23.06.2022

 ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 57 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 584.74 cm² Κυκλοφορία: 0 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ Τι θα φάμε Αυτή η ερώτηση κρύβεται πίσω σήμερα; από ό,τι κάνουμε στα ΑΒ. Γιατί το φαγητό μας συνδέει // WUNDERMAN THOMPSON ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ α όλα όσα ιάζεσαι 48

 ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 59 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 585.07 cm² Κυκλοφορία: 0 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ Το να γίνεσαι καλύτερος για να προσφέρεις σε όλο και περισσότερους είναι Ο Ανδρέας Κρητικός Τα παιδιά του Ιδρύεται η Η αλυσίδα Ιδρύεται το Ιο κέντρο Οι ισχυρές βάσεις και η ιδρύει το πρώτο του Ανδρέα Κρητικού ΑΝΕΔΗΚ ξεπερνά ία όρια διανομής στη Μαγούλα υγιής οικονομική κατάστημα στην Αγγελος, ΚΡΗΤΙΚΟΣ. της Αίγινας και Αττικής, με σκοπό να κατάσταση οδηγούν την Αίγινα. Νεκτάριος και επεκτείνεται εξυπηρετήσει την ανάπτυξη ΑΝΕΔΗΚ ΚΡΗΤΙΚΟΣ στο Αφουγκραζόμενος Δημήτρης στον αλλά και την επέκταση της να αναπτύσσει με τις ανάγκες των Κρητικός, Αργοσαρωνικό αλυσίδας σε νέες περιοχές. σταθερά βήματα τη ανθρώπων του τόπου δημιουργούν το Η ΑΝΕΔΗΚ ΚΡΗΤΙΚΟΣ, μέσω δραστηριότητά της σε του, ο Ανδρέας πρώτο μεγάλο με 5 νέα εξαγορών και δημιουργίας ακόμη περισσότερες Κρητικός δημιουργεί κατάστημα στην νέων καταστημάτων, γειτονιές της Ελλάδας. στην Αίγινα το πρώτο Αίγινα. καταστήματα. επεκτείνεται σε Κορινθία, του κατάστημα: ένα Αργολίδα, Εύβοια αλλά και 2007 κλασικό παντοπωλείο. 1385 στην υπόλοιπη Ελλάδα και Με την επιθυμία να αναπτύσσεται στην Αττική προσφέρει στην μέσω ενός ευέλικτου τοπική κοινωνία, και μοντέλου συνεργασίας με τη στήριξή της Franchise με την επωνυμία ανοίγει και άλλα ΚΡΗΤΙΚΟΣ TOP MARKET. καταστήματα στην περιοχή. 1336 2000 ----------—Φ Φ *——------------------ 134-8 Από 1/1/2021, ύστερα από μια δεκαετή πολύ Η είσοδος της ΑΝΕΔΗΚ Η ΑΝΕΔΗΚ επιτυχημένη και δημιουργική σύμπλευση με την οικογένεια του ΕΛΟΜΑΣ, η ΑΝΕΔΗΚ ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΚΡΗΤΙΚΟΣ στο μετοχικό ΚΡΗΤΙΚΟΣ συνεχίζει αυτόνομα. κεφάλαιο της αλυσίδας εισέρχεται Ταυτόχρονα, υλοποιώντας το επενδυτικό και «ΥΠΕΡ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗ», η στην αγορά του αναπτυξιακό της πλάνο, προέβη στην απόκτηση οποία δραστηριοποιείται ηλεκτρονικού ποσοστού 49% της θυγατρικής CRM Αριάδνη, στους Νομούς Καστοριάς, εμπορίου. Ηρακλείου Κρήτης εξυπηρετώντας πάνω από Κοζάνης, Φλώρινας και 140 καταστήματα και κατέχοντας πλέον το 100% Γρεβενών, είναι το πρώτο Εξαγορά της των μετοχών της. βήμα για την άνοδό της στην Βόρεια Ελλάδα και την Εξαγορά των αλυσίδας ΜΑΚΟ Η αλυσίδα Παράλληλα τον Ιανουάριο του 2021 λανσάρει τη ενίσχυση της παρουσίας της στη Δυτική Μακεδονία με supermarket προσθέτει στο νέα σειρά προϊόντων «Θησαυροί της Ελλάδας», 35 επιπλέον καταστήματα. στη Θεσσαλονίκη δίκτυό της Απόκτηση του πλειοψηφικού ΜΕΡΙΜΝΑ στην με δίκτυο 11 τοπικά προϊόντα Ελλήνων παραγωγών που πακέτου μετοχών της αλυσίδας CRM-ΑΡΙΑΔΝΗ Αττική , 2015καταστημάτων. 11 ακόμη επιλέγονται με ιδιαίτερη φροντίδα από όλη τη στην Κρήτη. 2017 φ 2018 ------- φ καταστήματα. χώρα και φέρουν το όνομα και το επώνυμο των παραγωγών που τα δημιούργησαν. 2020 2021 9 2022 Με όραμα της να βρίσκεται κάθε μέρα δίπλα, στους πελάτες, τους εργαζομένους, τις τοπικές κοινωνίες, δημιουργώντας ένα περιβάλλον φροντίδας για όλους, συνεχίζει την επέκταση του δικτύου της σε περιοχές που δεν έχει κάλυψη και φροντίζει να βελτιώνει την εμπειρία του καταναλωτή. Επιπλέον με προτάσεις και επιλογές προϊόντων, και πρωτοβουλίες εντός και εκτός καταστήματος δίνει έμφαση στις αξίες της Μεσογειακής Διατροφής επιδιώκοντας να γίνει πλέον για τους πελάτες της όχι απλώς ένα σούπερ μάρκετ αλλά ένας καθημερινός καλύτερος...τρόπος ζωής. Λειτουργεί περισσότερα από 400 καταστήματα. Διαθέτει 6 Κέντρα Διανομής Απασχολεί περισσότερους από 2.500 εργαζομένους. SUPER MARKET ©ΚΡΗΤΙΚΟΣ ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 49

 Γέννηση και μετάβαση. Πού; 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 68-70,72- Ημερομηνία 30-06-2022 74,76-77 έκδοσης: Κυκλοφορία: 0 Αρθρογράφος: Επιφάνεια 3526.24 : cm² Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ Γέννηση και μετάβαση. Πού; Το «σελφ σέρβις» είναι αυτό που λέμε «ένα ιστορικό περιοδικό» και το αντικείμενο τπς ειδίκευσής του, το εγχώριο οργανωμένο λιανεμπόριο των FMCG, είναι ένας σχετικά νέος κλάδος της ελληνικής οικονομίας. Η προϋπόθεση τπς γέννησης του πρώτου ήταν π συγκυρία τπς κύησης του δεύτερου σε μια περίοδο μεταβατική όχι μόνο για τπν ελληνική, αλλά για τπν παγκόσμια οικονομία. Θα εστιάσουμε, λοιπόν, το ενδιαφέρον μας στην παρακολούθηση της ενπλικίωσπς του κλάδου, με παιδαγωγό, καθοδηγητή και συνεργάτη του το βιομηχανικό κεφάλαιο υπό το πρίσμα των παγκόσμιων τάσεων στην οικονομία και την οικονομική πολιτική εδώ και μισό αιώνα. Αν και δεν θ’ αποφύγουμε κάποια διεξοδικότητα, μιλώντας για την επίδραση της οικονομικής κρίσης στη γρήγορη «ωρίμαση» του κλάδου, αφού τον «ιστορήσουμε», θα στοχαστούμε λίγο το μέλλον του... ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ Π ΑΠ ΑΔΗ ΜΗΤΡΙΟΥ Τ α σούπερ μαρκετ εμφανί­ από τη διάλυση των δομών της οικονομίας πο. Μολονότι το συνολικό μερίδιο του κλά­ στηκαν στη χώρα στον ανη­ κι ύστερα από την άναρχη αστικοποίηση, δου στη γενική κατανάλωση ήταν ανέκαθεν συχητικό απόηχο της άρσης τη φτώχια και την «αστυνομοκρατούμενη υπολογίσιμο και σταθερό (το 1974 το μέσο του καθεστώτος του σταθε­ δημοκρατία», τη μαζική μετανάστευση και νοικοκυριό διέθετε το 31% του μηνιαίου προ­ τη δικτατορία, η ελληνική κοινωνία άρχιζε ϋπολογισμού του μόνο για είδη διατροφής), ρού συστήματος ισοτιμιών να ζει καθυστερημένα τη δική της «χρυσή οι προμηθευτές του -μια πλειάδα ελληνικών εποχή» του κοινωνικού κράτους και των και διεθνών επιχειρήσεων- ανταγωνίζονταν (1971), μετά την κατάρρευση της χούντας κρατικοποιήσεων (1974-1985), ενόσω στις με υπέρογκο κόστος για την κατοχύρωση κι μητροπόλεις της Δύσης ήδη αυτή είχε τε­ επέκταση των μεριδίων τους στη λιανική, υπό το βάρος της «προδοσίας της Κύπρου» λειώσει. Μετά την είσοδο της χώρας στην συντελώντας στην ενίσχυση των πληθωρι­ ΕΟΚ, όμως, για πρώτη φορά συνέκλιναν οι στικών πιέσεων. (1974) και ενδιαμέσως δύο μεγάλων πετρε­ κοινωνικές παροχές προς εκείνες των ευρω­ παϊκών χωρών (δηλ. οι δημόσιες δαπάνες ως Η γέννηση του σούπερ μάρκετ ήταν «η λαϊκών κρίσεων (1973 και 1979), οι οποίες ποσοστό του ΑΕΠ) περίπου από 25% μεταξύ αρχή του παντός» για την αναδιάρθρωση 1950 και 1974 στο 40% το 1989. Ταυτόχρο­ εγχωρίως του βιομηχανικού κεφαλαίου των ταλαιπώρησαν τις οικονομίες με άνοδο του να, διευρυνόταν η μεσαία τάξη, αλλά η μεν FMCG, καθώς το ράφι του σελφ σέρβις ως αναιμική ελληνική βιομηχανία διαλυόταν ισχυρός πόλος έλξης προς διανομή παντός πληθωρισμού, αναιμική ανάπτυξη, επενδυ­ η δε αγροτική παραγωγή διατηρούσε τον μαζικά παραγμένου ταχυκίνητου προϊόντος παραδοσιακό της χαρακτήρα. γενικού εμπορίου ενίσχυε και, ταυτόχρονα, τική στασιμότητα και εμφάνιση ανεργίας γενίκευε την τάση της τυποποίησης προϊό­ ΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ντων και διαδικασιών διαχείρισής τους. Το (στασιμοπληθωρισμός). Η οικονομική κρίση ΤΑΧΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ βιομηχανικό κεφάλαιο με όχημα το σούπερ μάρκετ άνοιξε το δρόμο της αποψίλωσης της δεκαετίας του 1970 σήμανε το τέλος της Όταν εκδόθηκε το 1972 το πρώτο τεύχος της εγχώριας οικοτεχνικής-βιοτεχνικής του περιοδικού μας, η κατακερματισμένη παραγωγής ειδών πρώτης ανάγκης, της «χρυσής εικοσαετίας» της μεγάλης οικονο­ εγχώρια διανομή τροφίμων-ποτών και ειδών σάρωσης της βιομηχανίας μικρής κλίμακος μπακαλικής, όντας υπό ασφυκτικό αγορα- του τομέα και της «κατάληψης» -με όρους μικής ανάπτυξης της Δύσης, που βασίστηκε νομικό έλεγχο μιας αυταρχικής δημόσιας τυποποίησης και μαζικής παραγωγής- πα­ διοίκησης, εχθρικής στην ιδέα της παροχής ραδοσιακών αγορών, όμορων και συναφών στην κοινωνική συναίνεση κράτους-επιχει- κινήτρων για την ανάπτυξη εμπορικών δρα­ στα είδη παντοπωλείου. Γι’ αυτό ο ανυπόμο­ στηριοτήτων κλίμακος, ήταν επιχειρηματικά νος βιομηχανικός ανταγωνισμός επένδυσε ρήσεων-συνδικάτων. Και ταυτίστηκε με την καθυστερημένη. Και με στοιχεία αρχαϊσμών, αφειδώς στη γρήγορη και «πληθυντική» ασύμβατα με τις ανάγκες των βιομηχανικών (από άποψη αριθμού επιχειρήσεων) επέκτα­ ανάδυση του New Government Management, προμηθευτών για ανεμπόδιστη διείσδυση ση των σούπερ μάρκετ, καθώς εγκαινίαζαν των προϊόντων τους σε μια ζήτηση έτοιμη ν’ ένα καινούργιο πεδίο ανταγωνισμού των δηλαδή της απελευθέρωσης των αγορών αγα- αγκαλιάσει το μαζικό καταναλωτικό πρότυ­ θών-εργασίας-χρήματος, και τη μεταβολή του υποδείγματος μακροοικονομικής δια­ χείρισης. Κοντά στα τέλη της εκείνης της δεκαετίας, ας πούμε ενδεικτικά το 1978, το κατά κεφα­ λήν εγχώριο ΑΕΠ αντιστοιχούσε στο 45,2% του μέσου των χωρών της ΕΟΚ, ο αγροτικός πληθυσμός της χώρας μας ως ποσοστό είχε πέσει στο 35,1% έναντι 44,8% το 1958 κι ο αστικός πληθυσμός της ήταν στο 53,2% ένα­ ντι, αντίστοιχα, 41,9%. Μετά από μια κοινωνικοπολιτικά ανώμαλη τριακονταετή περίοδο, σημαδεμένη αρχικά ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 50

 Γέννηση και μετάβαση. Πού; 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 68-70,72- Ημερομηνία 30-06-2022 74,76-77 έκδοσης: μαρκών, ασύγκριτα ευρύτερο και ζωντα- Η γέννηση ίου σούπερ μάρκει ήταν νότερο από ποτέ. «η αρχή ίου παντός» για ιην αναδιάρθρωση εγχωρίως ίου βιομηχανικού κεφαλαίου Πράγματι ήταν η εποχή που, μαζί με την ίων FMCG, καθώς ίο ράφι ίου σελφ σέρβις εκτόπιση των χύμα προϊόντων, το σούπερ γενίκευε ιην τάση ιης τυποποίησης μάρκετ αποσπούσε και βαθμηδόν ενσωμά­ προϊόντων και διαδικασιών διαχείρισής τους τωνε μερίδια αγοράς των τροφίμων ψύξης και κατάψυξης, της γαλακτοκομίας και του ρήσεις-φιλέτα των πρώτων τοπικών σού­ Η ΔΥΣΚΟΛΗ ΕΦΗΒΕΙΑ κρέατος, των οπωροκηπευτικών, των καλ­ περ μάρκετ. Το 1976 τα σούπερ μάρκετ στη Στη νεανική φάση της γεωμετρικής προό­ λυντικών, των οικιακών ειδών κ.ά., κατά χώρα δεν υπερέβαιναν τα 80, αλλά το 1980 δου ανάπτυξης του κλάδου, ενόσω η κρατική τρόπο που επαναπροσδόρισε τα αντικείμενα είχαν φτάσει τα 400 και μόλις τρία χρόνια πολιτική εξακολουθούσε να αποκλείει την δραστηριότητας πλεΐστων άλλων κλάδων αργότερα τα 800, οπότε υπολογίζεται ότι εμπορική δραστηριότητα από χρηματοδο­ του λιανικού και χονδρικού εμπορίου.Ήταν στο 2,5% του αριθμητικού δυναμικού των τικά κίνητρα για λόγους μάλλον αποσόβη­ ακριβώς η εποχή, που τα σούπερ μάρκετ εταιρειών του νεοσύστατου κλάδου το 1983 σης των κοινωνικών επιπτώσεων από την φύτρωναν σαν τα μανιτάρια στις αγορές ήδη αναλογούσε μερίδιο άνω του 45% των αναδιάρθρωση της αγοράς, προμηθευτές της περιφέρειας, μεταξύ των οποίων και κλαδικών πωλήσεων. και μεγάλοι διανομείς σκαρφίστηκαν λογής τα καταστήματα των πρώτων μεγάλων αθη­ ναϊκών αλυσίδων, που άρχισαν να δικτυώ- νονται στα σοβαρά, μαζεύοντας σαρωτικά τον τζίρο των παραδοσιακών λιανοπωλητών πριν αρχίσουν να εξαγοράζουν τις επιχει­ ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 51

 Γέννηση και μετάβαση. Πού; 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 68-70,72- Ημερομηνία 30-06-2022 74,76-77 έκδοσης: παρακαμπτήριους για τη γρήγορη επέκταση Το 1976 ία σούπερ παγκόσμιας παραγωγής σ’ ένα ενιαίο οικο­ των οργανωμένων δικτύων διανομής. Κάπως μάρκετ σιη χώρα νομικό σύστημα, υποκείμενο στους κανόνες έτσι εμπεδώθηκαν η μεταχρονολογημένη δεν υπερέβαιναν των αγορών του χρήματος. επιταγή και οι επενδύσεις εν γένει στα νέα ία 80, αλλά ίο 1980 καταστήματα των αλυσίδων με πιστώσεις είχαν φτάσει Σχο πλαίσιο αυχό, ο εγχώριος κλάδος των προμηθευτών, εγκαινιάζοντας με την ία 400 και μόλις της οργανωμένης λιανικής άνοιξε στο δι­ ανοχή Kat συνενοχή της πολιτείας ένα άτυπο το 1983 τα 800, οπότε εθνή ανταγωνισμό του εμπορικού κεφα­ σύστημα αυτορρύθμισης των λειτουργιών υπολογίζεται ότι στο λαίου, υποδεχόμενος πρώτα τις Continent, της αγοράς, παράλληλο στην πολυδαίδαλη 2,5% του αριθμπτικού Carrefour και Delhaize, μετά τις Lidl και νομοθεσία και τη γραφειοκρατία της κομ- δυναμικού των Makro και κατόπιν τις Aldi και Plus, που ματικοκρατικής και δυσκίνητης δημόσιας εταιρειών του κλάδου εισήγαν την «εμπειρία αγορών» στην τε­ διοίκησης. Οι δύο πόλοι του συστήματος - πδπ αναλογούσε ράστια σάλα πωλήσεων και στο εκπτωτικό πολιτεία και επιχειρηματικά συμφέροντα- μερίδιο άνω του κατάστημα. Είχε περάσει ήδη μια εικοσαετία έμελλε να ισορροπούν επί μακράν έκτοτε, 45% των κλαδικών αναδιαρθρώσεων και συγκεντροποίησης του και σε διαρκή ένταση, στη βάση των «συμ­ πωλπσεων βιομηχανικού κεφαλαίου αυτής της αγοράς φωνιών κυρίων» επί της αντιπληθωριστικής -του «μετασχηματισμού» του— οπότε εκ­ πολιτικής -του μόνιμου διακυβεύματος μιας ΟΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ δηλώθηκε με διεθνή θεσμική ενθάρρυνση οικονομίας με υψηλή μεν δημόσια και ιδιω­ ΤΗΣ ΕΝΗΛΙΚΙΩΣΗΣ η στρατηγική στήριξή του σε επενδυτικές τική κατανάλωση αλλά με «δίδυμα ελλείμμα­ Σιη δεκαετία του ’90, με το τέλος της πρωτοβουλίες του εμπορικού κεφαλαίου στη τα» (δημοσιονομικό και ισοζυγίου τρεχουσών «εφηβείας» του κλάδου στην Ελλάδα, ο χώρα, που απέδιδαν οικονομίες κλίμακος με συναλλαγών). κόσμος πια δεν ήταν ίδιος. Το κυρίαρχο διαχειριστική αποτελεσματικότητα. Αυτό μοντέλο ήταν τώρα οι ιδιωτικοποιήσεις, οι το εξέφρασε ολοκληρωμένα η ίδρυση στα Τα πράγματα παρέμειναν έτσι όχι μόνο ευέλικτες αγορές εργασίας, η αντιπληθω- μέσα της δεκαετίας του ’90 του ECR Hellas, μετά το 1987, οπότε καταργήθηκαν οι αγορα- ριστική νομισματική πολιτική, η άρση της το οποίο συντόνισε τους συντελεστές της νομικές διατάξεις ελέγχου των τιμών, απε­ επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής και προσφοράς, εκσυγχρονίζοντας τις διαδικα­ λευθερώθηκε η αγορά από τις διοικητικές κυρίως η απελευθέρωση του χρηματοπιστω­ σίες της εφοδιαστικής αλυσίδας, καταρχάς παρεμβάσεις, αποποινικοποιήθηκαν οι αγο- τικού συστήματος (πλήρως από τα μέσα της τυποποιώντας τις. ρανομικές παραβάσεις κ.ά., αλλά και μετά το δεκαετίας του ’90) σ’ ένα διεθνές σύστημα άνοιγμα της οικονομίας και την απελευθέ­ κυμαινόμενων ισοτιμιών, όπου το χρήμα -ως Τούχο εκ των πραγμάτων επιτάχυνε τη συ- ρωση της τραπεζικής πίστωσης τη δεκαετία επενδυτικό πλέον- οδηγούσε την οικονομία, γκεντροποίηση του εμπορικού κεφαλαίου του ’90. Το γόρδιο δεσμό τον έκοψε αρκετά αποτιμώντας επιχειρήσεις, κράτη, προϊόντα, στον κλάδο. Τα πράγματα ήταν απλά: Αν ο χρόνια αργότερα η πολιτική διαχείριση των υπηρεσίες και νομίσματα. Με την κατάρρευ­ λιανοπωλητής δεν ανταποκρινόταν στο επί­ δανειστών της χρεοκοπημένης Ελλάδας, ση, μάλιστα, του κομμουνισμού, οι άλλοτε πεδο οργάνωσης που ζητούσαν οι μεγάλοι μεταρρυθμίζοντας το πλαίσιο λειτουργίας χώρες του στην Ευρώπη και την Ασία, όπως προμηθευτές του, πλήρωνε την υστέρησή της αγοράς σε «ρυθμό» «εσωτερικής υπο­ και οι άλλες αναδυόμενες οικονομίες (Ινδίας, του με την υποβάθμιση της ανταγωνιστικό- τίμησης»... Λατινικής Αμερικής, Νότιας Αφρικής), πρό- τητάς του. Οπότε ή ξεπούλαγε τα μαγαζιά σφεραν ένα ιδεώδες πεδίο διεθνοποιημένης του στο μεγάλο ανταγωνιστή του, που -το Ο πρωταγωνιστής της αναδιάρθρωσης και παραγωγής και ανάπτυξης χωρίς όρια, πρό­ λιγότερο- δούλευε με καλύτερες οικονομίες συγκεντροποίησης του βιομηχανικού κεφα­ σφορο σε μια άνευ προηγουμένου κινητικό­ κλίμακος, ή παζάρευε καλύτερους όρους λαίου όλη αυτή την περίοδο ήταν ασφαλώς τητα κεφαλαίων και ανάπτυξης του εμπορίου συνεργασίας μαζί τους, συνασπισμένος αμυ­ οι μεγάλες, ιδίως οι πολυεθνικές, προμη­ και των άμεσων επενδύσεων. Το νέο σχέδιο ντικά με εταιρείες του μεγέθους του. θευτικές εταιρείες. Όχι τυχαία στα μέσα της υποσχόταν την τεράστια αναδιάρθρωση της δεκαετίας του ’80 τα ξένα προϊόντα (δηλ. τα Ήχαν, φυσικά, η εποχή της έναρξης των εισαγόμενα και τα εγχωρίως παραγόμενα από σοβαρών τριβών μεταξύ βιομηχάνων και ξένες εταιρείες) είχαν κυρίαρχη θέση σε 35 μεγάλων λιανεμπόρων, δεδομένου ότι η αυ­ από τις συνολικά 80 κατηγορίες προϊόντων ξημένη πια εμπορική δύναμη αντάλλασσε του σούπερ μάρκετ. Στο τέλος του 20ου αι­ πολύ «ακριβά» την ανάγκη των προμηθευ­ ώνα επί συνόλου 30 κατηγοριών τροφίμων οι τών για δομικό εκσυγχρονισμό των αλυσίδων. ξένες μάρκες κυριαρχούσαν στις 14, ενώ στα Αντιδρούσαν και μάλιστα έντονα οι ισχυροί είδη περιποίησης σώματος και προσώπου, του κλάδου, όταν οι μεγάλοι προμηθευτές στα απορρυπαντικά και στα είδη φροντίδας πριμοδοτούσαν τους φιλόδοξα μοντέρνους του σπιτιού είχαν συντριπτική υπεροχή στις πολυεθνικούς ανταγωνιστές τους παραπά­ πωλήσεις. νω απ’ όσο εκείνους. Πάντως, οι ακρότητες ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 52

 Γέννηση και μετάβαση. Πού; 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 68-70,72- Ημερομηνία 30-06-2022 74,76-77 έκδοσης: Η κρίση επέβαλε τη συγκενιροποίηση, μετάλλαξη και παρακμή του παραδοσιακού καιασιρέφονιας όσες επιχειρήσεις βάσιζαν χονδρεμπορίου κ.ά. ιπν ανάπτυξή τους σιπν πιστωτική επέκταση και τα διοικητικά της ήθη και ανέβασε ΤΕΛΟΣ ΕΠΟΧΗΣ στην ηγεμονία τους άλλοτε «συντηρητικούς» θιασώτες της επέκτασης με ιδίους πόρους Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου έφερε και το τέλος του προστατευτικού πλαισίου και αποφεύχθηκαν κι αυτό γιατί οι μεγάλοι προ­ εμπορικού κεφαλαίου προς αυτό σαν εσω­ των «ανοχών» του διεθνούς συστήματος ένα­ μηθευτές συνηθέστατα δούλευαν με πολύ τερική και αναγκαία σχέση ανταπόκρισης. ντι χωρών με ιδιορρυθμίες, όπως η Ελλάδα. υψηλά ποσοστά κέρδους! Να μια ελληνική Νομίζουμε ότι τα «σήματα» που δίνονται στη Η πίεση για την απελευθέρωση των αγορών «ιδιορρυθμία», που μακροημέρευσε (μέχρι σχετική αναφορά είναι αρκούντως ισχυρά για σταδιακά αυξήθηκε.'Εως το 2007 το άνοιγμα τη χρεοκοπία της χώρας) ανεξαρτήτως της την κατανόηση μιας σειράς φαινομένων στην των βόρειων συνόρων μας, η έλευση χαμηλό­ προόδου σχηματισμού της «κρίσιμης μάζας» εικοσαετία από την έναρξη της δεκαετίας μισθων μεταναστών και η εύκολη επέκταση αναγκαίων εκσυγχρονισμών, για την επίτευξη του ’90. Φαινομένων όπως η ανταγωνιστική στα Βαλκάνια, τα χαμηλά επιτόκια και γενικό­ των ζητούμενων οικονομιών κλίμακος στη προτεραιότητα της κεντρικοποίησης των δια­ τερα το ευνοϊκό κλίμα στις διεθνείς χρηματα­ διανομή... Εν πάση περιπτώσει, πάντως, η νομών του κλάδου, της μηχανογράφησης των γορές ευνόησαν τη χώρα.Ήταν η εποχή που η φοβέρα και το παζάρι ήταν που κίνησαν τον λιανεμπορικών αλυσίδων και της επέκτασης δημόσια και η ιδιωτική κατανάλωση έτειναν τροχό του εκσυγχρονισμού των εγχώριων των εφαρμογών του category management, στο 80% του ΑΕΠ. Περίπου το ένα τέταρτο αλυσίδων. το κύμα των αθρόων εξαγορών ελληνικών αυτού του ποσοστιαίου μεγέθους αναλογούσε βιομηχανιών από διεθνείς εταιρείες, η πε­ στο γενικό τζίρο του εγχώριου λιανεμπορίου, Έχει, ωστόσο, κάποια αξία ο αναγνώστης να ραιτέρω συγκεντροποίηση κεφαλαίου της ενώ ο τζίρος των σούπερ μάρκετ (ως κλάσμα συμβουλευτεί το παράθεμα σχετικά με την πολυεθνικής βιομηχανίας παράλληλα με την κλάσματος της γενικής κατανάλωσης) ανα­ έναρξη και την εξέλιξη του μετασχηματισμού απόσυρση δομών των θυγατρικών τους στην λογούσε περίπου στο 5% του ΑΕΠ. Το 2008 του βιομηχανικού κεφαλαίου στην εποχή μας, Ελλάδα, η έλευση πολυεθνικών επωνυμιών η μέση μηνιαία δαπάνη για είδη διατροφής προκειμένου να εννοήσει το συγχρονισμό του λιανεμπόρων στη χώρα, η καλειδοσκοπική ανά νοικοκυριό ως έκφραση ανόδου του βι­ οτικού επιπέδου είχε πέσει μόλις στο 16,4% του οικιακού προϋπολογισμού. Ωστόσο, η άνοδος γενικά των εγχώριων τιμών διάβρωσε δραματικά τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, οδηγώντας το εμπορι­ κό έλλειμμα σε δυσθεώρητα ύψη. Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ Η Γενικά η αφετηρία του «μετασχηματισμού» του βιομηχανικού κεφαλαίου συνδέεται με τον τεχνολογικό μετασχηματισμό κεφαλαίου, εντοπισμένη στη δεκαετία του 1980, συσχετίζεται της παραγωγικής διαδικασίας και δη με την εισαγωγή των με αναδιαρθρώσεις στο εσωτερικό του, που αναδεικνύουν τεχνολογιών της πληροφορικής στο σχεδίασμά, την παραγωγή, τη διάρρηξη των σχέσεών του με το χρηματοπιστωτικό την τυποποίηση κλπ. των προϊόντων, π οποία διαχύθηκε κεφάλαιο ως αντίδραση στο στασιμοπληθωρισμό. Την δεκαετία και στον τριτογενή τομέα, πολλές επιχειρήσεις του οποίου αυτή η υποχώρηση της βιομηχανικής δραστηριότητας ήταν παρέχουν υπηρεσίες στη βιομηχανία ως εξωτερικοί συνεργάτες έντονη παντού, αρχικά εκδηλωμένη ως «αποβιομηχάνιση» κι της, όπως τα σούπερ μάρκετ. εκφρασμένη στη μείωση της απασχόλησης στη βιομηχανία και Η εισαγωγή της πληροφορικής συνυφάνθηκε με ριζικές την αύξησή της στον τριτογενή τομέα της οικονομίας. μεταβολές στην ίδια την οργάνωση και τη λειτουργία Μορφές αναδιάρθρωσης του βιομηχανικού κεφαλαίου ήταν η των βιομηχανικών μονάδων, οι οποίες, στο πλαίσιο της γεωγραφική μετεγκατάσταση βιομηχανικών μονάδων σε χώρες αποσυγκέντρωσής τους, έγιναν μικρότερες και με ευέλικτη της περιφέρειας, το «κλείσιμο» πολλών κατόπιν εξαγορών προσαρμογή στις διακυμάνσεις της ζήτησης των προϊόντων και συγχωνεύσεων και η αποσυγκέντρωση της βιομηχανικής τους. Με την εισαγωγή της πληροφορικής, ο τεχνικός παραγωγικής διαδικασίας, με την αποκοπή μιας σειράς καταμερισμός της εργασίας και της παραγωγής προσέλαβε λειτουργών της από τις μονάδες παραγωγής (π.χ. προμήθεια οργανωτικά τη μορφή ενός δικτύου πιο εξειδικευμένων και πρώτων υλών, εμπορική διάθεση, οικονομική διαχείριση, δομές σχετικά ανεξάρτητων βιομηχανικών μονάδων, οπότε γίνεται μάρκετινγκ και logistics) και την απόδοσή τους στον τριτογενή στο εξής λόγος για τις τοπικές και τις διεθνείς αλυσίδες αξίας. τομέα. Άλλη μια μορφή της αναδιάρθρωσης του βιομηχανικού Όλα αυτά συναποτέλεσαν τη νέα μορφή διεθνοποίησης του ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 53

 Γέννηση και μετάβαση. Πού; 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 68-70,72- Ημερομηνία 30-06-2022 74,76-77 έκδοσης: Εξάλλου, παρότι η ανάπτυξη της περιό­ Η ύφεση επέβαλε την συγκεντροποίηση Επίσης, η κρίση επέβαλε τη συγκεντρο­ δου 1994-2007 επιταχύνθηκε, δεν αφορού­ κεφαλαίου στον κλάδο, καθώς, πρώτον, ποίηση, καταστρέφοντας όσες επιχειρήσεις σε το σύνολο του πληθυσμού και των οικο­ «έδιωξε» όσα πολυεθνικά επιχειρηματικά βάσιζαν την ανάπτυξή τους στην πιστωτική νομικών δραστηριοτήτων. Αν και μεγάλοι σχήματα είτε δεν είχαν προλάβει να πρω­ επέκταση και τα διοικητικά της ήθη. Και κλάδοι της οικονομίας μετασχηματίστηκαν ταγωνιστήσουν στην εθνική αγορά (Plus, ανέβασε στην ηγεμονία του κλάδου τους εντυπωσιακά (χρηματοπιστωτικός, τηλε­ Aldi, Makro) είτε επρόκειτο να πληρώσουν άλλοτε παραδοσιακά «συντηρητικούς» πικοινωνιών, οργανωμένης λιανικής κ.ά.), ασύμφορα υψηλό τίμημα για τον «πρωτα­ θιασώτες της επέκτασης με ιδίους πόρους. η ανεργία δεν συρρικνώθηκε. Σε αντιστάθ­ θλητισμό» τους σ' αυτήν, αν παρέμεναν μισμα το πολιτικό σύστημα ανέχθηκε την (Carrefour). Για τους δύο εναπομείναντες Οι μείζονες πεπτωκότες του κλάδου αυξανόμενη ανομία, την μαύρη οικονομία διεθνείς επενδυτές, τις Ahold-Delhaize και (προπάντων η Μαρινόπουλος) υπήρξαν και τη φοροδιαφυγή, με αποτέλεσμα την Lidl, το μόνο κριτήριο επιτυχίας από την στυλοβάτες του ελληνικού επιχειρημα­ υπέρογκη αύξηση του δημόσιου χρέους. παραμονή τους στην Ελλάδα στο εξής είναι τικού «πρωταθλητισμού», μέσω του διο- Η συνέχεια είναι γνωστή. η κυριαρχία μακροπρόθεσμα στη νομή του γκούμενου δανεισμού κατά τα κελεύσματα κλαδικού τζίρου -ήδη ελέγχουν αθροιστικά του κυρίαρχου υποδείγματος οικονομικής Η ΑΠΟΤΟΜΗ πλέον του ενός τρίτου του κλαδικού τζίρου, ανάπτυξης παντού στη Δύση από τη δε­ «ΩΡΙΜΑΣΗ» ενώ η κερδοφορία τους είναι αξιοζήλευτη. καετία του '90. Στα χρόνια των μεταμορφώσεων της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης 0 μεν κλαδικός τζίρος ασθμαίνει πρώτα σε κρίση δημόσιου χρέους κι ύστε­ ία δε καταστήματα των ισχυρότερων ρα και ιδιωτικού μεταμορφώθηκε και ο εγ­ αλυσίδων αυξάνουν όχι απλώς αριθμητικά χώριος κλάδος της οργανωμένης λιανικής συγκριτικά με το προ κρίσης επίπεδο, και χονδρικής. Η τάση συγκεντροποίησης αλλά και ως έκταση χώρου πωλπσεων, κεφαλαίων και συγκέντρωσης των δομών έτσι ώστε π σταθμισμένη σε επίπεδο κλάδου του επιταχύνθηκε βίαια, σαρώνοντας τις απόδοση τους ανά τ.μ. μειώνεται οκτώ από τις δεκαοκτώ στην έναρξη της κρίσης ακμαιότερες επωνυμίες αλυσίδων και τείνοντας σχεδόν στο διπλασιασμό του αθροιστικού μεριδίου των τεσσάρων πρώ­ των στον κλαδικό τζίρο, μεριδίου που σήμε­ ρα ανέρχεται σε κάτι περισσότερο από 80%. βιομηχανικού κεφαλαίου, που ανταποκρίνειαι στον όρο ολοκληρώθηκε με την «χρηματιστικοποίηση» του ίδιου του «παγκοσμιοποίηση». βιομηχανικού κεφαλαίου, δηλαδή με την ανασυγκρότηση της Η ψηφιοποίηση αποτελεί το ύστερο «κύμα» της ανάπτυξης σχέσης του με το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Στο πλαίσιό των τεχνολογιών της πληροφορικής. Με τη διεύρυνση της, στο εξής όλες οι κρίσιμες αποφάσεις σχετικά με το της ψηφιοποίησης των δεδομένων και την εισαγωγή των ποιες βιομηχανικές επενδύσεις πρέπει να χρηματοδοτούνται συστημάτων μηχανών για τη διαχείριση μεγάλου όγκου και για πόσο, λαμβάνονται με κριτήρια της λογικής του δεδομένων, ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν περιορίζεται χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, ο χρόνος ανακύκλωσης του πια στη βιομηχανία, αλλά εκτείνεται και σε άλλους τομείς της οποίου είναι πιο σύντομος απ’ όσο του βιομηχανικού κεφαλαίου. οικονομικής δραστηριότητας, κατά τρόπο που ο ψηφιακός Ώστε, το βασικό κριτήριο των βιομηχανικών επενδύσεων ή της μετασχηματισμός διευρύνει και εμβαθύνει την ευέλικτη άντλησης κεφαλαίων από τις κεφαλαιαγορές είναι η αποτίμηση οργάνωση και λειτουργία, και των βιομηχανικών μονάδων και της χρηματιστηριακής αξίας της βιομηχανικής επιχείρησης - των λοιπών επιχειρήσεων. όπως, άλλωστε, κάθε εισηγμένης. Οι περιγραφόμενες σύγχρονες μορφές του βιομηχανικού κεφαλαίου αποτυπώνουν τακτικές της αντίδρασής του, είτε (Αναλυτικότερα βλέπε στην'Εκθεαη ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ 2020 στη μείωση της κερδοφορίας του είτε της διατήρησής της, με θέμα «Ψηφιακός Μετασχηματισμός και μικρές επιχειρήσεις», μέσω της μείωσης του κόστους, είτε της αύξησής της, μέσω της Δ. Γράβαρη, «Ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας επέκτασης των αγορών και της μείωσης του χρονικού κύκλου και αναδιάρθρωση τον κεφαλαίου»). των προϊόντων. Το μείγμα αυτών των τακτικών, πάντως, ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 54

 Γέννηση και μετάβαση. Πού; 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 68-70,72- Ημερομηνία 30-06-2022 74,76-77 έκδοσης: Ο,ΤΙ «ΜΙΚΡΟ» ΑΝΑΛΩΝΕΙ κετ»), αλλά ν' αυξάνουν και ως έκταση χώρου ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΙΜΩΝ; Η ΥΦΕΣΗ, ΕΠΑΝΕΡΧΕΤΑΙ πωλήσεων στο σύνολό τους, με αποτέλεσμα Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΛΕΕΙ «ΟΧΙ» ΠΡΟΣΑΥΞΗΜΕΝΟ η σταθμισμένη σε επίπεδο κλάδου απόδοσή Ο εξελισσόμενος ανταγωνισμός σε «πόλεμο Η ασυγκράτητη ροπή της συγκεντροποί- τους ανά τετραγωνικό μέτρο να μειώνεται. Στην τιμών», ενόσω η υποψία για επανεμφάνιση του ησης κεφαλαίου στον κλάδο, που μετάλλαξε ανάλυσή του τούτο χάνει την παραδοξότητά στασιμοπληθωρισμού δημιουργεί δέος, απαιτεί επιταχυνόμενα τη δομή του σε ολιγαρχική-ο- του, αν ληφθούν υπόψιν ότι: υπερεπένδυση στη μείωση των τιμών λιανικής, λιγοπωλιακή, είναι γέννημα της μακρόχρονης για την οποία η βιομηχανία δεν συγκατατίθεται. ύφεσης, της πτώσης και της στασιμότητας του Πρώτον, οι επτά μεγαλύτεροι επενδυτές Ήδη έχει πληρώσει πανάκριβα ως τώρα την τζίρου. Αυτός μόλις το 2018 επανήλθε στα όρια στην επέκταση δικτύων τα χρόνια της κρίσης ανασύσταση των δικτύων του κλάδου -φτάνει των επιδόσεων του κλάδου το 2015 ως αποτέ­ εγκαινίασαν ως καινούργια εταιρικά καταστή­ να αναλογιστεί κάποιος ως άθροισμα τα ανα­ λεσμα και μόνο της επανεισροής πελατών στα ματα περίπου το ένα πέμπτο των υπαρχόντων καινισμένα, μετά από εξαγορά, και τα νέα κατα­ νεκραναστημένα καταστήματα του Μαρινόπου- καταστημάτων του κλάδου άνω των 400τμ (ως στήματα στον κλάδο υπό συνθήκες ύφεσης του λου από την ΕΥΣ. Η εκτίμηση ότι οι συγκυριακά 1.500τμ), δεδομένου ότι το λειτουργικό κόστος τζίρου. Μάλιστα, το πολυεθνικό τμήμα της, που προσοδοφόρες για τον κλάδο χρήσεις του 2020 των μικρότερων είναι ασύμφορο. αποχώρησε από τη χώρα, δεν φαίνεται να έχει και του 2021μάλλον πρέπει να λογαριάζονται να κερδίσει διαχειριστικά κάτι περισσότερο από σαν βάση ανόδου του κλαδικού τζίρου, αν δεν Δεύτερον, ότι στα χέρια των έξι εξ αυτών βρί­ την περαιτέρω συγκεντροποίηση κεφαλαίου λέγεται μόνο για να κολακέψει τους ακροατές σκεται ανακαινισμένο και «ξεσκαρταρισμένο», στη διανομή, εφόσον ήδη έχει συγκεντρώσει της, τότε περιγράφει ένα μέλλον είτε μόνιμα μετά από εξαγορές, κοντά στο μισό του δυναμι­ στις υφιστάμενες δομές του κλάδου το προϊ­ σακατεμένης λιανικής και αγοράς ho.re.ca. είτε κού των καταστημάτων του κλάδου, επίσης άνω όν της για την ικανοποίηση όλης της αγοράς. απίθανης ανάπτυξης κι ευημερίας... των 400τμ για τον ίδιο λόγο. Με άλλα λόγια, ό,τι Και για την εγχώρια βιομηχανία μια περεταίρω «μικρό» ανάλωσε η κρίση, ο ανταγωνισμός το συγκεντροποίηση της λιανικής υπό συνθήκες Τουλάχιστον μέχρι το 2016-2017 η κεφαλαι­ επανέφερε προσαυξημένο σε τ.μ. χώρου. πάσχουσας ζήτησης είναι απευκταία. Πρώτα ακή συγκεντροποίηση και συγκέντρωση των απ' όλα για τη μικρή βιομηχανία, δηλαδή τις κλαδικών δομών έλαβε επί το πλείστον χαρα­ Τρίτον, ότι στο πλαίσιο αυτό, οι μεν κραταιοί 950-1.050 τοπικές εταιρείες παραγωγής τρο­ κτήρα «ανακαίνισης» επιχειρηματικών ρακών γίνονται επιλεκτικοί στην επέκταση των δικτύ­ φίμων στη συντριπτική πλειονότητά τους, που παρά συγχώνευσης αξιόμαχων οργανισμών. ων τους χάριν της διασφάλισης ενός υψηλότε­ συμμετέχουν με μερίδιο γύρω στο 20% στον Η συνέχισή της μέλλει, είτε με συνενώσεις ρου επιπέδου απόδοσης ανά κατάστημα, οι δε κλαδικό τζίρο των FMCG: Αν σκεφτεί κανείς επιχειρήσεων κατά το πρότυπο των Μασού- ασθενέστεροι θυσιάζουν εν μέρει την αποδο- ότι κάμποσες από αυτές κατάφεραν να απο­ της-SYNKA και με εξαγορές τοπικών αλυσίδων τικότητά τους χάριν ανάσχεσης της επέκτασης κτήσουν πανελλήνια διανομή κατόπιν επιλογής είτε με τολμήματα αναμετρήσεων μηδενικού των πρώτων (κρατώντας, δηλαδή, σε λειτουργία κυρίως των μεγάλων αλυσίδων να τοποθετούν αθροίσματος μεταξύ υγιών αλυσίδων. ακόμα και ασύμφορα μαγαζιά), αποδυόμενοι, τα προϊόντα τους για λόγους διαφοροποίησης ταυτόχρονα, σε προσπάθειες ακόμα ταχύτερης στα ράφια τους, ο «πόλεμος τιμών» σημαίνει τον Σε κάθε περίπτωση το ένστικτο της επιχει­ επέκτασης των δικτύων τους και εν γένει των υποβιβασμό των μαρκών τους από άποψη κατη­ ρηματικής επιβίωσης ωθεί ακατάπαυστα στην δραστηριοτήτων τους σε λιανική και χονδρική. γορίας τιμής σ' εκείνη των PL. Το επόμενο βήμα επέκταση, καθώς μόνο το νέο, το εξαγορασμένο Σκοπός τους, η αναπλήρωση των απωλειών από τους ποιο θα είναι; Το φασόν κι ο μαρασμός; και το ανακαινισμένο κατάστημα ισοφαρίζουν τη χαμηλή αποδοτικότητά τους, με την πρόσ­ την αρνητική ανάπτυξη και τη στασιμότητα σε κτηση νέου τζίρου. Ούτε τις περίπου εξήντα μεγάλες και μεσαίες συγκρίσιμη ετήσια βάση.Όταν σ' ένα φύσει δυ­ εθνικής διανομής ελληνικές βιομηχανίες, που ναμικά επεκτατικό σύστημα, όπως η οικονομία Είναι κοινή παραδοχή, πάντως, ότι τα περιθώ­ παράγουν περίπου το 30% του εθνικού τζίρου της αγοράς, ασθενεί η επέκταση της ζήτησης ως ρια οργανικής ανάπτυξης (με όρους συγκράτη­ των FMCG, συμφέρει ο «πόλεμος τιμών». Άλ­ συντελεστής τροφοδοσίας του ανταγωνισμού, η σης του λειτουργικού κόστους στον κλαδικό λωστε, αρκετές απ’ αυτές ελλείψει τραπεζικής ανάγκη επέκτασης ενός εκάστου λιανέμπορου μέσο όρο) έχουν στενέψει για όλους. στήριξης «χρηματιστικοποιούνται» εξ ανάγκης συνεχίζει αδιάλειπτα και εκφράζεται σαν πόλε­ μος όλων μεταξύ όλων, μέχρι την εξαγορά των 0 εξελισσόμενος ανταγωνισμός σε «πόλεμο ασθενέστερων από τους ισχυρότερους. τιμών», ενόσω η υποψία για επανεμφάνισα του στασιμοπλπθωρισμού δπμιουργεί δέος, Τούτο αιτιολογεί, άλλωστε, το φαινομενικό απαπεί υπερεπένδυσπ στπ μείωσα των τιμών παράδοξο στην αγορά μας ο μεν κλαδικός τζί­ λιανικής, πράγμα για το οποίο π βιομπχανία ρος να ασθμαίνει (εξαιρέσει των χρήσεων 2020- δεν συγκατατίθεται 2021), τα δε καταστήματα των 18 μεγαλύτερων αλυσίδων του κλάδου όχι απλώς ν’ αυξάνουν αριθμητικά συγκριτικά με το προ κρίσης επί­ πεδο (από τα 2.086 το 2009 στα 2.397 το 2020, πηγή: «Πανόραμα των ελληνικών σούπερ μάρ- ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 55

 Γέννηση και μετάβαση. Πού; 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 68-70,72- Ημερομηνία 30-06-2022 74,76-77 έκδοσης: (μέσω της εισόδου των funds) και οι νέοι τους ρούν να υποθέσουν το βάθος του ορίζοντα της Η υπαγωγή στους μεγάλους του κλάδου μέτοχοι δεν φαίνονται διατεθειμένοι να πρι­ οικονομικής δυσπραγίας, στον οποίο εκ των όλο και μεγαλύτερων μερίδων του χονδρε- μοδοτούν «πολέμους», χωρίς χειροπιαστή ή πραγμάτων θα κριθούν οι αντοχές τους βάσει μπορικού κέρδους από τις δραστηριότητες ορατή ωφέλεια. όσων πράττουν τώρα. «Σαράντα και πενήντα των μικρών της αγοράς, όσο η εγχώρια ζή­ τοις εκατό εκπτώσεις; Σήμερα; Είναι πρόκλη­ τηση υποφέρει και το παραγωγικό μοντέλο Ένας «πόλεμος τιμών» στη λιανική αιτιο­ ση!», ακούσαμε κάποιον... της οικονομίας δεν αλλάζει, αποβαίνει η λογείται συνήθως ως εγχείρημα εκκαθάρισης ασφαλέστερη συνθήκη για τα συμφέροντα των δομών περιττού κόστους της διανομής, που ΣΕ ΚΛΟΙΟ ΟΙ ΜΙΚΡΟΙ και της βιομηχανίας και των μεγάλων εμπό­ επιβαρύνουν τη βιομηχανία -κι αυτή βρίσκει ΚΙ ΟΙ ΜΙΚΡΟΤΕΡΟΙ ρων. Αφενός, γιατί η πώληση τοις μετρητοίς πάντα τον τρόπο της να κάνει τη βούλησή της, Όλα τα τελευταία χρόνια ευνοείται ως πρό­ απαλλάσσει από το επιχειρηματικό ρίσκο ή βούληση των πελατών της. Όταν συμβαίνει, σφορο πεδίο δράσης των μεγάλων του κλάδου εν πάση περιπτώσει, ακόμα και η ελεγχόμε­ όμως, οι σκοποί της συγκεντροποίησης του η συγκέντρωση των δομών τροφοδοσίας της νη πίστωση έχει μεγάλη διασπορά κινδύνου. εμπορικού κεφαλαίου να αυτονομούνται από πολυπληθούς βάσης των μικρών της αγοράς, Αφετέρου, γιατί η λιανική των τροφίμων-πο- τους σκοπούς της βιομηχανίας, κατ’ ανάγκην με αποσυνθετικές συνέπειες για τους ομίλους τών έλκει περισσότερο από κάθε άλλο κλάδο οι ανταγωνισμοί του στηρίζονται κυρίως στα αγορών και το παραδοσιακό χονδρεμπόριο. τους μικροεπενδυτές ως η πιο ασφαλής λύση κέρδη των εμπόρων. Τούτο κλονίζει άμεσα τη Αυτό επιχειρείται, πρώτον, με την επέκτα­ αυτοαπασχόλησης (π.χ. η μικρή επιχειρημα­ χρηματοοικονομική ευρωστία τους, ανοίγοντας ση των δικτύων του franchising, μέσω του τικότητα του ho.re.ca., ιδίως μετά το στραπά­ το δρόμο της ηγεμονίας, μέσω εύκολων εξα­ οποίου επιχειρείται η εκπόρθηση του πυκνο- τσο της πανδημίας, είναι πεισμένη γι’ αυτό). γορών, στους πιο εύρωστους. Επειδή, ωστόσο, κατοικημένου αστικού χώρου. Δεύτερον, με Σε συνδυασμό δε με το γεωφυσικό ανάγλυ­ ένας τέτοιος «πόλεμος» συντελεί στην κατα­ τις «χαλαρές» συμφωνίες τροφοδοσίας με­ φο της χώρας, τις ιδιομορφίες της αστικής στροφή κι όσων βιομηχανιών υποκύπτουν στις γάλων ομάδων λιανοπωλητών από κραταιές ανάπτυξης στην περιφέρεια κι ασφαλώς τον πιέσεις των μεγάλων της διανομής, ενθαρρύνει αλυσίδες που ειδικεύονται και στη χονδρική, τουρισμό, εντέλει ευνοείται όχι η «εκλογί­ την αβρόχοις ποσίν περαιτέρω συγκεντροποίη- παρέχοντας υπηρεσίες μάρκετινγκ και μη­ κευση του αριθμού των σημείων πώλησης ση και του βιομηχανικού κεφαλαίου. Συνεπώς χανογράφησης. Τρίτον, ακόμα και μέσω πω- αντίστοιχα με τα ισχύοντα στην Ευρώπη», τέτοιοι «πόλεμοι» καταλήγουν να υπηρετούν λήσεων χονδρικής αρκετών μεγάλων σούπερ όπως λένε οι ειδήμονες, αλλά η αδιάκοπη υπέρτερα ανταγωνιστικά βιομηχανικά συμφέρο­ μάρκετ, που εξυπηρετούνε δομές ho.re.ca. ροή μικροεπενδύσεων στον ευρύτερο κλά­ ντα, η αποτύπωση των οποίων στοιχειώνει στο και μικρούς λιανοπωλητές. Τέταρτον, μέσω δο, μέχρι να φαγωθεί και το τελευταίο σεντς έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας... των cash & carry, που αναπροσαρμόζουν τις (μαζί με τα όνειρα) της «μεσαίας τάξης» της στρατηγικές τους ανάλογα, φροντίζοντας να χώρας. Όλα αυτά, φυσικά, απηχούν σημερινές ανη­ διευρύνονται οι ευκαιρίες, όπως και τα όρια συχίες λιανεμπόρων και βιομηχάνων, εφόσον των υπηρεσιών τους έως αναιρέσεως των ταυ- Θα μπορούσε με αυτά, να έχει κλείσει ο επί­ καλούνται να πάρουν θέση, χωρίς καν να μπο­ τοτικών στοιχείων του ίδιου του cash & carry. λογος. Αλλά όχι. ΤΙΘΕΤΑΙ ΘΕΜΑ ΤΑΣΕΩΝ «ΑΠΟΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ»; Η κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος το 2008 και πανδημίας και η ανάκαμψη από τις επιπτώσεις της έγινε η διάσωσή του με δημόσιο χρήμα ακύρωσε την ιδέα της και πάλι με την αλλαγή του υποδείγματος οικονομικής δυνατότητάς του να αυτορυθμίζεται, χωρίς κανόνες και πολιτικής, εκφρασμένη στη στήριξη των εισοδημάτων, των κρατική επιτήρηση. Μετά από αυτό, οι κανόνες του διεθνούς δημόσιων δαπανών και των ελλειμμάτων, στη νομισματική συστήματος εν μέρει άλλαξαν και το διεθνοποιημένο χαλάρωση, την απεριόριστη προσφορά χρήματος και την χρηματοπιστωτικό σύστημα προσαρμόστηκε, απόσυρση των πολιτικών λιτότητας. δρώντας λιγότερο επιθετικά και επιβραδύνοντας την Όπως εκτιμούν οι οικονομικοί αναλυτές, οι εν λόγω παγκοσμιοποίηση. Η διαχείριση της κρίσης του 2008 αλλαγές σε συνθήκες έντονων πληθωριστικών πιέσεων οδήγησε σε μάλλον ήπια ύφεση στις ανεπτυγμένες χώρες, (6,5% παγκοσμίως και 10% σε ΗΠΑ και ΕΕ) φέρνουν στα προκαλώντας, ωστόσο, βίαιες πολιτικές λιτότητας ιδίως όριά της τη νομισματική επέκταση και τα δημοσιονομικά σε περιπτώσεις χωρών «κρίσης χρέους», όπως η Ελλάδα. ελλείμματα, θέτοντας όρια στις δυνατότητες περαιτέρω Στο εξής, πάντως, η επιβράδυνση της παγκοσμιοποίησης στήριξης της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Αλλά έγινε αισθητή, πράγμα που το ενίσχυσε η «παγωμάρα» η επαναφορά στις σκληρές πολιτικές λιτότητας δεν της παγκόσμιας οικονομίας για την αντιμετώπιση της είναι εύκολη υπόθεση. Το βαθμό της δυσκολίας τον πανδημίας. Παρά την ανάκαμψη πέρυσι των οικονομιών αυξάνει και η γεωπολιτική κρίση στην Ουκρανία, καθώς Κίνας, ΗΠΑ και ΕΕ εμφανίστηκαν σημαντικές αρρυθμίες στις δημιουργεί ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη με ένταση του αλυσίδες αξίας και τις μεταφορές, καθώς και προβλήματα πληθωρισμού, αλλά και επισιτιστική κρίση πρωτίστως και επάρκειας πρώτων υλών. Σημασία έχει ότι η διαχείριση της κυρίως στις φτωχές χώρες. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 56

 Γέννηση και μετάβαση. Πού; 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 68-70,72- Ημερομηνία 30-06-2022 74,76-77 έκδοσης: Το μέλλον είναι άδηλο, αλλά η ρομποτική καινοτομίες των διανομών. Και θα μπορέσουν μάλλον θα «δέσει» τα δίκτυα πωλήσεων χωρίς κραδασμούς: μέσω εξαγορών και συγ­ στη λογική της βιομηχανίας σαν φυσική της χωνεύσεων! Πας μη έτοιμος να τους ανταγω­ προέκταση. Ίσως μετά από μερικές δεκαετίες νιστεί μεταξύ των εγχώριων «παικτών», θα να έχει αναπροσδιοριστεί και η διάκριση τους δεχτεί μετά χαράς στη μετοχική του μεταξύ βιομηχανικού κι εμπορικού κεφαλαίου σύνθεση,.. .αν είναι καλός και του κάνουν τη χάρη να μείνει. Η κλίμακα της εικόνας θα έχει ΨΗΦΙΑΚΟΣ Ο ΕΠΙΛΟΓΟΣ... μια νέα εποχή, ανάλογης, ίσως, έντασης κι αλλάξει: Στη θέση του τοπικού φιλόδοξου έκτασης με εκείνη του περάσματος από την λιανέμπορου της δεκαετίας του '70 θα είναι Η χρηματιστικοηοιημένη φύση του βι­ ατμομηχανή στη μηχανή εσωτερικής καύ­ πια ο εθνικός λιανέμπορος και στη θέση του ομηχανικού κεφαλαίου, έχοντας ήδη τώρα σης. Τέτοιου είδους μεταβάσεις δεν φέρνουν τότε εθνικού, ο υπερεθνικός «παίκτης», που την επενδυτική υποχρέωση να σηκώσει το απλώς άρδην αλλαγές στις δομές της οικονο­ θα διανέμει από τις ίδιες δομές πολύ περισ­ κόστος του αναπροσανατολισμού της παγκο­ μίας, αλλά «αναδημιουργούν» μέχρι και την σότερα είδη απ’ αυτά του σούπερ μάρκετ, σμιοποίησης, είναι προφανές ότι θα ζητήσει ίδια την ανθρώπινη υποκειμενικότητα. πολύ ταχύτερα και με μικρότερο κόστος, περισσότερη εξειδίκευση, μεγαλύτερη ευε­ ωθώντας στον εκ νέου επαναπροσδιορισμό λιξία και νέες οικονομίες κλίμακος από τους Κι αν έστω δούμε μόλις ένα κλάσμα απ’ όσα των κλαδικών αντικειμένων της λιανικής, συνεργάτες της. Κι ο ψηφιακός μετασχηματι­ υπαινισσόμαστε τα επόμενα χρόνια, το μόνο ίσως και του τυπικού σούπερ μάρκετ... σμός, που τον ριζοσπαστικοποιούν τα χρόνια βέβαιο είναι ότι το εθνικό βιομηχανικό κεφά­ της πανδημίας, όπως έδειξε η θυελλώδης λαιο θα δεχθεί πρώτο τις αφόρητες πιέσεις Το μέλλον είναι άδηλο, αλλά η ρομποτική ανάπτυξη των ηλεκτρονικών πωλήσεων πα­ αμφισβήτησης της ανταγωνιστικότητάς του. μάλλον θα «δέσει» τα δίκτυα πωλήσεων στη ντού στον κόσμο, θα είναι στα σοβαρά πια Οπότε κι αυτό -μετρώντας ασφαλώς θύματα λογική της βιομηχανίας σαν φυσική της προ- το νέο πεδίο ανταγωνισμού για το εμπορικό και περισσότερους μετόχους εξ αλλοδαπής- έκταση.Ίσως μετά από μερικές δεκαετίες να κεφάλαιο... θ’ απαιτεί από τους συνεργάτες του όσα και έχει αναπροσδιοριστεί και η διάκριση μεταξύ το διεθνές βιομηχανικό κεφάλαιο. Κι αν δεν βιομηχανικού κι εμπορικού κεφαλαίου, όπως Αν και κανείς δεν μπορεί να εικάσει το μέλ­ μπορούν αυτοί να τα ικανοποιήσουν, θα μπο­ τουλάχιστον την εννοούμε σήμερα, κανείς δεν λον, δίνεται η εντύπωση μιας κολοσσιαίας ρέσουν οι υπερεθνικοί πρωταγωνιστές στις ξέρει. μετάβασης του οικονομικού συστήματος σε Ίσως να τα διαβάζει αυτά κάποιος από την άκρη της επόμενης πεντηκονταετίας και να κουνάει το κεφάλι του. Επιδοκιμαστικά άραγε; Με κα­ τανόηση και συμπάθεια ή αφ’ υψηλού; Κανείς δεν ξέρει. · Τίθεται, τάχα, θέμα τάσεων «αποπαγκοσμιοποίησης», ενόσω μια μεγάλης κλίμακας αναδιάρθρωση, καθώς αρκετοί μάλιστα πυκνώνουν απειλητικά στον παγκόσμιο ορίζοντα επιχειρηματικοί όμιλοι εγκαταλείπουν τις θέσεις τους σε τα σύννεφα ενός νέου Ψυχρού Πολέμου μεταξύ Δύσης και κάποιες χώρες και επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες Ανατολής; περιφερειακές οικονομικές οντότητες. Αυτό συμβαίνει ενόσω, Οι διεθνείς αναλυτές επισημαίνουν, πρώτον, το ρεκόρ με τη συνδρομή των σύγχρονων τεχνολογιών, ενισχύεται πέρυσι στις αμοιβαίες άμεσες ιδιωτικές επενδύσεις Κίνας- η τάση, αφενός, ενός πληρέστερου ελέγχου των αλυσίδων ΗΠΑ παρά τις οικονομικές αψιμαχίες και την ένταση παραγωγής και, αφετέρου, μιας επιλεκτικής επιστροφής στις σχέσεις τους και παρά την αφύπνιση εν γένει των τμημάτων της παραγωγής στις δυτικές οικονομίες. Αλλά όλα οικονομικών εθνικισμών. Δεύτερον, υπογραμμίζουν ως αυτά έχουν κόστος... Παρομοίως στη γεωργία διαπιστώνεται αδιαφιλονίκητα σημαντικότερο ενοποιητικό στοιχείο της μια τάση ενίσχυσης της σχετικής αυτάρκειας κι ακόμα παγκόσμιας οικονομίας το διεθνές νομισματικό σύστημα, εμφατικότερα, στους τομείς της ενεργειακής και της με κέντρο τη FED και, σε μόνιμο συντονισμό μαζί της, την «πράσινης» μετάβασης. ΕΚΤ άνευ άλλης σοβαρής προοπτικής. Τρίτον, επισημαίνουν Εντέλει φαίνεται ότι το οικονομικό κόστος της τη συμπεριφορά των πολυεθνικών εταιρειών τα τελευταία «αποπαγκοσμιοποίησης» είναι μεγάλο και με σημαντικό χρόνια, που δηλοί προσπάθειες προσαρμογής τους σε μία αντίκτυπο σε τιμές, κόστη, πληθωρισμό και ζήτηση. Στο μεταβαλλόμενη γεωγραφία της παγκοσμιοποίησης, με γενική πλαίσιο αυτό, πολλοί διεθνείς αναλυτές είναι μάλλον τάση την ενίσχυση των συναλλαγών εντός ευρύτερων συγκροτημένοι σχετικό με το ενδεχόμενο ριζικής περιφερειών του πλανήτη. Ειδικότερα, διαπιστώνουν αντιστροφής των τάσεων στην παγκόσμια οικονομία. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 57

 ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 71 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 574.24 cm² Κυκλοφορία: 0 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΓΕΩΣ 1877 To super market που ΥΠΕΡ...ΕΧΕΙ ΥΨΗΛΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΕΔΩ ΚΑΙ I ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ k ΓΕΝΙΕΣ! Τεράστια ποικιλία, αξεπέραστη ποιότητα προϊόντων από όλο τον κόσμο & από μικρούς Έλληνες παραγωγούς! Ο Super Market Thanopoulos @ thanopoulos.gr www.thanopoulos.gr ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 58

 Κυκλική οικονομία, ένα εργαλείο επιβίωσης για το 1 λιανεμπόριο Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 78-79 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 883.28 cm² Κυκλοφορία: 0 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ Κυκλική οικονομία, ένα εργαλείο επιβίωσης γτα το λιανεμπόριο Το σημερινό γραμμικό μονιέλο ιης παραγωγής φαίνεται να είναι η αιτία των κύριων περιβαλλοντικών προβλημάτων -τπς κλιματικής αλλαγής και της συσσώρευσης των πλαστικών απορριμμάτων- και είναι εξαιρετικά μπ βιώσιμο και από περιβαλλοντική και από οικονομική άποψη. Η κυκλική οικονομία συνιστά μια εναλλακτική λύση στο υφιστάμενο γραμμικό μοντέλο και αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία, τόσο κατά τπν άσκηση κεντρικών οικονομικών και περιβαλλοντικών πολιτικών όσο και στπν επιχειρηματικότητα, με σκοπό τπ μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον. ς κυκλική οικονομία ονο­ με την πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΓΙΝΕΤΑΙ μάζουμε ένα σύστημα, στο τροφίμων, μέσω των κατάλληλων στρατηγικών ΠΙΟ ΑΠΑΙΤΗΤΙΚΟ πλαίσιο της λειτουργίας του μάρκετινγκ και πώλησης®”. Μέχρι το 2030 το παγκόσμιο καταναλωτικό οποίου αίρεται η έννοια του κοινό αναμένεται ότι θα φτάσει τα πέντε δι­ «τέλους του κύκλου ζωής» των ΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΟΤΕΣ ΓΙΝΟΝΤΑΙ σεκατομμύρια ανθρώπους. Αυτό σημαίνει δύο υλικών, εφόσον αυτά μπορούν να επαναχρησι- ΠΙΟ ΑΠΑΙΤΗΤΙΚΟΙ δισεκατομμύρια περισσότερους ανθρώπους με μοποιηθούν μετά την πρώτη χρήση τους ή να Η πανδημία του κορονοϊού έχει εντείνει τις αυξημένη αγοραστική δύναμη από ό,τι σήμε­ ανακυκλωθούν, ώστε να ανακτηθούν, ή έστω ανησυχίες των ανθρώπων σχετικά με την κλι­ ρα®’. Στο μεταξύ, οι αυξανόμενες θερμοκρασί­ να περιοριστεί η χρήση τους κατά τις διαδι­ ματική κρίση κι αυτό έχει φέρει στο κέντρο του ες ήδη θέτουν υπό έντονη πίεση τους φυσι­ κασίες της παραγωγής, της διανομής και της ενδιαφέροντος το περιβαλλοντικό αποτύπωμα κούς πόρους παγκοσμίως. Στο πλαίσιο αυτό, κατανάλωσης. Η κυκλική οικονομία αποβλέ­ των προϊόντων και των υπηρεσιών που αγο­ ο πρόσφατος πόλεμος στην Ουκρανία κάνει πει στην επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης, με ράζουμε. Οι καταναλωτές αναζητούν πλέον ακόμη πιο εμφατική την απαίτηση για ριζικές όρους ποιότητας περιβάλλοντος, οικονομικής ενεργά πιο βιώσιμα προϊόντα Kat υπηρεσίες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο παράγουμε ευημερίας και κοινωνικής δικαιοσύνης για τις και ανταμείβουν τις φιλικές προς το περιβάλ­ και καταναλώνουμε προϊόντα, προκειμένου να σημερινές και τις μελλοντικές γενιές. Στο άρ­ λον επιχειρήσεις, ιδίως μετά την εμπειρία της διαχειριστούμε αποτελεσματικά τη μελλοντική θρο αυτό θα επικεντρωθούμε στη σχέση της κρίσης στη δημόσια υγεία. προσφορά και ζήτηση. με το λιανικό εμπόριο, που αναμένεται να είναι ολοένα και πιο έντονη τις επόμενες δεκαετίες. Με βάση πρόσφατη έρευνα1\"0, σε ποσοστό Μερικές από τις απαιτούμενες αλλαγές εν­ 72% οι καταναλωτές δηλώνουν ότι δίνουν δεχομένως να δυσαρεστούν ορισμένους κα­ Καθώς εκατομμύρια καταναλωτές αγοράζουν προσοχή στο κατά πόσο μια επιχείρηση ενερ­ ταναλωτές ή και επιχειρήσεις. Όμως, η τάση κάθε μέρα από τα σούπερ μάρκετ -τα οποία γεί με φιλικό τρόπο προς το περιβάλλον, ενώ μετάβασης σε περισσότερο φυτικές δίαιτες, συμβάλλουν σημαντικά στην παραγωγή απο­ κατά το 65% πιστεύουν ότι είναι σημαντικό τα η προσαρμογή των αγοραστικών συνηθειών βλήτων-, οι λιανοπωλητές καλούνται να δι­ προϊόντα ή οι υπηρεσίες που αγοράζουν, να μας σε πιο λιτά καταναλωτικά πρότυπα και η αδραματίσουν ηγετικό ρόλο στην εφαρμογή μην το παραβλάπτουν. Επίσης, περισσότερο μεγαλύτερη περίσκεψη των ανθρώπων σχετικά και εμπέδωση της κυκλικής οικονομίας®. Μια από το ένα τρίτο των αγοραστών (36%) φαί­ με το πώς αγοράζουν και καταναλώνουν είναι αναζήτηση στο διαδίκτυο έδειξε ότι από τους νεται ότι έχουν ήδη πληρώσει εν γνώσει τους φανερό πως αμφισβητούν την κληρονομιά της 25 κορυφαίους Ευρωπαίους λιανοπωλητές, οι περισσότερα χρήματα για την αγορά «πράσι­ εποχής των «αμέριμνων» αγορών. δέκα προβάλουν ήδη στις ιστοσελίδες τους τη νων» προϊόντων, πράγμα που το κάνουν τώρα δέσμευσή τους για τη μετάβαση σε μια πιο κυ­ πια περισσότεροι από τους μισούς, μετά το Οι καταναλωτές θα είναι πάντα ο βασικός κλική οικονομία. Ωστόσο, για να είναι βιώσιμες ξέσπασμα της πανδημίας που ενίσχυσε τις φορέας των οποιωνδήποτε αλλαγών στην κατα­ οι επιχειρηματικές στρατηγικές τους, θα πρέ­ σχετικές ευαισθησίες. ναλωτική συμπεριφορά. Προφανώς συνεχίζουν πει να συνοδεύονται από ουσιαστικές αλλαγές να υπάρχουν εμπόδια, όπως οι τιμές, οι περιορι­ στην καταναλωτική συμπεριφορά, δηλαδή οι Μάλιστα, η τελευταία έρευνα ΕΥ Future σμένες επιλογές, αλλά και η έλλειψη επίγνωσης πελάτες να ανταποκρίνονται θετικά στα σχετικά Consumer Index 2021 καταγράφει αυξημένο για το μέγεθος των επιπτώσεων της περιβαλ­ μηνύματά τους. Η πρώτη οργανωμένη συμβολή ενδιαφέρον των καταναλωτών για θέματα υγείας λοντικής κρίσης ή απλώς η απάθεια έναντι του λιανεμπορίου®*έχει να κάνει με τη χρήση (21%), για την κατάσταση του περιβάλλοντος του αιτούμενου της βιωσιμότητας. Ωστόσο, οι των λεγάμενων «κοντόληκτων» τροφίμων και στον πλανήτη (18%) και την κοινωνία (14%). επιχειρήσεις λιανικής οφείλουν ως επιχείρημα- ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 59

 Κυκλική οικονομία, ένα εργαλείο επιβίωσης για το λιανεμπόριο 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 78-79 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: τικοί ηγέτες να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην προώθηση πιο βιώσιμων συμπεριφορών, λαμβάνοντας στοχευμένα μέτρα για την σχε­ τική εκπαίδευση, ενθάρρυνση, κινητοποίηση, αλλά και επιβράβευση των πελατών τους. Είναι άραγε αυτό εφικτό; ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ πτώσεις της αλόγιστης κατανάλωσης μπορεί i_https://www2.deloitte.com/content/dam/ Ευκαιρίες για τη μετάβαση στη βιώσιμη επι­ και πρέπει να αποτελέσει δομικό στοιχείο του Deloitte/global/Documents/consumer- χειρηματικότητα εντοπίζονται σε ολόκληρη την προωθητικού πλάνου των αλυσίδων σούπερ industrial-products/gx-cip-2017-global-powers- αλυσίδα του εφοδιασμού πέραν της μείωσης μάρκετ. Καθώς η ζήτηση των καταναλωτών of-retailing.pdf απλώς των εκπομπών ρύπων: Τα κριτήρια επι­ για βιώσιμα αγαθά και υπηρεσίες αυξάνεται, λογής και προμήθειας των προϊόντων, ο τρόπος με μια έξυπνη επιλογή ενεργειών (π.χ. μέσω ii_Mirabella Ν, Castellani V, Sala S (2014) συσκευασίας και παράδοσής τους, η αποθή­ της τοποθέτησης και προβολής των κατάλλη­ Current optionsfor the valorization offood κευση και ο τρόπος πώλησής τους, αλλά και η λων προϊόντων ή της χρήσης κουπονιών) είναι manufacturing waste: a review. J Clean προτροπή των καταναλωτών να τα ανακυκλώ­ δυνατόν να αναδεικνύονται οι καινοτομίες των Prod 65:28-41. https://doi.Org/10.1016/j. νουν μετά τη χρήση είναι μερικά από τα πεδία αλυσίδων λιανικής στην κατεύθυνση της υπο­ jclepro.2013.10.051 που προσφέρονται για δράση. Αλλά το κρίσιμο στήριξης των πελατών τους στο «ταξίδι» τους είναι ότι οι πελάτες πρέπει να βλέπουν τις επι­ προς τη βιωσιμότητα. iii_Mondejar-Jimenez JA, Ferrari G, Secondi L, χειρήσεις να επιδεικνύουν έμπρακτη δέσμευση Principato L (2016) From the table to waste: an στη βιωσιμότητα πριν τη σχετική δέσμευση εκ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ exploratory study on behaviour towardsfood μέρους τους. Η προώθηση της ατζέντας για τη ΚΑΙ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ waste ofSpanish and Italian youths. J Clean βιωσιμότητα σε ολόκληρη την επιχείρηση και Γία να βοηθήσουν τους πελάτες τους στο Prod 138:8-18 η ζήτηση της συνεργασίας των πελατών στο να λαμβάνουν πιο ορθολογικές αποφάσεις αγο­ πλαίσιό της, καλλιεργεί την αίσθηση του «συλ­ ράς, οι λιανοπωλητές πρέπει να τους παρέχουν iv https://www.circularonline.co.uk/news/ λογικού σκοπού», η οποία αυξάνει ασφαλώς το μεγαλύτερη πληροφόρηση σχετικά με το περι­ consumers-demand-greener-products-in-wake- βαθμό της πιστότητας των πελατών προς την βαλλοντικό αποτύπωμα των επιλογών τους. Στο of-pandemic/ αλυσίδα, που ενεργεί κατ’ αυτόν τον τρόπο. πλαίσιο αυτό, ένας αναδιατυπωμένος κώδικας διαφημιστικής δεοντολογίας θα μπορούσε να v Rallying retailers to support sustainable Ο βιώσιμος τρόπος κατανάλωσης και η ενσωματώνει οδηγίες για τους περιβαλλοντι­ consumption ByJess Gregory https:// εκπαίδευση των πελατών σχετικά με τις επι- κούς και τους κοινωνικούς ισχυρισμούς. Επίσης, gateoneconsulting.com/rallying-retailers-to- οι λιανοπωλητές μπορούν και πρέπει να πρέπει support-sustainable-consumption/ 0 βιώσιμος τρόπος να ανταμείβουν τους πελάτες για τις βιώσιμες κατανάλωσης επιλογές τους, στη βάση της αξιολόγησης των Netrino και η εκπαίδευση προϊόντων που επιλέγουν, όπως και της απόρ­ των πελατών σχετικά ριψης των συσκευασιών ή των υπολειμμάτων Όκ. Στέφανος Κομνηνός είναι αναλυτής αγοράς με τις επιπτώσεις τους μετά την κατανάλωση, παρέχοντάς τους και επιχειρηματικός μέντορας, ιδρυτικός εταίρος τπς αλόγιστης έτσι κίνητρα και ενθάρρυνση να συνεχίσουν να της Netrino. κατανάλωσης νοιάζονται έμπρακτα για τη βιωσιμότητα. · μπορεί και πρέπει να αποτελέσει δομικό στοιχείο του προωθητικου πλάνου των αλυσίδων σούπερ μάρκετ ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 60

 Αποκλειστικό: οι δείκτες της αγοράς 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 90-95 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 2657.15 Κυκλοφορία: 0 : cm² Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ Αποκλειστικό: οι δείκτες της αγοράς ο «σέλφ σέρβις» σε συνεργασία με την IRI παρουσιάζει πολύτιμα στοιχεία, στα οποία αποτυπώνονται οι πλέον πρόσφατες εξελίξεις και τάσεις της αγοράς των προϊόντων ευρείας κατανάλωσης, που διακι- νούνται μέσω των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, στην ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη. Συγκεκριμένα, οι πίνακες και τα διαγράμματα που ακολουθούν καταγράφουν την ποσοστιαία μεταβολή πωλήσεων -σε αξία και σε όγκο- σε 27 σημαντικές κατηγορίες καταναλωτικών προϊόντων, το μερίδιο πωλήσεων των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας (PL) στις αντίστοιχες κατηγορίες, τις πωλήσεις που πραγματοποιήθηκαν μέσω εκπτωτικάς ενέργειας, τη διακύμανση των τιμών λιανικής πώλησης των κωδικών μιας κατηγορίας (ανώτατη, μέση, κατώτατη τιμή), καθώς και τους 20 top κωδικούς σε πωλήσεις, σε όγκο και αξία. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 61

 Αποκλειστικό: οι δείκτες της αγοράς 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 90-95 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: 1 Πίνακας 1: Ποσοστιαία μεταβολή πωλήσεων - Απρίλιος 2022 vs Απρίλιος 2021 (%) ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ Σε αξία Σε τεμάχια ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΠΛΥΝΤΗΡΙΟΥ ΡΟΥΧΩΝ -2,8 -3,3 ΑΦΡΟΛΟΥΤΡΑ 8,7 4,4 ΓΑΛΑ ΕΒΑΠΟΡΕ 1,0 -4,2 ΓΙΑΟΥΡΤΙ -5,2 ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ -7,3 -13,0 ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ 5,6 -11,9 ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ -1,4 ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ -3,5 9,7 ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΕΤΟΙΜΑ ΓΕΥΜΑΤΑ -4,7 -14,9 ΚΑΦΕΣ ΦΙΛΤΡΟΥ ΚΡΟΥΑΣΑΝ -17,6 -1,8 ΜΑΛΑΚΤΙΚΑ ΡΟΥΧΩΝ -20,7 -6,8 ΜΑΡΓΑΡΙΝΕΣ -17,0 ΜΠΥΡΑ 9,1 -30,8 ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΕΣ 4,9 6,7 ΟΥΙΣΚΙ -14,6 -4,4 ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΠΑΝΕΣ -5,3 -18,4 ΠΡΟΪΟΝΤΑ STYLING -4,9 -12,5 ΣΑΜΠΟΥΑΝ -12,4 -8,1 ΣΠΟΡΕΛΑΙΑ -0,2 -12,4 ΥΓΡΑ ΠΛΥΣΙΜΑΤΟΣ ΠΙΑΤΩΝ 11,1 -8,5 ΦΡΕΣΚΟ ΓΑΛΑ 0,5 9,7 ΧΥΜΟΙ 12,3 -4,9 ΖΥΜΑΡΙΚΑ -3,8 -18,7 ΡΥΖΙ -8,4 -10,3 ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΗ ΠΙΤΣΑ -2,3 -12,0 -4,3 -6,3 Πηγή: IRI FMCG April 2022 -15,6 -11,3 4,3 -15,2 2,0 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 1. Η έρευνα πραγματοποιείται σε εβδομαδιαία βάση από την IRI, στο σύνολο των τυποποιημένων καταναλωτικών προϊόντων που πωλούνται μέσω των σούπερ μάρκετ σε ηπειρωτική Ελλάδα και Κρήτη. Από αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.650 καταστημάτων προερχόμενο από 35 και πλέον λιανεμπορικές αλυσίδες, λαμβάνονται στοιχεία πωλήσεων scanners που με την κατάλληλη στατιστική προβολή, καλύπτουν όλη την αγορά των σούπερ μάρκετ. 2. Οι πίνακες περιέχουν στοιχεία σημαντικών, από πλευράς πωλήσεων, κατηγοριών. Τα στοιχεία αυτά παραχωρούνται κατ’ αποκλειστικότητα στο περιοδικό μας από την IRI ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση των ανωτέρω χωρίς την έγγραφη άδεια της IRI, της οποίας αποτελούν ιδιοκτησία. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 62

 Αποκλειστικό: οι δείκτες της αγοράς 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 90-95 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Πίνακας 2: Μερίδιο προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας σε αξία (%) Απρίλιος 2022 Απρίλιος 2021 | 1,6 ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ 1,3 3,3 4,0 ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΠΛΥΝΤΗΡΙΟΥ ΡΟΥΧΩΝ 3,7 19,8 ΑΦΡΟΛΟΥΤΡΑ 4,4 7,9 ΓΑΛΑ ΕΒΑΠΟΡΕ 21,2 13,7 12,7 ΓΙΑΟΥΡΤΙ 8,8 8,5 ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ 13,9 22,8 24,4 ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ 19,3 8,1 ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ 9,2 11,0 ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ 21,3 3,8 1,0 ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΕΤΟΙΜΑ ΓΕΥΜΑΤΑ 32,8 0,9 0,1 ΚΑΦΕΣ ΦΙΛΤΡΟΥ 11,0 0,9 0,4 ΚΡΟΥΑΣΑΝ 12,2 1,9 1,4 ΜΑΛΑΚΤΙΚΑ ΡΟΥΧΩΝ 6,1 57,1 9,0 ΜΑΡΓΑΡΙΝΕΣ 1,1 11,8 ΜΠΥΡΑ 0,9 11,0 13,9 ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΕΣ 0,1 33,0 12,6 ΟΥΙΣΚΙ 0,6 ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΠΑΝΕΣ 0,3 ΠΡΟΪΟΝΤΑ STYLING 1,8 ΣΑΜΠΟΥΑΝ 1,4 ΣΠΟΡΕΛΑΙΑ 47,6 ΥΓΡΑ ΠΛΥΣΙΜΑΤΟΣ ΠΙΑΤΩΝ 10,2 ΦΡΕΣΚΟ ΓΑΛΑ 13,4 ΧΥΜΟΙ 13,1 ΖΥΜΑΡΙΚΑ 17,5 ΡΥΖΙ 36,4 ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΗ ΠΙΤΣΑ 14,0 Πηγή: IRI FMCG April 2022 ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 63

 Αποκλειστικό: οι δείκτες της αγοράς 1 64 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 90-95 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Top 20 κωδικοί Παρουσιάζονται οι 20 πρώτοι από πλευράς πωλήσεων κωδικοί προϊόντων, που ανήκουν σε βασικές κατηγορίες τροφίμων, για την εβδομάδα που τελειώνει στις 01/05/2022. Πίνακας 3α: Κατάταξη σύμφωνα με τις πωλήσεις σε αξία 1 ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ 200CR 2 ΜΠΙΡΑ ΑΛΦΑ ΚΟΥΤΙ 8Χ330Μί+4ΔΩΡΟ 3 NESCAFE CLASSIC 200GR 4 ΝΟΥΝΟΥ FAMILY 3.5% 1.5LT (NEW) 5 BABYCARE REFILL 3X72CT-6E 6 COCA COLA 2X1.5LT -0.50€ 7 CORDONS DRY GIN 700ML 37,5% ΑΛΚΟΟΛ 8 ΜΠΙΡΑ ΦΙΞ ΕΛΛΑΣ ΚΟΥΤΙ 12Χ330Μί+4ΔΩΡΟ 9 NESCAFE CLASSIC 100GR 10 ΝΟΥΝΟΥ FAMILY LIGHT 1.5% 1.5LT 11 ΜΠΙΡΑ ΑΜΣΤΕΛ ΚΟΥΤΙ 8X330ML+4AOPO 12 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ 100GR 13 MMMILK FAMILY 3.5% 1.5LT 14 FLOKOS ΚΑΛΑΜΑΡΙ 370GR ΣΕ ΦΥΣ.ΧΥΜΟ 15 ΜΠΙΡΑ ΑΛΦΑ ΚΟΥΤΙ 5X330ML+1 ΔΩΡΟ 16 TOTAL 2% 3X200GR 17 COCA COLA 2X1,5LT -0.30€ 18 ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΣ ΨΩΜΙ ΤΟΣΤ ΣΙΤΟΥ 705GR 19 FAMOUS GROUSE 700ML 20 JOHNNIE WALKER RED LABEL 700ML Πίνακας 3β: Κατάταξη σύμφωνα με τις πωλήσεις σε τεμάχια 1 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ 200GR 2 ΖΑΓΟΡΙ 500ML 3 ΝΟΥΝΟΥ FAMILY 3.5% 1.5LT (NEW) 4 SUGARTIA ΖΑΧΑΡΗ ΛΕΥΚΗ ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΚΗ 1KG 5 ΙΟΝ ΣΟΚΟΦΡΕΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ 38GR 6 ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ ΜΑΓΙΑ ΝΩΠΗ 2X25GR 7 ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΣ ΨΩΜΙ ΤΟΣΤ ΣΙΤΟΥ 705GR 8 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ 100GR 9 ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΥΣΗ 2 ΨΩΜΙ ΤΟΣΤ ΣΙΤΟΥ 700GR 10 TASTY ΣΝΑΚ ΦΟΥΝΤΟΥΝΙΑ 95GR 11 ΝΟΥΝΟΥ FULL FAT 400GR 12 ΝΟΥΝΟΥ FAMILY LIGHT 1.5% 1.5LT 13 COCA COLA 2X1.5LT -0.50€ 14 ΜΕΛΙΣΣΑ ΣΠΑΓΓΕΤΙ N6 500GR 15 ΔΕΛΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΦΡΕΣΚΟ 3.5% 1 LT 16 MMMILK FAMILY 3.5% 1.5LT 17 PEPSI MAX 1500ML 18 ΖΑΧΑΡΗ ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΚΗ E.E. 19 COCA COLA 330ML ΜΕΤΑΛΛΙΚΟ ΚΟΥΤΙ 20 ΖΑΓΟΡΙ 5X1.5LT+1 ΔΩΡΟ ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 Αποκλειστικό: οι δείκτες της αγοράς 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 90-95 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Διάγραμμα 1 Πωλήσεις (%) μέσω εκπτωτικής ενέργειας ανά κατηγορία προϊόντων. Παρουσιάζονται στοιχεία για 27 σημαντικές κατηγορίες προϊόντων, που αφορούν τον Απρίλιο του 2022. ■ % πωλήσεων που έγινε ■ % πωλήσεων που έγινε χωρίς κάποια ενέργεια τιμής κάτω από κάποια ενέργεια τιμής ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ 33,2% ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΠΛΥΝΤΗΡΙΟΥ ΡΟΥΧΩΝ 15,4% 21,9% ΑΦΡΟΛΟΥΤΡΑ 24,3% ΓΑΛΑ ΕΒΑΠΟΡΕ 27,7% 35,6% ΓΙΑΟΥΡΤΙ 30,8% ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ 8,3% ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ 35,0% ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ 23,7% ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ 20,5% ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΕΤΟΙΜΑ ΓΕΥΜΑΤΑ 21,0% 27,9% ΚΑΦΕΣ ΦΙΛΤΡΟΥ 31,5% ΚΡΟΥΑΣΑΝ 31,9% 28,4% ΜΑΛΑΚΤΙΚΑ ΡΟΥΧΩΝ 31,6% ΜΑΡΓΑΡΙΝΕΣ 36,4% Μ ΠΥΡΑ 43,0% 39,1% ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΕΣ 12,0% ΟΥΙΣΚΙ 45,4% 13,5% ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΠΑΝΕΣ 27,4% ΠΡΟΪΟΝΤΑ STYLING 37,3% 10,0% ΣΑΜΠΟΥΑΝ 29,8% ΣΠΟΡΕΛΑΙΑ ΥΓΡΑ ΠΛΥΣΙΜΑΤΟΣ ΠΙΑΤΩΝ ΦΡΕΣΚΟ ΓΑΛΑ ΧΥΜΟΙ ΖΥΜΑΡΙΚΑ ΡΥΖΙ ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΗ ΠΙΤΣΑ ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 65

 Αποκλειστικό: οι δείκτες της αγοράς 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 90-95 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Διάγραμμα 2 ΑΥΓΑ: Τιμές λιανικής (κατώταχπ - μέση - ανώτατη) Παρουσιάζεται η χαμηλότερη, η υψηλότερη και η μέση σταθμισμένη λιανική τιμή των κωδικών μίας κατηγορίας. Οι κωδικοί που επιλέγονται είναι οι 20 πρώτοι από πλευράς πωλήσεων για την εβδομάδα που τελειώνει στις 01/05/2022. ■ καιώτατη ■ μέση ■ ανώτατη ΑΥΓΑ ΤΣΑΟΥΣΗ Μ-ΜΕΣΑΙΑ 15Τ ΑΥΓΑ ΤΣΑΟΥΣΗ L-ΜΕΓΑΛΑ 6Τ ΑΥΓΑ ΒΛΑΧΑΚΗΣ BIO 6Τ 53-63ΓΡ ΑΥΓΑ ΒΛΑΧΑΚΗΣ ΕΛ.ΒΟΣΚΗΣ 53-63ΓΡ 6Τ ΧΡΥΣΑ ΑΥΓΑ - 0.50€ ΕΛ.ΒΟΣΚΗΣ ΜΕ Ω3 Λ.ΧΟΛ. ΧΡΥΣΑ ΑΥΓΑ ΦΡΕΣΚΑ MEDIUM 10ΤΕΜ ΑΥΓΑ ΤΣΑΟΥΣΗ Μ-ΜΕΣΑΙΑ 30Τ ΑΥΓΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Ω3 53-63ΓΡ ΑΥΓΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ 6/ΑΔΑ OMEGA-3 ΧΡΥΣΑ ΑΥΓΑ 10Τ SMALL ΑΥΓΑ ΣΚΟΥΡΤΗ ΕΞΑΔΑ MEDIUM 53-6 ΧΡΥΣΑ ΑΥΓΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ 6Τ MEDIUM ΑΥΓΑ ΤΣΑΟΥΣΗ XL-ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΑ 6Τ ΑΥΓΑ ΒΛΑΧΑΚΗΣ ΑΧΥΡΩΝΑ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ 6ΑΔΑ ΑΥΓΑ ΤΣΑΚΙΡΗ 6ΑΔΑ BIO MED 53-63Γ ΑΥΓΑ ΛΑΔΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ MEDIUM 6Τ ΑΥΓΑ ΒΛΑΧΑΚΗΣ ΑΧΥΡΩΝΑ 6Τ 53-63ΓΡ ΑΥΓΑ ΤΣΑΟΥΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ Μ-ΜΕΣΑΙΑ 4Τ ΑΥΓΑ ΤΣΑΟΥΣΗ ΑΧΥΡΩΝΑ ΜΕΓΑΛΑ 318ΓΡ 6Τ ΑΥΓΑ ΒΛΑΧΑΚΗΣ ΑΧΥΡΩΝΑ ΕΞ.ΦΡ.6ΑΔΑ ΕΛ.ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 66

 OK! Anytime Markets 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 96 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 245.42 cm² Κυκλοφορία: 0 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ OK! Anytime Markets ΚΑΜΠΑΝΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ME... ΜΕΣΟ TO ΧΙΟΥΜΟΡ Στον «αέρα» βρίσκεται ήδη η νέα κα- Ιωάννα Μυλοπούλου. Το δεύτερο να «ταυτιστούν» με τους πρωταγω­ μπάνια της αλυσίδας convenience αυτό σποτ παραμένει «πιστό» στο νιστές και τις καθημερινές ιστορίες OK! Anytime Markets. Πρόκειται για δημιουργικό ύφος του πρώτου TVC, τους. Το σποτ έχει ως στόχο, μέσα τη δεύτερη κατά σειρά καμπάνια της με κύρια χαρακτηριστικά την αμεσό­ από το χιούμορ και την αμεσότητα να αλυσίδας που υπογράφει το agency τητα, την ευαισθησία και το χιούμορ ενημερώσει την ποικιλία των προϊό­ Fourletter. Creative Director είναι η του και προκαλώντας τους θεατές ντων που θα βρει το καταναλωτικό κοινό στα σημεία πώλησης με το σήμα OK! Anytime. Πρωταγωνίστρια είναι η ηθοποιός Κατερίνα Ζαφει- ροπούλου. Συνεχίζοντας σεναριακά την ιστορία του πρώτου τηλεοπτικού, εμφανίζεται αυτήν τη φορά εγκυμο­ νούσα, ζητώντας από τον σύντροφό της να βρει από noodles μέχρι.,.φε- τούλα μέσα στην νύχτα. Η καμπάνια θα προβληθεί τόσο τηλεοπτικά όσο και μέσω social media. Την παραγω­ γή ανέλαβε η Stefi, σε σκηνοθεσία Ηλία Παπαϊωάννου. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 67

 ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 100 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 504.88 cm² Κυκλοφορία: 0 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ supermarket ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ τόσο φθηνά όσο πουθενά www.sklavenitis.gr ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 68

 efood: Δυναμικά στη λιανική και είσοδος στις λαϊκές 1 αγορές Πηγή: RETAIL TODAY Σελ.: 1 Ημερομηνία 22-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 242.03 cm² Κυκλοφορία: 0 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΕΙΤΑΙ TO DEAL DELIVERY HERO-ΟΜΙΛΟΣ ΜΟΥΧΑΛΗ efood: Δυναμικά στη λιανική και είσοδος στις λαϊκές αγορές Δυναμικά πρόχωμά το efood στα Παράλληλα, ήδη έχουν γίνει κάποια επόμενα βήματα ανάπτυξής του πρώτα βήματα ανάπτυξης του efood μετά και την έγκριση της Επιτροπής market. Συγκεκριμένα, η πλατφόρμα, Ανταγωνισμού στο deal μεταξύ που έχει ήδη παρουσία σε επτά μεγά­ της μητρικής Delivery Hero και του λες πόλεις πανελλαδικά, προσφέρει Ομίλου Μούχαλη. Στο πλαίσιο της πλέον 3.000 κωδικούς, με στόχο να συμφωνίας, που αναμένεται να ενερ­ φτάσει σύντομα στους 4.000-5.000, γοποιηθεί άμεσα, η Delivery Hero ενώ επίσης το ωράριο λειτουργίας αποκτά: α) το δίκτυο 42 σήμερα dark έχει επεκταθεί μέχρι τις 12:45 το βρά­ stores που ανέπτυσσε νωρίτερα η δυ (σε καθημερινή βάση). Σε επόμενο Μούχαλης, για να εξυπηρετήσει, με στάδιο αναμένεται να υλοποιηθεί και βάση προϋπάρχουσα συνεργασία, η επέκταση σε νέες πόλεις και η δη­ την πλατφόρμα διανομής ειδών σού­ μιουργία περισσότερων dark stores. περ μάρκετ, efood market, β) ένα Ακόμη, αξίζει να σημειωθεί πως εδώ δίκτυο λιανικής με πάνω από 400 και περίπου ίο ημέρες η efood έχει σημεία, που περιλαμβάνει το φυσικό ξεκινήσει delivery προϊόντων από δίκτυο των kiosky's convenience λαϊκές αγορές. Όπως αναφέρουν τα stores και διάφορα ακόμη σημεία στελέχη της εταιρείας, η υπηρεσία μικρής λιανικής, γ) την Άλφα Διανο­ υλοποιείται αυτή την περίοδο πιλο­ μές, στο παραπάνω δίκτυο που έχει τικά σε διάφορες λαϊκές της Αθήνας αντικείμενο τη χονδρική και, τέλος, (Βούλα, Γλυφάδα, Αμπελόκηποι, δ) τα online κανάλια των deiivery.gr, Καλλιθέα κ.ά.), με στόχο να επεκταθεί e-table και kioskys.gr. Σύμφωνα με περαιτέρω, καθώς τα πρώτα δείγμα­ στελέχη της εταιρείας, η στρατηγική τα είναι θετικά. Η efood απασχολεί που θα ακολουθηθεί, θα οριστικοποι- σήμερα 850 εργαζομένους, έχοντας ηθεί τους επόμενους μήνες και μέχρι αναπτυχθεί σημαντικά σε σχέση με το τέλος του έτους, με την efood να τους 450 που απασχολούσε προ της εξελίσσεται σε μια εταιρεία που θα πανδημίας, ενώ συνεργάζεται με διαθέτει φυσικά καταστήματα, dark 4-5-000 διανομείς. Συνεργάζεται με stores, δραστηριότητα χονδρικής και περισσότερα από 20.000 καταστή­ θα πραγματοποιεί και delivery για τρί­ ματα (5-500 εκ των οποίων στην κα­ τους. Τα στελέχη των εταιρειών του τηγορία «delivered by efood») σε ιοο Ομίλου Μούχαλη θα διατηρήσουν πόλεις, ενώ πάνω από 2 εκατομμύρια τις θέσεις τους, ενώ θα εξεταστεί εάν χρήστες είναι εγγεγραμμένοι στην θα υπάρξει rebranding των Kiosky’s. πλατφόρμα. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 69

 ΝΕΕΣ ΠΑΡΚΟΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΑ Σ/Μ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ 1 Πηγή: RETAIL TODAY Σελ.: 9 Ημερομηνία 22-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 116.63 cm² Κυκλοφορία: 0 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ ΝΕΕΣ ΠΑΡΚΟΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΑ Σ/Μ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ Συνεχίζονται με εξαιρετική επιτυχία και μεγάλη συμμετοχή οι παρκοδρά- σεις των σούπερ μάρκετ Χαλκιαδάκης, μια πρωτοβουλία για τη βελτίωση των χώρων πρασίνου στις γειτονιές μας. Μετά το πάρκο Αναγεννήσεως στη Νέα Αλικαρνασσό, η συνέχεια πραγματο­ ποιήθηκε την Κυριακή 19/6/22 στην Αμμουδάρα του Δήμου Μαλεβιζίου. Με τη συνεργασία του Δήμου Μαλεβιζίου και την πολύτιμη συνδρομή εθελοντών, έγινε η φύτευση του χώρου με λου­ λούδια, θάμνους και δέντρα. Τα σούπερ μάρκετ Χαλκιαδάκης προμηθεύτηκαν και τοποθέτησαν αστικό εξοπλισμό στο χώρο, ενώ το λίπασμα τύ­ που compost που χρησιμοποιήθηκε προέρχεται από το πιλοτικό πρόγραμμα κομποστοποίησης που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (ΕΛΜΕΠΑ) και την αξιοποίηση των φυτικών αποβλήτων μαναβικής των καταστη­ μάτων Χαλκιαδάκης. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 70

 Αντιπρόεδρος της ΣΥΝΚΑ ο κ. Διαμαντής Μασούτης 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 8 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 82.34 cm² Κυκλοφορία: 0 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ, ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ SYN.KA, ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ ΜΑΣΟΥΤΗΣ Αντιπρόεδρος της ΣΥΝΚΑ ο κ. Διαμαντής Μασούτης Την επέκταση της αλυ­ σίδας Μασούτης στο υψηλού τουριστικού ενδιαφέροντος νησί της Κρήτης σηματο­ δοτεί η ανακοίνωση ότι ο κ. Διαμαντής Μασούτης αναλαμβά­ νει καθήκοντα αντιπροέδρου στο διοικητικό συμβούλιο της ΣΥΝΚΑ Κρήτης Υπεραγορές ΑΕ. Με την συμφωνία Μασούτη-ΣΥΝΚΑ π αλυσίδα από τη βόρεια Ελλάδα αποκτά «πα­ τήματα» στην νησιωτική χώρα: την Κρήτη, το Αιγαίο και την Κέρκυρα. Στο νέο ΔΣ της ΣΥΝ­ ΚΑ, που πρόσφατα συγκροτήθηκε σε σώμα, καθήκοντα προέδρου και διευθύνοντος συμ­ βούλου ασκεί ο κ. Δημήτρης Αλεξάκης, από πλευράς Μασούτη, εντάσσεται στο συμβούλιο ο κ. Μενέλαος Μπουφίδης, οικονομικός διευ­ θυντής της αλυσίδας και από πλευράς ΣΥΝ­ ΚΑ οι κ. Γιώργος Μπαουράκης και Παντελής Σταγάκης. Η θητεία του νέου συμβουλίου έχει διάρκεια ως τον Ιούνιο του 2028. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 71

 ΒΡΑΒΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΥΖΙΝΑΣ 2022 1 Πηγή: ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ Σελ.: 15 Ημερομηνία 23-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 389.44 cm² Κυκλοφορία: 12840 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ, ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ ΜΑΣΟΥΤΗΣ AE1MH CREATIVE MEDIA ΒΡΑΒΕΙΑ μασούτηβ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΥΖΙΝΑΣ 2022 αθηνόραμο GREEK CUISINE AWARDS 2022 45 χρόνια ελληνική γεύση Με τη γεύση της χώρας εγγεγραμμένη στο γονιδίωμά της, η ελληνική εταιρεία σούπερ μάρκετ Μασούτης διατηρεί αναλλοίωτο τον οικογενειακό της χαρακτήρα εδώ και 45 χρόνια, εξελίσσοντας την ταυτότητά της για να βρίσκεται πάντα ένα βήμα μπροστά από τις ανάγκες των πελατών της. Με την ποιοτική υπεροχή να αποτελεί σταθερό κριτήριο των επιλογών της, η Μασούτης στηρίζει τους Έλληνες παραγωγούς, καθώς και τα τοπικά προϊόντα της χώρας, προβάλλοντας μέσα από αυτά τη γεύση της Ελλάδας. Το 1998 η εταιρεία εισήγαγε για πρώτη φορά στα καταστήματά της τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, τα οποία κέρδισαν αμέσως την εμπιστοσύνη των καταναλωτών λόγω της ποιοτικής τους υπεροχής και της εξαιρετικά ανταγωνιστικής τους τιμής. Δεν θα μπορούσε λοιπόν παρά να υποστηρίξει και τα Βραβεία Ελληνικής Κουζίνας, που για άλλη μία χρονιά ανέδειξαν τις εθνικές μας γεύσεις, στρέφοντας τον προβολέα στις πρακτικές της βιώσιμης αλιείας. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 72

 μασούτης 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 2 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 595.18 cm² Κυκλοφορία: 0 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ, ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ ΜΑΣΟΥΤΗΣ ί\\πό την πρώτη πρώτη οικογένεια, ρέχρι αυτή που Da έχεις χια pea ζωή. μασούτηβ 73 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΑ GL· βία κάβε οικογένεια. GL· βία'οένα. eshop.masoutis.gr ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 50 ΧΡΟΝΙΑ «σελφ σέρβις» 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 36,38 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 1052.9 cm² Κυκλοφορία: 0 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ, ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ ΜΑΣΟΥΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑ σελφ σέρβις Γιώργος Δουκίδης ενθαρρύνετε, για την ειδική ετήσια έκδοσή Αριστοτέλης Παντελιάδης Πρόεδρος του ΙΕΑΚΑ σας «Πανόραμα των ελληνικών σούπερ μάρ­ κετ», που τόσο έχει βοηθήσει την αγορά, όπως Το «σελφ σέρβις» Τα τελευταία πενή­ και για τη στήριξή σας στο ΙΕΛΚΑ. Εύχομαι να παρακολούθησε από ντα χρόνια πραγμα­ συνεχίσετε το έργο σας, παρέχοντας γρήγορη, κοντά την εξέλιξη τοποιήθηκε μια μι­ έγκαιρη και αληθινή πληροφόρηση. Πιστεύω του κλάδου, όντας κρή επανάσταση στο ότι οι ιδρυτές του «σελφ σέρβις», ο αείμνηστος παρόν από τη γέν­ λιανεμπόριο στην Δημήτρης Μιχαηλίδης και η σύζυγός του, η κ. νησή του μέχρι σή­ Ελλάδα, με την ανά­ Βάσω, θα αισθάνθηκαν υπερήφανοι για την εξέ­ μερα. Η πορεία του πτυξη των σούπερ λιξη του δημιουργήματος τους στα χέρια σας. ήταν παράλληλη και μάρκετ και τη προ­ η εξέλιξή του σημα­ σφορά ολοκληρωμέ­ Λάμπρος Παπακοσμάς ντική. Άλλαξε μερικές φορές ιδιοκτησιακό νων υπηρεσιών διατροφής στουςΈλληνες. Σύμβουλος στρατηγικού σχεδιασμού καθεστώς, αλλά παρέμεινε σταθερά προσα­ Νέες πρακτικές, προχωρημένες τεχνολογίες, και ανάπτυξης της Ελληνικές νατολισμένο στην αντικειμενική αποτύπω­ εξειδικευμένα επώνυμα προϊόντα, επαγγελ­ Υπεραγορές Σκλαβενίτης ση της πραγματικότητας, αποφεύγοντας το ματική εξυπηρέτηση, εξαιρετικά ελληνικά λαϊκισμό και τις κορώνες. Κράτησε πάντα προϊόντα από όλη τη χώρα είναι μόλις μερικά Συγχαρητήρια για τα προσεκτικά τις ισορροπίες και κατέγραψε από τα σχετικά πλεονεκτήματα. Το «σελφ πενήντα χρόνια της ορθά τις αγωνίες του κλάδου, ενημερώνο­ σέρβις» βοηθά, ώστε να γίνονται ευρύτερα παρουσίας σας στην ντας ολοκληρωμένα και σφαιρικά όλα τα γνωστές, τόσο η επιχειρηματική αριστεία κλαδική ενημέρωση! ενδιαφερόμενο μέρη. Με τα χρόνια κατέ­ του εγχώριου κλάδου όσο και οι βέλτιστες Το «σελφ σέρβις» στη το βασικό, αν όχι το μοναδικό, μηνιαίο πρακτικές του διεθνούς. Η αποστολή του αποτελεί βασική περιοδικό του κλάδου. Εύχομαι να συνεχίσει είναι σημαντική για την υγιή ανάπτυξη της πηγή πληροφόρη­ να μας ενημερώνει για άλλα πενήντα χρόνια ευρύτερης κλαδικής αγοράς, προς όφελος σης για τον κλάδο τουλάχιστον. της οποίας οι μελέτες του ΙΕΛΚΑ αναδεικνύ- του οργανωμένου ουν τάσεις, προκλήσεις και πιθανές λύσεις, λιανεμπορίου και των προμηθευτών του στη Γιάννης Μασούτης βάσει πραγματικών δεδομένων και επιστη­ χώρα μας. Σας ευχόμαστε να συνεχίσετε την Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος μονικής ανεξάρτητης προσέγγισης. Το «σελφ επιτυχημένη πορεία σας, αναδεικνύοντας εύ­ της Διαμαντής Μασούτης σέρβις» είναι συνεργάτης στην προώθηση στοχα τις τάσεις της αγοράς μας σήμερα, όπως των σκοπών του ΙΕΛΚΑ και ευελπιστούμε κι όσες αναδυθούν τα επόμενα χρόνια τοπικά Τη χρονιά που η στη συνέχιση της συνεργασίας μας. και διεθνώς. ί \\ 1 εταιρεία μας κλεί- Κωνσταντίνος Μαχαίρας Ζέτα Χειμωνίδου 4Bu νει τα 45 χρόνια της Σύμβουλος επιχειρήσεων VP Marketing & Strategy, Head of \\ στην ελληνική αγο- ρά, γιορτάζονται τα Αγαπητοί φίλοι και συνεργάτες σας εύ­ Ecommerce AB Βασιλόηουλος πενήντα χρονιά του χομαι κάθε επιτυχία στους μελλοντικούς Ν «αέλφ σέρβις», πράγ- σας στόχους και σας απευθύνω τα συγχα­ Το «σελφ σέρβις» βρί­ I μα που μαρτυρά ιην ρητήριά μου για την μέχρι τώρα επιτυχη­ σκεται στην «καρδιά» κοινή μας πορεία. Με μένη πορεία σας. Το περιοδικό σας κι εγώ είχαμε βίο παράλληλο. της επιχειρηματικής το «σελφ σέρβις» μεγαλώσαμε μαζί. Περάσαμε Ξεκινήσαμε μαζί στον επαγγελματικό στίβο, αγωνιζόμενοι εσείς για την εκδοτική σας κα­ ανάπτυξης. Η μακρό­ από αντίστοιχες συνθήκες ανάπτυξης, προ­ θιέρωση, εγώ σαν φοιτητής. Η αρθρογραφία σας ήταν σημαντική για εμάς, καθώς την εποχή Ηχρονα επιτυχημένη κλήσεων, ευκαιριών, αβεβαιοτήτων, καλού­ εκείνη η πληροφόρηση ήταν δυσεύρετη και πορεία του αποδει- μενοι να τις ξεπερνούμε ή να τις αξιοποιούμε. η εσωστρέφεια των επιχειρήσεων απόλυτη. κνύει ότι παραμένει Και είμαστε εδώ σήμερα παρόντες και δυνατοί. Προσωπικά σας ευχαριστώ για τη γνώση που μια αξιόπιστη και Το «σελφ σέρβις» είναι το κλαδικό μέσο ενημέ­ μας προσφέρατε, για τον ελεύθερο διάλογο που ενημερωμένη πηγή ρωσης που εμπιστευόμαστε σε κάθε μας βήμα, πληροφοριών για όλες τιςγειαξενλαίξμεοιςιρταοσυτλοιαύνμε­να νέα της εταιρείας μας μπορίου των FMCG, την οκπαοι ίνααεμδπιαιβσάτσεύοουνμτεαγι ια τις τάσεις της αγοράς. όλα τα στελέχη της αγορΑάςπ. οΕτυεχλόεμί σασητμεείαοκαόν­ αφοράς στον κλάδο μας, μη τόσα, και περισσότερα χρόνια φιλοξενίας καθώς το υποστηρίζουν πολύ άξιοι δημοσιο­ αποκλειστικών ειδήσεων και συνεντεύξεων, γράφοι, που γνωρίζουν άριστα την ελληνική προόδου και αλληλεπίδρασης με την επιχει­ αγορά. Χρόνια σας πολλά και καλή συνέχεια ρηματική κοινότητα. στη λαμπρή πορεία σας. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 74

 50 ΧΡΟΝΙΑ «σελφ σέρβις» 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 36,38 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: ΧΡΟΝΙΑ ^ σελφ σέρβις Βασιλική Αδαμίδου μας. Χάρη στο πλού­ αναζητά το σημαντικό και το ουσιαστικό Διευθύντρια Επικοινωνίας και σιο και εμπεριστατω­ στην είδηση, λαμβάνοντας υπόψιν το σφυγ­ Εταιρικής Υπευθυνότητας της Lidl μένο περιεχόμενό του, μό της αγοράς και την αξία της τεκμηρίωσης, αποτελεί διαχρονικά προς όφελος ευρύτερα της εμπεριστατωμέ­ Τα πενήντα χρόνια μια σημαντική πηγή νης γνώσης, της ανταλλαγής απόψεων και σταθερής παρουσίας πληροφόρησης των ιδεών και της πληροφόρησης για τις τάσεις στον χώρο της επι­ στελεχών του κλάδου της αγοράς μας. κοινωνίας είναι από και όσων ενδιαφέρο- μόνα τους ένα μήνυ­ νται για τις εξελίξεις Ανδρέας Παΐηουτλίδης μα επιτυχίας. Επιβε­ και τις σύγχρονες τάσεις, που καθορίζουν το Commercial Manager βαιώνουν στην πράξη μέλλον αυτής της αγοράς. της Mesis Group το θετικό αποτύπωμα του «σελφ σέρβις», Δημήτρης Αλεξάκης Ο μισός αιώνας πα­ τόσο στον ευρύτερο κλάδο των σούπερ μάρ- CEO του ΣΥΝ.ΚΑ. Κρήτης Υπεραγορές ρουσίας του «σελφ κετ και των προμηθευτικών επιχειρήσεων όσο σέρβις» αποτελεί μια και στην ειδική δημοσιογραφία. Εύχομαι να Ο κλαδικός Τύπος αξιοσημείωτη στα­ παραμείνουμε συνοδοιπόροι σ’ αυτό το τόσο έχει ιδιαίτερη αξία σε θερά σε μια μακρά χρήσιμο ταξίδι της ενημέρωσης για πολλά ό,τι αφορά την τακτι­ περίοδο διαρκών χρόνια ακόμα. κή και σωστή ενημέ­ μεταμορφώσεων της ρωση των ανθρώπων κλαδικής αγοράς, η Παναγιώτης Πουρσανίδης της οργανωμένης λια­ οποία, ξεκινώντας Διευθύνων σύμβουλος νικής και των προμη­ από την εποχή των χύμα προϊόντων και της της Πέντε-Γαλαξίας θευτών της, αλλά και αφάνειας των μικρών μεγεθών, πέρασε στην στο πλαίσιο της μετα­ εποχή του μοντέρνου πελατοκεντρισμού των Είναι ευχάριστο και ξύ τους επικοινωνίας. Μέσω αυτού αναδεικνύ- σύγχρονων ευρωπαϊκών σούπερ μάρκετ. Ωστό­ ελπιδοφόρο να υπάρ­ ονται οι νέες τάσεις της αγοράς και οι κρίσιμες σο, όλα αυτά τα χρόνια εκσυγχρονίστηκε αντί­ χουν συνεργάτες με για το επιχειρείν ειδήσεις, ενώ ενισχύεται ο στοιχα και το μικρό κατάστημα ευκολίας, το μακροχρόνια επιτυ­ δημόσιος διάλογος μεταξύ των παραγόντων του παντοπωλείο, εξυπηρετώντας με συνέπεια τον χημένη πορεία στον κλάδου, των φορέων του και της πολιτείας. Το πελάτη του. Αυτό, λοιπόν, το κατάστημα εμείς τομέα τους. Για εμάς «σελφ σέρβις» επί πενήντα συναπτά έτη επέν­ στον όμιλο Mesis το στηρίζουμε με περηφάνεια, το «σελφ σέρβις» πα­ δυσε αδιάλειπτα, με πιστότητα και συνέπεια, μεριμνώντας καθημερινά για τη βελτίωση των ραμένει διαχρονικά στην αξία της αδιάψευστης είδησης, στη σημα­ υπηρεσιών και της ανταγωνιστικότητάς του. ένας συνεργάτης, που σία της τεκμηριωμένης πληροφορίας και στην Ευχόμαστε στο «σελφ σέρβις» να εξακολου­ ανταποκρίνεται στην αποστολή του, παράλλη­ τακτική μηνιαία επαφή του με το αναγνωστικό θήσει για πολλές δεκαετίες ακόμα να είναι λα με τη δική μας, διατηρώντας σταθερές τις του κοινό, προσφέροντάς του ένα πλήρες, συ­ πυλώνας ενημέρωσης και του κόσμου των κα­ αξίες του. Η ενημέρωση που προσφέρει τόσα νεκτικό, ποιοτικό και αναλυτικό περιεχόμενο. ταστημάτων ευκολίας. χρόνια στους ανθρώπους του κλάδου, έχει συμ- βάλει στη διαμόρφωσή του, καθώς αποτελεί Ιωάννης Πηλίδης Θάνος Καρακάσης ένα σημαντικό εργαλείο γνώσης κι ένα όχημα Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος Commercial and Marketing Director έγκυρης ενημέρωσης για όσα συμβάλουν στην της Ελληνικά Market της Smile Kiosk πρόοδο της αγοράς μας. Εύχομαι το «σελφ σέρ­ βις» να έχει ακόμη πολλά χρόνια επιτυχιών, με Το «σελφ σέρβις» To περιοδικό «σελφ προσήλωση στις αξίες που το έχουν εδραιώσει είναι για τα στελέ­ σέρβις» σήκωσε στη συνείδηση των αναγνωστών του. χη του ελληνικού στους ώμους του με λιανεμπορίου ένας υπευθυνότητα το Άγγελος Κρητικός «σταθμός συνάντη­ βάρος της διατήρη­ Διευθύνων σύμβουλος σης», μία πηγή γρή­ σης της αλυσίδας της της ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός γορης και αντικειμε­ αξίας στον τομέα της νικής ενημέρωσης. ενημέρωσης, με εξει- Το «σελφ σέρβις» με την αδιάλειπτη παρουσία Σε αυτά τα πενήντα δίκευση στον κλάδο του στην ελληνική αγορά από το 1972 έχει καθι­ χρόνια, πάντα προσαρμοσμένο στις αλλαγές του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων και ερωθεί ως το περιοδικό-ορόσημο για τον κλάδο ως προς το περιεχόμενο της ενημέρωσης. των προμηθευτικών επιχειρήσεων FMCG. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 75

 Μασούτης: Silver βραβείο στα Health & Safety 1 Awards 2022 Πηγή: SAY YES TO THE PRESS Σελ.: 6 Ημερομηνία 23-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 294.4 cm² Κυκλοφορία: 0 : Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ, ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ ΜΑΣΟΥΤΗΣ Μασούτης: Silver βραβείο στα Health & Safety Awards 2022 Η εταιρία Διαμαντής Μασούτης Α.Ε. διακρίθηκε για 2η συνεχόμενη χρονιά στα Health & Safety Awards 2022! Με το Silver βραβείο στον τομέα «Εργαλεία Τεχνολογίες & Εφαρμογές για την ΥΑΕ» και στην κατηγορία «COVID-19: Υπηρεσίες ΥΑΕ / COVID-19: OHS Service» αναγνωρίζονται οι ενέργειές της τόσο στην εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αποφυγής και πρόληψης εξάπλωσης του Covid-19 στις εγκαταστάσεις της όσο και στην ασφάλεια εργαζομένων και πελατών στο δίκτυό της. Η τελετή απονομής των Health & Safety Awards 2022 πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 30 Μάΐου. Η διοργάνωση έχει στόχο την ανάδειξη των εταιριών που δημιουργούν και διατηρούν ασφαλείς χώρους εργασίας, αναπτύσσουν κουλτούρα προληπτικής υγείας και ασφάλειας σε εργοδότες και εργαζομένους και μπορεί να αποτελέσουν παραδείγματα προς μίμηση στους κλάδους που ανήκουν. Η Διαμαντής Μασούτης Α.Ε. από την πρώτη στιγμή ανταποκρίθηκε άμεσα και υπεύθυνα στην αντιμετώπιση της πανδημίας για την προστασία των πελατών, των προμηθευτών και του προσωπικού της εφαρμόζοντας όλους τους προβλεπόμενους κανόνες ασφαλείας κι ακολουθώντας τις οδηγίες του ΕΟΔΥ και της Γενικής Πολιτικής Προστασίας του Πολίτη. Όρισε ομάδα «Covid Team» και προχώρησε στην άμεση καταγραφή, διαχείριση και παρακολούθηση κρουσμάτων covid-19 σε όλα τα τμήματα της εταιρίας με σκοπό την εύρυθμη κι απρόσκοπτη λειτουργία τους εν μέσω πανδημίας. Το βραβείο παρέλαβαν η κα Μαρία Γκουραμάνη, Quality Assurance Manager και ο κ. Στέφανος Τσαχουρίδης, Quality Control Manager της Μασούτης. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 76

 Τι άλλαξε την τελευταία εικοσαετία, τι έμεινε το 1 ίδιο Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 54-56,58 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Αρθρογράφος: Επιφάνεια 1756.35 Κυκλοφορία: 0 : cm² Θέματα: ΜΑΡΚΕΤ, ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ ΜΑΣΟΥΤΗΣ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ 2001-2020 Τι άΛλαξε χην χελευχαία εικοσαεχία, χι έμεινε χο ίδιο Η έκδοση «Πανόραμα ίων Ελληνικών Σούπερ Μάρκει» τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί το ιδανικό εργαλείο για την αξιολόγηση της χρηματοοικονομικής κατάστασης του κλάδου των σούπερ μάρκετ, μέσω της ανάλυσης των δημοσιευμένων οικονομικών καταστάσεων των εταιρειών του. Η σύγκριση των σχετικών στοιχείων της έκδοσης του 2001 με την αντίστοιχη του 2020 είναι ενδεικτική για το πώς έχει εξελιχθεί ο κλάδος τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Αρκετά από τα δεδομένα που συνθέτουν την εικόνα του έχουν αλλάξει, όμως αρκετά άλλα παραμένουν ίδια. Αξίζει να τα σχολιάσουμε. ΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ ΚΙΟΣΕ αχαρχάς σε ό,τι αφορά τις την εξέλιξη των όρων του οικονομικού περι­ που καταγράψαμε στην έκδοση του Πανο­ πωλήσεις, είναι σαφές ότι την βάλλοντος. Για παράδειγμα, το 2000 οι δείκτες ράματος για τη χρήση του 2020, ανέρχονταν τελευταία εικοσαετία οι επι­ της φορολογίας ήταν αρκετά χαμηλότεροι συ­ σε 9,97 δισ. ευρώ, είναι, δηλαδή, αυξημένες χειρήσεις του κλάδου κατάφε- γκριτικά με σήμερα. Οι συντελεστές του ΦΠΑ κατά 74% σε σχέση με την έναρξη της πε­ ραν να αναπτύξουν σημαντικά ήταν στο 8% και 18% έναντι του 13% και 24% ριόδου προ εικοσαετίας. Τα στοιχεία αυτά τις πωλήσεις του, ενώ η κλαδική συγκέντρωση σήμερα. Επίσης το επίπεδο του πληθωρισμού είναι αρκετά κοντά στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αυξήθηκε επίσης σημαντικά. Ειδικά τη δεκα­ ήταν διαφορετικό στην εποχή που ξεκινούσε η για τα μεγάλα καταστήματα τροφίμων, που ετία του 2011-2020 οι εξαγορές και συγχωνεύ­ μετάβαση από τη δραχμή στο ευρώ. απεικονίζονται στο σχήμα 1 και δείχνουν την σεις ήταν αναγκαίες, προκειμένου οι δομές του αύξηση του κύκλου εργασιών του κλάδου κλάδου να επιβιώσουν και να ανταπεξέλθουν Οι συνολικές πωλήσεις των εξήντα επιχει­ κατά 83% στη διάρκεια της εξεταζόμενης στις συνθήκες της δημοσιονομικής κρίσης. ρήσεων σούπερ μάρκετ που καταγράφονται περιόδου. Η αύξηση αυτή είναι φαινομενικά στην έκδοση του 2001, ανέρχονταν εκείνη μεγάλη, αλλά σε ετήσια βάση δεν υπερβαίνει Σε κάθε περίπτωση η εξαγωγή συμπερασμά­ την οικονομική χρήση σε 1.950 δισ. δραχ­ ως ρυθμός ανάπτυξης το 2%, ενώ, ανληφθεί των από τη σύγκριση οικονομικών στοιχείων μές ή, κατόπιν μετατροπής τους σε ευρώ, υπόψιν ο πληθωρισμός, η ανάπτυξη είναι που απέχουν είκοσι έτη μεταξύ τους, θα πρέπει σε περίπου 5,72 δισ. ευρώ. Συγκριτικά με το ακόμα μικρότερη. Σε πολύ μεγάλο βαθμό να γίνεται με προσοχή και λαμβάνοντας υπόψιν σήμερα οι πωλήσεις των 34 επιχειρήσεων αυτή η περιορισμένη ανάπτυξη ανακλά τις δυσχέρειες της περιόδου της δημοσιονο­ μικής κρίσης αλλά και προ αυτής, από το 2008, οπότε η ύφεση άρχισε να πλήττει την οικονομία. Στο πλαίσιο αυτό, οι κλαδικές πωλήσεις εμφάνισαν κάμψη μεταξύ 2008 και 2016. Βέβαια, συγκριτικά με τα μικρά καταστήματα πώλησης τροφίμων η πορεία των σούπερ μάρ­ κετ είναι σαφώς πιο επιτυχημένη. Στο σχήμα 1 φαίνεται ότι οι πωλήσεις των υπόλοιπων κα­ ταστημάτων τροφίμων την εικοσαετή αυτή περίοδο όχι μόνο δεν παρουσίασαν αύξηση, αλλά μειώθηκαν κατά 9%. Αυτή η τάση «μετα­ φοράς» τζίρου από τα μικρότερα καταστήματα στα μεγαλύτερα, που είναι διεθνής, συν τω χρόνω τείνει στο διπλασιασμό του ποσοστού των πωλήσεων τροφίμων από τα σούπερ μάρ­ κετ, καθώς το μερίδιό τους από 25%-30% το 2001 διαμορφώθηκε περίπου στο 50% το 2020. Το ποσοστό αυτό, πάντως, και πάλι υπολείπε- ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 77

 Τι άλλαξε την τελευταία εικοσαετία, τι έμεινε το ίδιο 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 54-56,58 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: ται των αντίστοιχων μεριδίων του κλάδου σε Η ΠΟΡΕΙΑ πωλήσεων στη διάρκεια της εικοσαετίας άλλες δυτικοευρωπαϊκές αγορές, όπου στην THE ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ εμφανίζει η ΕΥΣ με αύξηση 381% και ακο­ οργανωμένη λιανική αναλογεί το 80% ή και το Το αξιοσημείωτο είναι ότι από τις δέκα με­ λουθούν η Metro με 320%, η Δ. Μασούτης με 90% του τζίρου των τροφίμων και της αγοράς γαλύτερες εταιρείες το 2001 μόλις οι πέντε 256%, η Άλφα Βήτα Βασιλόπουλος με 225% των FMCG γενικότερα. Ειδικά την περίοδο της επωνυμίες παραμένουν εν δράσει σήμερα, και, τέλος, η Πέντε με 122%. δημοσιονομικής κρίσης είναι σαφές, πάντως, καταλαμβάνοντας θέσεις στην πρώτη πεντά­ ότι το οργανωμένο λιανεμπόριο κατάφερε να δα στην κλίμακα ισχύος του ανταγωνισμού. Αναμφίβολα σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτά ανταποκριθεί πολύ καλύτερα στις ανάγκες του Συγκεκριμένα, πρόκειται για τις εταιρείες τα υψηλά ποσοστά ανάπτυξης των πωλήσεων 'Ελληνα καταναλωτή, χάρη στις οικονομίες κλί- Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτης (ΕΥΣ), οφείλονται στις εξαγορές και συγχωνεύσεις μακος και τα επίπεδα παραγωγικότητας που Άλφα Βήτα Βασιλόπουλος, Metro, Δ. Μασού- κλαδικών επιχειρήσεων την τελευταία δεκα­ κατάφερε να πετύχει. της και Πέντε. Την μεγαλύτερη ανάπτυξη ετία. Ωστόσο, η διαδικασία της συγκέντρωσης Πίνακας 1: Κύκλος εργασιών το 2001 και το 2020 Επωνυμία Κύκλος 1Κύκλος 1 Κύκλος Κύκλος εργασιών εργασιών εργασιών εργασιών 1 2001 2020 1 2001 2020 σε χιλ. ευρώ σε χιλ. ευρώ σε χιλ. ευρώ σε χιλ. ευρώ 1 ΚΑΡΦ0ΥΡ ΜΑΡΙΝ0Π0ΥΛ0Σ 1.132.869 * ΥΠΕΡΑΓΟΡΑ Γ. ΚΑΝΑΚΗΣ ΑΕ 20.234 * ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ Α.Ε. 655.553 3.150.239 ΜΑΣΟΥΤΗΣ ΔΙΑΜ. Α.Ε. Σ.Μ. ΔΥΤ. ΘΕΣ/ΚΗ 19.758 * Α-Β ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε. 620.614 2.018.068 ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ ΑΕ 19.495 * ΒΕΡ0Π0ΥΛ0Ι ΑΦΟΙ ΑΕ 394.344 * ΑΛΙΜΕΝΤΑ TOP Α.Ε.Β.Ε. 16.825 * 16.689 * ΜΕΤΡΟ ΑΕ 318.162 1.335.243 ΒΙΔΑΛΗΣ ΜΑΡΚΕΤ ΑΕ 14.939 * ΑΤΛΑΝΤΙΚ 281.814 * ΘΑΝ0Π0ΥΛ0Σ ΑΕ 14.806 * ΜΑΣΟΥΤΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Α.Ε. 248.083 882.466 ΤΡΟΦΙΝΟ ΑΒΕΕ ΠΕΝΤΕ 230.802 511.539 ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ S.M. Α.Ε. 14.509 17.228 DIA HELLAS Α.Ε. 186.949 * ΑΦΟΙ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ΣΕ 14.451 * 14.271 * ΤΡΟΦΟ Α.Ε. 146.765 ΑΛΙΜΕΝΤΑ NOVA Α.Ε.Β.Ε. ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ ΑΕΕΕ 132.943 ΜΠΙΣΚΑΣ Γ. ΑΕ 14.147 * ΕΝΑ ΑΕ 100.918 * ΚΟΡΥΦΗ ΑΕ 13.889 * ΠΑΝΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε. * ΠΕΙΡΑΪΚΟΝ ΑΕ 11.469 * ΜΠΑΛΗΣ Α. & ΣΙΑ ΑΕ 77.551 * ΑΣΤΗΡ ΑΕ 11.201 * 72.885 ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ Α.Ε. 71.910 172.250 ΑΦΟΙ ΑΡΒΑΝΙΤΗ ΑΕ 11.179 * ΙΝΚΑ ΧΑΝΙΩΝ 71.184 186.215 ΛΙΑΣΚΟΣ ΑΕΕ 9.587 * ΜΠΙΣΚΑ ΑΦΟΙ Α.Β.Ε.Ε. 68.836 * ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΑΕΕ 9.455 * ΜΑΡΚΕΤ IN ΑΕ 56.844 347.139 ΚΟΚΩΣΗΣ ΒΑΣ. - S.M. ΑΕΓΕ 9.115 * ΑΛΦΑ ΔΕΛΤΑ ΑΕ 56.755 * STAR ΜΑΡΚΕΤ ΠΡΙΤΣΟΥΛΗΣ ΑΕ 7.471 * 6.921 * ΞΥΝ0Σ Α.Ε. 55.359 * Α.Β. ΑΦΟΙ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΙ ΑΕ - S.M. BAZAAR ΑΕ 48.694 183.497 ΑΦΟΙ ΜΟΥΡΓΗ Α.Ε. 6.799 17.722 ΛΑΡΙΣΑ ΑΒΕΕ 48.188 * ΕΓΝΑΤΙΑ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ Α.Ε. 6.428 * EXTRA ΠΡΩΤΑ ΚΑΙ ΦΘΗΝΑ Α.Ε. 43.548 * ΠΑΥΛΑΚΗΣ ΑΕ 6.199 * ΤΡΟΦΙΜΑ ΗΛΙΑΣ ΔΟΥΚΑΣ ΑΕ 43.374 * ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ ΑΘ. ΑΕΒΕ 5.841 * ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Α.Ε. 37.820 * ΜΑΜΑΛΑΚΗΣ ΑΕ 5.141 * ΑΡΙΑΔΝΗ ΣΥΝ. Π.Ε. - ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ 36.173 * ΑΑΛΙΩΤΗΣ Σ.Μ. ΑΕ 4.762 * 4.601 * ΓΟΥΝΤΣΙΔΗΣ ΑΕ 35.877 49.634 ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ ΑΙΚΑΤ. ΑΕ - Σ.Μ. 4.451 * ΓΑΛΑΞΙΑΣ ΕΠΕ-ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΑΡΚΕΤ 30.355 * ΕΛΑ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ Α.Ε. 3.669 * ΑΡΓΩ ΜΑΡΚΕΤ ΑΕ 29.004 * ΣΚΟΥΡΑΣ ΤΡ. ΑΕ ΚΡΟΝΟΣ Ν. ΚΑΡΑΚΙΤΣΟΣ ΑΕ 24.584 * ΦΙΛΙΑ ΕΜΠΟΡΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ - Σ.Μ. Α.Ε. 3.139 * ΑΝΔΡΙΚ0Π0ΥΛ0Σ ΑΕΒΕ 23.169 * ΣΥΝΟΛΟ 5.723.942 9.977.161 ΜΕΡΙΜΝΑ ΑΕ 20.576 * (*μπ διαθέσιμα στοιχεία) ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 78

 Τι άλλαξε την τελευταία εικοσαετία, τι έμεινε το ίδιο 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 54-56,58 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Πίνακας 2: Οι μεγαλύτερες εταιρείες το 2001 και το 2020 Την μεγαλύτερη ανάπτυξη πωλήσεων Επωνυμία Κύκλος Κύκλος Μεταβολή στη διάρκεια εργασιών εργασιών της εικοσαετίας ΚΑΡΦΟΥΡ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ * εμφανίζει η ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ Α.Ε. 2001 2020 381% Ελληνικές Υπεραγορές Α-Β ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε. σε χιλ. ευρώ σε χιλ. ευρώ 225% Σκλαβενίτη με αύξηση ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΙ ΑΦΟΙ ΑΕ 381% και ακολουθούν ΜΕΤΡΟ ΑΕ 1.132.869 * * η Metro με 320%, ΑΤΛΑΝΤΙΚ 655.553 320% η Δ. Μασούτης ΜΑΣΟΥΤΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Α.Ε. 620.614 3.150.239 με 256%, η Άλφα ΠΕΝΤΕ 394.344 2.018.068 * Βήτα Βασιλόπουλος DIA HELLAS Α.Ε. 318.162 256% με 225% και ΤΡΟΦΟ Α.Ε. 281.814 * 122% η Πέντε με 122% ΣΥΝΟΛΟ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ 248.083 230.802 1.335.243 * Υπάρχουν αρκετοί λόγοι γι’ αυτή την εξέλιξη. 186.949 * Καταρχάς το σχετικό ποσοστό το 2001 ήταν παράλογα χαμηλό, καθώς αρκετές επιχειρή­ 146.765 882.466 σεις λειτουργούσαν οριακά, δηλαδή με μεικτό 5.723.942 511.539 κέρδος οριακά μεγαλύτερο του λειτουργικού τους κόστους. Ενδεχομένως αυτό είχε να κάνει * με τις επιχειρηματικές εξελίξεις της εποχής, καθώς αρκετές από τις επιχειρήσεις του κλά­ 9.977.161 74% δου προσπαθούσαν ν’ αναπτύξουν το μερίδιό τους. Μία άλλη σημαντική αιτία σχετίζεται με (*μη διαθέσιμα στοιχεία) την αρκετά διαφορετική μορφή των δικτύων καταστημάτων της εποχής, καθώς οι αλυσίδες Πίνακας 3: Οι κυριότεροι χρηματοοικονομικοί δείκτες ήταν μάλλον πιο συγκεντρωμένες γεωγραφι­ το 2001 και το 2020 κά, ενώ τα καταστήματα ήταν διαφορετικού μεγέθους και δομής από τα σημερινά. Επίσης Οι κυριότεροι δείκτες ενεργητικού-παθητικου 2001 2020 το μισθολογικό κόστος ήταν σαφώς χαμηλό­ τερο του σημερινού, το κόστος ενέργειας ήταν Ρευστότητα 54,12% 57,55% επίσης πολύ χαμηλότερο, ενώ αρκετά άλλα κόστη είτε ήταν αισθητά μικρότερα, όπως το Συνολική δανειακή επιβάρυνση 82,72% 84,59% κόστος του μάρκετινγκ-διαφήμισης, είτε δεν υπήρχαν, όπως τα κόστη του ηλεκτρονικού Μακροπρόθεσμη δανειακή επιβάρυνση 14,41% 36,96% εμπορίου, της περιβαλλοντικής διαχείρισης κ.ά., περιλαμβανομένου ασφαλώς του κόστους Κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων 6,23 7,59 των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδη­ μίας, που εγγράφηκε στην οικονομική χρήση Μέσος χρόνος πληρωμών 123,76 117,11 του 2020. Οι κυριότεροι δείκτες σε ποσοστό επί των πωλήσεων 2001 2001 Συνολικά αποτελέσματα εκμετάλλευσης 19,95% 26,82% Λειτουργικό κόστος 19,53% 23,40% Λειτουργικό περιθώριο 0,42% 3,42% Καθαρό περιθώριο 0,34% 1,91% Απόδοση ιδίων κεφαλαίων 4,59% 17,52% Περιθώριο προ χρηματοοικονομικού κόστους και αποσβέσεων (EBITDA) 2,53% 6,48% μεταξύ των δέκα μεγαλύτερων εταιρειών που ΤΑ ΚΟΣΤΗ δραστηριοποιούντο το 2001, σε σχέση με τις Στην εξεταζόμενη εικοσαετία δεν αυξήθη­ πέντε που απέμειναν εξ αυτών το 2020 μεγα- καν μόνο οι πωλήσεις των επιχειρήσεων του λωμένες κατόπιν εξαγορών, δεν διαφοροποί­ κλάδου, αλλά και τα κόστη τους και μάλιστα ησαν δραματικά των αθροιστικό μερίδιο του σημαντικά. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα δυναμικού τους.Έτσι, οι δέκα μεγαλύτερες στοιχεία των ισολογισμών τους, ενώ το λει­ εταιρείες το 2001 έλεγχαν το 74% του κλαδικού τουργικό κόστος των επιχειρήσεων το 2001 τζίρου, ενώ οι πέντε μεγαλύτερες εταιρείες το ανερχόταν στο 19,53% επί του κύκλου των 2020 συγκέντρωναν το 79%. Σημειώνουμε ότι εργασιών τους, αυτό το ποσοστό στα τέλη τα στοιχεία του «Πανοράματος των ελληνικών του 2020 είχε φτάσει το 23,40%. Πρακτικά το σούπερ μάρκετ» δεν περιλαμβάνουν αυτά της λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων έχει Lidl, δεδομένου ότι η εταιρεία δεν δημοσιοποι­ αυξηθεί περίπου κατά 20% την τελευταία ει­ εί οικονομικές καταστάσεις. κοσαετία. ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 79

 Τι άλλαξε την τελευταία εικοσαετία, τι έμεινε το ίδιο 1 Πηγή: ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Σελ.: 54-56,58 Ημερομηνία 30-06-2022 έκδοσης: Η ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑ Η εξέλιξη του δείκτη κύκλου εργασιών Η κερδοφορία του κλάδου αντικατοπτρίζει στον κλάδο των τροφίμων 2000-2021 σε ένα βαθμό τα προαναφερόμενα. Το 2001 η μέση καθαρή κερδοφορία των επιχειρήσεων του κλάδου ανήλθε σε 0,34%, ενώ το 2020 σε 1,91%. Βέβαια, πρέπει να σημειώσουμε ότι το σχετικό ποσοστό το 2020 είναι ασυνήθιστα υψηλό σε σχέση με τα ιστορικά στοιχεία για την κερδοφορία του κλάδου, κι αυτό επειδή το 2020 υπήρξαν συγκυριακά αυξημένα κέρδη, λόγω πανδημίας. Διαχρονικά, όμως, η κερδο­ φορία του κλάδου κυμαίνεται σε ποσοστά της τάξης του 0,8%-1,2%, με την εξαίρεση της πε­ ριόδου 2014-2016, οπότε καταγράφηκαν ζημιές, πράγμα που σημαίνει ότι ναι μεν έχει βελτιωθεί η κερδοφορία του κλάδου, αλλά όχι σημαντικά. Η ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ και συγκεκριμένα της ανάγκης για μεγάλη κυ- να χρηματοδοτηθούν οι σημαντικές εξαγορές Ενδιαφέρον έχει η σύγκριση της εικόνας κλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων (η οποία της προηγούμενης δεκαετίας, οπότε ο δείκτης της ρευστότητας του κλάδου μεταξύ 2001 και αυξάνει δυσανάλογα την ανάγκη πίστωσης της μακροπρόθεσμης δανειακής επιβάρυνσης 2020. Καταρχάς η ρευστότητα διατηρείται σε από προμηθευτές), είναι σύνηθες φαινόμενο αυξήθηκε από 14,41% σε 36,96%. Αντίθετα ο αντίστοιχα επίπεδα. Συγκεκριμένα, ο δείκτης για τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ διεθνώς να μέσος χρόνος πληρωμών -ο σχετικός δείκτης γενικής ρευστότητας στην αρχή της εξεταζό­ επιτυγχάνουν δυσκολότερα θετικό κεφάλαιο εκφράζει τις βραχυπρόθεσμες εμπορικές υπο­ μενης περιόδου ήταν 54,12% και στο τέλος της κίνησης (δείκτη γενικής ρευστότητας μεγαλύ­ χρεώσεις των αλυσίδων- μειώθηκε από τις 57,55%. Πρακτικά επιβεβαιώνεται ότι, λόγω τερο του 100%) σε σχέση με άλλους κλάδους, 123,76 μονάδες στις 117,11. Πρακτικά, λοιπόν, των ιδιαιτεροτήτων λειτουργίας του κλάδου κάτι που ισχύει διαχρονικά και στην Ελλάδα. τα στοιχεία δείχνουν ότι η χρηματοδότηση των Επισημαίνουμε ότι η κυκλοφοριακή ταχύτητα επιχειρήσεων του κλάδου με ξένα κεφάλαια Το 2001 η καθαρή των αποθεμάτων εμφανίζεται βελτιωμένη στην τα τελευταία χρόνια πηγάζει από τις τράπεζες κερδοφορία ίων αγορά του κλάδου την τελευταία εικοσαετία παρά από άλλα ξένα κεφάλαια. αλυσίδων ανήλθε σε από 6,23 στην έναρξη της περιόδου σε 7,59 0,34%, ενώ ίο 2020 στα τέλη της. ΕΥΜΠΕΡΑΕΜΑΤΑ και’ εξαίρεση σε 1,91%, Αυτό που προκύπτει από τα στοιχεία που εφόσον διαχρονικά Φαινομενικά δεν έχει αλλάξει η ρευστότη­ παρουσιάσαμε είναι ότι ο κλάδος των σούπερ κυμαίνεται μεταξύ τα του κλάδου διαχρονικά. Πρέπει, όμως, να μάρκετ κατάφερε μέσα σε μία περιπετειώδη 0,8% και 1,2% αξιολογήσουμε τη «χρηματοδότηση» της ρευ- οικονομική περίοδο να αναπτύξει τις πωλήσεις -με εξαίρεση τη στότητάς του. Ο δείκτης λοιπόν της συνολικής του σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο, αντλώντας ζημιογόνο περίοδο δανειακής επιβάρυνσης, που δείχνει πρακτικά κυρίως από την αδυναμία των εξειδικευμένων 2014-2016. την χρηματοδότηση του κλάδου με ίδια και με καταστημάτων τροφίμων να ανταπεξέλθουν Συνεπώς βελτιώθηκε ξένα κεφάλαια, είναι επίσης αμετάβλητος με στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα. Παράλληλα, η κερδοφορία ένδειξη 82,72% το 2001 και 84,59% το 2020. όμως εξακολουθεί να διατηρεί χαμηλό -αν και του κλάδου, αλλά Άρα δεν φαίνεται να μεταβλήθηκε η χρηματο­ βελτιωμένο- επίπεδο κερδοφορίας, εξαιτίας όχι σημαντικά δότηση μέσω ιδίων κεφαλαίων. Αυτό που μετα­ κυρίως του αυξημένου λειτουργικού κόστους βλήθηκε, όμως, είναι η σύνθεση των ξένων κε­ των επιχειρήσεων την τελευταία δεκαετία. φαλαίων, ήτοι ο μακροπρόθεσμος τραπεζικός Επίσης, η ρευστότητα του κλάδου διατηρείται δανεισμός και οι πιστώσεις των προμηθευτών. σε χαμηλό σχετικά επίπεδο, αλλά η διαφορο­ Σε ό,τι αφορά τον τραπεζικό δανεισμό, αυξή­ ποίηση της σύνθεσης της χρηματοδότησής του θηκε σε αρκετά μεγάλο βαθμό, προκειμένου δημιουργεί αισιοδοξία για το μέλλον του. · ;ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 80