พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 51 Botany in school มะขาม ชอื่ สามัญ Tamarind, Indian Date ชื่อทอ้ งถ่นิ /ชือ่ อืน่ ๆ มะขามไทย (ภาคกลาง), ขาม (ภาคใต)้ , ตะลบู (โคราช) ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Tamarindus indica L. ชื่อวงศ ์ LEGUMINOSAE - CAESALPINOIDEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ไม้ยนื ต้น สูงประมาณ 10 - 25 ม. ล�ำต้นสเี ทาด�ำ เปลือก ตน้ แตกเปน็ ร่องตามยาว แตกก่ิงกา้ นสาขาจ�ำนวนมาก กงิ่ มีความเหนียวของเน้อื ไม้มาก ทรงพุ่มค่อนข้างกลม ใบเป็น ใบประกอบแบบขนนกช้นั เดยี ว มีใบยอ่ ย 24 - 32 คู่ ดอก สีเหลืองมีลายเส้นสีแดงเป็นเส้นยาวตามกลีบ ออกดอก เป็นช่อที่ก่ิงหรือปลายยอด ผลเป็นฝักยาวค่อนข้างกลมมี หลายเมล็ด เมลด็ สนี ้ำ� ตาลแดงรูปสี่เหลย่ี ม ประโยชน์ ไมป้ ระดับ ใหร้ ม่ เงา มะขามใช้ท�ำอาหารได้หลายส่วน ท้ัง ใบอ่อน ฝักออ่ น ฝกั แก่ และเมลด็ กน็ �ำมาคว่ั รับประทานได้

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 52 Botany in school รหสั 01058 มะมว่ ง : Mango

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 53 Botany in school มะมว่ ง ช่ือสามัญ Mango ช่อื ท้องถน่ิ /ชือ่ อนื่ ๆ หมากม่วง (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), ส้ม มะม่วงดิบ (ภาคใต้) ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Mangifera Indica L. ช่ือวงศ์ ANACARDIACEAE ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์ เป็นไม้ยนื ตน้ สูง 10 - 20 เมตร แตกกง่ิ กา้ นสาขาเยอะ ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับเป็นคู่ รอบก่ิงก้านบริเวณช่วง ปลายยอด ใบเป็นรูปขอบขนาน โคนมน ดอกออกเปน็ ช่อที่ ปลายยอด และตดิ เป็นผลไดง้ า่ ยๆ ท�ำให้ผลดก ผลมขี นาด ใหญ่ เม่ือผลดิบจะมีรสชาติเปร้ียว เมื่อผลเร่ิมแก่จัดจะมี รสชาตมิ ันอมเปร้ยี ว เมอ่ื ผลสกุ จะมรี สชาติหวาน ประโยชน์ ไมป้ ระดบั ใหร้ ม่ เงา ไมผ้ ลน�ำมารบั ประทานไดท้ งั้ ดบิ และสกุ มะมว่ งดบิ เปลอื กสเี ขยี วเนอื้ สขี าวสว่ นใหญม่ รี สเปรย้ี ว เนอื้ ไมข้ องต้นมะมว่ ง สามารถน�ำมาใชท้ �ำเปน็ เฟอร์นิเจอร์ได้

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 54 Botany in school รหัส 01059 มะยม : Star Gooseberry

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 55 Botany in school มะยม ชอ่ื สามญั Star Gooseberry ชอ่ื ทอ้ งถิน่ /ชื่ออื่นๆ มะยม, หมักยม, หมากยม, ยม ชื่อวิทยาศาสตร์ Phyllanthus acidus (L.) Skeels ชือ่ วงศ ์ EUPHORBIACE ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์ เป็นไม้ตน้ ขนาดเลก็ -กลาง ลำ�ต้นต้ังตรง แตกกิ่งก้านสาขา บริเวณปลายยอด ก่ิงก้านเปราะและแตกหักง่าย เปลือก ตน้ สขี รขุ ระสเี ทาปนน�ำ้ ตาล ใบรว่ มใบยอ่ ยเรยี งสลบั กนั เปน็ 2 แถว แตล่ ะกา้ นมีใบยอ่ ย 20-30 คู่ ใบรปู ขอบขนาน กลม หรือขนมเปียกปูน ดอกช่อออกตามก่ิง ดอกย่อยสีเหลือง ปนน้�ำ ตาลเรอื ๆ ผลสดเนือ้ ฉ�ำ่ นำ�้ เม่ืออ่อนมีสเี ขยี ว เมือ่ แก่ จะออกสีเหลอื ง หรือขาวแกมเหลอื ง ประโยชน์ ปลูกเป็นไมป้ ระดบั และใชเ้ ป็นพชื สมนุ ไพร

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 56 Botany in school รหัส 01061 มะลิ : Arabian Jasmine

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 57 Botany in school มะลิ ชอื่ สามญั Arabian Jasmine ชือ่ ท้องถิ่น/ชอ่ื อน่ื ๆ มะลิลา (ทั่วไป), มะลซิ อ้ น (ภาคกลาง), มะลขิ ี้ไก่ (เชยี ง ใหม)่ , มะลหิ ลวง (แมฮ่ อ่ งสอน), มะลปิ อ้ ม (ภาคเหนอื ), ขา้ ว แตก (เงี้ยว-แมฮ่ อ่ งสอน), เตียมูล (ละวา้ -ชยี งใหม่) ชือ่ วทิ ยาศาสตร์ Jasminum Sambac (L.)Aition ชอ่ื วงศ ์ OLEACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ เปน็ ไมพ้ มุ่ บางพนั ธเ์ ปน็ ไมร้ อเลอ้ื ย สงู 0.33 เมตร ใบเรยี ง ตรงข้าม เป็นใบประกอบาชนิดที่มีใบย่อย ใบเด่ียวรูปไข่ กว้าง 3-6 เซนตเิ มตร ยาว 5-10 เซนตเิ มตร ดอกเป็นช่อ เลก็ ๆ มีทงั้ ดอกลา และดอกซ้อน มีสขี าว โคนดอกตดิ กนั เปน็ หลอดสเี ขียวอมเหลอื ง ดอกกลางบานกอ่ น กลีบดอก แยกเปน็ สว่ น 7-10 สว่ น มขี นละเอยี ดยาว 2.5 -7 เซนตเิ มตร โคนกลีบดอกเช่ือมเป็นหลอดยาย 7-15 มิลลิเมตร ส่วน ปลายแยกเปน็ สว่ นรปู ไข่ แกมรี สขี าว อาจมสี มี ว่ งดา้ นนอก หรอื เมื่อดอกร่วง ยาว 8-15 มลิ ลเิ มตร ดอกอาจซอ้ น หรือ ลา ผลสด (berry) สีดำ� ดอกมีกลน่ิ หอม ออกดอกตลอดปี แตด่ อกมีน้อยในฤดูหนาว ประโยชน์ ใช้ทำ�พวงมาลยั มีกลนิ่ หอม นอกจากน้ี ใบ และราก ใชท้ �ำ ยาหยอดตา ดอกแก่ เข้ายาหอม แก้หดื บ�ำ รุงหวั ใจ สว่ น ราก แกร้ อ้ นใน เสยี ดทอ้ ง รกั ษาหลอดลมอกั เสบ ขบั ประจ�ำ เดือน

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 58 Botany in school รหสั 01062 มะฮอกกานิี : Broad-Leaf Mahogany, False Mahogany

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 59 Botany in school มะฮอกกานี ชอ่ื สามัญ Broad-Leaf Mahogany, False Mahogany ชือ่ ท้องถิน่ /ช่อื อน่ื ๆ มะฮอกกานี (ภาคกลาง), มะฮอกกานีใบใหญ่ ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Swietenia macrophylla King ชอื่ วงศ ์ MELIACEAE ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์ ไมย้ นื ตน้ ขนาดใหญ่ สงู ถงึ 25 ม. เปลอื กไมส้ แี ดงออ่ น เรยี บ กง่ิ สีเทา ใบเรียงสลบั ใบยอ่ ย ยาวถงึ 14 ซม. ใบคลา้ ย หนงั เกลยี้ ง โคนใบเบยี้ ว ขอบใบเรยี บหรอื มรี อย 1-2 หยกั คล้ายฟนั เลื่อย ปลายเรยี วแหลม มีหใู บเกลี้ยง ดอกออก เปน็ ชอ่ กระจกุ แยกแขนง ยาว 6-15 ซม. เกลย้ี ง ดอกมกี ลน่ิ หอม วงกลีบเลี้ยงรูปถว้ ย 5 แฉก กลีบดอกสขี าวแกมเขียว ประโยชน์ ไม้ประดับ เนื้อไม้สามารถนำ�ไปสร้างบ้านและเครื่องใช้ได้ เมล็ดนึ่งให้สุกบดเม็ดรับประทานแก้ไข้ตัวร้อน เปลือกฝน ทาสมานแผล และต้มดื่มเพื่อเจรญิ อาหาร

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 60 Botany in school รหสั 01065 ล�ำ ดวน : White Cheesewood

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 61 Botany in school ลำ�ดวน ชื่อสามัญ White Cheesewood ชื่อทอ้ งถน่ิ /ชื่ออ่ืนๆ หอมนวล (ภาคเหนือ) ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Melodorum fruticosum Lour. ชื่อวงศ ์ ANNONACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ เป็นไม้ยนื ต้น ลำ�ตน้ สูง 8 เมตร เปลอื กต้นเรยี บ สนี ำ�้ ตาล เมอื่ ตน้ แกจ่ ะแตกเปน็ รอ่ งละเอยี ด ตนื้ ๆ ตามยาวของล�ำ ตน้ สว่ นใบ เปน็ ใบเดย่ี วออกเรยี งสลบั รปู ใบรยี าว ใบกวา้ ง 2-3 เซนตเิ มตร ยาว 15 เซนตเิ มตร โคนใบแหลม ปลายใบเรยี ว แหลม ขอบใบเรียบ แผ่นใบเรยี บสเี ขยี วเป็นมนั ดา้ นลา่ งสี เขยี วนวล ยอดออ่ นและใบออ่ นสแี ดง ดอกจะมสี เี หลอื ง เปน็ ดอกเดยี่ วตามซอกใบและปลายใบยอด กลบี ดอกมี 6 กลีบ เรียงเปน็ วง 2 วง วงนอกและวงใน มี 3 กลบี เปน็ รปู สามเหลี่ยมโดยวงนอกจะมีขนาดใหญ่กว่าวงใน กลีบดอก แขง็ และหนา มีกลิ่นหอม สว่ นผล เปน็ ลักษณะผลกลมุ่ ผล ย่อยมีรูปกลมรมี ี 15-20 ผล ผิวเรียบ ผลออ่ นมีสีเขยี ว พอ สุกจะมสี แี ดง ใน 1 ผลยอ่ ยจะมีเมล็ดหลายเมล็ด ประโยชน์ เป็นไม้ประดับ เป็นสมุนไพร แก้ลมวิงเวียน บำ�รุงหัวใจ บ�ำ รงุ โลหิต สว่ นาล�ำ ต้นใชท้ �ำ ฟนื ไดด้ ี

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 62 Botany in school รหัส 01067 ล้นิ มงั กร : Snake Plant, Mothen-in-Law’s Tongue

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 63 Botany in school ล้ินมังกร ชื่อสามญั Snake Plant, Mothen-in-Law’s Tongue ชอื่ ทอ้ งถิ่น/ชื่ออื่นๆ วา่ นหางเสือ, วา่ นงาช้าง (หอกสรุ ะกาฬ), คลีบปลาวาฬ, ลน้ิ นาคราช ชอื่ วทิ ยาศาสตร์ Sansevieria trifasciata Prain ช่อื วงศ ์ ASPARAGACEAE ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์ เป็นไม้ล้มลุก อายุหลายปีจะมีไหลใต้ดิน เป็นข้อปล้อง ส้ันๆ ใบจะแข็งหนาต้ังตรง รูปใบหอก บางคร้ังปิดเล็ก นอ้ ย หรอื บดิ เป็นเกลียว ปลายเรยี วแหลม ขอบเรยี บ สี เขยี วเขม้ ถงึ เขยี วอมเทา มแี ถบเขยี วออ่ นพาดขวางเปน็ ระยะ ตลอดความยาวใบ มักมลี วดลายอยู่ทแ่ี ผน่ ใบ ประโยชน์ เป็นไมป่ ระดับ และพืชมงคล เปน็ สมุนไพรใชแ้ ก้อาการเจ็บ คอ บ�ำ รงุ ปอด แก้โรคติดเชอ้ื ในบางระบบทางเดินหายใจ สว่ นบน

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 64 Botany in school รหัส 01068 ลลี าวดี : Temple Tree, Pagoda Tree, Frangipani

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 65 Botany in school ลีลาวดี ชอื่ สามญั Temple Tree, Pagoda Tree, Frangipani ชอื่ ทอ้ งถิ่น/ชื่ออนื่ ๆ จงป่า (กะเหร่ียง-กาญจนบรุ )ี , จ�ำ ปาขอม (ภาคใต้), จ�ำ ปา ขาว (ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ), จ�ำ ปาลาว (ภาคเหนือ), ลัน่ ทม (ภาคกลาง) ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Plumeria spp. ชื่อวงศ์ APOCYNACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ เป็นไม้ยืนต้น มีขนาดจากท่ีเป็นพุ่มเต้ียแคระสูงประมาณ 0.6 เมตร จนถงึ ตน้ ใหญม่ ากอาจทสี่ งู ไดถ้ งึ 12 เมตร ล�ำตน้ แผ่กิ่งก้านสาขาและพุ่มใบสวยงาม มีน้�ำยางขนสีขาวเป็น พนั ธ์ุไมท้ ่สี ลดั ใบในฤดูแล้งกอ่ นที่จะผลิดอกผลิใบรุ่นใหม่ ประโยชน์ เป็นพรรณไมป้ ระดับทส่ี วยงาม ใช้ในการจดั สวน ตกแตง่ ภูมทิ ัศน์ ดอกใช้ท�ำธูป ต้นใชป้ รุงเปน็ ยารกั ษาโรคไส้พิการ ของม้า

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 66 Botany in school รหัส 01070 วา่ นกาบหอย : Boat-lily, White Flowered Tradescantia, Oyster Plant

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 67 Botany in school ว่านกาบหอย ชอ่ื สามัญ Boat-lily, White Flowered Tradescantia, Oyster Plant ชือ่ ทอ้ งถนิ่ /ช่ืออ่นื ๆ วา่ นกาบหอย, วา่ นหอยแครง, ว่านแสงอาทิตย์ ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Tradescantia spathacea ชื่อวงศ์ COMMELINACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ เป็นไมล้ ม้ ลุก ทรงพุ่มเตี้ย แตกกอแนน่ บริเวณโคนตน้ พนั ธ์ุ แคระสงู จากพืน้ ดินไม่เกิน 20-30 ซม. และพนั ธ์ุปกติ สูง ไมเ่ กิน 50-70 ซม. โคนใบเป็นกาบหุ้มล�ำต้น ใบดา้ นบนสี เขียว ด้านลา่ งสมี ว่ งอมแดง ดอกช่อ ดอกยอ่ ยสขี าวนวล ประโยชน์ เปน็ ไมป้ ระดบั ใบแกร้ อ้ นใน กระหายนำ้� แก้ไอ อาเจยี นเปน็ โลหิต แก้ฟกช้�ำภายใน

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 68 Botany in school รหัส 01071 ว่านหางจระเข้ : Star Cactus, Aloe, Aloin, Jafferabad, Barbados Plant

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 69 Botany in school วา่ นหางจระเข้ ชอ่ื สามญั Star Cactus, Aloe, Aloin, Jafferabad, Barbados Plant ช่อื ท้องถิ่น/ช่อื อื่นๆ วา่ นไฟไหม้ (เหนือ), และ หางตะเข้ (กลาง, ตราด) ชื่อวิทยาศาสตร์ Aloe vera (L.) Burm.f. ชื่อวงศ ์ ASPHODELACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ว่านหางจระเข้เป็นพืชอวบนำ้�ลำ�ต้นส้ันหรือไม่มีลำ�ต้นสูง 10-100 ซม. ใบหนาอ้วนมีสีเขียวถึงเทา-เขียว บางสาย พนั ธุม์ ีจุดสขี าวบนและลา่ งของโคนใบ ขอบใบเปน็ หยกั และ มีฟันเลก็ ๆ สขี าว ประโยชน์ เปน็ ไม้ประดบั , รกั ษาแผลไฟไหม้ น้�ำ รอ้ นลวก แผลเรื้อรัง และแผลในกระเพาะอาหาร

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 70 Botany in school รหสั 01072 วาสนา : Dracaenas, Cape of Good Hope

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 71 Botany in school วาสนา ชื่อสามญั Dracaenas, Cape of Good Hope ช่อื ทอ้ งถ่ิน/ชือ่ อืน่ ๆ สายสะพายจอมพล, วาสนา (เหนอื ), ประเดหวี มงั กรหยก (กรุงเทพฯ) ช่อื วทิ ยาศาสตร์ Dracaena fragrans (L.) Ker-Gawl. ชื่อวงศ์ AGAVACEAE ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์ ลำ�ต้นกลมตรง ไม่มีกิ่งก้าน มีข้อถี่ ผิวเปลือกลำ�ต้น สีน้ำ�ตาล ใบเป็นใบเด่ียวแตกออกจากลำ�ต้นตรงส่วนยอด เรยี งซอ้ นกนั เวยี นรอบล�ำ ตน้ เปน็ รปู วงกลม ลกั ษณะใบเรยี ว ยาว โค้งงอ ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบ ผิวใบเกล้ียง เป็นมัน มีสีเขียวถึงสีเขียวอ่อน ขนาดใบกว้างประมาณ 3-6 ซม. ยาวประมาณ 20-40 ซม. ออกดอกเปน็ ช่อยาว ตรงสว่ นยอดของล�ำ ตน้ ดอกมขี นาดเลก็ อยรู่ วมกนั เปน็ กลมุ่ ตามความยาวของชอ่ ดอก ดอกมสี ขี าวถงึ เหลอื งออ่ น กลนิ่ หอมฉนุ ประโยชน์ เป็นไมป้ ระดับ, เป็นพชื มงคล

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 72 Botany in school หสั 01075 สาละ : Sal Tree, Shal, Sakhuwan, Sal of India

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 73 Botany in school สาละ ชอ่ื สามญั Sal Tree, Shal, Sakhuwan, Sal of India ช่ือทอ้ งถนิ่ /ชือ่ อน่ื ๆ สาละอินเดีย ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Shorea robusta Roxb. ชือ่ วงศ ์ DIPTEROCARPACEAE ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์ เปน็ ไมต้ น้ ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ไม่ผลัดใบ ลำ�ต้น ต ร ง เปลอื กสเี ทาแตกเปน็ รอ่ ง เปน็ สะเก็ดทว่ั ไป เรือนยอดเป็น พ่มุ ทบึ ปลายกิง่ มักจะลลู่ ง กิ่งออ่ นเกลีย้ ง ใบด่ียว ดกหนา ทบึ รูปไขก่ ว้าง โคนใบเว้าเขา้ ปลายใบเป็นติ่งแหลมสนั้ ๆ ผวิ ใบเปน็ มนั ขอบใบเป็นคลน่ื ดอก ออกเปน็ ชอ่ สน้ั ๆ ตาม ปลายกิ่งและง่ามใบ กลีบเล้ียงและกลีบดอกมีอย่างละ 5 กลบี กลีบดอกสีขาวอมเหลือง มกี ลิน่ หอม ผลเปน็ ผลชนิด แหง้ และแข็ง ประโยชน์ เนื้อไม้ใชเ้ ปน็ วสั ดุกอ่ สร้าง ใช้ทำ�ธูป ทางยา ยางตน้ ใชเ้ ป็น ยาฝาดสมาน

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 74 Botany in school รหัส 01076 เสลา : Thai Bungor

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 75 Botany in school เสลา ชื่อสามญั Thai Bungor ชอ่ื ท้องถิน่ /ชอื่ อ่ืนๆ เกรียบ ตะเกรียบ (จนั ทบุร)ี , ตะแบกขน (นครราชสีมา) อินทรชิต (ปราจีนบุรี), เสลาใบใหญ่ (ประจวบคีรีขันธ์, สระบุร)ี ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Lagerstroemia loudonii Teijsm. & Binn. ช่อื วงศ์ LYTHRACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ใบขนาดกลาง สงู 10-20 เมตร เรอื นยอดเป็นพุ่มกลมแน่น ทึบสเี ขียวเขม้ กิ่งมักยอ้ ยหอ้ ยลง ใบเดี่ยวออกตรงกันขา้ ม แผ่นใบยาวแบบรปู ขอบขนานกวา้ ง 6-10 เซนตเิ มตร ยาว 16-24 เซนตเิ มตร ปลายใบแหลมเป็นตงิ่ ยาวเลก็ น้อย โคน มน ผิวใบมีขนปุยออ่ นนุ่ม ทัง้ 2 ด้าน ดอกสีมว่ งสดเวลา ดอกบานชอ่ ดอกจะแนน่ เปน็ รปู ทรงกระบอกกา้ นชอ่ ดอกและ กลบี รองกลบี ดอกมขี นนุ่ม สีเหลอื งปกคลุมทั่วไป ประโยชน์ เป็นไม้ประดับ, เน้ือไม้ ใช้ทำ�เคร่ืองกลึง เคร่ืองแกะสลัก ด้ามเครื่องมือ ทำ�พ้ืน คาน ได้ดี ใบบดกับกำ�ยานก้อน เล็กๆ ใชท้ าแกผ้ ดผนื่ คัน

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 76 Botany in school รหสั 01077 แสงจนั ทร์ : Moonlight Tree, Lettuce Tree, Cabbage Tree, Lady-Love, Pisonia

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 77 Botany in school แสงจนั ทร์ ชื่อสามัญ Moonlight Tree, Lettuce Tree, Cabbage Tree, Lady-Love, Pisonia ชือ่ ท้องถน่ิ /ชอื่ อืน่ ๆ แสงนวลจันทร,์ บานดึก ช่อื วทิ ยาศาสตร์ Pisonia grandis R. Br. ชื่อวงศ ์ NYCTAGINACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ แสงจนั ทร์ เปน็ ต้นไม้ยนื ต้นขนาดกลาง ไม่ผลัดใบ ล�ำตน้ มี ความสงู ประมาณ 5-10 เมตร ผวิ เปลือกล�ำต้นสีขาวเทา เรยี บ อวบนำ้� และแตกกงิ่ เจรญิ ออกไปรอบตน้ เปน็ ทรงพมุ่ ใบมสี ีเหลอื งอมเขียวออ่ น ลักษณะใบมีปลายใบแหลมขอบ ใบเรยี บใบเป็นใบเด่ยี ว แตกออกตามข้อของกงิ่ เรียงตรง ขา้ มสลบั ตง้ั ฉาก เนอื้ ใบมองเหน็ เสน้ ใบไดช้ ดั ใบบางนมิ่ ดอก ออกเป็นช่อ ประโยชน์ เป็นไม้ประดับ, ใบของต้นแสงจันทร์ยังมีสรรพคุณทางยา ท่มี ีฤทธ์ขิ บั ปัสสาวะ รวมถงึ ยังแกอ้ าการอกั เสบและฟกชำ�้ ตามรา่ งกาย

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 78 Botany in school รหสั 01079 หนวดปลาหมกึ แคระใบด่าง : Miniature Umbrella Plant, Hawaiian Elf

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 79 Botany in school หนวดปลาหมึกแคระใบด่าง ชือ่ สามัญ Miniature Umbrella Plant, Hawaiian Elf ชอ่ื ท้องถ่ิน/ชื่ออื่นๆ หนวดปลาหมกึ ใบดา่ ง ช่ือวทิ ยาศาสตร์ Schefflera arboricola (Hayata) Merr. ชอ่ื วงศ์ ARALIACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ จัดเป็นไม้พุ่มประดับท่ีสูงเต็มท่ีไม่เกิน 2-3 เมตร เจริญ เติบโตเร็วมาก ใบมสี ีเขียวเป็นมัน บางชนดิ มีใบดา่ งสีเขยี ว ขาว มที ง้ั ใบเลก็ ใบใหญ่ และจะมลี ักษณะเหมือนกันคอื ใบ จะแตกออกมาจากกิ่งเดียว โดยแต่ละกิ่งจะมีใบประมาณ 7-15 ใบ และกางออกคลา้ ยกบั นวิ้ ของคน ใบดา่ งขาว เขยี ว เหลือง ออกเปน็ พ่มุ สวยงาม ประโยชน์ เปน็ ไมป้ ระดบั

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 80 Botany in school รหสั 01082 หมากสง : Areca Nut Palm, Betel Nut Palm

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 81 Botany in school หมากสง ชื่อสามญั Areca Nut Palm, Betel Nut Palm ชอ่ื ทอ้ งถ่นิ /ช่ืออนื่ ๆ หมาก, หมากเมยี , หมากผู้ ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Areca catechu L. ช่อื วงศ ์ ARECACEAE ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์ เปน็ ปาลม์ ตน้ เดีย่ ว ขนาดกลาง ล�ำ ต้นเปลาตรง มปี ลอ้ งสี ขาวเดน่ ชดั คอยอดสเี ขยี ว กาบใบยาว ประมาณ 80-100 ซม. ลกั ษณะเปน็ ทอ่ หอ่ หมุ้ คอยอด ใบเป็นใบประกอบแบบ ขนนก (pinnate) แผน่ ใบยาว 1.5-2 ม. ชอ่ ดอกออกใตค้ อย อด (infrafoliar) ตั้งขนึ้ ช่อดอกแยกแขนง 3 ชนั้ ดอกแยก เพศอยู่ในชอ่ เดยี วกนั บรเิ วณโคนกา้ นชอ่ หรอื โคนกา้ นแขนง จะมีกลมุ่ ดอก ดอกมีกลน่ิ หอม ออกดอกตลอดปี ผลรูปไข ่ ขนาด 4-6 x 7-8 ซม. ผลอ่อนสเี ขยี ว ผลแกส่ สี ม้ ประโยชน์ เปน็ ไมป้ ระดบั , เมลด็ ชว่ ยขบั ปสั สาวะปวดทอ้ งแนน่ ทอ้ ง บดิ แผลเนา่ เปอื่ ย ฆา่ พยาธิ เปลอื กผล ชว่ ยขบั ลม ขบั ปสั สาวะ แก้ทอ้ งอืดแน่น บดิ ทอ้ งเสีย

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 82 Botany in school รหสั 01085 หูกระจง : Ivory Coast Almond

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 83 Botany in school หกู ระจง ชอ่ื สามัญ Ivory Coast Almond ช่ือทอ้ งถ่นิ /ชื่ออ่ืนๆ หูกวางแคระ (กรุงเทพฯ) ตน้ แผบ่ ารมี ชือ่ วิทยาศาสตร์ Terminalia ivorensis A. Chev. ชื่อวงศ์ COMBRETACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ลำ�ต้น ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ขึ้นอยู่ในป่าผลัดใบ สูงต้ังแต่ 15-46 ม. ลำ�ต้นตง้ั ตรง ทรงพ่มุ แผเ่ ปน็ ชั้น ๆ หนาทึบ แตก กง่ิ ตงั้ ฉากกบั ล�ำ ตน้ เมอ่ื ตน้ โตเตม็ ทปี่ ลายกง่ิ จะลลู่ ง เปลอื ก ตน้ สนี �ำ้ ตาล ใบเดยี่ ว เรยี งสลบั ถ่ี รปู ไขก่ ลบั ขนาดเลก็ ปลาย ใบมน โคนใบสอบ สีเขียวเป็นมัน ดอกคล้ายดอกกระถิน ณรงค์ ขนาดเลก็ สขี าว ดกู ลืนไปกบั ทรงต้น มกั มองไมเ่ ห็น ถา้ ไม่สังเกต ประโยชน์ เป็นไม้ประดับให้ร่มเงา, เปลือกไม้ นำ�ไปต้มเป็นยามี ของเหลวสแี ดงที่มสี ารแทนนนิ ชว่ ยในการรกั ษาบาดแผล

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 84 Botany in school รหัส 01086 หูกวาง : Bengal Almond, Indian Almond, Sea Almond, Singapore Almond, Tropical Almond, Olive-Bark Tree, Umbrella Tree

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 85 Botany in school หูกวาง ช่ือสามญั Bengal Almond, Indian Almond, Sea Almond, Singapore Almond, Tropical Almond, Olive-Bark Tree, Umbrella Tree ชอ่ื ทอ้ งถิ่น/ชอื่ อน่ื ๆ โคน (นราธวิ าส), ดดั มอื ตดั มือ (ตรงั ), ตาปัง(พิษณโุ ลก, สตลู ), ตาแปห์ (มลายู – นราธวิ าส), หลมุ ปงั (สรุ าษฎรธ์ าน)ี ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Terminalia Catappa L. ช่อื วงศ ์ COMBRETACEAE ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์ เปน็ ไมต้ น้ ผลดั ใบ สงุ 8-28 เมตร เปลอื กเรยี บ เรยี นยอด แผก่ วา้ งในแนวราบ กง่ิ แตกรอบล�ำ ตน้ ตามแนวนอนเปน็ ชน้ั ๆ คลา้ ยฉัตร ใบเรียงเวียนสลบั ถตี่ อนปลายกิ่ง ใบเดี่ยวรปู ไข่ กลับ กวา้ ง 8-15 เซนตเิ มตร ยาว 12-25 เซนติเมตร โคน ใบสอบแคบเวา้ มีตอ่ ม 1 คู่ ปลายใบแหลมเปน็ ติง่ สั้น ๆ เนื้อใบหนา เมื่อแก่เปล่ียนเป็นสีส้มแดง ดอกลักษณะเป็น ช่อออกตามซอกใบ ขนาดเลก็ มีสีขาวนวล มลี กั ษณะเป็น แทง่ ยาว 8-12 เซนตเิ มตร มดี อกเพศผูอ้ ยู่ปลายช่อ ดอก สมบรู ณเ์ พศอยู่บริเวณโคนช่อ กลบี เลยี้ ง โคนเชอ่ื มติดกนั ปลายแยกเปน็ รปู สามเหลย่ี ม 5 แฉก ไม่มกี ลบี ดอก ส่วน ผลมรี ปู รา่ งรคี อ่ นขา้ งแบนทางดา้ นขา้ ง ยาว 3-7 เซนตเิ มตร ผลสีแดงเหลอื งหรือเขยี ว เม่อื แหง้ สดี �ำคล้�ำ ประโยชน์ มีสรรพคุณเป็นยาแก้ไข้ ขับเหง่ือ และรักษาโรคต่าง ๆ เมลด็ สามารถนำ�มารับประทานได้

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 86 Botany in school รหสั 01087 อโศกเซนตค์ าเบรียล : Asoke Tree, Cemetary Tree, Mast Tree

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 87 Botany in school อโศกเซนต์คาเบรียล ชื่อสามญั Asoke Tree, Cemetary Tree, Mast Tree ชอ่ื ท้องถิ่น/ช่อื อืน่ ๆ อโศกอินเดยี ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Polyalthia longifolia Benth Hook. f. var. Pandurata ชื่อวงศ ์ ANNONACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ เปน็ ไมต้ น้ ขนาดกลางถงึ ขนาดใหญ่ ไมผ่ ลดั ใบ ใบเดย่ี ว เรยี ง สลบั ใบรปู ใบหอกแคบ ปลายใบแหลม ผวิ ใบดา้ นบนสเี ขยี ว เข้มเปน็ มนั ดอกสคี รมี หรอื เขียวออ่ น ออกเปน็ ชอ่ กระจกุ ท่ี ซอกใบบรเิ วณปลายกงิ่ ผลสด เปน็ แบบผลกลมุ่ รปู ไขก่ ลบั ผลแกส่ เี หลืองอมเขยี ว มเี มล็ดเดยี ว ประโยชน์ เปน็ ไมป้ ระดบั

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 88 Botany in school รหัส 01088 อนิ ทนลิ : Queen’s Flower, Queen’s Crape Myrtle, Pride of India, Jaru

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 89 Botany in school อนิ ทนิล ช่ือสามญั Queen’s Flower, Queen’s Crape Myrtle, Pride of India, Jaru ชือ่ ทอ้ งถ่ิน/ช่ืออนื่ ๆ ตะแบกดำ� (กรุงเทพฯ), ฉ่วงมู ฉ่องพนา (กะเหรี่ยง- กาญจนบรุ )ี , บางอบะซา (นราธวิ าส, มลาย-ู ยะลา), บาเย บาเอ (มลายู-ปตั ตาน)ี , อนิ ทนิล (ภาคกลาง, ภาคใต)้ ชือ่ วิทยาศาสตร์ Lagerstroemia speciosa (L.) Pers. ชอื่ วงศ์ LYTHRACEAG ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์ เป็นไม้ยืนต้นใบเด่ียว (simple leaf) ออกตรงข้าม (opposite) หรอื เยอ้ื งกนั เลก็ นอ้ ย ดอกเปน็ ชนดิ ดอกชอ่ ออก รวมกนั เปน็ ชอ่ โต ยาวถงึ 30 เซนตเิ มตร ตามปลายกง่ิ หรอื ตามง่ามใบใกล้ ๆ ปลายกิง่ มสี ี เช่น สมี ่วงสด มว่ งอมชมพู หรือชมพูล้วน ๆ ตรงส่วนบนสุดของดอกตูมจะมีตุ่มกลม เลก็ ๆ ตดิ อย่ตู รงกลาง ประโยชน์ เป็นไม้ประดับใหร้ ่มเงา, เปลอื ก รสฝาดขม แก้ไข้ แกท้ อ้ ง เสยี , ใบ รสจดื ขมฝาดเยน็ ตม้ หรอื ชงน�้ำ รอ้ นดม่ื แก้โรคเบา หวาน ขับปสั สาวะ เป็นยาลดความดัน, เมล็ด รสขม แก้ โรคเบาหวาน แก้นอนไม่หลับ

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 90 Botany in school

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 91 Botany in school พฤกษศาสตร์ ในโรงเรียน บรเิ วณประถมศกึ ษา Botany in School : Primary Area

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 92 Botany in school รหัส 02001 กล้วยไม้หวาย

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 93 Botany in school กลว้ ยไมห้ วาย ชอ่ื สามัญ - ชือ่ ทอ้ งถิ่น/ช่อื อืน่ ๆ กลว้ ยไม้หวาย ชอื่ วิทยาศาสตร์ Dendrobium ชอ่ื วงศ ์ ORCHIDACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ กล้วยไม้หวาย มีลักษณะการเจริญเติบโตแบบซิมโพเดียล คือ มลี �ำลกู กลว้ ย เมือ่ ล�ำตันเจริญเตบิ โตเต็มท่ีแล้วจะแตก หน่อเป็นล�ำต้นใหม่และเป็นกอ ใบแข็งหนาสีเขียว ดอกมี ลักษณะทั่วไปของกลบี ช้ันนอกและคบู่ นและค่ลู า่ งขนาดยาว พอๆ กนั โดยกลบี ชนั้ นอกบนจะอยอู่ ยา่ งอสิ ระเดยี่ วๆ สว่ น กลีบช้ันนอกคู่ล่างจะมีส่วนโคนซ่ึงมีลักษณะยื่นออกไปทาง ดา้ นหลงั ของสว่ นลา่ งของดอกประสานเชอ่ื มตดิ กบั ฐานหรอื สนั หลังของเส้าเกสร และส่วนโคนของกลบี ชน้ั นอกคา่ ล่าง และส่วนฐานของเส้าเกสร ซึ่งประกอบกันจะย่ืนออกมา ลักษณะคลา้ ยเดือยทเ่ี รยี กว่า “เดอื ยดอก” ส่วนกลบี ชั้นใน ท้งั สองกลีบจะมีลักษณะตา่ งกนั แล้วแต่ชนดิ ของกล้วยไม้ ประโยชน์ เปน็ ไม้ประดบั

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 94 Botany in school รหสั 02005 ขอ่ ย : Siamese Rough Bush, Tooth Brush Tree

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 95 Botany in school ขอ่ ย ชื่อสามัญ Siamese Rough Bush, Tooth Brush Tree ช่อื ทอ้ งถน่ิ /ชื่ออนื่ ๆ กักไม้ฝอย (ภาคเหนือ), ซะโยเส่ (แม่ฮ่องสอน), ส้มพอ (ร้อยเอด็ ) ชือ่ วทิ ยาศาสตร์ Streblus asper ชอื่ วงศ์ MORACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ขอ่ ยเปน็ ไมย้ นื ตน้ ขนาดเลก็ ถงึ กลาง สงู 5–15 เมตร ไมผ่ ลดั ใบ ลำ�ต้น ค่อนข้างคดงอ มีปุ่มปมอยู่รอบๆ ต้น ใบเป็น ใบเดย่ี วเรยี งสลบั มขี นาดเลก็ รปู ใบรแี กมรปู ไขก่ ลบั เนอ้ื ใบ คอ่ นขา้ งหนา ผวิ สากเหมอื นกระดาษทรายทง้ั สองดา้ น ดอก เป็นช่อสีขาวเหลืองอ่อน ผลสดกลม เมล็ดมีขนาดโตเท่า เมลด็ พรกิ ไทย มเี นอ้ื เยอ่ื หุ้ม ผลแก่จดั จะมีสีเหลือง ประโยชน์ เป็นไม้ประดบั , กิ่ง ใช้ในการแปรงสีฟันได แต่ต้องทุบให้ นิ่มๆ ก่อน เปลอื ก สามารถรักษาแผล แก้ท้องร่วง ดบั พษิ ภายใน

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 96 Botany in school รหสั 02007 เข็ม

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 97 Botany in school เขม็ ชอ่ื สามัญ - ชอ่ื ท้องถนิ่ /ชอื่ อน่ื ๆ เขม็ ดอกแดง ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Ixora coccinea L. ชอ่ื วงศ์ RUBIACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ เปน็ ไมพ้ มุ่ ขนาดเลก็ หรอื ขนาดกลาง สงู 0.3-5.0 เมตร  ใบ เรยี งตรงขา้ มหรือเรยี งรอบข้อ ใบเด่ียว รูปหอก ปลายใบ แหลม เนอื้ ใบหนาและแข็ง สเี ขยี วสด ก้านใบส้นั มากหรอื ไม่มีก้านใบ       ดอกมีลักษณะเป็นช่อออกรวมกันเป็นช่อใหญ่ท่ีปลายยอด หรือก่ิงข้าง ดอกย่อยสีแดง กลีบดอกเชื่อมกันเป็นหลอด ยาว ปลายหลอดกลีบแยกเป็น 4-6 กลีบ เกสรเพศผู้ สเี หลือง 4 อัน ตดิ อย่ทู ีห่ ลอดดอกด้านบนและอยสู่ ลบั กับ กลีบ เกสรเพศเมียยน่ื เลยหลอดดอก มี 2 แฉก ประโยชน์ เป็นไม้ประดับ, รากมีรสหวาน ใช้รับประทานแก้โรคตา เจรญิ อาหาร, ใบใชเ้ ปน็ ยาฆ่าพยาธิ

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 98 Botany in school รหัส 02008 เข็มสามสี : Rainbow Tree

พฤกษศาสตร์ในโรงเรยี น 99 Botany in school เข็มสามสี ชอ่ื สามญั Rainbow Tree ชอ่ื ทอ้ งถน่ิ /ชอ่ื อน่ื ๆ เข็มริมแดง ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Dracaena cincta Baker cv. Tricolor ชอ่ื วงศ ์ ASPARAGACEAE ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ไม้ทรงพุม่ แตกกอ ล�ำ ต้นขนาดเล็ก ต้ังตรง สีน�ำ้ ตาล มีข้อ ปล้อง ใบเด่ียว เรียงเวียนสลับรอบก่ิง รูปแถบแคบยาว ปลายแหลม แตกใบถ่ีตรงส่วนยอดของลำ�ต้น แผ่นใบมี สามสีเป็นแถบไปตามความยาวของใบ เม่ือใบแก่หลุดร่วง ท�ำ ให้โคนต้นเปลอื ย ประโยชน์ เปน็ ไมป้ ระดับ

พฤกษศาสตร์ในโรงเรียน 100 Botany in school รหสั 02009 ครสิ ตินา่ : Australian Rose Apple, Brush Cherry, Creek lily Pilly, Creek Satinash