De Roskam 1e druk

De RoskamVan herberg De Roscam in Ulvenhout naar…Bierbrouwerij De Roskam in Arnhem

2

De Roskam 3

4

Een bierbrouwerij van Ulvenhout naar Arnhem Hoe bierbrouwerij de Roskam in Ulvenhout onder Ginneken, terecht kwam in… …het Nederlands Openluchtmuseum Arnhem 5

InhoudInleiding ........................................................................................................................................................ 8Samenvatting................................................................................................................................................ 9Uit: Brieven van Paulus…............................................................................................................................ 10 Over: De Kroon, de Croon, die Croen..................................................................................................... 10 Herberg de Roscam ................................................................................................................................ 11 Cornelis Willem Roovers en Peter Hubrecht Harman Jans Wagemaeckerssone................................... 11 Harman Claas Hendricx Wagemaecker .................................................................................................. 11 Henrick Herman Claessen Wagemaeckers............................................................................................. 11Herberg De Roscam vanaf 1650 ................................................................................................................. 12Adriaan Stevens van Miert en Cathalijn Hermans ..................................................................................... 13Nicolaes Adriaanssen van Miert erft de Roscam........................................................................................ 14Nicolaes Adriaanssen van Miert en Catharina Jan Wittens ....................................................................... 16Jan van Rooij en Adriaantje van Miert ....................................................................................................... 18Willem Moonen en Adriaantje van Miert .................................................................................................. 19De Roscam met een brouwerije................................................................................................................. 20Vermelding van brouwen en tappen in Ginneken en Bavel....................................................................... 23Johannes van Pelt en Maria Moonen......................................................................................................... 25Maria Moonen erft De Roscam .................................................................................................................. 26Jacobus Adriaanssen en Maria Moonen .................................................................................................... 29 Een triest voorval ................................................................................................................................... 30Franciscus Adriaanssen en Francisca Roem ............................................................................................... 33Bestuurlijke indeling in de Franse tijd (L’Empire Francais): ....................................................................... 34Franciscus Antonius Adriaanssen en Maria Elisabeth Kanters................................................................... 39Petrus Gijsbertus Kanters........................................................................................................................... 43Mej. De weduwe Nooren en Zonen ........................................................................................................... 43Nicolaas Jacobus Nooren ........................................................................................................................... 43Brand .......................................................................................................................................................... 44Hendrikus Arnoldus Nooren....................................................................................................................... 47Hendrikus Arnoldus Nooren en Adriana Maria Oomen ............................................................................. 48Brouwfamilie Nooren ................................................................................................................................. 53Brouwproces in De Roskam........................................................................................................................ 54De Ligging van De Roskam.......................................................................................................................... 56D.J. van der Ven en Het Nederlands Openluchtmuseum........................................................................... 60Foto overzicht vóór de afbraak in 1941 ..................................................................................................... 63 6

De afbraak in 1941 ..................................................................................................................................... 67De inventaris van De Roskam .................................................................................................................... 73Clandestien bezig?? ................................................................................................................................... 74De opbouw................................................................................................................................................. 75Interieur te modern ................................................................................................................................... 77Aangepast brouwproces ............................................................................................................................ 78De brouwerij in verval................................................................................................................................ 87Een werkende brouwerij............................................................................................................................ 92Inrichting proeflokaal................................................................................................................................. 93Vergelijking brouwproces oud en nieuw ................................................................................................... 95 In de Roskam in Ulvenhout:................................................................................................................... 95 In de Roskam in Arnhem........................................................................................................................ 95Bekroonde bieren ...................................................................................................................................... 97Bierbrouwers en bieren van nu ................................................................................................................. 99Nieuw uiterlijk............................................................................................................................................ 99Hoptuin .................................................................................................................................................... 100Bierbrouwerij in Arnhem bestaat 10 jaar: 03-11-2017........................................................................... 101Bronnen.................................................................................................................................................... 102 Gegevens betreffende de Roscam / Roskam en hun eigenaren en bewoners:................................... 102 Geraadpleegde literatuur .................................................................................................................... 102 Akten.................................................................................................................................................... 102 Krantenartikelen: ................................................................................................................................. 102 Genealogische gegevens:..................................................................................................................... 102 Fotomateriaal:...................................................................................................................................... 102Bijlagen..................................................................................................................................................... 103 Bijlage A: Genealogie van Arnoldus Frans Nooren (1709)................................................................... 104 Bijlage A : Index (92 personen) ............................................................................................................ 111 Bijlage B: Kwartierstaat Hendrikus Arnoldus Nooren.......................................................................... 113 Bijlage C : Verantwoording van de afbeeldingen in het boek.............................................................. 114 7

InleidingToen, in april 2016, bij het personeel van bierbrouwerij “De Roskam”, in Het NederlandsOpenluchtmuseum Arnhem, de vraag werd neergelegd of het mogelijk zou zijn om voor de Heemkundevereniging Paulus van Daesdonck in Ulvenhout een presentatie te verzorgen over de geschiedenis vande bierbrouwerij, de brouwersfamilie Nooren en het bierbrouwproces, was direct mijn interessegewekt.Deze bierbrouwerij vindt zijn oorsprong in Ulvenhout en ik wilde zelf wel eens wat meer weten over deachtergrond, en door aan te geven dat ik de geschiedenis en de genealogie van de familie Nooren wildeuitzoeken en presenteren, heb ik mijzelf gedwongen om e.e.a. eens grondig uit te zoeken.Het resultaat van deze zoektocht is in dit boek vastgelegd.Vooropgesteld dat dit geen wetenschappelijke publicatie is en ook zeker niet compleet, is het een fraaieverzameling geworden van gegevens die een beeld geeft over de bewoners en beheerders van deherberg en later ook bierbrouwerij De Roscam / Roskam uit Ulvenhout.Jan Jansen, vrijwillig medewerker in de bierbrouwerij van het Nederlands Openluchtmuseum Arnhem,September 2018,Met dank aan: (in willekeurige volgorde)Herms Lunenborg, Bibliothecaris van het Nederlands Openluchtmuseum Arnhem.Joke van Baal, bestuurslid heemkundekring Paulus van DaesdonckHans van der Zanden, bestuurslid heemkundekring Paulus van DaesdonckAnnelie Luijkx, kleindochter van de laatste bierbrouwerbrouwer in de RoskamRian van Rossum, kleindochter van de laatste bierbrouwerbrouwer in de RoskamMevrouw J.M. Rijkers van de studiezaal in het Stadsarchief BredaChristian van der Ven van het Brabants Historisch Informatie Centrum BHICKlaartje Schweizer Sectormanager Collecties en Beheer, Nederlands Openluchtmuseum ArnhemCarianne van Dorst, wetenschappelijk medewerker van het Nederlands Openluchtmuseum ArnhemN.B. Ik heb mijn uiterste best gedaan om alle rechthebbenden van de gebruikte afbeeldingen tebenaderen toestemming te vragen en, bij toestemming, de herkomst duidelijk te vermelden.Mocht u desondanks menen dat er afbeeldingen zijn gebruikt waarvan geen toestemming is verleend,of de vermelding onjuist is, neem dan contact op met Jan Jansen, bierbrouwerij Openlucthmuseum. 8

SamenvattingIn dit boek wordt de geschiedenis van herberg en, met name, bierbrouwerij De Roskam uit Ulvenhout ineen aantal onderwerpen verteld.De bierbrouwerij dateert uit +/- 1700 en is in de 2e wereldoorlog verplaatst naar het NederlandsOpenluchtmuseum in Arnhem. Vanaf 1943 is de brouwerij daar opengesteld voor publiek maar er isnooit meer bier gebrouwen. In 1996 werd een modern paviljoen naast de brouwerij gezet maar dan iser de eerste jaren sprake van een tentoonstellingsgebouw en in 2007 is daarin daadwerkelijk eenmoderne werkende bierbrouwerij ingericht.Onderwerpen:De eigenaren door de jaren heenMet afbeeldingen van akten wordt aangetoond wie de opvolgende eigenaren van de herberg enbrouwerij waren. Na een eerste vermelding over een verkoop in 1578 tot 1894 gaat de herberg /brouwerij steeds over op familie, door vererving. Dan wordt de brouwerij verkocht aan de familieNooren die al een brouwerij in Princenhage bezat die goed bekend stond.Rond 1925 worden de brouwactiviteiten gestopt, een modernisering was noodzakelijk en er was geenopvolging.De brouwfamilie NoorenUit de Familie Nooren zijn vanaf 1771 tot +/- 1950 bierbrouwers actief, eerst in Princenhage en vanaf1894 ook in Ulvenhout. Het brouwersgeslacht wordt toegelicht, de genealogie vanaf 1709 en dekwartierstaat van Henry Nooren, de laatste bierbrouwer in Ulvenhout, zijn in bijlagen opgenomen.Het oude brouwprocesHier is het oude brouwproces beschreven en ook de ligging en ontwikkeling van de gebouwen.De afbraak in Ulvenhout en opbouw in het Nederlands OpenluchtmuseumBij het 25 jarig bestaan (1937) van het Nederlands Openluchtmuseum kwam de brouwerij in beeld alsaanwinst voor het museumpark, op initiatief van folklorist D.J. van der Ven, (mede oprichter van hetmuseum). Met veel foto’s en begeleidende tekst wordt de oude situatie en de afbraak in Ulvenhout, enook de opbouw in het museumpark in Arnhem weergegeven.De ontwikkelingen in het OpenluchtmuseumAls laatste is aandacht besteed aan de jaren in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem hoe hetverging in de loop van de tijd tot en met de inrichting van een moderne bierbrouwerij in hetbijgebouwde paviljoen in 2007 en eindigt met het 10 jarig bestaan in 2017.Hier wordt ook het oude brouwproces met het huidige brouwproces vergeleken. 9

Uit: Brieven van Paulus…Hieronder allereerst enkele delen uit artikelen die gepubliceerd zijn in het verenigingsblad van deheemkundekring Paulus van Daesdonck, dit blad draagt de naam Brieven van Paulus.Over: De Kroon, de Croon, die CroenUit: Brief 35, OUDE HUIZEN TE ULVENHOUT, Kroon, door: Chr. BuiksIn 1540 is er al sprake van een herberg, Willem van Wischel is dan in bezit van “een herberge, hysinge,schuere, stalling, kooye hovinge en de erffenisse tUlvenhout oostwaerts aen sheeren strate”. Hierbijwordt geen naam van de herberg vermeld. Willem van Wisschel had het pand overgenomen vanGheryt Jan Papenbrugs.In 1545 verkoopt Jan Adriaensen van Hoodonk aan de kinderen van Wouter Anthonia Nouts eenerfpacht van: “4 veertelen uut ende op zijne herberge, huysinge, schuere stallinge kooye hovinge endeerffenisse genaemt de Croon, tUlvenhout, oostwaerts aen sheeren strate”.N.B. Veertel, een oude landmaat uit Holland, in het Neder- en Oversticht oorspronkelijk vier morgen.In 1546 gaat het bezit weer over in andere hand: Jan Adriaensen van Hoodonk verkoopt zijn bezittingaan Joosten Cornelis Godschalcx van der Hoelt.Mogelijk was hier sprake van een herberg die tijdens de 80-jarige oorlog (1568 – 1648) is verwoest.Namelijk op ongeveer dezelfde plaats is later sprake van een herberg, met de naam Roskam, waarvande ligging en grootte, beide twee bunder, overeenkomen met die van de Kroon / de Croon / die Croen. 10

Herberg de RoscamRoscam, roskam, is een veelgebruikte naam voor herbergen waar men kon overnachten en ookpaarden verzorgd werden.Uit: Brief 53, juni 1985, SPROKKELINGEN UIT HET GEMEENTE-ARCHIEF,DE HERBERG “DE ROSKAM” TE ULVENHOUT, door: F.A. BrekelmansCornelis Willem Roovers en Peter Hubrecht Harman Jans WagemaeckerssoneDe in dit artikel oudst bekende vermelding, dateert uit 1578. De eigenaar Cornelis Willem Rooversdroeg den Roscam over aan Peter Hubrecht Harman Jans Wagemaeckerssone. De beschrijving van hetgeheel luidt:” herberge, huysinge, schuere, koye, havinge en erffenisse, den Roscam3 buynder”.De wijk waarin de Roscam lag heette toen nog “De Heuvel”Harman Claas Hendricx WagemaeckerTwee jaar later kwam de uitspanning aan Harman Claas Hendricx Wagemaecker, deze droeg zijn bezitin 1602 over aan zijn zoon Hendrick. Die bleef een halve eeuw eigenaar van het hele goed.Uit: Brief 36, februari 1982 , OUDE HUIZEN TE ULVENHOUT, Roskam, door: Chr. BuiksHenrick Herman Claessen WagemaeckersDe daarin oudst bekende vermelding stamt uit 1634, in welk jaar Henrick Herman ClaessenWagemaeckers bezit: “twee buynderen zoo lant als groese mette herberge, schuere ende stallinge teUlvenhout aende straete, genaemt de Roscam”. 11

Herberg De Roscam vanaf 1650In het stadsarchief Breda heb ik de tot nu toe oudste akte waarin De Roscam wordt genoemd gevonden.In 1652 doet Henrick Herman Claes Henricx (mogelijk de zelfde persoon als Henrick Wagemaeckers,hiervoor genoemd) de Roscam, voor de som van ƒ 2500,--, over aan, zijn zwager, Adriaan Stevens vanMiert.Akte uit het Schepenboek mei, 1652. (Stadsarchief Breda)Transcriptie uit een deel van de tekst:Henrick Herman Claes Henricx verkoopt aan Adriaan Stevens van Miert sijnen swager de herberge,huijsinge, schure, koije, hovinge ende erfenisse genaamd Den Roscam… Groot omtrent drije buijndere…gelegen onder Ginneken t Ulvenhout. 12

Adriaan Stevens van Miert en Cathalijn HermansDe naam Roscam heb ik ook gevonden in een begraafakte uit 1669. (16-08-1669)Dan wordt begraven Cathalijn Hermans echtgenote van Adriaan van Miert, volgens de akte was zijwoonachtig in De Roscam.Een (lastig) leesbare aanduiding: Cathalijn Hendrick Hermans huijsvrouw van Adriaan Stevens vanMiert in de roscam.In de volgende akte van 26-04-1695 woont Adriaan Stevens van Miert in de Roscam.Ook niet heel duidelijk maar leesbaar: Adrianus Stevens van Miert wonende in de Roscam. 13

Nicolaes Adriaanssen van Miert erft de RoscamIn 1695 erft Nicolaas Adriaanssen van Miert zoon van Adrianus, de Roscam.Erfakte uit 1695 waarin Nicolaas Adriaanssen Den Roscam erft, 1e blad. (Stadsarchief Breda)Naer blint getrokken lotinge onder den anderen in aller minne ende vrintschap te hebben geschift,gescheijden ende geërfdeelt in manieren als volght: …Nicolaes Adriaenss van Miert mette jerste cavel bevallen ende geërfdeelt Eerstelijck op eene Stedemette huijsinge, schuere, stalle, torfkoije ende bachuijs daer op staende genaemt den roscam, grootonder … , hof, boomgaert, driessen?, saei ende weijlant omtrent drije buijnderen, gestaen ende gelegenonder ginneken op ulvenhout, oost… 14

Erfakte uit 1695 waarin Nicolaas Adriaanssen Den Roscam erft, 2e blad. (Stadsarchief Breda) 15

Nicolaes Adriaanssen van Miert en Catharina Jan WittensIn 1695 is er een huwelijk van Nicolaes Adriaanssen van Miert, de zoon van Adriaan.Nicolaes wordt later genoemd als Tavernier in de Roscam. , met Catharina Jan Wittens.(Tavernier is een dan gebruikelijke benaming voor waard).11-11-1695 uit de schepenbank: Nicolaes Adriaanssen van Miert trouwt Catharina Jan Wittens.(Stadsarchief Breda)11-11-1695 Nicolaes Adriaenssen van Miert van Ginneken touwt met Catharina Jan Wittens uit HogeMierde.Nicolaas en Catharina kregen zes kinderen. Catharina, Jacobus, Joannes, Adriana Machtilda enStephanus. Adriana zien we in akten terug in de Roskam. 16

In een testament, opgemaakt in 1708, wordt Nicolaes genoemd als tavernier (waard) in de Roscam.Een deel van de tekst luidt: Nicolaes Adriaenssen van Miert Tavernier in den Roscam onder Ginnekenende Catharina Jan Wittens, uit een testament van 04-02-1708.De dochter van Nicolai en Catharina, Adriana (Adriaantje) van Miert wordt geboren in 1703.De doopinschrijving van Adriana van Miert 16-01-1703. (Ginneken en Bavel)Adriana, ook Adriaantje genoemd, trouwt 2x, met beide echtgenoten woont zij in de Roskam. 17

Jan van Rooij en Adriaantje van MiertAdriana trouwt in 1722 met Jan van Rooij.Trouwakte van Jan Geeritsen van Rooij met Adriaantje Nicolaess van Miert 01-02-1722. (1e blad)Al snel, in 1728 of 1729 overlijdt Jan van Rooij. 18

Willem Moonen en Adriaantje van MiertIn 1729 trouwt Adriaantje van Miert, als weduwe van Jan van Rooij, voor de 2e maal, nu met WillemMoonen.Trouwakte van Adriaantje van Miert en Willem Abraham Moonen.11-12-1729 te Ginneken en Bavel. (1e blad) 19

Trouwakte van Adriaantje van Miert en Willem Abraham Moonen.11-12-1729 te Ginneken en Bavel. (2e blad)De Roscam met een brouwerijeIn 1733 gaat de Roscam over naar de dochter van Nicolaes, Adriana van Miert en wordt voor heteerst een brouwerije genoemd. 20

Akte waarin Willem Moonen en Adriaantje Nicolaas van Miert eigenaar worden van Den Roscam,21-08-1733. (1e blad) Hier is voor het eerst sprake van een “brouwerije”. (Stadsarchief Breda) 21

Akte waarin Willem Moonen en Adriaantje Nicolaas van Miert eigenaar worden van Den Roscam,21-08-1733. (2e blad) (Stadsarchief Breda) 22

Vermelding van brouwen en tappen in Ginneken en BavelIn een akte van 1739, over de impost (een soort accijns) op de bieren, wordt Willem Moonen (man vanAdriaantje van Miert) genoemd als huisbrouwer en tapper. Er werd impost betaald over het brouwenmaar ook over het tappen. 17-04-1739 Akte over de pagter van den impost op de bieren te Ginneken en Bavel. 23

Willem Moonen en Adriaantje van Miert krijgen zeven kinderen, waarvan er drie zeer jong overlijden,vandaar dubbele namen: Abraham 2x, Anna 2x, Maria 2x en Elisabeth.In 1756 overlijdt Willem Moonen. Hij wordt 20-03-1756 begraven.Optekening van het begraven van Willem Moonen 20-03-1756Adriana overlijdt voor 1761, daarvan heb ik geen akte kunnen vinden. 24

Johannes van Pelt en Maria MoonenIn 1760 trouwt Maria Moonen, dochter van Willem Moonen en Adriaantje van Miert met Johannesvan Pelt uit Gilze.Dit huwelijk is van korte duur want in 1761 wordt Jan van Pelt begraven. In de registratie wordtvermeldt: Mons’r (Heer) uit den Roskam.27-04-1760 trouwt Johannes van Pelt met Maria Moonen. 25

Maria Moonen erft De RoscamIn juni 1761 erft Maria Moonen na “blinde getrokken looting in alle minne en vriendschap” met deander erfgenamen. Maria is “met den eersten cavel bevallen en geërfdeeld”.Erfakte, 1e blad, waarin Maria Moonen de Roscam erft, 27-06-1761. (Stadsarchief Breda) 26

Erfakte, 2e blad, waarin Maria Moonen de Roscam erft,27-06-1761. (Stadsarchief Breda) 27

Erfakte, laatste blad, waarin Maria Moonen de Roscam erft, 27-06-1761, de ondertekening.(Stadsarchief Breda)Het huwelijk met Jan van Pelt duurt maar kort, hetzelfde jaar 1761 overlijdt hij.10-09-1761 wordt Jan van Pelt, Mons’r uit den Roskam, begraven. 28

Jacobus Adriaanssen en Maria MoonenIn 1762 trouwt Maria Moonen voor de 2e x, na overlijden van haar eerste echtgenoot Johan van Pelt,met Jacobus Adriaanssen.Trouwakte van Jacobus Adriaanssen met Maria Moonen 12-12-1762.Jacobus Adriaanssen en Maria Moonen krijgen tien kinderen.Cornelius Franciscus , Wilhelmus Adrianus, Adriana Elisabeth, Cornelia Catharina, Franciscus Wilhelmus,Wilhelmus Rolandus, Francisca, Theresia, Johanna Maria en Nicolaas. 29

Een triest voorvalIn 1767 vindt Jacobus een van zijn kinderen, met de naam Willem, dood in een kuijpje met water.Vermoedelijk gaat het hier om Wilhelmus Adrianus (geboren in 1765).Akte van visitatie 19-06-1767.Het kind wordt 22- juni 1767 begraven, in de begraafakte wordt geen naam (NN) genoemd. 30

Omstreeks 03-01-1781 overlijdt Maria Moonen, zij wordt 03-01-1781 begraven.Registratie uit het Doodboek van Ginneken, Maria Moonen begraven 03-01-1781.Omstreeks 27-03-1797 overlijdt Jacobus Adriaensen .Optekening van het begraven 27-03-1797 van Jacobus Adriaensen.De betekenis van Sepultus, is begraven en Viduus betekent weduwnaar. 31

In een verdeling van nalatenschap van Jacobus Adriaenssen, is de meerderjarige zoon FranciscusAdriaenssen samen met zijn zuster Johanna Maria Adriaenssen in vollen vrije eigendom eigenaar vande Roskam.Het eerste blad van de verdeling van de nalatenschap van Jacobus Adriaensen. 10-04-1801. 32

Het 2e blad (detail) van de verdeling van de nalatenschap van Jacobus Adriaensen , 10-04-1801.Franciscus Adriaenssen wordt door de nalatenschap van zijn vader Jacobus opvolger in de Roskam.Franciscus trouwt in 1806 met Francisca Roem.Franciscus Adriaanssen en Francisca RoemEr is enige onzekerheid over de naam van Franciscus Wilhelmus, in 1806 trouwt Franciscus Jacobus(met hetzelfde geboorte jaar als genoemde Franciscus Wilhelmus (1770)) met Francisca Roem.Franciscus, de eerste naam, en tweede Jacobus hier vermoedelijk geschreven als patroniem.De ondertrouwakte Franciscus Jacobus Adriaanssen met Francisca Roem 19-04-1806.De trouwakte (bevestiging) Franciscus Jacobus Adriaanssen met Francisca Roem 04-05-1806.(Op heeden 4 may 1806 Sijn de personen aan de andere sijde vermeldet…) 33

Franciscus Jacobus Adriaanssen en Francisca Roem krijgen zes kinderen:Maria Elisabeth, Francisca Elisabeth, Jacobus Antonius, Wilhelmus Franciscus (2x) en FranciscusAntonius.In een akte van 1813 wordt Frans Adriaansen genoemd als brouwmeester wonende te Ginneken.In een aantal akten van 1813 t/m1823 wordt Frans, Franciscus, Francois Adriaansen wisselendgenoemd als herbergier en brouwer. Hij ondertekende meermalen met F. Adriaenssen.Bestuurlijke indeling in de Franse tijd (L’Empire Francais):In deze (Franse) tijd, van 1795 tot 1813, worden akten tweetalig opgemaakt Nederlands en Frans.Ginneken is dan hoofdplaats van het kanton Ginneken, Arrondissement van Breda, Departement van detwee Nethen.Uit Wikipedia: Het departement Twee Neten, of Twee Nethen, soms ook “Beide Net(h)en” (Frans:Département des Deux-Nèthes) was een Frans departement in de Nederlanden tijdens de Franse tijd.Het is genoemd naar de Grote en de Kleine Nete (rivieren) in de provincie Antwerpen.Het departement werd gevormd na de annexatie van de Zuidelijke Nederlanden in 1795 doorsamenvoeging van het noordelijke deel van het hertogdom Brabant met de heerlijkheid Mechelen.Op 16 maart 1810 werd het gedeelte van het geannexeerde departement Brabant van het koninkrijkHolland ten westen van de Donge als arrondissement Breda toegevoegd aan het departement TweeNeten. Zo kwam dit departement daarna in grote trekken overeen met het oude markgraafschapAntwerpen.Bestuurlijke indeling:De hoofdstad was Antwerpen. Het departement was ingedeeld in de volgende arrondissementen enkantons (situatie van 1812):Arrondissement Antwerpen, kantons: Antwerpen, Brecht, Ekeren, Kontich, Wilrijk en Zandhoven.Arrondissement Breda, kantons: Bergen op Zoom, Breda, Ginneken, Oosterhout, Oudenbosch,Roosendaal en Zevenbergen.Arrondissement Mechelen, kantons: Duffel, Heist-op-den-Berg, Lier, Mechelen en Puurs.Arrondissement Turnhout, kantons: Arendonk, Herentals, Hoogstraten, Mol, Turnhout en Westerlo.Hierna een voorbeeld van een tweetalige akte opgemaakt in 1813. 34

Detail van eerste blad uit een akte van 18-06-1813 waarin Frans Adriaansen, Brasseur, getuige is bij eenverkoop., Hij ondertekent met: F. Adriaenssen.De bovenvermelde ondertekening, in een detail van het 9e en laatste blad uit een akte van 18-06-1813,waarin Frans Adriaansen, Brasseur, getuige is bij een verkoop., Hij ondertekent met: F. Adriaenssen. 35

Een akte van verpachting van Tienden uit 1815 die wordt gehouden ten huijse en herberge van FransAdriaansen, tevens getuige. De Franse tijd is dan voorbij, akten worden niet meer vertaald.Detail van een akte van verpachting 24-07-1815.Akte uit 1815 waarbij de vrouw van de brouwersknecht, Adriaan Cornelis Verbeurden, een testamentopmaakt waarbij Frans Adriaansen, Brouwer, getuige is.Een deel uit de tekst: … Compareerde Lucia Laurijssen huisvrouw van Adriaan Cornelis Verbeurden,Brrouwersknecht woonende in den Pennendijk onder Ulvenhout Gemeente Ginneken Letter D N0. 172. 36

Akte van 01-08-1815, een testament, waarin Frans Adriaansen getuige is en hij ondertekent met F. Adriaenssen.Een herberg is ook een plaats waar openbare samenkomsten worden gehouden zoals: kopen /verkopen, testamentvoorlezingen en dergelijke.De herbergiers / brouwers uit De Roskam zijn regelmatig getuige bij openbare bijeenkomsten.Het lag voor de hand om de herbergier getuige te laten zijn want hij is toch al aanwezig.We komen hun namen dan ook vaak tegen in opgemaakte akten. 37

In 1823 overlijdt Franciscus Jacobus Adriaanssen.De (handgeschreven) overlijdensakte van Franciscus Jacobus Adriaanssen 30-08-1823.In de overlijdensakte wordt vermeld het beroep: bierbrouwer.Francisca Roem blijft in de bierbrouwerij en wordt in akten van 1830 t/m 1839 genoemd alsbierbrouwster of bierbrouweresse. Bij het overlijden in 1866 staat zij geregistreerd als bierbrouwster.De (voorbedrukte) overlijdensakte van Francisca Roem 24-02-1866. 38

Franciscus Antonius Adriaanssen en Maria Elisabeth KantersFranciscus Antonius Adriaanssen zoon van Franciscus Jacobus Adriaanssen en Francisca Roem zet hetbierbrouwen samen met zijn vrouw voort.Franciscus trouwt in 1866 met Maria Elisabeth Kanters.Het echtpaar krijgt geen kinderen.De trouwakte van Franciscus Antonius Adriaanssen met Maria Elisabeth Kanters op 27-11-1866. 39

In 1884 overlijdt Franciscus Anthonias AdriaenssenDe overlijdensakte van Franciscus Anthonias Adriaenssen 06-05-1884.In 1890 overlijdt Maria Elisabeth KantersDe overlijdensakte van Maria Elisabeth Kanters 14-10-1890. 40

In 1890 wordt door de erfgenamen (deErven) de Bierbrouwerij te koopaangeboden in een openbare veiling.Veiling / Verkoop De Roskam UlvenhoutAangekondigd in een pamflet met daarop 29kavels (afbeelding rechts.)(Pamflet gefotografeerd in Ulvenhout inHeemkundemuseum Paulus van Daesdonck)Tevens werd een advertentie geplaatst inverschillende dagbladen, hieronder uit:Het nieuws van den dag 15-12-1890. 41

Detail uit het pamflet waarop duidelijk is aangegeven waar de 1e koop uit bestond, met de kadestralenummers de verschillende delen van en om de brouwerij. We onderscheiden 1286 met huis, brouwerijen erf, 1287, huis, 1288, weiland (paardenwei), 1289 met mouterij schuur, schop en erf.Daarnaast nog enkele stukken bouwland en tuin. 42

Petrus Gijsbertus KantersDe broer van de overleden Maria Elisabeth Kanters, Petrus Gijsbertus Kanters, is enige tijd eigenaarvan de brouwerij, huis, mouterij en grond. Het is niet bekend of hij in de brouwerij heeft gewerkt, hijwoonde onder Ginneken en was daar landbouwer. In kadestrale gegevens wordt Petrus Gijsbertus tot1896 genoemd als eigenaar van De Roskam maar het is nog niet geheel duidelijk wanneer het eigendomovergaat naar de fam. Nooren uit onderstaande krantenartikel maar nog belangrijker de vestiging vanNicolaas Jacobus in 1895 duiden er op dat er al voor 1896 een overdracht heeft plaatsgevonden.Mej. De weduwe Nooren en Zonen1894 Verkoop De Roskam Ulvenhout volgens een krantenartikel.De brouwerij wordt aangekocht door: de weduwe van Johannes Nooren, Anna Cornelia Nooren.Bericht uit: De Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche Courant 05-11-1894.Nicolaas Jacobus NoorenUit het bevolkingsregister blijkt dat Nicolaas Jacobus Nooren, Brouwer, per 21-01-1895 samen met zijnzuster Johanna Antonette zich in Ulvenhout heeft gevestigd in huisnr. C 85.Afbeelding van het bevolkingsregister rond 1898 waarin opgenomen, de vestiging van Nicolaas JacobusNooren in Ulvenhout (december 1895) en ook opgenomen is, zijn overlijden op 17-09-1897.Zijn moeder Anna Cornelia Nooren kocht de brouwerij en haar kinderen waren mede eigenaren. 43

BrandOp 31 maart 1896 breekt er brand uit bij Den Roskam in Ulvenhout. Uit de Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant 02-04-1896 : Uit het Rotterdams nieuwsblad 01-04-1896 Uit de Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant 18-05-1896 : Een bedankje voor de brandweerlieden In verschillende kranten werd aandacht besteed aan de brand bij “De Roskam” in Ulvenhout. Ook van het vervolg, bij het opruimen, de vondst van zilveren munten, en de aanbesteding voor de herbouw werd verslag gedaan. Uit: De Provinciale Noordbtabantsche en 's Hertogenbossche Courant 27-04-1896 : 44

Uit: Het Rotterdams Nieuwsblad 24-04-1896Hieronder de afbeelding van één van de munten nog steeds in bezit van de fam. Nooren.Het betreft een zilveren, Gelders 1 Gulden muntstuk uit 1712. Foto door: janajDe muntzijde bestaat uit een zogenoemd gekroond generaliteitswapen, een leeuw met in de linker pooteen bos pijlen en in de rechter poot een zwaard, een gesplitste waarde aanduiding 1G, één Gulden, enhet opschrift MO:ARG:ORD:FÆD.BELG.GEL.ETC.ZUitleg bij het opschrift muntzijde, het opschrift is in het Latijn en staat voor:MOneta: ARGenteum: ORDinum: FAEDeratorum: BELGii: GELriae. ET Comitatus. Zutphaniae:Zilveren munt Der Nederlanden van het Hertogdom Gelderland en het Graafschap Zutphen.N.B. BELGii = Belgium, Latijn voor: de Nederlanden, dus niet (alleen) voor het Koninkrijk België.Op de keerzijde staat de Nederlandse maagd, in de rechterhand een speer met vrijheidshoed en met delinker ellenboog steunend op een rechtopstaande bijbel op zuil.Rond het jaartal 1712 het opschrift: HAC NITIMVR – HANC TVEMVR in het Latijn wat staat voor:Op haar steunen wij – Haar beschermen wij.45

Direct na de brand wordt al een plan gemaakt voor de herbouw, hieronder de uitkomst van deopenbare aanbesteding.Aanbesteding Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant 18-05-18961896 Over de brand in Ulvenhout in gemeentelijk jaarverslag.Nicolaas Jacobus Nooren heeft de herbouw in gang gezet maar misschien zelf niet meer meemeegemaakt dat het huis klaar was. 46

De 0verlijdensakte van Nicolaas Jacobus Nooren, bierbrouwer, 17-09-1897.Hendrikus Arnoldus NoorenVanuit Princenhage kwam, in oktober van, dat zelfde jaar nog, de broer van Nicolaas, HendrikusArnoldus Nooren om de brouwerij voort te zetten.Uit het Bevolkingsregister (tot 1912) Hendrikus Arnoldus vestigt zich op 27-10-1897 in Ulvenhout in huisWijk C nr.83. Hij trouwde in 1901 met Adriana Maria Oomen.Zijn zuster Johanna Antonette vertrok in 1902 naar de kloosterorde der penitenten-recollectinnen vande Haagdijk in Breda. Haar kloosternaam was zuster Maria Laurentia, zij overleed daar in 1904. 47

Hendrikus Arnoldus Nooren en Adriana Maria Oomen In 1901 trouwden Hendrikus Arnoldus Nooren en Adriana Maria Oomen. Huwelijksakte Hendrikus Arnoldus Nooren en Adriana Maria Oomen 26-11-1901. (Scan van akte uit familiebezit.) 48

Het herbouwde huis wordt hun woonhuis en zij krijgen drie dochters:Maria Cornelia Adriana, Adriana Maria Johanna en Cornelia Maria Jacoba.Afbeeldingen uit het trouwboekje, van Hendrikus Arnoldus Nooren en Adriana Maria Oomen .Het boekje is nog in familiebezit. 49

Het herbouwde woonhuis links de poort naar de brouwerij, op het hek staat:Bierbrouwerij De Roskam van Henri Nooren, kadestrale sectie D 772.Achter de toegangspoort lag de brouwerij, rechts naast het woonhuis de herbouwde mouterij.Afbeelding van brouwerij De Roskam van vermoedelijk voor 1930, links de waterput.Inzet foto: op de deur van de brouwerij een bord met dezelfde tekst als op het toegangshek. 50