เอกสารประกอบการสอนหน่วยที่ 2

หน่วยที่ 2 ปัจจยั ทม่ี ผี ลต่อความสาเร็จ ในการประกอบอาชีพเลยี้ งสัตว์หวั ข้อเร่ือง 1. คุณสมบตั ขิ องผเู้ ล้ียงสตั วท์ ดี่ ี 2. การเร่ิมตน้ เล้ียงสตั ว์ 3. การเลือกสถานที่ทาฟาร์มเล้ียงสตั ว์ 4. การวางผงั ฟาร์มเล้ียงสตั ว์ 5. ทุนและแหล่งเงนิ ทุน 6. การตลาดและปัญหาการตลาด 7. การจดั การฟาร์ม 8. หน่วยงานและแหล่งวชิ าการทเ่ี ก่ียวขอ้ งกบั การเล้ียงสตั ว์ หัวใจสาคญั ของการผลิตสตั วค์ ือการเล้ียงสตั วใ์ หไ้ ดค้ ุณภาพและกาไรสูงสุด การเล้ียงสัตวจ์ ะบรรลุเป้ าหมายได้ ตอ้ งอาศยั ปัจจยั หลายประการคอื ผคู้ ดิ จะประกอบอาชีพเล้ียงสตั วต์ อ้ งมีคุณสมบตั ิทเ่ี หมาะสม เร่ิมตน้ เล้ียงสตั วไ์ ดถ้ ูกตอ้ ง เลือกสถานท่ีเล้ียงสตั วไ์ ดเ้ หมาะสม วางผงั ฟาร์มเล้ียงสตั วไ์ ด้ถูกตอ้ ง มีทุนและแหล่งเงินทนุ ทเี่ พยี งพอ เขา้ ใจแนวทางและปัญหาการตลาด สามารถจดั การฟาร์มได้ รู้หนา้ ทแ่ี ละสถานทตี่ ้งั หน่วยงานและแหล่งวชิ าการทเ่ี กี่ยวขอ้ งกบั การเล้ียงสตั ว์ ปัจจยั ที่สาคญั ในการเล้ียงสตั วม์ ีดงั น้ี1. คุณสมบัติของผู้เลยี้ งสัตว์ ผทู้ ่จี ะเล้ียงสตั วใ์ หป้ ระสบความสาเร็จตอ้ งมีคุณสมบตั ดิ งั ต่อไปน้ี 1.1 มนี ิสัยรัก เมตตาสัตว์ หากผูเ้ ล้ียงสัตวม์ ีความรัก มีความเมตตาต่อสัตวแ์ ลว้ จะทาให้เอาใจใส่ดูแลสัตวท์ ่ีเล้ียงอยา่ งใกล้ชิดทาใหส้ ัตวท์ ี่เล้ียงมีการเจริญเติบโตดี ใหผ้ ลผลิตสูง และสามารถรับรู้ปัญหาที่เกิดข้ึนอยา่ งทนั ท่วงที ทาใหก้ ารเล้ียงสตั วบ์ รรลุวตั ถุประสงคท์ ่วี างไว้ แต่ท้งั น้ีความรัก ความเมตตาน้นั ตอ้ ง

14เป็ นไปโดยเหตุและผลมิใช่รักเมตตาจนเกินเหตุ เช่นพบสตั วป์ ่ วย สตั วพ์ ิการแลว้ ไม่ทาลายจนเป็ นสาเหตุใหเ้ กิดโรคระบาดข้นึ ในฟาร์ม หรือรักจนไม่ยอมจาหน่ายสตั วท์ ่ีเล้ียงออกไปเม่ือถึงช่วงเวลาที่จะจาหน่าย หากเป็นเช่นน้ีความรักความเมตตากเ็ ป็ นสาเหตขุ องความลม้ เหลวในการประกอบอาชีพน้ีไดเ้ ช่นกนั 1.2 มนี สิ ัยชอบแสวงหาความรู้ ความชานาญ ความรู้และความชานาญเป็ นสิ่งที่ควบคู่กัน แต่ต่างกันตรงท่ีความรู้สามารถหาได้โดยทวั่ ไปท้งั ตาดู หูฟัง จมูกดมกล่ิน ลิ้นชิมรส กายสมั ผสั และสมองจา เม่ือนาความรู้ท่ีไดม้ าสู่การปฏิบตั ิจริงเรียกวา่ ประสบการณ์ และการปฏิบตั ิซ้าหลาย ๆ คร้ังจนเขา้ ใจถึงเรื่องเหล่า น้นั อยา่ งถ่องแทจ้ ึงเรียกวา่ ความชานาญ ดงั น้ันผทู้ ่ีจะเล้ียงสัตวเ์ ป็ นอาชีพจะตอ้ งแสวงหาความรู้ความชานาญในหลาย ๆ ดา้ น การเล้ียงสตั วจ์ งึ จะประสบความสาเร็จ 1.3 เป็ นคนใจเยน็ ความใจเยน็ ทาให้คนสุขุมมีมานะอดทน รู้จกั คิดรู้จกั ตรึกตรองหากพบปัญหาในการเล้ียงสตั วก์ ็สามารถแกป้ ัญหาดว้ ยความรอบคอบ การเล้ียงสตั วจ์ ึงจะประสบความสาเร็จ 1.4 สนใจในอาชีพการเลยี้ งสัตว์ ผูเ้ ล้ียงสตั วห์ ลายรายเริ่มเล้ียงสัตวเ์ พราะคลอ้ ยตามคาชกั จูงของผอู้ ่ืน หรือเห็นผูอ้ ่ืนเล้ียงสตั วป์ ระสบความสาเร็จเลยเล้ียงตามบา้ ง ส่วนใหญ่แลว้ ผทู้ ่ีเล้ียงสตั วโ์ ดยเหตุผลน้ีมกั จะไม่ประสบความสาเร็จเพราะขาดความสนใจในอาชีพการเล้ียงสัตวอ์ ยา่ งจริงจงั พอมีปัญหาและอุปสรรคยอ่ มเกิดความเบ่อื หน่ายและเลิกเล้ียงไปในที่สุด 1.5 มคี วามซ่ือตรงต่อตนเองและเวลา ผเู้ ล้ียงสตั วท์ ี่ดีตอ้ งรับผดิ ชอบต่องานท่ีทา ไม่ผดั วนั ประกนั พรุ่งจนทาใหเ้ สียงาน เช่นตอ้ งถ่ายพยาธิ ใหว้ คั ซีนตามโปรแกรม ใหอ้ าหาร รีดนมตรงเวลาเป็ นตน้ เพราะหากไม่ถ่ายพยาธิตามกาหนดจะทาใหส้ ตั วท์ ่ีเล้ียงสุขภาพทรุดโทรม แคระแกร็น หากให้วคั ซีนไม่ตรงตามโปรแกรมทาให้สตั วไ์ ม่เกิดภูมิคุม้ โรคหรือเกิดภูมิคุม้ โรคไม่เตม็ ท่ี ทาใหส้ ตั วป์ ่ วยเป็ นโรคจนถึงเกิดโรคระบาดในฟาร์มได้ หากใหอ้ าหารไม่ตรงเวลาทาใหส้ ัตวเ์ ครียด ซ่ึงความเครียดเป็ นบ่อเกิดของการเกิดโรคได้และหากรีดนมไม่ตรงเวลาทาให้ไดน้ ้านมน้อยและทาใหแ้ ม่โคเกิดโรคเตา้ นมอกั เสบเป็ นตน้ จากตวั อยา่ งจะเห็นไดว้ า่ หากผเู้ ล้ียงสตั วไ์ ม่มีความซื่อตรงต่อตนเองและเวลาจะทาใหอ้ าชีพการเล้ียงสตั ว์ประสบความลม้ เหลวได้

15 1.6 ต้องเป็ นคนขยนั อดทนและไม่กลวั งาน อาชีพการเล้ียงสัตวเ์ ป็นอาชีพที่ตอ้ งทาดว้ ยตนเอง หรือตอ้ งคอยควบคุมดูแลอยา่ งใกลช้ ิดจึงจะประสบความสาเร็จ เพราะงานเล้ียงสัตวเ์ ป็ นงานท่ีจุกจิก ตอ้ งทาอยเู่ รื่อย ๆ ในบางคร้ังฝนตกหนกั หรือแดดออกจดั หากมีความจาเป็ นกต็ อ้ งทา ดงั น้ันหากผเู้ ล้ียงสตั วข์ าดความขยนั และอดทนเม่ือใดโอกาสที่จะประสบความลม้ เหลวก็จะตามมา2. การเริ่มต้นเลยี้ งสัตว์ แม้ว่าผูเ้ ล้ียงสัตวจ์ ะมีคุณสมบตั ิเหมาะสมในหลายหัวขอ้ ตามท่ีกล่าวมาแล้วก็ตาม หลกั การเริ่มตน้ เล้ียงทถี่ ูกตอ้ งก็ยงั มีความสาคญั ไม่ต่างกนั กล่าวคือหากเร่ิมตน้ ถูกตอ้ งจะเป็ นการทางานแบบค่อยเป็ นค่อยไป สะสมประสบการณ์จนเกิดความชานาญ ทาให้ผูเ้ ล้ียงเกิดความมนั่ ใจและประสบความสาเร็จไดใ้ นที่สุด โดยการเริ่มตน้ เล้ียงสตั วค์ วรยดึ หลกั สาคญั ดงั น้ี 2.1 เร่ิมต้นจากงานง่าย ๆ สัตวแ์ ต่ละชนิดสามารถแบ่งออกไดห้ ลายประเภท หากผเู้ ล้ียงยงั ขาดประสบการณ์และความชานาญ ควรเร่ิมตน้ เล้ียงสัตวป์ ระเภทท่ีเล้ียงง่ายก่อน เช่นเล้ียงไก่พ้นื เมืองจนเกิดความชานาญจงึ เล้ียงไก่เน้ือ เมื่อเล้ียงไก่เน้ือจนเกิดความชานาญแลว้ จึงเล้ียงไก่ไข่ หรือหากจะเล้ียงสุกรควรเล้ียงสุกรขนุ จนเกิดความชานาญจึงเล้ียงสุกรพนั ธุ์ หรือหากคิดจะเล้ียงโคควรเริ่มตน้ ดว้ ยการเล้ียงโคเน้ือเม่ือเกิดความชานาญแลว้ จงึ คอ่ ยขยบั ขยายหรือเล้ียงโคนมเป็นอนั ดบั ตอ่ ไป 2.2 เริ่มต้นเลยี้ งสัตว์จานวนน้อยก่อน การเริ่มตน้ เล้ียงสัตวจ์ ากสัตวท์ ่ีเล้ียงง่ายแล้ว ไม่จาเป็ นตอ้ งเล้ียงจานวนมาก ควรจะเล้ียงจานวนน้อยก่อน โดยมีจดุ ประสงคค์ อื เพอ่ื ใหผ้ ูเ้ ล้ียงมีการเรียนรู้ เกิดประสบการณ์และความชานาญจากการเล้ียงก่อนเม่ือเกิดความมน่ั ใจจึงค่อยขยายเป็ นกิจการขนาดใหญ่ต่อไป หรือแมว้ ่าบางคร้ังเล้ียงสตั วแ์ ลว้ ประสบความลม้ เหลวจะดว้ ยเหตผุ ลใดก็ตามก็จะเสียเงนิ ทุนไปไม่มาก ยงั มีกาลงั ใจให้เริ่มตน้ ใหม่ต่อไปไดอ้ ีก 2.3 เร่ิมต้นด้วยสัตว์พนั ธ์ุดี สตั วพ์ นั ธุด์ ีในที่น้ีหมายถึงสตั วท์ ี่เล้ียงในสภาพภมู ิอากาศของประเทศไทยแลว้ ทนต่อโรคแมลง มีการเจริญเติบโตดี ให้ผลผลิตสูงคุม้ กับการลงทุน สัตวพ์ นั ธุ์ดีมีราคาค่อนขา้ งแพงแต่ให้ผลตอบแทนสูงกวา่ สตั วพ์ นั ธุไ์ ม่ดี ซ่ึงเสียเวลาในการจดั การและเล้ียงดูเทา่ กนั

163. การเลอื กสถานทที่ าฟาร์มเลยี้ งสัตว์ การเล้ียงสตั วเ์ ป็ นอุตสาหกรรม สถานที่เล้ียงสตั วห์ รือท่ีต้งั ฟาร์มยอ่ มมีความสาคญั เป็ นอยา่ งมากเพราะมีผลกระทบต่อความสาเร็จหรือความลม้ เหลวในการประกอบการ ดังน้ันผูเ้ ล้ียงสัตวต์ อ้ งพจิ ารณาในการเลือกสถานทีท่ าฟาร์มอยา่ งรอบคอบดงั น้ี 3.1 ต้องอยู่ห่างจากชุมชนและผ้เู ลยี้ งรายอนื่ พอสมควร ปัญหาสาคญั ของการเล้ียงสัตวค์ ือกลิ่นและเสียง หากเลือกสถานที่อยู่ใกลช้ ุมชนมากเกินไปยอ่ มจะสรา้ งความราคาญให้กบั ผูท้ ี่อาศยั อยใู่ กลเ้ คียงได้ หากสถานท่ีต้งั ฟาร์มอยไู่ กลออกไปปัญหาดงั กล่าวก็จะหมดไปในขณะเดียวกนั ผูท้ ี่อาศยั อยภู่ ายในฟาร์มยอ่ มขาดความสะดวกในการติดต่อกบั ชุมชนดงั น้ันสถานที่ทาฟาร์มเล้ียงสตั วต์ อ้ งอยไู่ ม่ใกลห้ รือไกลจากชุมชนมากเกินไป แต่ตอ้ งอยูใ่ ห้ไกลจากผูเ้ ล้ียงรายอ่ืนๆ เพ่ือสะดวกในการสุขาภิบาลฟาร์ม และป้ องกันโรคระบาดที่อาจจะเกิดข้ึนได้ 3.2 ต้องมที าเลทเี่ หมาะสม นอกจากสถานที่ทาฟาร์มอย่ไู ม่ใกล้หรือไกลจากชุมชนและผูเ้ ล้ียงรายอื่นแล้ว ยงั ตอ้ งพจิ ารณาอีกว่าสถานที่ต้งั ฟาร์ม มีความสะดวกในการติดต่อกบั ตลาดและชุมชนหรือไม่ การขนส่งเป็ นอยา่ งไร สถานทจี่ าหน่ายสัตวแ์ ละผลผลิตรวมท้งั แหล่งผลิตอาหารสตั วอ์ ยใู่ กลไ้ กลมากน้อยแค่ไหน เพราะสถานท่ีต้งั ฟาร์มที่เหมาะสมยอ่ มมีผลต่อค่าใชจ้ ่ายในการดาเนินกิจการฟาร์ม นอกจากน้ีในฟาร์มยอ่ มจะมีครอบครัวเจา้ ของฟาร์มและผดู้ ูแลอาศยั อยดู่ ว้ ยดงั น้ัน จาเป็ นตอ้ งคานึงถึงความสะดวกในการติดต่อกบั สังคมรอบขา้ งดว้ ย เช่น สถานท่ีทาบุญ สถานที่ใหก้ ารศึกษา และสถานท่ีดูแลรักษาสุขภาพ เป็นตน้ 3.3 สถานทเ่ี ลยี้ งสัตว์ควรปราศจากศัตรูของสัตว์ ศตั รูของสตั วม์ ีหลายชนิดท้งั ขนาดเลก็ ขนาดใหญ่ ควรพจิ ารณาใหร้ อบคอบหากหลีกเล่ียงไม่ไดจ้ าเป็นตอ้ งต้งั ฟาร์มในพน้ื ทท่ี ีม่ ีศตั รูของสตั วอ์ าศยั อยกู่ ็ตอ้ งสร้างโรงเรือนและร้วั ใหป้ ้ องกนั ได้แตศ่ ตั รูของสตั วอ์ ีกชนิดหน่ึงท่ีโรงเรือนและร้ัวธรรมดาไม่สามารถป้ องกนั ไดค้ ือขโมย เพราะฉะน้นัก่อนการตดั สินใจต้งั ฟาร์มเล้ียงสัตวต์ อ้ งพิจารณาถึงนิสัยของผูท้ ่ีอาศยั อยู่ในชุมชน หรือบริเวณใกลเ้ คยี งใหร้ อบคอบ 3.4 สภาพพนื้ ทเี่ หมาะสม พ้ืนที่ต้งั ฟาร์มเล้ียงสัตวต์ อ้ งเป็ นพ้ืนท่ีค่อนขา้ งราบ ไม่ลุ่มต่าหรือสูงจนเกินไป มีขนาดกวา้ งขวางเพยี งพอที่จะขยายกิจการไดใ้ นอนาคต หากพจิ ารณาถึงความอุดมสมบูรณ์ของพ้ืนท่ี ดิน

17จะตอ้ งมีความอุดมสมบูรณ์ดีเหมาะแก่การปลูกพืชอาหารสัตว์ มีการระบายน้ าดี น้าไม่ท่วมขังนอกจากน้ีในพน้ื ทตี่ ้งั ฟาร์มจะตอ้ งมีน้าสะอาดเพยี งพอสาหรับกิจการและผอู้ ยอู่ าศยั ทีส่ าคญั มากกวา่น้นั คือสภาพพ้นื ที่ท่ีจะต้งั ฟาร์มเล้ียงสตั วต์ อ้ งไม่เคยมีโรคระบาดมาก่อน 3.5 สภาพภูมอิ ากาศเหมาะสม สภาพอากาศในพน้ื ทต่ี ้งั ฟาร์มเล้ียงสตั วโ์ ดยทวั่ ไปตอ้ งปกติ อากาศไม่เปลี่ยนแปลงรวดเร็วเพราะการเปล่ียนแปลงของอากาศจะมีผลต่อการปรับตวั ของสตั ว์ หากสัตวป์ รบั ตวั ไม่ทนั จะทาให้สุขภาพสัตวอ์ ่อนแออาจเจบ็ ป่ วยและตายได้ นอกจากน้ีตอ้ งพจิ ารณาถึงปริมาณน้าฝน ความแรงของลม ความช้ืนสมั พทั ธแ์ ละแสงแดดซ่ึงลว้ นเป็นปัจจยั ท่ีมีผลต่อสุขภาพของสตั วท์ ้งั สิ้น4. การวางผงั ฟาร์มเลยี้ งสัตว์ การวางผงั ฟาร์มจะตอ้ งคานึงถึงสภาพพน้ื ท่ี ถนน ระบบน้า ไฟฟ้ า และชนิดของสตั วท์ เี่ ล้ียง โดยพจิ ารณาวางผงั ฟาร์ม ดงั น้ี 4.1 การแบ่งพนื้ ทฟ่ี าร์มออกเป็ นสองส่วน ส่วนแรกใชเ้ ป็ นท่ีอยอู่ าศยั โรงเก็บอาหาร โรงกาเนิดไฟฟ้ าสารอง โรงประปาหรือบ่อน้าบาดาล เป็นตน้ ส่วนทส่ี องเป็นบริเวณทีใ่ ชเ้ ล้ียงสตั ว์ โดยท้งั สองส่วนน้ีตอ้ งห่างกนั พอประมาณ 4.2 การเขยี นแผนผงั แสดงขอบเขตของสถานทตี่ ้งั ฟาร์ม ตอ้ งเขียนให้ถูกตอ้ งชดั เจนโดยวางแผนการตดั ถนนในฟาร์มใหส้ ะดวกตอ่ การปฏิบตั ิงานและจดุ ทเี่ ช่ือมกบั ถนนทางหลวงแผน่ ดินตอ้ งอยใู่ นจดุ ทเี่ กิดอนั ตรายนอ้ ยที่สุดเม่ือนาพาหนะเขา้ ออกจากฟาร์ม 4.3 การจดั กล่มุ และการวางตาแหน่งโรงเรือน โดยจดั ใหอ้ ยเู่ ป็นกลุ่ม ๆ ตามชนิด ประเภท ขนาดและอายขุ องสตั ว์ โดยวางโรงเรือนแต่ละหลงั ให้ห่างกนั ประมาณ 30 เมตร และใหค้ วามยาวโรงเรือนวางอยใู่ นแนวทิศตะวนั ตก-ตะวนั ออกยกเวน้ โรงเรือนแพะและแกะที่ยกพ้ืนสูงตอ้ งวางโรงเรือนให้อย่ใู นแนวแสงแดดส่องเข้าใต้พ้ืนโรงเรือนได้ 4.4 การกาหนดจดุ วางถงั ประปาและระบบไฟฟ้ าภายในฟาร์ม การกาหนดจุดวางถงั ประปาและระบบไฟฟ้ าภายในฟาร์ม ตอ้ งคานึงถึงการประหยดั วสั ดุและพลงั งานใหม้ ากทีส่ ุด

18 4.5 การวางแผนทาร้ัวรอบฟาร์ม ร้ัวควรอยหู่ ่างจากโรงเรือนประมาณ 50 เมตร โดยให้มีประตูเขา้ ออกเพียงทางเดียวเพ่ือสะดวกในการจดั การสุขาภบิ าล5. ทุนและแหล่งเงนิ ทุน 5.1 ทุนนอน ทุนนอนเป็ นทุนท่ีมีการลงทุนคร้ังเดียวแต่ตอ้ งใชเ้ วลานานกวา่ จะคืนทุนได้ การลงทุนประเภทน้ีไม่ควรเกินคร่ึงหน่ึงของเงินทุนท้งั หมดเช่นค่าที่ดินและค่าโรงเรือน 5.2 ทนุ หมนุ เวยี น ทุนหมุนเวียนเป็ นทุนท่ีสามารถคืนทุนไดใ้ นเวลาอนั รวดเร็ว เม่ือลงทุนไปแลว้ สามารถหมุนเวียนกลบั มาใชใ้ หม่ไดใ้ นการเล้ียงสัตวร์ ุ่นต่อไป เช่น ค่าอาหารสัตว์ ค่าพนั ธุ์สตั ว์ ค่าแรงงานและค่าเวชภณั ฑ์ เป็ นตน้ สัตวท์ ่ีกินอาหารขน้ เป็ นอาหารหลกั ค่าใชจ้ ่ายค่าอาหารสูงประมาณ 60-70เปอร์เซ็นต์ของตน้ ทุนการผลิตท้งั หมด ดงั น้ันทุนหมุนเวยี นควรจดั สรรไวอ้ ยา่ งน้อยไม่ต่ากว่า 50เปอร์เซ็นตข์ องทนุ ท้งั หมด ผเู้ ริ่มตน้ เล้ียงสตั วส์ ่วนนอ้ ยท่ีมีเงินทุนเป็ นของตนเอง ปัญหาของผูเ้ ล้ียงสตั วส์ ่วนใหญ่ในปัจจุบนั ยงั ขาดเงินลงทุน เพ่อื เป็ นการแกป้ ัญหาภาครัฐไดจ้ ดั เงินกูด้ อกเบ้ียต่าให้กบั กลุ่มผูเ้ ล้ียงสัตว์โดยผา่ นทางธนาคารพาณิชย์ เช่นธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร ซ่ึงเป็ นธนาคารท่ีต้งั ข้ึนเพอ่ื การเกษตรโดยเฉพาะ ดงั น้นั เกษตรกรทไี่ ม่มีทุนในการดาเนินการ สามารถเขยี นโครงการนาเสนอขอกูเ้ งนิ จากธนาคารมาดาเนินธุรกิจเล้ียงสตั วไ์ ด้6. การตลาดและปัญหาการตลาด การตลาดและปัญหาการตลาด คือหัวใจสาคญั ของการเล้ียงสัตวท์ ี่ทาให้ได้กาไรหรือขาดทุนเนื่องจากภาครัฐยงั ไม่มีระบบประกนั ราคา หรือการควบคุมปริมาณการผลิต ผูเ้ ร่ิมตน้ เล้ียงสัตว์จาเป็ นตอ้ งศึกษาหาขอ้ มูลความต้องการและความม่ันคงของตลาด ติดตามข่าวสาร ภาวะความเคล่ือนไหวและแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงของตลาดอยา่ งใกลช้ ิด ซ่ึงจะนามาสู่ความเขา้ ใจระบบตลาด มีการคาดการณ์ไดถ้ ูกตอ้ งสามารถผลิตสตั วอ์ อกจาหน่ายในช่วงท่ีมีความตอ้ งการของตลาดหรือผลผลิตมีราคาแพง เช่นการวางแผนเล้ียงไก่ใหส้ ่งขายไดท้ นั ช่วงเทศกาลตรุษจีนหรือเล้ียงไก่งวงใหท้ นั จาหน่ายในช่วงเทศกาลคริสตม์ าส เป็นตน้

19 ในส่วนของการนาเขา้ และส่งออกสินคา้ ปศุสัตวข์ องประเทศไทยมูลค่าการนาเขา้ และส่งออกสินคา้ ปศุสัตว์ ของประเทศไทยในปี 2548 พบว่ามีการนาเขา้ วตั ถุดิบและอาหารเสริมมากที่สุดถึง 28,374,450,749 บาท รองลงมาคือโคนมและผลิตภณั ฑ์ ที่มีการนาเขา้ ถึง 14,419,405,206บาท ส่วนการส่งออกน้นั พบส่งออกไก่เน้ือและผลิตภณั ฑม์ ากที่สุดถึง 31,574,751,183 บาท รองลงมาคือ ผลิตภณั ฑ์ เครื่องหนัง 11,817,124,028 บาท โดยภาพรวมแลว้ ก็ถือวา่ ประเทศไทยไม่เสียดุลการคา้ เน่ืองจากมีมูลค่า นาเขา้ เพียง 59,299,412,542 บาท แต่มีมูลค่าการส่งออกถึง 63,292,591,969บาท ดงั แสดงในตารางที่ 2.1ตารางที่ 2.1 แสดงมูลค่าการนาเข้า/ส่งออกสินค้าปศุสัตว์ ประจาปี 2548 รายการ มูลค่าการนาเข้า (บาท) มูลค่าการส่งออก (บาท)1. โคเน้ือ และผลิตภณั ฑ์ 8,711,973,470 1,432,115,1962. โคนมและผลิตภณั ฑ์ 14,419,405,206 4,771,374,7543. กระบือ และผลิตภณั ฑ์4. สุกร และผลิตภณั ฑ์ 499,365,983 76,100,3985. แพะ และผลิตภณั ฑ์ 118,163,650 1,644,641,5136. แกะ และผลิตภณั ฑ์ 29,692,6297. ไก่เน้ือ และผลิตภณั ฑ์ 2,698,011,826 908,2598. ไก่ไข่ และผลิตภณั ฑ์ 636,936,189 279,997,4659. เป็ ดเน้ือ และผลิตภณั ฑ์ 190,610,054 31,574,751,18310. เป็ ดไข่ และผลิตภณั ฑ์ 55,895,967 385,217,14111. สตั วอ์ ่ืน ๆ และผลิตภณั ฑ์ 1,843,133,02912.ผลิตภณั ฑเ์ คร่ืองหนงั 1,350,13113.ผลิตภณั ฑอ์ าหารกระป๋ อง 915,974,670 127,34614.เอ็นเทียมสาหรับสุนขั เค้ียวเล่น 2,647,582,018 389,593,22415.วตั ถุดิบและอาหารเสริมสาหรบั สตั ว์ 11,817,124,028 - 4,677,841,457 รวมมูลค่า - 1,701,906,732 28,374,450,749 2,697,760,244 59,299,412,542 63,292,591,969ท่มี า : กรมศลุ กากร, 2549

207. การจัดการฟาร์ม การจดั การฟาร์มเป็ นปัจจยั ท่ีสาคญั ปัจจยั หน่ึงของการเล้ียงสัตว์ ผูจ้ ดั การฟาร์มตอ้ งมีความสามารถในการวางแผนการผลิต การควบคุมการผลิตใหเ้ ป็ นไปตามแผน การแกป้ ัญหาเฉพาะหน้าการกลา้ ตดั สินใจ ฯลฯ การจดั การฟาร์มท่ดี ีทาใหก้ ารเล้ียงสตั วป์ ระสบความสาเร็จ 7.1 ความสาคญั ของการจดั การฟาร์ม “ฟาร์ม” โดยทว่ั ไปจะหมายถึง สถานที่ทเี่ กษตรกรไดท้ าการถือครองไวเ้ พอื่ ประกอบการปลูกพืชและเล้ียงสัตว์ ตลอดจนการจาหน่ายผลิตผลหรือผลิตภณั ฑท์ ี่ฟาร์มผลิตท้งั หมด ส่วนคาว่า“การจดั การฟาร์ม” น้ัน โดยทว่ั ไปจะหมายถึง การตดั สินใจเพอื่ ใหก้ ารดาเนินธุรกิจฟาร์มไดผ้ ลกาไรโดยใชท้ รัพยากรให้น้อยที่สุด การตดั สินใจดาเนินกิจการต่าง ๆ จะตอ้ งมีเป้ าหมายโดยมีผจู้ ดั การฟาร์มเป็ นผูส้ ง่ั การ โดยการจดั สรรทรัพยากรท่มี ีอยอู่ ยา่ งเหมาะสมเพอ่ื ให้บรรลุวตั ถุประสงคท์ ่ตี ้งั ไว้รายละเอียดเก่ียวกบั การจดั การฟาร์มมีดงั น้ี 7.1.1 ความสาคญั ของการจัดการฟาร์มต่อตัวเกษตรกร การจดั การฟาร์มมีบทบาทและความสาคญั ต่อตวั เกษตรกรมาก เนื่องจากเกษตรกรจะเป็ นผผู้ ลิตโดยตรง หากเกษตรกรมีความรู้ดา้ นการจดั การฟาร์มดีแลว้ การดาเนินกิจการเล้ียงสตั วก์ ็จะประสบผลสาเร็จตามที่ตอ้ งการ หากเกษตรกรมีการบริหารจดั การฟาร์มทีด่ ียอ่ มนาผลกาไรมาให้อยา่ งแน่นอน ความสาคญั ของการจดั การฟาร์มต่อตวั เกษตรกรมีดงั น้ี 1) ช่วยปรบั แผนการผลิตของเกษตรกรใหส้ อดคลอ้ งกบั สภาวะของตลาด ท้งั ดา้ นผลผลิตและปัจจยั การผลิต 2) สามารถปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงแผนการผลิตตามความเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี สงั คมวฒั นธรรม กฎหมาย และนโยบายของรัฐบาล 3) หากเกษตรกรมีการจดั การฟาร์มท่ีดีกจ็ ะทาใหเ้ กิดผลกาไรจากการทาฟาร์มฐานะความเป็นอยขู่ องเกษตรกรจะดีข้ึน ซ่ึงส่งผลใหเ้ ศรษฐกิจของประเทศดีข้นึ ตามไปดว้ ย 4) สามารถดาเนินการใชป้ ัจจยั การผลิตอยา่ งไดผ้ ล ถูกตอ้ ง และประหยดั 7.2.2 ปัจจัยท่เี ป็ นองค์ประกอบของการบริหารจัดการฟาร์ม การบริหารจดั การฟาร์มเป็ นหน้าที่ของผูจ้ ดั การฟาร์มซ่ึงจะตอ้ งควบคุมดูแลดาเนินธุรกิจฟาร์มเพอ่ื มุ่งเน้นให้เกิดผลกาไรสุทธิสูงสุด การจดั องคก์ รฟาร์มจะตอ้ งมีนโยบาย มีระเบียบและวธิ ีปฏิบตั ิท่ีชดั เจน มีการมอบหมายงาน และส่ังการจากหัวหนา้ ไปถึงลูกน้องผปู้ ฏิบตั ิวา่ จะทาอะไร ที่ไหน เมื่อไร อยา่ งไร และใครรบั ผดิ ชอบ การบริหารจดั การฟาร์มมีปัจจยั ทีเ่ ป็นองคป์ ระกอบของการบริหารจดั การดงั น้ี

21 1) นโยบายของฟาร์ม นโยบายของฟาร์มซ่ึงถูกกาหนดโดยเจา้ ของฟาร์มหรือคณะกรรมการบริหารฟาร์ม นโยบายท่ีกาหนดข้ึนจะใชเ้ ป็ นแนวทางในการทาฟาร์ม นโยบายทดี่ ีตอ้ งยดื หยนุ่ ไดแ้ ละมีการปรบั แนวนโยบายอยเู่ สมอ 2) วัตถปุ ระสงค์และเป้ าหมายของฟาร์ม ผู้บริหารฟาร์มจะต้องต้ังวัตถุประสงค์และเป้ าหมายไว้ให้ชัดเจน เช่นวตั ถุประสงคค์ ือ ตอ้ งการกาไรสุทธิสูงสุด โดยการต้งั เป้ าหมายไวว้ า่ ผลกาไรท่ีไดต้ อ้ งเพิ่มปี ละ 10เปอร์เซ็นต์ เป็นตน้ 3) การจัดองค์การฟาร์มเป็ นสิ่งสาคญั มาก ผูจ้ ัดการฟาร์มจะต้องวางตวั บุคคลให้ รับผิดชอบงานตามความรู้และความสามารถของเขา มีโครงสร้างการบริหารขององคก์ รท่ชี ดั เจนเพอื่ การสง่ั การและการตดั สินใจ 4) อานาจและความรับผิดชอบ มีการมอบหมายหนา้ ทค่ี วามรับผดิ ชอบของบุคคล ในฟาร์มระดบั ตา่ ง ๆ กาหนดแนวทางปฏิบตั ิระหวา่ งผบู้ งั คบั บญั ชาและผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชา ใหผ้ ใู้ ต้ บงั คบั บญั ชาทางานดว้ ยใจและทมุ่ เทใหก้ บั งานโดยไม่ตอ้ งมีการบงั คบั มีการแบ่งหนา้ ทก่ี ารรบั ผดิ ชอบตอ่ งานในส่วนตา่ ง ๆ 5) ตาแหน่งและอัตราเงนิ เดือน ดาเนินการบรรจุและแต่งต้งั ผูป้ ฏิบัติงานตาแหน่ง ต่าง ๆ อย่างโปร่งใสและสามารถตรวจสอบได้ จดั สรรเงินเดือนในตาแหน่งต่าง ๆ อย่างเหมาะสมโดยพิจารณาจากพ้ืนฐานความรู้ความชานาญ และประสบการณ์ของผสู้ มคั ร 6) จานวนเจ้าหน้าทต่ี ้องเหมาะสม ไม่มากหรือนอ้ ยเกินไป ถา้ มากเกินก็จะเกิดการว่างงานทาให้ตอ้ งสูญเสียเงินเป็ นค่าจา้ งไปโดยไร้ประโยชน์ หรือหากมีเจา้ หนา้ ที่นอ้ ยเกินไปก็จะทางานไดไ้ ม่ครบ ไม่ครอบคลุม อาจเกิดผลเสียหายต่อฟาร์มได้ 7) สภาพแวดล้อมของการทางาน ผรู้ ่วมงานทุกคนจะตอ้ งมีจิตไมตรีต่อกัน มีความเขา้ ใจกันเป็ นอย่างดีระหวา่ งผบู้ งั คบั บญั ชาและผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชาในทกุ ระดบั ช้นั ลดความขดั แยง้ ใหม้ ากทสี่ ุด เนื่องจากสิ่งเหล่าน้ีจะมีผลต่อการบริหารจดั การฟาร์มทาใหฟ้ าร์มประสบผลสาเร็จหรือลม้ เหลวกไ็ ด้

22 7.2 บทบาทและหน้าทข่ี องผู้จดั การฟาร์ม การดาเนินธุรกิจฟาร์มจะประสบผลสาเร็จหรือลม้ เหลวไดน้ ้ันส่วนหน่ึงมาจากผูจ้ ดั การฟาร์ม ท้งั น้ีเพราะวา่ ผูจ้ ดั การฟาร์มจะเป็ นผบู้ ริหารสูงสุดของฟาร์มในการท่ีจะตดั สินใจดา้ นต่าง ๆของการทาฟาร์ม ซ่ึงจะตอ้ งนากระบวนการบริหารเขา้ มาเป็ นพ้ืนฐานในการจดั การท้งั สิ้น หากผูจ้ ดั การมีระบบการบริหารท่ีดีและมีกระบวนการตดั สินใจที่ดีแลว้ การดาเนินธุรกิจฟาร์มก็จะประสบผลสาเร็จ บทบาทและหนา้ ท่ีของผจู้ ดั การฟาร์มมีดงั ต่อไปน้ี 7.2.1 วางแผนการบริหารจัดการฟาร์ม ผจู้ ดั การฟาร์มตอ้ งมีการวางแผนการบริหารที่ดี เนื่องจากการวางแผนเป็ นหัวใจสาคญั ของการจดั การฟาร์ม เพอื่ ใหก้ ารดาเนินกิจการฟาร์มเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุดหากมีการวางแผนดีการดาเนินกิจการฟาร์มก็จะประสบผลสาเร็จ ซ่ึงการวางแผนการจดั การฟาร์มน้นั ทาไดด้ งั น้ี 1) การเก็บรวบรวมข้อมูล ตอ้ งมีการเก็บรวบรวมขอ้ มูลทุกดา้ น ท้งั ขอ้ มูลด้านปัจจยั การผลิต ไดแ้ ก่ ที่ดินทุน แรงงานท่ีจะนามาใช้ในการทาฟาร์ม ขอ้ มูลด้านพนั ธุ์สัตว์ พนั ธุ์พืช อาหารสัตว์ เคร่ืองมือเครื่องจกั ร และขอ้ มูลดา้ นการตลาด 2) การวิเคราะห์ข้อมูล ผจู้ ดั การฟาร์มจะตอ้ งนาขอ้ มูลต่าง ๆ ท่ีเก็บมาไดท้ ุกดา้ นมาวิเคราะห์ แยกขอ้ มูลออกเป็ นหมวดหมู่ชดั เจน เช่น จะผลิตอะไร จะขายทีไ่ หน มีปัจจยั ใด บา้ งทีเ่ ก่ียวขอ้ ง เป็ นตน้ 3) ต้งั วตั ถปุ ระสงค์และเป้ าหมายของฟาร์ม ในฐานะผูจ้ ดั การฟาร์มจะตอ้ งต้งั วตั ถุ ประสงคแ์ ละเป้ าหมายของฟาร์มไวอ้ ยา่ งชดั เจน อาจจะตอ้ งเขียนเป็ นลายลกั ษณ์อกั ษรแจกไปตามหน่วยงานต่าง ๆ ท่ีรับผิดชอบ โดยวตั ถุประสงคแ์ ละเป้ าหมายตอ้ งสอดคลอ้ งกบั สภาวะเศรษฐกิจ สงั คม และการเมือง 4) กาหนดข้นั ตอนการดาเนินงาน วเิ คราะห์ขอ้ มูล ต้งั วตั ถุประสงคแ์ ละเป้ าหมายแลว้ ก็นามากาหนดข้นั ตอนการดาเนินงานได้โดยการกาหนดกิจกรรม วิธีการ การจดั สรรปัจจัยการผลิต กาหนดผูร้ ับผิดชอบข้นั ตอนดงั กล่าวอาจจะมีการปรบั เปล่ียนไดต้ ามสถานการณ์ 7.2.2 จัดองค์กรฟาร์มและบคุ ลากรของฟาร์ม การจดั องค์กรฟาร์มและบุคลากรของฟาร์มเป็ นหน้าที่ที่สาคญั ของผจู้ ดั การฟาร์มผจู้ ดั การฟาร์มตอ้ งมีการวางแผน มีการแบ่งส่วนของฟาร์มออกเป็ นส่วนต่าง ๆ จากส่วนท่ีใหญ่สุด

23ไปถึงส่วนท่ีเล็กสุด เม่ือจดั แบ่งหน่วยงานขององค์กรแลว้ ก็จดั ผูร้ ับผิดชอบให้ดูแล ในแต่ละส่วนโดยแบ่งหนา้ ทก่ี นั ไวอ้ ยา่ งชดั เจน ซ่ึงการจดั องคก์ รฟาร์มและบคุ ลากรของฟาร์ม มีข้นั ตอนดงั น้ี 1) การจัดหน่วยงานย่อย โดยจดั เป็ นฝ่ ายและแผนกต่าง ๆ เช่น เจา้ หนา้ ที่ฝ่ ายต่างประเทศ เจา้ หน้าที่ฝ่ ายวจิ ยั และเจา้ หนา้ ท่ีฝ่ายวชิ าการ เป็นตน้ 2) กาหนดขอบเขตของหน่วยงาน มีการกาหนดขอบเขตและหน้าท่ีของแต่ละหน่วยงานไวอ้ ยา่ งชดั เจน เช่น ฝ่ ายการเงินให้ดูแลเร่ืองการใชจ้ ่ายเงนิ ของฟาร์ม หรือฝ่ ายบญั ชีให้ดูแลเรื่องบญั ชีต่าง ๆ ของฟาร์ม เป็ นตน้ 3) กาหนดสายการบงั คบั บญั ชา การกาหนดสายการบงั คบั บญั ชา ส่วนใหญจ่ ะกาหนดในแนวดิ่งจากบนลงล่าง 4) การจดั การด้านบุคลากรฟาร์ม การจดั การดา้ นบุคลากรฟาร์ม ไดแ้ ก่ การบรรจแุ ต่งต้งั การกาหนดภาระงาน การนิเทศ การฝึกอบรม ซ่ึงอาจจะมอบหมายใหผ้ ใู้ ดผหู้ น่ึงทาหนา้ ที่หรือผจู้ ดั การฟาร์มอาจจะตอ้ งจดั การเอง เช่น การคดั เลือกบคุ คลเขา้ สู่ตาแหน่ง เป็นตน้ 7.2.3 หน้าทีใ่ นการดาเนินงานฟาร์ม ผจู้ ดั การฟาร์มตอ้ งเป็ นผวู้ างแผนดาเนินงานฟาร์มทุกดา้ น เช่นการตดั สินใจผลิตการควบคุมการผลิต การประสานงาน และการประเมินผลเป็ นตน้ สิ่งเหล่าน้ีสาคญั มากเพราะถา้หาก ผูจ้ ดั การฟาร์มดาเนินกิจการฟาร์มไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งแลว้ ก็จะทาใหธ้ ุรกิจฟาร์มประสบผลสาเร็จการดาเนินงานฟาร์มประกอบดว้ ยสิ่งต่อไปน้ี 1) การตัดสินใจ การตดั สินใจการผลิตโดยใชเ้ หตุและผล มีขอ้ มูลการตดั สินใจตามท่ีไดก้ าหนดไว้ ในแผนงานและเป้ าหมายที่ต้งั ไว้ เพอ่ื การดาเนินกิจการฟาร์มไดอ้ ยา่ งดีทสี่ ุด 2) การควบคุมการผลิต ผจู้ ดั การฟาร์มตอ้ งติดตามและควบคุมการผลิตอยา่ งใกลช้ ิดและเขม้ งวด หากเกิดปัญหาตอ้ งรีบแกไ้ ขทนั ที 3) การประสานงาน ผจู้ ดั การฟาร์มตอ้ งสร้างเครือข่ายของการประสานงานในทกุ ระดบั ท้งั ภายในและภายนอกฟาร์ม ซ่ึงการกาหนดระเบียบงานและขอ้ บงั คบั จะเป็นเครื่องมือในการประสานงานภายในส่วนการต้งั คณะกรรมการหรือคณะทางานมกั เป็นเคร่ืองมือสาหรบั การประสานงานภายนอก

24 4) การประเมนิ ผลการผลติ ผูจ้ ัดการฟาร์มจะต้องประเมินผลการดาเนินกิจการฟาร์มว่าบรรลุตามวตั ถุประสงคแ์ ละเป้ าหมายท่ีวางไวห้ รือไม่ ถา้ ไม่เป็นไปตามวตั ถุประสงคแ์ ละเป้ าหมายก็ตอ้ งศกึ ษาดูวา่เกิดจากสาเหตุใด มีปัญหาและอุปสรรคใด ๆ ตอ้ งรีบแกไ้ ข และถา้ หากกิจการฟาร์มดาเนินไปตามวตั ถุประสงคแ์ ละไดเ้ กินเป้ าที่กาหนดไวก้ ็ตอ้ งศึกษาเช่นกนั เพ่อื ที่จะให้การดาเนิน กิจการฟาร์มให้ผลตอบแทนสูงสุดในระยะยาว 7.2.4 หน้าท่ใี นการศึกษาหาความรู้ ปัจจุบนั การทาฟาร์มมกั จะทาเป็ นธุรกิจขนาดใหญ่ ซ่ึงจะผลิตเพื่อการบริโภค เป็ นการคา้ อุตสาหกรรม และเพอื่ การส่งออก ดงั น้นั ผจู้ ดั การฟาร์มจาเป็ นตอ้ งมีความรอบรู้ในทกุ ๆ ดา้ นดงั ต่อไปน้ี 1) ความรู้ด้านการบริหาร การเป็ นผจู้ ดั การฟาร์มเปรียบเสมือนกบั เป็ นผนู้ าขององคก์ ร ผูจ้ ดั การฟาร์มที่ดีตอ้ งมีภาวะความเป็นผนู้ า มีจิตวทิ ยาในการบริหารตดั สินใจไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง ดว้ ยเหตุและผล 2) ความรู้ในด้านการเกษตร ปัจจุบนั เทคโนโลยดี า้ นการเกษตรกา้ วหนา้ ไปมาก ผูจ้ ดั การฟาร์มจะตอ้ งตดิ ตามเทคโนโลยแี ละวิชาการดา้ นการเกษตรให้ทนั เช่น มีความรู้เรื่องพนั ธุ์สตั ว์ ปัจจยั การผลิต ข้นั ตอนและวธิ ีการผลิต การแปรรูปผลผลิต และการตลาด เป็นตน้ 3) ความรู้ในด้านการเงนิ การบญั ชี ตอ้ งมีความรูด้ า้ นการจดั แหล่งทุน การวางแผนการใชท้ ุน บญั ชีฟาร์ม งบดุล เก็บขอ้ มูลจากบญั ชีฟาร์มมาวเิ คราะห์และวางแผนการผลิต วิเคราะห์รายรบั รายจ่ายของฟาร์ม เพื่อนามาวางแผนการผลิตไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 4) ความรู้ในด้านการตลาด การตลาดเป็ นส่ิงสาคญั มากเน่ืองจากการดาเนินธุรกิจฟาร์มน้ันเมื่อไดผ้ ลผลิตแลว้ ก็ตอ้ งนาออกจาหน่ายในทอ้ งตลาด ผูจ้ ดั การฟาร์มจะตอ้ งศึกษาท้งั ตลาดในประเทศและตลาดต่างประเทศ เพอ่ื นามาวางแผน การผลิตใหต้ รงกบั ความตอ้ งการของตลาด 5) ความรู้ในเรื่องสังคม ผจู้ ดั การฟาร์มจะตอ้ งศึกษาขอ้ มูลดา้ นการเมือง การปกครอง การต่างประเทศและวฒั นธรรม ส่ิงเหล่าน้ีจะตอ้ งเกี่ยวขอ้ งกบั บุคคลหลายฝ่ าย ปัจจยั บางอยา่ งอาจทาใหต้ น้ ทุนสูงข้ึนปัจจยั บางอยา่ งอาจทาให้ขายผลผลิตไดร้ าคาดี กฎระเบียบต่าง ๆ ท่ีฝ่ ายบา้ นเมืองออกมาก็มีผลต่อธุรกิจฟาร์มท้งั ส้ิน เหล่าน้ีแลว้ นามาวเิ คราะหแ์ ละปรับเปล่ียนการผลิตใหส้ อดคลอ้ งกบั สถานการณ์

258. หน่วยงานและแหล่งวชิ าการทเ่ี กย่ี วข้องกบั การเลยี้ งสัตว์ การเล้ียงสตั วใ์ นประเทศไทยมีหน่วยงานและแหล่งวชิ าการที่จะใหค้ วามรู้กบั เกษตรกรผเู้ ล้ียงท้งั ดา้ นวชิ าการ การสนบั สนุนปัจจยั การผลิตต่าง ๆ ตลอดจนการบริการดา้ นอื่นๆ ทเ่ี กี่ยวขอ้ งกบั การเล้ียงสตั ว์ หน่วยงานและแหล่งวชิ าการทีเ่ ก่ียวขอ้ งกบั การเล้ียงสตั วม์ ีดงั น้ี 8.1 หน่วยงานทเ่ี กยี่ วข้องกบั การเลยี้ งสัตว์ หน่วยงานท่ีรับผิดชอบเรื่องการเล้ียงสัตว์โดยตรงได้แก่กรมปศุสัตว์ ซ่ึงข้ึนอยู่กับกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ หน่วยงานน้ีจะมีอาสาสมคั รสตั วแพทยป์ ระจาหมู่บา้ น ปศุสตั วอ์ าเภอปศุสตั วจ์ งั หวดั และปศุสัตวเ์ ขตรับผิดชอบในการใหค้ าแนะนาและช่วยเหลือเกษตรกร นอกจากท่ีกล่าวมาแลว้ กรมปศุสตั วย์ งั มีหน่วยงานทมี่ ีหนา้ ที่รับผดิ ชอบแตกตา่ งกนั กระจายอยทู่ ว่ั ประเทศดงั น้ี 8.1.1 ศูนย์วจิ ยั และพัฒนาอาหารสัตว์ และสถานีพฒั นาอาหารสัตว์ เป็ นหน่วยงานท่ีทาหน้าท่ีศึกษาคน้ ควา้ และวจิ ยั ดา้ นอาหารสตั ว์ โดยเฉพาะอาหารหยาบ พร้อมท้งั ผลิตเมล็ดพนั ธุพ์ ืชอาหารสัตวแ์ ละเก็บสะสมอาหารหยาบสารองเพ่ือจาหน่าย จ่ายแจกใหแ้ ก่เกษตรกรสาหรับนาไปใชเ้ ป็นประโยชน์ 8.1.2 ศูนย์วจิ ยั และบารุงพนั ธ์ุสัตว์ และสถานีวิจยั และทดสอบพนั ธ์ุสัตว์ เป็ นหน่วยงานท่ีทาหนา้ ท่ีศึกษาคน้ ควา้ และวจิ ยั ดา้ นการปรับปรุงพนั ธุส์ ตั ว์ เพอ่ื ให้ไดส้ ตั วพ์ นั ธุด์ ีมีคุณค่าทางเศรษฐกิจเหมาะสมกบั การเล้ียงในแต่ละทอ้ งถ่ิน พร้อมท้งั ใหค้ วามรู้แก่เกษตรกรและส่งเสริมให้เกษตรกรเล้ียงสัตว์ โดยจาหน่ายสัตวพ์ ันธุ์ดีให้แก่เกษตรกรในราคามาตรฐาน 8.1.3 ศูนย์วิจยั การผสมเทยี มและเทคโนโลยชี ีวภาพ เป็ นหน่วยงานท่ที าหนา้ ที่ใหบ้ ริการผสมเทยี มโค กระบือ และสุกรให้เกษตรกรโดยไม่คิดมูลค่า นอกจากน้ียงั ให้บริการอื่น ๆ เก่ียวกบั การเล้ียงสตั ว์ ใหบ้ ริการทาง ดา้ นสัตวแพทย์ เช่นการควบคุมสุขภาพทางเพศของสัตว์ การตรวจการต้งั ทอ้ ง การช่วยเหลือการคลอดยาก การแกไ้ ขปัญหาการผสมไม่ติด การตอนสัตว์ ตรวจและรักษาพยาบาลสัตวป์ ่ วย การทดสอบโรคและการฉีดวคั ซีนป้ องกนั โรคระบาด เป็นตน้ ผเู้ ล้ียงสตั วท์ ี่สนใจขอรับการบริการผสมเทียมสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดและขอสมคั รเป็ นสมาชิกผสมเทียมไดท้ ่ีศูนยผ์ สมเทียม ศูนยว์ ิจยั การผสมเทียมและหน่วยบริการผสมเทยี ม ซ่ึงส่วนใหญส่ านกั งานปศุสตั วอ์ าเภอเป็นหน่วยใหบ้ ริการ

26 8.2 แหล่งวชิ าการทเี่ กย่ี วข้องกบั การเลยี้ งสัตว์ นอกจากกรมปศุสัตว์ท่ีทาหน้าท่ีเก่ียวข้องกับการเล้ียงสัตวโ์ ดยตรงแล้วยงั มีสถาบันการศึกษาต่าง ๆ ทวั่ ประเทศที่เป็ นแหล่งขอ้ มูลความรู้ทางวิชาการ สามารถใหค้ าแนะนาแก่ผูเ้ ล้ียงสตั ว์ ไดแ้ ก่มหาวทิ ยาลยั วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยี และวทิ ยาลยั ประมง 8.2.1 มหาวทิ ยาลยั มหาวิทยาลยั เป็ นสถาบนั การศึกษาระดับสูงทาหน้าท่ีผลิตนิสิตนักศึกษา สาขาสัตวบาล สัตวศาสตร์ และเทคโนโลยกี ารผลิตสัตว์ นอกจากน้ีมหาวิทยาลัยยงั ทาหน้าที่ศึกษาคน้ ควา้ ทดลองและวจิ ยั ทางดา้ นสตั วเ์ พอื่ ส่งเสริมปรับปรุงรูปแบบการเล้ียงสตั วใ์ หท้ นั สมยั 8.2.2 วิทยาลยั เกษตรและเทคโนโลยี และวิทยาลัยประมง เป็ นสถาบนั การศึกษาท่ีสังกัดสานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา(สอศ.)กระทรวงศึกษาธิการ ทาหน้าท่ีผลิตนักสตั วบาลในระดบั ประกาศนียบตั รวิชาชีพ(ปวช.) และระดบัประกาศนียบตั รวชิ าชีพช้นั สูง (ปวส.) นอกจากน้ีภายในวทิ ยาลยั ยงั มีฟาร์มปศุสัตวท์ ้งั กลุ่มสตั วใ์ หญ่สตั วเ์ ลก็ และสตั วป์ ี ก เพอ่ื ใชเ้ ป็ นแหล่งเรียนรู้ของนกั เรียนนกั ศึกษาและเกษตรกรผสู้ นใจทวั่ ไปสรุป การเล้ียงสัตวใ์ หป้ ระสบผลสาเร็จ ผูเ้ ล้ียงตอ้ งมีคุณสมบตั ิเหมาะสม เริ่มตน้ ไดถ้ ูกตอ้ ง เลือกสถานที่ทาฟาร์มและวางผงั ฟาร์มไดเ้ หมาะสม เขา้ ใจถึงระบบการจดั การฟาร์ม จดั การเร่ืองตลาดได้เป็นอยา่ งดี และตอ้ งมีทุนเพยี งพอแก่การดาเนินการ