1-1 ทักษะกระบวนการทางวิทยาสาสตร์

20000-1301 วทิ ยาศาสตรเ์ พ่ือพัฒนาทกั ษะชีวิต หนว่ ยท่ี 1 ทกั ษะกระบวนการ ทางวิทยาศาสตร์ ครูธญั พร พุ่มพวง วิทยาลัยเทคนคิ ลพบุรี





วธิ ีการทางวทิ ยาศาสตร์ วธิ ีการทนี่ ักวทิ ยาศาสตร์ใช้ในการ แสวงหาความรู้ทางวทิ ยาศาสตร์

วธิ ีการทางวทิ ยาศาสตร์ มี 5 ข้นั ตอน 1. การระบุปัญหา 2. การต้งั สมมติฐาน 3. การทดลอง 4. การวเิ คราะห์ข้อมูล 5. การสรุปผล



ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ (Science Process Skill) เป็ นความสามารถ ความชานาญในการเลือกและการใช้ กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ เพื่อค้นหา คาตอบหรือแก้ปัญหาต่าง ๆ

ประเภท ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ทักษะข้นั พื้นฐาน มี 8 ทกั ษะ ทักษะข้ันบูรณาการ มี 5 ทักษะ

ทักษะข้นั พื้นฐาน 8 ทกั ษะ ประกอบด้วย 1.ทกั ษะการสังเกต 5.ทักษะการหาความสัมพนั ธ์ระหว่าง สเปสกบั สเปสและสเปสกบั เวลา 2.ทักษะการวดั 6.ทกั ษะการจัดกระทาและ 3.ทกั ษะการคานวณ ส่ือความหมายข้อมูล 4.ทกั ษะการ จาแนกประเภท 7.ทักษะการลงความคดิ เห็น จากข้อมูล 8.ทกั ษะการพยากรณ์

ทกั ษะข้นั บูรณาการ 5 ทกั ษะ ประกอบด้วย 9.ทกั ษะการต้งั สมมติฐาน 10.ทักษะการกาหนดนิยามเชิงปฏิบตั กิ าร 11.ทกั ษะการกาหนดและควบคุมตวั แปร 12. ทกั ษะการทดลอง 13.ทักษะการตคี วามหมายข้อมูลและลงข้อสรุป



ทกั ษะการ เป็ นความสามารถ สังเกต ในการใช้ประสาท สัมผสั ท้งั 5 เข้าไป ศึกษารายละเอยี ด ของส่ิงทศี่ ึกษา

ประสาท ตา สัมผสั ท้งั 5 จมูก หู ผวิ กาย ลนิ้

การสังเกตต้องไม่ใส่ ความคดิ เห็นลงไป

การเขียนบรรยายส่ิงทไี่ ด้จากการสังเกตท่ีถูกต้อง ตวั อย่าง ปลากดั มสี ีแดงสด มลี าตวั ยาวประมาณ 10 cm

การเขยี นบรรยายสิ่งทไี่ ด้จากการสังเกตทไ่ี ม่ถูกต้อง ตัวอย่าง ปลากดั มสี ีแดงสด น่าจะเป็ นลูกผสมต่างประเทศ

ปลากดั มสี ีแดงสด น่าจะเป็ นลูกผสมต่างประเทศ “น่าจะเป็ นลูกผสม ไม่ใช่การสังเกต แต่เป็ น ต่างประเทศ” การใส่ความคดิ เห็นลงไป

ข้อมูลจากการสังเกต มี 2 ประเภท ข้อมูลเชิง เป็ นข้อมูลทเี่ ขยี นบรรยายสิ่ง คุณภาพ ที่สังเกตได้โดยไม่มตี ัวเลขมา เกย่ี วข้อง ข้อมูลเชิง เป็ นข้อมูลทเ่ี ขยี นบรรยายส่ิง ปริมาณ ทสี่ ังเกตได้โดยมตี ัวเลขมา เกย่ี วข้อง

ตวั อย่างข้อมูลการสังเกตเชิงคุณภาพ การสังเกตเชิงคุณภาพ ประสาทสัมผสั ท่ีใช้ ลูกบลิ เลยี ดมรี ูปร่างกลม สีแดง ตา มะม่วงมกี ลน่ิ หอมและมรี สหวาน จมูก และลนิ้ วตั ถุมผี วิ เรียบ และน่ิม กายสัมผสั วตั ถุเมื่อเคาะกบั โต๊ะเสียงดงั แกร็ก หู

ตวั อย่างข้อมูลการสังเกตเชิงปริมาณ การสังเกตเชิงปริมาณ ประสาทสัมผสั ทใี่ ช้ จงิ้ จกตัวนีย้ าวประมาณ 10 cm ตา แตงโมผลนีห้ นักประมาณ 2 kg ตา บ่อเลยี้ งปลามขี นาดประมาณ ตา 10 cm x10 cm x10 cm



ทกั ษะ หมายถงึ การเลือกใช้ และ การวดั ใช้เคร่ืองมือวดั ในการวดั หา ปริมาณของส่ิงต่าง ๆ ออกมา เป็ นตัวเลขท่ีแน่นอนได้อย่าง เหมาะสมกบั ส่ิงท่วี ดั

• แสดงวธิ ีใช้เครื่องมือวดั ได้อย่างถูกต้อง • ระบุหน่วยของตัวเลขทไี่ ด้จากการวดั อย่างถูกต้อง

ถ้าจะวดั ความยาวของขอบใบไม้นักเรียนจะเลือก เคร่ืองมือใดบ้างมาใช้ในการวดั และวดั อย่างไร

คาตอบ เครื่องมือทจี ะใช้วดั ประกอบด้วย เชือก ไม้บรรทัด วธิ ีการวดั ใช้เชือกวดั วนไปตามเส้นขอบใบไม้ จนเชือกวนมาพบกนั ท่ี จุดเร่ิมต้น จากน้ันนาเชือกมาทาบกบั ไม้บรรทัดเพ่ืออ่านค่า ความยาวทวี่ ดั ได้ หน่วยวดั เป็ นเซนตเิ มตร



ปลากดั จาแนกเป็ นชนิดต่างๆต้องกาหนดเกณฑ์ในการ จาแนกประเภท

ทักษะการจาแนกประเภท หมายถึงความสามารถในการแบ่งพวก หรือ เรียงลาดบั วตั ถุ โดยมเี กณฑ์ เกณฑ์ท่ใี ช้ โดยทวั่ ไปมี 3 อย่าง • ความเหมือน • ความแตกต่าง • ความสัมพนั ธ์

วธิ ีการจาแนกประเภท เลือกใช้ลกั ษณะหรือคุณสมบตั ิอย่างใดอย่าง หน่ึงของวตั ถุเป็ นเกณฑ์ในการแบ่งกลุ่มย่อย โดย ทั่วไปมกั จะใช้ลกั ษณะทส่ี ามารถแบ่งให้ เป็ น 2 กลุ่มก่อน แล้วค่อย ๆ เลือกเกณฑ์อ่ืน ท่ี สามารถแบ่งกลุ่มย่อย 2 กล่มุ น้ันออกเป็ นกลุ่ม ย่อยต่อไปอกี

จงแบ่งสิ่งมชี ีวติ ต่อไปนีอ้ อกเป็ นกลุ่ม วัว หมู ไก่ กบ ปลาทอง แมว ม้า กระต่าย เต่า ผเี สื้อ ดอกไม้ ปู ต้นมะพร้าว แมงมุม ยรี าฟ นก

ววั หมู ไก่ กบ ปลาทอง แมว ม้า กระต่าย เต่า ผเี สื้อ ดอกไม้ ปู ต้นมะพร้าว แมลงมุม ยรี าฟ นก พืช สัตว์ ดอกไม้ , ต้นมะพร้าว วัว หมู ไก่ กบ ปลาทอง แมว ม้า กระต่าย เต่า ผเี สื้อ ปู แมลงมุม ยรี าฟ นก เลยี้ งลกู ด้วยนม ไม่เลยี้ งลกู ด้วยนม ววั หมู แมว ม้า ไก่ กบ ปลาทอง เต่า ผเี สื้อ ปู กระต่าย ยรี าฟ แมงมุม นก



ทกั ษะการหา หมายถงึ ความชานาญในการจาแนก ความสัมพนั ธ์ รูปมติ ิของวตั ถุความเกย่ี วข้อง ของ เกยี่ วกบั สเปส วตั ถุและเหตุการณ์กบั รูปร่างบอก ความสัมพนั ธ์ของมติ ิและบอกการ เปลย่ี นแปลงที่สัมพนั ธ์กบั เวลา

ถ้านักเรียนนาหลอดกาแฟมา ตัดตามขวาง และตดั แนว เฉียง เส้นรอบวงทไ่ี ด้จะมี ลกั ษณะอย่างไร

หลอดกาแฟ หลอดกาแฟ ตัดตามขวาง ตัดแนวเฉียง



การคานวณ หมายถึง การนับจานวนของวตั ถุ และการนาตวั เลขทีน่ ับได้มาคดิ คานวณโดยการบวก ลบ คูณ หาร หรือหาค่าเฉลย่ี

นักเรียน 5 คนมสี ่วนสูงเรียงลาดบั ต้ังแต่คนที่1 -5 ดังต่อไปนี้ 180 cm , 178 cm, 175 cm, 168 cm และ 165 cm จงหาความสูงเฉลยี่ ของนักเรียน ความสูงเฉลย่ี = 180 +178+175+168+165 = 866 =173.2cm 55



ทักษะการจัด เป็ นความชานาญในการ กระทาและส่ือ นาเสนอข้อมูลในรูปแบบ ความหมายข้อมูล ต่าง ๆ เพื่อให้ผู้อื่นเข้าใจส่ิง ที่ต้องการส่ือได้ชัดเจน ถูกต้องรวดเร็วและง่ายต่อ การแปลความหมาย

การส่ือความหมายข้อมูลอาจเสนอใน รูปแบบต่างๆ เช่น แผนภูมิ ตาราง วงจร สมการ กราฟ

ตวั อย่างการนาเสนอข้อมูล ในรูปแบบต่างๆ

ตวั อย่าง วงชีวติ ของแมลงหว่ี

วงชีวติ ของไหม

วงชีวติ ของไส้เดือนดนิ

ตวั อย่างการนาเสนอข้อมูลด้วยกราฟแท่ง

กราฟแท่ง

ตวั อย่างการนาเสนอข้อมูลด้วยกราฟเส้น

ตวั อย่างการนาเสนอข้อมูลด้วยกราฟวงกลม

ตัวอย่างการนาเสนอข้อมูลด้วยตาราง การทดสอบแป้งในสารอาหาร สาร การละลายนา้ ปฏกิ ริ ิยากบั สารละลายไอโอดีน A ละลาย สีนา้ ตาลเหลือง B ไม่ละลาย สีนา้ เงนิ C ละลาย สีนา้ ตาลเหลือง D ไม่ละลาย สีนา้ ตาล