บทที่6_ทรัพยากรสารสนเทศอ้างอิง

หอ้ งสมุดกบั การรูส้ ารสนเทศ Library and Information Literacy ครูกฤตยา จนั ทรส์ ว่าง วิทยฐานะ ครูชานาญการพเิ ศษ

ทรพั ยากรสารสนเทศอา้ งอิง

ความหมายของทรพั ยากรสารสนเทศอา้ งอิง ทรัพยากรสารสนเทศอา้ งอิง หมายถึง ขอ้ มูล สารสนเทศ ที่มีคุณค่าซ่ึงเสนอในรูปแบบต่างๆ ไม่ว่าจะเป็ นส่ิงพิมพ์ สื่ออิเล็กทรอนิกส์ หรือฐานขอ้ มูล สามารถใชค้ น้ ควา้ เฉพาะ เรื่องไดอ้ ย่างสะดวกรวดเร็ว โดยไม่จาเป็ นตอ้ งศึกษาตลอด ท้งั เร่อื ง และไม่อนุญาตใหย้ มื ออกจากหอ้ งสมุด

รูปแบบของทรพั ยากรสารสนเทศอา้ งอิง ทรพั ยากรสารสนเทศอา้ งอิง มี 2 รูปแบบ คือ 1. ทรัพยากรสารสนเทศอ้างอิงในรู ปแบบของ สือ่ ส่ิงพมิ พ์ เรียกว่า หนงั สืออา้ งอิง 2. ทรัพยากรสารสนเทศอ้างอิงในรู ปแบบของ ส่ืออิเล็กทรอนิกส์ เช่น ซีดีรอม สารสนเทศอา้ งอิง ออนไลนผ์ ่านเครอื ข่ายอนิ เทอรเ์ น็ต

ทรพั ยากรสารสนเทศอา้ งอิงในรูปแบบของสอื่ สิ่งพิมพ์ ทรัพยากรสารสนเทศอา้ งอิงในรูปแบบของสิ่งพิมพ์ ไดแ้ ก่ หนังสืออา้ งอิง จะจดั เก็บและใหบ้ ริการหนังสืออา้ งอิงโดย แยกออกจากหนงั สือทวั ่ ไป และกาหนดอกั ษรสญั ลกั ษณด์ ว้ ย ตวั อกั ษร อ. ย่อมาจากคาว่า อา้ งอิง และตวั อักษร R. หรือ Ref ย่อมาจากคาว่า Reference โดยอักษรสัญลักษณ์จะ ปรากฏอยู่เหนือเลขเรียกหนังสือติดอยู่ดา้ นในของปกหนา้ และปกหลงั ของหนงั สอื อา้ งอิงทกุ เล่ม

ความหมายของหนงั สอื อา้ งอิง หนังสืออ้างอิง (Reference Books) หมายถึง หนังสือท่ี รวบรวมความรูแ้ ละขอ้ เท็จจริง ใช้คน้ หาเฉพาะเรื่องที่ ตอ้ งการคาตอบเขียนโดยผูท้ รงคุณวุฒิและเช่ียวชาญ เฉพาะสาขาวิชาน้ัน ๆ จึงเป็ นขอ้ มูลที่มีความน่าเชื่อถือ สามารถนามาอา้ งอิงเพ่ือเป็ นหลกั ฐานทางดา้ นวิชาการได้ เป็ นอยา่ งดี

ลกั ษณะเฉพาะของหนงั สืออา้ งองิ 1. รวบรวมความรู้ และขอ้ เท็จจริงที่สาคัญ เขียนโดย ผทู้ รงคณุ วุฒิในสาขาวิชาน้นั 2. ลกั ษณะพเิ ศษประจาเลม่ 3. มีรูปเลม่ ขนาดใหญ่ ทาใหม้ ีน้าหนกั มาก 4. เป็ นหนังสอื ที่หายากและมีราคาสูง

ตวั อยา่ งหนงั สอื อา้ งองิ

ประเภทของหนงั สืออา้ งองิ หนงั สืออา้ งอิงที่ใหค้ าตอบไดโ้ ดยตรง ไดแ้ ก่ - พจนานุกรม - ทาเนียบนามหรอื นามานุกรม - สารานุกรม - หนงั สอื อา้ งอิงทางภูมิศาสตร์ - หนงั สอื รายปี หรอื สมพตั สร - หนงั สือคมู่ ือ - อกั ขรานุกรมชีวประวตั ิ - ส่งิ พิมพร์ ฐั บาล หนงั สืออา้ งอิงทแี่ นะนาแหล่งคาตอบ ไดแ้ ก่ - หนงั สอื บรรณานุกรม - หนงั สือดชั นีหรอื ดรรชนี

พจนานุกรม หนังสืออา้ งอิงที่รวบรวมความรูเ้ ก่ียวกับคาในภาษา ต่างๆ และอธิบายรายละเอียดของคาแต่ละคา โดยมี การเรียงตามลาดบั ตวั อกั ษร เพอื่ สะดวกในการคน้ หา ประเภทของพจนานุกรม แบง่ เป็ น 2 ประเภท ไดแ้ ก่ 1. พจนานุกรมภาษาทวั ่ ไป 2. พจนานุกรมเฉพาะวิชา

ตวั อยา่ งหนงั สอื พจนานุกรม

สารานุกรม หนังสืออา้ งอิงท่ีรวบรวมความรูเ้ ฉพาะสาขาวิชาใดวิชาหนึ่ง เสนอความรู้และเรื่องราวต่างๆ เขียนโดยผู้เชี่ยวชาญ ในแต่ละสาขาวิชา มีการจัดทาเป็ นเล่มเดียวจบหรือหลาย เลม่ จบ เรยี กว่า หนงั สือชุด ประเภทของสารานุกรม แบง่ เป็ น 2 ประเภท ไดแ้ ก่ 1. สารานุกรมทวั ่ ไป 2. สารานุกรมเฉพาะวิชา

ตวั อยา่ งหนงั สอื สารานุกรม

หนงั สือรายปี หนังสืออา้ งอิงท่ีบนั ทึกขอ้ มูล ข่าวสาร เหตุการณ์ สถิติตวั เลข ที่สาคญั โดยสงั เขป ในแต่ละรอบปี ท่ีผ่านมา มีจุดมุ่งหมาย เพอ่ื รวบรวม เรื่องราวส้นั ๆ ท่ีเกิดข้ ึนในปี ที่แลว้ มาใน ดา้ น ตา่ งๆ ประเภทของหนงั สอื รายปี แบ่งเป็ น 4 ประเภท ไดแ้ ก่ 1. หนังสือรายงานประจาปี 2. หนงั สอื รายปี ของสารานุกรม 3. หนงั สือสมพตั สร (Almanacs) 4. หนงั สอื รายปี สรุปขา่ วปัจจบุ นั

ตวั อยา่ งหนงั สอื สารานุกรม

อกั ขรานุกรมชีวประวตั ิ หนังสืออา้ งอิงท่ีรวบรวมชีวประวัติของบุคคลสาคัญๆ หรือ บุคคลท่ีมีช่ือเสียงทางสาขาวิชาชีพต่างๆ ใหร้ ายละเอียด ทางด้านประวัติส่วนตัว ได้แก่ วันเดือนปี เกิด ปี ต าย ภมู ิลาเนา การศึกษา ความสามารถ และผลงานทีส่ าคญั ประเภทของอกั ขรานุกรมชีวประวตั ิ แบง่ เป็ น 2 ประเภท ไดแ้ ก่ 1. อกั ขรานุกรมชีวประวตั บิ คุ คลทวั ่ ไป 2. อกั ขรานุกรมชีวประวตั ขิ องบคุ คลกลมุ่ ใดกล่มุ หน่ึง

ตวั อยา่ งหนงั สอื อกั ขรานุกรมชีวประวตั ิ

ทาเนียบนาม หรือนามานุกรม หนังสืออา้ งอิงที่ใหค้ วามรูเ้ กี่ยวกับรายชื่อบุคคล หา้ งรา้ น บริษัท หน่วยงานต่าง ๆ มีการจัดเรียงรายช่ือตามลาดับ อกั ษรหรือตามลาดบั หมวดหมู่ ใหร้ ายละเอียดเก่ียวกับ ชื่อ ท่ีตง้ั หมายเลขโทรศพั ท์ หนา้ ท่ีความรบั ผิดชอบ เป็ นตน้

ตวั อยา่ งหนงั สือทาเนียบนามหรอื นามานุกรม

หนงั สอื อา้ งอิงทางภมู ิศาสตร์ หนังสืออา้ งอิงท่ีรวบรวมความรูท้ างดา้ นภูมิศาสตร์ โดยมี รายละเอียดเก่ียวกบั ช่ือและสถานที่ทางภูมิศาสตร์ ไดแ้ ก่ ชื่อ ประเทศ จงั หวัด เมือง อาเภอ ภูเขา แม่น้า ภูมิอากาศแหล่ง ทรพั ยากรธรรมชาติ ท่รี าบสูงของประเทศ และทวีปทวั ่ โลก ประเภทของหนังสอื อา้ งอิงทางภูมิศาสตร์ แบ่งเป็ น 2 ประเภท ไดแ้ ก่ 1. อกั ขรานุกรมทางภูมิศาสตร์ 2. หนังสอื แผนท่ี 3. หนงั สอื นาเท่ียว

ตวั อยา่ งหนงั สอื อา้ งอิงทางภูมิศาสตร์

หนงั สอื คมู่ ือ หนังสืออา้ งอิงที่รวบรวมเร่ืองราวเบ็ดเตล็ดต่างๆ ที่น่าสนใจ เกี่ยวกับบุคคล เหตุการณ์ หรือเร่ืองในสาขาวิชาใดวิชาหน่ึง ใหร้ ายละเอียดของเรื่องอย่างส้ันๆ กะทัดรัด โดยมีเน้ ือหา เกี่ยวขอ้ งกบั เร่อื งตา่ งๆ ไดท้ ุกเร่อื ง ประเภทของหนังสือคมู่ ือ แบง่ เป็ น 4 ประเภท ไดแ้ ก่ 1. ค่มู ือช่วยปฏิบตั งิ าน 2. หนังสอื รวบรวมความรูเ้ บด็ เตล็ด 3. หนงั สือคมู่ ือ 4. หนงั สอื ที่ใหเ้ ร่อื งราวหรอื เน้ ือหาสาคญั โดยยอ่

ตวั อยา่ งหนงั สอื ค่มู ือ

ส่งิ พิมพร์ ฐั บาล ส่ิงพิมพท์ ี่จัดพิมพข์ ้ ึนโดยหน่วยงานของรัฐ อาจเป็ นระดับ กระทรวง กรม กอง หรือรฐั วิสาหกิจก็ได้ โดยมีความ มุ่ง หมายเพ่ือเผยแพร่ความรูแ้ ละประชาสมั พนั ธข์ ่าวสาร ความ เคลื่อนไหวของหน่วยงานเพ่ือใหป้ ระชาชนทราบ

ตวั อยา่ งสิ่งพมิ พร์ ฐั บาล

บรรณานุกรม หนังสือท่ีรวบรวมรายช่ือหนังสือหรือรายชื่อวัสดุ ทาง การศึกษาทุกประเภท เพ่ือใชเ้ ป็ นเครื่องมือในการค้นหา ขอ้ มูลทางสาขาวิชาต่าง ๆ ใหข้ อ้ มูลทางบรรณานุกรม ไดแ้ ก่ ช่ือและนามสกุล ผูแ้ ต่ง ช่ือหนังสือ คร้งั ท่ีพิมพ์ สถานที่พิมพ์ สานักพิมพ์ ปี พิมพ์ บรรณานุกรมบางเล่มอาจใหเ้ รื่องยอ่ ของ ส่งิ พมิ พ์ ซึ่งเรยี กว่า บรรณนิทศั น์

ตวั อยา่ งหนงั สอื บรรณานุกรม

หนงั สือดชั นีหรอื ดรรชนี ส่ิงพิมพ์ท่ีรวบรวมรายช่ือบทความทางวิชาการ ที่จะเป็ น ประโยชนใ์ นการศึกษาคน้ ควา้ วิจยั บอกแหล่งขอ้ เท็จจริงหรือ ขอ้ มูลที่ตอ้ งการช่วยในการคน้ ควา้ และสืบคน้ ขอ้ ความสาคญั หัว ข้อ เ ร่ื อ ง ห รื อ บ ท ค ว า ม ที่ ต ้อ ง ก า ร ว่ า อ ยู่ใ น ว า ร ส า ร ห รื อ หนงั สอื พมิ พฉ์ บบั ใด อาจจะเป็ นสิง่ พมิ พต์ อ่ เน่ืองหรอื เป็ นเลม่

ตวั อยา่ งหนงั สอื ดชั นีหรือดรรชนี

ทรพั ยากรสารสนเทศอา้ งอิงในรูปแบบ ส่อื อเิ ล็กทรอนิกส์ ทรพั ยากรสารสนเทศอา้ งอิงที่มีการบนั ทึกขอ้ มูลสารสนเทศ ท่ีใชอ้ า้ งอิงลงส่ืออิเล็กทรอนิกส์ ไดแ้ ก่ รูปแบบฐานขอ้ มูล ซีดีรอม และรูปแบบฐานขอ้ มูลออนไลน์ โดยการสืบคน้ ผ่าน เครอื ขา่ ยทางอนิ เทอรเ์ น็ต

ตวั อยา่ งฐานขอ้ มูลซีดรี อม

ตวั อยา่ งฐานขอ้ มูลซีดรี อม พจนานุกรม (CD-ROM)

ตวั อยา่ งฐานขอ้ มูลซีดรี อม สารานุกรม (CD-ROM)

ตวั อยา่ งฐานขอ้ มูลออนไลน์ พจนานุกรม (ออนไลน์ หรอื INTERNET)

ตวั อยา่ งฐานขอ้ มูลออนไลน์ สารานุกรม (ออนไลน์ หรอื INTERNET)

ตวั อยา่ งฐานขอ้ มูลออนไลน์ ดรรชนีวารสาร (ออนไลน์ หรือ INTERNET)