ທໍລະນີໂຄງສ້າງ

ການສກຶ ສາຄຸ່ າເລຸ່ ມີ ຕນົ້ ພບົ ວຸ່ າເປອກໂລກສຸ່ ວນເທງິ ແລະ ສຸ່ ວນກາງ (upper crust and middle crust) ຈະມຄີ ຸ່ າ 87Sr/86Sr >0.706 ແຕຸ່ ເປອກມະຫາສະໝດຸ ຈະມຄີ ຸ່ າ 87Sr/86Sr <0.706 ຈຸ່ ງຶ ເຮດໃຫສ້ າມາດກວດ ສອບໄດວ້ ຸ່ າຫນີ ໜດມແີ ຫຸ່ ງຼ ກາເນດີ ຢຸ່ ໃູ ນເປອກໂລກສຸ່ ວນທຸ່ ເີ ປນທະວີບ (continental crust) ຫຼ ເປອກມະຫາສະ ໝຸດ (oceanic crust). ນອກຈາກນ,ີ້ ຄຸ່ າອດຕາສຸ່ ວນຂອງ 87Sr/86Sr ຍງໃຊໃ້ ນການສາ້ ງ (reconstruct) ເປອກ ໂລກບູຮານ, ປດໄຈທຸ່ ີເຮດໃຫ້ເກີດຄວາມຜິດ ພາດໃນການ ໄລຸ່ Rb – Sr ແມຸ່ ນການເກີດ late metamorphism ແລະ hydrothermal alteration. ຖາ້ ຫີນມອີ າຍຸຫາຼ ຍກວຸ່ າ 1,500 ລາ້ ນປີ ຈະມຄີ ວາມຜິດ ພາດດທາງອາຍຸໄດຫ້ ຼາຍກວຸ່ າ +200 ລາ້ ນປີ ເຊຸ່ ງິ ຜິດກບ zircon ທຸ່ ຈີ ະມຄີ ວາມຜດິ ພາດດພຽງ +2 ລາ້ ນປີ. 6.2.3. ການຄິດໄລຸ່ ອາຍຸ ດວ້ ຍໂປແທດຊຸ່ ຽມ - ອາຣກອນ (Potassium – Argon) ວທິ ີນຂີ້ ນຶ້ ຢຸ່ ູກບການສະຫຼາຍຕວົ ຂອງ 40K ໄປເປນ 40Ar ໂດຍຂະບວນການ branching decay ໂດຍທຸ່ ີ 40K ຈະສະຫຼາຍໄປເປນ 40Ca ໂດຍປົດປຸ່ ອຍອະນຸພາກເບຕາ (β) ແລະ 40Ar ມເີ ຄຸ່ ງິ ຊີວດິ 1.2x109 ປີ ເຖິງແມຸ່ ນ ວຸ່ າປະລມິ ານຂອງ 40Ar ທຸ່ ີສະຫຼາຍມພີ ຽງໜອ້ ຍ ແຕຸ່ ໃນຫນີ ມແີ ຮຸ່ ທຸ່ ມີ ີ K ໃນປະລມິ ານຫຼາຍ ເຮດໃຫເ້ ກດີ 40Ar ໃນ ປະລິມານທຸ່ ີກວດວດໄດ້ ຈຸ່ ຶງໃຊໄ້ ລຸ່ ອາຍຸທຸ່ ີຫາຼ ຍກວຸ່ າລາ້ ນປີ ໂດຍທຸ່ ີ K - Ar ຈະມີ daughter isotope ໃນຮູບ ຂອງແກສ.໌ ສມົ ມຸດຕຖິ ານຂອງວທິ ີນຄີ້ ແກສຕ໌ ອ້ ງບຸ່ ເຄຸ່ ອນຫາຍໄປຈາກພກຶ ວທິ ີ K - Ar ນນີ້ ຍິ ມົ ໃຊຫ້ າອາຍຸຂອງແຮຸ່ ໄບເອີໄທ (biotite), ເມດີ ເຄີໄວ (muscovite) ແລະ ຮອນເບລນ (hornblende) ເຊຸ່ ງິ K - Ar ຈະບອກອາຍຸ ຂອງການຍກົ ຕວົ ຂອງເປອກໂລກ, ອຸນຫະພູມປິດກນ້ (blocking temperature) ຂອງ ໄບເອີໄທ ເມີດເຄີໄວ ແລະ ຮອນເບລນ ຄ 300°C, 350°C, ແລະ 450°C ຕາມລາດບ. ການແຕກຕຸ່ າງຂອງອຸນຫະພູມພຽງເທຸ່ າົ ນີ້ ເໝາະສມົ ກບການວເິ ຄາະໃນຫີນທຸ່ ີມເີ ມດລະອຽດ ເຊຸ່ ນ: ຫີນຊະນວນ (slate) ແລະ ຟໄິ ລ (phyllite) ໂດຍທຸ່ ີສາ ມດແຍກແຮຸ່ ເຫລຸ່ າົ ນນ້ ອອກມາໄດງ້ ຸ່າຍ, ອາຍຸຂອງຫີນພູເຂາົ ໄຟກສາມາດເຮດໄດດ້ ວ້ ຍວທິ ີນ.ີ້ 6.2.4. ການຄິດໄລຸ່ ອາຍຸ ດວ້ ຍ 39Ar/40Ar ການຫາອາຍຸໂດຍວທິ ີນຈີ້ ະເຮດໃຫ້ 39K ປຸ່ ຽນເປນ 39Ar ຈາກນນ້ ຫາອດຕາສຸ່ ວນລະຫວຸ່ າງ 40Ar/39Ar ໂດຍທຸ່ ີ 40Ar/40K ເປນສຸ່ ວນຕຸ່ ກນ ວທິ ີການຄການເຜົາດວ້ ຍອຸນຫະພມູ ສງູ (~1,000°C) 39Ar ປດົ ປຸ່ ອຍອອກມາ ແລະ ຂຽນປະລມິ ານຂອງ 39Ar ກບອາຍຸທຸ່ ຄີ ດິ ໄລຸ່ ໄດ້ ດຸ່ ງຮູບທີ 1.27, ຖາ້ ບຸ່ ມອີ າຍຸທຸ່ ີປາກດົ ຈະເປນອາຍຸຂອງແຮຸ່ ຂະນະເຢນຕົວ, ຖ້າອາຍຸທຸ່ ີຄດິ ໄລຸ່ ໄດມ້ ີຄຸ່ າບຸ່ ສະໝຸ່ າສະເໝີສະແດງເຖິງ ການສູນເສຍ Ar ອອກໄປຈາກລະບບົ 39Ar/40Ar ໃຊສ້ ກຶ ສາແຜຸ່ ນຫີນເຄຸ່ ອນທຸ່ ີຈາກຮອຍເລຸ່ ອນຍອ້ ນມູມຕຸ່ າ (thrust sheet) ຕະຫຼອດຈນົ ຫາການຍກົ ຕວົ ແລະ ການເກດີ ການແປສະພາບ (metamorphism). 46

ຮູບທີ 1.27 Spectrum release ຂອງ Ar ໃນຫີນອກຄະນແີ ຊກຊອນໃນແຮຸ່ ໄບເອີໄທ ແລະ ເມດີ ເຄີໄວ [ຮູບຈາກ Figure 1.16 ໂດຍ Hatcher, 1995 ອາ້ ງເຖງິ Dallmeyer and Breeman, 1981] 6.2.5. ການຄິດໄລຸ່ ອາຍຸ ດວ້ ຍເຊີເມຣຸ່ ຽມ - ນີໂອດິມຸ່ ຽມ (Samarium - Neodymium) ການໄລຸ່ ອາຍຸດວ້ ຍວທິ ີ 147Sm ແລະ 143Nd ໃນຫີນທຸ່ ີມອີ າຍຸຫຼາຍຮອ້ ຍລາ້ ນປີ ຄຸ່ າເຄຸ່ ງິ ຊີວດິ ຂອງ 147Sm ເທຸ່ ົາກບ 106 x 109 ປີ. ການຫາອາຍຸໄດຜ້ ນົ ຄກບວທິ ີ Rb - Sr ໂດຍຂຽນ isochron ແລະ ຫາອາຍຸຈາກຄຸ່ າ ຄວາມຊນວທິ ີວເິ ຄາະ Sm - Nd ຕອ້ ງການຄວາມແມນຢາໃນການວເິ ຄາະ ແລະ ມຄີ ວາມຫຍຸງ້ ຍາກກວຸ່ າວິທີ U, Th, ແລະ Pb. ວທິ ີນເີ້ ໝາະສາລບຫາອາຍຸຫນີ ບະຊທ້ ຸ່ ີເກດີ ໃນທະເລ ເພາະນາ້ ທະເລບຸ່ ມີ Nd ເປນອງົ ປະກອບຈຸ່ ຶງ ເຮດໃຫຮ້ ູປ້ ະລມິ ານ Nd ໄດໂ້ ດຍບຸ່ ມປີ ນຫາຄກບປະລມິ ານທຸ່ ວີ ດໄດມ້ າຈາກທຸ່ ີອຸ່ ນໆອອ້ ມຂາ້ ງ, ໃນທາງກງົ ກນຂາ້ ມ ກບ Sr ພບົ ຫຼາຍໃນທະເລ ແລະ ສາຍນາ້ ຮອ້ ນ (hydrothermal alteration) ຈາເປນຕອ້ ງເຮດຕອ້ ງຫາຄຸ່ າເລຸ່ ີມ ຕນົ້ ຂອງ 87Sr/86Sr ກຸ່ ອນ ວທິ ີ Sm/Nd ໄດອ້ າຍຸຂະນະທຸ່ ຫີ ນີ ໜດແຍກອອກຈາກແຫຸ່ ງຼ ກາເນດີ (source) ແລະ ຫາອາຍຸຮຸ່ ວມກບໄອເຊີໂຖບຂອງ Sr ເພຸ່ ອແຍກອາຍຸການຖກປະປນົ ໂດຍນາ້ ທະເລ ແລະ ໂດຍສາຍນາ້ ຮອ້ ນ. 6.2.6. ການຫາອາຍຸ ໂດຍໃຊວ້ ິທີຟິເຊຸ່ ີນເທຣກ (Fission Track) ວທິ ີນອີ້ າໄສຫກຼ ການສະຫຼາຍຕວົ ຂອງທາດກາມນຕະພາບລງສີຍຸເຣນຸ່ ຽມທຸ່ ສີ ຸ່ ງົ ຜນົ ໃຫພ້ ກຶ ຂອງແຮຸ່ ຍຸເຣນຽມ ຖກກະແທກເປນຮຸ່ ອງຮອຍ. ການຖກກະແທກໃນແຕຸ່ ລະຄງ້ ເກດີ ເປນຮຸ່ ອງຮອຍຂອງການກະແທກ (track) ກວດ ສອບໂດຍໃຊກ້ ດົ ໄຮໂດນຟລຣກິ (hydrofluoric acid) ກດພກຶ ຂອງແຮຸ່ ກຸ່ ອນການເບຸ່ ງິ ຈາກກອ້ ງຈລຸ ະທດ. ອາຍຸ ຊອກຫາໄດໂ້ ດຍການນບຈານວນຄງ້ ຂອງການກະແທກ ທຽບກບປະລມິ ານຂອງແຮຸ່ ທຸ່ ີປາກດົ , ຫາກມອີ າຍຸຫຼາຍໆ ຈະມກີ ານກະແທກເກດີ ຂນຶ້ ຫາຼ ຍ. ການຫາອາຍຸດວ້ ຍວທິ ີນໄີ້ ດຮ້ ບຄວາມສນົ ໃຈ ແລະ ໃຊຫ້ ຼາຍເຊຸ່ ນກນ ໃຊຫ້ າອາຍຸ ໄດໃ້ ນຊຸ່ ວງລະຫວຸ່ າງ 40,000 ປີ ເຖິງ 1.5 ລາ້ ນປີ. ວທິ ີອຸ່ ນໆ ທຸ່ ີກຸ່ າວມາມຂີ ີດຈາກດກຸ່ ຽວກບໄລຍະເວລາທຸ່ ີຈາກດ ວິທີຟິເຊຸ່ ີນເທຣກ ມີຂີດຈາກດຄ ຮຸ່ ອງຮອຍກະແທກທຸ່ ີມີຢຸ່ ູຈະຫາ ຍໄປ ເນຸ່ ອງຈາກການເກີດ ພຶກ ໃ ໝຸ່ (recrystallization) ຂອງຍຸເຣນຸ່ ຽມຈະເຮດໃຫໂ້ ຄງສາ້ ງຂອງພກຶ ເດີມປຸ່ ຽນໄປ ພອ້ ມກບການສູນຫາຍຂອງຮຸ່ ອງ ຮອຍການກະແທກ. 47

ໃນຈດຸ ນີ້ ຜອູ້ ຸ່ ານອາດຈະສງົ ໄສວຸ່ າກຸ່ ອນການຫາອາຍຸດວ້ ຍວທິ ີຕຸ່ າງໆ ທຸ່ ກີ ຸ່ າວມາແລວ້ ນນ້ ນກທລະນວີ ທິ ະຍາ ໃຊຫ້ ຍງໃນການຊອກຫາອາຍຸ, ຄາຕອບຄນກທລະນວີ ທິ ະຍາກຸ່ ອນໜາ້ ນນ້ ໃຊຫ້ ກຼ ຂອງຄວາມເປນເອກະພາບ ເຊຸ່ ນ: ສງເກດຈາກຄວາມໜາຂອງຊນ້ ຫນີ ຕະກອນ ແລະ ຫາໄລຍະເວລາທຸ່ ີໃຊເ້ ພຸ່ ອໃຫໄ້ ດຕ້ ະກອນໜາ ເຊຸ່ ນ: ໜຸ່ ງຶ ແມດໃຊ້ ເວລາໃນການທບຖົມຈກຮອ້ ຍປີ, ຈາກນນ້ ນາມາຄດິ ໄລຸ່ ຫາອາຍຸຂອງໂລກໂດຍວທິ ີນໂີ້ ລກມີອາຍຸປະມານ 100 - 400 ລາ້ ນປີ. ນອກຈາກນຍີ້ ງຄດິ ໄລຸ່ ຄວາມເຄມຂອງນາ້ ທະເລ ໂດຍໃຊສ້ ມົ ມຸດຕຖິ ານວຸ່ າ ເມຸ່ ອກຸ່ ອນນາ້ ທະເລບຸ່ ເຄມ ເກອທຸ່ ີຢຸ່ ໃູ ນນາ້ ທະເລເກດີ ຈາກການສະລາຍຂອງແຜຸ່ ນດນິ ຈນົ ເຮດໃຫນ້ າ້ ທະເລເຄມ ແລະ ຄວາມເຄມຂອງນາ້ ເພຸ່ ີມ ປະລມິ ານຂນຶ້ ເລອ້ ຍໆ. ຜນົ ຈາກການຄດິ ໄລຸ່ ປະລມິ ານຂອງເກອໄດອ້ າຍຸຂອງໂລກປະມານ 80 ລາ້ ນປີ. ເມຸ່ ອ Henri Becquerel ຊາວຝຣຸ່ ງຄນົ້ ພບົ ແຮຸ່ ກາມນຕະພາບລງສີຈາກໃນປີ 2439 ນກທລະນວີ ທິ ະຍາຈຸ່ ງຶ ສາມາດນາມາປະ ຍຸກໃຊໃ້ ນການຫາອາຍຸຂອງຫີນໃນໂລກ ຈຸ່ ງຶ ເວາົ້ ໄດວ້ ຸ່ າໂລກມີອາຍຸປະມານ 4.550.02 ພນລາ້ ນປີ (Richard Harter, 1998) ຈາກການຫາອາຍຸຂອງຫີນອຸກະບາດ. ເຖງິ ຢຸ່ າງໃດກຕາມ ຫນີ ທຸ່ ີພບົ ໃນໂລກມອີ າຍຸຫຼາຍທຸ່ ສີ ຸດພຽງ 4.3 ພນລາ້ ນປ.ີ 7. ວດທະຈກທາງທລະນວີ ທິ ະຍາ (Geologic Cycle) ວດທະຈກທາງທລະນວີ ທິ ະຍາມຢີ ຸ່ ູ 2 ວດທະຈກ ຄ: ວດທະຈກຂອງຫີນ (rock cycle) ແລະ ວດທະຈກ ການເຄຸ່ ອນທຸ່ ີຂອງແຜຸ່ ນເປອກໂລກ (tectonic cycle) ຫຼ ວດທະຈກວນິ ເຊີນ (Wilson cycle) ຮູບທີ 1.28 ແລະ 1.29 ສະແດງວງົ ຈອນຂອງຫີນ ຮູບທີ 1.30 ແລະ 1.31 ສະແດງວດທະຈກການເຄຸ່ ອນທຸ່ ີຂອງແຜຸ່ ນເປອກ ໂລກ ຕາມລກກດົ ນະການເກດີ ຫນີ ແບຸ່ ງອອກເປນ 3 ປະເພດໃຫຍຸ່ ໆ ໄດແ້ ກຸ່ : (1) ຫນີ ອກນ,ີ (2) ຫນີ ແປ ແລະ (3) ຫີນຕະກອນ. ຫີນອກຄະນເີ ກດີ ຈາກການເຢນຕວົ ຂອງຫນີ ຫຼອມແຫຼວທຸ່ ີເອີນ້ ວຸ່ າ “ຫີນໜດ (magma – ແມກ′ ເມຸ່ )ິ ” ແລະ ເມຸ່ ອຫນີ ໜດທຸ່ ີຖກພຸ່ ນົ ອອກມາເອີນ້ ວຸ່ າ “ລາວາ (lava – ລາ′ເວຸ່ )ິ ” ຫນີ ແປເປນຫນີ ທຸ່ ເີ ກດີ ໂດຍແຮງດນ ແລະ ອຸນຫະພູມທຸ່ ສີ ງູ ຂນຶ້ ໂດຍມກີ ານແປສະພາບໄປຈາກຫີນດຸ່ ງເດມີ ໂດຍບຸ່ ມກີ ານຫຼອມແຫວຼ , ສຸ່ ວນຫນີ ຕະກອນ ເກດີ ຈາກເສດຂອງຫນີ ອກຄະນ,ີ ຫນີ ແປ ຫຼ ຫນີ ຕະກອນ ທຸ່ ີຜຸພງ ເສດຕະກອນຈາກຫນີ ທຸ່ ຜີ ຸພງຈະຖກພດພາໄປ ທບຖມົ ຢຸ່ ູບຸ່ ອນຕຸ່ າ, ຕຸ່ ມາພາຍຫງຼ ເກດີ ການແຂງຕວົ ໂດຍການເຊຸ່ ອມປະສານກາຍເປນຫນີ . ຈາກຮູບທີ 1.28 ແລະ 1.29 ຈະເຫນວຸ່ າຫນີ ທງສາມຊະນດິ ສາມາດເກດີ ໝູນວຽນໄປມາລະຫວຸ່ າງກນໄດ້ ໂດຍທຸ່ ສີ າມາດເລອກອະທບິ າຍ ທຸ່ ີຕາແໜຸ່ ງໃດຕາແໜຸ່ ງຂອງຮູບໄດ້ ເຊຸ່ ນ: ເລຸ່ ີມຈາກລຸ່ ຸມສຸດ ເນຸ່ ອງຈາກຄວາມຮອ້ ນ ຈະເພຸ່ ມີ ຫາຼ ຍຂນຶ້ ຕາມຄວາມເລກິ ຄ ໃນບລເິ ວນທຸ່ ບີ ຸ່ ແມຸ່ ນແນວພູເຂາົ ໄຟທຸ່ ລີ ຖາ້ ການພຸ່ ຸ ງ ຈະມຄີ ຸ່ າຄວາມຮອ້ ນເພຸ່ ີມ ຂນຶ້ ທຸກໆ 25 - 30 ອງົ ສາເຊ ຕຸ່ ຄວາມເລກິ ໜຸ່ ຶງກໂິ ລແມດ, ເມຸ່ ອຫີນຖກເຮດໃຫຈ້ ມົ ລົງໄປທຸ່ ີລະດບເລກິ (60 - 100 ກໂິ ລແມດ) ຫີນຈະຖກຫອຼ ມແຫຼວກາຍເປນ “ຫນີ ໜດ” ເມຸ່ ອຫີນໜດສະສມົ ຕວົ ຫຼາຍຂນຶ້ ຫນີ ໜດເຫຸ່ ຼາົ ນນ້ ຈະ ແຊກດນຕວົ ຂນຶ້ ມາສຸ່ ູຜວິ ໂລກ ທງນເີ້ ນຸ່ ອງຈາກຫນີ ໜດ (magma)ມແີ ກສ໌ ແລະ ຂອງແຫວຼ ທຸ່ ີມຄີ ວາມໜາແໜນ້ ໜ້ ອຍກວຸ່ າຫີນທຸ່ ຢີ ຸ່ ູເລກິ ກວຸ່ າ ແຕຸ່ ຍງບຸ່ ຫອຼ ມແຫຼວ, ຫາກຫີນໜດ (magma)ແຊກຕວົ ອຢຸ່ າງຊາ້ ໆ ແລະ ເຢນຕວົ ກຸ່ ອນ ທຸ່ ີຈະເຖິງຜິວໂລກ ຈະໄດເ້ ປນຫີນອກຄະນີປະເພດມີພຶກ ສາມາດເບຸ່ ງິ ເຫນພກຶ ດວ້ ຍຕາເປຸ່ ົາ, ແຕຸ່ ຖ້າຫີນໜດ (magma)ຖກພຸ່ ນົ ອອກມາ ກຈະປາກດົ ເປນພເູ ຂາົ ໄຟ. ຫີນທຸ່ ໄີ ດເ້ ປນຫີນອກຄະນທີ ຸ່ ເີ ບຸ່ ງິ ດວ້ ຍຕາເປຸ່ າົ ບຸ່ ເຫນພກຶ ໃນ ເນອ້ ຫີນ, ເມຸ່ ອຫີນອກຄະນຖີ ກເຮດໃຫຜ້ ຸໂດຍນາ້ , ລມົ , ແມຸ່ ນາ້ ແຂງ, ມະນຸດ ຫຼ ສດ ຫີນອກຄະນທີ ຸ່ ີຜຸຈະທບຖົມ ແລະ ຕຸ່ ມາກາຍເປນຫີນຕະກອນ, ຫາກມຕີ ະກອນອຸ່ ນມາທບຖົມເພຸ່ ີມຫຼາຍຂນຶ້ ຫີນຕະກອນຈມົ ຕວົ ລງົ ແລະ ຖກ ແປສະພາບໂດຍຄວາມຮອ້ ນ ແລະ ຄວາມດນກາຍເປນຫນີ ແປ ຮູ ບທີ 1.28 ແລະ 1.29 ລກສະນະທຸ່ ຄີ າ້ ຍເຄຸ່ ງິ ກນ ຮູ ບທີ 1.29 ໃຊເ້ ພຸ່ ອສະແດງສະພາບການຫຼອມແຫຼວຂອງຫີນໜດ (magma) ວຸ່ າຫີນໜດເກດີ ຈາກການຫອຼ ມ ແຫຼວຂອງຫີນໃນເປອກໂລກທຸ່ ຊີ ຸດລງົ ໄປ ຫຼ ຫາກລວມທງສອງຮູບເປນຮູບດຽວ ຄວາມລະອຽດຂອງສຸ່ ວນເທງິ ຂອງ ຜິວໂລກຈະລຸດລງົ . ດຸ່ ງນນ້ , ຈຸ່ ງຶ ສະແດງທງສອງຮູບ ຜຂູ້ ຽນມກຮູບທີ 1.29 ຫາຼ ຍກວຸ່ າ, ແຕຸ່ ໜງສທລະນວີ ທິ ະຍາກາ 48

ຍະພາບນຍິ ມົ ສະແດງດວ້ ຍຮູບຄາ້ ຍເຄຸ່ ິງຄກບຮູບທີ 1.28 ແລະ ຈາກຮູບທີ 1.30 ແລະ 1.31 ສະແດງວດທະຈກ ຂອງການເຄຸ່ ອນທຸ່ ີຂອງແຜຸ່ ນເປອກໂລກ ວດຖະຈກນເີ້ ປນການທາລາຍ ແລະ ສາ້ ງຂນຶ້ ມາໃໝຸ່ ຂອງແຜຸ່ ນເປອກໂລກບຸ່ ວຸ່ າຈະເປນແຜຸ່ ນມະຫາສະໝຸດ ແລະ ແຜຸ່ ນທະວີບ ເລຸ່ ີມຈາກແຜຸ່ ນເປອກໂລກມກີ ານເຄຸ່ ອນທຸ່ ີແຍກອອກຈາກກນ ຂະນະທຸ່ ອີ ກີ ດາ້ ນຂອງແຜຸ່ ນຈະຊຸດລງົ ໄປໃຕອ້ ີກແຜຸ່ ນ. ການຊຸດຕວົ ຂອງເປອກໂລກເຮດໃຫຫ້ ີນຂອງເປອກໂລກມີ ການຫອຼ ມແຫຼວ ແລະ ຕຸ່ ມາເກດີ ການແຊກດນ ຫຼ ພຸ່ ນົ ອອກມາສຸ່ ູຜວິ ໂລກ, ສຸ່ ວນບລເິ ວນທຸ່ ີມກີ ານແຍກຂອງແຜຸ່ ນ ເປອກໂລກ ເຊຸ່ ນ: ທຸ່ ພີ ນ້ ມະຫາສະໝຸດຈະມຫີ ີນໜດເຄຸ່ ອນຂນຶ້ ມາເຢນຕວົ . ຫນີ ໜດມາຈາກການຫອຼ ມແຫຼວບາງ ສຸ່ ວນຂອງຫີນໃນໂລກບລເິ ວນທຸ່ ີແຍກຕວົ ເຮດໃຫແ້ ຜຸ່ ນມະຫາສະໝຸດແຜຸ່ ກວາ້ ງ ແລະ ຍາວອອກໄປ ຂະນະທຸ່ ີສຸ່ ວນ ທຸ່ ີຊຸດໂຊມກຈະຊຸດໂຊມລງົ ໄປເລອ້ ຍໆ ແຜຸ່ ນມະຫາສະໝຸດຈະແຜຸ່ ກວາ້ ງຫຼາຍຂນຶ້ ເລຸ່ ອຍໆ ເຊຸ່ ນກນ ເມຸ່ ອມີການ ຊຸດໂຊມຈະມກີ ານຫຼອມແຫວຼ ແລະ ແຊກດນຂນ້ ມາຂອງຫນີ ໜດເປນວດຖະຈກວນົ ວຽນກນໄປ. ຮູບທີ 1.28 ວດທະຈກຂອງຫນີ (rock cycle) ທຸ່ ມີ ກີ ານປຸ່ ຽນແປງໝນູ ວຽນໄປມາຕະຫຼອດເວລາ [ຮູບປບປຸງຕຸ່ ຈາກ Wiscander and Monroe, 2000] 49

ຮູບທີ 1.29 ວດທະຈກ ຫຼ ວງົ ຈອນຂອງຫີນ, ການເກດີ ໃໝຸ່ ໝູນວຽນຕະຫຼອດເວລາ ໃນມາດຕາສຸ່ ວນຂອງແຜຸ່ ນ ເປອກໂລກ [ຮູບປບປຸງຕຸ່ ຈາກ Wicander and Monroe, 2000] ຮູບທີ 1.30 ວດທະຈກ ຫຼ ວົງຈອນການເຄຸ່ ອນຕົວຂອງເປອກໂລກ ປະກອບດວ້ ຍການຊຸດໂຊມຕົວລົງ (subduction) ຂອງແຜຸ່ ນເປອກໂລກກຸ່ ອນຈະຖກທາລາຍໂດຍການຫຼອມແຫຼວ ແລະ ການເພຸ່ ີມຄວາມຍາວ ແຜຸ່ ນເປອກໂລກໂດຍການແຊກດນຂອງຫນີ ໜດໃນບລເິ ວນທຸ່ ີມກີ ານແຍກ (spreading center) [ຮູບປບປຸງ ຕຸ່ ຈາກ Plummer and McGeary, 1991] 50

ຮູບທີ 1.31 ວດທະຈກ ຫຼ ວົງຈອນໃນຂະບວນການແປສນຖານ (tectonic cycle) ຫຼ ວດຖະຈກວນິ ເຊນີ (Wilson cycle) ຂອງການເປີດ - ປິດຂອງເປອກມະຫາສະໝຸດ[ຮູ ບປບປຸ ງຕຸ່ ຈາກ Figure 1.19 ໂດຍ Hatcher, 1995] 8. ສະຫຸຼບ ເນອ້ ໃນຂອງທລະນວີ ທິ ະໂຄງສາ້ ງແມຸ່ ນ ການສກຶ ສາການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງໂຄງສາ້ ງທລະນີ ທຸ່ ີເກດີ ຂນຶ້ ໂດຍ ແຮງກະທາ ເຮດໃຫຫ້ ນີ ຖກການປຸ່ ຽນລກສະນະແຕກຕຸ່ າງໄປຈາກທາມະຊາດເດມີ . ເປນການສກຶ ສາໂຄງສາ້ ງຂນ້ 2 (secondary structure) ໃນດວ້ ຍມາດຕາສຸ່ ວນທງຂະໜາດນອ້ ຍ ແລະ ໃຫຍຸ່ , ໂຄງສາ້ ງທລະນໃີ ນລະດບຂນ້ 2 ທຸ່ ີສາຄນມີ 8 ໂຄງສາ້ ງ ໄດແ້ ກຸ່ : ຮອຍແຍກ (joint,) ຮອຍແຕກຕດ (shear fracture), ຮອຍເລຸ່ ອນ (fault), ຊນ້ ຫີນຄົດໂຄງ້ (fold), ແນວແຕກລຽບ (cleavage), ໂຄງສາ້ ງແນວເສນ້ (lineation), ເສນ້ ຂະໜານ (foliation) ແລະ ເຂດຮອຍຕດ (shear zone). ການສກຶ ສາທລະນວີ ທິ ະຍາໂຄງສາ້ ງຈາເປນຕອ້ ງຮູໂ້ ຄງສາ້ ງຂນ້ 1 (primary structure) ເວາົ້ ໃນເບອ້ ງຕນົ້ ແລວ້ ຈຸ່ ງຶ ອະທບິ າຍໂຄງສາ້ ງຂນ້ 2. ການວເິ ຄາະທາງທລະນວີ ທິ ະຍາໂຄງ ສາ້ ງແບຸ່ ງໄດ້ 3 ປະເພດ ໄດແ້ ກຸ່ : ການວິເຄາະແບບພນລະນາ (descriptive analysis) ເຊຸ່ ິງເປນການບນຍາຍ 51

ລກສະນະ, ຮູບຮຸ່ າງ ຫຼ ຮູບຊງົ ທາງເລຂາຄະນດິ , ການວາງຕວົ ລວມເຖິງສຸ່ ງິ ແວດລອ້ ມຂາ້ ງຄຽງຂອງຫນີ . ການວິ ເຄາະແບບ ຄເິ ນີແມຖິກ (kinematic analysis) ເປນການວິເຄາະຜົນຂອງແຮງ ແລະ ການວເິ ຄາະແບບໄດແນ ຫມກິ ເປນການວເິ ຄາະ, ແຮງກະທບົ ລວມທງຜນົ ຂອງແຮງ, ຂະບວນການແປສນຖານຂອງແຜຸ່ ນເປອກໂລກ ຫຼ ຂະ ບວນການເຄຸ່ ອນທຸ່ ີຂອງແຜຸ່ ນເປອກໂລກມຄີ ວາມສາຄນຕຸ່ ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງຫີນ ແລະ ເຮດໃຫເ້ ກດີ ວດຖະ ຈກຂອງຫີນ ແລະ ການຫາອາຍຸຂອງຫີນ, ຫາໄດຈ້ າກຊາກດກຶ ດາບນ, ຈາກການສະຫາຼ ຍຕວົ ຂອງທາດກາມນຕະ ພາບລງສີ ແລະ ຈາກລາດບການເກດີ ຂອງໂຄງສາ້ ງທລະນ.ີ 9. ຄາສບເທກນກິ ທຸ່ ີຄວນຈຸ່ ຈາ (Terms to Remember) Deformation, primary structure, secondary structure, descriptive analysis, kinematic analysis, dynamic analysis, joint, fault, fold, cleavage, lineation, foliation, shear zone, shear fracture, fracture, regional scale, local scale, translation, rotation, dilation, distortion, dating, U/Pb, 40Ar/39Ar, K/Ar, geologic cycle, Wilson cycle, tectonic cycle, Pumpelly’s law, unconformity, brittle deformation, ductile deformation, penetrative structure, non - penetrative structure, boudin structure. ຄາຖາມທາ້ ຍບດົ (Questions) 1. ຈຸ່ ງົ ໃຫຄ້ າຈາກດຄວາມທຸ່ ີຄວບຄຸມ ແລະ ກະທດຮດຂອງຄາວຸ່ າ “ການປຸ່ ຽນລກສະນະ (deformation)” ຂອງ ທລະນວີ ທິ ະຍາໂຄງສາ້ ງ? 2. ໃຫຕ້ ອບຄາຖາມຕຸ່ າງໆ ໃນຫວົ ຂ້ 1.1.2 ກຸ່ ຽວກບຮູບທີ 1.2 (ກ) - (ສ) 3. ອະທບິ າຍຄວາມແຕກຕຸ່ າງຂອງການສກຶ ສາທລະນວີ ທິ ະຍາໂຄງສາ້ ງ (structural geology) ຕະກອນວທິ ະຍາ (sedimentology) ແລະ ທລະນວີ ທິ ະຍາແປສນຖານ (geo tectonics)? 4. ສະຫຸບຼ ຫກຼ ຖານ (evidence) ຂອງຮອຍສາຜດແບບຕຸ່ າງໆ ທຸ່ ີປາກດົ ໃນສະໜາມໂດຍອະທບິ າຍຄຸ່ າວໆ ວຸ່ າມີ ຫຍງແດຸ່ ? ແຕຸ່ ລະປະເພດຂອງຮອຍສາຜດແຍກອອກຈາກກນໄດແ້ ບບໃດ ເຊຸ່ ນ ແຍກເຂດຮອຍຕດ (shear zone) ອອກຈາກ ເຂດຮອຍເລຸ່ ອນ (fault zone) ໄດແ້ ນວໃດ? (ອທບິ າຍໃຫຄ້ ບົ ທກຸ ປະເພດຂອງຮອຍສາ ຜດ? 5. ສະເກດ (sketch) ລກສະນະຄວາມບຸ່ ຕຸ່ ເນຸ່ ອງ (unconformity) ບອກຄາສາຄນ (key word) ຂອງຄວາມ ບຸ່ ຕຸ່ ເນຸ່ ອງ? 6. Igneous intrusive contact ກບ nonconformity ແຍກອອກຈາກກນໄດແ້ ນວໃດໃນສະໜາມ? 7. ສະເກດ (sketch) ໂຄງສາ້ ງຂນ້ 1 ແລະ ຂນ້ 2 ພອ້ ມບຸ່ ງົ ບອກອງົ ປະະກອບຂອງໂຄງສາ້ ງເຫຸ່ າຼົ ນນ້ ໂດຍອາໄສ ຄວາມຮູເ້ ດີມທຸ່ ີໄດຮ້ ຽນຜຸ່ ານມາແລວ້ ? 8. ຮູບໃດ [ຮູບທີ 1.32 (ກ) - (ງ)] ເປນໂຄງສາ້ ງຂນ້ 1 (primary structure) ແລະ ຮູບໃດເປນໂຄງສາ້ ງຂນ້ 2 (secondary structure) ແລະ ໂຄງສາ້ ງນນ້ ເອນີ້ ວຸ່ າຫຍງ, ເກດີ ໄດແ້ ນວໃດ? (ອະທບິ າຍໃຫຊ້ ດເຈນວຸ່ າໃຊ້ ຫກຼ ຖານໃດທຸ່ ປີ າດໃນຮູບ) 52

ຮູບທີ 1.32 ສາລບຄາຖາມຂທ້ ີ 8 ແລະ 10 [ຮູບ (ກ) ໂດຍ Peter Crowley, Amherst College ພາບ (ຂ) ແລະ (ງ) ຈາກ Figs. 8.6 and 8.4 ໂດຍ Passchier Trouw, 2005 ຮູບ (ຄ) ໂດຍ ພຽງຕາ ສາດຮກ] 9. ຂຽນພນລະນາ (descriptive analysis) ໂຄງສາ້ ງໃນຮູບທີ 1.32 ໃຊຄ້ ວາມຮູຈ້ າກການອອກພາກສະໜາມ (field work I)? 10. ອ ະ ທິບ າ ຍ ຄ ວ າ ມ ແ ຕ ກ ຕຸ່ າ ງ ຂ ອ ງ ກ າ ນ ວິ ເ ຄ າ ະ ຕຸ່ ໄ ປ ນີ້ descriptive, kinematic and dynamic analyses? 11. ສະເກດ (sketch) ລາດບຂອງວວິ ດທະນາການຂອງໂຄງສາ້ ງທລະນທີ ຸ່ ີສະແດງໃນຮູບທີ 1.10 (ກ) ແລະ (ຂ)? 12. ອະທບິ າຍວຸ່ າເປນຫຍງ ຫີນຊະນດິ ດຽວກນໂດຍໃຊແ້ ຮຸ່ ເຊີຣຄອນ (zircon), ໄບເອີໄທ (biotite) ແລະ ເມດີ ເຄີໄວ (muscovite) ໄດອ້ າຍຸບຸ່ ເທຸ່ າົ ກນ, ອາຍຸຈາກແຮຸ່ ໃດແກຸ່ ສຸດ? ຍອ້ ນຫຍງ? 13. ແປຄວມໝາຍຂອງການຫາອາຍຸ U/Pb ຂອງຫີນໄນ ແຂວງຕກ ຮູບທີ 1.24 ຂຽນສະຫລຸບຈາກຮູບ ອາຍຸໃດທຸ່ ີ ໜາ້ ເຊຸ່ ອຖ? ເປນຫຍງຈຸ່ ງຶ ເປນອາຍຸທຸ່ ໜີ າ້ ເຊຸ່ ອຖ? 14. ແປຄວາມໝາຍຂອງຫີນແກຣເໜີດ ແຂວງຕາກ ໃນຮູບທີ 1.26 ໂດຍກວດກບແຜນທຸ່ ີທລະນວີ ິທະຍາຂອງ ປະເທດໄທ ແຫຸ່ ງຼ ຫນີ ໜດມາຈາກແຜຸ່ ນເປອກໂລກປະເພດໃດ? (ມະຫາສະໝດຸ ຫຼ ທະວີບ) ໃຫເ້ ບຸ່ ງິ ຮູບຂອງ ແຜຸ່ ນເປອກໂລກຂອງພູມພີ າກອາຊໃີ ຕ້ (South Asia) ໃນບດົ ທີ 10? 15. ສະເກດຄາວໆ ວດຖະຈກວນິ ເຊີນ (Wilson cycle) ຄາ້ ຍຄຮູບທີ 1.31 ເລຸ່ ມີ ທຸ່ ີແຜຸ່ ນຍຸເຣເຊີຊນົ ກບແຜຸ່ ນອິນ ເດຍ - ອອດສະເຕຍເລຍ? ຄາຖາມຊວນຄດິ (Questions for Thought) 53

1. ໃນຊີວດິ ປະຈາວນເຮາົ ແກປ້ ນຫາແບບການຕງ້ ສມົ ມຸດຕຖິ ານຫາຼ ຍໆສົມມຸດຕຖິ ານ ຈຸ່ ງົ ໃຫຕ້ ວົ ຢຸ່ າງມາຂອງການ ແກປ້ ນຫາແບບການຕງ້ ສມົ ມຸດຕຖິ ານຫຼາຍໆສມົ ມຸດຕຖິ ານ? 2. ສາເຫດທຸ່ ີໜາ້ ຈະເປນໄປໄດທ້ ຸ່ ເີ ຮດໃຫນ້ ກທລະນວີ ທິ ະຍາຄນົ້ ພບົ ທດິ ສະດີການເຄຸ່ ອນຕວົ ຂອງແຜຸ່ ນເປອກໂລກ ໃນຊຸ່ ວງປີ 1968 ທງໆທຸ່ ີການເຄຸ່ ອນທຸ່ ີຂອງເປອກໂລກເປນຂະບວນການທຸ່ ສີ າຄນຕຸ່ ການປຸ່ ຽນແປງຂອງໂລກ? 3. ເປນຫຍງໂລກຈຸ່ ງຶ ມອີ າຍຸພຽງ 100 - 400 ລາ້ ນປີ ເມຸ່ ອຄດິ ໄລຸ່ ທຽບຄຽງກບຄວາມໜາຂອງຫີນໃນໂລກ? 4. ສບຄົນ້ ອາຍຸຂອງໂລກ ຕົວເລກທຸ່ ີສະແດງ 4.550.02 ພນລາ້ ນປີ ໃນປີ ຄ.ສ. 1998 ນນ້ ມີການຄົນ້ ພບົ ຫຼ ຢນຢນເພຸ່ ີມເຕມິ ແນວໃດແດຸ່ ? 5. ອະພປິ າຍສມົ ມຸດຕຖິ ານການເກດີ ໂລກຈາກທຸ່ ີເຄີຍຮູມ້ າກຸ່ ອນ ແລະ ເຊຸ່ ອ ຫຼ ບຸ່ ກບຄາອະທບິ າຍວຸ່ າໂລກເກດີ ຈາກ ກຸ່ ຸມແກສອ໌ ດຕວົ ກນແໜນ້ ແລະ ຈະມວີ ທິ ີພສິ ດູ ວຸ່ າໂລກເກດີ ຈາກກຸ່ ຸມແກສທ໌ ຸ່ ອີ ດຕວົ ກນແໜນ້ ໄດແ້ ບບໃດ? 6. ປຽບທຽບຂດ້ ີຂເ້ ສຍຂອງການຈດແບຸ່ ງໂຄງສາ້ ງຕາມຄຸນຄຸນລກສະນະຕຸ່ າງໆ ທງ 5 ແບບທຸ່ ີກຸ່ າວມາແລວ້ ພອ້ ມ ທງຈດແບຸ່ ງໂຄງສາ້ ງທລະນີ 8 ໂຄງສາ້ ງໃຫເ້ ຂາົ້ ກບການຈດແບຸ່ ງປະເພດຕຸ່ າງໆ ທງ 5 ປະເພດ ແລະ ນາສະເໜີປະ ເພດຂອງໂຄງສາ້ ງໃຫແ້ ຕກຕຸ່ າງອອກໄປພອ້ ມໃຫເ້ ຫດຜົນປະກອບວຸ່ າການຈດແບຸ່ ງທຸ່ ີນາສະເໜີໃໝຸ່ ມຂີ ເ້ ດຸ່ ນ ແລະ ດອ້ ຍແນວໃດ ເປນຫຍງຈຸ່ ງຶ ແບຸ່ ງປະເພດແບບນນ້ ? 7. ເຮດຕາຕາລາງສະຫລຸບລກສະນະເດຸ່ ນຂອງໂຄງສາ້ ງທລະນທີ ງ 8 ໂຄງສາ້ ງ ຈະມວີ ທິ ີການ ຫຼ ຫກຼ ການທຸ່ ີຈະບຸ່ ງົ ບອກ ຫຼ ແຍກອອກຈາກກນໄດແ້ ນວໃດໃນສະໜາມ (ຂໃຫຄ້ ິດ - ວເິ ຄາະ ໂດຍອາໄສຄວາມຮູທ້ ຸ່ ໄີ ດຮ້ ຽນມາ ທງລວມທງການອອກພາກສະໜາມ (Field work I ເທຸ່ າົ ນນ້ )? 8. ອະທບິ າຍຄຸ່ າວໆ ທລະນວີ ທິ ະຍາຂອງປະເທດໄທ (geology of Thailand) ທລະນວີ ທິ ະຍາຂອງທຸ່ ສີ ູງ ໂຄ ຣາຊ (Khorat Plateau) ແລະ ທລະນວີ ິທະຍາແບບໄພສານຂອງປະເທດໄທ (regional geology of Thailand)? (ຂໃຫຂ້ ຽນຕອບຕາມຄວາມເຂາົ້ ໃຈ ໂດຍໃຊຄ້ ວາມຮູເ້ ດມີ ). 54

ບດົ ທີ 2 ການວເິ ຄາະແບບຄເິ ນແີ ມຖກິ Kinematic Analysis 1. ຫຼກການວເິ ຄາະແບບຄເິ ນແີ ມຖກິ (Principals of Kinematic Analysis) ການວເິ ຄາະແບບຄເິ ນແີ ມຖິກຂອງວດຖຸໃດໆເປນການສກຶ ສາທຸ່ ີຈາເພາະເຈາະຈງົ ໄປຫາຜົນທຸ່ ີເກີດຂນຶ້ ຈາກ ການປຸ່ ຽນລກສະນະໃນການວເິ ຄາະແບບຄເິ ນແີ ມຖິກຂອງຫນີ , ມຸ່ ຸງໃສຸ່ ການສກຶ ສາ “ຜນົ ” ຂອງຄວາມເຄນ້ (stress) ຫຼ ຄວາມດນ (pressure) ທຸ່ ີເຮດໃຫຫ້ ີນປຸ່ ຽນລກສະນະປະກອບດວ້ ຍການວເິ ຄາະຫາຄວາມເຄຸ່ ງ (strain) ທຸ່ ີ ເກີດຂຶ້ນ ແລະ ຖກບນທຶກໄວ້ໃນຫີນໂດຍມີວດຖຸປະສົງຫຼກເພຸ່ ອສຶກສາການປຸ່ ຽນລກສະນະ ແບບຂ້ນ 2 (secondary deformation) ອນເປນຜນົ ລບຈາກການເກດີ ການເລຸ່ ອນ, ການເກດີ ການແຕກ, ການເກດີ ເສນ້ ຂະ ໜານ, ການເກດີ ແນວແຕກລຽບ, ການເກດີ ຊນ້ ຫນີ ຄດົ ໂຄງ້ ຫຼ ການແຊກຂອງຫນີ ອກນີ ເປນຕນົ້ . ວດຖຸທຸ່ ີຖກວເິ ຄາະແບບຄເິ ນແີ ມຖິກມີ 2 ປະເພດ (ຮູບທີ 2.1.1) ໄດແ້ ກຸ່ (1) ວດຖຸແຂງ (rigid body) ແລະ (2) ວດຖຸບຸ່ ແຂງ (non - rigid body). ວດຖຸແຂງປຸ່ ຽນລກສະນະໄດໂ້ ດຍການເຄຸ່ ອນທຸ່ ີ ແລະ ການໝູນ ສຸ່ ວນວດຖຸທຸ່ ີບຸ່ ແຂງປຸ່ ຽນລກສະນະໄດໂ້ ດຍການຢດ ຫຼ ການຫດົ ແລະ ການບດິ ບຽ້ ວ. ການຈດປະເພດຂອງວດຖຸຂນຶ້ ຢຸ່ ູກບເງຸ່ອນໄຂໃນຂະນະທຸ່ ີຖກປຸ່ ຽນລກສະນະ, ຫາກການປຸ່ ຽນລກສະນະເກດີ ຂຶນ້ ໂດຍທຸ່ ີບຸ່ ເຮດໃຫ້ວດຖຸ ສູນເສຍບລິມາດເອີນ້ ວຸ່ າ “ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງວດຖຸ ແຂງ (rigid body deformation)” ແຕຸ່ ຖາ້ ການປຸ່ ຽນເຮດໃຫວ້ ດຖຸສນູ ເສຍບລມິ າດເອີນ້ ວຸ່ າ “ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງວດຖຸ ບຸ່ ແຂງ (non - rigid body deformation)”. ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງວດຖຸມຢີ ຸ່ ູ 4 ຮູບແບບ (ຮູບທີ 2.1) ໄດແ້ ກຸ່ : 1) ການເລຸ່ ອນ (translation) 2) ການໝູນ (rotation) 3) ການຢດ ຫຼ ການຫດົ (dilation) 4) ການບດິ ບຽ້ ວ (distortion) ໃນຂະນະທຸ່ ີວດຖຸແຂງຖກປຸ່ ຽນລກສະນະໄດໂ້ ດຍການເລຸ່ ອນ (translation) ແລະ ການໝນູ (rotation) ວດຖຸບຸ່ ແຂງຈະຖກປຸ່ ຽນລກສະນະໄດໂ້ ດຍການຢດ ຫຼ ການຫົດ (dilation) ແລະ ການບດິ ບຽ້ ວ (distortion) ຖາ້ ຫາກການຢດ ຫຼ ການຫດົ ເກດີ ຂນຶ້ ໂດຍບຸ່ ເຮດໃຫປ້ ຸ່ ຽນຮູບຮຸ່ າງເດີມ ດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບທີ 2.2 (ກ) ເອີນ້ ວຸ່ າ “ການ ຢດ ຫຼ ການຫດົ ບລສິ ຸດ (pure dilation)”, ຖາ້ ຫາກການຢດ ຫຼ ການຫດົ ນນ້ ເຮດໃຫປ້ ຸ່ ຽນຮູບແຕຸ່ ບຸ່ ປຸ່ ຽນບລມິ າດ ດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບທີ 2.2 (ຂ) ເອີນ້ ວຸ່ າ “ການບດິ ບຽ້ ວບລສິ ຸດ (pure distortion)”. ວດຖຸທງທຸ່ ີແຂງ ແລະ ບຸ່ ແຂງປຸ່ ຽນລກສະນະໄດໃ້ ນຫຼາຍໆ ແບບ ເຊຸ່ ນ ການເລຸ່ ອນຂອງຫີນຈະປຸ່ ຽນລກສະນະ ແບບວດຖຸແຂງ (rigid body deformation), ແຕຸ່ ຖ້າຫາກພຈິ າລະນາໃນມາດຕາສຸ່ ວນຂະໜາດນອ້ ຍ ຫຼ ຂະ ໜາດໄມໂຄຣ (microscopic scale) ຈະພບົ ການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບວດຖຸບຸ່ ແຂງ (non - rigid body deformation) ທຸ່ ີບລເິ ວນລະນາບການເລຸ່ ອນ (fault plane) ເປນຕນົ້ . 55

ຮູບທີ 2.1 ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງວດຖຸຮບູ ສຸ່ ີຫຸ່ ຽຼ ມ abcd (ກ) ຫາກວດຖຸແຂງຖກປຸ່ ຽນລກສະນະໂດຍມກີ ານ ເລຸ່ ອນ (rigid body deformation by translation) (ຂ) ຫາກວດຖຸເປນວດຖຸແຂງຖກປຸ່ ຽນລກສະນະ ໂດຍການໝູນ (rigid body deformation by rotation) (ຄ) ຫາກເປນວດຖຸບຸ່ ແຂງຖກປຸ່ ຽນລກສະນະ ໂດຍການຫົດ (non - rigid body deformation by dilation) (ງ) ຫາກ ເປນວດຖຸ ບຸ່ ແຂງຖກປຸ່ ຽນ ລກສະນະໂດຍມກີ ານບດິ ບຽ້ ວ (non - rigid body deformation by distortion) 56

ຮູບທີ 2.2 ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງວດຖຸບຸ່ ແຂງ (ກ) ວດຖຸປຸ່ ຽນລກສະນະແບບການຢດ ຫຼ ການຫດົ ບລສິ ຸດ (pure dilation) ຄ ຮູບຮຸ່ າງຄງົ ເດີມແຕຸ່ ພນ້ ທຸ່ ີ ຫຼ ບລມິ າດປຸ່ ຽນໄປ (ຂ) ວດຖຸປຸ່ ຽນລກສະນະແບບການບດິ ບຽ້ ວ ບລສິ ຸດ (pure distortion) ຄ ຮູບຮຸ່ າງປຸ່ ຽນໄປແຕຸ່ ມພີ ນ້ ທຸ່ ີ ຫຼ ບລມິ າດຄເກຸ່ າົ ຄ າ ນິຍ າ ມ ທຸ່ ີ ນິຍົມ ໃ ຊ້ບ ນ ລ ະ ຍ າ ຍ ກ າ ນ ປຸ່ ຽ ນ ລ ກ ສ ະ ນ ະ ຂ ອ ງ ວ ດ ຖຸ ບຸ່ ແ ຂ ງ ( non - rigid body deformation) ດຸ່ ງຮູບທີ 2.3 ໄດແ້ ກຸ່ ການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບຕຸ່ ເນຸ່ ອງ (continuous deformation) ທຸ່ ີພບົ ການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບຕຸ່ ເນຸ່ ອງທຸ່ ວົ ທງກອ້ ນ ເຊຸ່ ນ: ການຄດົ ໂຄງ້ (folding) ມຄີ ວາມໝາຍກງົ ກນຂາ້ ມກບຄານິ ຍາມ ການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບບຸ່ ຕຸ່ ເນຸ່ ອງ (discontinuous deformation) ທຸ່ ພີ ບົ ລກສະນະເນອ້ ຫີນຂາດອອກ ຈາກກນ ເຊຸ່ ນ: ການເກດີ ການເລຸ່ ອນ (faulting), ສາລບການປຸ່ ຽນລກສະນະທຸ່ ີປາກດົ ຄກນທຸ່ ວົ ທງກອ້ ນ. ຄານຍິ າມ ທຸ່ ໃີ ຊເ້ ອນີ້ ຄ ການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບເນອ້ ດຽວ (homogeneous deformation) ແຕຸ່ ຖາ້ ບຸ່ ຄກນທຸ່ ວົ ທງກອ້ ນ ຄານຍິ າມທຸ່ ໃີ ຊເ້ ອນີ້ ຄ ການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບເນອ້ ປະສມົ (heterogeneous deformation). ຮູ ບທີ 2.3 ການປຸ່ ຽນລກສະນະ ຂອງວດຖຸບຸ່ ແຂງ (non - rigid body deformation) (ກ) ການປຸ່ ຽນ ລ ກ ສ ະ ນ ະ ແ ບ ບ ຕຸ່ ເ ນຸ່ ອ ງ ( continuous deformation) ( ຂ ) ກ າ ນ ປຸ່ ຽ ນ ລ ກ ສ ະ ນ ະ ແ ບ ບ ບຸ່ ຕຸ່ ເ ນຸ່ ອງ 57

( discontinuous deformation) ( ຄ ) ກ າ ນ ປຸ່ ຽ ນ ລ ກ ສ ະ ນ ະ ແ ບ ບ ເ ນ້ອ ດ ຽ ວ ( homogeneous deformation) (ງ) ການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບເນອ້ ປະສມົ (heterogeneous deformation). ໃນການວເິ ຄາະໂຄງສາ້ ງທລະນໃີ ດໆ ຈະສມົ ມຸດໃຫວ້ ດຖຸມກີ ານປຸ່ ຽນລກສະນະແບບຕຸ່ ເນຸ່ ອງ (continuous deformation) ທງນເີ້ ພາະສາມາດຄານວນທາງຄະນດິ ສາດ ເພຸ່ ອຫາປະລມິ ານການປຸ່ ຽນລກສະນະໄດໂ້ ດຍໃຊກ້ ນົ ລະສາດຄວາມຕຸ່ ເນຸ່ ອງ (continuum mechanics) ບາງສຸ່ ວນຂອງນກວເິ ຄາະມຄີ ວາມຄດິ ຂດແຍງ້ ໃນເລຸ່ ອງຂອງ ການວເິ ຄາະຕາມກົນລະສາດຄວາມຕຸ່ ເນຸ່ ອງ ໂດຍໂຕແ້ ຍງ້ ວຸ່ າ ການວິເຄາະກນົ ລະສາດຄວາມຕຸ່ ເນຸ່ ອງເປນການຕງ້ ສມົ ມຸດຕຖິ ານເລຸ່ ີມຕນົ້ ທຸ່ ບີ ຸ່ ຖກຕອ້ ງ (begin with a wrong hypothesis/assumption) ເພາະໂຄງສາ້ ງທລະ ນໃີ ດໆເປນໂຄງສາ້ ງເປນແບບບຸ່ ຕຸ່ ເນຸ່ ອງ ເຊຸ່ ນ: ລກສະນະຂອງຫນີ ໂດຍສະເພາະຫນີ ຕະກອນທຸ່ ີມກີ ານແຊກສະຫລບ ຊນ້ ໂດຍທາມະຊາດທຸ່ ວົ ໆໄປຫນີ ບຸ່ ມີຄວາມເປນເນອ້ ດຽວເຊຸ່ ນ: ພບົ ຫນີ ຊາຍ, ຫີນດນິ ດານ, ຫນີ ຊາຍແປງ້ , ແຊກ ສະລບຊນ້ ກນ ເຮດໃຫເ້ ນອ້ ຫີນແຕຸ່ ລະຊນ້ ບຸ່ ຄກນ. ຜົນຈາກການປຸ່ ຽນລກສະນະໂດຍການແຕກ ແລະ ເລຸ່ ອນ ຫຼ ການຄດົ ໂຄງ້ ຄວນແຕກຕຸ່ າງກນຕາມຊະນດິ ຂອງຫນີ ທຸ່ ບີ ຸ່ ຄກນຄຸ່ າຂອງການຢດ ຫຼ ການຫດົ ຫຼ ການບດິ ບຽ້ ວ ທຸ່ ີຄານ ວນໄດ້ ຄວນໄດຄ້ ຸ່ າແຕກຕຸ່ າງກນຕາມຊະນດິ ຂອງຫີນການປຸ່ ຽນລກສະນະຈຸ່ ຶງບຸ່ ຕຸ່ ເນຸ່ ອງ. ການຄານວນໂດຍກນົ ລະ ສາດຄວາມຕຸ່ ເນຸ່ ອງຈຸ່ ງຶ ບຸ່ ເໝາະສມົ ເປນຕນົ້ . ຖາ້ ຫາກການດົ ໃຫວ້ ດຖຸປຸ່ ຽນລກສະນະແບບບຸ່ ຕຸ່ ເນຸ່ ອງ ຄານວນການປຸ່ ຽນລກສະນະໂດຍຄະນດິ ສາດຈະ ຫຍຸງ້ ຍາກຫາຼ ຍ, ຢຸ່ າງໃດກຸ່ ຕາມສາມາດພິຈາລະນາໃຫເ້ ປນແບບບຸ່ ຕຸ່ ເນຸ່ ອງໄດ້ ໂດຍການແບຸ່ ງກຸ່ ຸມການວເິ ຄາະເປນ ສຸ່ ວນໆ (structural domain) ສຸ່ ວນໃດທຸ່ ີສງເກດໄດວ້ ຸ່ າ ການປຸ່ ຽນລກສະນະເປນແບບຕຸ່ ເນຸ່ ອງ ຈດໃຫຢ້ ຸ່ ໃູ ນກຸ່ ຸມ ດຽວກນ (ຮູ ບທີ 2.4 ແລະ 2.5) ຈາກນນ້ ນາຜົນຂອງການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງແຕຸ່ ລະກຸ່ ຸມມາລວມເຂາົ້ ນາກນ. ຮູບທີ 2.4 ການພິຈາລະນາມາດຕາສຸ່ ວນຂອງການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງໂຄງສາ້ ງແບບຕຸ່ ເນຸ່ ອງ ເພຸ່ ອແຍກກຸ່ ຸມວິ ເຄາະ (structural domain) 58

ຮູບທີ 2.5 ການພຈິ າລະນາລກສະນະຂອງໂຄງສາ້ ງການຄດົ ໂຄງ້ (fold) ແລະ ຮອຍເລຸ່ ອນຍອ້ ນມມູ ຕຸ່ າ (thrust fault) ເພຸ່ ອບຸ່ ົງບອກຄວາມຕຸ່ ເນຸ່ ອງ ຫຼ ບຸ່ ຕຸ່ ເນຸ່ ອງ ຂຶນ້ ຢຸ່ ູກບມາດຕາສຸ່ ວນທຸ່ ີໃຊພ້ ຈິ າລະນາ [ພາບປບປຸງຕຸ່ ຈາກ Richard Allmendinger, 2 0 0 3 , Lecture note in structural geology, Cornell University, USA] ຈາກລກສະນະຂອງການຄດົ ໂຄງ້ ແລະ ຮອຍເລຸ່ ອນຍອ້ ນມູມຕຸ່ າ (fold - and - thrust belt) ທຸ່ ບີ ລເິ ວນ ຂອບຂອງການຊນົ ກນຂອງແຜຸ່ ນເປອກໂລກ (ຮູບທີ 2.5) ຫາກສກຶ ສາໃນມາດຕາສຸ່ ວນຂອງທຸ່ ວົ ທງໂລກ ຊຸ່ ບລເິ ວນ ການຄດົ ໂຄງ້ ແລະ ຮອຍເລຸ່ ອນຍອ້ ນມູມຕຸ່ າ ພຈິ າລະນາໃຫເ້ ປນການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບເນອ້ ດຽວໄດ,້ ແຕຸ່ ຖາ້ ສກຶ ສາໃນມາດຕາສຸ່ ວນຂະໜາດນອ້ ຍທຸ່ ຕີ ອ້ ງໃຊກ້ ອ້ ງຈລຸ ະທດຂະຫຍາຍ (microscopic scale) ຈະເຫນເມດແຮຸ່ ມີ ປະລມິ ານການປຸ່ ຽນລກສະນະແຕກຕຸ່ າງກນໃນບລເິ ວນການຄດົ ໂຄງ້ ຫຼ ຮອຍເລຸ່ ອນທຸ່ ີຕາແໜຸ່ ງຕຸ່ າງໆຈຸ່ ງຶ ຈາເປນຕອ້ ງ ແຍກກຸ່ ຸມວເິ ຄາະ ເປນຕນົ້ . 1.1. ການເລຸ່ ອນ (Translation) ການເລຸ່ ອນແບບບລສິ ຸດ (pure translation) ຂອງຫີນເປນການເຄຸ່ ອນຈາກຈດຸ ໜຸ່ ຶງໄປອີກຈດຸ ໜຸ່ ງຶ ຕາມ ແນວຂອງການເລຸ່ ອນ ໂດຍມລີ ະຍະທາງເທຸ່ າົ ໆກນ. ໂຄງສາ້ ງທລະນທີ ຸ່ ີເກດີ ການເລຸ່ ອນຂອງຫີນໃນລກສະນະດຸ່ ງກຸ່ າວ ນໄີ້ ດແ້ ກຸ່ : ຮອຍເລຸ່ ອນ (fault) ແລະ ຮອຍແຕກຕດ (shear fracture) ຕາມລະນາບຂອງການເລຸ່ ອນ, ນອກຈາກ ນຫີ້ ີນອາດຈະເລຸ່ ອນແບບຖະໄຫຼໄປຕາມລະນາບຮອຍຕຸ່ ລະຫວຸ່ າງຊນ້ ຫີນ ໃນຂະນະເກດີ ການຄດົ ໂຄງ້ ຂອງຊນ້ ຫີນ ແຊກສະຫລບ ທຸ່ ີຫນີ ໃນຊນ້ ຕຸ່ າງໆ ມຄີ ວາມແຂງບຸ່ ເທຸ່ າົ ກນ, ຊນ້ ທຸ່ ແີ ຊກສະຫລບຈະເລຸ່ ອນຄາ້ ຍກບການເລຸ່ ອນຂອງ ແຜຸ່ ນເຈຍ້ ໃນປ້ມ ທຸ່ ີປ້ມທງເຫຼມ້ ຖກດນໃຫໂ້ ກຸ່ ງຕວົ ຂນຶ້ ເຊຸ່ ິງຈະມກີ ານເລຸ່ ອນລະຫວຸ່ າງແຜຸ່ ນເຈຍ້ ແຕຸ່ ລະແຜຸ່ ນ ຫຼ ຫາຼ ຍໆແຜຸ່ ນລວມກນ. 59

ມາດຕາສຸ່ ວນຂອງການສກຶ ສາການເລຸ່ ອນ ເປນໄດຕ້ ງ້ ແຕຸ່ ມາດຕາສຸ່ ວນຂະໜາດນອ້ ຍ (microscopic scale) ເຖິງຂະໜາດທຸ່ ວົ ທງໂລກ (global scale) ການເຄຸ່ ອນທຸ່ ຂີ ອງແຜຸ່ ນເປອກໂລກ ເປນຕວົ ຢຸ່ າງຂອງການສກຶ ສາຜົນການປຸ່ ຽນລກສະນະຂະໜາດທຸ່ ວົ ທງໂລກ ການເລຸ່ ອນຂອງວດຖຸແຂງບນລະຍາຍໄດດ້ ວ້ ຍ “ເວກເຕີການເລຸ່ ອນ (displacement vector)” ເຊຸ່ ງິ ມີ 3 ຮູບແບບ ໄດແ້ ກຸ່ : 1) ທດິ ທາງການເລຸ່ ອນ (direction of translation) 2) ລະຍະທາງການເລຸ່ ອນ (distance of translation) 3) ໃນຂອງການເລຸ່ ອນ (sense of translation) ທິດທາງການເລຸ່ ອນ (direction of translation) ບອກໄດ້ດວ້ ຍ ເທຣນ (trend) ແລະ ເພລີນຈ (plunge - ເພລີນ) ຂອງເສ້ນທາງການເລຸ່ ອນ ເຊຸ່ ນ: 10°N 40°E ສຸ່ ວນໃນຂອງການເລຸ່ ອນ (sense of translation) ບອກເປນລກສະນະຂອງທວນເຂມ ຫຼ ຕາມເຂມໂມງ ຫຼ ເລຸ່ ອນຈາກຕະເວນອອກໄປຕະເວນຕກົ ຫຼ ເລຸ່ ອນຈາກຂວາມໄປຊາ້ ຍມ, ສຸ່ ວນໄລຍະທາງການເລຸ່ ອນ (distance of translation) ບອກເປນໄລຍະທາງ ເຊຸ່ ນ 500 ແມດ 5,000 ແມດ ເປນຕນົ້ . ຕວົ ຢຸ່ າງການບນລະຍາຍການເລຸ່ ອນຄບົ ທງ 3 ຮູບແບບ ຄ ຫີນເລຸ່ ອນໄປຕາເວນຕກົ ສຽງໃຕ້ ຕາມທດິ ທາງ N 40°E ດວ້ ຍມມູ ສະລຽງ 10° ຈາກແກນນອນ ເປນໄລຍະ 100 ແມດ ຫຼ ເບຸ່ ງິ ຕວົ ຢຸ່ າງການບນລະຍາຍໄດຈ້ າກຮບູ ທີ 2.6 (ກ) ຫຼ ໃນຮູບທີ 2.6 (ຂ) ການເລຸ່ ອນບນລະຍາຍໄດດ້ ຸ່ ງນຄີ້ : ທະວີບອິນເດຍເລຸ່ ອນຈາກ N 12°E ຫຼ S 12°W ໂດຍມໃີ ນຂອງການເລຸ່ ອນໄປໃນທາງທິດເໜອ - ຕະເວນອອກສຽງເໜອ ເປນໄລຍະທາງ 7,000 ກິໂລ ແມດ. ການບຸ່ ງົ ບອກລກສະນະການເລຸ່ ອນໃຊຄ້ ຸນລກສະນະຂອງເວກເຕີ ສາມາດວເິ ຄາະການເກດີ ການເລຸ່ ອນທຸ່ ີເກດີ ຂນຶ້ ໃນຮູບຈາລອງ ຫຼ ອະທບິ າຍອງົ ປະກອບຂອງການເລຸ່ ອນໄດ.້ ການສກຶ ສາການເລຸ່ ອນຈະຕອ້ ງມຈີ ດຸ ອາ້ ງອິງສອງ ຈດຸ ໂດຍຈຸດທາອດິ ຄ ຈຸດກຸ່ ອນການເລຸ່ ອນ ແລະ ຈຸດທີສອງຄ ຈຸດຫຼງການເລຸ່ ອນ ຫຼ ຈຸດທຸ່ ີສົນໃຈ [ຮູ ບທີ 2.6 (ກ)] ແຕຸ່ ການຫາໄລຍະຂອງການເລຸ່ ອນໃນໂຄງສາ້ ງທລະນີບຸ່ ອາດກຸ່ າວໄດວ້ ຸ່ າ ເປນການຫາໄລຍະການເລຸ່ ອນຈງິ (absolute displacement) ເນຸ່ ອງຈາກຫນີ ມກີ ານປຸ່ ຽນລກສະນະຢຸ່ າງຍາວນານຫຼາຍ. ຕາແໜຸ່ ງເດີມບຸ່ ສາມາດຮູ ້ ຊດເຈນໄດ້ ຫີນອາດຖກເລຸ່ ອນມາແລວ້ ໃນຫຼາຍໆເທຸ່ ອຈຸ່ ງຶ ເຮດໃຫຮ້ ູຊ້ ດເຈນພຽງຕາແໜຸ່ ງສຸດທາ້ ຍ ການວເິ ຄາະໄລ ຍ ະ ທ າ ງ ກ ານ ເ ລຸ່ ອ ນ ເ ປ ນ ພ ຽ ງ ກ ານ ຫ າແບ ບທ ຽບ ຄວ າມ ສາ ພດ ກບຈຸດໃ ດ ຈຸດໜຸ່ ຶງ ເ ທຸ່ ົານ້ນ ( relative displacement) ຫຼ ທຽບແບບສະເພາະ ຈຸດ (local displacement) ໂດຍການົດກອບ (frame) ທຸ່ ີໃຊ້ ພຈິ າລະນາຂນຶ້ ມາ (ຮູ ບທີ 2.7) ໂດຍທຸ່ ວົ ໄປກອບທຸ່ ກີ ານດົ ມີ 2 ແກນຫກຼ ຄ x, y ຫຼ ມີ 3 ແກນຫກຼ ຄ x, y, z ຈາກນນ້ ຄານວນຫາໄລຍະການເລຸ່ ອນຂອງໂຄງສາ້ ງ ຫຼ ຈດຸ ທຸ່ ຕີ ອ້ ງການ (ຮູ ບທີ 2.7). 60

ຮູບທີ 2.6 (ກ) ການຂຽນເວກເຕີຂອງການເລຸ່ ອນ (displacement vector) ຈາກຈດຸ A ໄປຈດຸ B ໃນໄລຍະ ທາງທຸ່ ສີ ນ້ ທຸ່ ສີ ຸດລະຫວຸ່ າງຈດຸ A ແລະ B ໃນຮູບໃນຂອງການເລຸ່ ອນໄປທາງຕາເວນຕກົ ສຽງໃຕ້ ແລະ ມທີ ດິ ທາງ 30°ຈາກທດິ ໃຕ້ (ຂ) ສະແດງການຂຽນເວກເຕີການເລຸ່ ອນ ຂອງທະວີບອນິ ເດຍເມຸ່ ອປະມານ 71 ລາ້ ນປີເຖງິ ປດຈບຸ ນ [ຮູບປບປຸງຕຸ່ ຈາກ Figure 2.22 ໂດຍ Davis et al., 2011] 61

ຮູ ບທີ 2.7 ຫລກການພິຈາລະນາການເລຸ່ ອນຈິງ (absolute displacement) ການເລຸ່ ອນແບບສາພດ (relative displacement) ແລະ ການເລຸ່ ອນສະເພາະຈດຸ (local displacement) (ກ) ວດຖຸກຸ່ ອນການ ປຸ່ ຽນລກສະນະ ແລະ ຢຸ່ ໃູ ນຕາແໜຸ່ ງທຸ່ ຮີ ູແ້ ນຸ່ ນອນພອ້ ມໄລຍະທາງ ແລະ ທດິ ທາງ (coordinate) (ຂ) ເມຸ່ ອວດ ຖຸນປີ້ ຸ່ ຽນລກສະນະໂດຍການໝນູ ການບດິ ບຽ້ ວ ແລະ ການເລຸ່ ອນໄປຈາກຕາແໜຸ່ ງເດມີ ສາມາດວເິ ຄາະການເລຸ່ ອນ ແບບການເລຸ່ ອນຈິງ. ການເລຸ່ ອນແບບສາພດ ແລະ ການເລຸ່ ອນແບບສະເພາະຈຸດ (ຄ) (ງ) ແລະ (ຈ) ຮູບ ຂະຫຍາຍຂອງການພຈິ າລະນາການເລຸ່ ອນຂອງຮູບ (ຂ) [ພາບຈາກ Figure 4.6 ໂດຍ Ramsay and Huber, 1983] ຮູບທີ 2.8 ສະແດງການບນລະຍາຍການເລຸ່ ອນແບບຖະໄຫຼ ຫຼ ເລຸ່ ອນຖະໄຫຼ (slip) ບອກການເລຸ່ ອນ ປາກດົ (actual displacement) ໄດໂ້ ດຍຈາກການທຽບຄວາມສາພນລະຫວຸ່ າງຊນ້ ທຸ່ ີຢຸ່ ູຂາ້ ງຄຽງ (relative to adjacent layers) 62

ຮູບທີ 2.8 ການເລຸ່ ອນແບບຖະໄຫຼ ຫຼ ເລຸ່ ອນຖະໄຫຼ (slide) ຊນ້ ຫີນທຸ່ ມີ ຄີ ວາມແຂງແຮງຂອງຫີນໃນລະຫວຸ່ າງ ຊນ້ ແຕກຕຸ່ າງກນ ສາມາດເລຸ່ ອນຂະນະເກດີ ການຄດົ ໂຄງ້ ໄດ້ ຮູບທີ 2.9 (ກ) ສະແດງການເລຸ່ ອນຂອງຮອຍເລຸ່ ອນໄປໃນທດິ ທາງ N 60°E ແລະ ມູມອຽງ 50°SE ໂດຍທຸ່ ີຫີນທາງຊີກຕະເວນອອກສຽງໃຕເ້ ລຸ່ ອນລງົ ໄປທາງຊາ້ ຍມ ແລະ ມີລະຍະທາງການເລຸ່ ອນ ຄ ເວກເຕີ ລະຫວຸ່ າງຈຸດ A ໄປ B ສຸ່ ວນຮູບທີ 2.9 (ຂ) ສະແດງດວ້ ຍ ສະເຕີຣີເອີເນດ (stereonet) ຂອງຮອຍເລຸ່ ອນ ແລະ ຮອຍຂູດ ຂຽນເວກເຕໄີ ດດ້ ຸ່ ງຮູບທີ 2.9 (ຄ). ຮູບທີ 2.9 (ກ) ລກສະນະຂອງການເລຸ່ ອນໄປທາງຊາ້ ຍມແບບມູມສຽງປາກດົ (left - hand oblique slip) ພບົ ແນວຂອງຮອຍຂູດ (slickenline) ເທງິ ແຜຸ່ ນພຽງຂອງຮອຍເລຸ່ ອນ ໂດຍມມີ ູມເຣກ (rake) 35 (ຂ) ສະເຕີ 63

ຣີເອີເນດ ຫາແນວຂອງເທຣນ (trend) ແລະ ເພລີນ (plunge) ຂອງເວກເຕີການເລຸ່ ອນ (ຄ) ການເລຸ່ ອນຈງິ (net slip) ການເລຸ່ ອນຕາມແນວລະດບ (strike slip) ແລະ ການເລຸ່ ອນຕາມມມູ ອຽງ (dip slip) ຂອງເວກ ເຕີການເລຸ່ ອນ [ຮູບປບປຸງຕຸ່ ຈາກ Figure 2.23 ໂດຍ Davis et al., 2011] 1.2. ການໝູນ (Rotation) ການໝູນເປນການເລຸ່ ອນຂອງວດຖຸແຂງ ໂດຍວດຖຸນນ້ ເຄຸ່ ອນໄປອອ້ ມຈຸດໃດຈດຸ ໜຸ່ ງຶ ການບນລະຍາຍ ລກສະນະການໝູນຂອງວດຖຸປະກອບດວ້ ຍ: 1) ແກນການໝູນ (axis of rotation) ໂດຍບອກ ແນວຂອງເທຣນ (trend) ແລະ ເພລີນ (plunge). 2) ໃນຂອງການໝູນ (sense of rotation) ບອກເປນທວນເຂມ ຫຼ ຕາມເຂມໂມງ ຂນຶ້ ຢຸ່ ູກບທດິ ທາງທຸ່ ີ ພຈິ າລະນາ 3) ອົງສາຂອງການໝູນ (degree of rotation) ບອກເປນອງົ ສາໂດຍທຽບຈາກທດິ ໃດທດິ ໜຸ່ ງຶ ການຄົດໂຄງ້ ແລະ ການເລຸ່ ອນ ສະແດງເຖິງການໝູນທຸ່ ີເກດີ ຂນຶ້ ໄດເ້ ຊຸ່ ນກນ ນອກຈາກນແີ້ ລວ້ ສາມາດພບົ ການໝູນໄດໃ້ ນບາງສຸ່ ວນຂອງມາດຕາສຸ່ ວນຂະໜາດນອ້ ຍ ດຸ່ ງຮູບທີ 2.10. 64

ຮູບທີ 2.10 (ກ) ແລະ (ຂ) ການໝູນຂອງແຮຸ່ ການເນດເມດໃຫຍຸ່ (gaenet porphyroblast – ແກ′ເນດ ພ ຟິ′ເຣີແບລສທ) ໃນຫີນຊສິ (schist) ທຸ່ ີມກີ ານຕດ ພາໃຫເ້ ມດແຮຸ່ ຖກປຸ່ ຽນລກສະນະແບບການໝູນໂດຍການ ຕດ [ຮູບຈາກ Figs. 7.35 and 7.38 ໂດຍ Passchier and Trouw, 2005) 1.3. ການຢດ ຫຼ ການຫດົ (Dilation) ຄວາມເຄ້ນເຮດໃຫ້ວດຖຸ ແບບບຸ່ ແຂງ (non - rigid body deformation) ຢດ ຫຼ ຫົດ (dilation) ຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ີເກດີ ຂນຶ້ ທຸ່ ຕີ າແໜຸ່ ງໃດໜຸ່ ງຶ ເຮດໃຫສ້ ນູ ເສຍການຮຽງຕວົ (configuration) ຂອງຮູບຊງົ ທາງເລຂາຄະ ນດິ ພອ້ ມທງປຸ່ ຽນໄລຍະຂອງຕາແໜຸ່ ງເຫຸ່ າຼົ ນນ້ . ຫາກການຢດ ຫຼ ການຫດົ ທຸ່ ເີ ປນແບບສະໝຸ່ າສະເໝີ (uniform) ແລະ ມຮີ ູບຮຸ່ າງເດີມ ເອນີ້ ວຸ່ າ ການຢດ ຫຼ ການຫດົ ບລສິ ຸດ (pure dilation) ຫກຼ ພຈິ າລະນາການຢດ ຫຼ ການຫດົ ມດີ ຸ່ ງນ:ີ້ ຫາກວດຖຸມບີ ລມິ າດເພຸ່ ີມຫຼາຍຂນຶ້ ພາຍຫງຼ ຖກປຸ່ ຽນລກສະນະ ໄປແລວ້ ເອີນ້ ວຸ່ າ “ການຢດ”, ແຕຸ່ ຖາ້ ຫາກວດຖຸມບີ ລມິ າດຫລຸດລງົ ພາຍຫຼງຖກປຸ່ ຽນລກສະນະໄປແລວ້ ເອີນ້ ວຸ່ າ “ການຫດົ ”. ດຸ່ ງນນ້ , ຫາກຮູຮ້ ູບແບບຂອງການປຸ່ ຽນລກສະນະສາມາດເອີນ້ ພຽງຊຸ່ ດຽວວຸ່ າ “ການຢດ” ຫຼ “ການຫດົ ” ການປຸ່ ຽນແປງບລມິ າດເກດີ ໄດໂ້ ດຍ 3 ຂະບວນການ ໄດແ້ ກຸ່ : 1) ການອດກນແໜນ້ ຂອງຊຸ່ ອງວຸ່ າງໃນຊີນ້ ຫີນ (compaction) ເຮດໃຫເ້ ນອ້ ຫນີ ມບີ ລມິ າດຫລຸດລງົ 2) ການລະລາຍຂອງເມດແຮຸ່ (dissolution or pressure solution) ໃນຫີນຈາກການຖກບດົ ອດ ແລະ ການລະລາຍດວ້ ຍຄວາມດນ (pressure solution) ລາຍລະອຽດຂອງຂະບວນການນຈີ້ ະໄດເ້ ວາົ້ ໃນບດົ ທຸ່ ີ 4. 3) ການແຕກ (fracturing) ຂອງເມດແຮຸ່ ການປຸ່ ຽນແປງບລມິ າດ (dilational strain, ∆ ) ຈາກຂະບວນການທງ 3 ທຸ່ ີກຸ່ າວຂາ້ ງເທງິ ຄານວນຈາກ ສມົ ຜົນລຸ່ ຸມນ:ີ້ ເມຸ່ ອ V1 ແທນບລມິ າດສຸດທາ້ ຍ V0 ແທນບລມິ າດເລຸ່ ມີ ຕນົ້ 1.4. ການບິດບຽ້ ວ (Distortion) ການບດິ ບຽ້ ວ (distortion) ເກດີ ຂນຶ້ ໄດເ້ ນຸ່ ອງຈາກອງົ ປະກອບທຸກຢຸ່ າງໃນວດຖຸ ປຸ່ ຽນລກສະນະດວ້ ຍຂະໜ າດທຸ່ ີບຸ່ ເທຸ່ າົ ກນ, ການປຸ່ ຽນລກສະນະເປນໄດທ້ ງການປຸ່ ຽນຂະໜາດ ແລະ ຮູບຮຸ່ າງ ຫຼ ບຸ່ ປຸ່ ຽນຂະໜາດແຕຸ່ ປຸ່ ຽນ ສະເພາະຮູບຮຸ່ າງເທຸ່ າົ ນນ້ . ການວເິ ຄາະການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບບດິ ບຽ້ ວ ຫຍຸງ້ ຍາກຫາຼ ຍກວຸ່ າການປຸ່ ຽນລກສະນະ ອຸ່ ນທງ 3 ປະເພດທຸ່ ີໄດກ້ ຸ່ າວມາແລວ້ . ວິທີການວິເຄາະເບອ້ ງຕນົ້ ຄການແຍກສຸ່ ວນວເິ ຄາະໂດຍສມົ ມຸດໃຫປ້ ຸ່ ຽນ ລກສະນະແບບເນອ້ ດຽວ (homogeneous deformation) ຫຼ ໂດຍການສາ້ ງຮູບຈາລອງທາງຄະນດິ ສາດ ເພຸ່ ອ ຄານວນຫາປະລມິ ານການປຸ່ ຽນລກສະນະ. 2. ການຫາປະລມິ ານຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ໃນຫນີ (Strain Measurement) ຄວາມເຄຸ່ ງ (strain) ທຸ່ ີເກີດຂຶນ້ ຂອງວດຖຸໃນສະພາບເດີມ (initial undeformed state) ໄປເປນ ສະພາບທາ້ ຍສຸ ດ (final deformed state) ນ້ນຄ ການປຸ່ ຽນບລິມາດ (dilation) ແລະ ການບິດບຽ້ ວ 65

(distortion) ດຸ່ ງຮູບທີ 2.11 ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງຫີນ ເປນການປຸ່ ຽນຢຸ່ າງຊາ້ ໆຄຸ່ ອຍເປນຄຸ່ ອຍໄປໂດຍມຄີ ວາມ ເຄຸ່ ງສະສມົ ເພຸ່ ມີ ຂນຶ້ ຕາມລາດບ (incremental strain accumulation) ເອີນ້ ການປຸ່ ຽນລກສະນະປະເພດນວີ້ ຸ່ າ “ການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບຕຸ່ ເນຸ່ ອງຄຸ່ ອຍເປນຄຸ່ ອຍໄປ (progressive deformation)” . ຄວາມເຄຸ່ ງສຸດທາ້ ຍ (final strain) ຄ ຜົນລວມຂອງຄວາມເຄຸ່ ງສະສມົ ເທຸ່ ອລະເລກລະນອ້ ຍ. ການປຸ່ ຽນລກສະນະທຸ່ ີປາກດົ ໃນວດຖຸຖ ເປນຜົນຂອງຄວາມເຄຸ່ ງທງໝດົ . ຮູບທີ 2.11 ການປຸ່ ຽນລກສະນະໂດຍມີຮູບຮຸ່ າງຜິດໄປຈາກເດີມ (distorted shape) ຂອງເບນຄີເອີຜອດ (brachiopod - ສດທະເລທຸ່ ີຢຸ່ ູກບທຸ່ ີໃນໄຟເລີມເບນຄີເອີໂພດາ ເຊຸ່ ງິ ມລີ ກສະນະບຸ່ ງົ ຊສີ້ າຄນຄ ມຝີ າສອງຝາມາ ເຄຸ່ ິງຄກນ) ແລະ ໄທຣເລີໄບ (trilobite – ສດທະເລໃນໄຟເລີມອາດເທີໂພດາ (Arthropoda) ມໂີ ຄງຫຸມ້ ຢຸ່ ູ ດາ້ ນນອກ ມອີ າຍຸຊຸ່ າງແຄມບຽນຕອນລຸ່ ຸມເຖງິ ເພີມຸ່ ຽນ) ຫາກຮູລ້ ກສະນະເດມີ ຂອງວດຖຸສາມາດບຸ່ ົງບອກໄດວ້ ຸ່ າມຄີ ວາມເຄຸ່ ງເກດີ ຂນຶ້ ໃນວດຖຸນນ້ ຫຼ ບຸ່ ທງນເີ້ ນຸ່ ອງ ຈາກ ຫາກມຄີ ວາມເຄຸ່ ງຖກບນທກຶ ໄວໃ້ ນວດຖຸນນ້ ວດຖຸນນ້ ຈະມຮີ ູບຜິດໄປຈາກເດີມ (distorted object) ວດ ຖຸທຸ່ ີໃຊເ້ ປນຕວົ ວເິ ຄາະຫາຄວາມເຄຸ່ ງໂດຍປົກກະຕິ ເອີນ້ ວຸ່ າ “ຕວົ ບຸ່ ົງຊີຄ້ ວາມເຄຸ່ ງ (strain markers)” ຕົວບຸ່ ງົ ຊີ້ ຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ີດີ ໄດແ້ ກຸ່ : ຈຸດມົນຈາກການຣິດກເຊຸ່ ີນ (reduction spots), ກອ້ ນກວດ (pebbles), ໂອອອຍ (ooids), ໄພເຊີໄລ້ (pisolites), ຊາກດຶກດາບນ (fossils), ຮູຟອງອາກາດ (vesicles or gas bubbles), ຫນີ ພເູ ຂາົ ໄຟຮູບໝອນ (pillow lava), ຂຸມ (pit) ຫຼ ຮູທຸ່ ສີ ດໄຊຊອນ (burrows) ເປນຕນົ້ . ການຫາຄວາມເຄຸ່ ງ ຈາກຕົວບຸ່ ງົ ຊີຕ້ ອ້ ງຮູລ້ ກສະນະເດມີ ຂອງຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີຈ້ ຸ່ ງຶ ຈະສາມາດວເິ ຄາະຫາປະລມິ ານຂອງຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ີເກດີ ຂນຶ້ ຫງຼ ປຸ່ ຽນຮູບໄປຈາກເດີມໄດ.້ ການຫາປະລມິ ານຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ີຖກບນທກຶ ໄວໃ້ ນຫີນມຢີ ຸ່ ູຫາຼ ຍວທິ ີ ການເລອກວທິ ີໃດວທິ ີ ໜຸ່ ງຶ ຂນຶ້ ຢຸ່ ູກບການປາກດົ ຂອງຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີຄ້ ວາມເຄຸ່ ງ. ການຫາຄວາມເຄຸ່ ງມີ 3 ປະເພດໃຫຍຸ່ ໆ ໄດແ້ ກຸ່ : 1) ການຢດ ຫຼ ຫດົ ຂອງເສນ້ (change in length) ໃນລະບບົ ວເິ ຄາະແບບ 1 ມຕິ ິ (one - dimension) 66

2) ການປຸ່ ຽນແປງຂອງພນ້ ທຸ່ ີ (change in areas) ຫຼ ການປຸ່ ຽນມມູ (change in angles) ຂອງຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີຄ້ ວາມເຄຸ່ ງ ໃນລະບບົ ວເິ ຄາະແບບ 2 ມຕິ ິ (two - dimension) 3) ການປຸ່ ຽນແປງບລມິ າດຂອງຕວົ ບຸ່ ງົ ຊຄີ້ ວາມເຄຸ່ ງ ໃນລະບບົ ວເິ ຄາະແບບ 3 ມຕິ ິ (three - dimension) 2.1. ກດົ ເກນເບອ້ ງຕນົ້ ໃນການວິເຄາະຄວາມເຄຸ່ ງ ການວເິ ຄາະຄວາມເຄຸ່ ງໃນລະບບົ ແບບ 2 ມຕິ ິ ຫຼ 3 ມຕິ ິ ສາມາດເຮດໄດໂ້ ດຍການດົ ໃຫວ້ ດຖຸທຸ່ ີວເິ ຄາະເປນ ເນອ້ ດຽວ (homogeneous). ການວເິ ຄາະຫາຄວາມເຄຸ່ ງຂອງການປຸ່ ຽນລກສະນະທຸ່ ີບຸ່ ເປນລະບບົ ເຮດໄດຍ້ າກ ຫຼ ເຮດບຸ່ ໄດເ້ ລີຍ, ເງຸ່ອນໄຂຂອງການສົມມຸດໃຫວ້ ດຖຸມີການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບເນອ້ ດຽວ (homogeneous deformation) ມດີ ຸ່ ງນ:ີ້ 1) ເສ້ນຊຸ່ ທຸ່ ປີ າກດົ ໃນວດຖຸແຂງ ແລະ ບຸ່ ແຂງ: ກຸ່ ອນການປຸ່ ຽນລກສະນະຈະຍງຄງົ ເປນເສນ້ ຊຸ່ ແມຸ່ ນວດຖຸນນ້ ຈະຖກປຸ່ ຽນລກສະນະໄປແລວ້ (straight line remains straight line) ດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບທີ 2.12. 2) ເສ້ນຂະໜານຂອງວດຖຸແຂງ ແລະ ບຸ່ ແຂງ: ກຸ່ ອນການປຸ່ ຽນລກສະນະຈະຍງຄງົ ເປນເສນ້ ຂະໜານ ແມຸ່ ນ ຖກປຸ່ ຽນລກສະນະໄປແລວ້ (parallel line remains parallel line) ດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບທີ 2.12. ຮູບທີ 2.12 ການວເິ ຄາະການປຸ່ ຽນລກສະນະ ສງເກດທຸ່ ີເສນ້ ຊຸ່ ຫຼ ເສນ້ ຂະໜານ, ຫາກເສນ້ ຊຸ່ ຫຼ ເສນ້ ຂະໜານ ນນ້ ຍງເປນເສນ້ ຊຸ່ ຫຼ ເປນເສນ້ ຂະໜານ ພາຍຫງຼ ປຸ່ ຽນລກສະນະສາມາດວເິ ຄາະຫາຄວາມເຄຸ່ ງໄດ້ ແຕຸ່ ຖາ້ ເປນເສນ້ ໂຄງ້ ຫຼ ບດິ ບຽ້ ວຈະວເິ ຄາະຫາຄວາມເຄຸ່ ງບຸ່ ໄດ.້ ການປຸ່ ຽນລກສະນະໃນເງຸ່ອນໄຂທຸ່ ີກຸ່ າວມາຂາ້ ງເທງິ ເປນການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບສະໝຸ່ າສະເໝີ ແລະ ເປນ ລະບບົ ຕະຫອຼ ດທງມວນຂອງວດຖຸນນ້ ໆອາດເວາົ້ ໄດວ້ ຸ່ າ ເສນ້ ຊຸ່ ບຸ່ ແຕກຫກ ເຊຸ່ ນ: ເມຸ່ ອວງົ ມນົ ຖກຕດຈນົ ຖກປຸ່ ຽນ ເປນວງົ ຮີ, ຮູບສຸ່ ີແຈສາກຖກຕດຈນົ ຖກປຸ່ ຽນເປນຮູບສຸ່ ີແຈຂາ້ ງຂະໜານ ຫຼ ຮູບຈະຕຸລດຖກກດົ ອດຈນົ ຖກປຸ່ ຽນ ເປນຮູບສຸ່ ຫີ ຽຼ ມຜນຜາ້ ເປນຕນົ້ . ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງຫີນຕາມທາມະຊາດ ຄວາມເຄຸ່ ງນນ້ ຈະບຸ່ ແມຸ່ ນແບບເນອ້ ດຽວ, ເງຸ່ອນໄຂຂອງຄວາມເປນເນອ້ ດຽວສາມາດໃຊໄ້ ດໂ້ ດຍການແບຸ່ ງກຸ່ ຸມຫີນອອກເປນໜຸ່ ວຍຍຸ່ ອຍໆ. ຂະໜາດ ຂອງໜຸ່ ວຍຍຸ່ ອຍຂນຶ້ ຢຸ່ ູກບການຍອມຮບວຸ່ າເປນເນອ້ ດຽວກນໄດ້ ຫຼ ບຸ່ (ດຸ່ ງຕວົ ຢຸ່ າງຮູບທີ 2.4 ແລະ 2.5) ຖາ້ ຍງບຸ່ 67

ໄດກ້ ຸ່ ຕອ້ ງແບຸ່ ງຍຸ່ ອຍລງົ ໄປອກີ ເພຸ່ ອໃຫໄ້ ດລ້ ກສະນະທຸ່ ີຍອມຮບວຸ່ າເປນເນອ້ ດຽວ (ໃນທານອງດຽວກບເລຸ່ ອງຂອງ ການຊອກຫາຜນົ ຕາລາໃນທາງຄະນດິ ສາດ) 2.2. ແອນລິບຂອງຄວາມເຄຸ່ ງ (Strain Ellipse) ຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ີເກດີ ຂນຶ້ ໃນວດຖຸໃນແບບປະລມິ ານ (quantitative) ສາມາດວິເຄາະໄດໃ້ ນຮູບຂອງວງົ ຮ.ີ ຄວາມເຄຸ່ ງ (strain ellipse) ຫາກວເິ ຄາະໄດຂ້ ະໜາດຄວາມເປນແອນລບິ ຫາຼ ຍ, ວດຖຸນນ້ ຄວນມຄີ ວາມເຄຸ່ ງຫາຼ ຍ ຫາກຂະໜາດຂອງຄວາມເປນແອນລບິ ນອ້ ຍ ວດຖຸຄວນມຄີ ວາມເຄຸ່ ງນອ້ ຍ ແອນລບິ ຄວາມເຄຸ່ ງມີ 2 ຊະນດິ ໄດແ້ ກຸ່ : 1) ແອນລິບຄວາມເຄຸ່ ງສະແດງການປຸ່ ຽນແປງແບບຄຸ່ ອຍເປນຄຸ່ ອຍໄປ ຫຼ ຢຸ່ າງຊາ້ ໆ (instantaneous strain ellipse). 2) ແອນລບິ ຄວາມເຄຸ່ ງສະແດງຜົນລບຂອງການປຸ່ ຽນແປງທງໝດົ (finite strain ellipse) ໃນການສກຶ ສາແບບຄເິ ນແີ ມຖິກ ຈະສກຶ ສາເຖິງຜົນລບລວມທຸ່ ປີ າກດົ ນນ້ ຄ ການສະແດງຜົນລວມຂອງການ ປຸ່ ຽນແປງທງໝດົ (finite strain ellipse). ຈາກໂຄງສາ້ ງນນ້ ໆເຊຸ່ ນ: ເຮາົ ເຫນຊນ້ ຫີນປຸ່ ຽນລກສະນະເມຸ່ ອນາມາວິ ເຄາະຫາປະລມິ ານຂອງການປຸ່ ຽນລກສະນະ ຄຸ່ າທຸ່ ີຄານວນໄດຖ້ ເປນຄຸ່ າຜົນລບລວມທງໝດົ . ເຮາົ ສາມາດລາກເສນ້ ອອ້ ມຮູບຂອງວົງຮີໄດ້ ຫາກຮູເ້ ສນ້ ທຸ່ ຕີ ງ້ ສາກກນສອງເສນ້ ພາຍໃນວງົ ຮີ ໂດຍເສນ້ ໜຸ່ ງຶ ເປນເສນ້ ທຸ່ ຍີ າວທຸ່ ີສຸດ ແລະ ອີກເສນ້ ໜຸ່ ງຶ ເປນເສນ້ ທຸ່ ສີ ນ້ ທຸ່ ສີ ຸດ. ດຸ່ ງນນ້ , ໃນການວເິ ຄາະຄວາມເຄຸ່ ງຈຸ່ ງຶ ພຽງແຕຸ່ ສກຶ ສາ ການວາງຕວົ ຂອງເສນ້ ແລະ ວດມູມລະຫວຸ່ າງເສນ້ ຊຸ່ ສອງເສນ້ ນນ້ ບຸ່ ຈາເປນຕອ້ ງສກຶ ສາທງໝດົ ວດພຽງຄວາມຍາວ ຂອງເສນ້ ແລະ ມູມທຸ່ ີປຸ່ ຽນໄປ ການປຸ່ ຽນຄວາມຍາວຂອງເສນ້ ແລະ ມູມລະຫວຸ່ າງເສນ້ ທຸ່ ີຕງ້ ສາກກນ ເຮດໃຫ້ ສາມາດຫາຂະໜາດຂອງຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ໄດ.້ 2.3. ການບນລະຍາຍການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບຢດ ຫຼ ແບບຫດົ ຂອງເສນ້ ຊຸ່ ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງເສນ້ ຊຸ່ ແບບຢດ ຫຼ ແບບຫດົ ໃນລກສະນະແບບ 1 ມຕິ ິ ໄດ້ ສາມາດບນລະຍາຍໄດ້ ໂດຍການໃຊຕ້ ວົ ແປ 2 ຕວົ ແປຄ: 1) ການຢດ ຫຼ ການຫດົ (extension) ໃຊສ້ ນຍະລກ e ຫຼ 2) ການຢຽດອອກ (stretch) ສນຍະລກ S ສມົ ມຸດໃຫມ້ ເີ ສນ້ ຊຸ່ ຄວາມຍາວເດີມ 6 ຊງຕີແມດ (L0 = 6 ຊງຕີແມດ (centimeter)) ຖກປຸ່ ຽນລກສະນະ ໄດຄ້ ວາມຍາວໃໝຸ່ 9 ຊງຕແິ ມດ (Lf = 9 ຊງຕີແມດ) ດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບທີ 2.13. 68

ຮູບທີ 2.13 ການເກດີ ຄວາມເຄຸ່ ງຂອງເສນ້ ຊຸ່ ເຊຸ່ ິງມຄີ ວາມຍາວເດີມ 6 ຊງຕແີ ມດ ຕຸ່ ມາເກດີ ຄວາມເຄຸ່ ງເຮດໃຫ້ ຄວາມຍາວປຸ່ ຽນໄປເປນ 9 ຊງຕແີ ມດ - ການຢດ ຫຼ ການຫດົ (e): ຈາກຮູບທີ 2.13 ສາມາດຄານວນ ໄດດ້ ຸ່ ງສມົ ຜົນລຸ່ ຸມນ:ີ້ ຄຸ່ າ e = 0.5 ນນ້ ກຄ 50% ເກດີ ການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບການຢດ ເພາະຍາວຂນຶ້ ຈາກເດມີ ຫາກຄວາມຍາວ ລຸດລງົ ເອນີ້ ວຸ່ າ: ເກດີ ການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບການຫດົ - ຄຸ່ າການຢຽດ (S): ຈາກຮູບທີ 2.13 ສາມາດຄານວນ ໄດດ້ ຸ່ ງສມົ ຜົນລຸ່ ຸມນ:ີ້ ຄຸ່ າຂອງ e ຈະມຄີ ຸ່ າຕງ້ ແຕຸ່ -1 ເຖິງ α ແລະ ຄຸ່ າຂອງ S ມຄີ ຸ່ າຕງ້ ແຕຸ່ 0 ເຖງິ α ຫາກຄຸ່ າ e ເປນຄຸ່ າລບົ ນນ້ ຄ ສນ້ ລງົ ຫຼ ຫດົ (ຮູບທີ 2.14) ຫາກຄຸ່ າ e ເປນຄຸ່ າບວກ ນນ້ ຄ ຍາວເພຸ່ ີມຂນຶ້ ຫຼ ຢດອອກ (ຮູບທີ 2.14). ຮູບທີ 2.14 ລກສະນະການຢດ ຫຼ ການຫດົ ແລະ ການຢຽດຊຸ່ ຂອງເສນ້ ຄຸ່ າຂອງ e ມຄີ ຸ່ າຕງ້ ແຕຸ່ -1 ເຖງິ α ແລະ S ມຄີ ຸ່ າຕງ້ ແຕຸ່ 0 ເຖງິ α ການເກດີ ການຄດົ ໂຄງ້ ເຮດໃຫເ້ ກດີ ການຫດົ ຂອງຊນ້ ຫນີ (ຮູບທີ 2.15) ແລະ ການເກດີ ການເລຸ່ ອນເຮດໃຫ້ ເກດີ ໄດທ້ ງການຢດ (ຮູບທີ 2.16) ຫຼ ເກດີ ການຫດົ ການຫາຄຸ່ າ e ຫາໄດຈ້ າກ ຊາກດກຶ ດາບນ ເຊຸ່ ນ: ເບເລມີ ໄນ້ (belemnites), ໄຄຣນອຍ (crinoids), ໂອອອຍ (ooids) ຫຼ ຮູບຮຸ່ າງຂອງພກຶ ທຸ່ ເີ ບຸ່ ງິ ໄດຈ້ າກແຜຸ່ ນຫນີ ບາງ ຫຼ 69

ລກສະນະຂອງໂຄງສາ້ ງແບບໄສກ້ ອກ (boudins – ບແູ ດນສ′) ຫຼ ກອ້ ນກວດ (pebble) ຫຼ ອຸ່ ນໆ. ຮູບທີ 2.15 ແລະ 2.16 ສະແດງການວິເຄາະຫາຄຸ່ າ e ສຸ່ ວນຮູບທຸ່ ີ 2.17 ສະແດງການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງຮູໜອນ (worm burrow) ແລະ ການຫາຄຸ່ າ e. ຮູບທີ 2.15 ຮູບຕດຂວາງສະແດງການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບຫດົ ສນ້ ໂດຍໂຄງສາ້ ງຊນ້ ຫີນຄດົ ໂຄງ້ (ກ) ເກດີ ການ ຫດົ 0.54 ຫຼ 54% (ຂ) ເກດີ ການຫດົ 0.11 ຫຼ 11 % 70

ຮູບທີ 2.16 (ກ) ຮູບຕດຂວາງສະແດງການວເິ ຄາະການຢດ ຈາກຮອຍເລຸ່ ອນປົກກະຕໃິ ນແອຸ່ ງແອນເບີຄອນຄຸ່ ີ (Albuquerque Basin) ຮູບສະແດງຜົນວເິ ຄາະການຢດຂອງຖຸ່ ານຫີນ (basement) ເຊຸ່ ງິ ມກີ ານຢດ 0.35 ຫຼ 35% (ຂ) ຮູບຕດຂວາງຂອງຮອຍເລຸ່ ອນປົກກະຕິ ໃນບລເິ ວນ Nevada, USA ເຊຸ່ ງິ ມກີ ານຢດ 0.72 ຫຼ 72% [ຮູບ (ກ) ຈາກ Russel and Snelson, 1994 ຮູບ (ຂ) ປບປຸງຕຸ່ ຈາກ Figure 2.33 ໂດຍ Davis and Reynolds, 1996] ຮູບທີ 2.17 ຮູບຕດຂວາງຂອງຮູບແອນລິບຂອງຮູໜອນ (worm burrow, genus Skolithus) ພບົ ໃນ Pipe rock ຂອງຫີນອາຍຸ ແຄມບຽນ (Cambrian) ບລິເວນ Moine Thrust, Scotland [ຮູ ບຈາກ Figure 2.48 ໂດຍ Davis et al., 2011] ຈາກຮູບຕດຂວາງຂອງຂອງຮູໜອນ (worm burrow) ຮູບວງົ ຮີໃນຮູບທີ 2.17 ເດມີ ເຄີຍເປນວງົ ມນົ ທຸ່ ີຖກ ເຮດໃຫເ້ ປນແອນລບິ ໃນຮູບແບບຂອງແອນລບິ ຄວາມເຄຸ່ ງທງໝົດ (finite strain ellipse) ໂດຍໃນຫີນຈະມີ ແກນຂອງການຢດ ແລະ ແກນຂອງການຫດົ ຄຸ່ າ S ແລະ e ສາມາດຊອກໄດໂ້ ດຍການວດຂະໜາດຂອງຮູໜອນຫງຼ ປຸ່ ຽນລກສະນະ ແລະ ສມົ ມຸດໃຫຂ້ ະໜາດຂອງພນ້ ທຸ່ ີຄງົ ເດີມເມຸ່ ອເກດີ ການປຸ່ ຽນລກສະນະ. ດຸ່ ງນນ້ , ຈາກຮູບຕດ ຂວາງທຸ່ ີສະແດງຈະໄດ:້ ເນອ້ ທຸ່ ຂີ ອງວງົ ມນົ = ນອ້ ທຸ່ ີຂອງວງົ ມນົ ເມຸ່ ອ a ແທນເຄຸ່ ງິ ໜຸ່ ງຶ ຂອງຄວາມຍາວຂອງເສນ້ ແກນທຸ່ ີຍາວທຸ່ ສີ ຸດຂອງວງົ ຮີ b ແທນເຄຸ່ ງິ ໜຸ່ ງຶ ຂອງຄວາມຍາວຂອງເສນ້ ແກນທຸ່ ີສນ້ ທຸ່ ສີ ຸດຂອງວງົ ຮີ r ແທນລດສະໝີຂອງວງົ ມນົ ດຸ່ ງນນ້ : r = (ab)1/2 - ຖາ້ a=2.6 ແລະ b=2.2 r=(ab)1/2 r = 1.2 ຊງຕີແມດ 71

- ຊອກ e ແລະ S ໄດດ້ ຸ່ ງນ:ີ້ ດຸ່ ງນນ້ , ຫນີ ທຸ່ ີມຮີ ູໜອນເກດີ ການຢດ 8.3 % ແລະ ການຫດົ 8.3 % ຫຼ ຊອກ S ໄດຈ້ າກ 2.4. ການຫາມູມໃນການຕດ (Angular Shear) ເຖິງວຸ່ າການປຸ່ ຽນລກສະນະສາມາດບຸ່ ງົ ບອກໄດດ້ ວ້ ຍຄຸ່ າຂອງການຢດ ຫຼ ການຫົດ (e) ແລະ ການຢຽດ (stretch) ຄຸ່ າທງສອງນບີ້ ຸ່ ໄດໃ້ ຫຂ້ ມ້ ູນກຸ່ ຽວກບການປຸ່ ຽນມມູ ລະຫວຸ່ າງເສນ້ ຊຸ່ ຕວົ ແປທຸ່ ີກຸ່ ຽວຂອ້ ງກບການປຸ່ ຽນມມູ ໃນການຕດ ເອນີ້ ວຸ່ າ “ມມູ ຕດ (angular shear – ແອງ໊ ′ກວິ ລາ ຊນິ )” ໃຊສ້ ນຍະລກ (psi ອຸ່ ານວຸ່ າ ຊາຍ) ເຊຸ່ ງິ ຖກການດົ ຂນຶ້ ເພຸ່ ອຫາມູມຕດ ລະຫວຸ່ າງເສນ້ ຊຸ່ ໃນວດຖຸທຸ່ ີມຄີ ວາມເຄຸ່ ງເກດີ ຂນຶ້ ແລະ ຈາເປນຕອ້ ງຮູເ້ ສນ້ ຊຸ່ ອກີ ເສນ້ ໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ີຕງ້ ສາກກບເສນ້ ຊຸ່ ທຸ່ ີບຸ່ ຽງເບນ (ຮູ ບທີ 2.18) ສຸ່ ວນມມູ ຕດ ວດຈາກມມູ ທຸ່ ບີ ຸ່ ຽງເບນຈາກເສນ້ ທຸ່ ີເຄີຍຕງ້ ສາກ ກນກຸ່ ອນການປຸ່ ຽນລກສະນະ, ການບອກມມູ , ບອກເປນທວນເຂມ (-) ຫຼ ຕາມເຂມໂມງ (+) ແລະ ຄຸ່ າອງົ ສາຂອງ ມມູ (ຮູ ບທີ 2.18) ຮູບທີ 2.19 ສະແດງຕວົ ຢຸ່ າງການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງໄທຣເລີໄບ້ (trilobite) ທຸ່ ສີ າມາດຫາມູມ ຕດໄດ.້ 72

ຮູບທີ 2.18 ການປຸ່ ຽນລກສະນະ (ກ) ເປນຮູບຂອງວງົ ມນົ ແລະ ເສນ້ ຊຸ່ ສອງເສນ້ ທຸ່ ທີ າອດິ ເຄີຍຕງ້ ສາກກນກຸ່ ອນ ການປຸ່ ຽນລກສະນະ (ຂ) ເປນການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງວງົ ມນົ ແລະ ເສນ້ ຊຸ່ ໃນຮູບ (ກ) ແລະ (ຄ) ເປນການຫາ 73

ມູມຕດ (angular shear) ໂດຍການວດມູມທຸ່ ີບຸ່ ຽງເບນຈາກເສນ້ ທຸ່ ີທາອດິ ເຄີຍຕງ້ ສາກກນກຸ່ ອນຖກປຸ່ ຽນ ລກສະນະ ການບອກມມູ ບອກເປນບວກ (+) ຫຼ ລບົ (-) ແລະ ຄຸ່ າອງົ ສາຂອງມູມ ຮູບທີ 2.19 ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງໄທເລີໄບ (trilobite) ໂດຍວດມູມໃນການຕດ (angular shear) ລະຫວຸ່ າງເສນ້ L - L’ ແລະ W - W” 2.5. ຄວາມເຄຸ່ ງຕດ (Shear Strain) ຖາ້ ພິຈາລະນາຈດຸ ທຸ່ ີຢຸ່ ູເທງິ ເສນ້ ຊຸ່ ແລວ້ ຕຸ່ ມາເກດີ ການເລຸ່ ອນ ພອ້ ມມີມູມຕດ (angular shear) ເກດີ ຂນຶ້ ດຸ່ ງຮູບທີ 2.20 ໂດຍການດົ ຈດຸ 1 ເຖິງ 4 ແລະ ເມຸ່ ອເກດີ ມູມຕດ ທຸ່ ເີ ຮດມູມ ������ =35° ພບົ ວຸ່ າຈດຸ 1 ເຖິງ 4 ເລຸ່ ອນ ທຸ່ ແີ ບບເປນລະບບົ . ຮູບທີ 2.20 (ກ) ສະແດງການຕດຂອງຮູບສຸ່ ີຫຸ່ ຽຼ ມໂດຍມເີ ສນ້ ຊຸ່ A ແລະ B ແລະ ມຈີ ດຸ ເທງິ ເສນ້ ຊຸ່ 4 ຈດຸ ດຸ່ ງຮູບ ເທງິ (ຂ) ເມຸ່ ອເກດີ ການຕດດວ້ ຍມູມ ������ = 35° ສາມາດຄານວນຫາຄຸ່ າຄວາມເຄຸ່ ງຕດໄດສ້ ງເກດການປຸ່ ຽນ ລກສະນະທຸ່ ເີ ປນການປຸ່ ຽນຮູປຮຸ່ າງແບບເນອ້ ດຽວຈດຸ ທງ 4 ຈດຸ ເຄຸ່ ອນທຸ່ ດີ ວ້ ຍມມູ ທຸ່ ີເທຸ່ າົ ກນ. 74

ຈາກຮູບທີ 2.20 ຈະໄດສ້ ມົ ຜົນດຸ່ ງນ:ີ້ tan ������ =∆x/y ∆x=y tan ������ tan ������ ເປນຕວົ ປຸ່ ຽນອີກຕວົ ໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ີໃຊບ້ ຸ່ ງົ ບອກລກສະນະການປຸ່ ຽນລກສະນະ tan ������ ເອນີ້ ວຸ່ າ “ຄວາມເຄຸ່ ງ ຕດ (shear strain)” ໃຊແ້ ທນໂດຍສນຍາລກ (Gamma ອຸ່ ານວຸ່ າ ແກຣ′ເມ)ິ ນນ້ ຄ ຄວາມເຄຸ່ ງຕດ (shear strain) ມຄີ ຸ່ າເປນບວກ ຫຼ ລບົ ຂນຶ້ ຢຸ່ ູກບໃນຂອງການໝູນ ຄຸ່ າຂອງຄວາມເຄຸ່ ງຕດມີ ຄຸ່ າຕງ້ ແຕຸ່ 0 ເຖິງ α ຮູບທີ 2.21 ສະແດງຮູບຊງົ ສນຖານທາງເລຂາຄະນດິ ທຸ່ ມີ ກີ ານປຸ່ ຽນຄຸ່ າຂອງຄວາມເຄຸ່ ງຕດຈາກ 0 ເຖິງ 2. 75

ຮູບທີ 2.21 ການປຸ່ ຽນລກສະນະການຕດແບບງຸ່າຍ (simple shear) ຫຼ ອກີ ຊຸ່ ໜຸ່ ງຶ ຄ ການຕດແບບບຸ່ ໄປຕາມ ແກນ (non - coaxial) (ກ) ກຸ່ ອນການປຸ່ ຽນລກສະນະ (ຂ) ຖກປຸ່ ຽນລກສະນະດວ້ ຍຄຸ່ າ ������ =1.0 ແລະ (ຄ) ຖກປຸ່ ຽນລກສະນະດວ້ ຍຄຸ່ າ ������ =2.0 ສງເກດການປຸ່ ຽນຂອງວງົ ມນົ ແລະ ເສນ້ ຊຸ່ ກຸ່ ອນ ແລະ ຫງຼ ປຸ່ ຽນ. ຈາກຮູບທີ 2.21 ຈະເຫນວຸ່ າແກນແນວນອນຂອງຮູບສຸ່ ຫີ ຸ່ ຼຽມບຸ່ ປຸ່ ຽນແປງ ສະເພາະແກນແນວຕງ້ ເທຸ່ ົານນ້ ທຸ່ ີ ປຸ່ ຽນໄປ ການປຸ່ ຽນລກສະນະຊະນດິ ນີ້ ເອີນ້ ວຸ່ າ “ການຖກເຮດໃຫເ້ ກດີ ຄວາມເຄຸ່ ງຕດແບບງຸ່າຍ (simple shear) ຫຼ ບຸ່ ໄປຕາມແກນ (non coaxial)” ນຍິ ມົ ເອນີ້ ທບສບວຸ່ າ “simple shear – ຊມິ ′ເພີນ ຊນິ ” ສຸ່ ວນຮູບທີ 2.22 ຄຸ່ າຂອງຄວາມເຄຸ່ ງຕດເທຸ່ າົ ກບສູນ ຈະມີການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງຮູບຮຸ່ າງ ໂດຍບຸ່ ປຸ່ ຽນມູມຂອງການວາງຕວົ ການ 76

ປຸ່ ຽນຊະນິດນີ້ ເອີນ້ ວຸ່ າ “ການຖກເຮດໃຫເ້ ກດີ ຄວາມເຄຸ່ ງຕດແບບບລິສຸດ (pure shear) ຫຼ ໄປຕາມແກນ (coaxial)” ນຍິ ມົ ເອີນ້ ຄາສບວຸ່ າ “pure shear – ພວິ ຊນິ ” ມສີ ະເພາະຄຸ່ າ e ແລະ S ບຸ່ ມຄີ ຸ່ າ ������. ຮູບທີ 2.22 ການປຸ່ ຽນລກສະນະການຕດແບບບລສິ ຸດ (pure shear) ຫຼ ອີກຊຸ່ ໜຸ່ ງຶ ຄ ການຕດແບບໄປ ຕາມແກນ (coaxial) (ກ) ກຸ່ ອນການປຸ່ ຽນລກສະນະ (ຂ) ຖກປຸ່ ຽນລກສະນະໂດຍຄຸ່ າ S = 1.8 ແລະ (ຄ) ຖກ ປຸ່ ຽນລກສະນະໂດຍຄຸ່ າ S = 3.4 ສງເກດການປຸ່ ຽນຂອງວງົ ມນົ ແລະ ເສນ້ ຊຸ່ ກຸ່ ອນ ແລະ ຫງຼ ການປຸ່ ຽນ ເປນການ ປຸ່ ຽນຂະໜາດແຕຸ່ ບຸ່ ປຸ່ ຽນການວາງຕວົ . ຮູບທີ 2.23 ສະແດງຮູບຈາລອງຂອງການປຸ່ ຽນລກສະນະແບບຄຸ່ ອຍເປນຄຸ່ ອຍໄປແບບການຕດບລສິ ຸດ (pure shear) ເຊຸ່ ງິ ການປຸ່ ຽນລກສະນະເຊຸ່ ນນຈີ້ ະມເີ ສນ້ ຊຸ່ ສອງເສນ້ ທຸ່ ີບຸ່ ປຸ່ ຽນຄວາມຍາວນນ້ ຄ ເສນ້ ຜຸ່ າສນູ ກາງຂອງ ວງົ ມນົ . 77

ຮູບທີ 2.23 ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງວງົ ມນົ ເປນແອນລບິ ເມຸ່ ອຖກບີບອດ ເມຸ່ ອກດົ ແທຸ່ ງຟອງນາ້ ດວ້ ຍແຮງກດົ ເທຸ່ ົາກນ ບຸ່ ວຸ່ າແອນລບິ ຈະປຸ່ ຽນແບບໃດ ເຊຸ່ ນ ແອນລິບສະແດງດວ້ ຍເສນ້ ໄຂຸ່ ປາ ຫຼ ແອນລິບສະແດງອກີ ດວ້ ຍ ດວ້ ຍເສນ້ ຈະມເີ ສນ້ ຊຸ່ ສອງເສນ້ ທຸ່ ີບຸ່ ປຸ່ ຽນຄວາມຍາວໃນຮູບຄເສນ້ ຜຸ່ າສຸນກາງຂອງວງົ ມນົ ຮູບຈາລອງທຸ່ ີດີຮູບໜຸ່ ງຶ ຂອງການຕດແບບງຸ່າຍ ຄ ການໃຊແ້ ຜຸ່ ນກາດຫາຼ ຍໆສບິ ຫຼ ຫຼາຍຮອ້ ຍແຜຸ່ ນນາມາຮຽງ ຊອ້ ນກນ (ໃນອະດດີ ໃຊເ້ ຈຍ້ ປ້ອນຂມ້ ູນຄອມພວິ ເຕີ) ຈາກນນ້ ນາມາຕດດາ້ ນຂາ້ ງດວ້ ຍມູມຕຸ່ າງໆເພຸ່ ອເບຸ່ ງິ ການປຸ່ ຽນ ລກສະນະດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບທີ 2.24 ໂດຍພຈິ າລະນາຈາກວດຖຸທຸ່ ມີ ຮີ ູບຮຸ່ າງບຸ່ ຊບຊອ້ ນ ເຊຸ່ ນ: ວງົ ມນົ ຫຼ ຮູບສຸ່ ລີ ຸ່ ຽມ ເຊຸ່ ິງຈະເຫນວງົ ມົນປຸ່ ຽນເປນວງົ ຮີ. ນອກຈາກນຫີ້ າກໃຊໂ້ ປຣແກຣມແຕມ້ ຮູບທາງຄອມພິວເຕີ ສາມາດແຕມ້ ຮູບ ແລະ ຈາລອງການກດົ ອດ ຫຼ ການຕດຄາ້ ຍກບການທດົ ລອງທຸ່ ກີ ຸ່ າວມາໄດເ້ ຊຸ່ ນດຽວກນ. ຮູບທີ 2.24 ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງວງົ ມນົ ເປນວງົ ຮເີ ມຸ່ ອຖກແຮງຕດ ສະແດງຈາກແຜຸ່ ນກະດາດຊອ້ ນກນ ເຊຸ່ ງິ ບຸ່ ວຸ່ າວງົ ຮຈີ ະປຸ່ ຽນແບບໃດ ຈະມເີ ສນ້ ຊຸ່ ສອງເສນ້ ທຸ່ ບີ ຸ່ ປຸ່ ຽນຄວາມຍາວ 78

2.6. ວົງຮີຄວາມເຄຸ່ ງລວມ (Finite Strain Ellipse) ເມຸ່ ອພຈິ າລະນາຮູບວງົ ຮີທຸ່ ີເກດີ ຈາກການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງວງົ ມມົ (ຮູ ບທີ 2.21 - 2.24) ຈະພບົ ວຸ່ າມເີ ສນ້ ຊຸ່ ເສນ້ ໜຸ່ ງຶ ຖກຢດອອກ ແລະ ອີກເສນ້ ໜຸ່ ງຶ ຖກເຮດໃຫຫ້ ດົ ເສນ້ ທຸ່ ີຢດຫາຼ ຍທຸ່ ສີ ຸດ ຂຽນເປນ l1 ແລະ S1 ເສນ້ ທຸ່ ີຫດົ ທຸ່ ີ ສຸດຂຽນເປນ l3 ແລະ S3 ເມຸ່ ອຕອ້ ງການວເິ ຄາະຄວາມເຄຸ່ ງ ສາລບ S1 ເອນີ້ ວຸ່ າ “ແກນຫກຼ ຄຸ່ າຫາຼ ຍສຸດ (principal axes of maximum)” S3 ເອີນ້ ວຸ່ າ “ແກນຫຼກຄຸ່ ານອ້ ຍສຸດ (principal axes of minimum)” ແລະ ສາລບ S2 ເອີນ້ ວຸ່ າ “ແກນຫກຼ ຄຸ່ າປານກາງ (principal axes of intermediate)” ເສນ້ ຂອງ S1, S2 ແລະ S3 ຕງ້ ສາກ ກນ (ຮູ ບທີ 2.25). ຮູບທີ 2.25 ວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງ S1 ເປນແກນຫຼກຄຸ່ າຫຼາຍສຸດ (principal axes of maximum) S2 ເປນແກນຫຼກຄຸ່ າປານກາງ (principal axes of intermediate) ແລະ S3 ເປນແກນຫຼກຄຸ່ າໜອ້ ຍສຸດ (principal axes of minimum) ໃນຮູບເປນລກສະນະແບບ (ກ) 2 ມຕິ ິ ແລະ (ຂ) 3 ມຕິ ິ ການວເິ ຄາະຄວາມເຄຸ່ ງແບບ 3 ມຕິ ິ ເປນການວເິ ຄາະທຸ່ ສີ ມົ ບນູ ໂດຍມຮີ ູບຊງົ ສນຖານຂອງຊງົ ຮີ ເຊຸ່ ງິ ມແີ ກນ S2 ທຸ່ ີເປນ ແກນຫຼກຄຸ່ າປານກາງ (intermediate finite stretch) ຮຸ່ ວມອີກດວ້ ຍ ຮູບທີ 2.26 ສະແດງເສນ້ ຂອງ S1 ແລະ S3 ເຊຸ່ ງິ ຈະຍງຕງ້ ສາກກນສະເໝີເມຸ່ ອເກດີ ການປຸ່ ຽນລກສະນະ. 79

ຮູບທີ 2.26 (ກ) ຮູບວງົ ມມົ ກຸ່ ອນຖກປຸ່ ຽນລກສະນະ (ຂ) ແລະ (ຄ) ຮູບວງົ ຮີທຸ່ ຖີ ກປຸ່ ຽນລກສະນະ ສງເກດ ການປຸ່ ຽນຄວາມຍາວຂອງເສນ້ ຜຸ່ າສູນກາງຂອງວົງມົນເລຸ່ ີມຕນົ້ ແລະ ແກນຂອງວງົ ຮີທຸ່ ີເກດີ ຂຶນ້ ຈາກການປຸ່ ຽນ ລກສະນະ ຮູບທີ 2.21 - 2.24 ແລະ 2.26 ສະແດງການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງເສນ້ ຊຸ່ ທຸ່ ເີ ປນເສນ້ ຜຸ່ າສນູ ກາງຂອງວງົ ມນົ ໂດຍການຕດ ເມຸ່ ອປຽບທຽບກຸ່ ອນ ແລະ ຫງຼ ການປຸ່ ຽນລກສະນະຈາກຮູບທຸ່ ສີ ະແດງສາມາດສະຫລຸບເພຸ່ ອຄານວນ ການປຸ່ ຽນແປງຂອງຄວາມເຄຸ່ ງໄດ້ ດຸ່ ງນ:ີ້ 1) S1 ແລະ S3 ມຄີ ຸ່ າເທຸ່ າົ ກນເມຸ່ ອ ������ = 0 2) ເມຸ່ ອເກີດຄວາມເຄຸ່ ງຕດແບບແຜຸ່ ນພຽງ (plane strain) ຕອ້ ງມສີ ອງເສນ້ ທຸ່ ີບຸ່ ສະແດງການປຸ່ ຽນ ລກສະນະ ໂດຍຈະມຄີ ຸ່ າ S = 1 3) ມສີ ອງທດິ ທາງສະແດງ ຄວາມເຄຸ່ ງຕດຄຸ່ າຫຼາຍສຸດ (maximum shear strain) 4) ຄຸ່ າຂອງ S ແລະ ������ ຈະເພຸ່ ີມ ແລະ ລຸດລງົ ຢຸ່ າງເປນລະບບົ ຕາມທດິ ທາງຂອງການປຸ່ ຽນລກສະນະ 80

2.7. ການຫາຄຸ່ າຂອງຄວາມເຄຸ່ ງໂດຍໃຊກ້ ານປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງເສນ້ ຊຸ່ (Evaluating the Strain of Lines in a Strain Marker) ການວເິ ຄາະຫາຄຸ່ າຄວາມເຄຸ່ ງໃນເສນ້ ຊຸ່ ຫາໄດຈ້ າກຄວາມຍາວ ແລະ ທດິ ທາງຂອງເສນ້ ຊຸ່ ທຸ່ ຖີ ກປຸ່ ຽນທງໝົດ ໂດຍຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ີເກດີ ຂນຶ້ ດຸ່ ງຮູບທີ 2.27 ເປນການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງດນິ ໜຽວທຸ່ ີເດີມເປນຮູບວງົ ມນົ ດຸ່ ງຮູບທີ 2.27 (ກ) ການຢດຂອງດນິ ໜຽວໂດຍການບດີ ອດ ດຸ່ ງຮູບທີ 2.27 (ຂ) ຈາກຮູບສາມາດຫາຄຸ່ າ e ແລະ S ໄດ້ ໃນ ຮູບປາກດົ ມູມ ������d ເຊຸ່ ງິ ເອີນ້ ວຸ່ າ “ມູມການໝນູ ພາຍໃນ (internal rotation angle)” ເຊຸ່ ງິ ບຸ່ ແມຸ່ ນຄຸ່ າຄວາມເຄຸ່ ງຕດ (������) ຄວາມເຄຸ່ ງຕດຫາໄດໂ້ ດຍລາກເສນ້ ຕງ້ ສາກກບເສນ້ ຊຸ່ ທຸ່ ສີ ົນໃຈ ແລະ ວດມູມ ດຸ່ ງຮູບທີ 2.27 (ຂ) ຄຸ່ າຂອງ ຄວາມເຄຸ່ ງຕດທຸ່ ີໄດ້ ຄ ������ =tan ������= tan (40) = -0.84 ທານອງດຽວກບຮູບທີ 2.28 ທຸ່ ີສະແດງການປຸ່ ຽນ ລກສະນະຂອງເບນຄເີ ອີຜອດ ໂດຍທຸ່ ີຮູທ້ ດິ ທາງຂອງແກນຄວາມເຄຸ່ ງຫກຼ (S1, S2, S3). ດຸ່ ງນນ້ , ຈະສາມາດຫາ ມູມ ������d ໄດ.້ ຮູບທີ 2.27 (ກ) ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງແຜຸ່ ນດນິ ໜຽວທຸ່ ເີ ປນຮູບວງົ ມນົ ແລະ ມເີ ສນ້ ຊຸ່ L ແລະ M ຕງ້ ສາກ ກນ (ຂ) ສະແດງການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງ (ກ) ມູມ ������d ວດທຽບຈາກແກນຫຼກຄຸ່ າຫຼາຍສຸດຂອງວົງຮີ (ຄ) ສະແດງສະເພາະເສນ້ ຊຸ່ L ແລະ M ກຸ່ ອນການປຸ່ ຽນລກສະນະ (ງ) ສະແດງມູມຕດ (angular shear) ຂອງ ເສນ້ ຊຸ່ M ເຊຸ່ ງິ ມຄີ ຸ່ າ 40º 81

ຮູບທີ 2.28 ເບນຄີເອີຜອດທຸ່ ປີ ຸ່ ຽນລກສະນະໄປແລວ້ ພບົ ຢຸ່ ໃູ ນພນ້ ທຸ່ ທີ ຸ່ ີມທີ ດິ ທາງຂອງ S1 ດຸ່ ງສະແດງດວ້ ຍວງົ ຮີ ຄວາມເຄຸ່ ງ ມູມ ������d ວດທຽບຈາກແກນ S1 ຂອງເບນຄີເອີຜອດ A ທວນເຂມໂມງ -48º ເບນຄີເອີຜອດ B ຕາມເຂມໂມງ +30º 2.8. ສົມຜົນຄວາມເຄຸ່ ງ (Strain Equations) ສມົ ຜົນຂອງຄວາມເຄຸ່ ງມຢີ ຸ່ ູ 2 ສມົ ຜນົ ຫຼກ ເພຸ່ ອໃຊຫ້ າຄຸ່ າການຢຽດ (S) ແລະ ຄຸ່ າຄວາມເຄຸ່ ງຕດ (������) ໃດໆ ໃນລະນາບທຸ່ ີເຮດມູມກບຄວາມເຄຸ່ ງຫຼກ (������d) ພາຍໃນວດຖຸທຸ່ ີຖກປຸ່ ຽນລກສະນະໂດຍຈະຕອ້ ງຮູ ້ S1 ແລະ S3 ແລະ ວທິ ີການຄານວນ ມດີ ຸ່ ງນ:ີ້ ������ ແທນ quadratic elongation – ຂນຶ້ ກາລງສອງຂອງການຢຽດ ������’(ອຸ່ ານວຸ່ າ ແລມ′ເດພິ າມ) ແທນ reciprocal quadratic elongation – ຄຸ່ າສຸ່ ວນກບຂອງຄຸ່ າຂນຶ້ ກາລງສອງ ຂອງການຢຽດ. ດຸ່ ງນນ້ “ສມົ ຜົນຂອງຄວາມເຄຸ່ ງ (strain equation)” ຂຽນໄດດ້ ຸ່ ງນ:ີ້ ການພສິ ູດທຸ່ ີມາຂອງສມົ ຜົນນຍິ ມົ ພສິ ູດໃນຮູບຂອງສມົ ຜົນຄວາມເຄນ້ ໃນບດົ ທີ 3 ເພາະຈະເຫນຮູບໄດຊ້ ດ ເຈນ ແລະ ຄຸນ້ ເຄີຍຫຼາຍກວຸ່ າ. ທງນເີ້ ນຸ່ ອງຈາກຄວາມເຄນ້ ແລະ ຄວາມເຄຸ່ ງມີຄວາມສາພນກນຕາມກດົ ຂອງຮຸກ (Hooke’s Law) ນນ້ ເອງ. 82

ຕົວຢຸ່ າງຂອງການປະຍຸກໃຊສ້ ມົ ຜົນຄວາມເຄຸ່ ງ ເຊຸ່ ນ: ການດົ ໃຫພ້ ນ້ ທຸ່ ບີ ລເິ ວນທຸ່ ີມເີ ບນຄີເອີຜອດ ດຸ່ ງທຸ່ ີປາກດົ ໃນຮູບທີ 2.28 ມີ S1 = 1.55 ແລະ S3 = 0.65 ທດິ ທາງຂອງ S1 ປາກດົ ຕາມແກນຍາວສຸດຂອງວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງ ທຸ່ ສີ ະແດງໃນຮູບ ວດມູມ ������d ລະຫວຸ່ າງຮນິ ລາຍ (hinge line) ເບນຄີເອີຜອດ A ໄດ້ -48º ແລະ ເບນຄີເອີຜອດ B +30º ຕອ້ ງການຮູວ້ ຸ່ າ ຄຸ່ າການຢຽດ (stretch, S) ຂອງຮນິ ລາຍເບນຄີເອີຜອດ A ແລະ B ມຄີ ຸ່ າເທຸ່ າົ ໃດ ຄານ ວນໄດ້ ດຸ່ ງນ:ີ້ ເພາະສະນນ້ ກລະນເີ ບນຄີເອີຜອດ A ມມີ ູມ ������d = -48º ຫາຄຸ່ າ S ຈາກສມົ ຜົນ ແທນຄຸ່ າຈະໄດ:້ ແລະ ຖາ້ ຈະຫາມມູ ������ ໃນກລະນທີ ຸ່ ເີ ສນ້ ແບກລາຍ (back line) ທຸ່ ຕີ ງ້ ສາກກບຮນິ ລາຍ ປາກດົ ບຸ່ ຊດເຈນ ຈະຫາໄດຈ້ າກສມົ ຜົນ: ແທນຄຸ່ າ ຈະໄດ:້ 83

ທານອງດຽວກບກລະນຂີ ອງເບນຄີເອີຜອດ B ທຸ່ ມີ ມີ ູມ ������d = +30º ຊອກຫາຄຸ່ າ S ໄດໂ້ ດຍແທນຄຸ່ າລງົ ໃນ ສມົ ຜົນ ນນ້ ຄ: ແລະ ແທນຄຸ່ າ ເພຸ່ ອຊອຫາມມູ ������ ຈະໄດ:້ ຈາກການຄານວນໂດຍໃຊສ້ ມົ ການຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ກີ ຸ່ າວມາແລວ້ ຈະເຫນວຸ່ າ ກລະນທີ ຸ່ ຕີ ອ້ ງການວເິ ຄາະກບໄປ ຫາວດຖຸກຸ່ ອນການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງເສນ້ ຊຸ່ ໃດໆທຸ່ ີຢຸ່ ູພາຍໃນວດຖຸນນ້ ໆຫາກຮູມ້ ມູ ������d ທຸ່ ີເປນມມູ ລະຫວຸ່ າງເສນ້ ໃດໆພາຍໃນວດຖຸເຊຸ່ ງິ ເປນມູມທຸ່ ເີ ສນ້ ນນ້ ທບກບແກນຄວາມເຄນ້ ຫກຼ ຄຸ່ າຫາຼ ຍສຸດຈະສາມາດຫາຄຸ່ າການຢຽດ ແລະ ມູມຕດຂອງເສນ້ ນນ້ ໆໄດ້ ແລະ ເງຸ່ອນໄຂທຸ່ ີສາຄນຂອງສມົ ຜົນຄວາມເຄຸ່ ງນຄີ້ ວດຖຸມກີ ານປຸ່ ຽນລກສະນະແບບເນອ້ ດຽວ 2.9. ໄດເອິແກຣມຄວາມເຄຸ່ ງຂອງໂມນ (Mohr - Strain diagram) ໃນປີ 1882 Mohr (ອຸ່ ານວຸ່ າ ໂມຣ ຫຼ ມອຣ) ຜູເ້ ຊຸ່ ງິ ເປນວສິ ະວະກອນຊາວເຢຍລະມນສະເໜີວທິ ີຄານວນ ຂອງສົມຜົນຄວາມເຄຸ່ ງ ໂດຍການສາ້ ງຮູບໄດເອິແກຣມທຸ່ ີເອນີ້ ວຸ່ າ “ໄດເອິແກຣມຄວາມເຄຸ່ ງຂອງໂມນ (Mohr - Strain diagram)” ເປນການວເິ ຄາະພາຍໃຕເ້ ງຸ່ອນໄຂຄວາມເປນຊີນ້ ດຽວຂອງວດຖຸ ຈາກສມົ ຜົນຂອງຄວາມເຄຸ່ ງ ທຸ່ ກີ ຸ່ າວມາແລວ້ ສາມາດຂຽນວງົ ມນົ ໂມນເພຸ່ ອເປນຕວົ ແທນ ແລະ ໃຊຫ້ າຄຸ່ າ ������′ ແລະ ������/������ ຂອງເສນ້ ໃດໜຸ່ ງຶ ພາຍ ໃນວດຖຸທຸ່ ປີ ຸ່ ຽນລກສະນະ ດຸ່ ງຮູບທີ 2.29. 84

ຮູບທີ 2.29 (ກ) ການປຸ່ ຽນຮູບຂອງເສນ້ ຊຸ່ AB ທຸ່ າມມູ ������d =+25 ກບແກນ S1 ຈາກການປຸ່ ຽນຮູບ ຖາ້ ການດົ ໃຫຄ້ ຸ່ າຂອງ ������3 = 2.0 ແລະ ������1 = 0.57 (ຂ) ວງົ ມນົ ຂອງໂມນເພຸ່ ອຫາຄວາມເຄຸ່ ງຕດ (ຄ) ສະແດງໄລຍະທາງ ທຸ່ ີວດໄດຈ້ າກການສາ້ ງຮູບວງົ ມນົ ຂອງໂມນ (ງ) ສະແດງການປຸ່ ຽນຮູບຂອງເສນ້ ຊຸ່ AB ທຸ່ າມມູ ������d =-25 ກບ ແກນ S1 ຈາກການປຸ່ ຽນຮູບ ຖາ້ ການດົ ໃຫຄ້ ຸ່ າຂອງ ������3 = 2.0 ແລະ ������1 = 0.57 (ຈ) ວງົ ມນົ ຂອງໂມນເພຸ່ ອຫາ ຄວາມເຄຸ່ ງຕດ (shear strain) ໂດຍວດມູມໃນແກນທຸ່ ເີ ປນລບົ ຈາກຮູບທີ 2.29 ສມົ ຜົນຂອງຄວາມເຄຸ່ ງ ທຸ່ ໄີ ດກ້ ຸ່ າວມາແລວ້ ຄ: 85

ພາຍຫງຼ ທຸ່ ຂີ ຽນວງົ ມນົ ໂມນແລວ້ ຈະໄດ້ ຄວາມຍາວຂອງ MN = ������ ຄວາມຍາວຂອງ ST = ������/������ ດຸ່ ງນນ້ ຄຸ່ າ ຂອງຄວາມເຄຸ່ ງຕດ (������) ມມູ ຕດ (������) ຄຸ່ າການຢຽດ (S) ຄຸ່ າການຢດ ຫຼ ຫດົ (e) ສາມາດຫາໄດຈ້ າກວງົ ມົນໂມນ ໂດຍການອຸ່ ານຄຸ່ າຈາກກາຼ ຟ (������′) ການວເິ ຄາະໂດຍການສາ້ ງວງົ ມນົ ໂມນ ເຮດໃຫຄ້ ານວນໄດວ້ ຸ່ ອງໄວຂນຶ້ (ຫາກບຸ່ ຄານວນໂດຍບຸ່ ໃຊຄ້ ອມພວິ ເຕີ) ໂດຍສະເພາະໃນກລະນຂີ ອງຄຸ່ າ ������d ປຸ່ ຽນແປງດວ້ ຍມມູ ຕຸ່ າງໆ. ວທິ ີການສາ້ ງວງົ ມນົ ໂມນເມຸ່ ອຮູຄ້ ຸ່ າຂອງການຢດ ຫຼ ຫດົ (e) ຂອງຕວົ ບຸ່ ງົ ຊຄີ້ ວາມເຄຸ່ ງ ຈາກນນ້ ຈຸ່ ງຶ ຫາຄຸ່ າການ ຢຽດ (stretch, S) ຈາກຄຸ່ າ S ຈະຫາຄຸ່ າ ໂດຍທຸ່ ີ = S2 ແລະ ສຸ່ ວນກບຂອງ ເອີນ້ ວຸ່ າ ແລມເດີພາຣມ (lampda prime, ) ເປນຄຸ່ າສຸ່ ວນກບຂອງ S2 ນອກຈາກນີ້ແລ້ວຍງຕອ້ ງຮູ ້ທິດທາງຂອງຄຸ່ າການຢຽດຄຸ່ າຫຼາຍສຸດ (maximum stretch, S1) ເມຸ່ ອຮູທ້ ິດທາງຂອງ S1 ວດຄຸ່ າມູມ ������d ທຽບກບທິດທາງຂອງ S1 ການວດມູມຈຸ່ ງຶ ຕອ້ ງຄດິ ຄຸ່ າຂອງມູມເປນບວກ ຫຼ ລບົ ຄ ຖາ້ ຫາກມມູ ວດກງົ ກນຂາ້ ມກບເຂມໂມງທຽບກບ S1 ໄດຄ້ ຸ່ າມມູ ເປນລົບ ເມຸ່ ອຂຽນໃນແກນຂອງວງົ ມນົ ໂມນຕອ້ ງຂຽນທາງແກນລບົ ໃນທານອງດຽວກນຫາກມມູ ວດຕາມເຂມໂມງທຽບກບ S1 ໄດຄ້ ຸ່ າມູມເປນບວກ, ເມຸ່ ອຂຽນໃນແກນຂອງວງົ ມນົ ໂມນຕອ້ ງຂຽນທາງແກນບວກ. ຮູບທີ 2.30 ສະແດງການຂຽນວງົ ມນົ ໂມນ ຈາກຕວົ ຢຸ່ າງຂອງເບນຄເີ ອີຜອດໃນຮູບທີ 2.28 ເພຸ່ ອຫາຄຸ່ າ ������′, ������/������ ແລະ ������ ເຊຸ່ ງິ ຄຸ່ າມູມ ������ ວດໄດຈ້ າກກາຼ ຟ ຫຼ ຈະໃຊກ້ ານຄານວນກໄດ້ ຜົນຂອງການວເິ ຄາະຈະໄດຄ້ າຕອບ ເຊຸ່ ນດຽວກບໃຊສ້ ມົ ຜົນຄານວນ ດຸ່ ງທຸ່ ີໄດກ້ ຸ່ າວມາແລວ້ . 86

ຮູບທີ 2.30 ການຊອກຫາການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງເບນຄເີ ອີຜອດ A ແລະ B ໃນຮູບທີ 2.28 ໂດຍໃຊວ້ ງົ ມນົ ໂມນແທນການຄານວນດວ້ ຍສມົ ຜນົ ຄວາມເຄຸ່ ງ ຕວົ ຢຸ່ າງການໃຊວ້ ງົ ມນົ ໂມນ ເພຸ່ ອວເິ ຄາະຄວາມເຄຸ່ ງໃນສະໜາມໃນກລະນທີ ຸ່ ຮີ ູຄ້ ຸ່ າ ������′ ຂອງຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີຄ້ ວາມເຄຸ່ ງ 3 ຕວົ ແຕຸ່ ບຸ່ ສາມາດຫາຄຸ່ າຂອງ ������d ສາມາດວເິ ຄາະດວ້ ຍວງົ ມນົ ໂມນໄດ້ ສະແດງໃນຮູບທີ 2.31 ເປນລກສະນະ ຂອງເບເລມີ ໄນ (belemnites) ທຸ່ ີມຄີ ວາມເຄຸ່ ງເກດີ ຂນຶ້ . ການວເິ ຄາະດວ້ ຍວງົ ມນົ ໂມນມວີ ທິ ີດຸ່ ງນ:ີ້ 1) ຄານວນຫາຄຸ່ າ S ຂອງເບເລີມໄນ ທງສາມຕວົ ແລະ ວດມູມທຸ່ ີລະຫວຸ່ າງເບເລີມໄນ້ A, B, ແລະ C ດຸ່ ງ ຮູບ 2.31 (ກ) 2) ແຕມ້ ວງົ ມົນດວ້ ຍລດສະໝໃີ ດໜຸ່ ຶງ ເທິງເຈຍ້ ໃສ (tracing paper) ແລະ ຂຽນຄຸ່ າຂອງມູມທຸ່ ີວດໄດ້ ຈາກຂໜ້ ຸ່ ງຶ ທຽບກບ ເບເລມີ ໄນຕວົ ໃດຕວົ ໜຸ່ ງຶ ເປນຫກຼ ໂດຍຈະຕອ້ ງຂຽນຄຸ່ າມູມເປນສອງເທຸ່ າົ ຂອງຄຸ່ າທຸ່ ວີ ດໄດ້ [ຮູບ 2.31 (ຂ)] 3) ລາກເສນ້ ຊຸ່ ເພຸ່ ອໃຫເ້ ປນແກນຂອງການຂຽນວງົ ມນົ ໂມນ ແລະ ວາງວງົ ມນົ ທຸ່ ີແຕມ້ ໄວໂ້ ດຍໃຫຈ້ ດຸ ສູນຂອງ ວງົ ມນົ ຢຸ່ ູເທງິ ເສນ້ ຊຸ່ [ຮູບ 2.31 (ຄ)] 4) ໝນູ ວງົ ມນົ ໂດຍການລອງຜດິ ລອງຖກ (trial and error) ເພຸ່ ອໃຫໄ້ ດໄ້ ລຍະຫຸ່ າງລະຫວຸ່ າງ ������′B - ������′A ແລະ ������′C - ������′B ມຄີ ຸ່ າເທຸ່ າົ ກນ ຫຼ ໃກຄ້ ຽງກນຫຼາຍທຸ່ ີສຸດ ດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບ 2.31 (ງ) ຈາກນນ້ ຈຸ່ ງຶ ຈະໃຊວ້ ົງມົນ ຂອງໂມນ [ຮູບ 2.31 (ຈ)] ຫາຄຸ່ າຂອງວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງ ແລະ ������′ ຂອງເບເລມີ ໄນແຕຸ່ ລະຕວົ ໄດ.້ ຮູບທີ 2.31 ການໃຊວ້ ງົ ມົນໂມນເພຸ່ ອຫາການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງເບເລີມໄນ (belemnite) ໂດຍທຸ່ ີບຸ່ ຮູວ້ ງົ ຮີ ຄວາມເຄຸ່ ງ (strain ellipse) ແລະ ທດິ ທາງຂອງວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງ (ກ) ລກສະນະຂອງເບເລີມໄນທຸ່ ີຕອ້ ງປາກົດ ຢຸ່ າງນອ້ ຍສາມຕວົ ຂນຶ້ ໄປວດມມູ ດຸ່ ງຮູບ (ຂ) ຂຽນມມູ ສອງເທຸ່ າົ ຂອງມູມຈາກທຸ່ ີວດໄດໃ້ ນ (ກ) ທຽບກບເບເລີມ ໄນ ຕວົ ໃດຕວົ ໜຸ່ ງຶ ລງົ ໃນວງົ ມນົ (ຄ) ແລະ (ງ) ໝູນຫາໄລຍະທຸ່ ີທຸ່ າໃຫໄ້ ລຍະ x = y ຫຼ ������′B - ������′A ແລະ ������′C - ������′B (E) ������′ ຂອງເບເລີມໄນແຕຸ່ ລະຕວົ [ຮູບຈາກ Figure 6.8 ແລະ 6.9 ໂດຍ Ramsay and Huber, 1983] 87

2.10.ການຫາຄວາມເຄຸ່ ງແບບປະຕບິ ດ (Practical Strain Measurement) ຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ີເກດີ ໃນຫນີ ຍງຊອກໄດດ້ ວ້ ຍເທກນກິ ອຸ່ ນໆ ທຸ່ ອີ າໄສລກສະນະປາກດົ ທຸ່ ຜີ ິດຮູບໄປຂອງຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີ້ ຄວາມເຄຸ່ ງທງແບບທຸ່ ີອາໄສແນວຂອງເສນ້ ຊຸ່ , ແນວຄວາມເຄຸ່ ງິ ຄຂອງຮູບຮຸ່ າງ, ຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີຄ້ ວາມເຄຸ່ ງ ແລະ ພນ້ ທຸ່ ີ ຫຼ ບ ລມິ າດ ຫຼ ງຸ່າຍໆ ຄ ຕອ້ ງຮູຮ້ ູບຮຸ່ າງເດມີ ກຸ່ ອນປຸ່ ຽນ. ປດຈບຸ ນການວເິ ຄາະຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ີຍງຄງົ ມກີ ານສກຶ ສາຄອ້ ນຂາ້ ງ ຫຼາຍ ຄ ການວເິ ຄາະການຢດ ຫຼ ການຫດົ ຂອງໂຄງສາ້ ງ ທງນເີ້ ນຸ່ ອງຈາກການປາກດົ ຂອງຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີຄ້ ວາມເຄຸ່ ງໃນຫີນ ໂຜຸ່ ພບົ ຄອ້ ນຂາ້ ງຈາກດ. Ramsay and Haber (1983) ສະເໜີ ແລະ ລວບລວມວທິ ີການຫາປະລມິ ານຂອງ ຄວາມເຄຸ່ ງຈາກຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີຄ້ ວາມເຄຸ່ ງ ໃນຮູບແບບຕຸ່ າງໆ ວທິ ີການຫາຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ີຈະກຸ່ າວໃນລາດບຕຸ່ ໄປ ລວບລວມ ມາຈາກເນອ້ ຫາບາງສຸ່ ວນຂອງ Ramsay and Haber (1983), Hatcher (1995) ແລະ Fossen (2010). 1) ວິທີຂອງຄລູດ (Cloos’s Method) ສະເໜໂີ ດຍ Ernst Cloos (1947): ການວເິ ຄາະຄວາມເຄຸ່ ງໂດຍ ວິທີຂອງຄລູດໃຊຫ້ ຼກການຂອງການປຸ່ ຽນຮູບຮຸ່ າງພາຍໃຕເ້ ງຸ່ອນໄຂທຸ່ ີບຸ່ ເຮດໃຫສ້ ູນເສຍບລມິ າດ Cloos ວິເຄາະ ຄວາມເຄຸ່ ງໂດຍໃຊໂ້ ອອອຍ (ooids)ໃນຫີນປູນທຸ່ ີປຸ່ ຽນຮູບຮຸ່ າງຈາກແບບມົນເປນແບບຮີເມຸ່ ອເກດີ ການປຸ່ ຽນ ລກສະນະ. ໂອອອຍເປນທາດພວກແຄລແຄຼຽດ (calcareous) ທຸ່ ຈີ ບຕວົ ລອ້ ມອອ້ ມເມດຕະກອນນອ້ ຍໆ ແລະ ເຮດໃຫລ້ ດສະໝີຂອງວງົ ມົນກວາ້ ງຂະຫຍາຍອອກໄປເລອ້ ຍໆ ອອ້ ມເມດຕະກອນນອ້ ຍໆເຫຸ່ ຼາົ ນນ້ (ຮູ ບທີ 2.32) ໂດຍທຸ່ ີ Cloos ເກບຕວົ ຢຸ່ າງຫນີ ທຸ່ ີມໂີ ອອອຍທງໝດົ 227 ຕວົ ຢຸ່ າງນາກນ ພອ້ ມກບວດຄຸ່ າຕຸ່ າງໆ ຂອງຫີນຕວົ ຢຸ່ າງ ເຫຸ່ າຼົ ນນ້ ເຊຸ່ ນ: ຊນ້ ຫນີ , ຮອຍແຍກ ແລະ ແນວແຕກລຽບ ໂດຍທຸ່ ີ Cloos ລງົ ຕາແໜຸ່ ງຂອງບລເິ ວນທຸ່ ີເກບຕວົ ຢຸ່ າງ. ນອກຈາກນີ້ Cloos ກຽມແຜຸ່ ນຫີນບາງ (thin section) ຂອງໂອອອຍຈານວນ 404 ແຜຸ່ ນ ແລະ ສາມາດວເິ ຄາະ ຮູບຊງົ ສນຖານທາງເລຂາຄະນດິ ແລະ ການວາງຕວົ ຂອງຄວາມເຄຸ່ ງໄດໃ້ ນທຸ່ ີສຸດ. ຮູບທີ 2.32 ການປຸ່ ຽນລກສະນະຂອງໂອອອຍ (ooids) (ກ) ຮູບຂອງໂອອອຍ (ooids) ກຸ່ ອນການປຸ່ ຽນ ລກສະນະ (ຂ) ຮູບຂອງໂອອອຍ ທຸ່ ີຖກປຸ່ ຽນລກສະນະ 50% (ຄ) ຮູບຂອງໂອອອຍ ທຸ່ ີຖກປຸ່ ຽນລກສະນະ 75% (ງ) ຮູບຈາກສະຫນາມຂອງໂອອອຍ [ຮູບປບປຸງຕຸ່ ຈາກ Figure 2.68 ໂດຍ Davis et al., 2011 ອາ້ ງ ເຖິງ Cloos, 1947] 88

ໃນການຄານວນ Cloos ສມົ ມຸດໃຫໂ້ ອອອຍແຕຸ່ ລະວງົ ເປນແບບມນົ ກຸ່ ອນຖກປຸ່ ຽນລກສະນະ ແລະ ສມົ ມຸດໃຫບ້ ລມິ າດຂອງໂອອອຍເທຸ່ າົ ເດມີ ຫງຼ ປຸ່ ຽນລກສະນະ ດຸ່ ງນ:ີ້ ເມຸ່ ອ r ແທນລດສະໝີຂອງວງົ ມນົ ແລະ ເມຸ່ ອຊງົ ມນົ ປຸ່ ຽນເປນວງົ ຮີ (ellipse) ເມຸ່ ອ a, b, ແລະ c ເປນແກນຍາວທຸ່ ີສຸດລະຫວຸ່ າງກາງ ແລະ ແກນຍາວນອ້ ຍທຸ່ ີສຸດຂອງວງົ ຮີຕາມລາດບ ແລະ ການດົ ໃຫ:້ ຈາກການວດຄຸ່ າຕຸ່ າງໆ ໃນຫີນຕວົ ຢຸ່ າງທຸ່ ີເກບ ໂດຍທຸ່ ີ a, b, ແລະ c ສາມາດຫາໄດ້ ຈະຫາ r ໄດ້ ເມຸ່ ອໄດ້ r ຈະຫາ S1, S2 ແລະ S3 ໄດ້ 2) ວິທີຂອງເບະເດິນ (Breddin’ s Method) ຫຼ ເບະເດິນແກຣຟ (Bredding’s Graph) Hans Breddin (1956): ໄດສ້ ະເໜີກຣາຟເພຸ່ ອໃຊວ້ ເິ ຄາະຄວາມເຄຸ່ ງຕດ (ຮູບທີ 2.33) ເຊຸ່ ງິ ເປນແກຣຟທຸ່ ີຂຽນສະແດງ ການປຸ່ ຽນແປງຂອງຄວາມເຄຸ່ ງຕດແບບມູມ (������) ປຽບທຽບກບມມູ ບຸ່ ຽງເບນ (������) ໂດຍການວດມມູ ກບແກນການ ຢດຫກຼ ຂອງສະໜາມຄວາມເຄຸ່ ງ ທຸ່ ີເຊຸ່ ງິ ເປນການວເິ ຄາະຫາປະລມິ ານຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ໂດຍໃຊຮ້ ູບແບບຂອງຄຸ່ າ ຄວາມເປນວງົ ຮີ. 89

ຮູບທີ 2.33 ກຣາຟຂອງເບລະຍຸ່ າງ ສາລບວເິ ຄາະຊອກຫາແອນລບິ ຄວາມເຄຸ່ ງ ກລະນທີ ຸ່ ີພບົ ການປຸ່ ຽນລກສະນະ ຂອງຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີທ້ ຸ່ ີມແີ ນວເສນ້ ຊຸ່ ສອງເສນ້ ຕງ້ ສາກກນ ຄຸ່ າຄວາມເປນວງົ ຮີ (ellipticity) ຂອງເຟາະເຊນີ 1-7 ມຄີ ຸ່ າ 2.5 [ຮູບປບປຸງຕຸ່ ຈາກ Figure 3.5 ໂດຍ Fossen, 2010) 3) ວິທີຂອງເວນແມນ (Wellman’s Method) Wellman (1962) ໄດສ້ ະເໜີວທິ ີຫາປະລມິ ານຂອງ ຄວາມເຄຸ່ ງຂອງຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີ້ ເຊຸ່ ງິ ມເີ ງຸ່ອນໄຂທຸ່ ີຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີຄ້ ວາມເຄຸ່ ງ ທຸ່ ີວເິ ຄາະຕອ້ ງມແີ ນວຂອງເສນ້ ຊຸ່ ສອງເສນ້ ຕງ້ ສາກກນ ຕວົ ຢຸ່ າງເຊຸ່ ນ: ຮູບຮຸ່ າງຂອງເບນຄີເອີຜອດ (brachiopod) ແລະ ໄທຣເລີໄບ (trilobite) ດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບທີ 2.34. 90

ຮູບທີ 2.34 ການວເິ ຄາະດວ້ ຍວທິ ີຂອງເວນແມນ (ກ) ຮູບຮຸ່ າງສຸ່ ວນຫວົ (cepholon – ເຊະ′ເຟີລອນ) ຂອງ ໄທຣເລີໄບ້ (trilobites) ທຸ່ ີຖກເຮດໃຫຜ້ ດິ ຮູບ ຫຼ ບດິ ບຽ້ ວໄປ (ຂ) ການລອກຮູບທຸ່ ີປາກດົ ໃນ (ກ) (ຄ) ວງົ ຮີ ຄວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ີໄດຈ້ າກການວເິ ຄາະ [ຮູບປບປຸງຕຸ່ ຈາກ Figure 5-12 ໂດຍ Hatcher, 1995] ເມຸ່ ອວດຖຸຖກເຮດໃຫຜ້ ິດຮູບຮຸ່ າງໄປແນວຂອງເສນ້ ຊຸ່ ທຸ່ ເີ ດມີ ເຄີຍຕງ້ ສາກກນຈະຖກປຸ່ ຽນໄປ (ຮູບທີ 2.34) ການປຸ່ ຽນຂອງມມູ ສາກຂອງເສນ້ ຊຸ່ ສອງເສນ້ ສາມາດນາມາຄານວນຫາວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງ (strain ellipse) ໄດ້ ດຸ່ ງ ສະແດງໃນຮູບທີ 2.34 ເປນຮູບຮຸ່ າງທຸ່ ຂີ ຽນສະເພາະສຸ່ ວນຫວົ ຂອງໄທຣເລີໄບ້ ທຸ່ ຖີ ກເຮດໃຫຜ້ ິດຮູບ ຫຼ ບດິ ບຽ້ ວ ໄປ. ໃນການວເິ ຄາະໃຊຕ້ ວົ ບຸ່ ງົ ຊີຄ້ ວາມເຄຸ່ ງຫາຼ ຍກວຸ່ າ 10 ຕວົ ຂນຶ້ ໄປ ວທິ ີວເິ ຄາະມດີ ຸ່ ງນ:ີ້ - ລອກ (trace) ລກສະນະປາກົດຂອງວດຖຸທຸ່ ີເປນ ຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີຄ້ ວາມເຄຸ່ ງ ດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບໂດຍລອກ ສະເພາະແນວເສນ້ ຊຸ່ ທຸ່ ີກຸ່ ອນທຸ່ ຈີ ະມກີ ານປຸ່ ຽນລກສະນະເດີມເຄີຍເປນເສນ້ ທຸ່ ຕີ ງ້ ສາກເຊຸ່ ງິ ກນ ແລະ ກນ. - ລາກເສນ້ ຊຸ່ AB ໃນທດິ ທາງໃດໜຸ່ ງຶ ດວ້ ຍຄວາມຍາວທຸ່ ີຫາຼ ຍກວຸ່ າຄວາມຍາວຂອງເສນ້ ຊຸ່ ທຸ່ ີປາກດົ ຈາກວດ ຖຸໃນຂ້ 1. - ວດມມູ ຂອງເສນ້ ຊຸ່ ທງສອງເສນ້ ຂອງວດຖຸນນ້ ແລວ້ ນາມາທຽບກບເສນ້ ຊຸ່ AB ທຸ່ ລີ າກໄວໃ້ ນຂ້ 2 - ຂຽນມມູ ທຸ່ ີວດໄດຈ້ າກຂ້ 3 ລງົ ເທງິ ຈດຸ ປາຍຂອງເສນ້ ຊຸ່ AB ທງສອງປາຍ ດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບທີ 2.34 (ຄ) ໂດຍຂຽນທງຊຸ່ ວງເທງິ ແລະ ຊຸ່ ວງລຸ່ ຸມ ເຮດໃຫຄ້ ບົ ທຸກວດຖຸ, ຫາກວດຖຸຖກເຮດໃຫຜ້ ດິ ຮູບຮຸ່ າງຈະປາກດົ ເປນແນວ ຂອງຮູບແອນລິບຄວາມເຄຸ່ ງ (strain ellipse) ຫາກການປຸ່ ຽນລກສະນະໃນປະລມິ ານຫຼາຍຈະມີຄຸ່ າຄວາມເປນ ແອນລບິ ຫາຼ ຍ. - ຫາແກນທຸ່ ີຍາວທຸ່ ສີ ຸດ (S1) ແລະ ແກນທຸ່ ີສນ້ ທຸ່ ສີ ຸດ (S3) ຂອງວງົ ຮີຈາກຂ້ 4 ແລະ ຄານວນຫາ “ຄຸ່ າຄວາມ ເປນວງົ ຮີ (ellipticity, Rs)” ດຸ່ ງສມົ ຜົນ Rs = 1 + e1/1 + e3 = S1/S3 ຫາກຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີຄ້ ວາມເຄຸ່ ງ ມລີ ກສະນະປາກດົ ບຸ່ ເປນໄປຕາມວທິ ີຂອງເວນແມນ ບຸ່ ສາມາດວເິ ຄາະໂດຍວທິ ີຂອງ ເວນແມນໄດ້ ນນ້ ຄ ວທິ ີຂອງເວນແມນໃຊໄ້ ດສ້ ະເພາະກບຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີຄ້ ວາມເຄຸ່ ງທຸ່ ີມແີ ນວຂອງເສນ້ ຊຸ່ ທຸ່ ເີ ຄີຍຕງ້ ສາກກນ 91

ສອງເສນ້ ແລະ ເມຸ່ ອຖກປຸ່ ຽນລກສະນະໄປ ເສນ້ ຊຸ່ ຍງເປນເສນ້ ຊຸ່ ແຕຸ່ ບຸ່ ຕງ້ ສາກກນອກີ ຕຸ່ ໄປ, ວທິ ີຂອງເວນແມນ ແລະ ເບຼະເດນິ ໃຊຫ້ ກຼ ການວເິ ຄາະຄາ້ ຍເຄຸ່ ງິ ຄກນ. 4) ວິທີອານເອຟ - ຟຣີພາມ (Rf/∅′) Ramsay (1967) ໄດສ້ ະເໜີວທິ ີການຫາວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງຂອງວດຖຸ ທຸ່ ີມລີ ກສະນະຊງົ ມນົ ຫຼ ຊງົ ຮເີ ປນລກສະນະປກົ ກະຕິ ແຕຸ່ ເມຸ່ ອຜິດຮູບຮຸ່ າງຈະຖກປຸ່ ຽນເປນຊງົ ຮີ (3 ມຕິ )ິ ຫຼ ວງົ ຮີ (2 ມຕິ )ິ ຫາຼ ຍຂນຶ້ . ການຫາວງົ ຮຄີ ວາມເຄຸ່ ງດວ້ ຍວທິ ີນີ້ ຈຸ່ ງຶ ຕອ້ ງພຈິ າລະນາຕວົ ແປ 3 ຕວົ ແປ ໄດແ້ ກຸ່ : - ຮູບຮຸ່ າງຂອງຄຸ່ າຄວາມເປນວງົ ຮີເລຸ່ ມີ ຕນົ້ (initial ellipticity) ກຸ່ ອນການປຸ່ ຽນລກສະນະ - ທດິ ທາງການວາງຕວົ ຂອງວງົ ຮີ - ການວາງຕວົ ແລະ ຂະໜາດຂອງແກນຫກຼ ຂອງວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງ (principal strain axes). ຫກຼ ການຂອງການວເິ ຄາະ ຄ ຕອ້ ງມຕີ ວົ ບຸ່ ງົ ຊຄີ້ ວາມເຄຸ່ ງ ທຸ່ ີມຈີ ານວນຫຼາຍພທຸ່ ີຈະເປນຕວົ ແທນຂອງບລເິ ວນ ທຸ່ ີສກຶ ສາຕົວບຸ່ ງົ ຊຄີ້ ວາມເຄຸ່ ງ ເຊຸ່ ນ: ກອ້ ນກວດ (pebbles), ໂອອອຍ (ooids) ຫຼ ເມດຊາຍ (sand grains) ຕອ້ ງຫາຄຸ່ າຂອງຄວາມເປນວງົ ຮີຂອງວດຖຸທຸ່ ີຜດິ ຮູບ (Rf ) ແລະ ວດມູມ ∅′ ໂດຍທຸ່ ີມູມ ∅′ ວດຈາກແນວຂອງ ແກນທຸ່ ຍີ າວທຸ່ ສີ ຸດ (e1) ກບເສນ້ ອາ້ ງອງິ ທຸ່ ີການດົ ຂນຶ້ ໃນທດິ ທາງໃດໜຸ່ ງຶ , ວດຄຸ່ າ Rf ແລະ ∅′ ຈາກນນ້ ຂຽນແກບຼ ລະ ຫວຸ່ າງ Rf ແລະ ∅′ສາມາດຫາວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງໄດ້ ໂດຍນາແກຣຟທຸ່ ສີ າ້ ງໄດ້ ປຽບທຽບກບແກຣຟທຸ່ ຄີ ານວນົ ທາງທດິ ສະດີ (ຮູບທີ 2.35) ຮູບທີ 2.35 (ກ) ຄວາມສາພນຂອງຄຸ່ າຄວາມເປນວງົ ຮີເລຸ່ ີມຕນົ້ Ri ແລະ ການວາງຕວົ ເລຸ່ ມີ ຕນົ້ ຂອງ ຕວົ ບຸ່ ງົ ຊີ້ ຄວາມເຄຸ່ ງກຸ່ ອນການປຸ່ ຽນຮູບ ໂດຍມີ Rs = 1.0 ແລະ ແກຼບສະແດງຄຸ່ າລະຫວຸ່ າງ Ri ແລະ (ຂ) ການປຸ່ ຽນຮູບ 92

ເມຸ່ ອມຄີ ຸ່ າວງຮີຄວາມເຄຸ່ ງ RS=1.5 (ຄ) ການປຸ່ ຽນຮູບເມຸ່ ອມີຄຸ່ າວງຮີຄວາມເຄຸ່ ງ RS=3.0 [ຮູບປບປຸງຕຸ່ ຈາກ Figure 5.3 ໂດຍ Ramsay and Huber, 1983] ການວເິ ຄາະທຸ່ ີກຸ່ າວມາຂາ້ ງເທງິ ເປນການວເິ ຄາະແບບຍອ້ ນກບ ລກສະນະທຸ່ ີພບົ ເປນລກສະນະທຸ່ ຜີ ິດຮູບໄປ ແລວ້ ຕວົ ຢຸ່ າງຕຸ່ ໄປນີ້ ເປນຕວົ ຢຸ່ າງທຸ່ ີເລຸ່ ີມຈາກວດຖຸທຸ່ ຍີ ງບຸ່ ຖກເຮດໃຫຜ້ ດິ ຮູບ [ຮູບທີ 2.35 (ກ)] ໂດຍທຸ່ ີວດຖຸມຄີ ຸ່ າ ຂອງຄວາມເປນວງົ ຮີເທຸ່ າົ ກບສອງ (Ri=2) ວາງຕວົ ແບບະະຈດກະຈາຍ (random) ວງົ ຮນີ ມີ້ ແີ ກນຍາວທຸ່ ີສຸດຂອງ ແອນລບິ ຫຼ ວງົ ຮເີ ຮດມູມ ∅ ກບເສນ້ ອາ້ ງອງິ ເຊຸ່ ງິ ໃນພາບໃຊເ້ ສນ້ ແກນນອນຂອງກອບສຸ່ ຫີ ຸ່ ຼຽມ ຂຽນຄຸ່ າຄວາມເປນ ວົງຮີເລຸ່ ີມຕົນ້ (Ri) ກບ ∅ ຂອງວດຖຸທຸ່ ີປາກດົ ດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບແກຼບ ແລະ ຄຸ່ າຂອງວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງເທຸ່ າົ ກບໜຸ່ ງຶ (Rs=1) ທງນເີ້ ພາະຍງບຸ່ ໄດປ້ ຸ່ ຽນຮູບຮຸ່ າງ. ຮູບທຸ່ ີ 2.35 (ຂ) ສະແດງວດຖຸຖກເຮດໃຫຜ້ ດິ ຮູບ ເນຸ່ ອງຈາກຄວາມເຄຸ່ ງ ທຸ່ ີເກດີ ໄດຄ້ ຸ່ າແອນລບິ ຫຼ ວງົ ຮຄີ ວາມເຄຸ່ ງເທຸ່ າົ ກບໜຸ່ ງຶ ເທຸ່ າົ ເຄຸ່ ງິ (Rs=1.5) ຄຸ່ າຄວາມເປນແອນລບິ ມທີ ງລຸດລງົ ແລະ ເພຸ່ ມີ ຂນຶ້ ນນ້ ຄ ຄຸ່ າຂອງ Rf ເມຸ່ ອຄຸ່ າຄວາມເປນວງົ ຮີປຸ່ ຽນມມູ ກຈະປຸ່ ຽນໄປເຊຸ່ ນກນ ເອນີ້ ວຸ່ າ: ຂຽນຄຸ່ າຂອງ Rf ແລະ ∅ ໄດແ້ ກຼບດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບ ພົບວຸ່ າຄຸ່ າຂອງ ∅ ຢຸ່ ູລະຫວຸ່ າງ ±90 ຮູບທີ 2.35 (ຄ) ເປນຮູບທຸ່ ີເຮດໃຫເ້ ກດີ ຄຸ່ າ ຄວາມເຄຸ່ ງເປນສາມເທຸ່ າົ ຕວົ (Rs=3) ຫາຄຸ່ າຂອງ Rf ແລະ ໄດແ້ ກຼບດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບ ຈະພບົ ວຸ່ າຄຸ່ າຂອງ ∅ ຫຼາຍ ຂນຶ້ ຫຼ ລຸດລງົ (fluctuation, F) ຢຸ່ ູລະຫວຸ່ າງ 15 ຈຸ່ ງຶ ສະຫລຸບໄດວ້ ຸ່ າຖາ້ ຫາກມຄີ ວາມເຄຸ່ ງເກດີ ຂນຶ້ ໃນປະລມິ ານ ຫຼາຍຈະເຮດໃຫຄ້ ຸ່ າຂອງ ∅ ເພຸ່ ມີ ຂນຶ້ ຫຼ ∅ ລຸດລງົ ພຽງນອ້ ຍໆເທຸ່ າົ ນນ້ ຮູບທີ 2.36 ສະແດງຜນົ ການປຸ່ ຽນຄຸ່ າຂອງ Ri ແລະ Rs ທຸ່ ີອດຕາສຸ່ ວນຕຸ່ າງໆ. 93

ຮູບທີ 2.36 (ກ) ຄວາມສາພນຂອງຄຸ່ າຄວາມເປນວງົ ຮີເລຸ່ ີມຕນົ້ Ri, Rf ແລະ ໂດຍມີ RS ປຸ່ ຽນໄປ (ຂ) ລກສະນະຂອງ Rf/ ໂດຍຮູບຊາ້ ຍມຄຸ່ າ Ri>Rs ແລະ ຂວາມຄຸ່ າ Ri<Rs [ຮູບປບປຸງຕຸ່ ຈາກ Figure 5.4 ແລະ 5.5 ໂດຍ Ramsay and Huber, 1995] ຈາກຮູບທີ 2.35 ແລະ 2.36 ສາມາດສະຫລຸບໄດວ້ ຸ່ າ ການປຸ່ ຽນເພຸ່ ີມຂນຶ້ ຫຼ ຫລຸດລງົ (fluctuation, F) ຂອງຄຸ່ າຂອງ ∅′ ໃຊບ້ ຸ່ ງົ ບອກປະລມິ ານຂອງຄວາມເຄຸ່ ງໄດ.້ ການຫາວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງໂດຍການວເິ ຄາະຂອງ Ramsay and Huber (1983) ທານາຍວຸ່ າ 50% ຂອງຂມ້ ນູ ສະສມົ ຢຸ່ ູບລເິ ວນວງົ ຮີຂອງຄວາມເຄຸ່ ງ [ຮູບທີ 2.35 (ຄ)] ຖາ້ ຄຸ່ າຄວາມເປນວງົ ຮີເລຸ່ ີມຕນົ້ ຂອງວດຖຸມຄີ ຸ່ າຫຼາຍກວຸ່ າວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງ (Ri>Rs). ດຸ່ ງນນ້ , ການຄດິ ໄລຸ່ 50% ຂອງຂ້ ມນູ ກບຄຸ່ າຫາຼ ຍທຸ່ ສີ ຸດຂອງ Rf ຈຸ່ ງຶ ເຮດໃຫສ້ າມາດລາກວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງໄດ້ ແລະ ຖາ້ ຄຸ່ າຄວາມເປນວງົ ຮີເລຸ່ ມີ ຕນົ້ ຂອງ 94

ວດຖຸມຄີ ຸ່ ານອ້ ຍກວຸ່ າວງົ ຮີຄວາມເຄຸ່ ງ (Ri<Rs) ພບົ ວຸ່ າສຸ່ ວນຫຼາຍຂອງຂມ້ ູນຈະສະສມົ ຢຸ່ ູບລເິ ວນວງົ ຮີຂອງຄວາມເຄຸ່ ງ ແບບບຸ່ ກະຈາຍ ດຸ່ ງສະແດງປຽບທຽບໃນຮູບທີ 2.36. ວທິ ີຫາຄຸ່ າຂອງ Rimax ແລະ Rs ກລະນທີ ຸ່ ີ Ri>Rs ມວີ ທິ ີຫາຄຸ່ າຂອງ Rimax ແລະ Rs ໄດໂ້ ດຍ Rfmax = RsRimax Rfmin=Rimax/Rs ດຸ່ ງນນ້ , ຈະໄດ:້ (RfminRfmax)1/2= Rimax (Rfmax/Rfmin)1/2= Rs ກລະນທີ ຸ່ ີ Ri<Rs ມວີ ທິ ີຫາຄຸ່ າຂອງ Rimax ແລະ Rs ໄດໂ້ ດຍ Rfmax=RsRimax Rfmin=Rs/Rimin ດຸ່ ງນນ້ ຈະໄດ້ (Rfmax/Rfmin)1/2= Rimax (RfmaxRfmin )1/2= Rs ການວເິ ຄາະດວ້ ຍວທິ ີນໃີ້ ຊເ້ ວລາຫາຼ ຍ ຫາກຕອ້ ງວເິ ຄາະດວ້ ຍມເພາະຕອ້ ງການຄວາມລະອຽດໃນການວດ, ແຕຸ່ ຖາ້ ຫາກວເິ ຄາະໂດຍຄອມພວິ ເຕຈີ ະວເິ ຄາະໄດໄ້ ວຫຼາຍຂນຶ້ , ວທິ ີນມີ້ ຄີ ວາມແມນ້ ຍາ້ ຫາຼ ຍກວຸ່ າວທິ ີອຸ່ ນໆ. 5) ວິທີຈຸດເຄຸ່ ິງກາງຕຸ່ ຈດຸ ເຄຸ່ ິງກາງ (Center - to - Center) ອີກຊຸ່ ໜຸ່ ງຶ ເອນີ້ ວຸ່ າ “tieline method - ທາຍ ລາຍ ເມະ′ເທດີ ” ການວເິ ຄາະໂດຍວທິ ີນຖີ້ ກສະເໜີຂນຶ້ ມາເພຸ່ ອຊຸ່ ວຍໃຫສ້ າມາດວເິ ຄາະໄດໄ້ ວຂນຶ້ ເນຸ່ ອງຈາກວທິ ີ Rf/ ∅′ ໃຊເ້ ວລາຫຼາຍ ຫກຼ ການຂອງວທິ ີນຄີ້ ການວດລະຍະຫຸ່ າງຂອງວດຖຸທຸ່ ຢີ ຸ່ ູຕດິ ກນ ແລະ ວດມມູ ໂດຍກາໜດົ ເສນ້ ສມົ ມຸດຂນຶ້ ໜຸ່ ງຶ ແນວ ດຸ່ ງສະແດງໃນຮູບທີ 2.37 ວດຄຸ່ າຂອງ d′ ແລະ ������′ ຈາກນນ້ ຂຽນກຣາຟລະຫວຸ່ າງ d′ ແລະ ������′ ເຮດການລາກເສນ້ ໂຄງ້ (fit curve) ທຸ່ ຜີ ຸ່ ານຂມ້ ນູ ໃຫໄ້ ດຫ້ ຼາຍສຸດ ຫາຄຸ່ າ d′max ແລະ d′min ຄຸ່ າຂອງແອນລິບ ຄວາມເຄຸ່ ງຄານວນໄດຈ້ າກ Rs=d′max/d′min ຮູບທີ 2.37 (ກ) ການຕຸ່ ຈດຸ ລະຫວຸ່ າງຈດຸ ສູນກາງຂອງວງົ ມນົ ທຸ່ ີໃກຄ້ ຽງກນລະຫວຸ່ າງໄລຍະທາງ (d) ແລະ ມູມ (������) ກຸ່ ອນການປຸ່ ຽນລກສະນະ ແລະ ຫງຼ ການປຸ່ ຽນລກສະນະ ຈາກຮູບວດສະເພາະ AB, AC, AD ບຸ່ ວດ AE 95