กาพย์พระไชยสุริยา

กาพยพ์ ระไชยสรุ ิยา สนุ ทรภู่ วรรณคดีวจิ กั ษ์ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๑

ความเป็นมาของ กาพย์พระไชยสุริยา • ผู้แต่ง : สนุ ทรภู่ • เวลาท่แี ต่ง : สมยั รัชกาลท่ี ๓ (พระบาทสมเด็จพระนงั่ เกล้าเจ้าอยหู่ วั ) • ข้อสันนิษฐานในการแต่งกาพย์พระไชยสุริยา - เพอ่ื ใช้สอนตอนเป็ นสมณเพศ ที่เมืองเพชรบรุ ี พ.ศ.๒๓๖๘ - แตง่ เม่ือตอนบวชที่วดั เทพธิดาราม ประมาณ พ.ศ.๒๓๘๒-๒๓๘๕ - อาจแตง่ ตอนเป็ นฆารวาส และไปเป็ นครูอยทู่ ี่เพชรบรุ ี

ความเปน็ มาของ กาพยพ์ ระไชยสุริยา • ท่มี าของเร่ือง : กาพย์พระไชยสรุ ิยาเป็ นแบบเรียนท่ีสนุ ทรภูแตงขึน้ ใน สมยั รัชกาลที่ ๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เพ่ือถวายพระอกั ษร แด่ เจ้าฟ้ าชายกลาง และเจา้ ฟ้ าป๋ิ ว (เป็นพระโอรสในรัชกาลที่ ๒ และเจ้าฟ้ ากลุ ฑลทิพยวดี)

ความเปน็ มาของ “กาพย์พระไชยสุรยิ า” • ท่านสุนทรภู่แต่งขึน้ เม่ือประมาณปี พ.ศ. ๒๓๘๓ - ๒๓๘๕ ขณะที่บวชเป็ นพระอย่ทู ีวดั เทพธิดาราม ท่านแต่งเป็ นกาพย์ซ่ึง แทรกความรู้เก่ียวกบั ภาษาไทย ในเรื่องของมาตราตวั สะกดแม่ ตา่ ง ๆ เช่น แม่ กก กง กน กด กบ และเกย เป็นต้น • นอกจากนัน้ ยังสอดแทรกคติธรรมต่าง ๆ ท่ีเป็ นประโยชน์อีก ด้วย

ทบทวนหน่อย... • ประสงค์ของการแต่งก็เพ่ือถวายพระอักษรแด่ พระโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (พระบิดา) และเจ้าฟ้ากุณฑลทิพยวดี พระอัครชายา (พระมารดา) • คอื เจา้ ฟา้ ชายกลาง และเจา้ ฟา้ ปิ๋ว

ความเปน็ มา • ครัน้ ตอ่ มาในรชั กาลที่ ๕ เมื่อพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) แต่งหนังสือมูลบทบรรพกิจสาหรับใช้เป็น แบบเรยี นหนงั สือไทยในโรงเรยี นหลวง

ความเปน็ มา • ในการศึกษากาพย์เรื่องพระไชยสรุ ิยานี ้ผ้เู รียนจะได้ เรียนรู้เกี่ยวกบั ลกั ษณะการแตง่ คาประพนั ธ์ประเภทกาพย์ ได้แก่ - กาพย์ยานี ๑๑ - กาพย์ฉบงั ๑๖ - กาพย์สรุ างคนางค์ ๒๘

ความเปน็ มาของ “กาพยพ์ ระไชยสรุ ิยา” • จุดมุ่งหมายในการแต่ง เพื่อเป็นแบบเรียนใช้สอนเร่ืองการสะกดคา และการใช้ถ้อยคาแก่พระโอรสในพระบรมวงศา - นวุ งศ์ ซ่ึงสุนทรภู่ได้บอกจุดประสงค์ไว้อย่างชัดเจนใน ตอนทา้ ยของเรือ่ ง

ความเป็นมาของ “กาพย์พระไชยสุริยา” • ลักษณะคาประพนั ธ์ ๑. กาพย์ยานี ๑๑ เพอื่ ใชใ้ นการบรรยายหรือเลา่ เรื่อง ๒. กาพย์ฉบัง ๑๖ (กาพย์ทมี่ ีลลี างามสงา่ ) เพ่ือใช้บรรยายเหตุการณ์ท่ีสาคัญ หรือ บรรยายเหตุการณท์ ร่ี วบรดั รวดเรว็

ความเปน็ มาของ “กาพย์พระไชยสุริยา” • ลักษณะคาประพันธ์ ๓. กาพยส์ รุ างคนางค์ ๒๘ (กาพยท์ ่ีมลี ีลาออ่ นหวาน เศรา้ ) เพื่อใชใ้ นการพรรณนาอารมณ์ ความรสู้ ึก

เร่ืองย่อ • มีกษัตริย์พระองค์หนึ่งมีพระนามว่าไชยสรุ ิยา ครอง เมื องสาวัตถี มี พระมเหสีทรงพระนามว่าสุมาลี ครอบครองบ้านเมืองด้วยความผาสกุ ต่อมาข้าราชการ เสนาอามาตย์ประพฤติตนไม่ถูกต้ องตามทานองคลอง - ธรรม จงึ เกิดเหตอุ าเพศ

เรือ่ งย่อ • เกิดนา้ ป่ าไหลท่วมเมือง ผีป่ าอาละวาด ทาให้ชาวเมือง ล้มตายจานวนมาก พระไชยสรุ ิยากบั พระมเหสีจึงลงเรือ สาเภาแตก่ ็ถกู พายพุ ดั จนเรือแตก พระไชยสรุ ิยาและมเหสี ขึน้ ฝ่ังได้ พระอินทร์จึงเสด็จมาสงั่ สอนธรรมะให้ทัง้ สอง พระองค์ปฏิบตั ิตามธรรมจงึ เสด็จไปสสู่ วรรค์

คาถามน่ารู้ • กาพย์เรือ่ งพระไชยสรุ ิยาเปน็ ผลงานของใคร • กาพย์พระไชยสรุ ิยาแต่งด้วยคาประพันธ์ชนิดใด • แบบเรียนภาษาไทยที่จัดทาโดย พระยาศรีสนุ ทรโวหาร มีเล่มใดบ้าง • ตวั ละครสาคญั ในเรือ่ งกาพย์พระไชยสรุ ิยา ได้แก่ • เมืองสาวัตถีล่มจมเพราะเหตุใด

วนั นีพ้ อก่อน อย่าเยอะ