๔๓๕๐ การทรงงานเพื่อประโยชน์สุขแห่งมหาชน

หญ้าแฝก : ความมหัศจรรย์บนผนื ดิน พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงศกึ ษาเรอื่ งการใชห้ ญา้ แฝกใน เพอื่ ปอ้ งกนั การพงั ทลายของดนิ ในพน้ื ทศี่ นู ยศ์ กึ ษา การอนรุ กั ษด์ นิ และนำ้� จากเอกสารของธนาคารโลกและคน้ พบวา่ หญา้ แฝก มีคุณสมบัติมหัศจรรย์ในการช่วยฟื้นฟูดินและพืชให้มีความอุดมสมบูรณ์ การพัฒนาหว้ ยทรายอันเน่อื งมาจากพระราชดำ� ริ ทรงกราบบังคมทูลสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีและเร่ิมการ ทดลองปลกู หญ้าแฝก ๑,๐๐๐,๐๐๐ ถุงแรกทีด่ อยตงุ ซึ่งสามารถเจรญิ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนื่องมาจาก เติบโตได้ดีและหย่ังรากลึกสร้างความแข็งแรงให้แก่กิจกรรมการเกษตร ตลอดจนป้องกนั การพงั ทลายของเส้นทางขนึ้ ดอยตงุ ได้อย่างดเี ยยี่ ม พระราชด�ำริ และพ้ืนที่อ่ืนๆ และมีพระราชด�ำริ หญ้าแฝกมีรากยาวหยั่งลึกไปในดินช่วยรักษาความชุ่มช้ืนของ ตามมาอีกมากกว่า ๓๐ ครั้ง จนประเทศไทย ดนิ ดดู ซบั ธาตอุ าหารและดดู ซบั สารพษิ ชว่ ยปรบั ปรงุ ดนิ ทงั้ ยงั ขน้ึ ไดท้ วั่ ไป ในประเทศไทย ขยายพันธง์ุ ่าย แตไ่ มเ่ ป็นวชั พชื และเปน็ วิธตี ามธรรมชาติ กลายเปน็ ศนู ยก์ ลางของการใชเ้ ทคนคิ และวชิ าการ ซ่ึงจะก่อผลดีในระยะยาว ตามแนวพระราชด�ำริเกี่ยวกับหญ้าแฝกคร้ัง แรกเม่ือวันที่ ๒๒ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๓๔ ทรงให้ทดลองปลูกหญ้าแฝก หญ้าแฝกท่ีประสบผลส�ำเร็จมีความก้าวหน้า ภายใต้การด�ำเนินงานของโครงการพัฒนา และรณรงค์การใช้หญ้าแฝกอันเนื่องมาจาก พระราชดำ� ริ ๔,๓๕๐ การทรงงาน 147 เพอ่ื ประโยชน์สขุ แหง่ มหาชน

หญา้ แฝก ๔,๕๐๐,๐๐๐,๐๐๐ กลา้ อนรุ ักษด์ นิ ๑๐,๐๐๐,๐๐๐ ไร่ 148 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพอ่ื ประโยชน์สุขแหง่ มหาชน

สบื สานแนวพระราชด�ำริ โครงการพัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกฯ ด�ำเนนิ งานอย่างตอ่ เนอื่ ง มหี นว่ ยงานร่วมดำ� เนนิ การ ๕๐ หน่วยงาน ท้ังภาครัฐและเอกชน ภายใต้การก�ำกับดูแล ของคณะกรรมการพัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกฯ คณะอนุกรรมการด้านวิชาการและติดตามผล และคณะ อนุกรรมการส่งเสริมและเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ ตั้งแต่ปี ๒๕๓๖ จนถงึ ปัจจบุ นั การศึกษาทดลองประสิทธิภาพของหญ้าแฝกสายพันธุ์ต่างๆ ในการปรับ สภาพดนิ ทแี่ ข็งเป็นดาน ณ ศูนยศ์ กึ ษาการพฒั นาหว้ ยทรายฯ ในปัจจุบัน มีการศึกษา วิจัย ด�ำเนินการวิจัยเร่ืองหญ้าแฝกแล้วมากกว่า ๒๐๐ เร่ือง และรากหญ้าแฝกกว่า ๔,๕๐๐,๐๐๐,๐๐๐ กลา้ ไดห้ ย่ังลึกบนผนื แผ่นดนิ ไทย จนสามารถปรับปรงุ และรักษาหน้าดินจ�ำนวนมากกว่า ๑๐,๐๐๐,๐๐๐ ไร่ ท่ัวประเทศตามลกั ษณะพ้นื ท่แี ละวตั ถปุ ระสงค์ทแ่ี ตกตา่ งกัน เชน่ ปลูกหญ้าแฝกตามริมบ่อน�้ำในชนบทเพื่อดักตะกอนดินไม่ให้ไหลลงไป สร้างความชุ่มชื้นให้กับพืชโดยการปลูกหญ้าแฝกเป็นวงกลม ท�ำใหแ้ หล่งน�ำ้ ต้ืนเขิน รอบตน้ พืช ณ ศนู ยศ์ กึ ษาการพฒั นาเขาหนิ ซอ้ นฯ ๔,๓๕๐ การทรงงาน 149 เพ่ือประโยชน์สุขแหง่ มหาชน

การปลูกหญ้าแฝกเพ่ืออนุรักษ์ไหล่ทางลาดชันตามถนนที่ตัดใหม่ภายในสวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ จังหวัดเชียงใหม่ เร่ิมปลูก ปี ๒๕๓๗ (ซ้าย) และความสัมฤทธิผลในปี ๒๕๓๙ (ขวา) นอกจากประโยชน์ในการอนุรักษ์ดินและน้�ำแล้ว ทุก ส่วนของต้นหญ้าแฝกยังสามารถน�ำมาใช้ประโยชน์ได้ในทางอ่ืน เช่น น�ำรากหญ้าแฝกมาสกัดเป็นน้�ำหอม ใช้ท�ำยากันยุง และท�ำ เคร่ืองสมุนไพรประทินผิว ต้นและใบหญ้าแฝกช่วยดักตะกอนดิน ใช้ใบท่ีถูกตัดออกเป็นวัสดุคลุมดิน ท�ำปุ๋ยหมัก ท�ำวัสดุมุงหลังคา และท�ำสง่ิ ประดษิ ฐจ์ ำ� พวกหมวก ตะกร้า ฯลฯ การใช้ใบหญ้าแฝกทำ� ป๋ยุ หมักและปยุ๋ พชื สด นอกจากน้ี จากสถานการณด์ นิ ถลม่ ทเี่ พม่ิ ขนึ้ อยา่ งมากในภาคเหนอื ผลงานหัตถกรรมจากใบหญา้ แฝก ตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงได้ มกี ระแสรบั สั่งเม่ือวันท่ี ๒๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ ณ โรงพยาบาลศริ ิราช ใหใ้ ชห้ ญา้ แฝกปลกู รว่ มกับไม้โตเรว็ และไมเ้ ศรษฐกจิ ต่างๆ เพอ่ื ปอ้ งกันดนิ ถลม่ โดยได้เริ่มมีการทดลองปลูกหญ้าแฝกในพ้ืนที่จริงซ่ึงเกิดปัญหาดินถล่มใน ๒ พ้ืนที่ ได้แก่ ท่ีต�ำบลน้�ำไผ่ อ�ำเภอน�้ำปาด จังหวัดอุตรดิตถ์ และอ�ำเภอ นบพิต�ำ จงั หวัดนครศรีธรรมราช 150 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพอื่ ประโยชน์สุขแห่งมหาชน

สร้างความมหัศจรรยใ์ นระดับนานาชาติ เม่ือปี ๒๕๔๓ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้ทรงตอบรับค�ำเชิญให้ทรงเป็นองค์อุปถัมภ์ เครือข่ายหญ้าแฝกโลก (The Vetiver Network International) ซึ่งเป็นศูนย์กลางของข้อมูลด้านหญ้าแฝกในระดับโลก และ ได้ทรงเป็นประธานในการสัมมนาหญ้าแฝกนานาชาติ (International Conferences on Vetiver Grass: ICVs) รวม ๕ คร้ัง และการสัมมนาหญ้าแฝกในภูมิภาคลาตินอเมริกา ๑ ครั้ง ประเทศไทยได้ประสานความร่วมมือกับเครือข่ายแฝกโลก ในการส่งผ้เู ชี่ยวชาญไทยไปให้ความชว่ ยเหลอื และสนบั สนนุ การดำ� เนนิ งานในเร่ืองต่างๆ พลกิ ฟ้ืนผนื ดนิ ของประชาชน แต่เดิมการขยายผลหญ้าแฝกไปสู่เกษตรกรมีปัญหามากในเร่ืองของการยอมรับและการน�ำไปใช้ประโยชน์ แต่ในปัจจุบัน เทคโนโลยหี ญ้าแฝกได้เป็นทร่ี ้จู กั และยอมรบั จากเกษตรกร ว่าเปน็ เทคโนโลยที ่มี ีราคาถกู และมีประสทิ ธิภาพสูง เรยี กได้วา่ หญา้ แฝก เปน็ พชื มหศั จรรย์ สามารถกรองและกกั เกบ็ ตะกอนดนิ ระบบรากหญา้ แฝกยงั ทำ� หนา้ ทเ่ี ปรยี บเสมอื นกำ� แพงใตด้ นิ ทม่ี ชี วี ติ ทช่ี ว่ ยเพมิ่ ความชุ่มช้ืนให้กับสว่ นใต้พืน้ ดนิ บรษิ ทั ปตท. จ�ำกัด (มหาชน) ไดร้ ว่ มกบั มลู นธิ ชิ ยั พัฒนา สำ� นกั งาน กปร. และกรมพัฒนาท่ดี นิ จัดการประกวดการพฒั นา และรณรงคก์ ารใชห้ ญา้ แฝกอันเนือ่ งมาจากพระราชด�ำริ ตงั้ แต่ปี ๒๕๔๙ จนในปจั จบุ นั เปน็ ปที ี่ ๗ แล้ว โดยแบ่งออกเปน็ ๒ ประเภท ได้แก่ ประเภทการปลูกและส่งเสริมการปลูก และประเภทผลิตภัณฑ์จากใบหญ้าแฝก รวม ๔๔ รางวัล ซ่ึงได้กลายเป็นตัวอย่าง ของผลส�ำเร็จ เช่น ๔,๓๕๐ การทรงงาน 151 เพ่อื ประโยชนส์ ุขแหง่ มหาชน

นายจรี ชยั เทพจนั ตา จังหวัดนา่ น ผู้พลิกฟื้นพ้ืนท่ีท�ำกินที่มีความลาดชัน เส่ือมโทรมจากการปลูกข้าวโพดอย่างต่อเนื่องมา เปน็ เกษตรผสมผสาน ปลูกหญ้าแฝกเพอื่ ป้องกนั การ ชะล้างพังทลายและปรับปรุงดิน กินอยู่ตามอัตภาพ อยู่กบั ความฝันทีเ่ รยี บงา่ ย แตส่ ุขในความจริง นายบุญลือ-นางละเมียด ทวีคูณ จงั หวัดระยอง คู่ชีวิตท่ีเกษียณจากสถานีพัฒนาที่ดินจังหวัดระยอง น�ำความรู้มาฟื้นฟูดินเส่ือมโทรมให้เป็นสวนผสมผสาน ใช้ หญา้ แฝกเปน็ สว่ นหนงึ่ ในการปรบั สภาพดินทเ่ี ปน็ กรด สร้าง แนวก�ำแพงธรรมชาตเิ พอ่ื ป้องกันหน้าดินพังทลาย นายวัฒนช์ ยั อินทร์อารีย์ จังหวัดพจิ ิตร ผ้เู ปล่ียนวธิ กี ารปลูกมะนาวใหม่ จากการเนน้ สารเคมี เพอื่ มงุ่ การปรบั ปรงุ ดนิ เปน็ หลกั มาใชห้ ญา้ แฝกเปน็ เครอื่ งมอื หนงึ่ ในการบำ� รงุ ดนิ แบบใหผ้ ลระยะยาว กลายเปน็ พน้ื ทต่ี น้ แบบในการ ปลูกมะนาวยกรอ่ งในพ้นื ท่ีลาดชนั โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ ๔๒ จงั หวัดสตลู สถานศึกษาที่ตั้งข้ึนเพ่ืออนุเคราะห์เยาวชนด้อยโอกาสและได้รับผล กระทบจากความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ เน้นการเรียนด้านอาชีพ เพ่ือการพึ่งตนเองโดยน�ำปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นแนวทางการจัด หลักสูตร และใช้หญ้าแฝกเป็นส่วนหน่ึงของความรู้ผ่านแปลงเกษตร “๘ ไร่ พอเพียง” ชมุ ชนบา้ นหนองแต้ จังหวัดขอนแก่น การปรับตลิ่งรอบหนองเดิดให้เป็นคันคู เกิดพ้ืนที่ว่างถึง ๑๒ ไร่ เมื่อต้องมีการ ปลูกหญา้ แฝกเพอื่ ลดปญั หาขอบตลิ่งพัง ชุมชนจงึ สร้างกระบวนการมีส่วนร่วม โดยเปดิ ให้ เกษตรกรใช้ประโยชน์พื้นที่ เกิดเป็น “กลุ่มผู้ปลูกผักเกษตรอินทรีย์หนองเดิด” เน้นเกษตร ปลอดสารเคมี และเปน็ อาสาสมคั รท่ีรว่ มกันดแู ลแนวแฝกรอบหนองเดิด 152 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพื่อประโยชน์สขุ แหง่ มหาชน

ทวยราษฎร์ซง้ึ ใจ ผลประจักษ์ดังท่ที รงแนะน�ำ หญ้าแฝกได้เป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวางและน�ำ ไปใช้ในหลายประเทศในหลายประโยชน์ เช่น คืนความ อุดมสมบูรณ์ของดิน แก้ปัญหาในพ้ืนท่ีวิกฤติ อาทิ ดิน เค็ม ดินกรด ดินดาน ดินเปรี้ยว ดินลูกรัง ดินทราย ก�ำจัด ขยะ ฟื้นฟพู นื้ ทีเ่ หมอื งแร่เสอื่ มโทรม และก�ำจดั ของเสียจาก โรงงานอตุ สาหกรรม ฯลฯ และเปน็ ทคี่ าดวา่ เทคโนโลยหี ญา้ แฝกจะสามารถนำ� ไปใชใ้ หเ้ กดิ ผลมากขน้ึ ในดา้ นการปอ้ งกนั ภัยพิบัติต่างๆ ที่นับแต่จะรุนแรงมากขึ้นในเวลาน้ี อาทิ ป้องกันและฟื้นฟูพื้นที่ดินถล่ม ฟื้นคืนความสมดุลของ ธรรมชาติ และจะทวีความส�ำคัญเพ่ิมขึ้นจนอาจจัดเป็นพืช เศรษฐกจิ ของโลกอีกชนิดหน่งึ ต่อไปด้วย ประโยชน์จากหญ้าแฝกท่ีแสดงผลผ่านการทดลอง และสาธิตในพ้ืนที่ของโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ และการขยายผลไปยังพ้ืนท่ีของเกษตรกรสอดคล้องกับ พระราชดำ� รสั พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ซง่ึ ไดพ้ ระราชทาน ไว้ ณ พระต�ำหนักเปยี่ มสขุ วงั ไกลกงั วล เมอื่ วันจนั ทรท์ ่ี ๓๑ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๒ ตอนหนง่ึ ว่า “...จะตอ้ งดวู า่ หญา้ แฝกทมี่ ใี นเมอื งไทยมหี ลายชนดิ ทงั้ บนภเู ขา ทงั้ บนทร่ี าบ ทง้ั ใกลท้ ะเล กม็ ี กห็ มายความวา่ มที จี่ ะตอ้ งศกึ ษามากมาย..ทง้ั หญา้ แฝกชนดิ ตา่ งๆ จากของเมอื งไทยนเี้ องทใี่ ห้ ประโยชน์ และท้ังหญา้ แฝกทไ่ี ดม้ าจากประเทศอ่นื ๆ ท�ำให้เปน็ ประโยชนต์ ่อการเพาะปลกู หลาย แห่ง...ผู้ท่ีได้ศึกษานี้ มีท้ังผู้ใหญ่ ท้ังผู้เช่ียวชาญ ท้ังผู้น้อย ก็ได้ท�ำประโยชน์ต่อเกษตรกรรมใน ประเทศและนอกประเทศด้วย ...ที่ทำ� ได้ ท่ีได้ศึกษานี้มีประโยชน์ท่ัวประเทศและทั่วภูมิภาคของ โลก ฉะนน้ั ทท่ี า่ นได้ไปช่วยกันทำ� เปน็ ประโยชน์จริงๆ ถึงต้องขอขอบใจท่ีท่านท้ังหลายได้ท�ำประโยชน์อย่างย่ิงต่อการเกษตรและการเพาะปลูก โดยเฉพาะในเมอื งไทยกไ็ ดช้ ว่ ยใหป้ ระเทศมคี วามเจรญิ ขนึ้ อยา่ งมากอยา่ งแปลกประหลาด ฉะนนั้ ต้องขอบใจท่านทไ่ี ดช้ ่วยกันทำ� มีหลายคนไม่เชื่อวา่ หญ้าธรรมดานอ้ี ย่างเดียวจะชว่ ยประเทศให้ รอดพน้ จากอนั ตรายหลายอยา่ ง คนบางคนกบ็ อกวา่ หญา้ นมี่ นั เปน็ วชั พชื แตค่ นทไี่ ดศ้ กึ ษาออกมา ยนื ยันวา่ หญ้าแฝกนไี่ ม่ใช้วัชพืช แตเ่ ปน็ หญา้ มหัศจรรย์ เปน็ หญ้าที่ชว่ ยประเทศชาติ…” ๔,๓๕๐ การทรงงาน 153 เพ่อื ประโยชนส์ ุขแหง่ มหาชน

154 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพอ่ื ประโยชนส์ ุขแหง่ มหาชน

ส่วนที่ ๔ ประโยชนส์ ุขแหง่ มหาชน ประโยชนส์ ขุ ของราษฎร ภาคกลาง นายอ�ำนวย พนั ธม์ุ ณี ประธานกลุม่ ขา้ วครบวงจร ต�ำบลร�ำพัน อำ� เภอทา่ ใหม่ จังหวดั จันทบรุ ี “...กอ่ นนใี้ นหมบู่ า้ นและคนในชมุ ชนทำ� นาเปน็ อาชพี หลกั รายไดจ้ ากการทำ� นา สว่ นใหญค่ นใน ชุมชนท�ำนาไว้เพ่ือบริโภค เพราะว่าท�ำนาหลายไร่ แต่ได้ผลผลิตน้อย ต่อมาได้มีโครงการศูนย์ศึกษา การพัฒนาอ่าวคุ้งกระเบนฯ เข้ามาอยู่ในพ้ืนที่ใกล้เคียง เกษตรกรรู้ข่าวว่าเขามีพันธุ์ข้าวมาสนับสนุน ผมก็อาสาเขา้ มาอบรมเรื่องการปลกู ข้าวปรบั ปรงุ ดนิ เปลย่ี นพันธ์ุขา้ ว พลังจากนั้นการทำ� นาก็เปล่ยี น ไปในทางท่ดี ีขน้ึ จากเดมิ ท�ำนาได้ไร่ละ ๓๐ - ๔๐ ถัง แตเ่ ดี๋ยวน้ี ทำ� นาได้ไรล่ ะ ๕๐ - ๖๐ ถงั ผมเปน็ ตัวแทนของกลุ่ม ผมขอให้ พระองคท์ า่ นจงมสี ขุ ภาพทแี่ ขง็ แรง ทรงพระเจริญยิ่งยืนนาน และผมจะท�ำความดเี พือ่ พ่อหลวงตลอดไป...” ๔,๓๕๐ การทรงงาน 155 เพอื่ ประโยชน์สขุ แห่งมหาชน

นายวรี ะ ศรีคงรกั ษ์ ประธานกลุ่มเพาะเหด็ เศรษฐกจิ ตำ� บลร�ำพัน อำ� เภอท่าใหม่ จังหวดั จันทบรุ ี “...แตก่ อ่ นท�ำสวน ทำ� นา ท�ำไร่ รับจา้ งบา้ ง หลงั จากไดเ้ ขา้ อบรมส่งเสรมิ อาชพี และสนับสนนุ การเพาะเห็ด จากศนู ยฯ์ อา่ วคงุ้ กระเบน ทำ� ใหม้ คี ณุ ภาพชวี ติ ดขี น้ึ เรอื่ ยๆ มีรายได้จากการเพาะเห็ดประมาณ ๑๒,๐๐๐ บาท/ เดือน...” “...รู้สึกดีใจ ภูมิใจท่ีมีโครงการพระราชด�ำริ มาอยใู่ กลๆ้ อยากใหใ้ นหลวงของเราอยกู่ บั เราไปนานๆ เป็นร่มโพธริ์ ่มไทร...” นายฉลวย จันทแสง ประธานกลุ่มผลติ ผักและผลไมอ้ นามยั ปลอดสารพษิ ตำ� บลร�ำพัน อำ� เภอทา่ ใหม่ จังหวัดจนั ทบรุ ี “...หลงั จากศนู ยศ์ กึ ษาการพฒั นาอา่ วคงุ้ กระเบนฯ อบรมและสนับสนนุ การเกษตรอินทรยี ์ ต้ังแตป่ ี ๒๕๔๗ ก็ รู้สกึ วา่ สภาพความเปน็ อย่ดู ีขน้ึ สขุ ภาพดขี น้ึ รายได้กด็ ีขนึ้ สามารถอยู่แบบพอมพี อกินได้สบายไมเ่ ดือดรอ้ น เพราะ สามารถลดต้นทุนการผลิตได้ ปัจจุบันมีพ้ืนที่ ๑๖ ไร่ รายได้ประมาณ ๘๕๐,๐๐๐ บาทตอ่ ปี...” “...พระองค์ไม่เคยอยู่น่ิง พระองค์ค้นหาความรู้มากมาย ถา่ ยทอดใหแ้ กร่ าษฎรของทา่ น ใหส้ ามารถพ้นทกุ ข์ อยแู่ บบพอมีพอกิน ไม่ฟงุ้ เฟ้อ...” 156 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพอ่ื ประโยชนส์ ุขแหง่ มหาชน

ลงุ ไสว ศรยี า อ�ำเภอเมอื ง จังหวดั นครนายก “...พอมเี ขอ่ื นขดุ ลงไปแคห่ กศอก เจอนำ้� แลว้ สบู เทา่ ไรก็ ไมแ่ หง้ เพราะระดบั นำ้� ในดนิ ตน้ื ขน้ึ มาปลกู อะไรกง็ าม ชว่ งหนา้ นำ�้ นำ้� ลน้ ทางระบายนำ้� ลน้ มคี นมาเทย่ี ว ชาวบา้ นกเ็ กดิ การรวมกลมุ่ มีอาชีพ น�ำผลผลติ พชื ผัก ผลไม้ เช่น ส้มโอ มะยงชิด มาขาย นกั ท่องเที่ยวทม่ี าเท่ยี ว ล่องแก่ง พายเรือแคนู กลุม่ แม่บ้านกท็ �ำผลิตภัณฑ์ ยา สระผม สปา นวดแผนไทยมาบริการ เดี๋ยวน้ีมีน�้ำ เหมือนสวรรค์มาโปรด ปีที่ผ่านมาน�้ำท่วมใหญ่รอบๆ นครนายก ท่ีโคราชท่วมแต่นครนายก ไมท่ ่วม...” นายสวา่ ง พันธุ์วงศ์ อำ� เภอชะอำ� จังหวัดเพชรบรุ ี เกษตรกรผดู้ �ำเนินชวี ติ ตามหลักปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียง ปี พ.ศ. ๒๕๓๒ ศูนย์ศกึ ษาการพฒั นาห้วยทรายอนั เนื่อง มาจากพระราชดำ� ริ ใหโ้ อกาสไดเ้ รยี นรกู้ ารฟน้ื ฟทู รพั ยากรธรรมชาติ และสงิ่ แวดลอ้ ม และไดฝ้ กึ อบรมอาชพี การเกษตร ประมง ปศสุ ตั ว์ และ การจดั ทำ� บญั ชคี รวั เรอื น นำ� มาปรบั ใช้ ทำ� ใหผ้ ลผลติ หมนุ เวยี น ตน้ ทนุ การผลติ ลดลง มผี ลผลติ เพม่ิ ขนึ้ และมรี ายไดเ้ พมิ่ มากขน้ึ จนสามารถ ปลดภาระหนส้ี ินทัง้ หมดไดใ้ นปี พ.ศ. ๒๕๔๐ ตอ่ มาได้ผลผลิต มีรายได้จากพืชไร่ ๒๐๐,๐๐๐ บาท/ปี, พืชสวน ๕๐,๐๐๐ บาท/ปี, พืชผักสวนครัว ๗,๐๐๐ บาท/ปี, สัตว์ ๑๒๐,๐๐๐ บาท/ปี ๔,๓๕๐ การทรงงาน 157 เพือ่ ประโยชนส์ ุขแห่งมหาชน

นายสำ� รอง แตงพลบั อำ� เภอชะอำ� จังหวดั เพชรบุรี “เมื่อปี ๒๕๔๐ ศนู ยศ์ ึกษาการพฒั นาหว้ ยทรายอันเน่อื งมาจากพระราชดำ� ริ ให้ ความรเู้ รอื่ งการเกษตรตามหลกั เศรษฐกจิ พอเพียงรปู แบบและวิธกี ารปลกู หญ้าแฝก รวมถึง ประโยชน์จากหญ้าแฝกในการปรับปรุงบ�ำรุงดิน จนเข้าใจและได้น�ำไปปรับใช้ในพื้นท่ี ของตนเองซึ่งได้ผลเปน็ อย่างดี” ปจั จบุ นั มแี ปลงเกษตรทฤษฎใี หมท่ ำ� ใหม้ รี ายไดจ้ ากพชื สวน ๒๘๐,๐๐๐ บาท/ป,ี พชื ผักสวนครัว ๕๖,๐๐๐ บาท/ปี, เห็ด ๖๗,๒๐๐ บาท/ป,ี สตั ว์ ๓๑๐,๐๐๐ บาท/ปี และการฝกึ อบรม ๑๐,๐๐๐ บาท/เดอื น นายชรินทร์ กลั่นแฮม อ�ำเภอหนองปรอื จงั หวัดกาญจนบุรี ปจั จบุ นั ได้ สทก. จากโครงการหว้ ยองคตอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ริ มที ด่ี นิ เปน็ ทอ่ี ยูอ่ าศยั และทดี่ นิ ท�ำกนิ เป็นของตนเอง และมีแหล่งนำ้� ทำ� การเกษตร มีความรูป้ ระกอบ อาชพี ทำ� การเกษตรผสมผสานไดอ้ ยา่ งพอเพยี ง การคมนาคมสะดวก บตุ รหลานไดร้ บั การ ศกึ ษาทสี่ งู ขนึ้ ทม่ี อี ยใู่ นพนื้ ท่ี ยามเจบ็ ปว่ ยมโี รงพยาบาลรกั ษาในพนื้ ท่ี ทำ� ใหม้ คี วามปลอดภยั ในชีวิตและทรัพยส์ ิน มชี วี ติ ความเป็นอย่ทู ่ดี ขี ึน้ จากการมีรายไดจ้ าก - ไมผ้ ลพืชสวนครัว ๑๐๘,๐๐๐ บาท/ปี - เล้ยี งสตั ว/์ สัตวน์ �้ำ ได้แก่ หมหู ลมุ , ปลานลิ จิตรลดา ๗๒,๐๐๐ บาท/ปี - อาชีพเสรมิ ๘๔,๐๐๐ บาท/ปี - มีรายได้ ๒๓๐,๐๐๐ บาท/ปี รายจ่าย ๕๐,๐๐๐ บาท/ปี รายได้สุทธิ ๑๘๐,๐๐๐ บาท/ปี 158 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพอ่ื ประโยชนส์ ุขแหง่ มหาชน

“เป็นแรงบันดาลใจที่ท�ำให้ข้าพเจ้าและครอบครัว ประกอบอาชีพการเกษตร โดยปฏิบัติตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง จน ท�ำให้ครอบครัวของข้าพเจ้ามีชีวิตความเป็นอยู่ท่ีดีขึ้น ท�ำให้ปัจจุบันสามารถสร้างครอบครัวให้ดีข้ึน มีความสุขมากที่ได้เกิดมาบน แผน่ ดนิ ไทย และอยากจะบอกวา่ ยามทข่ี า้ พเจา้ เหนอ่ื ย กไ็ ดก้ ำ� ลงั ใจจากพอ่ หลวง แตค่ วามเหนอื่ ยของขา้ พเจา้ ยงั ไมเ่ ทา่ พอ่ หลวง จนไม่สามารถเทียบได้ ดังนนั้ ข้าพเจ้าจะตั้งใจทำ� ความดีเพอื่ พ่อหลวงไปตลอดชวี ติ ของขา้ พเจ้า” นายส�ำเริง วงศ์สุรินทร์ ประธานกลุ่มผู้เลยี้ งกบทองบ้านดอกขเี้ หล็ก ...เร่ิมมีส่วนร่วมกับศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนฯ คร้งั แรก เมือ่ ปี ๒๕๓๙ โดยได้รับสนบั สนุนบ่อน�ำ้ จากน้นั ทาง เจา้ หนา้ ทศี่ นู ยฯ์ กเ็ ขา้ มาพดู คยุ มาตดิ ตาม และแจง้ ขา่ วสารตา่ งๆ ของศูนย์ฯ ท้ังเร่ืองการฝึกอบรมต่างๆ โดยครั้งแรกเร่ิมอบรม ดา้ นการเกษตร และเขา้ อบรมเรอ่ื งการเลยี้ งสตั วน์ ำ�้ พอเราเรม่ิ มคี วามรแู้ ลว้ กม็ าเรม่ิ ทดลองเลยี้ งกบ ลองผดิ ลองถกู จนมปี ระสบการณ์ หมน่ั หาความรู้ท่ีเก่ียวกับการเลย้ี งกบใสต่ ัวไปเร่ือยๆ จนทกุ วนั นก้ี ็ถอื ว่าประสบความสำ� เรจ็ ในอาชีพ เล้ยี งตวั เองได้ ไมล่ ำ� บาก และ ก็ยงั ได้ชว่ ยเหลือเพอื่ นๆ ในกลุ่ม ใหไ้ ด้มอี าชพี ทม่ี ัน่ คง อยากจะแนะน�ำคนทีอ่ ยากประสบความสำ� เรจ็ ในอาชีพว่า ...ต้องรกั ในสิ่งทีท่ ำ� ขยนั อยา่ หยดุ หาความรู้ใสต่ ัว... “ภูมิใจท่ไี ดเ้ ข้ามามีสว่ นรว่ มกับศูนย์ฯ ได้มีส่วนรว่ มเป็นสมาชิกในโครงการอันเนอ่ื งมาจากพระราชด�ำริ ซาบซ้ึงใน พระมหากรณุ าธิคุณทีพ่ ระองคท์ า่ นมีให้พวกเรา” แหลง่ รายได้ จ�ำนวนขาย หน่วย รายได(้ บาท) ลูกออ๊ ด ๒๕๐,๐๐๐ ตัว ๒๕,๐๐๐ ลูกกบ ๕๕๐,๐๐๐ ตัว ๓๘๕,๐๐๐ กบเนอื้ ๒๐,๐๐๐ กิโลกรมั รายได้รวม ๑,๐๐๐,๐๐๐ ๑,๔๑๐,๐๐๐ ๔,๓๕๐ การทรงงาน 159 เพ่ือประโยชน์สขุ แหง่ มหาชน

ประโยชน์สขุ ของราษฎร ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ นายรู้ กานลิ อ�ำเภอธาตพุ นม จงั กวัดนครพนม ในอดตี พน้ื ทสี่ องฝง่ั ลำ� นำ�้ กำ�่ สว่ นใหญเ่ ปน็ ทน่ี า เปน็ ทลี่ มุ่ นำ�้ ท่วมถึงเป็นประจ�ำ ในฤดูฝนจะเกิดอุทกภัย ส่วนฤดูแล้งจะมีปริมาณ น�ำ้ น้อย มกั เกดิ ภาวการณข์ าดแคลนน้ำ� ผลผลิตทีไ่ ดไ้ ม่แน่นอนข้นึ อยู่ กบั สภาพธรรมชาติ โดยเฉลยี่ ผลผลติ ขา้ วทไี่ ด้ ๓๕๐ - ๓๘๐ กโิ ลกรมั / ไร่ ส่วนในช่วงฤดูแลง้ จะประกอบอาชีพรบั จ้างทวั่ ไป หลังจากมีสถานีสูบน้�ำที่ ๒ ฝ่งั ซา้ ย ประตูระบายน�ำ้ ห้วยแคน สามารถทำ� นาไดป้ ลี ะ ๒ ครงั้ และผลผลติ ตอ่ ไรม่ ากขนึ้ กวา่ เดมิ โดยฤดนู าปรงั ในปี ๒๕๕๖ ปลูกข้าวหอมมะลิ ๑๐๕ พื้นที่ ๔๐ ไร่ ได้ผลผลิตประมาณ ๗๐๐ - ๗๕๐ กโิ ลกรมั /ไร่ ผลผลติ ตอ่ ไรส่ งู กวา่ คา่ เฉลยี่ ของชมุ ชนรายอน่ื ทผ่ี ลติ ในแบบเดยี วกนั ซง่ึ เฉล่ยี อยู่ท่ี ๕๐๐ - ๕๕๐ กิโลกรัม/ไร่ นายกมิ า เพชรมาก อำ� เภอขุขันธ์ จงั หวัดศรีสะเกษ เมอ่ื ปี ๒๕๕๔ ไดฝ้ กึ อบรมและไดร้ บั พนั ธพ์ุ ืช จำ� นวน ๓๐ ตน้ จากศูนยภ์ สู งิ ห์ ปัจจุบันขยายพันธุ์และขยายพ้ืนท่ีปลูกและจ�ำหน่าย โดยมีมะนาวในท่อซีเมนต์ ๓๐ ต้น และปลูกเสริมในแปลงดิน ๕๐ ต้น ในเน้ือท่ี ๒ ไร่ นอกจากน้ียังปลูกกล้วยน�้ำว้าและ กล้วยไข่เพ่ิมโดยได้รับค�ำแนะน�ำจากศูนย์ฯ ตอนนี้พัฒนาเป็นแปลงเรียนรู้ให้เกษตรกร รายอื่น และผู้สนใจเข้ามาศึกษาดูงานด้วย มีรายได้จากการขายมะนาว โดยเฉพาะ มะนาวนอกฤดูเดือนละประมาณ ๗,๐๐๐ บาท ท�ำให้มีอาชีพเสริมท่ีมั่นคง จาก เม่ือก่อนต้องไปท�ำงานรับจ้างที่ต่างจังหวัด ทุกวันน้ี ได้ท�ำงานอยู่ท่ีบ้านตนเองและ ได้อยู่กับครอบครัวท�ำให้ครอบครัวอบอุ่น นอกจากจะปลูกมะนาวนอกฤดูแล้วยังตอน ขยายพันธุ์มะนาวขายด้วย ท�ำให้มีรายได้เสริมจากการขายก่ิงมะนาวเดือนละไม่ ต่ำ� กว่า ๓,๐๐๐ บาท จึงทำ� ใหค้ รอบครวั ตนเองมีรายได้เพิ่มข้ึน มีความเปน็ อยทู่ ดี่ ีขน้ึ ซ่ึงแตกต่างจากเมอื่ ก่อนมาก 160 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพอ่ื ประโยชนส์ ขุ แห่งมหาชน

นายธง รตั พันธ์ อำ� เภอภูสิงห์ จงั หวดั ศรีสะเกษ แต่ดั้งเดิมมีอาชีพท�ำนา ส่วนใหญ่เอาไว้เพ่ือบริโภค และปลูกมันส�ำปะหลัง ปัจจุบันได้ท�ำการเกษตรแบบผสมผสาน เป็นการเกษตรทฤษฎีใหม่ตามแนวปรัชญา เศรษฐกจิ พอเพยี ง มีการผลติ พอ่ พนั ธุ์ แม่พันธ์ุกบ ลกู อ๊อด เพื่อจ�ำหน่าย ซึ่งได้รับการ ถา่ ยทอดความรจู้ ากศูนยพ์ ัฒนาการเกษตรภูสิงห์ฯ ทำ� ใหม้ คี วามรมู้ ากข้ึน หนั กลับมา ปลูกพืชหลากหลายชนดิ ไวบ้ รโิ ภคในครัวเรอื น หากเหลือกจ็ �ำหน่าย สร้างรายได้ ใหค้ รอบครวั ได้มากข้นึ ปีละประมาณ ๙๐,๐๐๐ - ๑๐๐,๐๐๐ บาท นอกจากนี้ พนื้ ท่เี พาะปลูกยังเป็นแหล่งเรยี นรขู้ องเกษตรกรผู้สนใจทวั่ ไปอกี ดว้ ย “ขา้ พเจา้ ไดซ้ าบซง้ึ ในพระมหากรณุ าธคิ ณุ อยา่ งลน้ พน้ และครอบครวั ผม จะรกั ในหลวงรกั พระราชนิ ี จะรกั ษาผนื แผน่ ดนิ น้ีไว้ และขอใหพ้ ระองคท์ กุ พระองค์ ทรงพระเจรญิ ” นายทรงยศ โสมาบุตร อำ� เภอเมอื ง จงั หวัดยโสธร ในปี ๒๕๔๗ ไดเ้ ขา้ รว่ มกลมุ่ เลย้ี งปลาในกระชงั ในหนององ่ึ ทท่ี างโครงการขดุ ลอกแลว้ โดยใชเ้ งนิ ทนุ จากการกยู้ มื เงนิ จากเงนิ กองทนุ พฒั นาหมบู่ า้ น ๑๕๐,๐๐๐ บาท และสมาชกิ ๒๑ ราย ช่วยกนั ออกคา่ หุน้ คนละ ๕๐๐ บาท ปัจจบุ นั ทางกลุ่มมีกระชัง เล้ียงปลาทับทิมและปลานิล รวม ๑๒ กระชัง โดยทุกวันสมาชิกจะช่วยกันให้อาหาร ปลาและดูแลปลา ในแต่ละปีจะมีการเลย้ี งปลา ๒ รอบ แต่ละรอบจะมีก�ำไรประมาณ ๑๐๐,๐๐๐ - ๒๐๐,๐๐๐ บาท พอสิน้ ปกี จ็ ะจา่ ยเงนิ ปนั ผลใหส้ มาชิก เฉลย่ี แล้ว คนละประมาณ ๕,๐๐๐ - ๖,๐๐๐ บาท/ปี นอกจากน้ี สมาชิกแต่ละรายยังลงทุนเลี้ยงปลาเป็นของตัวเองควบคู่ไป ด้วย ท�ำให้มีรายได้เพิ่มขึ้นอีก ส่วนตัวผมเล้ียงปลาเอง ๑๘ กระชัง ในแต่ละปี มรี ายไดป้ ระมาณ ๒๕๐,๐๐๐ - ๓๐๐,๐๐๐ บาท ทำ� ใหค้ วามเปน็ อยขู่ องครอบครวั ดีขนึ้ มาก ๔,๓๕๐ การทรงงาน 161 เพ่ือประโยชน์สขุ แหง่ มหาชน

นางสาวรุ่งลาวัลย์ แซมศรี อ�ำเภอเมอื ง จังหวัดยโสธร ในปี ๒๕๔๕ โครงการพฒั นาหนององ่ึ ฯ ได้สนับสนุนกลุ่มเกษตรกรใน ๗ ชุมชน แปรรูป อาหารจากปา่ ชุมชนดงมนั ซ่งึ มีจำ� นวนมาก ๕ - ๖ ตัน/ปี เช่น เห็ดโคน เห็ดเผาะ และไข่มดแดง เพื่อ จ�ำหน่ายสรา้ งรายไดใ้ ห้กับสมาชิก โดยใชช้ ือ่ สนิ คา้ วา่ “วนาทพิ ย”์ หลงั จากท่ีไดเ้ ขา้ เป็นสมาชิกกลุ่มแปรรปู แล้วท�ำให้มีรายได้เพิ่มขึ้น มีอาชีพเสริม และได้เรียนรู้การใช้ประโยชน์จากป่าอย่างย่ังยืน ปัจจุบัน สินค้า “วนาทิพย์” เป็นท่ีรู้จักกันดีและได้รับเลือกให้เป็นสินค้าโอทอประดับห้าดาวของจังหวัดยโสธร ส่วน รายได้จากเงินปันผลของกลุ่มจะข้ึนอยู่กับปริมาณสินค้าที่ผลิตได้ในแต่ละปี นอกจากนี้ยังมีรายได้จากการ เก็บหาของป่ามาขายใหก้ ลมุ่ แปรรปู และชาวบา้ นท่ัวไปดว้ ย ปา่ ดงมันจะเปน็ แหล่งรายไดเ้ สริมให้ครอบครัว นอกจากการท�ำนาปีละไม่ต�่ำกว่า ๕,๐๐๐ - ๖,๐๐๐ บาท และต่อไปน่าจะเพิ่มข้ึนกว่าน้ีเพราะป่ามี สภาพอุดมสมบรู ณ์มากขึน้ นายทวี ประหา อำ� เภอดงหลบ จงั หวดั มกุ ดาหาร เป็นเกษตรกรท่ีอยู่ในพื้นท่ีของโครงการพัฒนาพื้นท่ี ลมุ่ นา้ํ หว้ ยบางทรายตอนบนฯ จังหวัดมุกดาหาร มีความสขุ กบั การท�ำงาน ใช้ชวี ติ อยู่อย่างพอเพยี ง ทำ� ให้ครอบครัวมีความสขุ อีกทั้งยงั ทำ� งานรว่ มกับชาวบ้านในพน้ื ท่ี และได้นอ้ มน�ำแนวพระ ราชด�ำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมาเป็นแรงบันดาลใจ ได้เข้าร่วมโครงการเกษตรทฤษฎีใหม่ และได้น�ำความรู้ที่ได้มาเผยแพร่ฝึกอบรมเกษตรกรในหลายพื้นท่ี นอกจากนี้ยังเป็นผู้จัดรายการสถานี วทิ ยชุ มุ ชนเพอ่ื ชวี ติ เศรษฐกจิ แบบพอเพยี ง โดยนำ� ความรทู้ างดา้ นเกษตรมาปรบั ใชใ้ นการพฒั นาอาชพี ให้ สอดคล้องกับเกษตรทฤษฎีใหม่ โดยเนน้ ให้คนปลูกทุกอยา่ งท่กี ินได้ และรกั ลกู ใหป้ ลูกผัก ทำ� ให้มชี ื่อเสยี ง โด่งดังไปท่ัวในนามของ “บ่าววี ทฤษฎใี หม่ ปราชญร์ วมใจเทิดไทอ้ งค์ราชัน” นายทวีฯ ท�ำบัญชีครัวเรือนอย่างสม�่ำเสมอ มีเงินออม และใช้เกษตรทฤษฎีใหม่เข้ามา จัดสรรที่ดิน ทำ� ให้รูแ้ ละเข้าใจตนเอง ไมผ่ ลิตในปรมิ าณทีม่ ากเกนิ ไป ใช้จา่ ยเท่าที่จ�ำเป็น ใช้ส่งิ รอบ ตวั ให้เกิดประโยชน์สงู สดุ มคี วามรอบคอบ มแี ผนการด�ำเนนิ งานอย่างเป็นขั้นเปน็ ตอน เขากล่าววา่ “เศรษฐกิจพอเพียงคอื ความพอใจ ถา้ ไม่พอใจก็ไมพ่ อเพยี ง” 162 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพอ่ื ประโยชนส์ ุขแหง่ มหาชน

นางชญากาญจน์ รืน่ รมย์ อ�ำเภอภสู ิงห์ จังหวัดศรสี ะเกษ ได้เข้าฝึกอบรมการเพาะเห็ดจากศูนย์พัฒนาการ เกษตรภสู ิงห์ฯ ในช่วงกลางปี ๒๕๕๕ และไดร้ บั การสนบั สนุน วัสดุและอุปกรณ์ผลิตก้อนเห็ดชุดแรก ๑,๒๐๐ ก้อน ปรากฏ วา่ ได้ผลดีจึงขยายโรงเรือนเหด็ เป็น ๘,๘๐๐ ก้อน รวมทง้ั ผลติ ก้อนเชื้อเห็ดขายด้วย ท�ำให้มีรายได้จากเห็ดรวมแล้วกว่า ๘๐,๐๐๐ บาท เมอ่ื รวมรายไดจ้ ากการทำ� เกษตรผสมผสาน ทท่ี างศนู ยฯ์ แนะนำ� ดว้ ยกท็ ำ� ใหม้ รี ายไดร้ วมกนั ปลี ะประมาณ ๑๕๐,๐๐๐ บาท สามารถเลี้ยงครอบครัวได้อย่างไม่ขัดสน ท�ำใหม้ ีก�ำลงั ใจที่จะสู้ตอ่ ไป “โครงการนี้เป็นแรงบันดาลใจให้ข้าพเจ้าต่อสู้ในการท�ำงาน และช่วยให้มี ความรูต้ ่างๆ มากข้ึน ทำ� ให้ขา้ พเจ้าประสบผลส�ำเรจ็ และครอบครวั มีชีวิตความเป็นอยู่ ทดี่ ขี ึน้ กว่าแตก่ อ่ นมาก” นายยาดสงคราม เพ่อื นไชยะวง เมอื งนาทรายทอง นครหลวงเวยี งจันทน์ สาธารณรฐั ประชาชนประชาธปิ ไตยประชาชนลาว แตเ่ ดิมมีอาชีพเพาะเหด็ ลองผิดลองถกู มีอปุ สรรคมาก จนปี ๒๕๔๘ มีศูนย์พัฒนาศูนย์พัฒนาและบริการด้านการเกษตรห้วยซอน–ห้วยซ้ัว จึงได้ เข้าร่วมโครงการฯ ได้รับความรู้วิธีก�ำจัดศัตรูของเห็ด และอบรมเร่ืองเกษตร ด้านอ่ืนๆ ท�ำให้ผลผลิตสูงกว่าที่อื่น โดยเฉล่ียจะมีดอกเห็ดทยอยออกมา วันละ ๔๐ กก. จงึ มีรายไดจ้ ากการเพาะเห็ดเฉลีย่ ปีละ ๒๔,๐๐๐,๐๐๐ กบี (๙๖,๐๐๐ บาท) อยากใหโ้ ครงการศนู ยพ์ ฒั นาฯ มอี ยตู่ ลอดไปถงึ รนุ่ ลกู รนุ่ หลาน และอยากใหส้ มั พนั ธร์ ะหวา่ ง ลาว-ไทย แน่นแฟ้นตลอดไป และบอกความรู้สึกท่ีมีต่อพระเจ้าอยู่หัวว่า “อยากให้พระองค์มีสุขภาพ แขง็ แรง มอี ายยุ นื ยาว ขอใหเ้ ปน็ รม่ โพธร์ิ ม่ ไทรของลกู หลานตอ่ ไป ถงึ ขา้ พเจา้ จะเปน็ คนลาว แตข่ า้ พเจา้ กเ็ คารพนับถอื ทา่ นเหมือนพ่อ แม่ คนหนึง่ รสู้ ึกความอบอุน่ ใจตลอด” ๔,๓๕๐ การทรงงาน 163 เพอื่ ประโยชนส์ ขุ แหง่ มหาชน

ประโยชน์สขุ ของราษฎร ภาคเหนือ นายคำ� บวั ผัด อ�ำเภอภซู าง จังหวดั พะเยา แต่เดิมการท�ำนาเกษตรไว้บริโภคเท่าน้ัน เพราะมีนำ�้ ไม่เพียงพอ บางปีผลผลิตท่ีได้ไม่พอต่อ การบรโิ ภค เกิดโรคระบาดเพราะขาดน�้ำ แต่หลงั จากมอี ่างเก็บน�ำ้ ห้วยไฟ การทำ� นาก็มีผลผลติ เพมิ่ ขึ้น จาก ๔๐๐ - ๔๕๐ ถังต่อไร่ เป็น ๖๐๐ - ๗๐๐ ถังต่อไร่ ท�ำใหน้ อกจากมีขา้ วไวบ้ รโิ ภคตลอดปี ยัง จ�ำหน่ายมีรายไดจ้ ากการขายข้าวบางส่วนและรายไดจ้ ากผลผลิตการเกษตรพืชไร่ พชื สวน และพชื ผกั อ่นื ๆ เชน่ กระเทียม หอมแดง ขา้ วโพด และลำ� ไย ปัจจบุ นั น้ี มีรายได้รวมเพ่ิมขน้ึ จากเดิมเฉลยี่ ๔,๐๐๐ บาทต่อเดือน เป็น ๘,๐๐๐ บาทต่อเดือน ซง่ึ เป็นท่ีนา่ พอใจมาก ไม่ลำ� บากเหมอื นในอดีต “รสู้ กึ ประทบั ใจเปน็ อยา่ งยง่ิ ถา้ ไมม่ พี ระมหากรณุ าธคิ ณุ จากพระองคท์ า่ นคงไมม่ วี นั นี้ ทท่ี ำ� ใหก้ ารดำ� รงชวี ติ ไมล่ ำ� บาก เหมือนในอดตี และมีความเป็นอยทู่ ่ีดขี ้ึน” นายสถาพร ปานมี อ�ำเภอวัดโบสถ์ จังหวดั พษิ ณโุ ลก เม่ือก่อนเคยท�ำนาได้คร้ังเดียวโดยอาศัยน้�ำฝน เมื่อมีโครงการเขื่อนแควน้อย ท�ำให้เกษตรกร มีน�้ำท�ำนาได้ปีละ ๒ ครั้ง มีรายได้เพ่ิมข้ึน ปลาบปลื้มดีใจท่ีได้รับความกรุณาจากพ่อหลวงของแผ่นดิน ท่ีพระราชทานโครงการเข่ือนแควน้อยบ�ำรุงแดนให้กับเกษตรกรชาวอ�ำเภอวัดโบสถ์ ได้มีน�้ำใช้ในการ ประกอบอาชพี เกษตรต่างๆ เช่น ทำ� ไร่ ทำ� นา ทำ� สวน เลี้ยงสัตว์และอ่นื ๆ “ขออวยพรให้พระองค์มีพระชนมายุย่ิงยืนนาน เป็นร่มโพธิ์ร่มไทรของปวงชนชาวไทย ตลอดกาล และทรงหายจากอาการประชวรใหเ้ รว็ ” นางวีรา จนิ ะใจ อ�ำเภอดอยสะเก็ด จังหวดั เชยี งใหม่ พนื้ ที่อยู่อาศยั และพื้นทเี่ พาะเหด็ ๑ ไร่ ๒ งาน รายได้การเพาะเหด็ ปี พ.ศ. ๒๕๕๕ เหด็ หหู นู ๑๒๕,๐๐๐ บาท เหด็ ขอนขาว ๖๔,๐๐๐ บาท เหด็ ลมป่า ๑๒๐,๐๐๐ บาท เห็ดนางฟา้ ๑๒๐,๐๐๐ บาท เห็ดหอม ๗๕,๐๐๐ บาท จำ� หน่ายกอ้ นเห็ด กอ้ นเหด็ นางฟ้า ๔๐๗,๔๙๘ บาท กอ้ นเห็ดขอนขาว ๓๕,๐๐๐ บาท กอ้ นเห็ดหอม ๒๐๐,๐๐๐ บาท ผลติ ภัณฑเ์ หด็ หลนิ จอื ๒๗๐,๐๐๐ บาท รวมทง้ั ส้นิ ๑,๔๑๖,๔๙๘ บาท/ปี รายได้สุทธิ ๖๑๑,๒๑๔ บาท 164 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพ่ือประโยชน์สุขแห่งมหาชน

นายคะลู กำ� เนดิ กรุณา อำ� เภอปางมะผ้า จังหวัดแมฮ่ อ่ งสอน ราษฎรชาวไทยภูเขาเผา่ มเู ซอ ได้เลา่ ถึงวถิ ีชีวิตความเปน็ อยใู่ นอดตี วา่ “แต่เดมิ เป็นพ้ืนที่ ไร่รา้ ง ไม่มีใครอยู่ มเี พียงทหารดแู ลพ้นื ท่ี ตนอยูห่ มบู่ ้านขา้ งล่างสมคั รใจมาอยมู่ ารกั ษาปา่ ไม้ ไม่มี ถนนเข้าถึงล�ำบาก ต้องเดินเท้าเข้ามาสร้างหมู่บ้าน” หลังจากมีโครงการหมู่บ้านยามชายแดน อันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ “ชีวิตอยู่ดีกินดีข้ึน พออยู่พอกินสะดวกสบาย มีน้�ำในการอุปโภค- บรโิ ภค เจบ็ ปว่ ยมเี จา้ หนา้ ทท่ี หาร ปา่ ไมด้ แู ลพาไปสง่ โรงพยาบาล ปา่ ไมก้ อ็ ดุ มสมบรู ณข์ นึ้ เยอะแลว้ ” “เคยเฝ้ารับเสด็จ แม่หลวง เมื่อครั้งเสด็จเย่ียมราษฎรท่ีน่ี เมื่อปี ๒๕๔๕ และท่ีพระต�ำหนักภูพิงคราชนิเวศน์ ๒ - ๓ ครง้ั แม่หลวงท�ำให้เราอยดู่ กี นิ ดี ก็ขอใหแ้ ม่หลวงอยดู่ ีกนิ ดี ให้อย่กู บั ราษฎรชาวไทยตลอดไป” นายอาเยวุย ยะอากุ อ�ำเภอเมือง จังหวัดเชยี งราย ปจั จบุ นั ประกอบอาชพี ทำ� ไรก่ าแฟ ไดเ้ ลา่ ถงึ ความเปน็ อยใู่ นอดตี วา่ ชาวบา้ นลำ� บาก ขาดรายได้ เพราะไม่มคี วามรู้ด้านการประกอบอาชพี รายได้ไมเ่ พยี งพอกับรายจ่าย ทั้งสภาพปา่ ไมส้ ่วนใหญ่ก็ถูกรื้อ ถางปลูกพชื เสพติด เชน่ ฝ่นิ และท�ำไรเ่ ลอื่ นลอย ท�ำใหแ้ หล่งต้นนำ�้ ลำ� ธารถกู ทำ� ลายลง เกดิ แผ่นดินเลอ่ื น ไหล ล�ำนำ้� ต่างๆ เกดิ การตน้ื เขิน แต่หลงั ปี ๒๕๔๕ จดั ตงั้ สถานพี ฒั นาเกษตรทสี่ งู ตามพระราชดำ� ริ ได้ ส่งเสรมิ อาชีพใหแ้ ก่ชุมชน และให้ความรเู้ ร่อื งการปลูกพืชเศรษฐกิจ เชน่ การปลกู กาแฟ ปลกู ต้นแมคคาเดเมยี ทัง้ ยังปลูกจิตสำ� นกึ ให้ชุมชนรักษาและอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม ปัจจุบันชาวบ้านมีรายได้เพิ่มขึ้นจาก ๒๐,๐๐๐ บาทต่อปี เป็น ๒๐๐,๐๐๐ บาทตอ่ ปี ท�ำใหช้ วี ิตความเปน็ อยู่ทด่ี ีขน้ึ และสภาพแวดลอ้ มดา้ นต่างๆ สมบรู ณข์ น้ึ “รู้สึกซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณ เพราะถ้าไม่มีโครงการในพระราชด�ำริดังกล่าว ชาวบ้านก็จะไม่มีความรู้ ดา้ นการสร้างอาชีพ และการอนุรักษ์ทพั ยากรธรรมชาติ ชีวติ ความเปน็ อย่กู ็จะไมด่ ีขน้ึ ดังเชน่ ปัจจุบัน” นางอรทัย หลกั แตง่ (เผา่ ลีซอ) อ�ำเภอปางมะผา้ จังหวัดแม่ฮอ่ งสอน ราษฎรชาวไทยภูเขาเผ่าลซี อ กลา่ วถึงความเป็นอย่ใู นอดตี ว่า “แต่ก่อนไม่เจรญิ ความเปน็ อยูล่ ำ� บาก ต้องเดนิ เทา้ ไม่มีถนน ไมม่ ีไฟฟ้า ไม่มโี รงเรียน เด็กๆ ต้องเดนิ ไปเรียนท่ีอ่นื มกี ารปลกู ขา้ ว ข้าวโพด เลี้ยงสัตว์ ไว้เพื่อการกินอย่างเดียว” ภายหลังมีโครงการอนุรักษ์แหล่งพันธุกรรมไม้สักและ พฒั นาคณุ ภาพชีวติ ราษฎรบริเวณป่าลมุ่ น�้ำของ-ลุ่มน�้ำปายอนั เนื่องพระราชดำ� ริ “มีเจ้าหน้าท่ีเข้ามาส่งเสริมไม้ผล เล้ียงสัตว์ ถนนก็ดีข้ึน จากแต่ก่อนท�ำเกษตรเพื่อกิน อย่างเดียว ตอนน้ีเหลือจากการกินแล้วก็ได้ขาย ทุก ๒ เดือนมีหมอเข้ามาดูแลรักษาโรค เด็กในหมู่บ้านอายุ ๔ ขวบก็ได้ เข้าเรียนอนบุ าล ชาวบ้านกไ็ ดม้ ีสว่ นรว่ มในการฟื้นฟูป่าทเี่ สื่อมโทรม รสู้ กึ ดีใจท่มี ีโครงการน้ี” ๔,๓๕๐ การทรงงาน 165 เพอ่ื ประโยชน์สุขแห่งมหาชน

นายสมคั ร เรอื นค�ำ ต้ังแต่มีโครงการพัฒนาพื้นท่ีลุ่มน้�ำแม่งอนเข้ามา ท�ำให้ชีวิตครอบครัวมีความเป็น อยู่ที่ดีขึ้น หลังจากเหตุการณ์น้�ำท่วมเม่ือปี ๒๕๔๙ เมื่อก่อนผมไม่เคยคิดที่จะพอเพียงแต่หลัง จากผมได้ไปศกึ ษาดงู านตามโครงการพระราชด�ำรขิ องในหลวง ท�ำให้ผมคิดทจ่ี ะท�ำการเกษตร แบบพอเพยี งและอยากทดแทนบญุ คุณของแผ่นดินดว้ ยการปลูกตน้ ไม้ “ผมขอใหพ้ ระองค์ทา่ น ทรงพระเจริญย่งิ ยนื นาน” ๔,๓๕๐ การทรงงาน ประโยชนส์ ขุ ของราษฎร ภาคใต้ เพอ่ื ประโยชนส์ ุขแหง่ มหาชน นายวชิ าญ บุญประเสรฐิ ชาวบ้านบ้านทับครสิ ต์ อำ� เภอพนม จังหวัดสรุ าษฎร์ธานี ไดร้ บั ประโยชนจ์ ากนำ�้ ในอา่ งเกบ็ นำ�้ บางทรายนวล อันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ ปัจจุบันประกอบอาชีพท�ำสวน ผลไม้ มนี ำ้� ใช้อุปโภค-บริโภคตลอดท้ังปี ผลผลติ และรายได้ เพ่ิมขน้ึ ตน้ ทุนลดลง นอกจากนย้ี ังประกอบอาชพี เสรมิ เชน่ เลี้ยงสัตว์ ปลกู ไมด้ อกและไม้ประดบั พชื ผักสวนครัว เพ่อื เสรมิ รายได้อกี ชนั้ หนึง่ ดว้ ย นางร้อส๊ะ สุภาพ ชาวบ้านเกาะกลาง อ�ำเภอเกาะลันตา จงั หวดั กระบ่ี ได้รับประโยชน์จากโครงการฟื้นฟูและอนุรักษ์ป่าทุ่งทะเลอันเน่ืองมาจาก พระราชด�ำริ ปัจจุบันเป็นสมาชิกศูนย์ศิลปาชีพทุ่งทะเล มีรายได้จากทอผ้า ต้ังแต่ ต้ังโครงการพระราชด�ำริมีอาชีพเป็นหลักแหล่ง มีรายได้เพิ่มขึ้น หากินคล่องขึ้น ทุกวันน้ีลูกๆ ออกไปหาปลา ไม่ต้องไปไกล ไม่ต้องไปนาน ก็ได้ปลากลับมา บ้านแล้ว รู้สึกว่ากุ้ง หอย ปู ปลามีมากข้ึน และช่วยสร้างความสงบสุขให้เกิด แกป่ ่าทุง่ ทะเล 166

นายอสิ ะมะแอ ฮลู จู อื งา ผนู้ �ำศาสนาของพน้ื ที่หมทู่ ่ี ๙ ตำ� บลโคกสะตอ อ�ำเภอรอื เสาะ จังหวัดนราธวิ าส รู้สึกส�ำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎ ราชกุมาร ที่ได้พระราชทานโครงการจัดหาน�้ำให้ราษฎรบ้านอัยจาดาอันเนื่องมาจาก พระราชด�ำริ ท�ำให้ประกอบอาชีพทางเกษตรกรรมได้อย่างย่ังยืนและมีรายได้ท่ีพอเพียง ต่อการด�ำเนินชีวิตประจ�ำวัน ขอบคุณท่ีพระองค์ท่านได้พระราชทานน�้ำให้ราษฎร บ้านอยั จาดา ไดม้ ีความสะดวก น�ำ้ กิน-น�ำ้ ใช้ ราษฎรมคี วามสขุ มคี วามเปน็ อย่ทู ดี่ ี มรี ายได้ เพ่ิมทกุ ครวั เรอื น ขอให้พระองค์ทรงพระเจริญ นายอาดอื เระ๊ ดาโอะ๊ ชาวบ้านตำ� บลโคกสะตอ อำ� เภอรือเสาะ จังหวัดนราธวิ าส ได้รับประโยชน์จากการจัดหาน�้ำให้แก่บ้านอัยจาดา ท�ำใหต้ อนนช้ี วี ติ มคี วามสะดวกมาก มนี ำ�้ ใชก้ ารอปุ โภค-บรโิ ภค และสามารถนำ� นำ้� มาทำ� การเกษตร มรี ายไดเ้ พมิ่ ขน้ึ และมคี วาม อยู่ดีกินดี ครอบครัวมีความสุข ขอให้พระองค์ทรงพระเจริญ ย่ิงยืนนาน ร้อยต�ำรวจโท มลู ฮาน มะแม ผู้อ�ำนวยการโรงเรียนต�ำรวจตระเวนชายแดนท่าอากาศยานแห่ง ประเทศไทยเฉลิมพระเกยี รติฯ อำ� เภอรอื เสาะ จงั หวดั นราธวิ าส เล่าว่าสมัยก่อนโรงเรียนต้องสูบน้�ำจากล�ำธารแต่ก็ไม่พอใช้ เมื่อมีโครงการจัดหาน้�ำให้ราษฎรบ้านอัยจาดาอันเน่ืองมาจาก พระราชดำ� ริ ทำ� ใหโ้ รงเรียนไดร้ ับประโยชน์ด้วย ปัจจุบนั มีน้ำ� ใช้เพยี งพอ ทงั้ นำ�้ ดมื่ และนำ�้ ใชใ้ นกจิ กรรมโครงการเกษตรเพอื่ อาหารกลางวนั อกี ทงั้ โรงเรยี นกไ็ ดส้ นบั สนนุ กจิ กรรมการแปรงฟนั โครงการนำ้� ไอโอดนี และอนื่ ๆ ให้กับนักเรยี นได้อย่างต่อเนื่อง ๔,๓๕๐ การทรงงาน 167 เพ่อื ประโยชนส์ ุขแหง่ มหาชน

นายสหสั หิม เบน็ สแหละ อ�ำเภอบางกล�่ำ จังหวัดสงขลา ซึ่งได้รับผลกระทบจากมหาอุทกภัยที่เกิดข้ึนใน อดีต ได้เล่าให้ฟังว่า ลุงมีลูก ๔ คน อาชีพท�ำสวนปลูกผัก ขนาดไม่ใหญ่มากนักประมาณ ๓ ไร่ และส่วนหน่ึงปลูกต้น ยาสูบ ซ่ึงชาวบ้านแถบน้ีนิยมปลูกกันมาก รายได้ส่วนใหญ่ ก็มาจากเก็บใบยาสูบและมาหั่นเป็นฝอยตากแดด ขายได้ ราคากิโลกรัมละ ๓,๐๐๐ บาทเศษ หลังจากน�้ำท่วมใหญ่ คร้ังน้นั ตน้ ยาสูบทปี่ ลูกไวเ้ สียหาย ทำ� ให้ขาดรายได้ นำ�้ ก็ทว่ มบ้านเกอื บคร่งึ หลงั ไปไหนมาไหนก็ไม่ สะดวก กวา่ นำ้� จะลดกใ็ ชเ้ วลานาน เดยี๋ วนเี้ มอ่ื มีโครงการบรรเทาอทุ กภยั อำ� เภอหาดใหญอ่ นั เนอ่ื ง มาจากพระราชดำ� รแิ ลว้ ฝนตกหนกั เทา่ ไหร่ แคว่ นั เดยี วกแ็ หง้ แลว้ เปน็ เพราะพระองคท์ า่ นจรงิ ๆ ขอให้พระองค์ทา่ นหายป่วยเรว็ ๆ นายทวีศักด์ิ เรอื งชู เกษตรกรไรน่ าสวนผสม อ�ำเภอห้วยยอด จงั หวัดตรงั ไดร้ บั นำ้� จากอา่ งเกบ็ นำ้� คลองทา่ งวิ้ อนั เนอ่ื งมาจากพระ ราชด�ำริ ท�ำให้มีน�้ำใช้ท้ังอุปโภค-บริโภคและการเกษตรตลอด ท้ังปี ปัจจุบันมีพ้ืนที่ ๙ ไร่ พืชที่ปลูก ได้แก่ มะพร้าวน�้ำหอม, แก้วมังกร, มะนาว, มังคุด, ไผ่หวาน, กล้วยน้�ำว้า, ใบเตย, สับปะรด และพืชผักสวนครัว เปน็ ตน้ มรี ายได้จากผลผลติ เฉลย่ี ประมาณ ๘,๐๐๐ บาท/เดอื น สามารถเก็บเกย่ี วผลผลติ ได้ตลอดท้งั ปี นายชนิ พัทธ์ หมนุ กลบั ตวั แทนกลุ่มฟาร์มไกเ่ น้อื อำ� เภอหว้ ยยอด จงั หวัดตรัง เล่าว่าตั้งแต่มีการก่อสร้างอ่างเก็บน�้ำคลองท่าง้ิวอันเนื่องมาจาก พระราชด�ำริ ท�ำให้หมู่บ้านเจริญข้ึนไม่ว่าจะเป็น ไฟฟ้า ถนน มีความสะดวกมากย่ิง ขน้ึ ถ้าไมม่ ีในหลวงก็จะไม่มอี ่างเกบ็ น�้ำคลองทา่ ง้วิ และไม่มีความเจรญิ ปัจจุบนั ใน 168 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพอ่ื ประโยชนส์ ุขแหง่ มหาชน

พน้ื ท่ีโครงการฯ มีฟาร์มไก่เนอ้ื ท้งั หมด ๖ ฟาร์ม ฟารม์ ละ ๑๕,๐๐๐ ตวั อายุ การเลย้ี ง ๓๕ - ๔๕ วัน มผี ลกำ� ไร ๑๐ บาท/ตวั หรอื ประมาณ ๑๕๐,๐๐๐ บาท/ครั้ง/ฟาร์ม ใน ๑ ปี สามารถเลี้ยงไก่เน้ือได้ ๕ คร้ัง คิดเป็นรายได้จาก การเลี้ยงไกเ่ นื้อประมาณ ๔,๕๐๐,๐๐๐ บาท/ปี นายปิยพงศ์ ต้ังสจุ รติ ธรรม เจา้ ของโรงพิมพ์ในต�ำบลท่าตะเภา เทศบาลเมอื งชุมพร จงั หวัดชุมพร ผู้ได้รับผลกระทบจากอุทกภัยในปี ๒๕๔๐ เล่าว่า น�้ำท่วมคร้ังน้ันท�ำให้ของในร้าน เสียหายหมด เช่น กระดาษ เครอื่ งถา่ ยเอกสาร เคร่ืองเขยี น ฯลฯ มูลคา่ ความเสยี หายประมาณ ๕ ลา้ นบาท ท�ำใหร้ สู้ ึกทอ้ มาก ถา้ อย่แู บบนี้ เพราะในรอบ ๕ ปี น้ำ� ก็มาอีกคร้งั และอีก ๕ ปี กไ็ มร่ วู้ ่า จะเป็นพายุลูกไหนอีก ตอนน้ันท�ำให้รู้สึกว่าจังหวัดชุมพรน้ีอยู่ไม่ได้อีกแล้ว แต่หลังจากมีโครงการ ป้องกันและบรรเทาอุทกภัยเมืองชุมพรตามแนวพระราชด�ำริ ท�ำให้จังหวัดชุมพรน้�ำไม่ท่วมอีกเลย เป็นเวลาประมาณเกือบ ๒๐ ปแี ลว้ และความเปน็ อยูด่ ขี ้นึ ภาวะเศรษฐกิจฟ้นื ตวั ทำ� ให้ทกุ ส่งิ ทกุ อยา่ งกลับมาเหมอื น เดมิ ชุมพรกลายเปน็ เมืองทนี่ า่ อยเู่ หมือนเดิม สมกับคำ� ที่วา่ “ด้วยพระเมตตาบารมี ชมุ พรวนั นีส้ ุขรม่ เยน็ ” นางบุญเรอื น ทองจำ� รัส อำ� เภอเฉลมิ พระเกียรติ จังหวดั นครศรีธรรมราช ได้รับน้�ำท�ำนาจากโครงการพัฒนาพื้นท่ีลุ่มน้�ำ ปากพนังอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ ท�ำให้ได้ผลผลิตข้าว เพ่ิมขึ้น เพราะไม่ต้องรอน้�ำฝนอย่างแต่ก่อน ในฤดูฝนนาก็ ไม่ล่มเหมือนในอดีต ปัจจุบันท�ำนาข้าวอินทรีย์ครบวงจร ทง้ั นาปแี ละนาปรงั นอกจากนยี้ งั ผลติ ปยุ๋ อนิ ทรยี ์ ปยุ๋ ชวี ภาพใชเ้ อง และเลยี้ งเปด็ ไขเ่ ปน็ อาชพี เสรมิ มีรายได้เพ่ิมขึ้น ไมม่ หี น้ีสิน ๔,๓๕๐ การทรงงาน 169 เพ่อื ประโยชน์สุขแห่งมหาชน

170 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพอ่ื ประโยชนส์ ุขแหง่ มหาชน

สว่ นท่ี ๕ บทสรปุ แห่งการพฒั นา ๔,๓๕๐ การทรงงานเพื่อ “พัฒนาคน” ตลอดระยะเวลาที่ทรงงานเพอ่ื ประโยชนส์ ขุ ของประชาชนมานานถงึ ๖๗ ปี พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยูห่ วั ทรงหว่ งใย ชีวิตความเป็นอยู่ของราษฎรและทรงร่วมมีบทบาทในการแนะน�ำแนวทางเพ่ือพัฒนาประเทศมาโดยตลอด มีพระราชด�ำริให้ด�ำเนิน งานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำ� รมิ าแลว้ รวมทั้งสิ้น ๔,๓๕๐ โครงการ ครอบคลุม ๘ ด้าน ต้ังอย่ใู นทั่วทกุ ภาคของประเทศ ภาคกลางมี ๗๓๖ โครงการใน ๒๖ จงั หวดั ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือมี ๑,๐๘๘ โครงการใน ๒๐ จังหวดั ภาคเหนือมี ๑,๖๖๐ โครงการใน ๑๗ จังหวัด ภาคใตม้ ี ๘๒๑ โครงการใน ๑๔ จงั หวัด รวมท้ังโครงการอืน่ ๆ ท่ีครอบคลุมพนื้ ทีท่ วั่ ประเทศโดยไม่ระบุ จงั หวัดอกี ๔๕ โครงการ ซึ่งทั้งหมดนี้ลว้ นแต่มงุ่ ให้คนพึ่งพาตนเองไดแ้ ละพฒั นาคุณภาพชีวติ ให้ดียง่ิ ขน้ึ พรอ้ มทั้งสร้างความม่ันคง ของประเทศอย่างยงั่ ยืน ๔,๓๕๐ การทรงงาน 171 เพื่อประโยชน์สุขแหง่ มหาชน

ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็น หลกั การสำ� คญั ของการพฒั นาทพี่ ระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัวทรงยึดมาต้ังแต่ระยะต้นของ การทรงงาน ดังจะเห็นได้จากความสอดคล้อง กันของแนวทางการพัฒนาแบบ “เศรษฐกิจ พอเพียง” กับหลักการทรงงานของพระองค์ ซึ่งเป็นแนวทางที่ปรากฏในโครงการอันเน่ือง มาจากพระราชด�ำริทุกโครงการ เป็นแนวทาง ท่ีเน้นความพอดีพอประมาณ ความมีเหตุมีผล กอ่ ใหเ้ กดิ ภมู คิ มุ้ กนั ทงั้ ตอ่ ปจั จยั ภายในและปจั จยั ภายนอก พร้อมด้วยความรู้และคุณธรรม ก่อ ให้เกิดผลส�ำเร็จที่สามารถแก้ไขปัญหาให้เกิด ประโยชน์กับประชาชนในพื้นท่ีได้จริง มีการ บรหิ ารจัดการและการบูรณาการอยา่ งต่อเนอื่ ง ไม่สิ้นสุด ส่งเสริมการพัฒนาไปตามล�ำดับข้ัน เร่ิมตั้งแต่ระดับพื้นฐานที่เน้นความพอเพียงใน ระดับบุคคลและครอบครัวให้มีความกินดีอยู่ดี ระดับก้าวหน้าเป็นการยกระดับความพอเพียง เป็นระดับกลุ่ม มีการรวมตัวเพ่ือร่วมมือช่วยเหลือกันภายในชุมชน มีการเรียนรู้แลกเปลี่ยน มุ่งเน้นความสามัคคีและสร้างความ เขม้ แขง็ ในชมุ ชน จนถงึ แบบกา้ วไกลคอื ระดบั สรา้ งเครอื ขา่ ย เนน้ ความรว่ มมอื ระหวา่ งชมุ ชนกบั กลมุ่ องคก์ ร เอกชน หรอื ธรุ กจิ ภายนอก เพือ่ ประสานประโยชนร์ ่วมกัน น�ำไปสวู่ ถิ แี ห่งการพฒั นาที่ย่งั ยนื 172 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพอื่ ประโยชน์สขุ แหง่ มหาชน

ความตื่นตัวและการตอบรับน�ำแนวคิด อยา่ งมหาศาลต่อประชาชนผ่านงานศกึ ษา ทดลอง วิจัย และงานขยายผล ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในการ ซ่ึงเน้นความครบถ้วนสมบูรณ์ตามแนวพระราชด�ำริ จนถึงปี ๒๕๕๖ มี ด�ำเนินชีวิตและการประกอบธุรกิจมีมากขึ้นมา ผลการศึกษาวิจัยรวมทั้งสิ้น ๑,๒๐๔ เรื่อง ในจ�ำนวนนี้เป็นเร่ืองเด่นๆ ท่ี อย่างต่อเน่ืองในทุกภาคส่วน โดยเฉพาะหลัง สามารถน�ำไปจัดท�ำเป็นบัญชีหลักเพื่อเผยแพร่ อบรม และขยายผลให้กับ วิกฤติเศรษฐกิจในปี ๒๕๔๐ และหลังจากท่ีทรงมี ประชาชนไดแ้ ลว้ จำ� นวน ๙๓ เรอื่ ง งานขยายผลของศนู ยศ์ กึ ษาการพฒั นาฯ พระราชด�ำรัสนานาประการเก่ียวกับหลักตาม ทัง้ ๖ ศนู ย์โดยหลักๆ แล้วครอบคลมุ พ้นื ที่ในหมบู่ า้ นรอบศนู ยท์ ง้ั หมดรวม ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพ่ือตักเตือน ๑๔๘ หมู่บ้าน มีเกษตรกรตัวอย่างมากถึง ๒๕๐ คน และสนับสนุนการ ประชาชนให้มีความระมัดระวังในการด�ำรงชีวิต จดั ตั้งกลุ่มเกษตรกรไปแล้วจ�ำนวน ๑๖๑ กลมุ่ เป็นผลให้เกิดการประกวดผลงานตามปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพียงถึง ๒ คร้ัง เพอื่ เป็นตัวอย่างของ ส�ำหรับโครงการเพ่ิมประสิทธิภาพบริหารจัดการน�้ำอันเนื่อง ความส�ำเร็จในการด�ำรงชีวิตตามวิถีของเศรษฐกิจ มาจากพระราชดำ� ริ เปน็ การบริหารจดั การปญั หาน้�ำ ๓ เรอ่ื งดว้ ยกนั คือ พอเพียงให้แก่ประชาชนในวงกว้างต่อไป จากการ น�้ำขาดแคลน น�้ำท่วม และน�้ำเสีย ซ่ึงล้วนแต่มีผลกระทบต่อเกษตรกรรม ประกวดได้เกิดตัวอย่างถึง ๒,๘๐๐ ราย ด้วยกัน ของประเทศ และครอบคลุมแนวพระราชด�ำริท่ีเก่ียวข้องกับน้�ำในทุกด้าน ยังไม่รวมถึงศูนย์เรียนรู้ตามปรัชญาของเศรษฐกิจ ไมว่ า่ จะเปน็ การสรา้ งเขอื่ น อา่ งเกบ็ นำ้� ประตรู ะบายนำ�้ ฝายทดนำ�้ คนั กน้ั นำ�้ พอเพียงอีกจ�ำนวน ๒๖ แห่งท่ัวประเทศ เพื่อเป็น และโครงสรา้ งอื่นๆ การขดุ คลองแหลง่ นำ�้ การปรบั ปรุงสภาพล�ำน�้ำ การ แหล่งถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์ด้านการ ระบายน้�ำออกจากพ้ืนที่ลุ่ม เช่น โครงการแก้มลิง การบ�ำบัดน�้ำเสียด้วย พ่ึงพาตนเองท่ีดีให้แก่ประชาชนทั่วไป และภาคี กังหันน้�ำ บ่อบ�ำบัด พืชน�้ำ เป็นต้น จากการประกวดผลงานการบริหาร เครอื ขา่ ยความร่วมมอื กบั โครงการอันเนอ่ื งมาจาก จัดการโครงการพัฒนาแหล่งน้�ำขนาดเล็กตามพระราชด�ำริในปี ๒๕๕๔ พระราชดำ� ริจากภาคเอกชน ไดเ้ กดิ ตวั อยา่ งของการบรหิ ารจดั การทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพจนสามารถยกระดบั คุณภาพชีวิตของประชาชนและท�ำให้ประชาชนประสบความส�ำเร็จในการ ในบรรดา ๔,๓๕๐ โครงการ โครงการ ประกอบอาชีพอยา่ งเปน็ รปู ธรรม ศนู ยศ์ กึ ษาการพฒั นาอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ� ริ ซึ่งมีอยู่ ๖ แห่งในภูมิภาคต่างๆ ของประเทศและ ดำ� เนนิ งานมานานกวา่ ๓๐ ปี ไดก้ อ่ ใหเ้ กดิ ประโยชน์ ๔,๓๕๐ การทรงงาน 173 เพอ่ื ประโยชน์สขุ แหง่ มหาชน

โครงการพัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกอันเน่ืองมาจาก พระราชดำ� ริ เปน็ โครงการสำ� คญั อกี โครงการหนงึ่ กำ� เนดิ ขน้ึ จากพระราชดำ� ริ ครั้งแรกในปี ๒๕๓๔ และก่อให้เกิดประโยชน์นานาประการต่อประชาชน จนถงึ ปี ๒๕๕๖ ในระยะเวลากวา่ ๒๒ ปี การด�ำเนินงานของโครงการฯ ซึง่ มหี นว่ ยงานรว่ มดำ� เนนิ การ ๕๐ หนว่ ยงาน ไดก้ ่อใหเ้ กดิ แผนแมบ่ ทมาแลว้ ถึง ๕ ฉบับ มีการศึกษาและวิจัยเร่ืองหญ้าแฝกมากกว่า ๒๒๕ เรื่อง มีการผลิต หญ้าแฝกกว่า ๔,๕๐๐ ล้านกล้า สามารถปรับปรุงและรักษาหน้าดินจ�ำนวน มากกว่า ๑๐ ล้านไร่ ทั่วประเทศ ผลส�ำเร็จของโครงการฯ ยังท�ำให้เกิด เครอื ขา่ ยผู้ส่งเสริมการใชป้ ระโยชนจ์ ากหญา้ แฝกจากภาคเอกชนอกี ด้วย ๔,๓๕๐ การทรงงานสง่ ประโยชนส์ ู่สากล นอกเหนือจากท่ีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทาน พระราชด�ำริเพื่อช่วยเหลือพสกนิกรชาวไทยของพระองค์แล้ว ยังได้โปรด เกล้าฯ พระราชทานความช่วยเหลือให้แก่ประเทศเพื่อนบ้าน และประเทศใน ภูมิภาคอื่นๆ อันได้แก่ โครงการศูนย์พัฒนาและบริการด้านการเกษตร ห้วยซอน-ห้วยซั้ว (หลัก ๒๒) ที่สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว และโครงการความร่วมมือทางวิชาการด้านการพัฒนา เกษตรท่ียั่งยืนระหว่างราชอาณาจักรเลโซโทกับราชอาณาจักรไทยที่ประเทศเลโซโทในทวีปแอฟริกา รวมท้ังการถ่ายทอดและ แลกเปล่ียนองค์ความรู้ตามแนวพระราชด�ำริผ่านการศึกษาดูงานและการฝึกอบรมที่โครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริต่างๆ ของคณะจากองค์กรทัง้ ภาครฐั และเอกชนจากหลายประเทศทัว่ โลก ตราบจนถึงปี ๒๕๕๖ โครงการศูนย์พัฒนาและบริการด้านการเกษตรห้วยซอน-ห้วยซั้ว ซ่ึงพระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หวั ได้ทรงพระกรณุ าโปรดเกล้าฯ ให้จัดต้งั ขนึ้ ที่ สปป.ลาว ในปี ๒๕๓๘ ตามค�ำกราบบงั คมทลู ขอจาก ฯพณฯ นายไกสอน 174 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพอ่ื ประโยชน์สุขแห่งมหาชน

พมวิหาน ประธานประเทศ สปป.ลาว ในขณะนั้น ไดข้ ยายผลสำ� เรจ็ ไปสปู่ ระชาชนชาวลาวอยา่ งตอ่ เนอื่ ง โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ หมบู่ า้ นรอบ ศนู ยจ์ ำ� นวน ๙ หมบู่ ้าน และอกี ๑๗ แขวง ตามแผนงานในอนาคต อันใกล้นี้ นอกเหนือจากแหล่งน้�ำซึ่งสามารถส่งน้�ำครอบคลุมพ้ืนที่ ๒,๕๐๐ ไร่ และความช่วยเหลือในการขุดสระประจ�ำไร่นาจ�ำนวน ๒๒๕ สระแล้ว ศูนย์ได้จัดท�ำแปลงสาธิตเมล็ดข้าวและไม้ผลพันธุ์ ดีจนสามารถสนับสนุนพันธุ์พืชให้แก่เกษตรกรได้ และส่งเสริมให้ เกษตรกรปลูกข้าวได้ ๒ ครั้งต่อปี ได้ผลผลิตข้าวประมาณ ๔๘๐ กก.ต่อไร่ ด้านปศุสัตว์ ได้เพ่ิมผลผลิตพันธุ์สัตว์และสนับสนุนปัจจัย พันธุ์ดี เช่น เป็ดเทศ ไข่ไก่ เป็นต้น ให้เกษตรกรสามารถน�ำไปพัฒนาอาชีพของตนได้ รวมทั้งส่งเสริมการฝึกอบรมให้แก่ เกษตรกร เช่น การเพาะเห็ด การท�ำปุย๋ หมกั ๔,๓๕๐ การทรงงาน 175 เพ่ือประโยชน์สขุ แห่งมหาชน

โครงการความร่วมมือทางวิชาการด้านการ พัฒนาเกษตรที่ย่ังยืนระหว่างราชอาณาจักรเลโซโทกับ ราชอาณาจักรไทยที่ประเทศเลโซโทเป็นอีกตัวอย่าง โครงการท่ีได้มีการน�ำแนวพระราชด�ำริไปเผยแพร่และ ด�ำเนินการให้เกิดประโยชน์ต่อประชาชน นับตั้งแต่เริ่ม โครงการเม่ือปี ๒๕๔๙ ผู้เช่ียวชาญด้านดิน ป่าไม้ และ พชื สวน รวม ๓ คนจากโครงการอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ� ริ ไดม้ บี ทบาทสำ� คญั ในการจดั ทำ� แปลงสาธติ ดา้ นการเกษตร ให้เป็นตัวอย่างท่ีเป็นรูปธรรมชัดเจน มีการปลูกพืชผัก พชื สวน พชื ไร่ และไมผ้ ลทเ่ี หมาะสมกบั ลกั ษณะภูมปิ ระเทศ และภูมิสังคมของคนในท้องถ่ิน ประกอบกับได้ถ่ายโอนแนวทางการพัฒนา เกษตรทยี่ งั่ ยนื นใี้ หแ้ กเ่ จา้ หนา้ ทก่ี ารเกษตรและเกษตรกรของเลโซโทจนสามารถ ด�ำเนินการด้วยตนเองผ่านการสาธิต การฝึกอบรมและการจัดตั้งเกษตรกร ตัวอย่างเพื่อขยายผลสมั ฤทธ์ใิ ห้เปน็ วงกวา้ งยิ่งขน้ึ นอกเหนือจากโครงการทั้งสองน้ีแล้ว โครงการ พัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกฯ ยังได้ขยายผลส�ำเร็จไป สู่ระดบั นานาประเทศ โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว ได้ทรง มพี ระมหากรณุ าธคิ ณุ พระราชทานรางวลั The King of Thailand Vetiver Awards ผ่านมูลนิธิชัยพัฒนาส�ำหรับผลงานดีเด่นด้าน วจิ ยั และสง่ เสรมิ การใชป้ ระโยชนห์ ญา้ แฝกในการประชมุ สมั มนา ระดับนานาชาติทั้ง ๕ ครั้งท่ีผ่านมา อีกท้ังสมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ยังได้ทรงตอบรับค�ำเชิญ ของเครือข่ายหญ้าแฝกโลก ให้ทรงเป็นองค์อุปถัมภ์เครือข่าย หญา้ แฝก และเสดจ็ ฯ ไปทรงเป็นประธานในการประชมุ สัมมนา หญ้าแฝกนานาชาติทั้ง ๕ ครั้งด้วย นอกจากน้ีประเทศไทยยัง ไดร้ บั การทาบทามใหเ้ ปน็ ศนู ยก์ ลางของเครอื ขา่ ยหญา้ แฝกของ ประเทศในแถบริมมหาสมุทรแปซฟิ ิก โดยมีส�ำนักงาน กปร. เปน็ หน่วยงานกำ� กับดแู ล และไดม้ บี ทบาทในการประสานความชว่ ย เหลอื และจดั การฝกึ อบรมเกยี่ วกบั การใชป้ ระโยชนข์ องหญา้ แฝก ใหก้ บั ประเทศอ่ืนๆ 176 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพอื่ ประโยชน์สขุ แหง่ มหาชน

๔,๓๕๐ การทรงงานสตู่ ้นแบบของการพัฒนา ด้วยเพราะผลส�ำเร็จจากการทรงงานด้านพัฒนาประเทศของพระองค์ได้เป็นท่ีประจักษ์ต่อสายตาชาวโลก โดยเฉพาะ อย่างย่ิงจากคุณค่าของแนวพระราชด�ำริซ่ึงเป็นหลักการอันเป็นท่ียอมรับในระดับสากล พระองค์จึงได้รับทูลเกล้าฯ ถวายรางวัล เก่ียวกบั การพฒั นามาโดยตลอด อาทิ l ปี ๒๕๓๐ เหรียญทองเฉลิมพระเกียรติคุณในการน�ำชนบทให้วัฒนา (The Gold Medal of Outstanding Leadership in Rural Development) l ปี ๒๕๓๔ เหรียญสดุดีขององค์การโรตารีสากล (The Award of Honour) เหรยี ญฟแี ล (Philae Medal) l ปี ๒๕๓๕ เหรยี ญทองประกาศพระเกียรตคิ ุณด้านสิ่งแวดล้อม (UNEP Gold Medal of Distinction) เหรียญทองสาธารณสุขเพือ่ มวลชน (Health-for-All) l ปี ๒๕๓๖ เหรียญรางวัลเทิดพระเกียรติในด้านการสงวนรักษาความ หลากหลายทางชวี ภาพ (The Natura Pro Futura) รางวลั The International Merit Award รางวลั หญ้าแฝกชบุ สำ� ริด (The Bronze Vetiver Sculpture Award) l ปี ๒๕๓๘ เหรยี ญสดุดพี ระเกียรติคุณในดา้ นการพฒั นาเกษตร (Agricola) l ปี ๒๕๓๙ เหรียญทองเทิดพระเกียรติจากสถาบันวิจัยข้าวระหว่างประเทศ (The International Rice Award) รางวลั The Partnering for World Health Award โลเ่ กยี รตคิ ณุ ในการบำ� เพญ็ ประโยชนเ์ พอื่ เพอื่ นมนษุ ยใ์ นระดบั ผนู้ ำ� ประเทศ (The Presidential Award for Humanitarian Service) ๔,๓๕๐ การทรงงาน 177 เพือ่ ประโยชน์สุขแหง่ มหาชน

l ปี ๒๕๔๐ เหรียญทองเทิดพระเกียรติเรื่องการควบคุมปัญหาการขาด สารไอโอดนี ในประเทศไทย l ปี ๒๕๔๑ เหรยี ญทองสดดุ พี ระเกยี รตคิ ณุ เรอื่ งความหว่ งใยตอ่ สขุ ภาพปอด ของประชาคมโลก l ปี ๒๕๔๒ รางวลั International Humanitarian Award เหรยี ญเทเลฟู้ด (Telefood Medal) l ปี ๒๕๔๙ รางวัลความส�ำเร็จสูงสุดด้านการพัฒนามนุษย์ (Human Development Lifetime Achievement Award) (UNDP) l ปี ๒๕๕๑ รางวลั โกลบอล ลดี เดอร์ อวอรด์ (WIPO Global Leaders Award) l ปี ๒๕๕๕ รางวัล “นักวิทยาศาสตร์ดินเพ่ือมนุษยธรรม” (Humanitarian Soil Scientist) 178 ๔,๓๕๐ การทรงงาน เพือ่ ประโยชนส์ ขุ แห่งมหาชน

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเป็นต้นแบบของการพัฒนาประเทศไทยอย่างแท้จริง ทรงเป็นนักปรัชญาจากการที่ พระราชทานปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ทรงเปน็ นกั วทิ ยาศาสตรจ์ ากการทที่ รงคน้ ควา้ ทดลองแนวทางแกป้ ญั หาจนเกดิ ผลสำ� เรจ็ ไดอ้ ยา่ งชัดเจนจากโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริตา่ งๆ ทรงเปน็ ผู้นำ� ทท่ี ำ� ใหเ้ กดิ การท�ำงานรว่ มกนั อย่างบรู ณาการระหวา่ ง หนว่ ยงานทีเ่ กย่ี วข้อง สมดงั ทไ่ี ด้ทรงรบั คำ� สดุ ดีพระเกียรตคิ ณุ จากโครงการพฒั นาแห่งสหประชาชาติ (UNDP) ท่ีวา่ “ทรงเป็นท้งั นกั วิทยาศาสตร์ นกั ปรชั ญา นกั เผยแพรแ่ นวคดิ และนักปฏิบัติท่ีเปน็ ตัวอยา่ งท่ดี ที ีส่ ดุ ทรงเป็นตวั อยา่ ง ท่ีโดดเด่นของผู้น�ำที่อาจไม่เหมือนใครในโลก แต่ส่ิงที่โลกสามารถเรียนรู้ได้จากพระองค์คือ ความรักและแรงบันดาลใจ อันยิ่งใหญใ่ นการทำ� งานทุกอย่างเพือ่ ความอยู่ดมี ีสุขของพสกนกิ รของพระองค”์ และสมกับทีไ่ ด้ทรงมีพระราชปณธิ านตามพระปฐมบรมราชโองการในวันพระบรมราชาภิเษกทว่ี ่า “...เราจะครองแผน่ ดนิ โดยธรรม เพ่อื ประโยชนส์ ุขแหง่ มหาชนชาวสยาม...” ๔,๓๕๐ การทรงงาน 179 เพ่อื ประโยชน์สขุ แหง่ มหาชน

ผูจ้ ัดท�ำหนังสือ “๔,๓๕๐ การทรงงาน เพ่อื ประโยชน์สุขแห่งมหาชน” ท่ปี รึกษา เลขาธกิ าร กปร. นางสาวบษุ ราพรรณ อุตระ รองเลขาธิการ กปร. นางสาวสชุ าดา ศรีจงใจ นายสวุ ฒั น์ เทพอารกั ษ ์ รองเลขาธิการ กปร. นายจักรพันธ์ ดำ� ข�ำ นายโกวทิ ย์ เพ่งวาณชิ ย ์ รองเลขาธกิ าร กปร. นางสาวกฤตกิ า ปานเขยี ว ม.ล.จริ พันธ์ุ ทววี งศ์ ที่ปรึกษาดา้ นการประสานงานโครงการฯ นางสาวประภาพร ซ่อื สตั ย์ นางสวุ รรณา พาศิร ิ ทีป่ รึกษาด้านการประสานงานโครงการฯ นางสาวนิชดา ชญนฤนาท นายดนุชา สินธวานนท์ ทป่ี รกึ ษาด้านการพฒั นา นายธรี ์รฐั พิริยศรีธนกุล นายชัชชยั ภวู ชิ ยสมั ฤทธิ์ นายลลติ ถนอมสงิ ห์ ภาพประกอบและศิลปกรรม คณะอ�ำนวยการ นายวโิ รจน์ เทยี มเมือง นายสุทศั น ์ โพธศิ ิริกลุ นายดนชุ า สินธวานนท์ หวั หนา้ คณะท�ำงาน นายวิชาญ ธรี ะสบื สกลุ นายสมบูรณ์ วงศก์ าด ผอ.สำ� นกั ประสานงานโครงการพื้นที่ ๑ นายทวศี ักด์ ิ แปน้ คมุ้ ญาติ นายประสาท พาศิร ิ ผอ.ส�ำนักประสานงานโครงการพื้นท่ี ๒ นายพิสทิ ธ์ิ วเิ ชยี รทศพร นายปวตั ร์ นวะมะรัตน ผอ.สำ� นกั ประสานงานโครงการพื้นที่ ๓ นางสาววชิราภรณ ์ ณ ศรีโต นายสมศกั ด์ิ เพิม่ เกษร รกั ษาการผอ.สำ� นกั ประสานงานโครงการพน้ื ที่๔ นายพลวรรธน ์ สายะเสวี นายวรกานต์ จฑุ านนท์ ผอ.สำ� นักแผนงานและวเิ ทศสัมพันธ์ นางสาววัชรี วฒั นไกร ผอ.ส�ำนกั งานเลขาธิการ จดั พิมพโ์ ดย นางสาวอุศนยี ์ ธูปทอง ผอ.สำ� นักศึกษาและขยายผลการพฒั นาฯ สำ� นกั งานคณะกรรมการพิเศษเพอื่ ประสานงาน นายอนนั ต์ ทองประชมุ ผอ.สำ� นกั ประชาสัมพันธ์ ผู้จดั ทำ� หนงั สอื ทองประชุม โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำ� ริ (ส�ำนักงาน กปร.) วนิ ชิ สำ� เภาทิพย์ อาคารส�ำนักงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำ� ริ นายอนันต์ สทิ ธิประณีต เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรนิ ทร์ แขวงบางย่ขี นั นายตรีวทิ ย ์ สขุ ศรวี งศ์ เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ นายจิตพล วสนุ ันท์ โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐, ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๕๙ นางกมลินี กาญจนฤกษ์ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒, ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๑ นายหทัย อนิ ทราวุธ http://www.rdpb.go.th นายนรินทร์ บนุ นาค พิมพ์ท่ี บจก. สุขุมวิทมเี ดยี มารเ์ ก็ตติ้ง นายศุภรชั ต์ ตง้ั พิพฒั น์พงศ์ โทร. ๐ ๒๗๒๒ ๔๒๐๐, โทรสาร ๐ ๒๓๒๒ ๘๗๐๒ นางสาวสมลักษณ์ เพง็ สวา่ ง ออกแบบจัดอาร์ต หจก. ภูมวิ ารนิ กราฟกิ เฮ้าส์ นายสุทัศน์ ศุภสนิ ธุ์ โทร. ๐๘ ๐๒๐๒ ๘๑๒๖ นายเอกชัย อคั รพลวงศ์ จำ� นวนพิมพ์ ๑๕,๐๐๐ เล่ม นางสาวณฐั ดา โกศลศกั ด์ิ ปที ีพ่ มิ พ์ พ.ศ. ๒๕๕๖ นางเบญจรตั น์ ISBN 978-616-7671-15-4 นางนงพรรณ

“...พระเจ้าอยหู่ วั และขา้ พเจ้าไมพ่ ึงพอใจ กบั การทเ่ี พียงแตเ่ ยยี่ มเยียนราษฎร หรือเพียงแตท่ �ำ สง่ิ ทีเ่ คยทำ�กนั เปน็ ประเพณี เราตอ้ งพยายามท�ำ ดีกวา่ น้ัน เราต้อง พยายามช่วยรัฐบาลสง่ เสริม ความเปน็ อยู่ของประชาชนใหด้ ขี นึ้ ....” พระราชด�ำ รัส สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชนิ นี าถ



กงั หนั น�้ำชยั พฒั นา

ÃÇ‹ Áà©ÅÁÔ ¾ÃÐà¡ÕÂõâÔ ´Â Êíҹѡ§Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡ÒþÔàÈÉà¾èÍ× »ÃÐÊÒ¹§Ò¹ ¡Í§ºÞÑ ªÒ¡Òáͧ·Ñ¾ä·Â â¤Ã§¡ÒÃÍѹà¹Íè× §ÁÒ¨Ò¡¾ÃÐÃÒª´Òí ÃÔ ISBN 978-616-7671-15-4