โครงการพระราชดำริดอยคำ

ดอยค�ำโครงการพระราชดำ� ริ Doi Kham

ค�ำน�ำ ตลอด ๗๐ ปแี ห่งการครองราชย์ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดลุ ยเดช รชั กาลที่ ๙ พระองค์ มพี ระราชดำ� รเิ กยี่ วกบั โครงการตา่ งๆ เพอ่ื ยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ ของพสกนกิ รชาวไทยกวา่ ๔,๖๐๐ โครงการ ซง่ึ แตล่ ะ โครงการลว้ นแสดงถึงพระอจั ฉริยภาพ พระวริ ยิ ะอตุ สาหะ และพระราชปณธิ านที่จะขจดั ปญั หาความทกุ ขย์ ากของ ราษฎร ทรงทุ่มเทพระวรกายในการเสด็จพระราชด�ำเนินไปเย่ียมเยียนราษฎรในพื้นที่ห่างไกล พระราชทานแนว พระราชดำ� ริ แนวทางการดำ� เนนิ งาน และคำ� แนะนำ� เพอื่ แกไ้ ขปญั หา รวมถงึ ทรงสรา้ งสรรคน์ วตั กรรมและสง่ิ ประดษิ ฐ์ ตา่ งๆ ดว้ ยพระองค์เอง จนทำ� ใหโ้ ครงการเหล่านน้ั สำ� เรจ็ ลุลว่ งด้วยดี หนงั สอื ชดุ ศาสตรพ์ ระราชา ไดน้ อ้ มนำ� โครงการตามพระราชดำ� รทิ เ่ี ปน็ แบบอยา่ งอนั ดี ในการศกึ ษาหลกั การ ทรงงานของพระองค์ท่าน ซง่ึ มีหลกั การสำ� คญั คือ “เข้าใจ เขา้ ถึง พัฒนา” เพ่อื เป็นแรงบันดาลใจทจ่ี ะนอ้ มเกลา้ น้อม กระหมอ่ มนำ� หลกั คดิ และพระราชกรณยี กจิ ของพระองคไ์ ปศกึ ษาคน้ ควา้ และประยกุ ตใ์ ชใ้ หเ้ กดิ ประโยชนแ์ กต่ นเอง และประเทศชาติสบื ไป ปวงขา้ พระพุทธเจา้ ขอนอ้ มเกลา้ นอ้ มกระหม่อมรำ� ลกึ ในพระมหากรุณาธคิ ณุ หาทสี่ ดุ มิได้ ขา้ พระพทุ ธเจ้า ส�ำนักพิมพ์สถาพรบุค๊ ส์ Preface During His 70-year reign, King Bhumibol Adulyadej, or King Rama IX, initiated more than 4,600 projects to improve the quality of life of His people. Each project reflects His intelligence, hard work, and determination to solve His people’s problems. He visited His people often, no matter how near or far, and gave advice and solutions to local problems. He also invented tools to ensure each project would be a success. The Art and Science of King Bhumibol Adulyadej Series gives knowledge and information about the King’s theories, process, and thoughts about work and life – emphasizing King Rama IX’s process of ‘Understand, Approach, and Develop,’ which guided his thinking and actions to improve quality of life of His people. We study what the King Bhumibol Adulyadej did for Thailand, so we can follow in His footsteps. This series is dedicated to the loving memory of His Majesty, King Rama IX of Thailand, Bhumibol Adulyadej. Respectfully, The Satapornbooks Publishing Company 2

เร่ืองที่เราจะชว่ ยชาวเขา และโครงการชาวเขาน้ัน มปี ระโยชนโ์ ดยตรงกบั ชาวเขา ท่จี ะสง่ เสริมให้ชาวเขามคี วาม กินอยู่ดีข้ึน สามารถเพาะปลูกส่ิงที่เป็นประโยชน์และเป็นรายได้กับเขาเอง ที่มีโครงการนี้ จุดประสงค์อย่างหน่ึงก็คือ มนุษยธรรม หมายถึงให้ผู้อยู่ถ่ินทุรกันดาร สามารถที่จะมีความรู้ และพยุงตัวมีความเจริญได้ อีกอย่างหน่ึงก็เป็นเรื่อง ช่วยในทางท่ีทุกคนเห็นว่าควรชว่ ย เพราะเป็นปญั หาใหญ่ ก็คอื ปญั หาเรือ่ งยาเสพติด ถา้ สามารถช่วยชาวเขาปลูกพชื ท่ี เปน็ ประโยชนบ์ า้ ง เขาจะเลกิ ปลกู ยาเสพตดิ คอื ฝน่ิ ทำ� ใหน้ โยบายปราบปรามการสบู ฝน่ิ และการคา้ ฝน่ิ ไดผ้ ลดี อนั นเ้ี ปน็ ผลอย่างหนึ่ง ผลอีกอยา่ งหน่ึงซง่ึ ส�ำคญั มากก็คอื ชาวเขาเป็นผูท้ ที่ �ำการเพาะปลกู โดยวิธที ี่จะท�ำใหบ้ า้ นเมอื งของเราไปสู่ หายนะได้โดยถางป่า แล้วปลูกโดยวิธีที่ไม่ถูกต้อง ถ้าพวกเราทุกคนไปช่วยเขาก็เท่ากับไปช่วยบ้านเมืองให้มีความอยู่ดี กนิ ดี และความปลอดภยั อีกไดท้ ว่ั ประเทศ พระราชด�ำรัสของพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช พระราชทานเม่อื ครั้งเสดจ็ พระราชดำ� เนินทรงเยย่ี มคณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลยั เชยี งใหม่ วันท่ี ๑๐ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๗ I’d like to run projects to help the hill tribe people. I want them to be able to make a living and have a better quality of life. They can farm for a living. We have a moral imperative to help people living in rural areas by educating and enabling them to earn enough money for living. Everybody should act. If the hill tribe people learn how to grow other plants, they should stop growing opium. We could reduce drug use and trafficking. Another reason we should take action now is the hill tribe people do slash-and-burn agriculture and if we don’t stop them, there will be disasters. We must help them to save our country. In the end, I hope we will be safe and live better. King Bhumibol Adulyadej The Faculty of Agriculture, Chiang Mai University January 10, 2517 B.E. 3

โครงการพระราชด�ำริ ‘ดอยค�ำ’ Doi Kham พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดุลยเดชเสดจ็ เยี่ยมราษฎรชาวไทยภูเขาทางภาคเหนือ 4

ความเป็นมา เมอ่ื พ.ศ. ๒๕๐๗ พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ไดเ้ สดจ็ พระราชดำ� เนนิ แปรพระราชฐาน ไปประทับแรม ณ ต�ำหนักภูพิงคราชนิเวศน์ จังหวัดเชียงใหม่ พระองค์ได้เสด็จไปเย่ียมเยียนราษฎรชาวไทยภูเขา ตามยอดดอยตา่ งๆ ซงึ่ ขณะน้ันการเดนิ ทางเปน็ ไปอยา่ งยากล�ำบาก ทรงพบเห็นสภาพความเปน็ อยทู่ ่แี ร้นแคน้ และ ความยากจนของชาวเขา ทด่ี ำ� รงชีพด้วยการปลูกฝิ่น บุกรกุ แผว้ ถางและเผาป่าเพ่ือท�ำไร่เลอื่ นลอย ปา่ ตน้ น�ำ้ ลำ� ธาร ถูกท�ำลายเป็นจ�ำนวนมาก จึงมีพระราชด�ำริเพ่ือช่วยเหลือชาวเขาและขจัดพ้ืนที่ปลูกฝิ่น อันเป็นปัญหาส�ำคัญคือ ยาเสพติดท่ีแพร่หลายจากชุมชนชนบทไปสู่เมือง จนกลายเป็นภัยต่อความมั่นคงของชาติ โดยมีพระราชด�ำริว่า “ถา้ จะใหช้ าวเขาเลกิ ปลกู ฝน่ิ กต็ อ้ งหาพชื อนื่ ทขี่ ายไดร้ าคาดกี วา่ และมคี วามเหมาะสมปลกู ในทส่ี งู มาใหช้ าวเขาปลกู ทดแทน” Background In 2507 B.E., King Bhumibol Adulyadej stayed at the Phu Phing Ratchaniwet Palace in Chiang Mai Province and visited the hill tribes there. He found the hill tribe people did slash-and-burn agriculture and grew opium for a living. The people were poor and lots forest land was destroyed. He wanted to initiate a project to help the hill tribe people and to eliminate opium cultivation because opium is a strong drug, which is harmful to people and the country. “If we want to stop opium cultivation, we need to find crops which can sell better for the hill tribe people,” said King Bhumibol. 5

ฝ่นิ พืชสวยงามท่แี ฝงอนั ตราย ตน้ เหตุปญั หายาเสพตดิ ของชาติ 6

จึงเป็นท่ีมาในการริเริ่มจัดตั้ง โครงการหลวงพระบรมราชานุเคราะห์ชาวเขา ข้ึน เพ่ือแก้ปัญหาการปลูก ฝน่ิ โดยทางโครงการไดส้ ง่ เสรมิ ใหป้ ลกู พชื ชนดิ อน่ื ทดแทน ในระยะแรกนน้ั เปน็ การสง่ เสรมิ ใหเ้ กษตรกรปลกู ทอ้ และ ลิ้นจ่ี ตอ่ มาจึงไดม้ กี ารส่งเสริมให้ปลูกแอปเปิล มันฝรั่ง ข้าวโพดหวาน ถั่วแดงหลวง และมนิ ต์ รวมถงึ แนะน�ำให้มี การเลยี้ งสตั ว์ เชน่ ปลาและแกะดว้ ย แตพ่ อมผี ลผลติ ออกมามากขน้ึ กเ็ กดิ ปญั หาการหาตลาดรบั ซอ้ื ไมไ่ ดเ้ พราะพน้ื ท่ี ค่อนขา้ งห่างไกล เกษตรกรจึงถูกพ่อคา้ คนกลางกดราคา So, He initiated the Hill Tribe Royal Project Foundation to help the hill tribe people. He encouraged the hill tribe people to grow other crops which would sell well and He improved their quality of life. Initially, farmers grew peaches and lychees. Later they grew apples, potatoes, sweet corn, kidney beans, and mint. They also kept fish and sheep. However, they overproduced and there were few markets to sell their produce in because the Hill Tribe Royal Project Foundation is located in a rural area and local re-sellers were not willing to pay much for their crops. 7

การปลูกไมผ้ ลยนื ตน้ ทดแทนฝิ่น ชว่ ยใหช้ าวไทยภเู ขาเลกิ ทำ� ไรเ่ ล่อื นลอย เปน็ การอนรุ ักษด์ ินและน�้ำอกี ทางหน่งึ 8

จุดก�ำเนิดดอยค�ำ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช มี อดุลยเดชเสด็จทอดพระเนตรการท�ำไร่ของ พระราชดำ� รใิ หห้ นว่ ยงานทเ่ี กยี่ วขอ้ งจดั ตง้ั สหกรณช์ าวเขา เกษตรกรชาวไทยภเู ขา ข้ึนในพ.ศ. ๒๕๑๕ โดยมีคณาจารย์จากมหาวิทยาลัย เกษตรศาสตร์ที่ดูแลโครงการทดลองผลไม้เมืองหนาว ดอยปยุ จ�ำนวน ๔ คน จากมหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม่ จ�ำนวน ๕ คน กำ� นนั และผใู้ หญบ่ า้ น จำ� นวน ๑๑ หมบู่ า้ น รวมไปถงึ ชาวเขาเผ่าเย้า และชาวจีนฮ่อ รวมทั้งหมด ๓๖ คน มาประชมุ กนั ครง้ั แรกเมอื่ วนั ที่ ๒๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ ที่วดั ท่งุ จำ� ลอง ตำ� บลแม่งอน อำ� เภอฝาง จงั หวัดเชยี งใหม่ เพ่ือรเิ ร่ิมการรวมกลุ่มแบบสหกรณข์ น้ึ มีวัตถุประสงคแ์ ละ การด�ำเนนิ งานเพอ่ื ชว่ ยเหลือชาวเขาและชาวไร่ทกุ คนทาง ด้านเกษตรกรรม และจัดให้มีตลาดรับซื้อผลผลิตทางการ เกษตร อกี ทง้ั นำ� เอาผลติ ผลไปเปน็ อตุ สาหกรรมหลกั โดยมี สถาบนั คน้ ควา้ และพฒั นาผลติ ภณั ฑอ์ าหาร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ เปน็ ทปี่ รกึ ษาในการผลติ อาหารสำ� เรจ็ รปู โดย โครงการโรงงานหลวงอาหารส�ำเร็จรูปน้ัน มีศาสตราจารย์ อมร ภูมิรัตน ในนามของสถาบันค้นคว้าและผลิตภัณฑ์ อาหาร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เป็นผู้อ�ำนวยการ ดำ� เนนิ การอยภู่ ายใตก้ ารควบคมุ ของ หมอ่ มเจา้ ภศี เดช รชั นี องค์ประธานมลู นิธโิ ครงการหลวง 9

พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดชพระทานคำ� แนะนำ� แก่ชาวไทยภเู ขา (ภาพจาก www.doikham.co.th) 10