ใบความรู้ที่ 1 การออกแบบผลิตภัณฑ์

1 หนว่ ยการเรียนที่ 1 การออกแบบผลิตภณั ฑ์ หลักการออกแบบ การออกแบบ คือ กจิ กรรมการแกป้ ญั หาเพอื่ ใหบ้ รรลุ ตามเปา้ หมายหรือจุดประสงค์ทตี่ ง้ั ไว้ เปน็ การกระทาของ มนษุ ย์ ดว้ ยจุดประสงค์ที่ต้องการแจ้งผลเปน็ สงิ่ ใหมๆ่ มที ั้งท่ี ออกแบบเพ่ือสร้างขึ้นใหม่ใหแ้ ตกตา่ งจากของเดิมหรือปรับปรงุ ตกแตง่ ของเดมิ ความสาคญั ของออกแบบเป็นข้ันตอนเบ้ืองต้น ท่จี ะทาใหก้ ระบวนการในการผลิตสินค้าหรือผลิตภัณฑ์ประสบ ผลสาเรจ็ ในตลาดและตรงตามเปา้ หมาย http://siammetalliczone.com/ การออกแบบผลติ ภณั ฑ์ (product design) คือการออกแบบสง่ิ ของเครื่องใช้ เพื่อนามาใช้สอยใน ชวี ิตประจาวัน โดยเนน้ การผลิตจานวนมาก ในรปู สินค้า เพ่ือใหผ้ ่านไปยังผูบ้ รโิ ภค(consumer)ในวงกวา้ ง โดยท่ี รูปแบบและคุณภาพของผลิตภณั ฑจ์ ะเปน็ ปจั จัยสาคัญ ชกั จูงผู้บริโภคให้เกิดความกระหายทจ่ี ะจา่ ยเงินซ้ือ ผลติ ภัณฑ์น้นั รปู ลกั ษณแ์ ละคณุ ประโยชน์ของผลติ ภณั ฑ์ รปู ลักษณ์ อธบิ ายถงึ คุณสมบัตติ า่ งๆ ของผลติ ภัณฑห์ รือลักษณะเด่นทีม่ องเหน็ ได้จากภายนอก สว่ น คุณประโยชน์ คือการรับรทู้ างอารมณ์ เป็นความรู้สกึ ต่างๆ ที่เกดิ จากการใช้ผลิตภัณฑ์ เช่น เกดิ ความสบายใจ เกดิ ความเรา้ ใจ เกดิ ความเช่อื มนั่ เกิดความปลอดภยั เปน็ ต้น รปู ทรงท่ีมอี ิทธพิ ลต่อรปู ลกั ษณ์งานออกแบบผลิตภัณฑ์ การออกแบบผลติ ภณั ฑท์ ่ปี รากฏอยทู่ ่ัวไป เกดิ จากความคดิ สรา้ งสรรค์ของมนษุ ย์ท้ังสิน้ มีทง้ั ที่ ออกแบบสร้างข้ึนใหม่ แตกตา่ งจากของเดิม หรอื ปรับปรงุ ตกแตง่ ของเดิม โดยมนุษย์ได้รับอทิ ธพิ ลจากรปู ทรง 2 แหล่ง คือ 1. รปู ทรงจากธรรมชาติ (Natural Form) เนือ่ งจากธรรมชาติมีความสาคญั และอยูร่ ายล้อมมนุษย์ ท้งั รูปทรงทเ่ี ปน็ สงิ่ มีชวี ติ เช่น พืช สตั ว์ต่างๆ และรูปทรงท่ีไม่มชี วี ิต เชน่ กรวด หิน ดนิ ทราย หรอื ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ เช่น คลนื่ ลม แสงแดด ฝนตก ฟา้ ร้อง ฯลฯ โดยมนุษย์ได้รบั แรงบนั ดาลใจจากส่งิ เหล่านี้ในแง่มมุ ที่แตกต่างกัน แล้วถ่ายทอด ความคิดออกมาในรูปของผลติ ภณั ฑ์ ท่สี ามารถตอบสนอง คณุ ประโยชน์ทางการใชส้ อยแก่มนษุ ย์ทงั้ ทางร่างกายและจิตใจ

2 2. รปู ทรงท่ีมนุษยส์ รา้ งขนึ้ (Manmade Form) รปู ทรงทมี่ นุษย์สรา้ งขน้ึ มอี ทิ ธิพลต่องาน ออกแบบผลิตภัณฑ์ ในอนั ท่จี ะก่อให้เกิดความแตกต่างกนั ของแต่ ละกลุ่มชน เช่น อาคารบา้ นเรือน สงิ่ ของเคร่ืองใช้ ฯลฯ มักเป็น รูปทรงเรขาคณิต สว่ นใหญ่จะมลี กั ษณะเปน็ สากลและเปน็ ท่ีรู้จักกัน ทัว่ ไป รปู ทรงดงั กลา่ วแบ่งตามวธิ ีการผลติ ได้ 2 ประเภท คอื ประเภทท่ีสร้างข้ึนด้วยมอื หรือเครื่องมือพืน้ ฐาน (Hand Tools) มีลกั ษณะการใช้งานเฉพาะตามจดุ ประสงค์ของผอู้ อกแบบ ผลิตได้ จานวนนอ้ ย รปู ทรงมีลักษณะเฉพาะตัวไม่ซ้ากัน มีการตกแตง่ ประดบั ประดาที่แสดงใหเ้ ห็นถงึ ความชานาญทาง ทักษะของช่างฝมี ือ กบั ประเภททส่ี รา้ งข้นึ ด้วยเครื่องจกั ร (Machine tools) มรี ปู ทรงที่เหมือนๆ กัน โดยผลติ ออกมาเปน็ จานวนมากจากแม่พิมพ์เดยี วกนั ใชว้ สั ดุอย่างเดียวกนั มีทั้งที่เปน็ ผลติ ภณั ฑ์สาเร็จรปู สามารถใช้ ประโยชน์โดยตรงและเป็นชน้ิ ส่วน คณุ ประโยชนข์ องการออกแบบผลิตภัณฑ์  ปรับปรุงภาพลักษณข์ ององค์กรให้เกิดความแตกต่างอย่างชดั เจนจากคแู่ ขง่ สะดุดตาและง่ายต่อการจดจา  สรา้ งเอกลักษณส์ ินคา้ ให้เกดิ สมั ผัสlและการรบั รู้ทีด่ ตี อ่ องค์กรผ่านการใชผ้ ลิตภัณฑ์  รูปลกั ษณ์ผลติ ภัณฑ์ บรรจุภณั ฑ์ และสว่ นอนื่ ท่เี กี่ยวกบั การออกแบบ สามารถส่ือสารกับลกู ค้าได้อย่าง มปี ระสทิ ธภิ าพ  พัฒนาผลติ ภัณฑเ์ ดิม ให้เกดิ ประโยชน์ใช้สอยทด่ี ีขึ้นทง้ั ทางกายภาพและทางจติ ใจ  เพม่ิ คณุ ค่าผลติ ภัณฑ์ให้สูงขึ้น เพ่ือนาปาส่กู ารเพ่ิมราคาสนิ ค้าได้  ลดตน้ ทนุ เพิ่มผลกาไร เช่น ออกแบบให้ผลิตงา่ ย ลดขนั้ ตอน เลอื กใช้วัสดภุ ายในประเทศ ฯลฯ  ขยายตลาดสนิ คา้ เชน่ สร้างผลิตภณั ฑ์ทีส่ นองประโยชน์ใชส้ อยใหม่ สร้างความต้องการใหม่ สรา้ ง ตลาดกลุ่มป้าหมายใหม่ คุณสมบตั ิของผลติ ภัณฑ์ทด่ี ี  ความแปลกใหม่(Innovative) เป็นผลติ ภัณฑท์ ่ีไมซ่ ้าซาก มกี ารนาเสนอความแปลกใหม่ในด้านตา่ งๆ เช่น ประโยชนใ์ ช้สอยทตี่ า่ งจากเดิม รูปแบบใหม่ วัสดใุ หม่ หรอื อน่ื ๆ ท่เี หมาะสมกบั สภาพความต้องการของ ผบู้ ริโภคในตลาดน้นั  มีที่มา(Story) เปน็ ผลิตภณั ฑท์ ่ีมปี ระวตั ิ มีท่ีมาหรอื เลา่ เร่ืองไดไ้ มว่ ่าจะเป็นตน้ กาเนิด ความคดิ รวบ ยอดของการออกแบบให้ผู้บรโิ ภคทราบถงึ เรื่องราวเหลา่ นัน้ ได้ เช่น นาฬิกาของประเทศสวิตเซอรแ์ ลนด์ กล่าวถงึ ต้นกาเนิดมาจากงานช่างฝมี ือในหมบู่ ้านทีเ่ กา่ แก่หม่บู า้ นหน่ึงท่ีมีการสบื ทอดกันต่อๆมาจนถงึ ปจั จบุ นั เป็นต้น

3  ระยะเวลาเหมาะสม(Timing) การนาผลิตภณั ฑอ์ อกสตู่ ลาดนน้ั เหมาะสมตามฤดูกาล หรอื ตามความ จาเปน็ หรือเหมาะสมกับความต้องการของผู้บริโภคในชว่ งเวลานัน้ ๆ เช่น ผลติ ภัณฑเ์ สอื้ กนั ฝนหรือรม่ กค็ วรจะ ออกสู่ตลาดช่วงฤดูฝน ผลิตภัณฑ์เส้อื ผา้ ชุดนักเรยี นกค็ วรออกสูต่ ลาดช่วงฤดูกาลก่อนเปิดภาคเรียน เป็นตน้  ราคาพอสมควร (Price) เปน็ ผลติ ภัณฑท์ ่ีมีราคาขายเหมาะสมกบั กาลังซือ้ ของผบู้ ริโภคในตลาดน้ัน โดยอาศยั การศกึ ษาวิจัยกลมุ่ ผู้บรโิ ภคใหไ้ ด้ข้อมลู ก่อนทาการออกแบบและผลติ  มขี ้อมูลข่าวสาร (Information) ข้อมูลข่าวสารของตัวผลติ ภัณฑค์ วรจะสื่อให้ผู้บริโภคได้ทราบ และ เข้าใจอย่างถูกตอ้ งในด้านประโยชนแ์ ละวิธีการใชง้ าน เป็นการสร้างภาพลักษณท์ ีด่ แี กอ่ งค์กรและผลิตภณั ฑ์  เปน็ ที่ยอมรับ (Regional acceptance) ผลติ ภณั ฑน์ นั้ จะตอ้ งมคี วามแข็งแรง คงทนต่อสภาพการใช้ งาน หรอื มีอายกุ ารใช้งานทเ่ี หมาะสมกับลกั ษณะของผลติ ภณั ฑ์และราคาทีจ่ าหน่าย ปัจจยั ที่มีอิทธิพลต่อการกาหนดองคป์ ระกอบของงานออกแบบผลิตภัณฑ์ การออกแบบผลิตภัณฑ์มีปัจจัย (Design factors) มากมายท่ีนักออกแบบทตี่ ้องคานึงถึง แตใ่ นทน่ี จ้ี ะขอ กลา่ วเพียงปจั จยั พ้ืนฐาน 10 ประการ ท่ีนยิ มใช้เป็นเกณฑใ์ นการพจิ ารณาสรา้ งสรรค์ผลงานเชิงอตุ สาหกรรม ซง่ึ ปจั จยั ดังกล่าวเปน็ ปจั จัยท่ีสามารถควบคุมได้ และเปน็ ตวั กาหนดองค์ประกอบของงานออกแบบผลิตภณั ฑท์ ส่ี าคัญ ไดแ้ ก่ 1. หน้าท่ีใช้สอย (Function) ผลติ ภัณฑท์ ุกชนดิ จะต้องมีหน้าทีใ่ ชส้ อยถูกต้องตามเป้าหมายที่ตัง้ ไว้ คอื สามารถตอบสนองประโยชน์ใชส้ อยตามท่ีผูบ้ ริโภคตอ้ งการไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธิภาพ 2. ความสวยงามน่าใช้ (Aesthetics or sales appeal) ผลิตภณั ฑท์ ่ีออกแบบมานน้ั จะตอ้ งมีรปู ทรง ขนาด สีสนั สวยงาม น่าใช้ ตรงตามรสนยิ มของกลุ่มผ้บู รโิ ภคเปา้ หมาย เป็น วิธีการเพมิ่ มูลค่าผลิตภณั ฑท์ ี่ได้รบั ความนิยมและไดผ้ ลดี เพราะความสวยงาม เปน็ ความพึงพอใจแรกทค่ี นเราสมั ผัสไดก้ ่อนมักเกิดมาจากรูปรา่ งและสเี ปน็ หลกั การกาหนดรปู รา่ งและสีในงานออกแบบผลติ ภณั ฑน์ ้นั 3. ความสะดวกสบายในการใช้ (Ergonomics) การออกแบบผลติ ภัณฑ์ท่ดี นี ั้นต้องเข้าใจกายวภิ าค เชิงกลเก่ียวกับขนาด สดั ส่วน ความสามารถและขีดจากดั ท่ีเหมาะสมสาหรบั อวัยวะต่างๆ ของผู้ใช้ การเกิด ความรสู้ ึกทีด่ ีและสะดวกสบายในการใชผ้ ลติ ภัณฑ์ ท้งั ทางด้านจติ วทิ ยา(Psychology)และสรีระวิทยา (Physiology) ซึ่งแตกตา่ งกันไปตามลักษณะเพศ เผ่าพนั ธุ์ ภูมิลาเนา และสงั คมแวดล้อมท่ีใช้ผลิตภณั ฑน์ ัน้ 4. ความปลอดภัย (Safety) ผลิตภัณฑ์ท่ีเกดิ ขึน้ เพื่ออานวยความ สะดวกในการดารงชพี ของมนุษย์ มที ัง้ ประโยชนแ์ ละโทษในตัว การออกแบบจึง ต้องคานึงถงึ ความปลอดภัยของชวี ติ และทรัพยส์ ินของผู้ บริโภคเป็นสาคญั ไม่ เลือกใช้วัสดุ สี กรรมวิธีการผลติ ฯลฯ ทีเ่ ปน็ อันตรายต่อผู้ใชห้ รอื ทาลาย ส่งิ แวดลอ้ ม ถา้ หลีกเล่ยี งไม่ได้ตอ้ งแสดงเคร่ืองหมายเตือนไว้ให้ชดั เจนและมี คาอธิบายการใชแ้ นบมากับผลิตภัณฑ์ดว้ ย

4 5. ความแข็งแรง (Construction) ผลติ ภณั ฑ์ทอ่ี อกแบบมานน้ั จะตอ้ งมี ความแขง็ แรงใน ตวั ทนทานตอ่ การใช้งานตามหน้าที่และวตั ถปุ ระสงค์ที่ กาหนดโครงสรา้ งมีความเหมาะสมตามคณุ สมบตั ิของ วัสดุ ขนาด แรงกระทาในรูปแบบต่างๆ จากการใช้ 6. ราคา (Cost) ก่อนการออกแบบผลติ ภัณฑ์ควรมีการกาหนดกลุม่ เป้าหมายท่จี ะใชว้ า่ เป็นกลมุ่ ใด อาชพี อะไร ฐานะเป็นอยา่ งไร ซึง่ จะชว่ ยใหน้ ักออกแบบสามารถกาหนดแบบผลติ ภณั ฑแ์ ละประมาณราคาขาย ใหเ้ หมาะสมกับกลุ่มเปา้ หมายได้ใกลเ้ คยี งมาก 7. วสั ดุ (Materials)การออกแบบควรเลอื กวัสดุที่มี คุณสมบตั ิด้านตา่ งๆ ไดแ้ ก่ ความใส ผิวมนั วาว ทนความร้อน ทน กรดดา่ งไม่ล่นื ฯลฯ ใหเ้ หมาะสมกับหนา้ ทใ่ี ช้สอยของผลิตภัณฑน์ ัน้ ๆ นอกจากนั้นยงั ต้องพิจารณาถึงความง่ายในการดแู ลรักษา ความ สะดวกรวดเรว็ ในการผลติ สงั่ ซ้ือและคงคลงั รวมถงึ จติ สานึกในการ รณรงคช์ ว่ ยกนั พิทกั ษส์ ิ่งแวดลอ้ มด้วยการเลือกใชว้ ัสดุที่หมุนเวยี น กลบั มาใชใ้ หม่ได้ (recycle) 8. กรรมวิธกี ารผลิต (Production)ผลิตภณั ฑท์ กุ ชนดิ ควรออกแบบใหส้ ามารถผลิตได้งา่ ย รวดเรว็ ประหยดั วสั ดุ คา่ แรงและคา่ ใช้จา่ ยอ่นื ๆ แตใ่ นบางกรณีอาจตอ้ งออกแบบให้สอดคล้องกับกรรมวธิ ีของเครื่องจักร และอปุ กรณ์ที่มีอยู่เดิม 9 . การบารงุ รักษาและซ่อมแซม (Maintenance)ผลติ ภณั ฑ์ทุกชนิดควรออกแบบให้สามารถ บารุงรกั ษา และแก้ไขซอ่ มแซมได้งา่ ย ไมย่ งุ่ ยากเม่ือมีการชารดุ เสียหายเกิดข้นึ งา่ ยและสะดวกต่อการทาความ สะอาดเพ่ือช่วยยดื อายุการใชง้ านของผลิตภณั ฑ์ รวมทัง้ ควรมีค่าบารงุ รักษาและการสึกหรอต่า 10. การขนส่ง (Transportation)ผลติ ภัณฑ์ท่อี อกแบบ ควรคานงึ ถึงการประหยดั คา่ ขนส่ง ความสะดวกในการขนส่ง ระยะทาง เสน้ ทางการขนสง่ (ทางบก ทางนา้ หรอื ทางอากาศ ) การ กินเน้ือท่ีในการขนสง่ ส่วนการบรรจหุ ีบห่อต้องสามารถป้องกนั ไมใ่ ห้ เกดิ การชารดุ เสียหายของผลิ ตภณั ฑไ์ ดง้ า่ ย กรณีที่ผลิตภัณฑ์ท่ีทา การออกแบบนั้นมีขนาดใหญ่ อาจต้องออกแบบให้ชิ้นสว่ นสามารถ ถอดประกอบไดง้ า่ ย เพ่ือทาให้หีบห่อมีขนาดเลก็ ลง

5 คุณสมบัติของนักออกแบบ ผลติ ภณั ฑ์ท่ดี ี 1. แก้ไขปัญหางานออกแบบ และสามารถยกระดับคณุ ภาพชีวิตของมนุษย์ใหด้ ขี นึ้ 2. เปน็ ผู้ทม่ี ีความคิดรเิ ริม่ ในการสร้างสรรคง์ านออกแบบ ให้สอดคล้องกบั ความตอ้ งการของสงั คมท้ังใน ปัจจบุ นั และอนาคต 3. ไมล่ อกแบบงานของผู้อื่นและไม่ควรเลยี นแบบของโบราณ แต่ควร ออกแบบให้มเี อกลักษณเ์ ปน็ ของตวั เอง 4. มีการศกึ ษา และปรับปรุงวธิ ีการออกแบบผลติ ภณั ฑใ์ หท้ ันสมัย ตรงตาม ความตอ้ งการของผ้บู ริโภค และสามารถแขง่ ขนั กับตลาดได้ 5. มคี วามเขา้ ใจพนื้ ฐานทางสังคม และความสัมพนั ธ์ของมนษุ ย์เปน็ หลกั 6. เปน็ นักสงั เคราะห์ทสี่ ามารถผลิตงานออกแบบเปน็ รูปธรรมและเหมาะสม กบั การใช้งานของสภาพสังคมนนั้ ๆ เชน่ การสร้างแนวทางใหมใ่ นการออกแบบท่ีเป็นเอกลกั ษณข์ องสังคมไทยยคุ ใหม่ โดยเขา้ ใจรากเหงา้ วฒั นธรรมของตนเองอย่างแท้จรงิ สรปุ การออกแบบ คอื กจิ กรรมการแก้ปัญหาเพื่อใหบ้ รรลตุ ามเป้าหมายหรือจุดประสงค์ท่ีตง้ั ไว้ (Design is a goal-directed problem-solving) เป็นการกระทาของมนุษย์ ด้วยจดุ ประสงคท์ ่ีตอ้ งการแจง้ ผลเป็นส่ิงใหม่ๆ มที ัง้ ที่ออกแบบเพื่อสร้างข้ึนใหมใ่ ห้แตกต่างจากของเดิมหรือปรับปรุงตกแตง่ ของเดิม ความสาคัญของออกแบบเป็น ขนั้ ตอนเบ้ืองต้นท่ีจะทาให้กระบวนการในการผลติ สนิ คา้ หรือผลิตภัณฑ์ประสบผลสาเรจ็ ในตลาดและตรงตาม เปา้ หมาย งานออกแบบ คอื สงิ่ ทมี่ นุษย์สรา้ งข้ึนโดยการเลอื กนาเอาองคป์ ระกอบมาจดั เรียงให้เกิดรูปทรงใหมท่ ี่ สามารถสนองความต้องการตามจุดประสงค์ของผสู้ ร้าง และสามารถผลติ ได้ดว้ ยวัสดุและกรรมวิธีการผลติ ท่มี ีอยู่ ในขณะนน้ั แหลง่ ข้อมลู : คณุ สมบตั ิของผลติ ภณั ฑท์ ี่ดี http://esan.nfe.go.th/elearning/courses/67/chap6_4.htm การออกแบบ : หลักการออกแบบผลิตภณั ฑ์ http://kruchanssk.wordpress.com/ หลักการออกแบบผลิตภัณฑ์ http://netra.lpru.ac.th/~weta/ch-2/index.html