Ubuntu12.04-instrukcja

Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Praktyczny przewodnik

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinSpis treściSpis treści............................................................................................................................................ 2Wprowadzenie................................................................................................................................... 6 O przewodniku.............................................................................................................................. 6 Przypisy autora, czyli wskazówki dla Ciebie!...........................................................................6 Filozofia Ubuntu........................................................................................................................... 7 Dlaczego warto zmienić system na Ubuntu?...........................................................................7 Numery, nazwy kodowe oraz wersje LTS................................................................................. 8Rozpoczynamy przygodę z Ubuntu!............................................................................................... 9 Skąd dostać płytę z Ubuntu?...................................................................................................... 9 Aktualizacja Ubuntu 11.10 Oneiric Ocelot do Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin........10 Wypróbuj Ubuntu....................................................................................................................... 11 Partycjonowanie dysku............................................................................................................. 13 Instalacja Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin.......................................................................19 Minimalne wymagania.......................................................................................................... 19 Zalecane wymagania............................................................................................................. 19 Najczęściej popełniane błędy podczas instalacji..............................................................19 Rozpoczęcie instalacji Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin............................................20 Wybór języka.......................................................................................................................... 21 Informacje wstępne.............................................................................................................. 21 Sieć bezprzewodowa............................................................................................................ 22 Rodzaj instalacji..................................................................................................................... 23 Wybór partycji........................................................................................................................ 24 Przygotowanie partycji /home....................................................................................... 25 Przygotowanie partycji SWAP........................................................................................ 26 Rozpoczęcie instalacji........................................................................................................... 27 Lokalizacja użytkownika....................................................................................................... 27 Układ klawiatury.................................................................................................................... 27 Tożsamość użytkownika....................................................................................................... 28 Ponowne uruchomienie komputera...................................................................................29 Instalacja Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin z poziomu systemu operacyjnego Windows – aplikacja Wubi......................................................................................................... 30 Pobierz Wubi.......................................................................................................................... 30 Rozpoczęcie instalacji wewnątrz systemu Windows.......................................................30 Przykre niespodzianki, czyli co może zdarzyć się po instalacji systemu...........................33Pierwsze uruchomienie Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin..................................................34 Logowanie do systemu............................................................................................................. 34 Pulpit Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin.............................................................................35 Panel główny............................................................................................................................... 37 Obszary robocze......................................................................................................................... 37 Połączenie z siecią przewodową.............................................................................................. 39 Połączenie z siecią bezprzewodową....................................................................................... 39 Wyłączenie automatycznego łączenia z siecią bezprzewodową...................................40 Instalacja języka polskiego....................................................................................................... 41 Instalacja dodatkowych sterowników.................................................................................... 42 Repozytoria................................................................................................................................. 44 2

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Dodawanie aktualnych repozytoriów................................................................................45 Dodawanie repozytoriów za pomocą Centrum Oprogramowania Ubuntu................47 Instalacja dodatkowych kodeków........................................................................................... 48 Wyłączenie/ponowne uruchomienie systemu......................................................................48Praca z systemem Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin............................................................49 Struktura katalogów.................................................................................................................. 49 Twój katalog domowy oraz jego podkatalogi.......................................................................50 Prawa administratora systemu - roota...................................................................................51 Skróty klawiszowe...................................................................................................................... 52 Globalne menu........................................................................................................................... 54 HUD – Head Up Display, czyli menu przyszłości....................................................................55 Aktualizacja pakietów............................................................................................................... 55 Aktualizacja pakietów za pomocą Menedżera aktualizacji............................................56 Aktualizacja pakietów w terminalu.................................................................................... 57 Problemy pojawiające się podczas aktualizacji systemu................................................58 Brak klucza publicznego.................................................................................................. 58 E: Nie udało się uzyskać blokady /var/lib/dpkg/lock – open (11 Zasoby chwilowo niedostępne)..................................................................................................................... 58 Błąd: Nie udało się uzyskać blokady /var/lib/dpkg/lock.............................................59 E:Type X is not known on line Y in source list /etc/apt/sources.list.........................59 E: Encountered a section with no Package: header....................................................59 E:Nieprawidłowa linia w liście źródeł /etc/apt/sources.list.d/..................................59 E: Dynamic MMap ran out of room................................................................................60 E: Nie udało się pobrać niektórych plików indeksu, zostały one zignorowane lub została użyta ich starsza wersja..................................................................................... 60 Powielona wartość pola „Package” E: Sub-process /usr/bin/dpkg returned an error code (2)..................................................................................................................... 60 E: Unable to lock the administration directory (/var/lib/dpkg/), are you root?.....61 Error: dpkg was interrupted........................................................................................... 61 Instalacja aplikacji...................................................................................................................... 61 Domyślne aplikacje w Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin............................................62 Odpowiedniki aplikacji systemu Windows........................................................................66 Instalacja aplikacji poprzez Centrum Oprogramowania Ubuntu..................................69 Instalacja aplikacji w terminalu........................................................................................... 71 Instalacja aplikacji z paczek DEB......................................................................................... 73 Instalacja aplikacji z plików wykonywalnych.....................................................................75 Instalacja aplikacji przeznaczonych dla systemu Windows – pliki *.exe......................76 Usuwanie aplikacji...................................................................................................................... 77 Usuwanie aplikacji zainstalowanych przez Wine..............................................................78 Praca z terminalem.................................................................................................................... 78 Przestroga!............................................................................................................................. 80Podstawowa konfiguracja systemu............................................................................................. 81 Ustawienia osobiste................................................................................................................... 82 Jasność i blokada................................................................................................................... 82 Prywatność............................................................................................................................. 82 Wygląd..................................................................................................................................... 83 Sprzęt........................................................................................................................................... 83 Bluetooth................................................................................................................................ 83 3

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Dodatkowe sterowniki......................................................................................................... 83 Drukowanie............................................................................................................................ 84 Dodawanie nowej drukarki............................................................................................. 84 Dźwięk..................................................................................................................................... 86 Ekrany...................................................................................................................................... 86 Podłączanie dodatkowego monitora lub rzutnika......................................................87 Kolor........................................................................................................................................ 88 Mysz i panel dotykowy......................................................................................................... 88 Zasilanie.................................................................................................................................. 89 System.......................................................................................................................................... 89 Data i czas............................................................................................................................... 89 Użytkownicy........................................................................................................................... 90 Dodawanie nowego użytkownika w systemie.............................................................90 Aktywacja nowego konta................................................................................................ 91 Zmiana hasła użytkownika.............................................................................................. 91 Zmiana uprawnień użytkownika.....................................................................................91 Zaawansowane zarządzanie użytkownikami...............................................................91 Szczegóły................................................................................................................................. 92 Domyślne programy......................................................................................................... 92 Nośniki wymienne............................................................................................................ 93Zaawansowana konfiguracja systemu......................................................................................... 93 Dodatkowe aplikacje................................................................................................................. 94 Ubuntu Tweak........................................................................................................................ 94 MyUnity................................................................................................................................... 95 Unsettings............................................................................................................................... 96 Menedżer ustawień CompizConfig.................................................................................... 97 dconf Editor............................................................................................................................ 98 Dodatkowa konfiguracja systemu........................................................................................... 99 Pulpit....................................................................................................................................... 99 Wyświetlenie ikon Katalogu domowego, Komputera, Kosza, Sieci.........................99 Zwiększenie/zmniejszenie liczby obszarów roboczych..............................................99 Tworzenie własnych aktywatorów (skrótów) aplikacji...............................................99 Okna aplikacji....................................................................................................................... 100 Przesunięcie ikon minimalizacji/maksymalizacji/zamknięcia na prawą stronę....100 Wyłączenie globalnego menu...................................................................................... 100 Wyłączenie automatycznego ukrywania globalnego menu...................................100 Wyłączenie HUD............................................................................................................. 101 Panel górny........................................................................................................................... 101 Ustawienie przezroczystości panelu górnego...........................................................101 Odblokowanie zasobnika systemowego (traya).......................................................101 Usunięcie przycisku przełączania użytkownika.........................................................102 Panel boczny........................................................................................................................ 102 Zmiana rozmiaru ikon panelu bocznego.....................................................................102 Dodawanie nowych ikon do panelu bocznego..........................................................102 Zmiana kolejności ikon panelu bocznego...................................................................103 Usuwanie ikon z panelu bocznego..............................................................................103 Ustawienie przezroczystości panelu bocznego.........................................................103 Wyłączenie wyświetlania zamontowanych nośników na panelu bocznym..........104 4

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Dodanie ikony Pokaż Pulpit..........................................................................................104 Automatyczne ukrywanie panelu bocznego.............................................................104 Zmiana koloru panelu bocznego..................................................................................104 Pozostałe.............................................................................................................................. 104 Konfiguracja powiadomień systemowych..................................................................104 Dodanie ikon do menu oraz przycisków okien..........................................................106 Włączenie naturalnego przewijania............................................................................106 Wyłączenie powiadomień informujących o wewnętrznych błędach systemu.....106 Alternatywne środowiska graficzne..................................................................................... 107Zakończenie................................................................................................................................... 108Słownik terminów z systemu Ubuntu.......................................................................................109 A.................................................................................................................................................. 109 B.................................................................................................................................................. 109 C.................................................................................................................................................. 109 D.................................................................................................................................................. 109 E.................................................................................................................................................. 109 G.................................................................................................................................................. 110 J................................................................................................................................................... 110 K.................................................................................................................................................. 110 L................................................................................................................................................... 110 M................................................................................................................................................. 110 O.................................................................................................................................................. 110 P.................................................................................................................................................. 111 R.................................................................................................................................................. 111 S................................................................................................................................................... 111 T.................................................................................................................................................. 111 U.................................................................................................................................................. 112 W................................................................................................................................................. 112 5

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinWprowadzenieO przewodniku Drogi Czytelniku! Przewodnik, który właśnie czytasz, powstał z myślą o osobach, które zaczyndają swoją przygodę z systemem Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin. Ten bogato ilustrowany dokument pomoże Ci krok po kroku zainstalować system oraz dostosować go do własnych potrzeb. Niektóre porady opatrzone są dodatkowym komentarzem, aby ułatwić Ci zrozumienie działania systemu. Autorem tego przewodnika jest Łukasz Schmidtke, twórca bloga Ubuntu-pomoc.org, na którym znajdziesz wiele praktycznych i sprawdzonych porad dotyczących systemu Ubuntu – www.ubuntu-pomoc.org. Przewodnik powstał m.in. w oparciu o wcześniejszy dokument Przewodnik Ubuntu 11.04 Niebiańska Nimfa opublikowany 18 czerwca 2011 roku, który był owocem współpracy zespołu Ubuntu.pl oraz Ubuntu-pomoc.org. Przewodnik udostępniany jest na licencji CC BY-NC-SA 3.0 – szczegóły http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/pl/. Kontakt z autorem: • Email: [email protected], • Jabber: [email protected], • Gadu-Gadu: 7722046. Powyższe adresy służą wyłącznie do kontaktu z autorem w sprawach Przewodnika – nie będzie udzielana tą drogą pomoc związana z systemem. W razie chęci pogłębienia wiedzy zapraszam do odwiedzenia stron internetowych www.ubuntu.pl/forum oraz www.ubuntu-pomoc.org. Ostatnia aktualizacja: 5 sierpnia 2012.Przypisy autora, czyli wskazówki dla Ciebie! W celu zwrócenia Twojej uwagi na niektóre poruszane kwestie postanowiłem opatrzyć je dodatkową formą graficzną. I tak: • Każde pierwsze wystąpienie słowa, które może być dla Ciebie niezrozumiałe zostało zapisane wytłuszczoną pomarańczową czcionką. Jego wyjaśnienie znajdziesz w przygotowanym słowniku terminów związanych z systemem Ubuntu, który znajduje się na końcu tego dokumentu. Pełna wersja słownika mieści się pod adresem http://www.ubuntu-pomoc.org/slownik-terminow-z-systemu-ubuntu. 6

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin • Wszystkie ważne informacje z punktu widzenia bezpieczeństwa – zarówno Twojego jak i systemu – zostały zawarte w czerwonej ramce ostrzegawczej: Przykładowa ramka z uwagą • Ciekawostki, sztuczki, dodatkowe informacje zostały umieszczone w niebieskiej ramce informacyjnej: Przykładowa ramka z ciekawostką • Odnośniki do stron internetowych, które pełnią funkcję źródła, bądź rozszerzenia przedstawianego zagadnienia, zostały umieszczone w żółtej ramce: Przykładowa ramka ze źródłem • Polecenia, które należy wykonać w terminalu, zostały umieszczone w fioletowej ramce: Przykładowa ramka z poleceniemFilozofia Ubuntu Słowo ubuntu pochodzi z języków plemion Zulu i Xhosa zamieszkujących południową Afrykę i oznacza „człowieczeństwo wobec innych” (ang. humanity towards others). Wokół Ubuntu powstała społeczność, która dobrowolnie rozwija oprogramowanie oraz wspiera użytkowników swoją wiedzą. System ma pełne wsparcie firmy Canonical, która zobowiązała się, że jest on i zawsze pozostanie darmowy, we wszystkich odmianach wraz z aktualizacjami. Główne aplikacje Ubuntu są darmowym wolnym oprogramowaniem.Dlaczego warto zmienić system na Ubuntu? Ubuntu posiada wiele zalet: • stabilność – Ubuntu tworzony jest w oparciu o Debiana – jedną z najstarszych i najbardziej dojrzałych dystrybucji Linuksa, która ze względu na swoją niezawodność powszechnie stosowana jest na serwerach i różnych urządzeniach elektronicznych, 7

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin • bezpieczeństwo – zapewniane dzięki częstym aktualizacjom oprogramowania oraz poprawkom zabezpieczeń udostępnianych prawie natychmiast po wykryciu i usunięciu niebezpieczeństwa, • przystępność w użytkowaniu – twórcy systemu zwracają szczególną uwagę na łatwość obsługi. Ubuntu jest prawdopodobnie najbardziej przyjaznym Linuksem, a jego rozwiązania mogą konkurować z usprawnieniami znanymi z Windowsa czy MacOS. • wielojęzyczność – społeczność przetłumaczyła system na ponad 100 języków, • ułatwienia dostępu – specjalne aplikacje pomagające w pracy, np. lupa, • wolność i otwartość – w pełnym tych słów znaczeniu – oprogramowanie może być używane w dowolnych celach, również komercyjnych. Można je kopiować, rozdawać, a nawet sprzedawać. Posiadając odpowiednią wiedzę można je również modyfikować, a kod źródłowy wykorzystywać we własnych projektach. Wszystko dzięki idei wolnego oprogramowania, która stanowi fundament systemu Ubuntu. Źródło: http://start.ubuntu.pl/why.htmlNumery, nazwy kodowe oraz wersje LTS Każda wersja Ubuntu opatrzona jest numerem oraz dwuczłonową nazwą kodową. Numer składa się z dwóch liczb oddzielonych kropką np. 12.04. Pierwsza z nich wskazuje na rok, a druga na miesiąc, w którym finalna wersja systemu ujrzała światło dzienne – w przypadku Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin jest to kwiecień 2012 roku. Nazwa kodowa składa się również z dwóch członów – pierwszym jest przymiotnik, drugim gatunek zagrożonego wyginięciem zwierzęcia – przyjęto, że oba człony zaczynają się na tą samą literę alfabetu. Przy każdej nowej wersji systemu wybierana jest kolejna litera – z drobnymi wyjątkami na początku historii systemu. Nazwą kodową Ubuntu 12.04 LTS jest Precise Pangolin, w polskim tłumaczeniu: precyzyjny pangolin. Więcej informacji na temat historii nazewnictwa znajdziesz na Wikipedii - http://pl.wikipedia.org/wiki/Ubuntu#Wydania Cykl wydawniczy Ubuntu trwa pół roku. Oznacza to, że twórcy co 6 miesięcy publikują nowe wydanie systemu. Raz na dwa lata powstaje wersja oznaczona trzema literami LTS, ang. Long Term Support, której wsparcie techniczne (dostępność aktualizacji, poprawek etc.) wynosi 3 lata w przypadku 8

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin wersji biurkowych oraz 5 lat dla wersji serwerowej. Obecne wydanie Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin będzie wspierane przez 5 lat niezależnie od wersji. Źródło: https://wiki.ubuntu.com/LTSRozpoczynamy przygodę z Ubuntu!Skąd dostać płytę z Ubuntu? Aby móc rozpocząć przygodę z Ubuntu, konieczne będzie pobranie obrazu płyty z systemem. Dawniej istniała możliwość bezpłatnego zamówienia oryginalnie tłoczonych płyt z systemem. Niestety, rosnące zainteresowanie Ubuntu oraz darmowymi płytami zmusiło twórców do wprowadzenia ograniczeń – zamówień mogły dokonywać osoby, które nigdy wcześniej nie otrzymały żadnego krążka. Obecnie nie ma możliwości darmowego pozyskania oryginalnej płyty z systemem. Nie oznacza to jednak, że w ogóle takiej płyty nie można otrzymać. Oficjalny sklep Canonical prowadzi sprzedaż internetową – http://shop.canonical.com. Również w Polsce funkcjonują sklepy, które prowadzą taką sprzedaż np. Kinbit Multimedia – www.kingbit.pl. Obraz płyty z systemem Ubuntu możesz pobrać z oficjalnej strony systemu – http://www.ubuntu.com/download. Będąc już na stronie WWW, wybierz opcję Ubuntu Desktop – umożliwia ona pobranie wersji przeznaczonej do zastosowań biurkowych (komputery stacjonarne, laptopy etc.). Wersja Ubuntu Server dedykowana jest dla serwerów. Jednocześnie dostępne są dwie odmiany każdego systemu: 32 oraz 64- bitowa. Czym się różnią? Przeznaczone są na różne architektury procesora. Wersję 64-bitową zainstalujesz jedynie na procesorze 64-bitowym, a 32- bitową na obydwu architekturach. Jądro Ubuntu (zarówno 32 jak i 64- bitowego) wyposażone jest w moduł pozwalający na obsługę więcej niż 4GB pamięci RAM. Osoby chcące bardziej zagłębić się w temat architektury procesorów odsyłam do Wikipedii: • http://pl.wikipedia.org/wiki/Architektura_32-bitowa 9

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin • http://pl.wikipedia.org/wiki/Architektura_64-bitowa Z rozwijanej listy wybierz wersję systemu. Następnie kliknij w przycisk Start download. Pobieranie rozpocznie się automatycznie. Obraz już pobrałeś, teraz musisz nagrać go na płytę lub nośnik USB. Z doświadczenia wiem, że lepiej wybrać to drugie rozwiązanie – w razie wystąpienia jakichkolwiek problemów nośnik można łatwo sformatować i wykorzystać ponownie. Po poprawnym nagraniu obrazu, na nośniku powinno znajdować się kilka folderów i plików – sytuacja, w której znajduje się wyłącznie plik ISO z obrazem jest błędem! Błędne jest również „rozpakowanie” pliku ISO na dysku USB!Aktualizacja Ubuntu 11.10 Oneiric Ocelot do Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Jeśli aktualnie korzystasz z Ubuntu 11.10 Oneiric Ocelot, możesz wykonać aktualizację systemu do wersji 12.04 LTS Precise Pangolin przez Menedżer aktualizacji. Wszelkie niezbędne pakiety zostaną automatycznie pobrane z Internetu, a Ty nie stracisz żadnych danych. Czas trwania aktualizacji zależy od szybkości połączenia internetowego i trwa zazwyczaj więcej, niż instalacja systemu z płyty. 10

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Uruchom Panel główny i w wyszukiwarce systemowej wpisz: Menedżer aktualizacji. W oknie Menedżera aktualizacji kliknij przycisk Sprawdź. W górnej części pojawi się informacja o nowym wydaniu. Kliknij przycisk Aktualizuj, aby rozpocząć proces aktualizacji. Przed rozpoczęciem pobierania pakietów zostaną wyświetlone informacje dotyczące nowego wydania – ponownie kliknij przycisk Aktualizuj, aby przejść dalej. Po zakończonej aktualizacji zostaniesz poproszony o ponowne uruchomienie komputera.Wypróbuj Ubuntu Z myślą o niezdecydowanych oraz początkujących użytkownikach, twórcy systemu Ubuntu stworzyli tzw. Ubuntu Live CD. Jest to specjalnie przygotowana wersja systemu, która pozwala na jego uruchomienie i wypróbowanie bez wprowadzania żadnych zmian na dysku twardym. Każda najnowsza wersja systemu Ubuntu zawiera na tym samym nośniku (płycie / pendrivie) Ubuntu Live wraz z instalatorem. Dawniej w tych celach wykorzystywane były dwie płyty – jedna przeznaczona na Ubuntu Live, druga służąca jako źródło instalacji. Uruchomiony system z płyty lub nośnika USB w pełni odpowiada temu, który znajdzie się na Twoim dysku twardym po instalacji. Wyposażony jest we wszelkie niezbędne narzędzia tak, aby dać Ci jak największą swobodę. Wypróbuj Ubuntu to dobra metoda na sprawdzenie kompatybilności sprzętu z system. Jeśli uruchomiony z płyty system działa bez zarzutu, prawdopodobnie tak samo będzie po jego instalacji. Włóż płytę do napędu/podłącz pendrive i uruchom ponownie komputer. W trakcie jego uruchamiania przejdź do ustawień BIOS-u i ustaw bootowanie z płyty, bądź USB. Po zaakceptowaniu zmian powinno nastąpić uruchomienie systemu z płyty bądź nośnika USB. W zależności od wersji BIOSu, różne skróty klawiszowe powodują jego 11

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin uruchomienie jego ustawień. Szczegółowe informacje oraz listę dostępnych skrótów znajdziesz na Wikipedii – http://pl.wikipedia.org/wiki/Bios. Istnieje możliwość jednorazowego wywołania menu wyboru urządzenia bootowalnego – w tym celu należy również skorzystać ze skrótu klawiszowego zależnego od wersji BIOSu. Pierwszy ekran daje Ci możliwość ustawienia języka instalatora oraz wersji Live CD (w zależności od tego, którą opcję później wybierzesz). Ustaw język polski i wybierz Wypróbuj Ubuntu. Nie przejmuj się tym, ze system nie jest w całości w języku polskim – konieczne pakiety językowe zostaną zainstalowane zaraz przy pierwszym uruchomieniu. 12

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinPartycjonowanie dysku Partycjonowanie dysku, czyli jego podział na części (partycje), jest jednym z najważniejszych procesów wykonywanych przed instalacją systemu (lub w jej trakcie). Jest to podział logiczny, nie fizyczny – dysk cały czas pozostanie w jednym kawałku, jednak w systemie operacyjnym będzie widziany jako kilka części. Partycjonowania dokonuje się w kilku celach – w Twoim przypadku będzie to przede wszystkim przygotowanie miejsca dla Ubuntu oraz oddzielenie od innego zainstalowanego systemu (o ile takowy jest). Ściślej rzecz ujmując – pokażę Ci jak przygotować miejsce, w którym (w procesie instalacji) utworzone będą odpowiednie partycje, na których znajdą się katalogi systemowe. Partycjonowania dokonuje się wyłącznie podczas instalacji Ubuntu z poziomu LiveCD – w przypadku instalacji za pomocą aplikacji Wubi, instalator tworzy obraz systemu na wskazanej partycji NTFS – więcej informacji znajdziesz w rozdziale Instalacja Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin z poziomu systemu operacyjnego Windows – aplikacja Wubi. 13

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Partycjonowanie możesz wykonać na kilka sposobów: • z poziomu aplikacji w systemie Windows, • z poziomu aplikacji GParted w wersji LiveCD, • z poziomu aplikacji GParted zawartej na płycie z Ubuntu, • z poziomu instalatora Ubuntu. Poniżej opiszę trzeci sposób, który, moim zdaniem, jest najwygodniejszy – nie potrzebujesz pobierać dodatkowych aplikacji, a zanim zdecydujesz się na rozpoczęcie instalacji, dysk będzie przygotowany. Zakładam, że masz już uruchomiony system w trybie LiveCD – opis znajdziesz w poprzednim rozdziale - Wypróbuj Ubuntu. Aby uruchomić aplikację GParted z poziomu Ubuntu LiveCD, skieruj kursor myszy w lewy górny narożnik ekranu - na logo systemu. Następnie kliknij w nie lewym przyciskiem myszy. W systemowej wyszukiwarce wpisz gparted, a następnie wybierz wyszukaną pozycję. Uwaga! Zanim przejdziesz do tworzenia partycji, przeczytaj poniższe uwagi. I jeszcze dobra rada na początek – staraj się zmieniać rozmiar dotyczasowych partycji zamiast je usuwać i tworzyć nowe (chyba, że wiesz co robisz) – w ten sposób uchronisz się przed utratą danych. Instalator systemu Ubuntu wymagać będzie od Ciebie tylko jednej partycji - systemowej, oznaczonej jako /, na której znajdzie cały system oraz zainstalowane aplikacje (odpowiednik „dysku C” w Windows). Dla ścisłości - / to oznaczenie głównego katalogu (katalogu matki, korzenia) w systemie uniksowym – każdy inny katalog jest jego podkatalogiem. W 14

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin dalszej części używać będę sformułowania „partycja systemowa /” - proszę to rozumieć jako partycja, na której znajduje się katalog /. Opcjonalnie możesz utworzyć jeszcze dwie partycje: • pierwszą, na której znajdzie się katalog /home – znajdują się w nim osobiste katalogi wszystkich użytkowników zarejestrowanych w systemie. Dzięki temu, dane związane z użytkownikami będą oddzielone od danych systemowych. Jest to szczególnie przydatne przy ponownej instalacji systemu, ponieważ nie tracimy danych użytkowników takich jak: archiwa rozmów, historia skrzynki pocztowej, konfiguracje aplikacji, wygląd pulpitu. Gdy nie zdecydujesz się na takie rozwiązanie, katalog /home zostanie umieszczony na partycji systemowej /. • drugą, przestrzeń wymiany danych SWAP. Jest to wydzielona część dysku, na której przechowywane będą dane w przypadku przekroczenia maksymalnej ilości pamięci RAM lub gdy system uzna, że lepiej właśnie tam je przechowywać (dostęp do pamięci dyskowej jest wolniejszy niż do pamięci RAM, dlatego mogą tam trafić dane, których akurat system nie potrzebuje i przez najbliższy czas potrzebować nie będzie). Podobnie jak RAM, SWAP jest pamięcią tymczasową i zostaje wyczyszczona przy wyłączaniu systemu. W skrócie – jest to rozszerzenie pamięci RAM. Dyskusje na temat konieczności stosowania partycji SWAP stale nie cichną. Jakiś czas temu postanowiłem zebrać krążące fakty i mity - wszystkich zainteresowanych odsyłam tutaj - http://www.ubuntu-pomoc.org/partycja- swap-fakty-i-mity/ Nie są to jedyne partycje, które możesz utworzyć. Praktycznie każdy katalog znajdujący się na partycji systemowej / możesz zapisywać w osobnym miejscu. Jeśli zdecydowałeś się już na to, jakie partycje chcesz utworzyć w systemie, czas określić ich rozmiar. 15

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin W zależności od wariantu (wspólna partycja dla / oraz /home, bądź dwieosobne), musisz teraz określić ich rozmiar. Pomocna będzie poniższa tabelka.Wspólna partycja dla / oraz /home Osobne partycje dla / oraz /homeW tym przypadku musisz mieć na uwadze Dwie osobne partycje pozwalają nato, że wszystkie dane będą zapisywane w większą swobodę i zmniejszają ryzykojednym miejscu, dlatego rozmiar wspólnej utraty danych użytkowników w przypadkupartycji powinien być odpowiednio ponownej instalacji systemu. Partycjawiększy. /home powinna być większa od /, ponieważ właśnie tam użytkownicy będąZaletą jest to, że nie musisz zastanawiać się przechowywać wszystkie swoje pliki.nad rozmiarem takiej partycji – przeznaczna nią tyle, ile tylko możesz (według zasady Kiedyś przeczytałem, że 20GB wystarczy,– im więcej tym lepiej), pamiętając o tym, aby zainstalować wszelkie dostępne waby była ona większa niż 4,4GB – tyle repozytorium aplikacje. Zapewne nie jestwymaga instalator, jednak ja zalecam co to do końca prawda, ale daje pewnenajmniej 20GB, aby nie martwić się później wyobrażenie o rozmiarze partycji /. Odkądo konieczność rozszerzania. pracuję z systemem Ubuntu, wyznaję właśnie tę zasadę. Aktualnie, z wyjściowych 20GB, zostało 8GB – a mając na uwadze to, że zainstalowane mam dziesiątki, jeśli nie setki aplikacji (z racji prowadzenia bloga) uważam, że brak wolnego miejsca mi nie grozi. Na partycję /home przeznaczam całą resztę dostępnej przestrzeni.Myślę, że w obu przypadkach w zupełności wystarczy 20GB-30GB wolnej pamięcidyskowej na start. Z czasem sam nabędziesz doświadczenia i doskonale będzieszwiedział ile przestrzeni (i na co) przeznaczysz. Liczbę i rozmiar partycji już ustaliłeś – teraz czas na zastosowanie zmian.Nie sugeruj się rozmiarami partycji zamieszczonymi poniżej. Ta instrukcjama Ci jedynie pokazać prawidłowy sposób dzielenia dysku twardego. W prawym górnym narożniku okna aplikacji znajduje się lista dostępnych dysków twardych. W przypadku większej ilości urządzeń wybierz to, na którym chcesz dokonać procesu partycjonowania. W moim przypadku dysk oznaczony jest jako /dev/sda a jego rozmiar to 8GiB. 16

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Poniżej listy dysków znajduje się graficzna prezentacja wybranego dysku z aktualnym podziałem na partycje. W moim przypadku utworzona jest jedna partycja NTFS – wybrałem taki przykład, ponieważ pokaże on jak istniejącą partycję podzielić na dwie części – zapewne sam będziesz w podobnej sytuacji. Skieruj mysz na listę partycji i prawym przyciskiem myszy kliknij na tą, którą chcesz podzielić. Z menu kontekstowego wybierz opcję Resize/Move. Opcja ta służy między innymi do zmiany rozmiaru partycji. Za pomocą suwaków ustaw nowy rozmiar dla zaznaczonej partycji. Podobny efekt osiągniesz uzupełniając pola tekstowe: • Free space preceding (MiB) – wolny obszar przed istniejącą partycją, • New size (MiB) – nowy rozmiar wybranej partycji, • Free space following (MiB) – wolny obszar za istniejącą partycją. Wszystkie wartości wyrażone są w MiB – mebibajtach – 1MiB = 1024B. W powyższym przykładzie aktualny rozmiar partycji zmniejszany jest do 4259MiB, w wyniku czego powstaje wolne miejsce o rozmiarze 3932MiB. Aby zatwierdzić zmiany kliknij w przycisk Resize/Move. 17

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Na liście partycji pojawiła się nowa pozycja – unallocated. Jest to nieprzydzielone miejsce, z którego utworzysz teraz partycje dla Ubuntu. Kliknij na nieprzydzielonym miejscu prawym przyciskiem myszy i wybierz New. Podobnie jak we wcześniejszym przypadku, możesz ustalić rozmiar nowej partycji (pozostałą przestrzeń możesz wykorzystać do utworzenia kolejnej). W polu File system wybierz ext4, pozostałe opcje pozostaw bez zmian. Na koniec kliknij Add, aby utworzyć partycję. Postępuj podobnie dla wszystkich partycji, które chcesz utworzyć. W przypadku partycji SWAP w polu File system wybierz unformatted. Wszystkie partycje już utworzyłeś. Kliknij lewym przyciskiem myszy w zielony znak „ptaszka”, aby rozpocząć proces partycjonowania – aplikacja wykona wszystko tak, jak zaplanowałeś. Po zakończonym partycjonowaniu zamknij okno gParted. Jesteś teraz przygotowany do rozpoczęcia instalacji systemu! 18

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinInstalacja Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinMinimalne wymagania • Procesor: 700 MHz • Pamięć RAM: 512 MB, • Dysk twardy: 4 GB.Zalecane wymagania • Procesor: 1 GHz • Pamięć RAM: 1 GB • Dysk twardy: 8 GBNajczęściej popełniane błędy podczas instalacji Zanim rozpoczniesz proces instalacji, przeczytaj o najczęściej popełnianych przez użytkowników błędach, które, w najgorszym wypadku, mogą prowadzić do utraty wszystkich danych na komputerze. Nie wszystkie przypadki mogą być w tym momencie dla Ciebie zrozumiałe, ale na pewno wszystko się wyjaśni, gdy rozpoczniesz instalację mając w pamięci poniższe uwagi. Poszczególne błędy wypisałem w kolejności chronologicznej tak, aby odpowiadały kolejnym krokom instalacji systemu. Jeśli będziesz stosować się do rad w tym Przewodniku, na pewno uchronisz się przed ich popełnieniem. • Rozpoczęcie instalacji na laptopie, który nie jest podpięty do źródła zasilania – instalacja systemu może trwać nawet kilkadziesiąt minut i zmusza komputer do pracy na „wysokich obrotach”. W tym czasie zużycie baterii znacząco wzrasta, a w przypadku braku dostępu do źródła napięcia, może doprowadzić do rozładowania akumulatora, a tym samym do przerwania instalacji. Niestety nie będziesz miał możliwości dokończenia przerwanej instalacji – wszystko będziesz musiał wykonać od nowa. • Instalacja systemu na całym dysku, gdy znajdują się na nim inne systemy operacyjne lub dane – w tym przypadku utracisz wszystkie dotychczas zgromadzone dane na dysku twardym – w ich miejsce zostanie zainstalowany system Ubuntu. • Instalacja systemu na partycji, na której znajdują się dane – jeśli ten krok jest nieprzemyślany (bo oczywiście możesz zrobić to świadomie), prowadzi do utraty wszystkich danych na partycji, która została wybrana do instalacji systemu. • W przypadku co najmniej dwóch dysków twardych – instalacja GRUB-a na innym dysku niż główny – jeśli zainstalujesz program rozruchowy GRUB na innym dysku niż główny, uniemożliwisz poprawne uruchomienie 19

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Ubuntu. W tym przypadku konieczne jest przywrócenie GRUB-a z płyty LiveCD i instalacja na właściwym dysku. Przywracanie GRUB-a 2 z LiveCD - http://www.ubuntu- pomoc.org/przywracanie-GRUB-a-2-z-livecd/ • Używanie polskich znaków w nazwie użytkownika – podczas ustalania tożsamości użytkownika nie korzystaj z polskich znaków – instalator może nie poinformować o błędzie, ale kontynuacja instalacji będzie niemożliwa. • Wpisanie losowego hasła – hasło do Twojego konta musi być przemyślane ponieważ będziesz go używał podczas logowania do systemu (chyba, że zaznaczysz opcję Automatyczne logowanie), podczas aktualizacji, instalacji i usuwania aplikacji oraz podczas edycji plików systemowych.Rozpoczęcie instalacji Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Umieszczony poniżej proces instalacji nie uwzględnia wykorzystania aplikacji Wubi i instalacji Ubuntu wewnątrz systemu operacyjnego Windows – rozwiązanie to zostanie opisane w rozdziale Rozpoczęcie instalacji Ubuntu wewnątrz systemu Windows. Na tym etapie zakładam, że uruchomiłeś system w trybie LiveCD oraz przygotowałeś odpowiednio partycje. Gdy będziesz gotowy na rozpoczęcie instalacji, kliknij dwukrotnie lewym przyciskiem myszy w Zainstaluj Ubuntu 12.04 LTS. 20

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinWybór języka To okno już znasz – wybierałeś w nim wcześniej język oraz sposób uruchomienia systemu. Kliknij Dalej, aby przejść do kolejnego okna.Informacje wstępne Instalator informuje Cię warunkach instalacji systemu (spełnienie pierwszego jest konieczne, dwa następne opcjonalne: jeśli na przykład poziom naładowania baterii jest wystarczający do procesu instalacji (około 30 minut pracy na wysokich obrotach) komputer może nie być podłączony). Możesz zaznaczyć opcję Pobranie aktualizacji podczas instalacji oraz Zainstalowanie dodatkowego oprogramowania. Jednak pamiętaj o dwóch rzeczach: • komputer musi być podłączony do Internetu, • proces instalacji może się znacząco wydłużyć – w zależności od posiadanego łącza internetowego. 21

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Oczywiście obie te czynności możesz wykonać po zakończeniu instalacji systemu – pomoże Ci w tym ten Przewodnik.Sieć bezprzewodowa Jeśli Twój komputer wyposażony jest w bezprzewodową kartę sieciową WiFi, możesz wybrać sieć, z którą się łączysz w domu, aby w trakcie instalacji pobrać aktualizacje oraz pakiety językowe – pamiętaj, że wydłuży to proces instalacji, a wszystkie te czynności możesz wykonać również po zainstalowaniu systemu. 22

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinRodzaj instalacji W tym momencie wykorzystasz przygotowane wcześniej partycje. Jeśli opuściłeś rozdział Partycjonowanie dysku wróć do niego, temat partycjonowania został tam odpowiednio opisany. Do wyboru masz kilka opcji: • Wyczyszczenie dysku i zainstalowanie Ubuntu, • Użycie innego rozwiązania, • Instalacja Ubuntu obok istniejącego systemu Windows (niewidoczne na powyższym obrazku), • Instalacja Ubuntu zamiast istniejącego systemu Windows (niewidoczne na powyższym obrazku), • Aktualizacja aktualnej wersji Ubuntu (niewidoczne na powyższym obrazku). Jeśli przygotowałeś partycje wcześniej, wybierz opcję Użycie innego rozwiązania. Jeśli chcesz zainstalować Ubuntu na całym dysku twardym, wybierz Wyczyszczenie dysku i zainstalowanie Ubuntu. Instalacja Ubuntu obok istniejącego systemu nie różni się praktycznie od podejścia Użycie innego rozwiązania. W dalszym ciągu opisywać będę kroki niezbędne do wykonania instalacji po wybraniu opcji Użycie innego rozwiązania. Wyczyszczenie dysku i zainstalowanie Ubuntu nie wymaga moim 23

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin zdaniem dodatkowego komentarza, ponieważ w tym przypadku wszystkim zajmie się instalator – wystarczy, że w następnym kroku wskażesz mu odpowiedni dysk twardy.Wybór partycji W tym oknie pojawi się znana Ci już (mam nadzieję) lista partycji – to samo widziałeś w aplikacji GParted. Twoim zadaniem jest przypisanie systemowych katalogów do utworzonych partycji. Na początek wskaż partycję dla katalogu matki - /. Aby to zrobić, zaznacz lewym przyciskiem myszy przygotowaną do tego celu przestrzeń, a następnie kliknij Dodaj. Pierwsze trzy pola tj. Rodzaj nowej partycji, Rozmiar nowej partycji wyrażony w megabajtach oraz Lokalizacja dla nowej partycji pozostaw bez zmian – wszystko to ustaliłeś już wcześniej. Skup się na dwóch ostatnich pozycjach i ustaw je tak, jak pokazane jest na obrazku powyżej, tj.: • Użyj jako, wybierz System plików ext4 z księgowaniem, • Punkt montowania, wybierz /. Na koniec kliknij OK, aby zatwierdzić zmiany. 24

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinPrzygotowanie partycji /home Jeśli w procesie partycjonowania zdecydowałeś się jedynie na jedną partycję, przejdź do następnego kroku. Sposób postępowania jest analogiczny. Zaznacz partycję, kliknij Dodaj i dwa ostatnie pola uzupełnij według obrazka poniżej, tj.: • Użyj jako, wybierz System plików ext4 z księgowaniem, • Punkt montowania, wybierz /home. Kliknij OK, aby zatwierdzić zmiany. 25

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinPrzygotowanie partycji SWAP Jeśli zdecydowałeś się nie korzystać z partycji SWAP, przejdź do następnego rozdziału. Zaznacz przestrzeń przeznaczoną na partycję SWAP, kliknij Dodaj. W polu Użyj jako wybierz Przestrzeń wymiany. Kliknij OK, aby zatwierdzić zmiany. Ostatni krok – wskazanie dysku, na którym zostanie zainstalowany program rozruchowy GRUB. W przypadku większej ilości dysków twardych, powinieneś wybrać ten, który ustawiony jest jako Master – główny. 26

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinRozpoczęcie instalacji Gdy wszystkie partycje będą odpowiednio przygotowane, kliknij przycisk Zainstaluj, aby rozpocząć proces instalacji. Instalator Ubuntu został tak skonstruowany, aby zrównoleglić proces instalacji oraz wstępnej personalizacji systemu.Lokalizacja użytkownika Ustaw strefę czasową, w której aktualnie się znajdujesz.Układ klawiatury Ustaw układ klawiatury. W celu wykrycia układu, wybierz Wykryj układ klawiatury. 27

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinTożsamość użytkownika Czas na utworzenie Twojego konta w systemie. Jako, że jest to pierwsze konto, będzie ono posiadało dostęp do praw administratora. Uzupełnij poszczególne pola pamiętając, aby Nazwa użytkownika nie zawierała żadnych znaków specjalnych – w tym polskich „ogonków”. Dostępne opcje: • Automatyczne logowanie – przy każdym uruchomieniu systemu unikniesz konieczności logowania – Twoje konto zostanie załadowane automatycznie. Zwiększa to wygodę, ale zmniejsza bezpieczeństwo, ponieważ każdy kto ma fizyczny dostęp do Twojego komputera, może z niego skorzystać. • Wymaganie hasła do zalogowania – przy każdym uruchomieniu systemu będziesz musiał podać swoje hasło, aby uzyskać dostęp do konta. • Zaszyfrowanie katalogu użytkownika – szyfrowanie katalogu domowego użytkownika służy ochronie przed niepowołanym dostępem do plików – aby móc odczytać cokolwiek z takiego katalogu, konieczne jest podanie hasła (zalogowanie się do systemu na konto danego użytkownika). Utrata hasła w przypadku szyfrowania katalogu domowego spowoduje nieodwracalną utratę dostępu do plików! Był to ostatni krok dotyczący personalizacji Ubuntu. Teraz, w trakcie kopiowania na dysk twardy niezbędnych plików, możesz przejrzeć przygotowaną przez twórców prezentację systemu. 28

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Prezentacja znajdująca się na obrazku poniżej napisana jest w języku angielskim. Wynika to z faktu, iż instalowałem wczesną wersję testową Ubuntu 12.04 LTS, w której nie wszystkie elementy były spolszczone. W przypadku Twojej instalacji wszystko na pewno będzie w języku polskim (o ile taki wybrałeś podczas instalacji).Ponowne uruchomienie komputera Po zakończonej instalacji zostaje ponowne uruchomienie komputera. Możesz kontynuować testowanie wersji LiveCD dalej, tylko po co, skoro czeka na Ciebie Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin? Pamiętaj, aby przy ponownym uruchomieniu komputera przywrócić bootowanie z dysku twardego – w przeciwnym razie zostanie ponownie uruchomiony system Ubuntu z zewnętrznego nośnika. 29

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinInstalacja Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin z poziomu systemu operacyjnego Windows – aplikacja Wubi Wubi jest aplikacją, która pozwala na instalację Ubuntu wewnątrz systemu Windows tak, jakby to był zwykły program. W ten sposób ograniczono prawdopodobieństwo utraty danych, a cały proces instalacji sprowadzono do trzech kliknięć myszą.Pobierz Wubi Przejdź na stronę http://www.ubuntu.com/download/desktop/windows- installer i kliknij w przycisk Start download. Na dysk twardy zostanie pobrana aplikacja Wubi – uruchom ją.Rozpoczęcie instalacji wewnątrz systemu Windows W głównym oknie aplikacji Wubi musisz określić kilka rzeczy: • wolumen instalacji – czyli dysk (partycję), na której zainstalujesz Ubuntu, • rozmiar instalacji – czyli ilość miejsca, która zostanie wydzielona na system, • login, • hasło. 30

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Gdy będziesz gotowy, kliknij przycisk Zainstaluj. Instalator rozpocznie weryfikację plików instalacyjnych. Po zakończonej analizie rozpocznie się pobieranie oraz instalacja systemu. 31

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Na zakończenie zostaniesz poproszony o ponowne uruchomienie komputera – gotowe. 32

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinPrzykre niespodzianki, czyli co może zdarzyć się po instalacji systemu Nawet najbardziej zaawansowany użytkownik Ubuntu nie ustrzeże się przed problemami dotyczącymi sprzętu. Poniżej przedstawię problemy, które możesz napotkać po, wydawałoby się poprawnym, zainstalowaniu systemu. Zakładam, że instalowałeś system zgodnie z Przewodnikiem, a co z tym idzie, wykluczam możliwość popełnienia błędu przez Ciebie! • Brak wyboru systemu operacyjnego (gdy Ubuntu nie jest jedynym systemem na dysku twardym) – jeśli podczas ponownego uruchomienia komputera nie pojawia się lista dostępnych systemów operacyjnych, oznacza to, że podczas instalacji GRUB-a wystąpił błąd. Musisz przywrócić GRUB-a za pomocą nośnika, z którego instalowałeś system. Skorzystaj z poradnika znajdującego się na stronie Ubuntu-pomoc.org - Przywracanie GRUB-a 2 z LiveCD. • Na liście systemów operacyjnych (GRUB) znajduje się tylko Ubuntu. Jeśli na liście systemów operacyjnych nie znajdują się pozostałe systemy, które być powinny, oznacza to, że podczas instalacji GRUB-a wystąpił błąd – proces postępowania jest podobny jak we wcześniejszym przypadku - Przywracanie GRUB-a 2 z LiveCD. • Czarny ekran z migającym kursorem - Jeśli nie możesz uruchomić systemu z powodu czarnego ekranu, który uniemożliwia przejście do ekranu logowania, oznacza to, że wystąpił problem z obsługą karty graficznej Twojego komputera. Skorzystaj z poradnika znajdującego się na stronie Ubuntu-pomoc.org - Ubuntu 11.04 – czarny ekran podczas uruchamiania systemu. 33

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinPierwsze uruchomienie Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Instalacja jest już zakończona – mam nadzieję, że obyło się bez żadnych problemów. Czas na pierwsze uruchomienie systemu.Logowanie do systemu Jeśli w trakcie instalacji nie wybrałeś opcji Automatyczne logowanie, musisz podać login i hasło, aby uzyskać dostęp do swojego konta. Podczas instalacji systemu zostało utworzone również konto Gość. Nie posiada ono praw administratora, więc nie wprowadza w systemie żadnych zmian. Wszystkie pliki i katalogi utworzone na koncie gościa są usuwane w momencie wylogowania. Nie jest wymagane hasło, aby uzyskać dostęp do tego konta. Aby zablokować możliwość korzystania z sesji gościa, skorzystaj z poradnika umieszczonego na stronie Ubuntu-pomoc.org - [Ubuntu 11.10] Wyłączenie sesji gościa – nie daj się zmylić nazwie, dotyczy on również Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin. 34

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinPulpit Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin korzysta z powłoki systemowej o nazwie Unity. Główny interfejs Unity, widoczny po załadowaniu systemu, składa się z trzech elementów - zostały one wyróżnione na obrazku powyżej. Są to: 1. Panel boczny – zawiera aktywatory aplikacji, przełącznik obszarów roboczych, ikony zamontowanych nośników (USB, CD/DVD lub partycje) oraz ikonę kosza. Standardowo panel boczny zawiera (wg kolejności widocznej na obrazku powyżej): • Aktywator panelu głównego. • Aktywator przeglądarki internetowej Firefox, • Aktywator aplikacji LibreOffice Writer – odpowiednik aplikacji Word z pakietu biurowego Microsoft Office, • Aktywator aplikacji LibreOffice Calc – odpowiednik aplikacji Excel z pakietu biurowego Microsoft Office, • Aktywator aplikacji LibreOffice Impress – odpowiednik aplikacji PowerPoint z pakietu biurowego Microsoft Office, • Centrum oprogramowania Ubuntu – pozwala na instalację i usuwanie aplikacji, 35

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin • Aktywator aplikacji Ubuntu One - pozwala na gromadzenie plików „w chmurze” oraz ich udostępnianie, • Ustawienia systemu – szybka konfiguracja podstawowych ustawień systemu, • Przełącznik obszarów roboczych – pozwala na zmianę aktywnego obszaru roboczego, • Ikona zamontowanego nośnika USB – widoczna jedynie przy podłączeniu urządzenia, pozwala na szybkie uruchomienie zawartości nośnika, Aby dowiedzieć się jak ukryć ikony zamontowanych nośników, przejdź do rozdziału Wyłączenie wyświetlania zamontowanych nośników na panelu bocznym. • Ikona kosza – do kosza trafiają wszystkie usunięte pliki. Aby dowiedzieć się jak dodawać/usuwać aktywator z panelu bocznego, przejdź do rozdziału Dodawanie nowych ikon do panelu bocznego oraz Usuwanie ikon z panelu bocznego. 2. Panel górny – domyślnie znajduje się menu główne każdej aplikacji (zostaje ono przeniesione z okna aplikacji na panel). 3. Obszar powiadamiania – znajduje się tutaj ikona koperty, która pozwala na szybkie uruchomienie klienta pocztowego, komunikatora lub aplikacji Gwibber. Ponadto została umieszczona tutaj ikona Menedżera połączeń sieciowych oraz regulacji głośności, aktualny czas, aplet przełączania użytkowników oraz wyłączania komputera. 36

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinPanel główny Panel główny Ubuntu pozwala na szybkie wyszukiwanie oraz uruchamianie aplikacji, plików (muzyki, filmów, dokumentów). Aby uruchomić Panel główny, kliknij w ikonę Ubuntu znajdującą się na lewym panelu. Panel główny zawiera wyszukiwarkę, która w zależności od wybranej funkcji (ikony na dole ekranu), przeszuka system w poszukiwaniu różnych typów danych: • Pierwsza wyszukiwarka – ikona domu - wyszukiwanie wszystkich aplikacji i dokumentów w systemie. • Druga wyszukiwarka – linijka, ołówek i pióro – wyszukiwanie ostatnio używanych, zainstalowanych oraz sugerowanych do instalacji aplikacji. • Trzecia wyszukiwarka – kartka papieru – wyszukiwanie plików i katalogów, • Czwarta wyszukiwarka – nuta – wyszukiwanie plików dźwiękowych, • Piąta wyszukiwarka – klatka filmowa – wyszukiwanie plików wideo.Obszary robocze System Ubuntu został wyposażony w 4 obszary robocze – pulpity. Na każdym z nich możesz przechowywać inne okna aplikacji np. w pierwszym obszarze pracujesz w edytorze tekstu, w drugim uruchomiona jest przeglądarka 37

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin internetowa itp. - wszystko zależy jak sobie zaplanujesz pracę. W podglądzie wszystkich pulpitów roboczych (skrót klawiaturowy Super + S) możesz łatwo zarządzać otwartymi oknami. Aby przenieść okno na wybrany pulpit należy na nie kliknąć i trzymając lewy klawisz myszy, przesunąć w wybrane miejsce. 38

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Dwukrotne kliknięcie lewym przyciskiem myszy w obszar roboczy, powoduje jego aktywację. Wszystkie operacje na obszarach roboczych można również wykonywać za pomocą odpowiednich skrótów klawiszowych. O skrótach klawiszowych przyspieszających pracę z obszarami roboczymi przeczytasz w rozdziale Skróty klawiszowe. Aby dowiedzieć się jak zwiększyć liczbę obszarów roboczych, przejdź do rozdziału Zwiększenie/zmniejszenie liczby obszarów roboczych.Połączenie z siecią przewodową W zdecydowanej większości przypadków łączenia się z Internetem za pomocą połączenia przewodowego system automatycznie połączy się z siecią po podłączeniu kabla ethernetowego do komputera – warunkiem koniecznym jest działający w sieci serwer DHCP, który automatycznie przydziela komputerom m.in. adres IP.Połączenie z siecią bezprzewodową Aby połączyć się z siecią bezprzewodową, kliknij w ikonę Menedżera połączeń sieciowych i z listy wybierz Twoją domową sieć lokalną. Jeśli jest ona zabezpieczona hasłem, zostaniesz poproszony o jego podanie. Jeśli na liście nie znajduje się Twoja sieć domowa, użyj opcji Utwórz nową sieć bezprzewodową, aby ją skonfigurować. Opis tworzenia nowej sieci bezprzewodowej znajdziesz w następnym rozdziale. Jeśli Twoja domowa sieć jest ukryta, skorzystaj z opcji Połącz z ukrytą siecią bezprzewodową. Gdy już raz połączysz się z bezprzewodową siecią, system zapamięta jej ustawienia i połączy z nią automatycznie, gdy Twój komputer znajdzie się w jej zasięgu. Aby zrezygnować z automatycznego łączenia, zastosuj się do porad umieszczonych w rozdziale Wyłączenie automatycznego łączenia z siecią bezprzewodową. 39

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinWyłączenie automatycznego łączenia z siecią bezprzewodową Aby wyłączyć automatyczne łączenie z siecią bezprzewodową, z menu Menedżera połączeń sieciowych wybierz Modyfikuj połączenia. Następnie wybierz kartę Bezprzewodowe, zaznacz sieć i kliknij Modyfikuj. W nowo otwartym oknie odznacz pole Łączenie automatyczne. Na koniec kliknij Zapisz, aby wprowadzić zmiany w życie. 40

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinInstalacja języka polskiego Podczas pierwszego uruchomienia systemu zostaniesz poinformowany o niekompletnej obsłudze języka (o ile nie wybrałeś pobrania aktualizacji i kodeków w trakcie instalacji systemu). Kliknij w przycisk Wykonaj teraz tę czynność, aby rozpocząć proces pobierania pakietów wymaganych do pełnego spolszczenia systemu – pamiętaj, że komputer musi być podłączony do Internetu! W następnym oknie kliknij przycisk Zainstaluj. Po chwili zostaniesz poproszony o podanie swojego hasła – jest to wymagane podczas każdej instalacji (i nie tylko) oprogramowania. Wpisz hasło, które przypisałeś do swojego konta w procesie instalacji systemu, następnie kliknij w przycisk Authenticate. 41

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Rozpocznie się pobieranie niezbędnych pakietów. Na koniec pozostaje zamknąć wszystkie otwarte okna i uruchomić ponownie komputer, aby system mógł wprowadzić zmiany. W tym celu kliknij w ikonę znajdującą się w prawym narożniku ekranu (na prawo od Twojej nazwy użytkownika) i z listy wybierz Wyłącz komputer. W oknie Wyłączanie komputera wybierz Uruchom komputer ponownie.Instalacja dodatkowych sterowników System Ubuntu wyposażony jest w narzędzie Dodatkowe sterowniki, które pozwala na instalację sterowników własnościowych do urządzeń pracujących w komputerze np. kart graficznych. Sterowniki własnościowe nie mają dostępnego publicznie kodu źródłowego, który mogliby modyfikować twórcy Ubuntu. Aktualizacje bezpieczeństwa i inne poprawki zależą wyłącznie od 42

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin producenta. Zespół Ubuntu nie może poprawić, ani ulepszyć tych sterowników. Aby uruchomić narzędzie Dodatkowe sterowniki, kliknij w aktywator z logo Ubuntu (Panel główny), który znajduje się na panelu bocznym. W wyszukiwarce systemowej wpisz Dodatkowe sterowniki. Przy każdym uruchomieniu narzędzia Dodatkowe sterowniki zostanie uruchomione wyszukiwanie dostępnych sterowników. Jeśli wyszukiwanie się powiedzie, w następnym oknie zostaną przedstawione jego wyniki. Teraz możesz zadecydować czy i jaki sterownik chcesz zainstalować. Aby rozpocząć instalację sterownika, zaznacz go, a następnie kliknij w przycisk Włącz. Zostaniesz poproszony o podanie hasła, wpisz je. 43

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Proces pobierania i instalacji sterownika rozpocznie się automatycznie. Sterownik pobierany jest z Internetu, więc czas trwania całego procesu zależny jest od szybkości łącza internetowego. Po jego zakończeniu konieczne będzie ponowne uruchomienie komputera, co zostanie zasygnalizowane w głównym oknie aplikacji Dodatkowe sterowniki.Repozytoria Aktualna i bogata lista repozytoriów pozwala na prostą instalację oraz aktualizację dziesiątek tysięcy aplikacji z poziomu Centrum Oprogramowania Ubuntu, bądź terminala. Każdy „rekord” listy to, w wielkim uproszczeniu, adres internetowy serwera, na którym znajdują się odpowiednie pakiety. Zawartość listy repozytoriów zależy tylko i wyłącznie od Ciebie, chociaż niektóre rekordy nie powinny być usuwane – np. zapewniające aktualizację pakietów systemowych. Plik, w którym znajdują się repozytoria to /etc/apt/sources.list. Aby go wyświetlić, kliknij w ikonę katalogu domowego znajdującą się w panelu bocznym. Następnie wybierz (z bocznego menu okna) System plików → etc → apt i otwórz plik sources.list poprzez dwukrotne kliknięcie lewym przyciskiem myszy. Przyjrzymy się pojedynczemu rekordowi nieco bliżej: deb-src http://extras.ubuntu.com/ubuntu precise main Poszczególne elementy to: • deb-src – informuje, że na serwerze są źródła programów, „deb” informuje, że są tam pakiety DEB z programami skompilowanymi, • http://extras.ubuntu.com/ubuntu – jest to adres serwera, z którego pobierane będą pliki, • precise – określa wydanie Ubuntu, dla którego przeznaczone jest dane repozytorium np.: ◦ precise – dla Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin, ◦ oneiric – dla Ubuntu 11.10 Oneiric Ocelot, ◦ natty – dla Ubuntu 11.04 Natty Narwhal, ◦ itd. • main – określa jedną z czterech głównych sekcji, do której należy oprogramowanie zawarte w repozytorium. Dostępne sekcje to: Wolne oprogramowanie Niewolne oprogramowaniewspierane main restricted 44

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolinniewspierane universe multiversePoza sekcjami głównymi istnieją jeszcze inne np. backports lub partner.Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Ubuntu#KomponentyDodawanie aktualnych repozytoriów System Ubuntu został wyposażony w domyślne repozytoria, którezawierają jedynie podstawowe rekordy. Znacznie bardziej rozbudowaną listęmożesz znaleźć na stronie www.ubuntu.pl/forum. Dodawanie tych repozytoriówjest czynnością jednorazową – wystarczy wykonać ją raz, najlepiej przy pierwszymuruchomieniu systemu. Otwórz terminal i wydaj polecenie, które otworzy/etc/apt/sources.list plik z możliwością edycji:sudo gedit /etc/apt/sources.list Polecenie uruchomi w edytorze tekstu gEdit plik /etc/apt/sources.list, a słowo sudo sprawi, że będziemy mogli zapisać w nim zmiany (plik znajduje się na partycji systemowej, jego edycja wymaga uprawnień roota). 45

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Usuń wszystko co w tym pliku się znajduje i wklej zawartość poniższej ramki (celowo napisane mniejszą czcionką, aby nie dopuścić do łamania wierszy): # Ubuntu - podstawowe repozytoria deb http://pl.archive.ubuntu.com/ubuntu/ precise main restricted universe multiverse deb-src http://pl.archive.ubuntu.com/ubuntu/ precise main restricted universe multiverse deb http://pl.archive.ubuntu.com/ubuntu/ precise-updates main restricted universe multiverse deb-src http://pl.archive.ubuntu.com/ubuntu/ precise-updates main restricted universe multiverse deb http://security.ubuntu.com/ubuntu precise-security main restricted universe multiverse deb-src http://security.ubuntu.com/ubuntu precise-security main restricted universe multiverse deb http://extras.ubuntu.com/ubuntu precise main deb-src http://extras.ubuntu.com/ubuntu precise main deb http://pl.archive.ubuntu.com/ubuntu/ precise-backports main restricted universe multiverse deb-src http://pl.archive.ubuntu.com/ubuntu/ precise-backports main restricted universe multiverse # Ubuntu Partner deb http://archive.canonical.com/ubuntu precise partner # deb-src http://archive.canonical.com/ubuntu precise partner # Medibuntu deb http://packages.medibuntu.org/ precise free non-free # deb-src http://packages.medibuntu.org/ precise free non-free # GetDeb # deb http://archive.getdeb.net/ubuntu precise-getdeb apps games # ponieważ główny serwer ostatnimi czasy nie działa - tutaj mirror: deb http://mirrors.dotsrc.org/getdeb/ubuntu precise-getdeb apps games # Ubuntu Tweak deb http://ppa.launchpad.net/tualatrix/ppa/ubuntu precise main # deb-src http://ppa.launchpad.net/tualatrix/ppa/ubuntu precise main # Wine deb http://ppa.launchpad.net/ubuntu-wine/ppa/ubuntu precise main # deb-src http://ppa.launchpad.net/ubuntu-wine/ppa/ubuntu precise main # Chromium (stabilne) deb http://ppa.launchpad.net/chromium-daily/stable/ubuntu precise main # deb-src http://ppa.launchpad.net/chromium-daily/stable/ubuntu precise main # XBMC deb http://ppa.launchpad.net/team-xbmc/ppa/ubuntu precise main # deb-src http://ppa.launchpad.net/team-xbmc/ppa/ubuntu precise main # VirtualBox deb http://download.virtualbox.org/virtualbox/debian precise contrib #Opera deb http://deb.opera.com/opera/ stable non-free #Google deb http://dl.google.com/linux/deb/ stable non-free main deb http://dl.google.com/linux/chrome/deb/ stable main deb http://dl.google.com/linux/talkplugin/deb/ stable main deb http://dl.google.com/linux/earth/deb/ stable main #JDownloader deb http://ppa.launchpad.net/jd-team/jdownloader/ubuntu precise main # deb-src http://ppa.launchpad.net/jd-team/jdownloader/ubuntu precise main #Transmission deb http://ppa.launchpad.net/transmissionbt/ppa/ubuntu precise main # deb-src http://ppa.launchpad.net/transmissionbt/ppa/ubuntu precise main 46

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin Teraz zapisz plik: z menu Plik wybierz Zapisz. To wszystko – na koniec wykonaj aktualizację pakietów. O tym, jak wykonać aktualizację pakietów, przeczytasz w rozdziale Aktualizacja pakietów.Dodawanie repozytoriów za pomocą Centrum Oprogramowania Ubuntu Repozytoria możesz dodawać również za pomocą Centrum Oprogramowania Ubuntu. 1. Otwórz Centrum Oprogramowania Ubuntu. Możesz to zrobić klikając w ikonę torby z zakupami znajdującą się w panelu bocznym Unity, bądź wpisując w wyszukiwarce systemowej Centrum Oprogramowania Ubuntu. 2. Z menu Edycja wybierz Źródła oprogramowania. 3. Przejdź do zakładki Inne oprogramowanie i kliknij Dodaj, podaj hasło w celu autoryzacji. 4. W polu Wiersz APT wklej adres repozytorium, a następnie kliknij Dodaj źródło. 47

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinInstalacja dodatkowych kodeków Kodeki pozwalają na odtwarzanie filmów oraz muzyki. Pakiet kodeków zainstalujesz poleceniem: sudo apt-get install ubuntu-restricted-extrasWyłączenie/ponowne uruchomienie systemu Aby wyłączyć lub ponownie uruchomić system, kliknij w ikonę znajdującą się w prawym górnym narożniku ekranu. Z rozwijanej listy wybierz Wyłącz. W kolejnym oknie możesz wybrać między ponownym uruchomieniem komputera a jego wyłączeniem. 48

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise PangolinPraca z systemem Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin We wcześniejszym rozdziale poruszyłem tematy operacji wykonywanych jednorazowo jak np. konfiguracja sieci bezprzewodowej lub instalacja pełnego spolszczenia. Teraz poruszę temat czynności, które wykonywać będziesz znacznie częściej: • aktualizacja systemu, • instalacja oprogramowania, • usuwanie oprogramowania. Zanim jednak zaczniesz poważną pracę z systemem, zapoznaj się z przygotowanymi przeze mnie materiałami, które ułatwią Ci zrozumienie jego struktury.Struktura katalogów W systemie Ubuntu spotykasz się z mnóstwem różnych katalogów, które na pierwszy rzut oka nie zdradzają swojej zawartości. Poniżej zamieszczę krótki spis najpopularniejszych katalogów wraz z opisem ich zawartości. • / - to tzw. katalog główny. W nim zawarte są wszystkie inne katalogi związane z systemem. • /bin - w tym katalogu znajdują się wszystkie standardowe programy Ubuntu. • /dev - ten katalog zawiera informację o wszystkich urządzeniach w systemie. • /etc - tutaj znajdują się wszystkie pliki konfiguracyjne i administracyjne np. /etc/apt/sources.list - plik z repozytoriami. • /home - w tym katalogu przechowywane są wszystkie pliki, dokumenty, ustawienia związane z konkretnym użytkownikiem. W tym katalogu tworzone są inne katalogi - dla wszystkich użytkowników systemu - poza administratorem. • /media - to miejsce, w którym montowane są partycje, dyski przenośnie, 49

Ubuntu-pomoc.org - Przewodnik po Ubuntu 12.04 LTS Precise Pangolin napędy. • /opt - katalog plików opcjonalnych. Jeśli chcesz zainstalować jakiś nowy program bez wprowadzania zmian w systemie, zainstaluj go właśnie tutaj. • /root - katalog, w którym zawarte są wszystkie pliki związane z administratorem systemu - rootem. • /tmp - w tym katalogu przechowywane są wszystkie dane tymczasowe, które potrzebne są systemowi tylko na określony czas. Odpowiednik windowsowego folderu TEMP. • /usr - tu znajdują się dodatkowe pliki, które nie trafiły ani do /bin, ani do /etc m.in. gry, programy. Katalog /usr jest podzielony na kilka podkatalogów, np. /usr/bin - tutaj przechowywane są programy, /usr/share - miejsce składowania plików związanych z ikonami, dźwiękami, kursorami, /usr/lib - biblioteki. Więcej informacji na temat zawartości katalogu /usr oraz /var znajdziesz na blogu Ubuntu-pomoc.org – http://www.ubuntu- pomoc.org/przeznaczenie-najwazniejszych-folderow-katalogu-usr-oraz- var/.Twój katalog domowy oraz jego podkatalogi Wybierając z lewego panelu ikonę widoczną z prawej strony, zostanie wyświetlona zawartość Twojego katalogu domowego. Każdy użytkownik w systemie posiada odrębny katalog domowy – wszystkie znajdują się w /home. Twórcy systemu Ubuntu utworzyli w nim 9 podstawowych podkatalogów, które przeznaczone są do różnych celów. W obrębie swojego katalogu domowego i jego podkatalogów masz pełną swobodę działania – możesz tworzyć oraz usuwać pliki i katalogi bez konieczności korzystania z uprawnień roota. 50