว่าเป็นไปตามกฎหมายและตามความเปน็ จริงหรือไม่ (๔) ศกึ ษาและเสนอความเหน็ เกยี่ วกบั แผนงาน งาน โครงการทจี่ ะมผี ลกระทบตอ่ การจดั ท�างบประมาณ (๕) ตรวจสอบเกยี่ วกบั การจดั เกบ็ ภาษอี ากร คา่ ธรรมเนยี มและรายไดอ้ น่ื ของหนว่ ยรับตรวจและแสดงความเห็นวา่ เป็นไปตามกฎหมาย ระเบยี บ ขอ้ บังคับ หรือมติคณะรัฐมนตรีหรือไม่ ในกรณีน้ีให้มีอ�านาจตรวจสอบการประเมินภาษีอากรการจัดเกบ็ คา่ ธรรมเนยี ม และรายไดอ้ นื่ ทหี่ น่วยรับตรวจจดั เก็บด้วย (๖) ตรวจสอบการใช้จ่ายเงินราชการลับหรือเงินท่ีมีลักษณะคล้ายกับเงินราชการลบั ใหเ้ ป็นไปตามหลักเกณฑท์ คี่ ณะกรรมการตรวจเงนิ แผ่นดนิ ก�าหนด ๓. การแจง้ ผลการตรวจสอบ แบ่งออกเปน็ ๓ กรณี กลา่ วคอื ๓.๑ กรณีผลการตรวจสอบปรากฏว่า มีข้อบกพร่องเนื่องจากไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับ หรอื มติคณะรัฐมนตรี คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดนิจะแจ้งให้หน่วยรับตรวจชี้แจงหรือแก้ไขข้อบกพร่องหรือปฏิบัติให้ถูกต้องหรือใหด้ า� เนนิ การตามกฎหมาย หรอื ระเบยี บแบบแผนทท่ี างราชการ หรอื หนว่ ยรบั ตรวจก�าหนดไว้แก่เจ้าหน้าที่หน่วยรับตรวจ ซ่ึงเป็นผู้ท่ีรับผิดชอบตามควรแก่กรณี และให้หน่วยรับตรวจแจ้งผลการด�าเนินการให้คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินทราบภายในหกสบิ วนั เว้นแต่คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินจะกา� หนดเปน็ อย่างอ่ืน ในกรณที คี่ ณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ เหน็ วา่ มขี อ้ บกพรอ่ งเกดิ ขน้ึ เนอ่ื งจากกฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับ หรือมติคณะรัฐมนตรีไม่เหมาะสมกับสภาพการณ์ปจั จบุ นั หรอื ไมอ่ าจปฏบิ ตั ไิ ด้ หรอื หากปฏบิ ตั แิ ลว้ จะเสยี ประโยชนต์ อ่ ราชการ จะแจง้ต่อผู้มีอ�านาจหน้าท่ีในเรื่องนั้นๆ เพ่ือพิจารณาด�าเนินการปรับปรุงแก้ไขต่อไป๑๓๖ ประวตั ิศาสตร์การตรวจเงนิ แผน่ ดินไทย

หากหนว่ ยรบั ตรวจไมด่ า� เนนิ การโดยไมม่ เี หตผุ ลอนั สมควร คณะกรรมการตรวจเงนิแผ่นดินจะแจ้งต่อกระทรวงเจ้าสังกัดหรือผู้ควบคุมก�ากับหรือรับผิดชอบของหน่วยรับตรวจด�าเนินการทางกฎหมาย หรือระเบียบแบบแผนที่ทางราชการ หรือหน่วยรับตรวจก�าหนดแก่ผู้รับตรวจและเจ้าหน้าที่หน่วยรับตรวจผู้รับผิดชอบตามควรแก่กรณี ในกรณีท่ีมีข้อโต้แย้งหรือไม่อาจด�าเนินการตามท่ีกล่าวมาข้างต้นได้ คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินจะรายงานต่อสภาผู้แทนราษฎร วุฒิสภา และคณะรัฐมนตรี ๓.๒ กรณผี ลการตรวจสอบปรากฏวา่ มขี อ้ บกพรอ่ ง เนอื่ งจากไมม่ ขี อ้ กา� หนดให้หน่วยรับตรวจต้องปฏิบัติ คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินจะแจ้งให้กระทรวงเจา้ สงั กดั หรอื ผบู้ งั คบั บญั ชา หรอื ผคู้ วบคมุ กา� กบั หรอื ผรู้ บั ผดิ ชอบของหนว่ ยรบั ตรวจแล้วแต่กรณีทราบ เพ่ือก�าหนดมาตรการที่จ�าเป็นให้หน่วยรับตรวจปฏิบัติ และเมื่อกระทรวงเจ้าสังกัด หรือผู้บังคับบัญชา หรือผู้ควบคุมก�ากับ หรือผู้รับผิดชอบของหน่วยรับตรวจด�าเนินการไปประการใดแล้ว ให้แจ้งให้คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินทราบ ภายในระยะเวลาที่คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดนิ กา� หนด ๓.๓ กรณีผลการตรวจสอบปรากฏว่า มีพฤติการณ์น่าเชื่อว่าเป็นการทุจริตหรือมีการใช้อ�านาจหน้าที่โดยมิชอบ ก่อให้เกิดความเสียหายแก่เงินหรือทรัพย์สินของทางราชการ คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินจะแจ้งต่อพนักงานสอบสวนเพื่อด�าเนินคดี และแจ้งผลการตรวจสอบดงั กลา่ วใหผ้ รู้ ับตรวจ หรอื กระทรวงเจา้ สังกัดหรือผู้บังคับบัญชา หรือผู้ควบคุมก�ากับหรือรับผิดชอบของหน่วยรับตรวจแล้วแต่กรณดี �าเนนิ การตามกฎหมาย หรือตามระเบยี บแบบแผนที่ทางราชการหรือทห่ี นว่ ยรับตรวจก�าหนดไว้แก่เจ้าหน้าท่ีผู้รับผิดชอบด้วย เม่ือพนักงานสอบสวน ผู้รับตรวจกระทรวงเจ้าสังกัด ผู้บังคับบัญชา หรือผู้ควบคุมก�ากับหรือรับผิดชอบของหน่วยรบั ตรวจดา� เนนิ การไปประการใดแลว้ ตอ้ งแจง้ คณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ทราบภายในทกุ เก้าสิบวัน ในกรณที พี่ นักงานสอบสวน ผู้รบั ตรวจ กระทรวงเจา้ สงั กดั ผูบ้ งั คบั บัญชาหรือผู้ควบคมุ กา� กบั หรือรบั ผิดชอบของหนว่ ยรับตรวจ ไมด่ �าเนนิ การตามทกี่ ล่าวข้างต้นภายในระยะเวลาอันสมควร คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินจะรายงานต่อสภาผ้แู ทนราษฎร วฒุ สิ ภา และคณะรฐั มนตรี ๔. การเสนอรายงาน กฎหมายการตรวจเงินแผ่นดินบัญญัติให้ส�านักงานการตรวจเงินแผ่นดินเสนอรายงานดงั ตอ่ ไปนี้ ต่อสภาผ้แู ทนราษฎร วฒุ สิ ภา และคณะรัฐมนตรี ๔.๑ รายงานผลการปฏิบัติงานประจ�าปีท่ีส�าคัญในทุกด้าน เว้นแต่เร่ืองหรือข้อทตี่ รวจพบนนั้ ควรรกั ษาไวเ้ ปน็ ความลบั หรอื มกี ฎหมายห้ามมใิ ห้เปิดเผย ๔.๒ รายงานผลการปฏิบัตงิ านระหวา่ งปี เมอื่ สน้ิ สุดงานตรวจสอบเฉพาะกรณีทมี่ คี วามจา� เปน็ หรอื เหมาะสม เพอ่ื ใหส้ ภาผแู้ ทนราษฎร วฒุ สิ ภา หรอื คณะรฐั มนตรีทราบผลการตรวจสอบได้ทนั เหตุการณ์ ๑๓๗

• รายงานผลการปฏบิ ตั ิงาน ของสา� นกั งานการตรวจเงิน แผ่นดิน ชว่ งระหว่าง ปี พ.ศ. ๒๕๔๔ - ๒๕๔๙ ทม่ี า : ถา่ ยภาพจากตน้ ฉบับโดย นายรฐั ธรรม ชวนเชย และนายโสมทตั นธิ ิตรีรัตน์ • รายงานผลการปฏิบัตงิ าน ของส�านักงานการตรวจเงนิ แผน่ ดิน ช่วงระหว่าง ปี พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๕๔ ท่มี า : ถา่ ยภาพจากต้นฉบบั โดย นายรฐั ธรรม ชวนเชย และนายโสมทตั นิธิตรรี ัตน์๑๓๘ ประวัติศาสตร์การตรวจเงินแผน่ ดนิ ไทย

๗.๓ คณะกรรมการวินยั ทางงบประมาณและการคลัง รฐั ธรรมนญู พ.ศ. ๒๕๔๐ มาตรา ๓๑๒ และ มาตรา ๓๓๓ บญั ญตั ิให้การตรวจเงนิ แผ่นดินกระทา� โดยคณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดิน และผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดินท่ีเป็นอิสระและเป็นกลาง และให้ก�าหนดอ�านาจหน้าท่ีของคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินเก่ียวกับการก�าหนดหลักเกณฑ์และวิธีพิจารณาในเรื่องวินัยทางงบประมาณและการคลงั การก�าหนดโทษปรบั ทางปกครองและการพจิ ารณาวนิ จิ ฉยัความผิดวินัยทางงบประมาณและการคลังในฐานะที่เป็นองค์กรสูงสุด และมาตรา๑๙ แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการตรวจเงินแผ่นดิน พ.ศ.๒๕๔๒ ก�าหนดให้คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินก�าหนดมาตรการเก่ียวกับการควบคมุ การเงนิ ของรฐั เพอ่ื ใหร้ ะบบการควบคมุ การตรวจสอบการเงนิ แผน่ ดนิ เปน็ ไปอย่างมีประสิทธิภาพและมีวินัย โดยให้มีคณะกรรมการวินัยทางงบประมาณและการคลงั ซ่งึ คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดนิ แตง่ ตัง้ ขน้ึ ตาม มาตรา ๒๐ คณะกรรมการวินัยทางงบประมาณและการคลังมีอ�านาจหน้าที่พิจารณาและกา� หนดโทษปรบั ทางปกครองเบอ้ื งตน้ แกเ่ จา้ หนา้ ทห่ี รอื พนกั งานของหนว่ ยรบั ตรวจหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐท่ีฝ่าฝืนมาตรการดังกล่าว โดยมาตรการนี้คณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินก�าหนดอยู่ในระเบียบคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินว่าด้วยวินัยทางงบประมาณและการคลัง พ.ศ. ๒๕๔๔ ซ่ึงเป็นข้อก�าหนดเก่ียวกับการบริหารการเงินและการคลังทอี่ อกตามความในกฎหมาย ระเบยี บ ขอ้ บังคบั หรือขอ้ กา� หนดอ่ืนซ่ึงหน่วยรับตรวจหรือเจ้าหน้าท่ีของรัฐต้องยึดถือปฏิบัติอยู่แล้ว และเป็นข้อก�าหนดในเร่ืองที่เห็นว่าส�าคัญมีผลกระทบต่อเงินหรือทรัพย์สินของแผ่นดินหากเจ้าหน้าที่หรือพนักงานของหน่วยรับตรวจจงใจฝ่าฝืนมาตรการเก่ียวกับการควบคุมการเงินของรัฐ ถือเป็นความผิดวินัยทางงบประมาณและการคลัง ต้องรบั โทษปรบั ทางปกครอง ๑๓๙

ท่ีมาของวนิ ัยทางงบประมาณและการคลงั โดยกฎหมายและระเบยี บการคลงั แลว้ ผกู้ ระทา� ความผดิ จะไดร้ บั โทษหรอื ไมน่ น้ั ขน้ึ อยกู่ บั ดลุ พนิ จิ ของผบู้ งั คบั บญั ชาหรอื พนกั งานสอบสวน หรอื องคก์ รอน่ื ตามกระบวนการยตุ ธิ รรม ทผ่ี า่ นมาการปฏบิ ตั ิ หนา้ ทขี่ องสา� นกั งานการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ เปน็ เพยี งการตรวจสอบทป่ี ราศจากซงึ่ อา� นาจลงโทษโดยตรง เมื่อตรวจพบการกระท�าความผิดอันเป็นสาเหตุให้บรรดาเจ้าหน้าท่ีหรือพนักงานของหน่วยรับตรวจ รวมถงึ หนว่ ยรบั ตรวจขาดซงึ่ ความยา� เกรงตอ่ กระบวนการตรวจสอบการใชจ้ า่ ยเงนิ แผน่ ดนิ และสง่ ผล ให้ระบบการตรวจสอบควบคุมการเงินแผ่นดินของรัฐขาดประสิทธิภาพและวินัย เช่น โทษทางวินัย โดยปกตแิ ลว้ ผบู้ งั คบั บญั ชามกั จะชว่ ยเหลอื ปกปอ้ งผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชาของตน การลงโทษทางวนิ ยั จงึ มกั ไมเ่ กดิ ขน้ึ ในสว่ นการลงโทษทางแพง่ โดยหลกั การแลว้ แทบจะเปน็ ไปไมไ่ ดท้ ผี่ กู้ ระทา� ผดิ สามารถหาทรพั ยส์ นิ มาชดเชยความเสียหายท่ีตนได้ก่อให้เกิดแก่รัฐได้เพียงพอ และโทษทางอาญาก็เป็นการลงโทษท่ีตัว บุคคลเท่านั้น แต่ความเสยี หายท่ีรฐั ได้รับก็ไมไ่ ด้รบั การเยยี วยา อกี ทัง้ กระบวนการพจิ ารณาคดีอาญา จะตอ้ งหาพยานหลกั ฐานมาแสดงใหศ้ าลเหน็ วา่ จา� เลยมคี วามผดิ จรงิ โดยปราศจากขอ้ สงสยั ซง่ึ เปน็ การ ยากท่ีจะลงโทษผ้กู ระท�าความผิดในทางอาญาได้ จึงเกดิ แนวคิดท่จี ะจัดให้มกี ารปฏริ ูประบบการตรวจ เงนิ แผ่นดนิ ของไทยมาต้งั แต่ปี พ.ศ. ๒๕๓๕ วนิ ยั ทางงบประมาณและการคลงั จงึ เปน็ ระบบการควบคมุ เฉพาะกรณี นอกเหนอื จากการควบคมุ ตรวจสอบการเงินแผ่นดินโดยทั่วไปท่ีเจ้าหน้าท่ีของรัฐหรือฝ่ายปกครองต้องมีความรับผิดชอบในการ บริหารงบประมาณ การเงนิ และการคลงั เพิ่มมากขึน้ อนั เป็นระบบทปี่ ระเทศในกล่มุ ยโุ รปทีเ่ ป็นรัฐเสรี ประชาธิปไตยหลายประเทศนิยมใชก้ นั รวมทง้ั ประเทศไทยด้วย แต่เป็นการใชใ้ นรปู แบบทแ่ี ตกตา่ งกนั ดังน้ัน การท่ีบทบัญญัติในเร่ืองท่ีเก่ียวกับวินัยทางงบประมาณและการคลังถูกก�าหนดไว้ชัดเจน เป็นกฎหมายลายลักษณ์อักษรเช่นน้ี ถือเป็นการจัดระบบการบริหารงานวินัยในลักษณะที่เป็น กระบวนการทางนิติธรรม (Judicial Due Process) หรอื กระบวนการยุตธิ รรมทางปกครองดา้ นการ ตรวจเงินแผ่นดิน กล่าวคือ มีการตรากฎหมายหรือออกระเบียบไว้เป็นลายลักษณ์อักษรแน่นอน กา� หนดการกระทา� อนั พงึ ปฏบิ ตั แิ ละหา้ มไมใ่ หป้ ฏบิ ตั ิ กา� หนดโทษของการฝา่ ฝนื และกา� หนดวธิ พี จิ ารณา หรอื การด�าเนินการทางวินยั ทางงบประมาณและการคลังเพอื่ ลงโทษผ้กู ระทา� ความผดิ และค�าวินิจฉัย ชีข้ าดถอื เปน็ ท่สี ุด การก�าหนดหลกั เกณฑ์ดังกล่าวควรตัง้ อยบู่ นพื้นฐาน ๔ ประการ คือ ๑) ขอ้ ปฏบิ ัติตอ้ งชอบธรรม ๒) เจา้ หนา้ ทหี่ รอื พนกั งานของหนว่ ยงานจะตอ้ งรชู้ ดั เจนวา่ จะใหเ้ ขาปฏบิ ตั อิ ยา่ งไร ๓) ทางราชการหรอื หน่วยงานมีสิทธิท่ีจะได้ผลงานและการร่วมแรงร่วมใจจากคนที่มีวินัยดี และ ๔) องค์กรท่ีท�าหน้าท่ี ควบคุมตรวจสอบการเงินแผ่นดนิ มีอา� นาจท่ีจะดา� เนนิ การทางวนิ ยั แกผ่ ฝู้ า่ ฝนื กฎหมายหรือระเบียบ๑๔๐ ประวัติศาสตรก์ ารตรวจเงนิ แผน่ ดนิ ไทย

ภาคผนวกกฎหมายทเ่ี กยี่ วข้องกบั การตรวจเงินแผน่ ดิน ตั้งแตอ่ ดีตถึงปจั จุบนั (ต้นฉบับเดิม) ๑๔๑

๑๔๒ ประวตั ิศาสตรก์ ารตรวจเงนิ แผ่นดินไทย

๑๔๓

๑๔๔ ประวตั ิศาสตรก์ ารตรวจเงนิ แผ่นดินไทย

๑๔๕

๑๔๖ ประวตั ิศาสตรก์ ารตรวจเงนิ แผ่นดินไทย

๑๔๗

๑๔๘ ประวตั ิศาสตรก์ ารตรวจเงนิ แผ่นดินไทย

๑๔๙

๑๕๐ ประวตั ิศาสตรก์ ารตรวจเงนิ แผ่นดินไทย