ea

โดย เกยี รตณิ รงค์ ทองประเสรฐิ 1 Business ArchitectureApplication Architecture Data Architecture Technology Architecture 2

3! ศึกษา วเิ คราะห์ วสิ ยั ทัศน์ พนั ธกจิ เป้าหมาย! กําหนดการทํางานหลักในแต่ละพนั ธกิจ ◦ ศกึ ษาจากเอกสาร, เว็บไซต์ และ อินทราเนต็ ◦ สอบถามบคุ ลากร! ศึกษารายละเอียดการทํางาน ◦ แยกสว่ นการทํางานหลักเปน็ การทํางานยอ่ ยๆ ◦ บุคลากรทีเ่ กีย่ วข้องกบั การทํางาน ◦ เครอ่ื งมอื ที่ใช้ ◦ ข้อมูลที่ใช้! จัดทํารายละเอียดการทาํ งานหลัก และการทํางานย่อยทั้งหมด 4

อธิบายในลกั ษณะ 1.1 L2Process 1. Top Level 1.3 … Process – Subprocess Processเพ่อื ใหเ้ หน็ ภาพการทาํ งานอย่างชัดเจน 1.2 … 1.1.1 1.1.2 … 1.1.3 … 1.1.4 … L3Process 1.1.1.1 1.1.1.2 … 1.1.1.3 … 1.1.1.4 …L4Process 5! ชดุ ของเอกสารทป่ี ระกอบด้วย ◦ ชื่อการทํางาน ◦ เป้าหมายของการทํางาน ◦ แผนภาพอธบิ าย (BPMN Model) ◦ คาํ อธิบายขัน้ ตอนการทํางาน ! ใคร , ทาํ อะไร , โดยใชเ้ คร่อื งมืออะไร , มีข้อมูลอะไรที่เกย่ี วข้อง 6

ชือ่ Process : ใคร, ทาํ งานอะไร,เปา้ หมายของ Process : ใช้ Application อะไร,1. … มขี ้อมลู อะไรที่ตอ้ งใช้2. … BPMN Imageรายละเอียดข้นั ตอนการทาํ งาน1. …2. …3. …4. …5. … 7! ผมู้ สี ว่ นเกีย่ วข้องกบั การทาํ งานทราบขนั้ ตอนการทาํ งาน! เห็นความสมั พนั ธ์ของผู้มสี ว่ นเกีย่ วข้องได้! ทราบว่ามี Application หรอื ขอ้ มูล ใดเกี่ยวข้องกบั การทาํ งาน! เหน็ ความขึ้นต่อกัน (dependency) / ความเก่ยี วขอ้ งกนั (relation)! นาํ มาเปน็ ข้อมูลต้งั ตน้ ในการปรับปรงุ การทํางาน (Process Improvement)! วเิ คราะห์ผลกระทบต่อองค์กรเมอื่ Application หรอื ขอ้ มูลมปี ัญหาได้! วิเคราะหไ์ ด้วา่ การเปล่ยี นแปลงการทาํ งานจะส่งผลกระทบตอ่ Application หรอื ข้อมลู อะไรบา้ ง 8

9 จากการดําเนินการพัฒนาสถาปัตยกรรมด้านธุรกิจ (Business Architecture) ซึ่งจะได้ผลลัพธ์การดําเนินงานเป็นแผนผัง (Diagram) สัญลักษณ์ (Notation) และรูปภาพ(Visualization) ที่อธบิ ายถงึ กระบวนงานด้านธุรกิจ (Business Process) ขององค์กร แต่ยังไม่ได้ให้รายละเอียดว่ากระบวนงานเหล่านั้นเป็นกระบวนงานท่ีเกิดขึ้นบนระบบสารสนเทศหรือโปรแกรมประยุกต์ตัวใด ดังน้ัน จึงเป็นหน้าที่ของสถาปัตยกรรมด้านระบบสารสนเทศในการใช้แผนผัง (Diagram) สัญลักษณ์ (Notation) และรูปภาพ (Visualization) เพ่ือแสดงโครงสร้างและองค์ประกอบของระบบสารสนเทศ ซ่ึงประกอบด้วยระบบโปรแกรมประยุกต์ต่าง ๆ ท่ีจะทําให้เกิดกระบวนงานด้านธุรกิจที่ถูกออกแบบไว้ในสถาปัตยกรรมด้านธุรกจิ (Business Architecture) 10

! รวบรวมรายชอ่ื ระบบสารสนเทศที่มี! ศึกษา วิเคราะห์ ระบบสารสนเทศแตล่ ะระบบ ◦ เอกสารการพฒั นาระบบ ◦ สัมภาษณผ์ ู้ดแู ลระบบ! สมั ภาษณ์ผู้ใช้ถงึ ปญั หาทเ่ี กิดขึ้นจากการใชง้ านระบบสารสนเทศและรวบรวม ข้อเสนอแนะในการพัฒนาปรับปรุงระบบสารสนเทศ! สัมภาษณผ์ ู้บริหารเกีย่ วกับนโยบายของการดําเนนิ งานในอนาคต! ข้อเสนอแนะเกี่ยวกับระบบสารสนเทศทส่ี นบั สนนุ ภารกิจได้ดขี ึ้น ◦ ยุบ/รวม ◦ สร้างใหม่ 11! รายละเอยี ดของแตล่ ะระบบสารสนเทศ! Use Case Diagram! Process/Application Realization Diagram 12

# ชือ่ ระบบ หนว่ ยงาน ภารกิจท่ีเกี่ยวข้อง ความเช่ือมโยงกับระบบ ข้อมูลท่ตี อ้ งการ ปญั หาการใช้งาน หมายเหตุ สารสนเทศ เจ้าของ สารสนเทศอน่ื ระบบ 1App1 ศูนย์ IT การกรอกคาํ ขอ - - 1.ความซา้ํ ซ้อนของการ กรอกขอ้ มูล 2App2 ศนู ย์ IT ติดตามประเมินผลและ App1 2. ระบบทํางานชา้ รายงานผลความสาํ เรจ็ ของการดาํ เนินงาน ติดตามผลการเบกิ จา่ ย App2 ผลการเบิกจา่ ย 1. ผลการเบกิ จา่ ยจาก ระบบ App2 ไมส่ ามารถ Mapping ได้ 100% ต้อง บันทึกเพ่ิมเตมิ เอง 13! แสดงปฏิสมั พนั ธ์ มเี งนิ ไม่พอชาํ ระ ไดร้ บั ยกเวน้ ค่า ของผใู้ ชต้ อ่ ระบบ คา่ เลา่ เรยี น เลา่ เรยี น สารสนเทศ <<extend>> <<extend>>! เพ่ือดูว่าแตล่ ะ ระบบมีใครเปน็ ลงทะเบยี นเรยี น <<include>> ชาํ ระเงินค่า ผ้ใู ช้และใชเ้ พอื่ ลงทะเบยี นเรียน ปฏิบตั งิ าน ขั้นตอนไหน นกั ศกึ ษา <<include>> เก็บหลกั ฐาน เจา้ หนา้ ท่ี <<extend>> หลกั ฐานไม่ พรอ้ ม 14

15! สถาปตั ยกรรมด้านขอ้ มลู ทําหนา้ ท่ใี นการแสดงรปู แบบ โครงสร้างและความสัมพันธข์ อง ฐานขอ้ มลู และข้อมลู อนื่ ๆ ทถี่ ูกใช้ในสถาปตั ยกรรมด้านระบบสารสนเทศและ สถาปตั ยกรรมดา้ นธรุ กิจ! ออกแบบและจดั สร้างให้อย่ใู นรปู แบบของแผนผงั เชิงขอ้ มูล (Data Schema) ทีเ่ ป็น มาตรฐาน เช่น ◦ แผนผังเชงิ สมั พันธข์ องตารางขอ้ มลู (Entity Relationship Diagram: ERD) ◦ แผนผงั คลาส (Class Diagram)! ซึง่ สามารถเข้าใจได้โดยนกั พัฒนาระบบสารสนเทศและผ้ใู ช้งานระบบ 16

! ใชห้ ลักการของ Structured Data Classification and Identification เพ่อื สร้าง Conceptual Data Diagram และ/หรือ Logical Data Diagram ของข้อมลู ทสี่ มั พันธ์กนั กบั โปรแกรมประยุกต์! โดยในกระบวนการวเิ คราะห์และออกแบบจะมกี ารดาํ เนนิ การดังนคี้ อื !ศึกษา และวเิ คราะหข์ อ้ มูลและความสัมพันธ์ของขอ้ มูลท่ีใช้งานในระบบงบประมาณอิเล็กทรอนกิ ส์ รวมถงึ ข้อมูล/สารสนเทศจากระบบ GFMIS ข้อมูลพน้ื ฐานตา่ ง ๆ จากหน่วยงานอืน่ ทเี่ กี่ยวข้อง !วเิ คราะห์ และออกแบบความม่นั คงปลอดภยั ของข้อมลู ตลอดจนมาตรฐานชุดขอ้ มูลทีจ่ ําเป็นในการเชือ่ มโยง แลกเปลยี่ นขอ้ มูล เช่น Master Data, Meta Data, Transformation Data รูปแบบของ Conceptual และ Logical Diagram !วิเคราะห์ ความสัมพนั ธแ์ ละความเชอื่ มโยงของระบบสารสนเทศ โครงสร้างฐานข้อมูลของระบบสารสนเทศ การงบประมาณ ทร่ี องรับขอ้ มลู /สารสนเทศท่สี ํานักงบประมาณมอี ยู่เดิม และทป่ี รบั เพิม่ ขนึ้ !จดั ทาํ สถาปตั ยกรรมดา้ นขอ้ มลู ในรูปแบบของ ER Diagram หรอื Class Diagram 17! Structured Data Classification and Identification คือ การจดั กลมุ่ โครงสร้างของ ข้อมลู โดยคาํ นึงถึงความปลอดภยั ความรวดเร็ว การสรา้ งการบรรยายขอบเขต หรอื ขอ้ กาํ หนด ทเ่ี ป็นโครงสรา้ งข้อมลู ท่ีมีแนวคดิ และความเขา้ ใจตรงกนั และใหก้ ารนิยามตวั แบบ (model) เพ่ืออธิบายส่งิ ทเ่ี ราสนใจใหไ้ ดใ้ จความและถูกต้อง 18

Conceptual Diagram Logical Diagram 19! Master Data คือ ข้อมลู หลักของขอบเขตที่สนใจ ซึ่งมกี ารเกบ็ ขอ้ มลู ไวอ้ ยา่ งถาวร ข้อมูลจะต้องทนั สมยั มีไว้ใช้เพอื่ อา้ งองิ และปรบั ปรุงใหท้ ันสมยั อยเู่ สมอ สว่ นมากก็จะ เป็นข้อมลู ทไ่ี มต่ อ้ งมกี าร Update บอ่ ยๆ เช่น ขอ้ มลู พนักงาน, ขอ้ มลู ลูกคา้ หรอื ข้อมูล สินค้า เปน็ ตน้ ซึ่งจะเก็บข้อมูลไว้ท่ีส่วนกลางเปน็ Data base server center เพอ่ื ให้ คนใน องค์กรสามารถเขา้ มาดึงข้อมูลได้สะดวกและไม่ ซ้าํ ซ้อน! Meta Data คอื ข้อมูลทีใ่ ชก้ าํ กับและอธิบายขอ้ มลู หลักหรือกลุม่ ของขอ้ มูลอ่นื ตวั อย่าง ท่เี หน็ ไดช้ ัดคอื บัตรในห้องสมุดสาํ หรับสืบค้นหนังสอื สาํ หรับระบบสารสนเทศ คือ Data dictionary 20

! Transaction Data คอื ข้อมลู การทาํ ธรุ กรรมอธบิ ายเหตุการณ์ภายในหรือภายนอก หรอื การทาํ ธรุ กรรมทเี่ กิดขึ้นทเี่ กี่ยวเน่อื งกับการดาํ เนินงานขององค์กร! ตวั อย่างเชน่ การขายการสัง่ ซือ้ , ใบแจ้งหน,ี้ คําสัง่ ซอ้ื , รายการงบประมาณในแต่ละปี! รายการท่เี กิดขึ้นจะเกิดจากความสมั พันธ์ระหวา่ ง Master Data กับเวลา! หากเปรียบ Master Data เปน็ คาํ นาม Transaction Data คอื กริยา 21 22

23สญั ลกั ษณ์ทใี่ ชใ้ นการเขยี น E-R Diagram 24

Table Column Relationship 25Productชือ่ รายการข้อมลู คําอธบิ าย ประเภท ขนาด (byte) การกาํ หนดค่า ตารางอา้ งองิ / ตวั อยา่ งข้อมลูProduct_ID เลขรหสั ผลิตภัณฑ์ จาํ นวนเตม็ 8 PK,Not nullProduct_Desc 100Category_ID คําอธิบายผลติ ภณั ฑ์ ตัวอักษร 8Category_Desc เลขกลุ่มผลิตภัณฑ์ จาํ นวนเต็มUnit_price คําอธบิ ายกลุ่มCreated ผลิตภัณฑ์ ตัวอักษร 100 4 20.00 ราคาขาย จาํ นวนทศนยิ ม 8 เวลาทีส่ รา้ ง วนั ที่ 26

2728

2930

! คือ การดาํ เนินงานตามข้ันตอนเพอ่ื ใหง้ านน้นั สาํ เรจ็ ตาม วตั ถุประสงคห์ รอื จดุ มุง่ หมายที่กําหนด! ขนั้ ตอนการทาํ งานงานท่ดี ี ◦ ขนั้ ตอนทกี่ าํ หนดมกี ารระบุถงึ วธิ ีการดําเนนิ งาน ◦ มลี ําดับการทาํ งานทีแ่ น่นอน ◦ มีความชัดเจนในแต่ละขั้นตอน ◦ สามารถทาํ งานได้ ◦ มีจดุ สนิ้ สดุ การทํางานท่ชี ัดเจน 311. การเสนอเรื่องร้องทุกข์ ผู้ร้องทุกข์จะหมายรวมถึง ผู้ท่ีได้รับมอบฉันทะให้ร้องทุกข์แทนและผู้จัดการแทนผู้ร้องทุกข์ ถ้าผู้ร้องไม่สามารถมาย่ืนเรื่อง ดว้ ยตนเอง จะมอบฉนั ทะให้ผู้อนื่ แทนได้ คือบพุ การี สาม/ี ภรรยา ผูม้ สี ว่ นได้เสีย ซึง่ ในกรณที ย่ี ื่นคาํ รอ้ งทุกข์แทนนี้ เจ้าหน้าที่ผู้รับคําร้องทุกข์ เห็นว่า มีความจําเป็นเพื่อคุ้มครองประโยชน์ของบุคคลภายนอกที่อาจจะเสียหายเพราะการร้องทุกข์ จะขอให้ผู้รับมอบฉันทะหรือผู้จัดการแทนแสดงบัตร ประชาชนหรอื เอกสารสาํ คัญหรอื เอกสารสาํ คญั ประจาํ ตัวอย่างอ่ืนแทนก็ได้2. การรับคําร้องทุกข์ เมื่อได้รับคําร้องทุกข์จากช่องทางต่างๆ ท่ีผ่านการลงทะเบียนสารบรรณ หรือจากการรับเร่ืองจากผู้ร้อง ให้บันทึกข้อเท็จจริง เบ้ืองต้นลงในแบบสอบข้อเท็จจริงและทะเบียนรับคําร้อง จัดทําแฟ้มสํานวนเรื่องร้องทุกข์ และเสนอต่อผู้บังคับบัญชาเพ่ือทราบและพิจารณาการ มอบหมายใหด้ าํ เนินการ3. การตรวจสอบคําร้องทุกข์ เจ้าหน้าท่ีท่ีได้รับมอบหมายตรวจสอบว่าเป็นเร่ืองร้องทุกข์หรือไม่ มีหลักฐานตรวจสอบได้หรือไม่ หากไม่น่าเช่ือถือให้ยุติ เร่ือง หรือควรส่งต่อหน่วยงานใดท่ีเก่ียวข้องและแจ้งเพื่อผู้ร้องทราบ หากตรวจสอบแล้วมีความน่าเชื่อถือ มีหลักฐานให้ดําเนินการตามข้ันตอนการ จดั การรอ้ งทกุ ข์ต่อไป พรอ้ มทงั้ ตรวจสอบอาํ นาจหนา้ ที่ และขอ้ กฎหมายที่เกย่ี วขอ้ ง4. การพิจารณาและดําเนนิ การประสานเพ่ือบรรเทาทกุ ข์ โดยการแสวงหาข้อเท็จจรงิ จากการหาพยานหลักฐาน ประสานงานหน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง การ ออกพ้ืนท่เี พื่อแสวงข้อเท็จจรงิ แลว้ รวบรวมขอ้ เทจ็ จริงเพอื่ พิจารณาว่าจะดาํ เนนิ การต่อไปไดห้ รอื ไม่ หากดาํ เนินการตอ่ ไปได้ให้เสนอต่อผู้บังคับบัญชา เพอ่ื ดําเนนิ การใหค้ วามช่วยเหลือ และดําเนินการประสานใหค้ วามช่วยเหลือ5. ดําเนินการติดตามผลเพื่อบรรเทาทุกข์ หลังจากที่ได้ประสานงานการให้ความช่วยเหลือแล้ว ให้ดําเนินการติดตามการขอความช่วยเหลือจาก หน่วยงานท่ีเกีย่ วขอ้ ง แล้วรับเรื่องท่ีหนว่ ยงานได้ดําเนนิ การตอบกลบั มาวเิ คราะหผ์ ลการดําเนินงานว่าตรงตามความประสงค์ของผู้ร้องหรือตามข้อสั่ง การจากผบู้ งั คับบญั ชาหรอื ไม่ หากครบถ้วนแล้วให้รายงานผลตามแบบบันทกึ การรายงานผลการดําเนนิ งานและขอยุตเิ รอ่ื ง6. แจ้งผลผู้ร้องและยุติเร่ือง แจ้งผลการดําเนินการให้ความช่วยเหลือแก้ผู้ร้อง กรณีผู้ร้องพอใจให้ยุติเร่ือง หากไม่พอใจและต้องการความช่วยเหลือ เพิ่มเติมใหว้ ิเคราะห์ข้อมลู อกี คร้งั หน่ึงเพื่อดําเนนิ การให้ความชว่ ยเหลือตามความประสงคท์ ่ีแทจ้ รงิ ต่อไป 32

ทม่ี า: http://nakhonratchasima.moj.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=9&Itemid=118 ทม่ี า: http://chiangmai.moj.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=67&Itemid=48 33! เปน็ เครอื่ งมือทเี่ ริ่มใชเ้ ม่ือประมาณปี 1920! Flow chart ใช้แสดงลําดบั (Sequential) ของกิจกรรม (Activities) และ จุด เชอ่ื มตอ่ 34

35 ขข ท่มี า: http://www.cifs.moj.go.th/main/images/Bureau/Flow.j3p6g

! ปี 2005 Business Process Management Initiative : BPMI และ Object Management Group : OMG ได้ร่วมมือกันพัฒนามาตรฐานการสร้างแบบ จําลองกระบวนการทํางาน Business Process Modeling Notation : BPMN ท่มี ีรูปแบบใกลเ้ คยี งกับ Workflow ปจั จบุ นั เวอรช์ ่นั 2.0.2! BPM (Business Process Modeling) คือ โมเดลแสดงกระบวนการทํางานเพื่อ แสดงถึงสิ่งท่ีปฏิบัติจริงในการทํางาน, ข้ันตอนการทํางาน, ข้อมูลที่ใช้ในการ ทาํ งาน, ข้อมลู ทจ่ี ัดเกบ็ โดยใช้ BPMN แสดงภาพของโมเดล 37! เป็นแผนภาพกระบวนการทาํ งานท่ีคนท่ัวไปสามารถเขียนและเขา้ ใจได้! สญั ลกั ษณส์ ามารถนําไปเปลีย่ นเปน็ โครงสร้างภาษาคอมพวิ เตอร์เพ่อื ใชใ้ นการเชื่องโยง ข้อมลู กับระบบอนื่! มีลําดับขั้นชดั เจนต้งั แตต่ น้ จนจบ! ใชส้ ัญลักษณม์ าตรฐานสากล ISO/IEC 19510 เมื่อปี 2013 (BPMN version 2.0.2) 38

39! Flow object ใช้อธบิ ายการทาํ งานหลัก คือ ◦ Event คอื เหตุการณ์ทีเ่ กดิ ข้ึน ซ่งึ อาจเกดิ เมอ่ื เรม่ิ ต้น ระหวา่ งทาง หรอื เมือ่ สนิ้ สดุ การทํางาน ◦ Activity คอื กิจกรรม หรือ งาน ◦ Gateway คอื ประตคู ุมเสน้ ทางท่สี ามารถไปได้! Connecting object คือ การเชอ่ื มโยงส่ิงต่างๆ เขา้ ดว้ ยกนั 40

! Container คือ การแบ่งบทบาทของผู้ทํากจิ กรรม ◦ Pools คอื กล่มุ ผ้ทู าํ กิจกรรม (กลุ่มงาน หรอื หนว่ ยงาน) ◦ lanes (swim lanes) คอื ผู้ทาํ กจิ กรรมนั้น (ผ้ปู ฏบิ ัต)ิ! Artifacts คอื ส่วนทก่ี าํ หนดขนึ้ เพื่อใช้อธิบาย 41 ขอ้ มูลเพมิ่ เตมิ 42 ◦ Text annotation คอื คาํ อธิบายเพ่ิมเติม ซ่งึ สว่ นมากใช้อธบิ ายการทาํ งานภายใน ◦ Group คือ กลมุ่ ทก่ี ําหนดข้นึ เอง โดยไมม่ ผี ลตอ่ ขั้นตอนการทาํ งาน กําหนดขน้ึ ตามต้องการ! Data ◦ Data object คือ เอกสาร หรอื ขอ้ มูลท่ีเกดิ ขึ้น เชน่ หนังสอื , e-mail, จดหมาย ◦ Data store คอื สถานทีท่ ่อี า่ นหรอื เขียนข้อมลู เชน่ ฐานขอ้ มูล หรอื ต้เู กบ็ เอกสาร

! ประเภทของ Activity 43 44 ◦ Task (งาน) ◦ Transaction (ธรุ กรรม) ◦ Event sub-process (กลุ่มงานยอ่ ยตามเหตกุ ารณ)์ ◦ Call activity (กลุ่มงานย่อยเรียกซ้ํา)

! งาน คอื การกระทําที่ไมส่ ามารถแบง่ แยกได้อีก และตอ้ ง 45 ทําจนกว่าจะแลว้ เสรจ็ จงึ หยุดได้ 46! โดยทั่วไป คน หรอื คอมพวิ เตอร์ จะเปน็ ผู้กระทํางาน งานต่าง ๆ ในกระบวนการทํางาน! แบ่งออกเปน็ 8 ประเภทคือ ◦ Abstract task ◦ User task ◦ Manual task ◦ Service task ◦ Script task ◦ Business rule task ◦ Send task ◦ Receive task

! กจิ กรรม อาจเป็นเพยี ง 1 งาน หรือ หลายงาน รวมกันได้! งาน เปน็ การกระทาํ ท่จี ะต้องทําให้เสรจ็ จึงหยุดได้! BPMN ได้กาํ หนดประเภทของงานไว้ดงั น้ี 47 48 ◦ Abstract task ! ใชแ้ สดงงานทว่ั ไป ท่ียังไม่ได้กาํ หนดลกั ษณะของการทาํ งาน ◦ User task ! งานที่ให้บคุ คลทําโดยมรี ะบบสารสนเทศชว่ ยงาน ! ตัวอยา่ งเชน่ งานป้อนข้อมลู ,งานพมิ พร์ ายงาน ◦ Manual task ! งานท่ที าํ ดว้ ยมือโดยท่ีไม่มีเคร่ืองจักรหรือระบบสารสนเทศชว่ ยเหลือ ! ตวั อยา่ งเช่น งานจดั เตรียมบรรจุภณั ฑ,์ การเจรจาตอ่ รองทางธรุ กจิ กบั คคู่ า้ , งานรับประทานอาหารกลางวัน

! BPMN ได้กําหนดประเภทของงานไว้ดงั นี้ 49 ◦ Service task 50 ! งานที่ทาํ โดยอัตโนมัตโิ ดยไม่มีบุคคลเขา้ ไปเก่ียวข้อง ดว้ ยการใช้ระบบ สารสนเทศ เชน่ เวบ็ เซอร์วสิ หรอื ระบบงานอตั โนมัติตา่ ง ๆ ! ตวั อยา่ งเชน่ งานตัดเงนิ ผา่ นบัตรเครดิต, งานบนั ทกึ ไฟลไ์ ปยงั ระบบ คลาวด,์ งานอา่ นข้อมลู จากเซน็ เซอร์ ◦ Script task ! งานทีท่ าํ โดยอัตโนมตั ิโดยไม่มีบคุ คลเขา้ ไปเกยี่ วข้อง สงิ่ ทีต่ า่ งจาก service task คอื เป็นงานท่ีทาํ ในส่วนกลไกข้นั ตอนทางธุรกจิ ! ตวั อยา่ งเช่น การคาํ นวณเวลาท่ีใชส้ ง่ ของ, การสาํ รองข้อมูล ◦ Business rule task ! เป็นประเภทหน่งึ ของ Service task แต่จะเกีย่ วขอ้ งกบั การตดั สนิ ใจ ท่ีซับซอ้ นเกีย่ วกับกฎในการทาํ ธรุ กิจ ! ตัวอยา่ งเช่น งานคาํ นวณสว่ นลดใหล้ กู ค้า, งานพจิ ารณาปฏิเสธหรอื อนุมัตเิ งินก,ู้ งานคํานวณความเสยี่ งในการประกันภัย! BPMN ไดก้ าํ หนดประเภทของงานไวด้ ังน้ี ◦ Send task ! งานสง่ เอกสาร เสรจ็ งานเมอื่ ส่งเอกสารออกแล้ว ! ตวั อย่างเช่น งานสง่ ข้อมูลบรรจภุ ณั ฑ,์ สง่ เงนิ ไปใหล้ ูกคา้ ◦ Receive task ! งานรอรบั เอกสาร เสรจ็ งานเมอื่ ไดร้ ับเอกสารแล้ว ! ตวั อยา่ งเช่น ได้รบั ใบส่งั ซอื้ สนิ คา้ , ได้รับเงนิ เดือน

! Transaction (ธรุ กรรม) คอื งานทตี่ ้องทาํ ให้เสร็จทั้งหมด ถา้ ไมเ่ สร็จจะกลบั ไปสถานะเริม่ ตน้ ดงั นน้ั จึงมผี ลลัพธ์ได้ 3 ทาง คือ ◦ Success (สาํ เร็จ) ◦ Cancel (ยกเลกิ ) ◦ Error (เกิดข้อผิดพลาด) 51ทีม่ า: http://www.omg.org/spec/BPMN//2.0.2/PDF 52

! Event sub-process (กลมุ่ งานยอ่ ยตามเหตกุ ารณ)์ คือ กลมุ่ งานทเ่ี ร่ิมตน้ ดว้ ย เหตุการณ์ ซงึ่ เหตกุ ารณท์ ี่เกดิ อาจเปน็ แบบ Interrupt (สามารถหยดุ การทาํ งานของ งานหลักนน้ั ได)้ หรอื Non-interrupt (ไมส่ ามารถหยดุ การทาํ งานของงานหลักได)้ ทมี่ า:https://camunda.org/bpmn/reference/#activities-event-subpro5c3ess ที่มา:https://camunda.org/bpmn/reference/#activities-event-subproc5e4ss

งานจดั หาส่งิ ของตามคาํ สั่ง 55 56

57ท่ีมา: http://training-course-material.com/training/BPMN_2.0_for_Business_Analysts#Complex_Gateway.E2.8C.98 58

! Marker คือ เครื่องหมายทแ่ี สดงพฤตกิ รรมในการทาํ งานน้นั มีประเภทตา่ ง ๆ ดงั นี้ ◦ Sub-Process Marker แสดงการย่อขัน้ ตอน ◦ Loop Marker แสดงการทํางานแบบวนซาํ้ ◦ Parallel Multi-Instance Marker แสดงการทาํ งานแบบขนาน ◦ Sequential Multi-Instance Marker แสดงการทาํ งานแบบตามลาํ ดับ ◦ Ad Hoc Marker แสดงการทํางานท่ไี ม่จําเปน็ ต้องมลี ําดบั ◦ Compensation Marker แสดงการทํางานย้อนกลบั ไปข้ันตอนเร่มิ ต้น 59 ที่มา: http://training-course-material.com/training/BPMN_2.0_Activit6ie0s

! Events คอื เหตุการณท์ เ่ี กิดขน้ึ เม่อื มเี หตกุ ารณ์น้นั ขน้ึ แลว้ จะไปกระตุ้นให้เกดิ กิจกรรม (Start event) หรือ ยตุ กิ จิ กรรม (End event) และเหตุการณ์ทเ่ี กดิ ระหว่างการ ทาํ งาน (Intermediate event)! เหตกุ ารณ์ท้งั 3 สามารถมีพฤติกรรมได้ 2 อยา่ งคือ สง่ ออก (Throwing) หรอื รอรับ (Catching) เช่น เหตุการณ์ท่มี กี ารสง่ ขอ้ ความ (Throwing Message) หรือ เหตกุ ารณ์รับข้อความ (Catching Message) เป็นต้น 61! เหตุการณท์ ีเ่ กดิ ขน้ึ อาจมผี ลทําใหส้ ามารถยตุ กิ ารทํางานหลักได้ (Event Interrupting) ใช้สัญลกั ษณ์วงกลมทบึ ส่วนเหตุการณท์ ่เี กิดขึน้ แลว้ ไมส่ ามารถยตุ กิ ารทํางานหลกั ได้ (Event Non-Interrupting) ใช้สัญลกั ษณ์วงกลมเส้นประ! นอกจากนย้ี งั มเี หตกุ ารณต์ ่าง ๆ ท่ี BPMN ได้ใหส้ ญั ลกั ษณไ์ วด้ งั นี้ 62

63Interrupting 1. ขณะกําลังทํา task 1 อยนู่ ั้นNon-Interrupting 2. เกิด event 1 ขน้ึ task 1 จะหยุดทนั ทีแลว้ ไป ทาํ Task 3 3. ถา้ event 1 ไม่เกดิ ขึ้น เมอ่ื task 1 ทาํ งาน เสร็จจะไปทํางานที่ task 2 ตอ่ ไปตามปกติ 4. หาก event 1 เกิดหลังจาก task 1 เสรจ็ แลว้ ถือวา่ สิน้ สุด task 1 แล้วดงั นนั้ event 1 จะไม่ มีผล 1. ขณะกําลังทาํ task 1 อยนู่ นั้ 2. เกดิ event 1 ข้นึ task 1 จะยงั ทาํ งานอยแู่ ละ task 3 จะเริม่ ทํางานดว้ ย โดย task 3 จะ ทํางานทกุ คร้ังทีเ่ กิด event 1 3. ถ้า event 1 ไม่เกิดขึ้น เม่อื task 1 ทาํ งาน เสร็จจะไปทํางานท่ี task 2 ต่อไปตามปกติ 4. หาก event 1 เกดิ หลังจาก task 1 เสรจ็ แล้ว ถอื วา่ สน้ิ สดุ task 1 แล้วดงั นั้น event 1 จะไม่ มผี ล 64

! ประเภทเหตกุ ารณ์ ◦ None คือเหตกุ ารณ์ท่ีไม่ไดก้ ําหนดประเภท ใช้ในกรณีท่ัวไป ◦ Message คอื เหตกุ ารณ์การรบั และส่งข้อความ ◦ Timer คือเหตกุ ารณ์ท่ีเกีย่ วกบั เวลา ◦ Escalation คือ เหตุการณ์ท่ีออกจากงานปัจจุบนั ไปยงั งานอื่น 65! ประเภทเหตกุ ารณ์ ◦ Condition คือ เหตุการณ์ท่เี กิดการการะทาํ ตามเง่อื นไขทางด้านธรุ กจิ ◦ Link คือ ตัวเช่อื มโยงการเขยี นแผนภาพ BPMN ไปยังจุดอน่ื ◦ Error คอื เหตกุ ารณเ์ มอื่ เกดิ ขอ้ ผิดพลาด ◦ Cancel คอื เหตกุ ารณย์ กเลกิ การทาํ งาน *ใชก้ บั งานประเภทธรุ กรรมเทา่ นน้ั เพอื่ เขา้ กระบวนคนื ค่ากลับ 66

! ประเภทเหตุการณ์ ◦ Compensation คือ เหตุการณช์ ดเชย ซึ่งโดยทัว่ ไปจะยกเลกิ กจิ กรรมอน่ื ทที่ ําเสรจ็ ไปแล้ว◦ Signal คอื การให้สัญญาณขา้ มงาน สามารถส่งแบบพร้อมกนั ได้ 67! ประเภทเหตุการณ์ ◦ Multiple คอื ฝ่งั รบั สามารถมีเหตุการณ์ท่ีเขา้ มาได้หลายแบบแตม่ ีเพียง 1 ทางทีท่ าํ ใหเ้ หตุการณ์นเี้ ปน็ จริง ฝ่ังส่งออกสามารถสง่ เหตกุ ารณไ์ ด้หลายแบบ◦ Parallel Multiple คอื เหตุการณ์ทีเ่ ขา้ มามไี ดห้ ลายแบบแต่ตอ้ งมาพรอ้ มกนั ทง้ั หมดจึงทาํ ใหเ้ หตุการณ์ นเ้ี ป็นจรงิ◦ Terminate คอื เหตกุ ารณ์หยดุ การทํางาน 68

ท่มี า: https://camunda.org/bpmn/reference/#events-basic-concepts 69ทม่ี า: https://camunda.org/bpmn/reference/#events-basic-concepts 70

ท่มี า: https://camunda.org/bpmn/reference/#events-basic-concepts 71ทม่ี า: https://camunda.org/bpmn/reference/#events-basic-concepts 72

ที่มา: http://blog.goodelearning.com/bpmn/common-bpmn-modeling-mistakes-best-practices-basic-events 73! Gateway คือ ประตูคุมเส้นทาง เพ่อื ใชก้ ําหนดทางที่สามารถเลือกได้ ถา้ มกี ารแยก เสน้ ทางเส้นทางนัน้ จะเปดิ ทันที หากเป็นการรวมกันหลายทางประตจู ะเปดิ เมื่อเป็นไป ตามข้อกําหนดของประตทู ีใ่ ชค้ มุ และ gateway ไม่สามารถส่งข้อความออกมาได้ โดย ประตคู มุ มหี ลายประเภทดังน้ี ◦ Exclusive gateway ให้เลอื กทางหน่ึงเพยี ง 1 ทางเท่านัน้ ◦ Event-based gateway ให้เลอื กทางตามเหตกุ ารณท์ เ่ี กิดขน้ึ ◦ Exclusive Event-based gateway (instantiate) ใหเ้ ลอื กทางตามเหตกุ ารณท์ ี่ เกิดข้ึนเพยี ง 1 ทาง เท่าน้ันตา่ งกนั ที่ ประตูน้ีเป็นจุดเริม่ ต้นการทาํ งาน ◦ Parallel gateway ใหเ้ ลือกทํางานทกุ ทางพร้อมกัน ◦ Parallel Event-based gateway (instantiate) ใหเ้ ลือกทางตามเหตกุ ารณท์ เี่ กดิ ข้ึน พรอ้ มกนั ตา่ งกันท่ี ประตูนเ้ี ปน็ จดุ เร่มิ ต้นการทาํ งาน ◦ Inclusive gateway ให้เลือกทางได้มากกวา่ 1 ทาง ◦ Complex gateway สําหรับทางออกทปี่ ระตูทางเขา้ มาจากประตูมากกวา่ 1 ประเภท 74

ทม่ี า: http://training-course-material.com/training/BPMN_2.0_for_Business_Analysts#Complex_Gateway.E2.8C.98 75ท่มี า: http://training-course-material.com/training/BPMN_2.0_for_Business_Analysts#Complex_Gateway.E2.8C7.968

! การใช้ Exclusive หรือ Inclusive gateway ◦ Exclusive gateway เลอื กเส้นทางได้ 1 ทางเท่านนั้ ◦ Inclusive gateway เลือกเส้นทางไดม้ ากกว่า 1ทาง 77ที่มา: https://www.goodelearning.com/downloads/business-process/learning-bpmn-poster-7-common-bpmn-modeling-mistakes-gatew7ay8s

! การตดั สนิ ใจจะไมก่ ระทําท่ี Gatewayที่มา: https://www.goodelearning.com/downloads/business-process/learning-bpmn-poster-7-common-bpmn-modeling-mistakes-gatew7ay9sData Objects =Data Input, Data Outputทมี่ า: http://training-course-material.com/training/BPMN_2.0_for_Business_Analysts#Complex_Gateway.E2.8C.98 80

Data Store ทมี่ า: http://training-course-material.com/training/BPMN_2.0_for_Business_Analysts#Complex_Gateway.E2.8C.98 81! Message event และ Message Flow ◦ เสน้ Message flow ใช้เพอ่ื แสดงการแลกเปลีย่ นข้อมลู ระหว่างหนว่ ยงาน โดย ลากเช่อื มระหวา่ ง pool, activity หรอื message event! Data และ Data association ◦ เสน้ Data association ใชเ้ พ่ือแสดงการใช้ข้อมูลระหว่างกระบวนการทํางาน โดยลากเชอ่ื มระหว่าง activity, processes หรอื งานแบบ Global task 82

กรมคมุ ประพฤติ สาํ นกั งานปลดั 8384

! ขน้ั ตอนการปรงุ บะหม่ีก่งึ สําเรจ็ รูป! ขัน้ ตอนการทอดไขเ่ จียว! การขบั รถยนตอ์ อกจากบา้ น! ข้นั ตอนการล้างมือ! ขัน้ ตอนการแต่งหนา้! ขน้ั ตอนการตรวจสอบรายชอ่ื ผ้มู ีสิทธเิ ลอื กต้ัง! ขน้ั ตอนการล้างหน้า 85 86