บัญชีห้างหุ้นส่วน-09

ผเู้ ป็นหุน้ ส่วนคนใดคนหน่ึงมคี วามประสงคท์ จ่ี ะลาออกจากหา้ งหุน้ ส่วน ตอ้ งแจง้ ใหห้ ุน้ ส่วนทุกคนทราบล่วงหน้าไม่น้อย กว่า 6 เดอื น และตอ้ งปฏบิ ตั ติ ามขอ้ ตกลงในสญั ญาการจดั ตงั้ หา้ งหุน้ สว่ นเกย่ี วกบั การลาออก เน่ืองจากการลาออกของหุน้ ส่วน มผี ลทาํ ใหห้ า้ งหนุ้ สว่ นตอ้ งเลกิ กจิ การ หรอื อาจจะดาํ รงอยไู่ ด้ ซง่ึ ขน้ึ อย่กู บั ผูเ้ ป็นหุน้ ส่วนทเ่ี หลอื จะตกลงกนั ว่าจะปฏบิ ตั อิ ย่างไร หากดําเนินกจิ การต่อไปกย็ ่อมทําไดโ้ ดยการซ้อื ส่วนทุนจากหุน้ ส่วนผู้ลาออก หรอื อาจจ่ายเงนิ สดหรอื สนิ ทรพั ยค์ นื ทุนใหแ้ ก่ ผลู้ าออก

ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นจะลาออกไดต้ อ้ งเป็นไปตามสญั ญาการเขา้ เป็นหุน้ ส่วน ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณชิ ย์ มาตรา 1056 บญั ญตั ไิ วว้ ่า “ถา้ หา้ งหนุ้ สว่ นไดต้ งั้ ขน้ึ ไมก่ าํ หนดกาลอยา่ งหนงึ่ อยา่ งใดเป็นการยุติ ท่านวา่ เลกิ ไดต้ ่อเมอื่ ผเู้ ป็นหุน้ ส่วนคนใดคน หนงึ่ บอกเลกิ เมอื่ สน้ิ รอบปีในทางบญั ชขี องหา้ งหุน้ ส่วน และจะตอ้ งบอกกลา่ วลว่ งหน้าเป็นเวลาหกเดอื น” จะเหน็ ไดว้ ่าผเู้ ป็นหุน้ ส่วนจะลาออกระหว่างงวดบญั ชไี ม่ได้ ถา้ การลาออกนนั้ เป็นการผดิ สญั ญาของหา้ งหุน้ ส่วน ผเู้ ป็น หุน้ ส่วนทล่ี าออกตอ้ งรบั ผดิ ชอบในความเสยี หายทเ่ี กดิ ขน้ึ ผลของการลาออกของผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนทาํ ใหห้ า้ งหุน้ สว่ นเดมิ เลกิ ไป และเกดิ หา้ งหุน้ สว่ นขน้ึ ใหมม่ าแทนโดยมผี เู้ ป็นหุน้ สว่ นท่ี เหลอื ดาํ เนนิ การต่อไป การจ่ายคนื ทนุ ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นทล่ี าออกทาํ ได้ 2 วธิ ี คอื 1. หนุ้ ส่วนทเ่ี หลอื รบั ซอ้ื สทิ ธสิ ่วนไดเ้ สยี จากหุน้ สว่ นทล่ี าออก 2. หา้ งหนุ้ ส่วนจ่ายเงนิ สด หรอื สนิ ทรพั ยอ์ น่ื คนื ทนุ ใหห้ นุ้ ส่วนทล่ี าออก

การบนั ทกึ บญั ชเี กย่ี วกบั หุน้ สว่ นผลู้ าออก สามารถปฏบิ ตั ไิ ด้ 2 วธิ ี 1. ห้นุ ส่วนที่เหลือรบั ซื้อสิทธิส่วนได้เสียจากห้นุ ส่วนท่ีลาออก (รบั ซ้อื ส่วนทุนของหุน้ ส่วนผลู้ าออก) เมอ่ื หุน้ ส่วนคน หน่ึงคนใดขอลาออก ห้างหุ้นส่วนสามารถดําเนินกจิ การต่อไปได้ โดยการทห่ี ุ้นส่วนทเ่ี หลอื อยู่ซ้อื ส่วนทุนของหา้ งหุน้ ส่วนผู้ ลาออก และรบั โอนส่วนแบง่ กาํ ไรขาดทนุ ของหุน้ ส่วน ผลู้ าออกไว้ ยกเวน้ อาจจะตกลงกนั ไวเ้ ป็นอยา่ งอ่นื การบนั ทกึ บญั ชวี ธิ นี ้ีจะมลี กั ษณะเหมอื นกบั การบนั ทกึ บญั ชกี ารรบั หุน้ ส่วนใหม่ทุกประการ ส่วนการจ่ายเงนิ ใหแ้ ก่ผูเ้ ป็น หุน้ ส่วนผูล้ าออกนัน้ ใหถ้ อื ว่าเป็นการจ่ายส่วนตวั จะไมบ่ นั ทกึ ผ่านสมดุ บญั ชขี องหา้ งหุน้ ส่วน ซ่งึ อาจจะจ่ายเท่ากบั ส่วนในทุน มากกวา่ หรอื น้อยกว่าส่วนในทนุ แลว้ แต่จะตกลงกนั ระหวา่ งผเู้ ป็นหุน้ สว่ นและจะไมเ่ กย่ี วขอ้ งกบั หา้ งหุน้ ส่วน ในสมุดบญั ชขี อง หา้ งหุน้ ส่วนจะบนั ทกึ บญั ชโี ดยบญั ชที ุนของหนุ้ สว่ นทล่ี าออกไปยงั บญั ชที นุ ผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนทร่ี บั ซ้อื สทิ ธสิ ่วนไดเ้ สยี เทา่ นนั้ เดบติ ทนุ -หุน้ สว่ นทล่ี าออก XX เครดติ ทนุ –หุน้ สว่ นทร่ี บั ซอ้ื สทิ ธสิ ่วนไดเ้ สยี XX

2. ห้างห้นุ ส่วนจ่ายเงินสด หรือสินทรพั ยอ์ ่ืนคืนทุนให้ห้นุ ส่วนที่ลาออก ถา้ หุน้ ส่วนคนใดลาออก หา้ งหุน้ ส่วนอาจจะ จ่ายเงนิ สดหรอื สนิ ทรพั ย์อ่นื คนื ทุนให้หุ้นส่วนผูล้ าออกก็ได้ แต่ถ้าในขณะทห่ี ุ้นส่วนผูล้ าออกนัน้ สนิ ทรพั ย์หรอื หน้ีสนิ ยงั ไม่ ถกู ตอ้ งสมบรู ณ์กต็ อ้ งปรบั ปรุงกอ่ นใหถ้ ูกตอ้ งตามหลกั การบญั ชี และหุน้ ส่วนผลู้ าออกจะไดร้ บั คนื ทุนใกลเ้ คยี งกบั ความเป็นจรงิ มากทส่ี ุด กาํ ไรหรอื ขาดทุนจากการปรบั ปรงุ สนิ ทรพั ยแ์ ละหน้ีสนิ จะแบ่งใหห้ นุ้ สว่ นทกุ คนตามอตั ราสว่ นแบง่ กาํ ไรขาดทนุ การจ่ายคนื ทุนใหแ้ ก่ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นผลู้ าออกดว้ ยสนิ ทรพั ยข์ องหา้ งหนุ้ ส่วน จะมผี ลทาํ ใหส้ นิ ทรพั ย์ของหา้ งลดลง และบญั ชี ทุนของผเู้ ป็นหุน้ สว่ นทล่ี าออกกจ็ ะถกู ปิดไปโดยตงั้ เป็นบญั ชี “หน้ีสนิ คงคา้ ง” ขน้ึ มาแทนดว้ ยจาํ นวนเงนิ ทห่ี า้ งหุน้ ส่วนตอ้ งชาํ ระ คนื ใหแ้ ก่หุน้ ส่วนผนู้ นั้ ซง่ึ อาจจะเป็นจาํ นวนเท่ากบั มากกวา่ หรอื น้อยกวา่ เงนิ ทนุ ในบญั ชขี องผเู้ ป็นหนุ้ สว่ นทล่ี าออกกไ็ ด้ ดงั นนั้ จงึ ควรระบใุ หช้ ดั เจนเรอ่ื งขอ้ ตกลงเกย่ี วกบั วธิ กี ารปฏบิ ตั ใิ นการวดั มลู ค่าของส่วนในทุนสาํ หรบั ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นในเรอ่ื งการปรบั ปรงุ สนิ ทรพั ยใ์ หม้ มี ลู ค่าถูกตอ้ งตามราคาปัจจุบนั ตลอดจนมลู ค่าของคา่ ความนยิ ม วธิ กี ารจา่ ยเงนิ คนื ทุนเพอ่ื ใหไ้ ดจ้ าํ นวนส่วนในทุน ของผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนทล่ี าออกทถ่ี ูกตอ้ ง ถา้ ไมไ่ ดต้ กลงในสญั ญาตงั้ แต่เรมิ่ ตงั้ หา้ งหุน้ ส่วนอาจจะก่อใหเ้ กดิ ปัญหาขน้ึ ดงั นนั้ จงึ ควร จะจดั ทาํ สญั ญาขน้ึ เป็นกรณพี เิ ศษในวนั เวลาทผ่ี เู้ ป็นหุน้ สว่ นขอลาออกตกลงกนั ถงึ เรอ่ื งการจา่ ยคนื ทุน หา้ งหุน้ ส่วนจะจา่ ยเงนิ สด หรอื สนิ ทรพั ยอ์ ่นื ใหแ้ กผ่ ลู้ าออก แบ่งไดเ้ ป็น 3 กรณี คอื 2.1 การจ่ายคืนทุนให้แก่ห้นุ ส่วนผ้ลู าออกด้วยจาํ นวนท่ีเท่ากบั สิทธิส่วนได้เสีย (ส่วนในทุน) ของห้นุ ส่วนที่ ลาออก ถา้ สนิ ทรพั ยแ์ ละหน้สี นิ ทงั้ หมดของหา้ งหนุ้ สว่ นทแ่ี สดงไวใ้ นงบแสดงฐานะการเงนิ ถูกตอ้ งสมบรู ณ์แลว้ การจ่ายคนื ทุนใหแ้ ก่ผเู้ ป็นหนุ้ สว่ นกจ็ ะมเี พยี งการโอนปิดบญั ชที ุนของผูเ้ ป็นหุน้ ส่วนทล่ี าออก และจ่ายเงนิ สดหรอื สนิ ทรพั ยอ์ ่นื ไปให้ เท่านนั้

2.2 การจ่ายคืนทุนให้แก่ห้นุ ส่วนผ้ลู าออกด้วยจาํ นวนท่ีสูงกว่าสิทธิส่วนได้เสีย (ส่วนในทุน) ของห้นุ ส่วนที่ ลาออก ในกรณที ห่ี า้ งหุน้ สว่ นมกี าํ ไรสทุ ธสิ งู ระหว่างการลาออกของหนุ้ ส่วน หลงั จากปรบั ปรงุ รายการบญั ชใี หถ้ ูกตอ้ งแลว้ หนุ้ สว่ นผลู้ าออกอาจเรยี กรอ้ งใหห้ า้ งหนุ้ สว่ นจ่ายเงนิ คนื ทุนใหเ้ ป็นจาํ นวนสูงกว่ายอดในบญั ชที ุนกไ็ ด้ ส่วนเกนิ อาจจะเป็น ค่าความนยิ ม หรอื โบนสั ทคี่ ดิ ใหแ้ ก่ผลู้ าออก การบนั ทึกคา่ ความนิยม อาจเน่ืองมาจาก 1) ผเู้ ป็นหุน้ ส่วนไมต่ อ้ งการลดบญั ชที ุนของตน 2) หา้ งหนุ้ ส่วนกาํ หนดไวใ้ นสญั ญาวา่ ใหใ้ ชว้ ธิ นี ้ีถา้ ผเู้ ป็นหุน้ ส่วนลาออก 3) ผเู้ ป็นหุน้ ส่วนตกลงกนั วา่ ควรมกี ารบนั ทกึ เป็นคา่ ความนิยม สามารถบนั ทกึ บญั ชไี ด้ 2 กรณี คอื 2.2.1 การบนั ทึกบญั ชีการตงั้ คา่ ความนิยมทงั้ จาํ นวน 2.2.2 การบนั ทึกบญั ชีค่าความนิยมเฉพาะส่วนที่ให้ห้นุ ส่วนที่จะลาออกเท่านัน้ การบนั ทึกโบนัสให้ผเู้ ป็นห้นุ ส่วนท่ีลาออก อาจเน่ืองมาจาก 1) ตอ้ งการใหเ้ ป็นโบนสั แก่หนุ้ สว่ นผทู้ ล่ี าออก 2) ตอ้ งการใหห้ นุ้ ส่วนทล่ี าออกนนั้ ออกจากหา้ งหุน้ ส่วนโดยเรว็ ถ้าหุ้นส่วนต้องการส่วนทเ่ี กนิ ยอดบญั ชที ุนถือเป็นโบนัสคดิ ใหห้ ุ้นส่วนผู้ลาออกการบนั ทกึ บญั ชเี ม่อื คดิ โบนัสให้ หนุ้ ส่วนผลู้ าออก หุน้ ส่วนทเ่ี หลอื จะโอนบญั ชที ุนใหห้ ุน้ ส่วนผลู้ าออกเป็นโบนสั ตามอตั ราสว่ นแบง่ กาํ ไรขาดทุน

2.3 การจ่ายคืนทุนให้แก่ห้นุ ส่วนผ้ลู าออกด้วยจาํ นวนท่ีตาํ่ กว่าสิทธิส่วนได้เสีย (ส่วนในทุน) ของห้นุ ส่วนท่ี ลาออก การจา่ ยคนื ทุนใหแ้ ก่หนุ้ สว่ นผลู้ าออกดว้ ยจาํ นวนทต่ี ่าํ กว่าส่วนในทุนของหุน้ ส่วนทล่ี าออก อาจเน่ืองมาจาก 1) ผู้ เป็นหุน้ ส่วนตอ้ งการลาออกจากหา้ งหนุ้ ส่วนโดยเรว็ 2) ราคาตลาดของสนิ ทรพั ยต์ ่ํากว่าราคาตามบญั ชี ซง่ึ สามารถบนั ทกึ บญั ชไี ด้ 2 วธิ ี คอื 2.3.1 วิธีลดค่าความนิ ยม ถ้าหุน้ ส่วนผูล้ าออกยอมรบั เงนิ คนื ทุนต่ํากว่าบญั ชที ุนและหา้ งมบี ญั ชคี ่าความนิยมอยู่ แลว้ จาํ นวนเงนิ ทห่ี ุน้ สว่ นไดร้ บั ต่าํ กวา่ ยอดบญั ชที ุนใหถ้ อื เป็นการลดค่าความนิยม 2.3.2 วิธีคิดโบนัส ถา้ หุน้ ส่วนลาออกไมม่ คี ่าความนิยมอยู่ในหา้ งหุน้ ส่วนและหุน้ ส่วนไดร้ บั เงนิ คนื ทุนต่ํากว่าบญั ชี ทุน ถอื ว่าจาํ นวนเงนิ ทข่ี าดเป็นโบนสั ทห่ี นุ้ สว่ นผลู้ าออกคดิ ใหก้ บั หุน้ ส่วนทเ่ี หลอื