วิสัยทัศน์การพัฒนาประเทศไทย 4.0

วิสยั ทัศน์การจดั การศึกษาเพื่อขบั เคล่ือน ประเทศไทย 4.0 โดย ศาสตราจารย์ ดร.พฤทธ์ิ ศิริบรรณพิทกั ษ์

1 . เ ก ริ่ น นา 1.1 โฉมหน้าโลกอนาคต (1) โลกยคุ VUCA V คือ Volatility มีอตั ราการเปล่ียนแปลงหรือผนั แปรสงู U คือ Uncertainty มีความไม่แน่นอนเกี่ยวกบั อนาคต C คือ Complexity มีความซบั ซ้อนสงู A คือ Ambiguity มีความไมช่ ดั เจนหรือกากวมหรืออาจไมม่ ีคาตอบท่ีถกู ต้อง (เพียงคาตอบเดียว)

1.1 โฉมหน้าโลกอนาคต (ต่อ) (4) โลกแห่งความเปลี่ยนแปลง แบบพลิกโฉม (2) โลกแห่งความย้อนแย้ง (The age of paradox) • การเปลี่ยนแปลงทาง • กฎกลายเป็นข้อยกเว้น เทคโนโลยี • ข้อยกเว้นกลายเป็นกฎ • ส่ิงท่ีเป็นไปไมไ่ ด้กลบั เป็นไปได้ • การเปลี่ยนแปลงทาง อตุ สาหกรรม (3) โลกแห่งความสดุ โต่ง • ความสดุ โต่งของธรรมชาติ • ความสดุ โต่งของเศรษฐกิจ • ความสดุ โต่งของสงั คม • ความสดุ โต่งของการเมอื ง

1.2 โฉมหน้ าประเทศไทย 4.0 (1) เศรษฐกิจ 4.0 เศรษฐกิจสร้างสรรค์ นวตั กรรมอาชีพ นวตั กรรมผลิตภณั ฑ์ (2) อตุ สาหกรรม 4.0 อตุ สาหกรรมดิจิทลั นวตั กรรมสงั คม (3) สงั คม 4.0 สงั คมดิจิทลั (4) ประเทศแห่งนวตั กรรม (Innovative country)

The most innovative countries จากการจดั อนั ดบั ของ Bloomberg’s 2015 ranking of the World’s 50 most innovative countries ด้วยดชั นี (The Bloomberg Innovation Index : BII) 6 ตวั พบว่าประเทศไทยอยู่ ในอนั ดบั ท่ี 46 ในขณะท่ี 15 อนั ดบั แรก ได้แก่ 1. South Korea 6. US 11. Denmark 2. Japan 7. Sweden 12. Canada 3. Germany 8. Singapore 13. Australia 4. Finland 9. France 14. Russia 5. Israel 10. UK 15. Norway ทงั้ นี้ ประเทศในอาเซียนที่มีอนั ดบั ดีกว่าไทยนอกจาก Singapore คือ Malaysia ซ่ึงอย่ใู นอนั ดบั ที่ 27

ดชั นี 6 ตวั ได้แก่ 1. R&D : R&D expenditure as a percentage of GDP 2. Manufacturing : Manufacturing value-added per capita 3. High-tech companies : Number of domestically domiciled high-tech public companies-such as aerospace and defense, biotechnology, hardware, software, semiconductors, internet software and services, and renewable energy companies-as a share of word’s total high-tech public companies

ดชั นี 6 ตวั (ต่อ) 4. postsecondary education : Number of secondary graduates enrolled in postsecondary institutions as a percentage of cohort; percentage of labor force with tertiary degrees; annual science and engineering graduates as a percentage of the labor force and as a percentage of total tertiary graduates. 5. Research personnel : professionals including Ph.D. students engaged in R&D per 1 million population 6. Patents : Resident utility patent filings per 1 million population and per 1 million dollar of R&D spent; utility patents granted as a percentage of world total

2. ลักษณะสาคัญของประเทศไทย 4.0 2.1 ความเข้มแขง็ จากภายใน (Strength from within) ทาให้เกิด องคก์ าร/กิจการที่ชาญฉลาด และ การเลอื่ นชนั้ ทางสงั คม (smart enterprise) (social mobility) โดยมีพลงั ขบั เคลื่อน 3 พลงั คือ 1. นวตั กรรม (Innovation Driven) 2. การประกอบการ (Entrepreneur Driven) 3. ชมุ ชน (Community Driven)

องคก์ าร/กิจการที่ชาญฉลาด การเลื่อนชนั้ ทางสงั คม (smart enterprise) (social mobility) ลกั ษณะของ Smart enterprise ลกั ษณะของ Smart mobility 1. โมเดลธรุ กิจใหม่ 1. สงั คมแห่งโอกาส (new business model) (Society with opportunity) 2. ระบบที่เอื้อ 2. สงั คมสมรรถนะ (enabling ecosystem) (Society with competence)

โดยมีความเช่ือมโยงกนั ดงั นี้

2. ลักษณะสาคัญของประเทศไทย 4.0 2.2 การเช่ือมต่อกบั โลก (Connected to the world) ทาให้เกิด การเสริมพลงั ท้องถ่ิน การขยายตลาดภายใน การเช่ือมต่อ (Local empowerment) (ประเทศ) (CLMVT as our ASEAN กบั โลก (ASEAN Global Connect) home market) โดยมีพลงั ขบั เคล่ือน 3 พลงั คือ 1. เศรษฐกิจภายในประเทศ (Domestic economy) 2. เศรษฐกิจภมู ิภาค (Regional economy) 3. เศรษฐกิจโลก (World economy)

ลกั ษณะของ ลกั ษณะของ การเช่ือมต่อ การเสริมพลงั ท้องถิ่น การขยายตลาดภายใน ASEAN กบั โลก (ASEAN Global Connect 1. การลงทุนและธรุ กิจ 1. การค้าของรฐั กบั รฐั การค้าท้องถิ่น (Local (G2G) 1. ภมู ิการเมอื ง trade & investment) (Geopolitics) 2. การค้าของเพอื่ นกบั 2. การจ้างงานท้องถ่ิน เพือ่ น (P2P) 2. ภมู ิเศรษฐกิจ (Local employment) (Geoeconomics) 3. การค้าของธรุ กิจกบั 3. การเป็นเจ้าของโดย ธรุ กิจ (B2B) ท้องถิ่น (Local ownership)

โดยมคี วามเชอ่ื มโยงกนั ดงั น้ี

3.กลไกขับเคลื่อนประเทศไทย 4.0 3.1 กลไกการเพิ่มขีด 3.2 กลไกการขยายการพฒั นา 3.3 กลไกการเติบโตสีเขียว ความสามารถในการแข่งขนั อยา่ งทวั่ ถึง (Green Growth Engine) (Competitive Growth Engine) (Inclusive Growth Engine) (1) การพฒั นานวตั กรรม (1) การบม่ เพาผปู้ ระกอบการ (1) การพฒั นาขีด สีเขียว เป็นมิตรกบั ที่ขบั เคล่ือนด้วยนวตั กรรม ส่ิงแวดล้อม ความสามารถคนทกุ คน (2) การพฒั นาพลงั งาน (2) การยกระดบั การวิจยั และ (2) การยกระดบั ความฉลาดรู้ ทดแทน พฒั นานวตั กรรม ทางดิจิทลั (Digital literacy) (3) การเปลี่ยนวิถีชีวิตที่เป็น (3) การพฒั นา Innovation มิตรกบั สิ่งแวดล้อม (3) การพฒั นางานใหมส่ าหรบั (4) ฯลฯ อนาคต Hub ให้กระจายทกุ ท้องถิ่น (4) ฯลฯ (4) ฯลฯ

4. วิสัยทัศน์ของระบบการศึกษาท่ีพึงประสงค์ “It is not the strongest of the species that survive, nor the most intelligent but the one most responsive to change.” Charles Darwin ผทู้ ่ีอย่รู อดได้ คือ ผทู้ ่ีตอบสนองการเปล่ียนแปลงได้ดีที่สดุ เมอื่ ดจู ากสภาพท่ีพึงประสงคด์ ้านเศรษฐกิจ เราต้องการระบบเศรษฐกิจอจั ฉริยะ (smart economic system) ซึ่งประกอบด้วยการเกษตรอจั ฉริยะ (smart farming) อตุ สาหกรรมอจั ฉริยะ (smart industry) และธรุ กิจอจั ฉริยะ (smart business model) ลกั ษณะสาคญั ของระบบเศรษฐกิจอจั ฉริยะ คือ นวตั กรรมทางเศรษฐกิจที่มคี ณุ ธรรมเป็น ฐานและเป็นมิตรกบั ส่ิงแวดลอ้ ม

4. วิสยั ทศั น์ของระบบการศึกษาที่พึงประสงค์ (ต่อ) ตวั อย่างนวตั กรรมทางการเกษตร ได้แก่ 1) นวตั กรรมการพฒั นาพนั ธข์ุ า้ วระดบั พนั ธวุ ิศวกรรม เช่น พนั ธข์ุ ้าวทบั ทิมชมุ แพ 2) นวตั กรรมการขอดเกลด็ ปลาด้วยเอนไซม์ 3) นวตั กรรมการพฒั นาผลิตภณั ฑส์ มนุ ไพรเพือ่ การรกั ษา 4) สมารท์ ฟารม์ คิท (ชุดควบคมุ น้าอจั ฉริยะ) 5) โดรนพน่ ยาฆ่าเมลง 6) ชดุ ปลกู พืชแนวตงั้

4. วิสยั ทศั น์ของระบบการศึกษาท่ีพงึ ประสงค์ (ต่อ) ตวั อย่างของนวตั กรรมทางอตุ สาหกรรมได้แก่ 1) ปัญญาประดิษฐ์ (AI : Artificial Intelligence) 2) Internet of things (IoT) 3) ยานยนตข์ บั เคลื่อนอตั โนมตั ิ (Self-driving vehicles) 4) Nanotechnology 5) Renewable Energy 6) Quantum computing 7) Biotechnology

4. วิสยั ทศั น์ของระบบการศึกษาที่พงึ ประสงค์ (ต่อ) ตวั อยา่ งนวตั กรรมทางธรุ กิจ ได้แก่ 1) ระบบแฟรนไชส์ 2) ร้านค้าราคาเดียว 3) ร้านให้เช่าสินค้า 4) ระบบตวั ๋ รวม 5) ระบบขายตรง 6) Grab Taxi 7) Amazon Go (ร้านสะดวกซื้ออจั ฉริยะ)

4. วิสยั ทศั น์ของระบบการศึกษาท่ีพงึ ประสงค์ (ต่อ) เมอื่ ดจู ากสภาพที่พึงประสงคด์ ้านสงั คม เรากต็ ้องการระบบสงั คมอจั ฉริยะ (smart social system) ซึ่งประกอบด้วยสงั คมอยดู่ ีมีสขุ (societal well-being หรอื Happy society) ในทกุ ระดบั ทงั้ ระดบั ครอบครวั และชมุ ชนระดบั ต่างๆ ลกั ษณะสาคญั ของระบบ สงั คมอจั ฉริยะ คือ นวตั กรรมทางสงั คมท่ีมีคณุ ธรรมเป็นฐานและเป็นมิตรกบั ส่ิงแวดล้อม เช่นเดียวกนั

4. วิสยั ทศั น์ของระบบการศึกษาที่พงึ ประสงค์ (ต่อ) ตวั อยา่ งนวตั กรรมทางสงั คม ได้แก่ 1) จิตอาสา : นวตั กรรมการปฏิบตั ิธรรม 2) ธนาคารเวลา 3) นวตั กรรมการบริหารวดั 4) กิจการเพือ่ สงั คม

4. วิสยั ทศั น์ของระบบการศึกษาที่พงึ ประสงค์ (ต่อ) เมอ่ื ดจู ากสภาพท่ีพึงประสงคด์ ้านการเมือง เราต้องการระบบการเมือง อจั ฉริยะ (smart political system) ซ่ึงประกอบด้วยการเมอื งคณุ ภาพในทุก ระดบั ทงั้ ระดบั ท้องถ่ิน จงั หวดั และประเทศ ลกั ษณะสาคญั ของระบบการเมือง อจั ฉริยะ คือ นวตั กรรมทางการเมอื งท่ีมีคณุ ธรรมเป็นฐานและเป็นมิตรกบั ส่ิงแวดล้อมเช่นเดียวกนั

4. วิสยั ทศั น์ของระบบการศึกษาที่พึงประสงค์ (ต่อ) ตวั อยา่ งนวตั กรรมทางการเมอื ง ได้แก่ 1) ประชาธิปไตยแบบส่วนรว่ ม (participative democracy) 2) ประชาพิจารณ์ (public hearing) 3) ประชามติ (referendum) 4) ท้องถิ่นบริหารตนเอง (local self governing) 5) จงั หวดั บริหารตนเอง (self-governing province) 6) องคก์ ารสหประชาชาติ (United Nations)

4. วิสยั ทศั น์ของระบบการศึกษาท่ีพงึ ประสงค์ (ต่อ) ดงั นนั้ ระบบการศกึ ษาทพ่ี งึ ประสงคใ์ นอนาคต กค็ วรเป็น “ระบบการศึกษาอจั ฉริยะ” (smart education system) ลกั ษณะสาคญั ของระบบการศกึ ษาอจั ฉรยิ ะ คอื การศึกษา 4.0 โดย เปลย่ี นกระบวนทศั น์จากการศกึ ษา 1.0 ทเ่ี ป็นการพฒั นาผเู้ รยี นใหม้ คี วามรโู้ ดยครู การศกึ ษา 2.0 ท่ี เป็นการพฒั นาผเู้ รยี นใหม้ คี วามรโู้ ดยเทคโนโลยี ICT และการศกึ ษา 3.0 ทเ่ี ป็นการพฒั นาผเู้ รยี นให้ สามารถสรา้ งความรไู้ ดโ้ ดยการวจิ ยั เป็น การศึกษา 4.0 ที่เป็นการพฒั นาผเู้ รยี นให้เป็ นนวตั กร อยา่ งหลากหลาย ทงั้ ด้านเศรษฐกิจ สงั คม และการเมอื ง เพอ่ื เป็นกาลงั สาคญั ในการเสรมิ สรา้ ง ระบบเศรษฐกจิ อจั ฉรยิ ะ ระบบสงั คมอจั ฉรยิ ะ ระบบการเมอื งอจั ฉรยิ ะและระบบธรรมชาตอิ จั ฉรยิ ะใน อนาคต

4. วิสยั ทศั น์ของระบบการศึกษาท่ีพงึ ประสงค์ (ต่อ) ดงั แผนภาพต่อไปนี้

5. นวตั กรรมการบริหารการศึกษาที่พึงประสงคใ์ นอนาคต การบริหารให้เกิดระบบการศึกษาอจั ฉริยะจะต้องเปลี่ยนกระบวน ทัศน์ในการบริหารการศึกษาให้เป็ นการบริหารการศึกษา 4.0 คือ การ บริหารการศึกษาเพ่ือสร้างนวตั กรรม โดยให้ครแู ละผ้เู รียนบริหารตนเองให้ เกิดความมุ่งมนั่ ผกู พนั (engagement) ในการก้าวสู่การเป็ นนวตั กร ด้วย นวตั กรรมการบริหารที่เรียกว่า การบริหารระบบสงั คมธิปไตย (Sociocracy) หรอื การบริหารระบบอะมีบา (Holacracy)

5. นวตั กรรมการบริหารการศึกษาท่ีพึงประสงคใ์ นอนาคต (ต่อ) การบริหารระบบสงั คมธิปไตย (Sociocracy) เป็ นระบบการบริหารเชิงพลวตั (dynamic governance) ท่ีสามารถตอบสนอง การเปล่ียนแปลงอย่างรวดเรว็ ของสงั คม เศรษฐกิจ และการเมือง เปล่ียนวิธีการ ตดั สินใจจากผ้บู งั คบั บญั ชาหรือเสียงข้างมาก เป็ นการพูดคุยด้วยเหตุผล และใช้ ความยินยอม (consent) ของผปู้ ฏิบตั ิงานและผ้เู กี่ยวข้อง มีลกั ษณะเป็นการกระจาย อานาจในการทางาน และการตดั สินใจโดยมีเป้าประสงคร์ ว่ มกนั

5. นวตั กรรมการบริหารการศึกษาท่ีพึงประสงคใ์ นอนาคต (ต่อ) การบริหารระบบอะมบี า (Holacracy) เป็ นระบบการบริหารแบบไร้ผู้บริหาร กระจายอานาจในการตัดสิ นใจไปท่ี ผ้ปู ฏิบตั ิงานระดบั บุคคลและระดบั กลุ่ม จึงเป็ นระบบบริหารคล้ายระบบสงั คมธิปไตย (Sociocracy) ดงั แผนภาพ

5. นวตั กรรมการบริหารการศึกษาที่พงึ ประสงคใ์ นอนาคต (ต่อ) ผบู้ ริหารสถานศึกษามืออาชีพท่ีพึงประสงค์ จะต้องเป็นนวตั กรเปลี่ยนสถานศึกษาจากการเป็นแหล่งเรียนร้หู รือพืน้ ที่เรียนรู้ (learning space) เป็นพืน้ ท่ีนักประดิษฐห์ รือพืน้ ที่สร้างนวตั กรและ นวตั กรรม (makerspace) ผบู้ ริหารสถานศึกษา จะต้องเปล่ียนครใู ห้เป็นผสู้ รา้ งนวตั กร (creating innovator) ครู จะต้องเป็นผอู้ อกแบบการเรียน (learning designer) เพื่อเปล่ียนนักเรียนให้เป็นนวตั กร (innovator)

5. นวตั กรรมการบริหารการศึกษาที่พงึ ประสงคใ์ นอนาคต (ต่อ) “Imagination is more important than knowledge. For knowledge is limited, whereas imagination embraces the entire world, stimulating progress, giving birth to evolution.” Albert Einstein จินตนาการสาคญั กว่าความรู้ เพราะความรใู้ ช้ได้จากดั แต่จินตนาการ นามาใช้ได้ทวั ่ โลก ทาให้เกิดความก้าวหน้าและการเปลี่ยนแปลงท่ีดีกว่า

6. นวตั กรรมการบริหารการศึกษาเพอ่ื ขบั เคล่ือนประเทศไทย 4.0 ต้องทาอย่างไร 6.1 ปฏิรปู การบริหารการศึกษา 6.2 ปฏิรปู การจดั การเรียน 6.3 ปฏิรปู การประเมินผล แบบ 360 องศา การสอนแบบ360 องศา การเรียนแบบ 360 องศา ให้เป็นการศึกษา 4.0 ให้ความสาคญั กบั ให้ความสาคญั กบั ให้ความสาคญั กบั การพฒั นา การพฒั นาผเู้ รียนให้ การประเมินการนาสิ่งท่ีเรียน สามารถคิดริเร่ิมสร้างสรรค์ ไปใช้สร้างนวตั กรรมในโลก ผเู้ รียนให้เป็นนวตั กร นวตั กรรมในวิชาท่ีเรียน (Innovator) ผสู้ ร้างนวตั กรรม และเชื่อมโยงกบั การพฒั นา แห่งความจริง (Innovation Creator) มากกว่า งานอาชีพ เศรษฐกิจ สงั คม การจดั การศึกษาและการ และการเมือง บริหารการศึกษาอยา่ งมี นวตั กรรม Innovation Education and Management)

การศึกษา 1.0 4.0 1. การศึกษา 1.0  การเรียนรเู้ พ่อื รบั ความร้จู ากครู (Receptionist ยคุ 1) 2. การศึกษา 2.0  การเรียนร้เู พ่อื รบั ความรจู้ าก ICT (Receptionist ยคุ 2) 3. การศึกษา 3.0  การเรียนร้เู พ่อื สร้างความรู้ (Constructionist ยคุ 1: Knowledge Production) 4. การศึกษา 4.0  การเรียนรเู้ พื่อสร้างนวตั กรรม (Constructionist ยคุ 2: Innovation Producing)

รปู แบบการเรียนรู้ อตั ราความคงอย่ขู องความรู้ (Learning Model) (Retention Rates) 1. แบบเดิม/แบบเฉ่ือย (Traditional / Passive) 5% 1.1 ฟังการบรรยาย 10% 1.2 การอ่าน 20% 1.3 การใช้ส่ือเรียน 30% 1.4 ดกู ารสาธิต 50% 2. แบบกระฉับกระเฉง/แบบเชิงรกุ (Active) 75% 2.1 การอภิปรายกล่มุ 90% 2.2 ฝึ ก/ลงมอื ทา 2.3 สอนผอู้ ่ืน/นาไปใช้จริง

Informational Transformational Learning Learning 1. Teachers talking 1. Letting individual students 2. Students listening figure out the answer on taking notes, taking tests their own. and getting letter grade at 2. It triggers more creativity, the end. empowerment, problem 3. It’s about memorization and solving and real world regurgitation. applicability.

การเรียนร้แู บบเดิม การเรียนร้แู บบคล่องแคล่วว่องไว (Traditional Learning) (Agile Learning) 1. พฒั นาสติปัญญา (IQ) 1. พฒั นานักคิดที่ฉับไวหรอื คิดเรว็ เรยี นรไู้ ว 2. ให้ความสาคญั กบั ผลการเรยี นที่เป็น (Quick Thinkers) เกรดและคะแนน 2. ให้ความสาคญั กบั การคิดริเริ่มสรา้ งสรรค์ 3. ใช้ผลการสอบจากข้อสอบมาตรฐาน 3. ใช้ผลการเรียนเชื่อมโยงกบั โลกของการ ในการเข้ามหาวิทยาลยั ทางาน 4. เรยี นรทู้ กั ษะทางเทคนิคใน 4. ได้เรียนรกู้ ารประยกุ ตใ์ ช้กฎและหลกั การ การปฏิบตั ิงาน 5. นักคิดท่ีมวี ิสยั ทศั น์กว้าง 5. เรียนรทู้ กั ษะภาษาพดู 6. รจู้ ดุ แขง็ จดุ อ่อนส่วนบคุ คล 6. เรียนรทู้ กั ษะการวิเคราะห์ 7. เรียนรกู้ ารแก้ปัญหาท่ีไมซ่ บั ซ้อน

7.นวตั กรบริหารสถานศึกษามืออาชีพที่พึงประสงค์ ผบู้ ริหารสถานศึกษามืออาชีพที่พึงประสงค์ จะต้องเป็นนวตั กรเปล่ียน สถานศึกษาจากการเป็นแหล่งเรียนรหู้ รือพืน้ ท่ีเรียนรู้ (learning space) เป็น พืน้ ที่นักประดิษฐห์ รอื พืน้ ท่ีสร้างนวตั กรและนวตั กรรม (makerspace) ผบู้ ริหารสถานศึกษา จะต้องเปล่ียนครใู ห้เป็นผสู้ รา้ งนวตั กร (creating innovator) ครู จะต้องเป็นผอู้ อกแบบการเรียน (learning designer) เพือ่ เปลี่ยน นักเรียนให้เป็นนวตั กร (innovator)

7.นวตั กรบริหารสถานศึกษามอื อาชีพท่ีพงึ ประสงค์ “Imagination is more important than knowledge. For knowledge is limited, whereas imagination embraces the entire world, stimulating progress, giving birth to evolution.” Albert Einstein จินตนาการสาคญั กว่าความรู้ เพราะความรใู้ ช้ได้จากดั แต่จินตนาการนามาใช้ได้ ทวั ่ โลก ทาให้เกิดความก้าวหน้าและการเปล่ียนแปลงท่ีดีกว่า

7.นวตั กรบริหารสถานศึกษามอื อาชีพท่ีพงึ ประสงค์ ผบู้ ริหาร ครู และผเู้ รียนท่ีมคี วามเป็นนวตั กร จะต้องมคี วามสามารถในด้านจินตนาการ (imagination) มากกว่าความรู้ (knowledge) และมคี วามสามารถในการคิดเชิงออกแบบ (design thinking) ซ่ึงมกี ระบวนการสาคญั 5 ขนั้ ตอน คือ 1. การเขา้ ใจในความจาเป็น วา่ ทาไมตอ้ งมนี วตั กรรม (why) 2. การกาหนดนวตั กรรมทต่ี อ้ งการออกแบบ (what) 3. การระดมความคดิ เพอ่ื ออกแบบนวตั กรรม (how to) 4. การสรา้ งตน้ แบบนวตั กรรม (prototype) 5. การนาตน้ แบบนวตั กรรมไปทดสอบ/ทดลองใชเ้ พอ่ื ปรบั ปรงุ (test)

8. วิสยั ทศั น์และกลยทุ ธใ์ หมใ่ นการจดั การศึกษาเพอื่ ขบั เคลื่อนประเทศไทย 4.0 วิสยั ทศั น์ใหม่ในการจดั การศึกษา ระบบการศึกษาของโรงเรียน จะเป็นระบบการศึกษาชนั้ นา ในการพฒั นาผเู้ รียน ให้เป็นนวตั กรสร้างสรรค์ ระบบเศรษฐกิจ สงั คมและ การเมืองในอนาคต กลยทุ ธใ์ หมใ่ นการจดั การศึกษา เปลี่ยนกระบวนทศั น์การจดั การศึกษาเป็นการศึกษา 4.0 คือการเรียนรเู้ พอื่ สร้างนวตั กรรม (innovation producing)

9. นวตั กรรมคืออะไร นวตั กรรม ตรงกบั ภาษาองั กฤษว่า innovation คือ ผลิตภณั ฑ์ (product/physical & intangible) และ การบริการ (services/that deliver products) รวมทงั้ กระบวนการ (processes) ในการสรา้ งผลิตภณั ฑแ์ ละ บริการซ่ึงมีความใหม่ (newness) หรอื มีการเปลี่ยนแปลงในทิศทางที่ดี ขึน้ หรอื มีประโยชน์มากกว่าเดิม (beneficial changes)

วเิ คราะหค์ วามแตกตา่ งระหวา่ งคา 3 คา (1) Discovery (n) การคน้ พบ (2) Invention (n) สงิ่ ประดษิ ฐ,์ การประดษิ ฐ์ (3) Innovation (n) นวตั กรรม “A discovery is recognizing something that already exists for the first time, that nobody has found before” ตวั อยา่ ง เชน่ การคน้ พบดาวดวงใหม่

“An invention is creating something totally new with one’s own ideas and development” ตวั อยา่ ง เชน่ การประดษิ ฐห์ ลอดไฟฟ้าครงั้ แรก “An innovation occurs it someone improves on or makes a significant contribution to an existing product, process or service. ตวั อยา่ งเชน่ การประดษิ ฐห์ ลอดไฟฟ้า LED MOOC (massive open online course) block course

10. การแบง่ ประเภทนวตั กรรม 10.1 ประเภทนวตั กรรมพนื้ ฐานมี 3 ประเภท (1) นวตั กรรมผลิตภณั ฑ์ (2) นวตั กรรมการบริการ (3) นวตั กรรมกระบวนการ (product innovation) (service innovation) (processes innovation) นวตั กรรม นวตั กรรม นวตั กรรม ผลิตภณั ฑท์ างการศึกษา การบริการทางการศึกษา กระบวนการทางการศึกษา อาจแบง่ เป็นผลิตภณั ฑ์ อาจแบง่ เป็นบริการทาง อาจแบง่ เป็นกระบวนการ ประเภทเครอ่ื งมอื การศึกษาในระบบ นอกระบบ เข้าศึกษา กระบวน การศึกษาและกระบวนการ หรอื อปุ กรณ์ (hardware) และอธั ยาศยั และผลิตภณั ฑป์ ระเภทวสั ดุ จบการศึกษา หรอื โปรแกรมคอมพิวเตอร์ (software)

10. การแบง่ ประเภทนวตั กรรม 10.2 ประเภทนวตั กรรมตามระดบั และแนวทางการเปล่ียนแปลง มี 3 ประเภท (1) นวตั กรรมแบบค่อยเป็นค่อยไป (incremental innovation) เป็นผลิตภณั ฑ์ บริการ หรอื กระบวนการท่ีมีการเปลี่ยนแปลงในทิศทาง เดิม หรอื การเปล่ียนแปลงแบบปรบั แต่ง (tune) ปรบั ปรงุ (improve) การพฒั นา (development) และวิวฒั นาการ (evolution) เรียกอีกอยา่ ง หนึ่งว่าเป็นการเปล่ียนแปลงในลาดบั ที่หนึ่ง (first-order change)

10. การแบง่ ประเภทนวตั กรรม (ต่อ) 10.2 ประเภทนวตั กรรมตามระดบั และแนวทางการเปล่ียนแปลง (2) นวตั กรรมแบบก้าวกระโดด (radical innovation) เป็นผลิตภณั ฑ์ บริการ หรอื กระบวนการท่ีมีการเปลี่ยนแปลงใน ทิศทางใหม่แบบหน้ามือเป็นหลงั มือ หรอื การเปลี่ยนแปลงแบบ ไมต่ ่อเน่ือง (discontinuous change) เรียกอีกอยา่ งหน่ึงว่าเป็น การเปล่ียนแปลงในลาดบั ที่สอง (second-order change และ transformation)

10. การแบง่ ประเภทนวตั กรรม (ต่อ) 10.2 ประเภทนวตั กรรมตามระดบั และแนวทางการเปล่ียนแปลง (3) นวตั กรรมแบบแปลกใหม่ (disruptive innovation) เป็นการเปลี่ยนแปลงของผลิตภณั ฑ์ บริการ หรอื กระบวนการที่ เหนือกว่าแบบก้าวกระโดดและนาไปส่กู ารเปล่ียนแปลง ที่สร้างความเติบโตให้กบั องคก์ ารอย่างยงั่ ยืน โดยอาศยั การใช้นวตั กรรมท่ีแตกต่างจากผนู้ าตลาด ไม่ว่าจะเป็นเร่อื ง เทคโนโลยีหรอื การตลาด นวตั กรรมแบบแปลกใหม่

(3) นวตั กรรมแบบแปลกใหม่ (disruptive innovation) (3.1) นวตั กรรมแบบแปลกใหมส่ าหรบั ตลาดระดบั ลา่ ง (low-end disruption) เป็นการนาเสนอผลิตภณั ฑ์ หรือบริการ แข่งกบั ผ้นู าตลาดโดยสร้างผลิตภณั ฑท์ ี่ใช้งานง่าย กว่าเดิม (simpler) ราคาถกู กว่าเดิม (cheaper) แต่อาจมีความสามารถหรือคณุ ภาพที่ลดลง เลก็ น้อยเมื่อเทียบกบั ผลิตภณั ฑ์ที่ครองตลาดอยู่ แล้วค่อยๆ พฒั นาให้ดีขึ้นทีละนิ ด และขาย ราคาเพ่ิมอีกนิ ดจนส่วนแบ่งการตลาดเติบโตเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ ในท่ีสุดก็จะสามารถพฒั นา ผลิตภณั ฑใ์ ห้เข้ากบั ความต้องการของลูกค้าระดบั บน สามารถเพ่ิมส่วนแบ่งการตลาดจนชนะ ผ้นู าตลาดได้ ดงั นัน้ นวตั กรรมแบบแปลกใหม่สาหรบั ตลาดระดบั ล่าง จะเกิดขึ้นได้เม่ือ ผลิตภณั ฑห์ รอื บริการนัน้ มคี ณุ ลกั ษณะ/ราคา ไมต่ รงกบั ความต้องการของลกู ค้าบางกล่มุ (3.2) นวตั กรรมแบบแปลกใหมส่ าหรบั ตลาดใหม่ (new-market disruption) เป็นการนาเสนอผลิตภณั ฑ์ หรือบริการท่ีดีกว่าท่ีมีในตลาดเพื่อตอบสนองความต้องการของ ลกู ค้าที่ยงั ไมม่ ีค่แู ขง่

ตวั อย่างนวตั กรรมการศึกษา ประเภท ระดบั /แนวทาง ตวั อย่าง 1. ผลิตภณั ฑ์ 1.1 ค่อยเป็นค่อยไป (1) White board (2) บทเรียนสาเรจ็ รปู ทางการศึกษา (incremental) (program instruction) 1.2 ก้าวกระโดด (1) smart board (2) web based/E-learning (radical) (1) magnetic board (2) computer ช่วยสอน (CAI) 1.3 แปลกใหม่ (disruptive)

ประเภท ระดบั /แนวทาง ตวั อยา่ ง 2. การบริการ 2.1 ค่อยเป็นค่อยไป (1) การศึกษาผใู้ หญ่ ทางการศึกษา (incremental) (2) การศึกษานอกระบบ (1) โรงเรียนอิสระ (independent school) 2.2 ก้าวกระโดด (2) โรงเรยี นเอกชนรบั เงินอดุ หนุน (radical) (charter school) 2.3 แปลกใหม่ (1) มหาวิทยาลยั เปิ ด (disruptive) (2) โรงเรียนในรปู แบบองคก์ ารมหาชน

ประเภท ระดบั /แนวทาง ตวั อย่าง 3. กระบวน 3.1 ค่อยเป็นค่อยไป (1) การจดั การเรียนรโู้ ดยผเู้ รยี นเป็นศนู ยก์ ลาง (Learner centered) ทางการศึกษา (incremental) (2) การประเมินท่ีแท้จริง (authentic assessment) 2.2 ก้าวกระโดด (1) ห้องเรยี นพลิกกลบั (flipped classroom: (radical) turning homework and class time upside down) 2.3 แปลกใหม่ (2) การเรยี นแบบสรา้ งความรู้ (constructionist model) (disruptive) (1) การเรียนแบบสรา้ งความรรู้ ว่ มกนั (co-constructionist model) (2) การเรียนรแู้ บบจิตตยปัญญาศึกษา (contemplative education)

11. การสร้างนวตั กรรม (1) นวตั กรรม (innovation) = ความคิดสรา้ งสรรค์ + การใช้ให้เป็นประโยชน์ (creativity) (exploitation) (2) วิธีการ 4 วิธี (2.1) การประดิษฐ์ (invention) คอื การสรา้ ง (creation) ผลิตภณั ฑบ์ ริการ หรอื กระบวนการใหม่ (2.2) การขยายผล (extension) คอื การนาผลิตภณั ฑ์ บริการ หรอื กระบวนการที่มีอยู่ ไปประยกุ ตใ์ นวงกว้างขนึ้ (2.3) การปรบั ใช้ (duplication) คอื การนาผลิตภณั ฑ์ บริการหรอื กระบวนการที่มีอย่ไู ป ใช้โดยเพิ่มความคิดสรา้ งสรรคเ์ พอื่ ปรบั ปรงุ หรอื พฒั นาให้ดีย่ิงขึน้ (2.4) การสงั เคราะห์ (synthesis) คอื การนาผลิตภณั ฑ์ บริการ หรอื กระบวนการไป ประยกุ ตใ์ ช้ในลกั ษณะโปรแกรมใหม่