ถอดคำประพันธ์-วรรณคดีเรื่องเสภาขุนช้างขุนแผน

สิ้นฝนั ครน้ั ตนื่ ตกประหม่ำ หวดี ผวำกอดผวั สะอน้ื ไห้ เลำ่ ควำมบอกผัวดว้ ยกลัวภัย ประหลำดใจน้องฝันพรน่ั อุรำ ใต้เตียงเสยี งหนกู ็กุกกก แมงมมุ ท่มุ อกทรี่ มิ ฝำ ยิง่ หวำดหวนั่ พรน่ั ตัวกลัวมรณำ ดังวญิ ญำนำงจะพรำกไปจำกกำย ฟังควำมตำมนิมติ กใ็ จหำย ครำนั้นขุนแผนแสนสนทิ ฝนั ร้ำยสำหสั ตดั ตำรำ ครงั้ นี้นำ่ จะมอี นั ตรำย คำศพั ท์ แมงมมุ ทุ่มอก หมำยถงึ ทมุ่ อกคอื ตอี ก เชอ่ื กันวำ่ เมอื่ แมงมมุ ตีอกของมันจะเปน็ ลำงร้ำยอย่ำงหนึ่ง ถอดควำมได้วำ่ นำงก็ตื่นขึ้นมำร้องไห้ผวำกอดขุนแผนและเล่ำควำมฝันให้ขุนแผนฟัง ยิ่งได้ยิน เสียงหนรู ้องและแมงมมุ ทุ่มอกย่งิ ใจหำยกลัวจะเกิดเรื่องไมด่ ี

พิเครำะห์ดูท้ังยำมอัฐกำล กบ็ นั ดำลฤกษแ์ รงเปน็ หนกั หนำ มิร้ทู ี่จะแถลงแจง้ กจิ จำ กอดเมยี เมนิ หน้ำนำ้ ตำกระเดน็ จึงแกลง้ เพทุบำยทำนำยไป ฝนั อย่ำงนี้มใิ ชจ่ ะเกิดเขญ็ เพรำะวิตกหมกไหมจ้ ึงได้เป็น เนือ้ เยน็ อยกู่ บั ผัวอยำ่ กลัวทุกข์ พรงุ่ น้ีพ่จี ะแกเ้ สนียดฝัน แลว้ ทำม่งิ ส่งิ ขวญั ให้เปน็ สขุ มิให้เกดิ รำคกี ลยี คุ อย่ำเปน็ ทุกขเ์ ลยเจ้ำจงเบำใจ คำศพั ท์ อัฐกำล หมำยถึง อฐั เครำะห์ คือตำแหน่งดำวเครำะหท์ ้งั 8 ตำมตำรำโหรำศำสตร์ เสนียด หมำยถงึ ไมเ่ ป็นมงคล ถอดควำมได้ว่ำ เมื่อขุนแผนได้ฟังควำมฝันของนำงวันทองก็รู้ว่ำเป็นลำงบอกเหตุร้ำยที่จะเกิดขึ้น แต่ไม่รู้ จะบอกนำงวันทองยังไงเลยปลอบใจนำงวันทอง จึงแกล้งบอกปลอบใจนำงวันทองว่ำเป็นเพรำะนำง คดิ มำกไปไม่ไดจ้ ะเกิดเหตุรำ้ ยหรอก อยูก่ ับพี่ไม่ตอ้ งกลวั เดยี๋ วพรุง่ นีจ้ ะแก้สิ่งไม่เป็นมงคลให้และทำสิ่ง ดที ำใหน้ ำงมคี วำมสุข ไมใ่ หเ้ กดิ สงิ่ ร้ำย ๆ สบำยใจได้

คร้ันวำ่ รงุ่ สำงสว่ำงฟ้ำ สุริยำแยม้ เยย่ี มเหล่ยี มไศล จะกล่ำวถงึ พระองคผ์ ทู้ รงชัย เนำในพระทนี่ ั่งบลั ลงั กร์ ตั น์ พรอ้ มดว้ ยพระกำนลั นักสนม หมอบประนมเฝำ้ แหนแนน่ ขนัด ประจำตงั้ เครือ่ งอำนอยงู่ ำนพัด ทรงเคืองขดั ขุนช้ำงแตก่ ลำงคนื แสนถ่อยใครจะถ่อยเหมอื นมนั บ้ำง ทกุ อยำ่ งที่จะช่วั อำ้ ยหัวลนื่ เวยี นแตเ่ ปน็ ถ้อยควำมไม่ขำ้ มคืน น้ำยนื หยง่ั ไม่ถงึ ยังดึงมำ คำศัพท์ เคร่ืองอำน หมำยถงึ เครอื่ งกนิ ถอ่ ย หมำยถึง ชั่ว,เลว น้ำยืนหยง่ั ไมถ่ งึ หมำยถงึ นำ้ ลกึ เกินกว่ำเท้ำจะหยงั่ ถงึ ถอดควำมไดว้ ่ำ วนั รุ่งข้ึนสมเดจ็ พระพันวษำประทับบนบัลลงั กม์ นี ำงกำนลั และสนมหมอบเฝ้ำอยู่ ต้ังเคร่อื งกินและ อยงู่ ำนพัดตำมหน้ำที่ สมเด็จพระพันวษำขดั เคอื งขนุ ช้ำงต้งั แต่เวลำกลำงคนื ทรงเหน็ ว่ำขุนชำ้ ง เปน็ คนช่วั คอยแต่มีคดคี วำมกับผู้อ่ืน

ครำวนัน้ ฟอ้ งกนั ดว้ ยวันทอง นมี่ ันฟอ้ งใครอกี อ้ำยชำตขิ ้ำ ดำรพิ ลำงทำงเสด็จยำตรำ ออกมำพระทีน่ งั่ จักรพรรดิ พระสูตรรดู กรำ่ งกระจำ่ งองค์ ขนุ นำงกรำบลงเป็นขนัด ท้ังหน้ำหลังเบยี ดเสยี ดเยยี ดยัด หมอบอดั ถัดกันเปน็ หลัน่ ไป ทอดพระเนตรมำเหน็ ขนุ ช้ำงเฝำ้ เออใครเอำฟ้องมนั ไปไวไ้ หน พระหม่ืนศรถี วำยพลันในทันใด รบั ไวค้ ลที่ อดพระเนตรพลัน คำศพั ท์ พระสูตร หมำยถึง ม่ำน ถอดควำมไดว้ ำ่ ครำวก่อนกฟ็ ้องร้องเร่ืองวนั ทอง คร้ังนไี้ มท่ รงทรำบว่ำจะฟ้องใครอีก พระองคจ์ งึ เสด็จออกมำทพ่ี ระท่นี ัง่ จกั รพรรดิ เมอ่ื ม่ำนรดู ออกขุนนำงก็พรอ้ มกนั กรำบลงหมอบเฝ้ำกนั อยู่ มำกมำยตำมลำดบั ทรงทอดพระเนตรเหน็ ขนุ ช้ำงเขำ้ เฝ้ำอยู่จึงตรัสถำมขุนนำงว่ำจะฟ้องใคร หมนื่ ศรี จงึ ถวำยฎกี ำให้ทอดพระเนตร

พอทรงจบแจ้งพระทัยในขอ้ หำ กโ็ กรธำเคอื งขุ่นหนุ หัน มันเค่ยี วเขญ็ ทำเป็นอยำ่ งไรกัน อวี นั ทองคนเดยี วไมร่ ู้แลว้ รำวกบั ไมม่ หี ญิงเฝ้ำชิงกัน หรืออีวนั ทองนน้ั มนั มแี กว้ รปู อำ้ ยช้ำงช่ัวชำ้ ตำบอ้ งแบว ไม่เห็นแววที่ว่ำมนั จะรัก ใครจะเอำเปน็ ผวั เขำกลัวอำย หวั หูดูเหมือนควำยที่ตกปลกั ครำวนนั้ เปน็ ควำมกถู ำมซัก ตกหนกั อยกู่ บั เฒ่ำศรปี ระจัน คำศพั ท์ โกรธำ หมำยถึง โกรธ ปลัก หมำยถงึ แอ่งท่เี ป็นโคลนเลน ถอดควำมไดว้ ำ่ พอทอดพระเนตรเสร็จกก็ ริ้วว่ำเรื่องวนั ทองคนเดียว ทำไมไมจ่ บกันเสียทเี หมือนกับ ไมม่ ผี ้หู ญิงคนอนื่ อีกแล้ว และทรงไม่เหน็ วำ่ วันทองจะมีใจรกั ขุนช้ำง ใครก็ไมอ่ ยำกได้ขุน ช้ำงไปเปน็ ผัว เพรำะดรู ูปรำ่ งหนำ้ ตำน่ำเกลยี ด

วันทองกูสใิ ห้กบั ไอแ้ ผน ไยแล่นมำอยู่กบั อำ้ ยช้ำงนน่ั จมนื่ ศรีไปเอำตวั มันมำพลัน ท้งั วันทองขนุ แผนอ้ำยหมน่ื ไวย ถอยหลงั ออกมำไมช่ ำ้ ได้ ฝำ่ ยพระหมืน่ ศรีได้รับสั่ง ตำรวจในว่ิงตะบงึ มำถงึ พลัน สั่งเวรกรมวงั ในทันใด แจง้ ข้อรับส่ังไปขมีขมัน ขนึ้ ไปบนเรือนพระหม่นื ไวย ให้หำท้งั สำมทำ่ นน้นั เข้ำไป ขุนช้ำงฟ้องรอ้ งฎีกำพระทรงธรรม์ คำศพั ท์ ตะบึง หมำยถงึ รีบเรง่ ขมขี มัน หมำยถงึ ทนั ทีทนั ใด พระทรงธรรม์ หมำยถึง พระมหำกษัตรยิ ์ ถอดควำมได้ว่ำ ครำวกอ่ นก็ยกวนั ทองให้กบั ขุนแผนไปแลว้ ทำไมจึงมำอย่กู ับขุนช้ำงอีก จึงให้จมื่นศรี ไปนำตัววนั ทอง ขนุ แผนและจมื่นไวย พระหมืน่ ศรไี ดร้ ับคำสั่งให้ถอยหลังออกมำในไม่ช้ำและ ส่งั ทหำรในวงั ทันทใี หท้ หำรว่งิ มำอยำ่ งเรง่ รีบและข้ึนไปบนเรือนพระหม่ืนไวยและแจง้ รบั สั่งให้รบี ไปในทนั ที ขุนชำ้ งได้ยนื คำร้องทุกข์ใหพ้ ระเจ้ำแผ่นดินใหเ้ รียกทง้ั สำมคนมำเขำ้ เฝำ้

ครำน้นั วันทองเจ้ำพลำยงำม ได้ฟงั ควำมครำ้ มคร่ันหวนั่ ไหว ขุนแผนเรยี กวันทองเขำ้ ห้องใน ไมไ่ ว้ใจจงึ เสกดว้ ยเวทมนตร์ สีขีผ้ ้ึงสีปำกกินหมำกเวทย์ ซ่ึงวิเศษสำรพดั แกข้ ดั สน น้ำมันพรำยนำ้ มันจนั ทน์สรรเสกปน เคยคุ้มขังบังตนแตไ่ รมำ แลว้ ทำผงอิทธเิ จเขำ้ เจมิ พกั ตร์ คนเหน็ คนทักรกั ทุกหน้ำ เสกกระแจะจวงจนั ทร์น้ำมันทำ เสรจ็ แลว้ ก็พำวนั ทองไป ถอดควำมไดว้ ่ำ ตอนนนั้ นำงวันทองและพลำยงำมไดฟ้ ังคำรับสง่ั แลว้ รู้สกึ ตน่ื เต้น และขุนแผนเรียก นำงวนั ทองเขำ้ ไปขำ้ งในห้อง เพรำะไม่ไวใ้ จเลยเสกมนตรใ์ สน่ ำงวันทอง เอำขีผ้ ง้ึ มำปำกและ กนิ หมำกท่ีลงมนตรไ์ ว้ มนั เปน็ ของท่ชี ว่ ยแก้ปญั หำทุกอย่ำง มที ้งั น้ำมนั พรำยและน้ำมนั จนั ทน์ ทใ่ี ชพ้ รำงตวั มำตลอด แล้วนำผงเสน่ห์มำทำหนำ้ เพือ่ ใหค้ นทเ่ี ห็นท่ีทกั ทุกคนต่ำงหลงรกั ตน และเสกเครอ่ื งหอมท่ที ำดว้ ยไม้จนั ทรท์ ำใหเ้ ปน็ นำ้ มนั พอทำเสร็จแล้วก็พำนำงวันทองออกไป

ครำนั้นทองประศรผี ู้มำรดำ ครัน้ ได้แจง้ กิจจำไม่นิ่งได้ เด็กเอ๋ยวง่ิ ตำมมำไวไว ลงบันไดงันงกตกนอกชำน พลำยชุมพลกอดกน้ ทองประศรี กมู ใิ ช่ชำ้ งขี่ดอกลกู หลำน ลกุ ขนึ้ โขยง่ โก้งโคง้ คลำน ซมซำนโฮกฮำกอำ้ ปำกไป ครน้ั ถงึ ยั้งอยปู่ ระตวู ัง ผู้รบั สง่ั เร่งรุดไม่หยดุ ได้ ขนุ แผนวันทองพระหมืน่ ไวย เข้ำไปเฝ้ำองคพ์ ระภูมี ถอดควำมได้วำ่ เมอื่ แมข่ องนำงวนั ทองได้รูข้ ่ำวกร็ อ้ นใจ รีบเรียกลกู หลำนให้ว่ิงตำมมำให้รบี ลงจำกบันได จนตกออกนอกชำน พลำยชุมพลก็เขำ้ กอดกน้ นำงทองประศรี นำงทองประศรจี งึ ตะโกนบอก ว่ำพลำยชมุ พลว่ำตนไมใ่ ชช่ ้ำง แล้วก็ลกุ ข้นึ เมือ่ ถึงหน้ำประตวู งั ท้งั สำมคนจึงรีบเข้ำไปเขำ้ เฝำ้ พระมหำกษัตริย์

ครำนัน้ พระองคผ์ ู้ทรงเดช ป่นิ ปกั นคั เรศเรืองศรี เห็นสำมรำเข้ำมำอัญชลี พระปรำนีเหมอื นลกู ในอทุ ร ด้วยเดชะพระเวทวเิ ศษประสิทธ์ิ เผอิญคดิ รักใครพ่ ระทัยอ่อน ตรัสถำมอย่ำงควำมรำษฎร ฮ้ำเฮย้ ดูกอ่ นอีวันทอง เมอื่ มงึ กลับมำแตป่ ำ่ ใหญ่ กูสใิ หอ้ ้ำยแผนประสมสอง คร้ันกูขัดใจใหจ้ ำจอง ตัวของมงึ ไปอยู่แห่งไร ถอดควำมไดว้ ำ่ เม่ือพระพันวสำเหน็ ทั้งสำมคน (ขนุ แผนพระไวย และนำงวนั ทอง)เดนิ เขำ้ มำกเ็ กดิ ควำมเอน็ ดอู ยำ่ งลูก จึงตรสั ถำมควำมว่ำเม่ือกลบั มำจำกป่ำที่ตดั สิน ใหไ้ ปอย่กู ับขุนแผนเปน็ อย่ำงไร

ทำไมไม่อยู่กบั อำ้ ยแผน แลน่ ไปอยู่กับอ้ำยช้ำงใหม่ เดมิ มงึ รักอ้ำยแผนแล่นตำมไป คร้นั ยกให้สิเตน้ กลับเล่นตัว อยกู่ บั อำ้ ยช้ำงไมอ่ ยไู่ ด้ เกิดรังเกยี จเกลียดใจด้วยชังหวั ดูยักใหมย่ ้ำยเกำ่ เฝ้ำเปลย่ี นตวั ตกวำ่ ช่ัวแล้วมึงไม่ไยดี ถอดควำมไดว้ ่ำ ใหไ้ ปอยู่กับขุนแผนทำไมถงึ ไมไ่ ปอยู่ แตก่ ลับไปอยกู่ บั ขนุ ช้ำง ทง้ั ๆ ท่ีแต่ก่อนรกั กับขุนแผนไมใ่ ชเ่ หรอพอจะยกให้ไปอยู่กบั ขนุ ช้ำง กร็ ังเกยี จขนุ ช้ำงขึ้นมำเปล่ียนไป เปลยี่ นมำมันไม่ดี

ครำนน้ั วันทองไดร้ บั สั่ง ละล้ำละลังประนมก้มเกศี หวั สยองพองพรนั่ ทนั ที ทูลคดพี ระองคผ์ ู้ทรงธรรม์ ขอเดชะละอองธุลพี ระบำท องคห์ รริ ักษ์รำชรงั สรรค์ เมือ่ กระหมอ่ มฉนั มำแตอ่ รญั ครั้งน้ันโปรดประทำนขุนแผนไป คร้นั อย่มู ำขุนแผนต้องจำจอง กระหม่อมฉันมที อ้ งนน้ั เตบิ ใหญ่ อยู่ท่ีเคหำหนำ้ วัดตะไกร ขนุ ช้ำงไปบอกวำ่ พระโองกำร มรี บั สัง่ โปรดประทำนให้ กระหม่อมฉนั ไมไ่ ปก็หักหำญ ยอ้ื ยดุ ฉุดครำ่ ทำสำมำนย์ เพอ่ื นบำ้ นจะชว่ ยกส็ ุดคดิ ถอดควำมได้ว่ำ เมอื่ นางวันทองได้รบั สั่ง ก็รู้สกึ ละลา้ ละลงั จึงประนมมือไหวเ้ หนือหัว นางรู้สึกกลัว มาก นางวนั ทองทูลขอพระพนั วษาว่า เม่อื ตอนท่ีออกจากป่าพระองค์ยกหมอ่ มฉันให้ ขุนแผน ต่อมาขุนแผนถูกเข้าคุก ดิฉนั ได้ตัง้ ทอง ขุนช้างก็เขา้ มากระหมอ่ มไปอยดู่ ้วยโดย อา้ งว่าเปน็ พระบญั ชาของพระองค์ มาฉุดกระหมอ่ มไปเพ่อื นบ้านก็เกรงกลัวเพราะคดิ ว่า เปน็ พระบญั ชาของพระองค์

ด้วยขนุ ชำ้ งอำ้ งว่ำรบั ส่ังให้ ใครจะขดั ขนื ไว้กก็ ลัวผิด จนใจมิไปก็สุดฤทธิ์ ชวี ติ อยใู่ ต้พระบำทำ ฟังจบกริว้ ขนุ ช้ำงเปน็ หนกั หนำ ครำน้นั พระองคผ์ ้ทู รงภพ อ้ำยบ้ำเย่อหยิ่งอำ้ ยลิงโลน มพี ระสงิ หนำทตวำดมำ มึงถือใจวำ่ เปน็ เจ้ำท่โี รงโขน ตกว่ำกูหำเปน็ เจำ้ ชวี ิตไม่ เที่ยวทำโจรใจคะนองจองหองครนั เป็นไมม่ อี ำชญำสิทธ์คิ ดิ ถึงโดน ถอดควำมไดว้ ำ่ พระพนั วษำได้ฟังขุนชำ้ งทลู กท็ รงกร้ิว ตวำดเสยี งดังลั่น ว่ำถำ้ พระองคไ์ มเ่ ป็นกษตั ริย์ ขุนช้ำงก็คงมองไม่เห็นหวั จะตอ้ งเฆีย่ นเสยี ด้วยหวำย

เลยี้ งมงึ ไม่ไดอ้ ้ำยใจร้ำย ชอบแต่เฆ่ียนสองหวำยตลอดสนั แลว้ กลบั ควำมถำมขำ้ งวนั ทองพลัน เออเมอื่ มนั ฉุดคร่ำพำมึงไป ก็ช้ำนำนประมำณไดส้ บิ แปดปี ครัง้ น้ีทำไมมึงจึงมำได้ น่ีมึงหนีมันมำหรอื ว่ำไร หรอื วำ่ ใครไปรบั เอำมงึ มำ บังคมคัลประนมกม้ เกศำ วันทองฟังถำมใหค้ รำ้ มครนั่ พระอำญำเปน็ พน้ ล้นเกล้ำไป ขอเดชะพระองค์ทรงศักดำ ถอดควำมได้ว่ำ พระพันวษำกต็ รสั ถำมนำงวนั ทองวำ่ เมือ่ ขนุ ชำ้ งฉดุ ไปเป็นเวลำประมำณ ๑๘ ปที ำไม ถึงหนมี ำได้ หนีมำเองหรอื ว่ำใครไปรบั มำ นำงวันทองไดฟ้ ังคำถำมกร็ สู้ กึ กลัว

ครงั้ นจ้ี มื่นไวยนนั้ ไปรับ กระหมอ่ มฉนั จึงกลับคืนมำได้ มใิ ชย่ ้อนยอกทำนอกใจ ขุนแผนก็มิได้ประเวณี แต่มำน้ันเวลำสกั สองยำม ขุนช้ำงจงึ หำควำมวำ่ หลบหนี ขอพระองค์จงทรงพระปรำนี ชีวอี ยใู่ ต้พระบำทำ ถอดควำมได้วำ่ นำงวันทองกรำบทลู สมเด็จพระพันวษำว่ำจม่นื ไวยไปรับตอนกลำงคนื ขุนช้ำงจึงคดิ ว่ำหนอี อกมำ ขุนแผนก็ไม่ได้ทำอะไรไมด่ ีไม่งำม นำงทลู ขอควำมกรุณำจำกสมเดจ็ พระพันวษำ

ครำนัน้ พระองค์ผ้ทู รงเดช ฟังเหตุขุ่นเคอื งเปน็ หนกั หนำ อ้ำยหม่นื ไวยทำใจอหังกำร์ ตกว่ำบ้ำนเมอื งไม่มีนำย จะปรึกษำตรำสนิ ให้ไม่ได้ จึงทำตำมนำ้ ใจเอำงำ่ ยง่ำย ถ้ำฉวยเกิดฆำ่ ฟนั กนั ล้มตำย อันตรำยไพร่เมืองก็เคอื งกู อวี ันทองกูให้อ้ำยแผนไป อ้ำยช้ำงบงั อำจใจทำจ่ลู ู่ ฉุดมันข้นึ ชำ้ งอ้ำงถงึ กู ตะคอกขูอ่ วี นั ทองใหต้ กใจ คำศพั ท์ ตกว่ำ หมำยถงึ รำวกบั วำ่ ตรำสนิ หมำยถงึ แจ้งควำมไวเ้ พอ่ื เป็นหลกั ฐำน จู่ลู่ หมำยถงึ หุนหันพลันแลน่ ในควำมว่ำ “อ้ำยช้ำงบังอำจใจทำจลู่ ู่” ถอดควำมได้วำ่ เมื่อพระพนั วษำได้ฟังควำมจำกนำงวันทอง ก็โกรธจม่ืนไวยท่ีทำกำรอุกอำจทำเหมือน บำ้ นเมอื งไม่มกี ฎหมำย ถ้ำเกิดมกี ำรฆำ่ ฟนั ล้มตำย ประชำชนจะขุ่นเคอื งพระพันวษำได้ ทำงด้ำน ขุนชำ้ งกผ็ ดิ ทีไ่ ปฉุดตัวนำงวันทองมำ แล้วยงั อ้ำงช่อื พระพนั วษำไปข่มขู่พำตวั นำงวันทองมำ

ชอบตบใหส้ ลบลงกบั ที่ เฆีย่ นตีเสยี ใหย้ บั ไมน่ ับได้ มะพรำ้ วหำ้ วยัดปำกใหส้ ำใจ อ้ำยหมน่ื ไวยก็โทษถึงฉกรรจ์ มงึ ถือวำ่ อวี นั ทองเปน็ แมต่ ัว ไม่เกรงกลัวเว้โว้ทำโมหันธ์ ไปรับไยไมไ่ ปในกลำงวนั อำ้ ยแผนพ่อนน้ั ก็เป็นใจ มันเหมอื นววั เคยขำม้ำเคยข่ี ถงึ บอกกูว่ำดหี ำเชื่อไม่ อำ้ ยช้ำงมันก็ฟอ้ งเป็นสองนยั ว่ำอำ้ ยไวยลกั แม่ใหบ้ ิดำ คำศัพท์ ววั เคยขำมำ้ เคยข่ี หมำยถึง คนุ้ เคยกันมำอย่ำงดี ร้ทู กี ัน เขำ้ ใจในทำนองของกันและกัน สำนวนนสี้ ่วนมำกใชก้ บั คนท่ีเคยเป็นสำมี ภรรยำกนั ถอดควำมได้วำ่ เฆยี่ นตขี นุ ชำ้ งให้สลบคำที่ แล้วเอำมะพรำ้ วหำ้ วยดั ปำก จมื่นไวยกม็ ีควำมผดิ ฉกรรจ์ท่ีไปพำตวั นำง วนั ทองมำกลำงดกึ คงจะมีขนุ แผนผู้เปน็ พ่อคอยหนนุ หลัง เพรำะว่ำขนุ ช้ำงเอำเรอ่ื งมำบอกพระพนั วษำ วำ่ จมื่นไวยฉุดนำงวันทองกลับไปให้พอ่ ถือวำ่ เป็นควำมผิด

เป็นรำคขี ้อผดิ มีติดตวั หมองมวั มลทนิ อยหู่ นักหนำ ถำ้ อำ้ ยไวยอยำกจะใคร่ไดแ้ ม่มำ ชวนพ่อฟอ้ งหำเอำเป็นไร อยั กำรศำลโรงก็มอี ยู่ หรือว่ำกตู ัดสินให้ไมไ่ ด้ ชอบทวนดว้ ยลวดใหป้ วดไป ปรับไหมใหเ้ ท่ำกบั ชำยชู้ มนั เกดิ เหตทุ ั้งนี้ก็เพรำะหญิง จึงหึงหวงช่วงชงิ ยงุ่ ย่ิงอยู่ จำจะตดั รำกใหญ่ให้หลน่ พรู ให้ลูกดอกดกอยแู่ ต่ก่ิงเดยี ว คำศัพท์ ทวนด้วยลวด หมำยถงึ เฆี่ยนตดี ว้ ยหนงั ทท่ี ำเป็นเส้นยำว ๆ ซึ่งเรียกว่ำลวดหนงั ถอดควำมได้ว่ำ ถำ้ จม่ืนไวยอยำกไดต้ วั แม่ทำไมไมพ่ ำพอ่ มำฟอ้ งศำล หรอื คดิ วำ่ พระพนั วษำไมส่ ำมำรถ ตดั สินให้ได้ ตอ้ งลงโทษด้วยลวดและปรับ สว่ นขนุ ชำ้ งกบ็ งั อำจอ้ำงรำชโองกำร ควรตบให้ สลบ แล้วเอำมะพร้ำวยัดปำก แล้วรับสั่งว่ำจะตอ้ งแก้ปัญหำน้ีใหจ้ บเสียที ต้องตัดรำกใหญ่ (ปัญหำ) ใหเ้ หลือลกู ดอกกิ่งเดียว (ให้นำงวนั ทองตัดสินใจเลือกเพียงหน่งึ )

อีวันทองตัวมันเหมือนรำกแกว้ ถ้ำตัดโคนขำดแลว้ กใ็ บเหีย่ ว ใครจะควรสสู่ มอยู่กลมเกลียว ใหเ้ ด็ดเด่ียวรกู้ ันแตว่ ันน้ี เฮ้ยอีวนั ทองว่ำกระไร มึงตงั้ ใจปลดปลงใหต้ รงที่ อยำ่ พะวังกังขำเป็นรำคี เพรำะมงึ มีผัวสองกตู อ้ งแคน้ ถำ้ รกั ใหมก่ ็ไปอยกู่ บั อ้ำยช้ำง ถ้ำรักเกำ่ เข้ำข้ำงอ้ำยขนุ แผน อย่ำเวยี นวนไปให้คนมนั หมิน่ แคลน ถ้ำแม้นมงึ รกั ไหนใหว้ ่ำมำ คำศพั ท์ รำกใหญ่ หมำยถงึ นำงวนั ทอง ถอดควำมไดว้ ำ่ นำงวนั ทองเหมอื นกบั รำกแก้วถ้ำตดั โคนไดแ้ ลว้ ใบกจ็ ะเห่ยี วไปเอง พระพันวษำตรสั วำ่ นำงวันทองจะตกลงยังไง อยำ่ ลังเลเพรำะมีทง้ั ผัวและลูก ถ้ำรกั ใหมก่ ใ็ ห้ไปอยูก่ บั ขนุ ช้ำง แต่ถ้ำรัก กเ็ ลือกขนุ แผน อยำ่ ชักชำ้ คนจะนินทำเอำได้ จะเลอื กใครกว็ ่ำมำ

ครำนนั้ วนั ทองฟงั รบั ส่ัง ใหล้ ะล้ำละลังเป็นหนกั หนำ คร้ันจะทูลกลวั พระรำชอำญำ ขนุ ชำ้ งแลดูตำยักคิว้ ลน พระหมืน่ ไวยใช้ใบ้ใหแ้ ม่ว่ำ บุ้ยปำกตรงบดิ ำเป็นหลำยหน วนั ทองหมองจติ คดิ เวียนวน เป็นจนใจนงิ่ อยู่ไม่ทูลไป ถอดควำมได้ว่ำ นำงวันทองได้ฟงั คำพระพันวษำกเ็ กิดลงั เลวำ่ จะเลือกใคร มองไปทำงขุนชำ้ งก็ยักค้ิว มองไปทำงจมื่นไวยก็ทำปำกบยุ้ ไปตรงพ่อ วนั ทองคิดวนไปวนมำ กย็ งั ไม่ทูลอะไรแกพ่ ระพันวษำ

ครำน้ันพระองค์ทรงธรณนิ ทร์ หำได้ยนิ วนั ทองทูลขึ้นไม่ พระตรสั ควำมถำมซักไปทันใด หรือมงึ ไม่รกั ใครใหว้ ่ำมำ จะรกั ชชู้ ังผวั มงึ กลวั อำย จะอยู่ดว้ ยลูกชำยกไ็ ม่ว่ำ ตำมใจกูจะให้ดงั วำจำ แตน่ ี้เบอ้ื งหน้ำขำดเด็ดไป ใหบ้ ันดำลบังจิตหำคดิ ไม่ นำงวันทองรบั พระรำชโองกำร ดว้ ยส้นิ ในอำยทุ ่เี กิดมำ อกุศลดลมัวใหช้ วั่ ใจ ดงั ตวั ตกพระสเุ มรภุ ูผำ คิดคะนงึ ตะลงึ ตะลำนอก เกรงผิดภำยหนำ้ ก็สดุ คิด ใหอ้ ธุ ัจอดั อัน้ ตันอรุ ำ ถอดควำมไดว้ ำ่ พระพนั วษำไมเ่ ห็นวำ่ นำงวนั ทองทลู อะไร ทรงตรัส ถำมต่อวำ่ จะไมร่ ักใครใหว้ ำ่ มำ จะไปอยู่กับลกู ไหม ตำม แตใ่ จ แตถ่ ำ้ ตอบมำแล้วจะเปลี่ยนแปลงไมไ่ ด้ นำงวันทอง รับพระรำชโองกำร ดังน้นั กค็ ิดไม่ออก ถงึ เวลำส้นิ อำยุ จงึ เกิด “อกศุ ล” ทำให้ประหม่ำและเกรงว่ำจะตัดสนิ ใจผิด

จะวำ่ รกั ขนุ ชำ้ งกระไรได้ ท่จี ริงใจมไิ ดร้ ักแต่สกั หนิด รกั พ่อลกู หว่ งดงั ดวงชวี ติ แมน้ ทลู ผิดจะพิโรธไม่โปรดปรำน อย่ำเลยจะทูลเปน็ กลำงไว้ ตำมพระทัยทำ้ วจะแยกให้แตกฉำน คิดแล้วเท่ำน้ันมทิ นั นำน นำงก้มกรำนแล้วก็ทูลไปฉับพลัน ควำมรกั ขุนแผนก็แสนรัก ด้วยร่วมยำกมำนักไมเ่ ดียดฉันท์ สูล้ ำบำกบกุ ป่ำมำดว้ ยกัน สำรพันอดออมถนอมใจ ถอดควำมไดว้ ่ำ จะวำ่ รกั ขนุ ชำ้ งกไ็ ม่ได้เพรำะตนไม่ไดร้ กั ถ้ำเกิดทูลพระพนั วษำผดิ กจ็ ะเปน็ ทูล จงึ ทลู เป็นกลำงๆตำมแต่พระทัยของพระพันวษำวำ่ จะตดั สินใจอยำ่ งไร จึงทลู ออกไปว่ำขนุ แผนน้นั ก็แสนรกั ร่วมทกุ ข์รว่ มสขุ ดว้ ยกันมำนำน

ขุนช้ำงแต่อยดู่ ว้ ยกนั มำ คำหนกั หำไดว้ ่ำใหเ้ คืองไม่ เงินทองกองไว้มิใหใ้ คร ข้ำไทใชส้ อยเหมอื นของตวั จมน่ื ไวยเล่ำก็เลอื ดท่ใี นอก กห็ ยิบยกรักเท่ำกนั กบั ผัว ทลู พลำงตัวนำงเร่ิมระรวั ควำมกลัวอำญำเปน็ พน้ ไป ถอดควำมไดว้ ่ำ ขุนช้ำงอย่ดู ้วยกันมำก็ไม่เคยทำเรอ่ื งใหข้ ุน่ เคืองใจและมีเงินทองบำ่ วไพร่ใช้ไมข่ ดั สน สว่ นจม่ืนไวยท่เี ปน็ ลูกชำยกเ็ ป็นเหมอื นเลอื ดในอก ย่อมรกั เท่ำกับรกั ผวั อยู่แล้ว ทลู เสรจ็ นำงวนั ทองก็สน่ั ดว้ ยควำมกลวั

ครำน้ันพระองค์ผู้ทรงภพ ฟังจบแคน้ คลง่ั ดงั เพลิงไหม้ เหมอื นดนิ ประสวิ ปลวิ ติดกับเปลวไฟ ดูดู๋เป็นได้อีวนั ทอง จะว่ำรักขำ้ งไหนไม่ว่ำได้ น้ำใจจะประดังเขำ้ ทัง้ สอง ออกนัน่ เข้ำนมี่ สี ำรอง ย่งิ กวำ่ ท้องทะเลอันล้ำลกึ จอกแหนแพเสำสำเภำใหญ่ จะทอดถมเท่ำไรไมร่ ูส้ ึก เหมอื นมหำสมุทรสดุ ซ้ึงซึก นำ้ ลึกเหลือจะหย่ังกระทั่งดิน อิฐผำหำหำบมำทุม่ ถม กจ็ อ่ มจมสญู หำยไปหมดสนิ้ อีแสนถ่อยจัญไรใจทมฬิ ดงั เพชรนลิ เกดิ ขึ้นในอำจม ถอดควำมได้ว่ำ หลังจำกนำงวนั ทองทลู พระพนั วษำกรวิ้ อยำ่ งมำกเหมือนดินประสิวทโ่ี ดนไฟแล้วปะทุ นำงวนั ทองไมย่ อมบอกวำ่ จะเลือกใคร พระพนั วษำรบั สั่งดำ่ นำงวนั ทองวำ่ รกั ขำ้ งไหนเลอื ก ไม่ถกู จะเอำไว้สำรองทง้ั สองยงิ่ ว่ำควำมลึกของทะเลทอดสมอลึกเกินจะหยงั่ ถงึ ได้ คนถอ่ ย จัญไร ใจทมฬิ เหมือนเพชรทีเ่ กิดในสิ่งสกปรก

รูปงำมนำมเพรำะน้อยไปหรือ ใจไม่ซอื่ สมศกั ดเ์ิ ทำ่ เส้นผม แต่ใจสัตว์มันยงั มีทนี่ ิยม สมำคมก็แต่ถงึ ฤดมู นั มึงน่ถี อ่ ยยิง่ กวำ่ ถ่อยอีทำ้ ยเมือง จะเอำเรื่องไม่ไดส้ กั สิ่งสรรพ์ ละโมบมำกตัณหำตำเป็นมนั สกั ร้อยพนั ให้มงึ ไม่ถึงใจ วำ่ หญงิ ชวั่ ผัวยงั ครำวละคนเดยี ว หำตำมตอมกนั เกรียวเหมอื นมึงไม่ หนักแผ่นดินกจู ะอยู่ไย อ้ำยไวยมึงอย่ำนบั ว่ำมำรดำ ถอดควำมไดว้ ำ่ หน้ำตำสวยงำมชือ่ เพรำะน้อยไปหรือถงึ ไดจ้ ติ ใจไม่ซ่อื เท่ำกับเส้นผม เลวกวำ่ สัตว์ เพรำะสตั ว์ยังมฤี ดูผสมพนั ธ์ุ หญิงชั่วยงั มีผวั ครำวละคน จะอยู่ใหห้ นักแผน่ ดินทำไม ทรงหัน ไปตรสั กับจมน่ื ไวยวำ่ อย่ำนับนำงวันทองเป็นแมใ่ หอ้ ำยเขำ

กูเล้ียงมงึ ถงึ ใหเ้ ปน็ หวั หมื่น คนอนื่ รู้วำ่ แม่ก็ขำยหน้ำ อำ้ ยขนุ ช้ำงขุนแผนทง้ั สองรำ กูจะหำเมยี ให้อยำ่ อำลัย หญิงกำลกณิ ีอแี พศยำ มันไมน่ ่ำเชยชดิ พิสมยั ทีร่ ปู รวยสวยสมมีถมไป มงึ ตดั ใจเสียเถิดอีคนนี้ เร่งเรว็ เหวยพระยำยมรำช ไปฟันฟำดเสยี ใหม้ นั เป็นผี อกเอำขวำนผำ่ อย่ำปรำนี อยำ่ ใหม้ ีโลหิตตดิ ดินกู เอำใบตองรองไว้ให้หมำกิน ตกดินจะอปั รยี ์กำลีอยู่ ฟันใหห้ ญงิ ชำยท้งั หลำยดู ส่ังเสรจ็ เสด็จสปู่ รำสำทชยั ถอดควำมไดว้ ำ่ รับสงั่ ขุนชำ้ งกับขุนแผนพระองค์จะทรงหำเมียใหม่ให้ แล้วรับสั่งให้เอำนำง วันทองไปประหำรชีวิต เอำขวำนผ่ำอก แล้วเอำใบตองมำรองเลือดให้หมำกิน อยำ่ ใหเ้ ลือดอัปรีย์กำลตี กถงึ พืน้ ดนิ เลย รบั สงั่ เสรจ็ ก็เสด็จเข้ำส่ปู รำสำททป่ี ระทับ

อ้ำงองิ : หนังสือวรรณคดวี จิ ักษ์ ช้นั มัธยมศึกษำปีที่ 6 ภำพวำด : https://www.pinterest.com/seeteeaishah/ khun-chung-khun-pan/

จบตอนขนุ ช้ำงถวำยฎีกำ (โปรดตดิ ตำมตอ่ ไป)