ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ2

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ກມົ ສາ້ ງຄູ ວທິ ະຍາໄລຄຫູ ວຼ ງນາໍ້ ທາ ເອກະສານປະກອບການສອນ ວິຊາ: ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ສາຍຄປູ ະຖົມ, ລະບບົ 12+4, ປີ 1 ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ຫລາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ ສກົ ຮຽນ 2018 – 2019

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ເອກະສານປະກອບການສອນ ວຊິ າ ພາສາລາວ - ວນັ ນະຄະດີ 2 ສາຍຄປູ ະຖົມ ລະບບົ 12+4 ປ1ີ ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ຫລາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ ພມິ ໂດຍ: ປຕ ຫລາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ ກວດແກໂ້ ດຍ: 1. ອຈ.ປທ ສກຸ ນັ ໄຊ ພງົ ສະຫວນັ 2. ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ໍ ອນຸ່ ແກວ້ 3. ຜຊ.ປຕ ນອ້ ຍແສງແກວ້ ໄຊຍະຈກັ 4. ປຕ ສາຍຄາ ປະດຈີ ດິ ສກົ ຮຽນ 2018 - 2019

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຄານາ ເອກະສານ ວິຊາ ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ເຫຼັ້ໍມນີ້ໍຮຽບຮຽງຂຶ້ໍນມາເພ່ືອນາໄປໃຊ້ເຂົ້ໍາໃນການຮຽນ - ການສອນ ໃນວິທະຍາໄລຄູ, ສາຍຄູປະຖົມ, ລະບົບ 12 + 4, ປີທີ 1, ພາກຮຽນທີ 2 . ເນ້ໍອໃນທີ່ືບັນຈຸເຂົ້ໍາໃນ ເອກະສານເຫຼັ້ໍມນີໍ້ແມຸ່ນໄດ້ຮີບໂຮມເອາົ ຢຸູ່ເອກະສານ, ວິຊາຮຽນຕ່າງໆ ທີື່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຫົວຂໍ້ບົດຮຽນທີື່ການົດໄວຢ້ ຸູ່ ໃນໂຄງສ້າງຫຼກັ ສູດ. ເນໍອ້ ໃນທນ່ືີ າມາສະເໜໃີ ນເອກະສານເຫໍ້ຼັມນປ້ໍີ ະກອບດ້ວຍ 14 ບດົ ຄ: ຄວາມຮູກ້ ຽ່ ວກັບການຟັງ, ຄວາມຮູ້ ກ່ຽວກບັ ການເວາ້ໍົ , ຄວາມຮ້ກູ ຽ່ ວກບັ ການອາ່ ນ, ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ການຂຽນ, ການຂຽນຈົດໝາຍ, ການຂຽນບົດພັນ ລະນາ, ການຂຽນບົດລາຍງານ, ການຂຽນບົດບັນທຶກ, ການຂຽນຂ່າວ ແລະ ປະກາດແຈ້ງການ, ການຂຽນບົດ ອະທບິ າຍ ແລະ ບົດພສິ ດູ , ການຂຽນບົດວຈິ ານ ແລະ ການຂຽນບົດວເິ ຄາະ, ການຂຽນບົດເພອື່ ສະແດງທັດສະນະ, ການຂຽນຫຍ້ໍເລື່ອງ ແລະ ລະຄອນ ເນ້ໍອໃນດັື່ງກ່າວແມຸ່ນເພື່ອແນໃສຸ່ໃຫ້ນັກຮຽນຄູມີຄວາມຮູ້ ແລະ ເຂົ້ໍາໃຈກ່ຽວ ກັບຄວາມໝາຍ, ຄວາມສາຄັນຂອງການຂຽນບົດປະເພດຕ່າງໆ, ຫຼັກການ, ວິທີຂຽນບົດປະເພດຕ່າງໆ ແລະ ວິທີ ຂຽນໜັງສຕ່າງໆ. ເອກະສານປະກອບການສອນເຫຼັໍ້ມນີ້ໍ ພັດທະນາຂຶໍ້ນພາຍຫຼັງໄດ້ເອົາໄປນາໃຊ້ທົດລອງສອນ ແລະ ຜ່ານຂ້ັໍນ ຕອນການກວດແກ້ຈາກ ຄູ - ອາຈານທີ່ືສອນສາຍພາສາລາວ ໃນໜ່ວຍງານຄູປະຖົມ ແລະ ຄະນະກວດແກ້ແລ້ວ. ສະນໍ້ນັ , ໃນຂ້ນັໍ ຕ່ືໄປສາມາດນາເອົາໄປໃຊ້ເຂ້າໍົ ໃນການສິດສອນໄດ້. ການຮຽບຮຽງເອກະສານປະກອບການສອນຂອງຂ້າພະເຈົ້ໍາໃນເຫຼັໍ້ມນີໍ້ ກບ່ືປາສະຈາກໄດ້ຂໍ້ຂາດຕົກບົກ ຜ່ອງບາງປະການ, ຂ້າພະເຈົໍ້າຫວັງຢຸ່າງຍິື່ງວ່າຈະໄດ້ຮັບຄາຕານິຕິຊົມ, ຄາປະກອບຄາຄິດຄາເຫັນຈາກບັນດາຄູ - ອາຈານ, ນັກສຶກສາ ແລະ ທ່ານຜູ້ອ່ານທັງຫຼາຍ ເພ່ືອຊ່ວຍປັບປຸງເອກະສານເຫຼັໍ້ມນໍີ້ໃຫ້ສົມບູນ ແລະ ມີປະສິດທຜິ ນົ ຍິື່ງຂຶໍນ້ . ວທິ ະຍາໄລຄູຫຼວງນາ້ໍ ທາ, ວນັ ທີ 08 ເມສາ 2019 ຜູຮ້ ຽບຮຽງ ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ a

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ສາລະບານ ບດົ ທີ 1 ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ການຟັງ .................................................................................... 1 1. ຄວາມສາຄນັ ຂອງການຟັງ ..................................................................................... 1 2. ປະໂຫຍດຂອງການຟງັ ........................................................................................ 1 3. ປະເພດຂອງການຟັງ ........................................................................................... 3 4. ລັກສະນະ, ອປຸ ະສັກ, ສລິ ະປະຂອງການຟງັ ................................................................. 6 5. ການພັດທະນາ ແລະ ເຝກິ ຝົນການຟັງໃຫ້ມີະສິດທພິ າບ..................................................... 8 ບດົ ທີ 2 ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ການເວາົ້ໍ (ທກັ ສະການເວາ້ໍົ ) ............................................................ 12 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງການເວໍາ້ົ ............................................................. 12 1.1 ອງົ ປະກອບຂອງການເວົ້ໍາ ................................................................................ 12 1.2. ຈຸດປະສົງຂອງການເວົາໍ້ ................................................................................. 12 2. ຫກັຼ ການເວາົໍ້ ແລະ ມາລະຍາດຂອງການເວາົ້ໍ ............................................................... 13 2.1 ຫກັຼ ການເວໍ້ົາ.............................................................................................. 13 2.2 ມາລະຍາດການເວົ້ໍາ ...................................................................................... 16 3. ການພດັ ທະນາວທິ ກີ ານເວົໍາ້ ................................................................................. 16 3.1 ການພດັ ທະນາການຄິດ.................................................................................. 16 3.2 ການພັດທະນາຄວາມສາມາດໃນການເວ້າົໍ .............................................................. 18 3.3 ການພດັ ທະນາກິລິຍາທ່າທາງ............................................................................ 19 4. ຫກັຼ ການວເິ ຄາະຜູຟ້ ັງ ........................................................................................ 21 5. ສິລະປະການຕງໍ້ັ ຄາຖາມ..................................................................................... 24 ບດົ ທີ 3 ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ການອາ່ ນ (ທກັ ສະການອາ່ ນ) .......................................................... 31 1. ຄວາມໝາຍຂອງການອາ່ ນ .................................................................................. 31 2. ຄວາມສາຄນັ ຂອງການອ່ານ ................................................................................. 31 3. ປະເພດຂອງການອ່ານ ....................................................................................... 32 4. ຄນຸ ປະໂຫຍດຂອງການອາ່ ນ ................................................................................ 33 5. ວິທີການອາ່ ນເນໍອ້ ໃນເພືອ່ ຈັບໃຈຄວາມ .................................................................... 34 6. ການອ່ານໜັງສປະເພດຕາ່ ງໆ................................................................................ 36 7. ກດິ ຈະກາສງືົ່ ເສີມການອາ່ ນ ................................................................................. 41 ບດົ ທີ 4 ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ການຂຽນ (ທກັ ສະການຂຽນ).......................................................... 53 1. ຄວາມໝາຍຄວາມສາຄັນຂອງການຂຽນ ................................................................... 53 2. ລັກສະນະ ແລະ ປະເພດຂອງການຂຽນ.................................................................... 54 3. ອງົ ປະກອບຂອງການຂຽນ .................................................................................. 57 4. ຫຼກັ ການຂຽນ ................................................................................................ 58 ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ i

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບດົ ທີ 5 ການຂຽນຈດົ ໝາຍ ......................................................................................... 64 1. ຄວາມໝາຍຂອງຈດົ ໝາຍ................................................................................... 64 2. ຄວາມສາຄນັ ຂອງຈົດໝາຍ.................................................................................. 64 3. ປະເພດຂອງຈດົ ໝາຍ ....................................................................................... 64 4. ຮູບແບບການຂຽນຈົດໝາຍແຕຸລ່ ະປະເພດ................................................................. 65 5. ວິທີຂຽນຈດົ ໝາຍ ........................................................................................... 72 ບດົ ທີ 6 ການຂຽນບດົ ພນັ ລະນາ .................................................................................... 75 1. ຄວາມໝາຍຄວາມສາຄັນຂອງບດົ ພນັ ລະນາ ............................................................... 75 2. ຫຼກັ ການ ແລະ ວທິ ແີ ຕງຸ່ ບດົ ພນັ ລະນາ ...................................................................... 75 3. ປະເພດຂອງບົດພນັ ລະນາ................................................................................... 76 4. ໂຄງຮ່າງການຂຽນບົດພັນລະນາແຕລຸ່ ະປະເພດ............................................................. 78 ບດົ ທີ 7 ການຂຽນບດົ ລາຍງານ...................................................................................... 82 1. ຄວາມໝາຍຂອງບົດລາຍງານ ............................................................................... 82 2. ຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ລາຍງານ .............................................................................. 82 3. ປະເພດຂອງບົດລາຍງານ .................................................................................... 82 4. ຮ່າງການຂຽນບດົ ລາຍງານ................................................................................... 83 ບດົ ທີ 8 ການຂຽນບດົ ບນັ ທກຶ ....................................................................................... 87 1. ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ບັນທຶກ ................................................................................ 87 2. ຄວາມສາຄັນຂອງບດົ ບນັ ທຶກ ............................................................................... 87 3. ປະເພດຂອງບົດບັນທຶກ ..................................................................................... 89 4. ຮ່າງການຂຽນຂອງບດົ ບັນທກຶ ..............................................................................103 ບດົ ທີ 9 ການຂຽນຂາ່ ວ ແລະ ປະກາດແຈງ້ ການ ..................................................................108 1. ຄວາມໝາຍຂອງການຂຽນຂ່າວ ແລະ ປະກາດແຈ້ງການ ................................................108 2. ຄວາມສາຄນັ ຂອງການຂຽນຂ່າວ ແລະ ປະກາດແຈງ້ ການ ................................................109 3. ວທິ ີຂຽນຂ່າວ ...............................................................................................109 4. ຮາ່ ງການຂຽນຂ່າວ ..........................................................................................110 5. ວທິ ຂີ ຽນປະກາດແຈງ້ ການ .................................................................................110 6. ຮາ່ ງການຂຽນປະກາດແຈ້ງການ............................................................................112 ບດົ ທີ 10 ການຂຽນບດົ ອະທບິ າຍ ແລະ ບດົ ພສິ ູດ................................................................117 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄັນຂອງບດົ ອະທິບາຍ.......................................................117 2. ວິທີຂຽນບົດອະທິບາຍ .....................................................................................117 3. ໂຄງຮາ່ ງຂອງການຂຽນບົດອະທິບາຍ ......................................................................117 4. ຄວາມໝາຍຄວາມສາຄັນຂອງບດົ ພິສດູ ...................................................................120 5. ວທິ ຂີ ຽນບດົ ພິສດູ ..........................................................................................120 6. ໂຄງຮາ່ ງບົດພິສດູ ...........................................................................................124 ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ ii

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບດົ ທີ 11 ການຂຽນບດົ ວຈິ ານ ແລະ ການຂຽນບດົ ວເິ ຄາະ .......................................................127 1. ຄວາມໝາຍຄວາມສາຄນັ ຂອງບົດວຈິ ານ ..................................................................127 2. ປະເພດຂອງບດົ ວິຈານ .....................................................................................127 3. ລັກສະນະ ແລະ ວທິ ີແຕງຸ່ ບດົ ວິຈານ .......................................................................128 3.1 ລກັ ສະນະຂອງບົດວຈິ ານ...............................................................................128 3.2 ວທິ ແີ ຕຸ່ງບດົ ວິຈານ ......................................................................................128 4. ໂຄງຮາ່ ງການຂຽນບດົ ວຈິ ານ ...............................................................................129 5. ຄວາມໝາຍຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ວິເຄາະ .................................................................133 6. ຫກຼັ ການວິເຄາະບົດປະພັນວນັ ນະຄະດີ ....................................................................134 7. ວທິ ວີ ິເຄາະບດົ ປະພັນວນັ ນະຄະດີ .........................................................................135 8. ໂຄງຮາ່ ງການຂຽນບົດວິເຄາະ...............................................................................135 ບດົ ທີ 12 ການຂຽນບດົ ເພ່ືອສະແດງທດັ ສະນະ ...................................................................142 1. ຄວາມໝາຍຂອງການຂຽນບົດເພ່ືອສະແດງທັດສະນະ....................................................142 2. ຫກັຼ ການຂຽນບົດເພ່ອື ສະແດງທັດສະນະ ..................................................................142 3. ປະເພດຂອງການຂຽນບດົ ເພ່ອື ສະແດງທດັ ສະນະ ........................................................145 ບດົ ທີ 13 ການຂຽນຫຍເໍ້ ລອ່ື ງ......................................................................................147 1. ຄວາມໝາຍຂອງການຂຽນຫຍ້ເໍ ລ່ອື ງ ......................................................................147 2. ຫຼັກການຂຽນຫຍ້ໍຄວາມໝາຍເລ່ອື ງ .......................................................................147 3. ແບບຂອງການຂຽນຫຍໍ້ເລື່ອງ/ນທິ ານ .....................................................................148 ບດົ ທີ 14 ລະຄອນ .................................................................................................157 1. ຄວາມໝາຍຂອງລະຄອນ ..................................................................................157 2. ສະພາບພາໃຫກ້ າເນດີ ມີລະຄອນລາວ .....................................................................157 3. ເນອໍ້ ໃນລະຄອນລາວໃຫຍ່ .................................................................................158 4. ບາງບດົ ລະຄອນລາວໃຫຍ່ທີເ່ື ດື່ັນ ..........................................................................159 ເອະສານອາ້ ງອງີ .......................................................................................................175 ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ iii

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບດົ ທີ 1 ຄວາມຮູ້ກຽ່ ວກບັ ການຟັງ 1. ຄວາມສາຄນັ ຂອງການຟງັ ການສ່ືສານດ້ວຍຄາເວໍ້ົາ ເປັນການສື່ສານທີື່ມີມາກ່ອນການສ່ືສານດ້ວຍລາຍລັກອັກສອນ, ການເວົ້ໍາ ແລະ ການຟັງຈິ່ືງເປັນຂະບວນການສື່ສານ ທີື່ມະນຸດໃຊ້ມາກ່ອນທັກສະການຂຽນ ແລະ ການອ່ານ, ປັດຈຸບັນ, ໂລກມີ ຄວາມຈະເລີນກ້າວໜ້າຫຼາຍທາງດ້ານເທັກໂນໂລຊີ, ມະນຸດຂະຫຍາຍການຕິດຕື່ສື່ສານອອກໄປຢຸ່າງກວ້າງຂວາງ, ຈາກການສື່ສານໂດຍກງົ ລະຫວາ່ ງບຸກຄົນເຖງິ ການສື່ສານຜາ່ ນສ່ືເອເລກັ ໂຕຣນກິ (electronics) ເຊ່ນັື ໂທລະເລກ, ໂທລະສບັ , ວິທະຍ,ຸ ໂທລະທດັ ຫຼ ດາວທຽມ; ເຊງິ່ື ເປນັ ສສື່ ານເຖງິ ກນັ ຂາ້ ມທະວີບ ຫຼ ຄົນລະຟາກໂລກໄດ້ໃນເວລາ ອັນໄວວາ. ສາລບັ ການສື່ສານໃນຊີວດິ ປະຈາວັນ, ມະນດຸ ຮັບສານດ້ວຍການຟງັ ມາຕັໍ້ງແຕຸເ່ ມອ່ື ຮບັ ຮສູ້ ິງ່ື ແວດລ້ອມຕ່າງໆ ຈິ່ືງມີຄາຖາມງ່າຍໆທີ່ືຈະຖາມຕົນເອງວ່າ “ຖ້າເຮົາຫູໜວກມາຕັໍງ້ ແຕຸ່ເກີດຈະເກີດອັນໃດຂໍ້ຶນ” ແນຸ່ນອນວ່າ ເຮົາຈະບ່ື ໄດ້ຍິນສຽງຕ່າງໆ ແລະ ບ່ືສາມາດຮຽນເພ່ືອຫັດອອກສຽງໄດ້ ເໝອນເດັກນ້ອຍຄົນອື່ນໆ ເຮົາເປັນທັງຄົນຫູໜວກ ແລະ ຄົນບອດໃບ້, ຕະຫຼອດຊີວິດນ້ໍີ, ເຮົາຈະບື່ໄດ້ຍິນສຽງໃດໆບື່ວ່າຈະເປັນສຽງດົນຕີ, ສຽງທາມະຊາດ ຫຼ ສຽງ ມະນຸດເຮົາຄົງຕ້ອງສ່ືສານດ້ວຍສັນຍານມີ, ທ່າທາງ ແລະ ສັນຍະລັກອັກສອນ. ການສ່ືສານກັບຜູ້ອ່ືນບື່ມີຄວາມ ສະດວກຄກນັ ກັບສື່ສານດວ້ ຍຄາເວໍ້າົ . ຮູບທີ 1 ລກັ ສະນະສນັ ຍານມສະແດງສຄ່ື ວາມໝາຍຕາ່ ງໆ ການມີອະໄວຍະວະຮັບສຽງ (ປະສາດຫູ) ເປັນປົກກະຕິ ເຮັດໃຫ້ມະນຸດຮຽນຮູ້ສິ່ືງຕ່າງໆ ດ້ວຍການຟງັ ໄດ້ ຕະຫຼອດຊີວິດ. ນັບຕັໍ້ງແຕຸ່ການຟັງສຽງພ່ືແມຸ່ແລ້ວຈົດຈາຮຽນສຽງເວົ້ໍາ ຈົນຮອດພັດທະນາຂະບວນການສື່ສານໃນ ການຮຽນຮ,ູ້ ຂະຫຍາຍຂອບເຂດອອກໄປໃຫກ້ ວ້າງຂວາງບ່ວື ່າ ຄວາມຮູ້ນັ້ນໍ ຈະຢູຸໃ່ ກປ້ ານໃດກືຕ່ າມມະນດຸ ກສາມາດ ຮັບສານຜາ່ ນສ່ືຕ່າງໆໄດດ້ ວ້ ຍການຟງັ . ໂດຍທືົ່ວໆໄປແລວ້ , ການຮບັ ສານດ້ວຍການຟງັ ໃນແຕລຸ່ ະວນັ ຂອງຄົນເຮົາອາດຈະເວາ້ໍົ ໄດວ້ າ່ ເຮົາໃຊເ້ ວລາ ການຟັງຫຼາຍກວ່າ ການເວົໍ້າ, ການອ່ານ ແລະ ການຂຽນ ສະເລຸ່ຍແລ້ວບ່ືໜ້ອຍກວ່າ 1 ໃນ 3 ຂອງເວລາທີ່ືໃຊ້ໃນ ການຕິດຕ່ືສື່ສານ ເຊັ່ືນ: ຟັງສີເອເລັກໂຕຣນິກ, ຟັງຄົນໃນຄອບຄົວ, ຟັງເພ່ືອນມິດອ້າຍນ້ອງລົມກັນກ່ຽວກັບວຽກ ງານອືນ່ ໆເປນັ ຕ້ົນໍ . 2. ປະໂຫຍດຂອງການຟງັ ການຟງັ ແມຸນ່ ພຶດຕິກາການຮັບສານທີື່ມປີ ະໂຫຍດຕື່ຕນົ ເອງ ແລະ ສງັ ຄມົ . ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 1

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ກ. ປະໂຫຍດຕຕ່ື ນົ ເອງ ການຟງັ ທືດ່ີ ີເຮັດໃຫຜ້ ຟູ້ ງັ ໄດ້ຮບັ ປະໂຫຍດຕ່າງໆຄ: - ການຟັງທີື່ດີ ແມຸ່ນພຶດຕິກາຂອງຜູມ້ ີມາລະຍາດ ໃນການຄົບຄ້າສະມາຄົມ, ໃນວົງສົນທະນາ ຫຼ ການເວົໍາ້ ຕາມສະຖານທ່ືີ ແລະ ໂອກາດຕ່າງໆ ບມື່ ີຄົນໃດຢາກໃຫຄ້ ົນອ່ືນ ຍາດເວໍາົ້ ຫຼ ບືຍ່ ອມຟງັ ຄາເວາໍົ້ ຂອງຕົນເອງ, ຜູ້ຟັງທືີ່ ດີຍ່ອມໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມຊົມຊອບຈາກຄູຸ່ສົນທະນາ, ການຟັງ ຈິື່ງເປັນການຊ່ວຍສ້າງບັນຍາກາດຂອງຄວາມເປັນ ມດິ , ເຮັດໃຫເ້ ກີດຄວາມເຂາ້ໍົ ໃຈ, ການຍອມຮັບ ແລະ ຄວາມເຫນັ ອົກເຫນັ ໃຈເຊິງື່ ກັນ ແລະ ກັນ. - ການຟັງທ່ີືດີ ເຮັດໃຫ້ເຮົາຮູ້ເລ່ືອງລາວຕ່າງໆ ສາມາດເຂົ້ໍາໃຈຄວາມສາຄັນຂອງເລ່ືອງທີ່ຟື ັງ ແລະ ຈຸດໝາຍ ຂອງຜູ້ເວົ້ໍາ, ຜູ້ຟັງຈະສະແດງປະຕິກິລິຍາຕອບສະໜອງຄູຸ່ສົນທະນາໄດ້, ສອດຄ່ອງ ແລະ ກົງກັບຫົວຂໍ້ສົນທະນາ ການຟັງຈິ່ືງເໝອນກັບການຫຼີໍ້ນບານບ້ວງ (Basketball) ເຊິື່ງຜູ້ຟັງຈະເປັນຜູ້ຫຼິ້ໍນສາຄັນຄົນໜືຶ່ງທີື່ຕ້ອງຄອຍຮັບ ໝາກບານ ແລະ ສົ່ງື ໃຫຜ້ ູຫ້ ຼນໍິ້ ຄນົ ອ່ນື ໆໃນທິມດຽວກນັ , ເພ່ອື ໃຫໄ້ ດ້ຊະນະຕາມຄວາມຕອ້ ງການຂອງຜຫູ້ ນ້ິຼໍ ໃນທີມ. - ການຟງັ ທ່ືີດີ ຊ່ວຍພດັ ທະນາສະມດັ ທະພາບການໃຊ້ທກັ ສະພາສາ ແລະ ດາ້ ນອື່ນໆຄ ການຟັງຊ່ວຍໃຫ້ຜູ້ ຟັງ ຮຽນຂະບວນການເວົ້ໍາທີ່ືດີຂອງຜູ້ອື່ນ ນັບຕັ້ໍງແຕຸ່ວິທີການເລອກຫົວຂ້ໍໃນການເວົ້ໍາ, ປັບປຸງບຸກຄະລິກະພາບໃນ ການເວົ້ໍາ ແລະ ວິທີການສະເໜີເນ້ໍອໃນທີ່ືມີປະສິດທິຜົນ. ນອກຈາກນ້ໍີ, ການຟັງເຮັດໃຫ້ຜູ້ຟັງມີຄວາມຮູ້ກວ້າງ, ມີ ຄວາມໝໍ້ັນໃຈໃນຕົນເອງ, ການເວົ້ໍາ, ກ້າສະແດງອອກຫຼາຍຂຶໍ້ນ ຜູ້ຟັງຈະນາໄປພັດທະນາສະມັດຖະພາບການອ່ານ ແລະ ການຂຽນຂອງຕົນເອງໄດອ້ ີກດ້ວຍ. - ການພັງທືີ່ດີ ເປັນພໍ້ນຖານເຮັດໃຫ້ເກີດສະມັດຖະພາບທາງຄວາມຄິດ ຜູ້ຟັງໄດ້ພັດທະນາພໍ້ນຖານຄວາມ ມີສະຕິປັນຍາຈາກການຮວບຮວມຂໍ້ມູນ ແລະ ຂໍ້ຄິດຕ່າງໆຈາກການຟັງແຕຸ່ລະຄັ້ໍງ, ການຟັງຊ່ວຍໃຫ້ເຮົາຮຽນຮູ້ ຈດົ ຈາ ແລະ ເຂາ້ົໍ ໃຈສື່ງິ ຕ່າງໆ ແລະ ແນວຄດິ ໃໝໆຸ່ ອີກດວ້ ຍ. - ການຟັງທ່ີືດີ ເຮັດໃຫ້ເຮົາໄດ້ຄວາມຮູ້ດ້ານຄາສັບ ແລະ ເພີື່ມພູນຄວາມສາມາດໃນການໃຊ້ຖ້ອຍຄາພາສາ ໄດ້ຢຸ່າງຖກຕ້ອງເໝາະສົມ, ຜູ້ຟັງຈະສັງເກດການໃຊ້ຄາສບັ ແລະ ຖ້ອຍຄາພາສາຂອງຜູເ້ ວົ້ໍາ, ສຶກສາວິທີໃຊຖ້ ້ອຍຄາ ຫຼ ສານວນໂວຫານ ຈາກຜເູ້ ວໍ້ົາແລວ້ ຈດົ ຈາໄປເປັນແບບຢ່າຸ ງໃນການເວົາ້ໍ ແລະ ການຂຽນ. ຂ. ປະໂຫຍດຕສື່ ັງຄມົ ການຟັງທີ່ືດີ ແມຸ່ນຂະບວນການສື່ສານທີື່ກ່ືໃຫ້ເກີດປະໂຫຍດຕ່ືສັງຄົມ ແລະ ຕື່ປະເທດຊາດ ໃນດ້ານຜູ້ ຟັງນາຄວາມຮູ້ ແລະ ຂຄໍ້ ິດຕາ່ ງໆໄປໃຊ້ໂດຍຜູ້ຟັງເອງໄດ້ຮັບຜົນດີຈາກການປະຕິບັດ ແລະ ສັງຄມົ ໄດ້ປະໂຫຍດທາງ ອ້ອມ ເຊັືນ່ : ການຟັງອະພິປາຍເລອື່ ງ ການຮັກສາສຂຸ ະພາບສ່ວນບຸກຄົນ, ຜູ້ຟັງຈະໄດ້ຮບັ ຄວາມຮູ້ແນວຄິດຕ່າງໆໃນ ການຮັກສາສຸຂະພາບ ການຟັງຖ້າຜູ້ຟັງນາໄປປະຕິບັດ, ຜູ້ຟັງຍ່ອມມີສຸຂະພາບແຂງແຮງສາມາດປະຕິບັດງານຢຸ່າງມີ ປະສິດທິພາບ, ປະເທດຊາດໄດ້ຮັບປະໂຫຍດທາງອ້ອມໃນການສ້າງຊັບພະຍາກອນບຸກຄົນຂອງຊາດ, ສາມາດພັດ ທະນາປະເທດຊາດໄດຢ້ ຸ່າງເຂ້ມັໍ ແຂງ. ໃນບາງຄັໍ້ງ, ລັດຖະບານຕ້ອງການຄວາມຮ່ວມມຈາກປະຊາຊົນ ໃນເລ່ືອງຕ່າງໆ ເຊັ່ືນ: ການເສຍພາສີ ອາກອນ, ການເລອກຕັ້ໍງສະມາຊິກສະພາແຫຸ່ງຊາດເປັນຕົໍ້ນ, ລັດກຈະປະຊາສາພັນແຈ້ງ ເລື່ອງລາວຕ່າງໆຜ່ານທາງ ວິທະຍຸ ແລະ ໂທລະທັດ, ການແຈ້ງຂ່າວສານເຊັື່ນ:ນີ້ໍເຮັດໃຫ້ຜູ້ຟັງຮັບຮູ້ຂ່າວສານ ແລະ ຄວາມຕ້ອງການຂອງ ລັດຖະບານ ປະຊາຊນົ ກຈະຮວ່ ມມ ແລະ ປະຕບິ ດັ ຕາມ; ຜົນຂອງການຮວ່ ມມຂອງປະຊາຊົນຍ່ອມເປນັ ປະໂຫຍດ ຕືປ່ ະເທດຊາດຢຸາ່ ງແທ້ຈງິ . ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 2

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ການຟັງແມ່ນຸ ທັກສະທາງພາສາທື່ີມີຄວາມສາຄນັ ແລະ ມຜີ ນົ ປະໂຫຍດຕ່ືຄົນເຮາົ ເປັນຢຸ່າງດີ, ເພາະການຟັງ ແມຸ່ນພຶດຕິກາໃນການສື່ສານຂອງມະນຸດທື່ີສະແດງໃຫ້ເຫັນສັງຄົມມະນຸດ ແຕກຕ່າງຈາກສັງຄົມສັດ, ມະນຸດໃຊ້ ພາສາເປັນພາຫະນະສື່ສານຕ່ືກັນ ເຊິ່ືງເຮັດໃຫ້ມະນຸດຢູຸ່ຮ່ວມກັນໃນສັງຄົມໄດ້ດີ , ໂດຍສະເພາະມະນຸດໃຊ້ການຟັງ ເປັນພາຫະນະໃນການຮຽນຮສູ້ ່ິືງຕ່າງໆຮອບຕົວ, ສະສມົ ເປນັ ຄວາມຮູສ້ ບຕມ່ື າຕັງ້ໍ ແຕຸ່ສະໄໝບຮູ ານ. 3. ປະເພດຂອງການຟງັ ປະເພດຂອງການຟັງລວມມີ 4 ປະເພດຄ: ການຟງັ ໂດຍຜຟູ້ ງັ ມີສວ່ ນຮ່ວມໂດຍກງົ ໃນຂະບວນການສສ່ື ານ, ການຟັງໂດຍຜູ້ຟັງບື່ມີສ່ວນຮ່ວມໂດຍກົງໃນຂະບວນການສ່ືສານ, ການຟັງຈາກ ສ່ືເອເລັກໂຕຣນິກ Electronics) ແລະ ການຟງັ ເພືອ່ ຈບັ ໃຈຄວາມ. 3.1 ການຟັງໂດຍຕ້ຟູ ັງມີສວ່ ນຮວ່ ມໂດຍກົງໃນຂະບວນການສສື່ ານ ກ. ການຟງັ ໃນການສື່ສານລະຫວາ່ ງບກຸ ຄນົ ການສືສ່ ານລະຫວ່າງບກຸ ຄນົ ແມນຸ່ ກິດຈະກາທີື່ບຸກຄນົ ສ່ືສານຕ່ກື ັນມີຈານວນບ່ືເກີນ 2 ຄນົ , ແຕຸ່ລະຄົນຈະ ເຮັດໜ້າທີ່ືຮັບສານ, ສົື່ງສານເຊິ່ືງກັນ ແລະ ກັນໂດຍໃຊ້ວິທີຢຸ່າງມີການຄົ້ໍນຄວ້າພິຈາລະນາ, ຜູ້ຟັງຈະຕ້ອງໃຊ້ຄວມ ຄິດຕີຄວາມໝາຍສາຄັນສິ່ືງທີື່ຜູ້ເວົ້ໍາຕ້ອງການສື່ສານມາຍັງຕົນ, ຜູ້ຟັງ ຕ້ອງວິເຄາະວ່າ ຕອນໃດເປັນຄວາມຈິງມີຫຼັກ ຖານເປັນໜ້າເຊ່ືອຖພຽງໃດ, ຕອນໃດເປັນຂໍ້ຄດິ ເຫັນ ພຽງໃດ? ແລະ ຂໍ້ຄິດເຫັນນັ້ນໍ ສມົ ເຫດສມົ ຜົນພຽງໃດ, ຜູ້ຟັງ ອາດຈະປະເມນີ ຄາ່ ວ່າມປີ ະໂຫຍດໜອ້ ຍຫຼາຍ. ນອກຈາກນີ້ໍການສ່ືສານລະຫວ່າງບຸກຄົນ ແມຸ່ນການສ່ືສານທີື່ບື່ຈາກັດໄລຍະເວລາ ເຊືັ່ນ: ການສົນທະນາ, ການສາພາດ ອາດຈະໃຊ້ເວລາພຽງ 2 ນາທີ ຫຼ ເປັນຊົື່ວໂມງກ່ືໄດ້. ການໃຊ້ເວລາຈິ່ືງຂຶໍ້ນກັບກາລະເທສະ, ບຸກຄົນ ແລະ ສະຖານທີ່ືການສ່ືສານລະຫວ່າງບຸກຄົນຍັງເປັນໂອກາດ ເຮັດໃຫ້ເຮົາໄດ້ສ່ືສານກັບບຸກຄົນຕ່າງໆ ໂດຍບື່ຈາກັດ ເພດໄວ ຫຼ ວ່າເຄີຍຮູ້ຈັກ, ບື່ເຄີຍຮູ້ຈັກກັນມາກ່ອນເລີຍ. ດັື່ງນັໍ້ນ, ເຮົາຈຶື່ງຕ້ອງປັບຕົວໃຫ້ເຂົ້ໍາກັບຄູຸ່ສົນທະນາດ້ວຍ ການໃຊ້ຄາເວົ້ໍາທີ່ືສຸພາບ ເຊິື່ງເຂົໍ້າໃຈງ່າຍ, ຕ້ອງຄວບຄຸມອາລົມຕາມມາລະຍາດໃນສັງຄົມ ແລະ ສະແດງໄມຕີຈິດຕ່ື ກັນ. ສະນັ້ໍນ ການຟັງໃນການສື່ສານລະຫວ່າງບຸກຄົນ ແມຸ່ນການສ່ືສານຂັໍ້ນພໍ້ນຖານທີື່ຈາເປັນຕື່ມະນຸດ , ມະນຸດຈາຕ້ອງເຮັດຢູຸ່ເປັນປົກກະຕິໃນການດາລົງຊີວິດ ເຊັ່ືນ: ການທັກທາຍປາໄສຕ່ືກັນ, ການໄຕຸ່ຖາມຄວາມສຸກ ທກຸ , ການສົນທະນາ, ການໂຕຖ້ ຽງ, ການປຶກສາຫາລ, ການສາພາດ, ການເຈລະຈາທລຸ ະກິດລະຫວ່າງບກຸ ຄົນ ແລະ ການສ່ືສານທາງໂທລະສັບໆລໆ ດ້ວຍເຫດນັ້ໍນ ການຟັງການສື່ສານລະຫວາ່ ງບຸກຄົນຈິື່ງມີລັກສະນະສາຄັນຄ ເປັນຜູ້ ຟັງດີ, ມີຄວາມຈິງໃຈ ສະແດງກິລິຍາຕອບສະໜອງທີ່ືເໝາະສົມກັບບຸກຄົນ ແລະ ມີຄວາມສົນໃຈນາຄູຸ່ສົນທະນາ ຕະຫອຼ ດເວລາ. ຂ. ການຟັງສສື່ ານພາຍໃນກຸມ່ ການສ່ືສານພາຍໃນກຸ່ມ ແມຸນ່ ການສ່ືສານທີມ່ື ີບຸກຄນົ ເຂາົ້ໍ ຮວ່ ມຕັງໍ້ ແຕຸ່ 3 ຄົນຂໍນ້ຶ ໄປຢກຸູ່ ບັ ໂອກາດ, ສະຖານ ທືເ່ີ ອໍອ້ ອານວຍຄວາມສະດວກ ທເ່ີື ຮັດໃຫ້ການສ່ືສານລະຫວ່າງບຸກຄນົ ພາຍໃນກຸມ່ ດາເນີນໄປໄດ້ການສ່ືສານພາຍໃນ ກຸ່ມ, ການປະຊຸມປຶກສາຫາລ ເພື່ອແກ້ບັນຫາ ແລະ ວາງແຜນຮ່ວມກັນເຊິື່ງໄດ້ພົບເຫັນທົ່ືວໄປໃນໂຮງຮຽນ, ວທິ ະຍາໄລຄ,ູ ມະຫາວທິ ະຍາໄລ ແລະ ອົງການຕ່າງໆ. ບກຸ ຄນົ ພາຍໃນກຸ່ມມີບົດບາດເປນັ ທງັ ຜຟູ້ ງັ ແລະ ຜເູ້ ວໍາົ້ ນອກຈາກຈະມີການປກຶ ສາຫາລແລ້ວ, ບາງທກີ ື່ມີ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 3

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ການຖົກຖຽງກັນເພ່ືອເປັນການແລກປຸ່ຽນຄວາມຮູ້, ຄວາມຄດິ , ປະສົບການເຊິງ່ື ກັນ ແລະ ກນັ ຮູບແບບການສື່ສານ ອາດມປີ ະທານກຸມ່ ຫຼ ບ່ືມກີ ື່ໄດ້ ແລະ ອາດເປນັ ການລວມຕວົ ກນັ ຢຸ່າງເປນັ ທາງການ ແລະ ບ່ເື ປນັ ທາງການກໄື່ ດ້. 3.2 ຟງັ ໂດຍຜ້ຟູ ັງບມື່ ີສ່ວນຮ່ວມໂດຍກົງໃນຂະບວນການສ່ືສານ ການສ່ືສານແບບນໍ້ີ ໄດ້ແກຸກ່ ານເວ້າໍົ ໃນຊມຸ ຊນົ ຕ່າງໆ ເຊືນັ່ : ການອະພປິ າຍໃນທີ່ສື າທາລະນະ, ການສະແດງ ປະຖະກະຖາ, ການໂຄສະນາຫາສຽງ, ການກາ່ ວຄາປາໄສ, ການກ່າວຕອ້ ນຮັບ, ການບນັ ຍາຍສະຫບຼຸ , ການຊ້ໍີແຈງຕ່ື ທີປື່ ະຊມຸ ແລະ ການເວໍົ້າໃນໂອກາດຕ່າງໆຕ່ທື ີປື່ ະຊຸມ. ການສ່ືສານສາທາລະນະ ແມຸ່ນການສ່ືສານໃນຊຸມຊົນ ເຊິື່ງແບຸ່ງໄດ້ຈະແຈ້ງວ່າຜູ້ເວົໍ້າ ແມຸ່ນໃຜ ແລະ ຜູ້ຟັງ ແມຸ່ນໃຜ ຜູ້ເວົ້ໍາອາດມີຜູ້ດຽວ ຫຼ ຫຼາຍກວ່າ. ສ່ວນຜູ້ຟັງຈະມີໜ້ອຍຫຼາຍພຽງໃດ ຂຶ້ໍນຢູຸ່ກັບໂອກາດ, ກາລະເທສະ ແລະ ເງອື່ ນໄຂຕາ່ ງກນັ . 3.3 ຟັງຈາກສື່ເອເລກັ ໂຕຣນກິ (Electronics) ຟັງຈາກທີ່ືເອເລັກໂຕຣນິກໄດ້ແກຸ່ວິທະຍຸ, ໂທລະທັດ, ຮູບເງົາ, ເທບບັນທຶກສຽງ ແລະ ພາບສ່ືເຫຼົ່ືານີໍ້ແຜຸ່ ຫຼາຍຢໃູຸ່ ນທ່ວົື ປະເທດເຮາົ ໂດຍສະເພາະວິທະຍຸນັບວາ່ ເປັນສ່ືແຜ່ຫຸ ຼາຍ, ມີຄວາມສະດວກ ຜູ້ຟັງສາມາດເລອກຟັງຈາກ ລາຍການຕ່າງໆໄດ້ຕາມໃຈມັກ ເຖິງແມຸ່ນຈະພັດທະນາໄປໃນລັກສະນະຫຼາຍຮູບແບບກື່ຕາມແຕຸ່ກື່ຍັງຈາກັດຢູຸ່ໃນ ກຸ່ມຂອງຜູ້ຟັງທີື່ມີຖານະດີ, ມີເງິນຊໍ້ເຄ່ືອງໃຊ້ລາຄາແພງ ແລະ ຍັງຕ້ອງເສຍຄ່າໃຊ້ຈ່າຍອ່ືນໆອີກເປັນຈານວນ ຫວຼ ງຫາຼ ຍ. • ຂຄ້ໍ ວນເອາົ ໃຈໃສ່ໃຸ ນການຟັງສເ່ື ອເລກັ ໂຕຣນກິ ເປັນທີື່ຍອມຮັບທື່ົວໂລກແລ້ວວາ່ ສ່ືເອເລັກໂຕຣນິກມີບົດບາດສາຄນັ ໃນສງັ ຄົມ ແລະ ມີ ຄວາມສາພັນໃນ ຊີວິດປະຈາວັນຂອງຄົນຈານວນຫຼາຍ, ໂທລະທັດ ຈັດວ່າເປັນສທີື່ມີຜົນສະທ້ອນຕື່ ການປຸ່ຽນແປງທັດສະນະຄະຕິ ແລະ ພດຶ ຕິກາຂອງຜູ້ຟັງໄດ້ຫາຼ ຍທີ່ືສຸດ, ມີຜນົ ສະທອ້ ນຮອງລົງ ມາແມນຸ່ ວທິ ະຍຸ. ສະນ້ັໍນ, ໂທລະທັດ ແລະ ວິທະຍຸ ຈງິ ເປັນສທື່ ີ່ືກະຕຸກຊກຸ ຍຄູ້ ວາມສົນໃຈ ແລະ ມອີ ດິ ທິພນົ ຕເື່ ດກັ ນ້ອຍ, ເຍົາວະຊນົ ແລະ ຊາວໜຸ່ມເພາະວ່າພວກເຂົາ ສາມາດຮບັ ຮ້ທູ າງປະສາດຫູ, ຕາ ແລະ ຄວາມຮູ້ສກຶ ອ່ນື ໆຢຸ່າງໄວວາທີືສ່ ຸດ. ຈາກຜົນການວິໄຈຂອງດັກລັສເອຟຊ (Douglus a Fuches) ແລະ ແຈັກໄລ (Jack lyle) ພົບວ່າ “ໂທລະທັດມີສ່ວນຮ່ວມສາຄັນໃນການກະຕຸກ ແລະ ເພີ່ືມພຶດຕິກາຮ້າຍແຮງຂອງເດັກນ້ອຍ ແລະ ເຍົາວະຊົນ, ຍ່ືິງ ໄປກວ່ານັ້ໍນຍັງປາກົດຈາກຜົນການວໄິ ຈວ່າ ການສະແດງຄວາມຮ້າຍແຮງທີ່ືເດັກນ້ອຍຮັບມາຈາກໂທລະທັດ ຍັງຈະ ຕິດຕົວເຂົໍ້າໄປໃນໄວອາຍຸໃຫຍ່ຂຶໍ້ນ ແລະ ຍັງຄົງຢູຸ່ຕະຫຼອດຊີວິດ” ນັບວ່າໂທລະທັດ ມີຜົນສະທ້ອນໃນທາງລົບຕື່ ການຮຽນຮູ້ ແລະ ການພດັ ທະນາບກຸ ຄະລິກະພາບຂອງເດັກນ້ອຍ ແລະ ເຍົາວະຊົນ ຜຟູ້ ັງຄວນຮູ້ແຈງ້ ຢສຸູ່ ະເໝ.ີ ເຖງິ ຢຸ່າງໃດກື່ຕາມ ຜົນສະທອ້ ນທາງບວກຂອງໂທລະທດັ ລວມທັງສືເ່ ອເລັກໂຕຣນກິ ຄຜູຟ້ ງັ ໄດຮ້ ັບຂາ່ ວ ສານທື່ີອານວຍປະໂຫຍດໃນການດາລງົ ຊີວດິ ປະຈາວັນ ເຊັືນ່ : ຂ່າວດິນຟ້າອາກາດ, ຂ່າວການຈະລາຈອນ ແລະ ຂາ່ ວ ເຫດການຕ່າງໆທ່ເືີ ກດີ ຂໍ້ນຶ ໃນສງັ ຄົມ, ການຮັບຂ່າວສານເຮດັ ໃຫ້ ຜ້ຟູ ງັ ສາມາດຕັດສນິ ໃຈ ແລະ ປະກອບທຸລະກດິ ໄດ້ ສະດວກຂຶໍ້ນ. ນອກຈາກນໍີ້, ຍັງໄດ້ຮບັ ການຍອມຮັບນບັ ຖກຸ່ມວາ່ ເປັນຜູ້ຮອບຮູ້ເຫດການຕ່າງໆ, ໄດ້ຮູ້ຈກັ ບຸກຄົນສາ ຄນັ ໃນສງັ ຄມົ ອີກດ້ວຍ. ຂ່າວສານຈາກສ່ເື ອເລັກໂຕຣນິກມີຜນົ ເຮດັ ໃຫ້ເກີດການຄວບຄມຸ ຈະລຍິ ະທາທາງສງັ ຄົມ, ເມ່ືອຜ້ຟູ ັງວພິ າກ, ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 4

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ວິຈານເຫດການການກະທາທີ່ືຜິດສິນທາ ແລະ ຕານິການກະທາເຫຼົື່ານັ້ໍນ ພຶດຕິກາການກະທາ ແລະ ອະທິບາຍເຊິື່ງ ກນັ ແລະ ກນັ ພາຍໃນກຸມ່ ເຮດັ ໃຫ້ຜຟູ້ ັງຢູຸ່ໃນຂອບເຂດວດັ ທະທາ ແລະ ປະເພນ.ີ ສາລັບດ້ານການຮຽນທັງສ່ືເອເລັກໂຕຣນິກ ເຊ່ືິງນາມາປຽບທຽບກັບການຮຽນໃນຫ້ອງຮຽນ ຈະເຫັນວ່າ ຜນົ ແຕກຕ່າງກັນພຽງເລັກນ້ອຍແຕກຸ່ ານຮຽນທາງເອເລກັ ໂຕຣນກິ ມີຄວາມແຕກຕາ່ ງຫຼາຍ, ນກັ ຮຽນນກັ ສກຶ ສາຈະມີ ແຕຸ່ຮັບ ແລະ ຄິດຫາເຫດຜົນເທົື່ານັໍ້ນ. ສາລັບນັກຮຽນໃນຫ້ອງກຈະມີເວລາໂຕ້ຕອບຊັກຖາມກ່ຽວກັບຄວາມບື່ ເຂໍົາ້ ໃຈໄດ.້ ນອກຈາກນ້ໍີ, ສື່ເອເລັກໂຕຣນິກ ຍັງມີຜົນສະທ້ອນທາງບວກໃນດ້ານການໃຫ້ຄວາມຮູ້. ຄວາມເບີກບານ ມ່ວນຊ່ືນ ເພ່ືອຜ່ອນຄາຍອາລົມຄວາມເຄັ່ືງຕຶງໃນຊີວິດປະຈາວັນ. ສະນັໍ້ນ, ຈິ່ືງສະຫຼຸບໄດ້ວ່າ ຜູ້ຟັງຈະຕ້ອງມີຄວາມ ໜັກແໜ້ນ ໃນຜົນສະທ້ອນຂອງສເ່ື ອເລັກໂຕຣນກິ ເຊິື່ງມີທງັ ປະໂຫຍດ ແລະ ໂທດ, ຜຟູ້ ັງຈາເປນັ ຕ້ອງຮຽນຮ້ກູ ານຟັງ ສ່ືເອເລກັ ໂຕຣນກິ ເພື່ອໃຫໄ້ ດ້ປະໂຫຍດຫຼາຍທ່ສີື ດຸ . 3.4 ການຟັງເພອ່ື ຈັບໃຈຄວາມ ການຟັງເພ່ືອຈັບໃຈຄວາມລະອຽດນັໍ້ນ ເປັນການຟັງເຊິ່ືງຜູ້ຟັງຈັບໃຈຄວາມສາຄັນລະອຽດ ຕ່າງໆທີ່ືຟັງມາ ການຟັງປະເພດນີໍ້ ຜູ້ຟັງຈະຕ້ອງມີສະມາທິ, ຕັ້ໍງໃຈຟັງຮ່ວມທັງຈົດບັນທຶກເພ່ືອຊ່ວຍຄວາມຈາ ການຟັງເພ່ືອການ ຈັບໃຈຄວາມເຊງ່ິື ມີລາຍລະອຽດດັ່ງື ນີ້ໍ: - ເຝກິ ການຟັງໂດຍຊ່ວຍການສະຫຼຸບເລ່ືອງລາວຈາກຫາຼ ຍຄນົ ແລວ້ ອອກມາເວາ້ໍົ ຕື່ໜ້າໝຸູ່ຄ່ໃູຸ ນຫ້ອງ. - ມອບໃຫ້ນັກຮຽນເປັນລາຍບຸກຄົນ ຫຼ ເປັນກຸ່ມໄປຟັງເລ່ືອງໃດເລື່ອງໜ່ືຶງ ເມ່ືອຟັງແລ້ວອາດຊັກຖາມ ບັນຫາກັນຂນ້ໍຶ ເຊືັ່ນ: ຖ້າແບຸ່ງເປັນກຸມ່ ໃນຫ້ອງເປັນ 2 ກຸ່ມ, ກຸມ່ ທີ 1 ຊັກຖາມ ບັນຫາ, ກຸມ່ ທີ 2 ຟັງບັນຫາແລ້ວກ ຕອບ, ຖ້າຕອບຖກແລ້ວກຸ່ມທີ 2 ຈະຖາມສະຫຼັບກັນໄປເລໍ້ອຍໆ ຄູຜູ້ສອນຈະເປັນຜູ້ໃຫ້ຄາແນະນາໃນການຊັກ ຖາມບນັ ຫາ. - ເຝິກການຟງັ ເລອ່ື ງລາວທີື່ຄກູ ະກຽມມາໃຫ້ ອາດຈະອ່ານໃຫຟ້ ັງ ຫຼ ບນັ ທຶກໄວໃ້ ນເທບັ ບັນທກຶ ສຽງ ແລວ້ ໃຫ້ສະຫຼຸບໃຈຄວາມສາຄັນ ແລະ ໃຈຄວາມທື່ຮີ ອງລົງໄປ. - ຟັງນິທານ, ເລ່ືອງສັ້ໍນ, ບົດລະຄອນ, ບົດຄວາມຕ່າງໆ ທີ່ືບັນທຶກໄວ້ໃນເທັບໃຫ້ນັກຮຽນຟັງເນໍ້ອເລ່ືອງ ໂດຍລະອຽດຫາຼ ຍໆເທ່ືອ ເພອື່ ໃຫເ້ ຂໍົ້າໃຈແລວ້ ເລ່າົື ຄນຕາມຄວາມຮັບຮູ້ຂອງຕນົ . - ເຝິກການຟງັ ໂດຍໃຫ້ນັກຮຽນບອກເນ້ໍອເລື່ອງ, ຈຸດມຸ່ງໝາຍ, ຄຸນຄາ່ ຫຼ ປະໂຫຍດທືີ່ໄດຮ້ ບັ . - ຟັງການເລື່ົາເລ່ືອງຈາກຄນົ ໃນຄອບຄົວ ເຊ່ືັນ: ພ,່ື ແມ,ຸ່ ຍາດຕພິ ີ່ືນອ້ ງ, ຜທູ້ ມື່ີ ີປະສບົ ການໃນຊີວິດ, ເລື່ອງ ໃນອະດີດ, ຄວາມເປັນມາຂອງບາ້ ນເມອງ, ຄວາມເຊ່ອື ຖ, ປະເພນ,ີ ວດັ ທະນາທາໃນທອ້ ງຖນ່ືິ , ນາເລອ່ື ງຕາ່ ງໆເຫືາົຼ່ ນໍັນ້ ມາແລກປຽຸ່ ນຄວາມຄດິ ເຫນັ . - ຫຼິໍ້ນເກມການຟັງເລ່ືອງແລວ້ ສະແດງບົດບາດສົມມຸດ, ຄູອາດຈະເລົື່ານິທານ, ເລື່ອງສັ້ໍນ, ບົດລະຄອນໃຫ້ ນັກຮຽນສະແດງທາ່ ທາງປະກອບ, ໃນຂະນະທືີເ່ ລືົ່າ ຫຼ ເມອ່ື ເລາ່ົື ຈົບແລ້ວ ໃຫ້ສະແດງເປັນລະຄອນເວໍົາ້ ໂດຍໃຊ້ຄາ ເວໍາົ້ ຂອງຕນົ ເອງ ຫຼ ການສະແດງເປນັ ລະຄອນໃບ້ ໂດຍໃຊ້ທ່າທາງປະກອບກໄດ້. - ເຝກິ ການຟງັ ເລ່ືອງຕ່າງໆຈາກຄູ, ເທັບບນັ ທຶກສຽງ, ອາດຈະເປນັ ເລອື່ ງສັ້ໍນຫຼາຍເລອ່ື ງ. ເມ່ືອຟງັ ແລ້ວໃຫ້ ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 5

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຕອບຄາຖາມ, ຂຽນເປັນແບບອດັ ຕະໄນ ແລະ ປະລາໄນກໄດ.້ ການຟງັ ເພື່ອຈບັ ໃຈຄວາມສາຄັນເປນັ ພໍນ້ ຖານໃນການຟັງທດ່ືີ ີ, ສາມາດຮ້ລູ າຍລະອຽດ ແລະ ສາລະຕ່າງໆ ຫຼາຍຂນ້ໍຶ . 4. ລກັ ສະນະ, ອປຸ ະສກັ , ສລິ ະປະຂອງການຟງັ ການຟັງໂດຍຜູຟ້ ັງມີສ່ວນຮ່ວມໂດຍກົງ, ການຟງັ ໂດຍຜູ້ຟັງບ່ືມີສ່ວນຮ່ວມໂດຍກົງ ແລະ ການຟັງຈາກສ່ືເອ ເລກັ ໂຕຣນິກ ມີຄວາມແຕກຕາ່ ງກນັ ດ້ານລກັ ສະນະມອີ ຸປະສັກ ແລະ ສລິ ະປະ ຂອງການຟງັ ດ່ືັງນ:້ໍີ 4.1 ລັກສະນະຂອງການຟງັ ລກັ ສະນະຂອງການຟງັ ໂດຍຜຟູ້ ງັ ມສີ ວ່ ນຮວ່ ມໂດຍກົງ, ຟງັ ໂດຍຜູ້ຟັງບືມ່ ສີ ່ວນຮວ່ ມໂດຍກງົ ແລະ ຟັງຈາກ ສເື່ ອເລັກໂຕຣນິກແມຸ່ນມີລກັ ສະນະຂອງມນັ ຄ: • ລັກສະນະການຟັງໂດຍຜູ້ຟັງມີສ່ວນຮວ່ ມໂດຍກົງແມຸນ່ ການສ່ື ແຕຸ່ສານບຸກຄົນໜ່ືຶງໄປຫາຄົນໜຶື່ງບ່ືເກີນ 2 ຄົນ, ໃຊ້ວິທີຟັງ ໂດຍພິຈາລະນາ, ຕີຄວາມໝາຍສາຄັນຂອງສານ, ບື່ຈາກັດເວລາ, ຂ້ໍນກັບສະຖານະການ, ບື່ຈາ ກດັ ເພດໄວ, ບ່ືຈາກດັ ຊົນຊໍນ້ັ ວນັ ນະ, ບຈື່ າກດັ ວາ່ ເຄຍີ ຮູ້ຈກັ ຫຼ ບື່ ເຄີຍຮູຈ້ ັກກັນມາກອ່ ນ. ດັື່ງນັ້ໍນ, ເຮົາຈຶ່ືງຕ້ອງປັບຕົວໃຫ້ເຂົໍ້າກັບຄູຸ່ສົນທະນາດ້ວຍການໃຊ້ຄາເວົ້ໍາທີື່ສຸພາບ, ເຂົ້ໍາໃຈງ່າຍ, ຕ້ອງຄວບ ຄມຸ ອາລົມຕາມມາລະຍາດໃນສັງຄົມ ສະແດງໄມຕຈີ ດິ ຕືກ່ ນັ ແລະ ມີຄວາມສົນໃຈນາຄູສຸ່ ົນທະນາຕະຫຼອດເວລາ. • ລກັ ສະນະການຟງັ ໂດຍຜູ້ຟງັ ບມື່ ີສ່ວນຮ່ວມໂດຍກົງໃນຂະນະການສື່ສານ ແມຸ່ນການສ່ືສານທ່ືີໂຮມຄົນຈາ ນວນຫຼາຍທມີື່ ີຄວາມແຕກຕາ່ ງກນັ ໃນດາ້ ນຕ່າງໆ ເຊງິ່ື ເປນັ ຜູ້ຮັບຟັງຈາກບຸກຄົນໜງຶ່ື ໃນສະຖານທີ່ື, ເວລາໃດໜ່ງືຶ , ເຊິື່ງ ຜູ້ຟງັ ພຽງແຕຸ່ຟັງຢຸ່າງດຽວ, ບືມ່ ີໂອກາດຖາມບນັ ຫາ. ດັ່ືງນັໍ້ນ, ການຟັງລັກສະນະດັ່ືງກ່າວຍ່ອມມີສຽງລົບກວນໄດ້ງ່າຍ ດ້ວຍເຫດນັໍ້ນຜູ້ຟັງຕ້ອງຕັໍ້ງໃຈຟັງ ແລະ ຕດິ ຕາມສານຢ່າຸ ງຕ່ືເນອ່ື ງເພ່ືອໃຫ້ໄດ້ຮບັ ຜນົ ປະໂຫຍດຈາກການຟັງ. • ລັກສະນະຂອງການຟັງຈາກສື່ເອເລັກໂຕຣນິກ ແມຸ່ນຂໍຶ້ນກັບທັດສະນະຄະຕິຄວາມສົນໃຈຂອງກຸ່ມຄົນ ຫຼ ບຸກຄົນ ເພື່ອເລອກຟັງລາຍການຕ່າງໆ ເຊັື່ນ: ກຸ່ມຊາວໜຸ່ມມີຄວາມສົນໃນຟັງ ເພງ ສາກົນ, ໄວສູງມີອາຍຸ ມີ ຄວາມສນົ ໃຈຟງັ ຂ່າວສານສະພາບການບ້ານເມອງພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງ ປະເທດເປັນຕ້ນໍົ . - ການຟັງສເື່ ອເລກັ ໂຕຣນກິ ໂດຍທວືົ່ ໄປຜູ້ຟັງ ຟງັ ແບບຜາ່ ນໆ ຫຼ ຟັງໄປພອ້ ມກັບການເຮັດກິດຈະກາອ່ືນໆ ເຊ່ືິງບຕ່ື ອ້ ງມີມາລະຍາດໃນການຟັງ, ບາງຄົນເລອກຟງັ ສື່ງິ ທືີມ່ ີປະໂຫຍດເຊືັ່ນ: ລາຍການເພງ, ລາຍການຕອບບັນຫາ, ວິເຄາະຂ່າວສານ ແລະ ອ່ືນໆ. ການຟັງຂ່າວສານເຫຼົ່ືານໍີ້, ຜູ້ຟັງຕ້ອງຕັໍ້ງໃຈຟັງຕະຫຼອດເລ່ືອງ, ຟັງດ້ວຍຄວາມ ພຈິ າລະນາ ແລະ ອາດຈົດບນັ ທກຶ ຂ້ໍຄວາມທສ່ີື າຄນັ ຈາກການຟງັ . - ການຟັງສື່ເອເລັກໂຕຣນິກ ບ່ືສາມາດຮັບສານຕາມໃຈຕົນເອງໄດ້ ເຊັ່ືນ: ການຟັງວິທະຍຸ, ເບິ່ືງໂທລະທັດ ຜູ້ຟງັ ຕ້ອງລຖາ້ ການດົ ເວລາຂອງການສືົງ່ ສານ (ລາຍການ) ທີຕື່ ອ້ ງການຟັງ ແລະ ຟັງໄດ້ເທ່ືອດຽວ, ຖ້າຟງັ ບືເ່ ຂ້ົໍາໃຈກບ່ື ມີໂອກາດກັບມາຟັງໃໝຸ່ໄດ້ (ຍກົ ເວນໍັ້ ຈາກກລະນີທີ່ອື ດັ ໃສຸ່ເຄ່ືອງອັດໄວ)້ ສານຈາກເອເລັກໂຕຣນິກ ມຈີ ດຸ ປະສົງສ້າງ ຄວາມສົນໃຈໃຫ້ຜູຟ້ ັງຕດິ ຕາມຂໍ້ມູນຂ່າວສານຕື່ໄປ ບໃ່ື ຫ້ເກີດຄວາມເບື່ອໜາ່ ຍຈງືິ່ ຈັດລາຍການປະກອບ ເຊ່ນືັ : ລາຍ ການເພງ, ແສງສີ ແລະ ອ່ນື ໆ. - ສານຈາກສື່ເອເລັກໂຕຣນິກ ບາງລາຍການນາເອົາເລື່ອງສ່ວນຕົວຂອງຄົນອ່ືນມາອອກໃນຮູບຂອງສາລະ ບັນເທີງ, ບາງລາຍການເປັນເລື່ອງກ່ຽວກັບເພດສາພັນ ເຊິ່ືງເຮັດໃຫ້ຜູ້ຟັງ ມີຄວາມຕິດໃຈແຕຸ່ເລື່ອງດັື່ງກ່າວ . ນອກຈາກນ,້ໍີ ການຟງັ ເລອ່ື ງສ່ວນຕົວຂອງຄນົ ອນື່ ຍັງ ອາດເຮດັ ໃຫ້ຜຟູ້ ັງເກດີ ມນີ ິໄສບື່ດີ, ບມ່ື ີມາລະຍາດ. ພຶດຕກິ າທື່ີ ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 6

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບດ່ື ີ ແລະ ບື່ເໝາະສມົ . ສະນັ້ໍນ, ການຟັງຈາກປະເພດຕ່າງໆ ຜູ້ຟັງຄວນມີການເລອກເຟັ້ໍນ, ພິຈາລະນາ, ວິເຄາະ, ສັນນິຖານຢຸ່າງ ເລກິ ເຊ່ງິື ເພອື່ ບ່ໃື ຫເ້ ກີດມີຜນົ ສະທອ້ ນໃນການນາໃຊ້ເຂາົໍ້ ໃນຊວີ ິດປະຈາວນັ . 4.2 ອປຸ ະສກັ ຂອງການຟງັ - ອະໄວຍະວະຟງັ ບື່ສມົ ບູນ ແລະ ອຸປະກອນສ່ືສານບົກຜ່ອງ ຫຼ ຕິດຂັດຈະເຮັດໃຫ້ຂາດປະສິດທິພາບໃນ ການໄດ້ຍິນ ແລະ ໄດຟ້ ງັ ເຊັນ່ື : ເວົໍາ້ ໂຕຕ້ ອບກນັ ທາງໂທລະສັບ, ການສືສ່ ານ ໃນລັກສະນະດືງ່ັ ກ່າວ, ຜູ້ຟັງບື່ສາມາດ ສັງເກດ ແລະ ຕຄີ ວາມໝາຍຂອງພາສາໄດ້, ໂດຍສະເພາະຢຸ່າງຍິື່ງອະໄວຍະວະຫບູ ກົ ພ່ອງ ແລ້ວຈະເຮັດໃຫ້ຜູຟ້ ັງຂາດ ຄວາມຮສູ້ ຶກຕື່ຄ່ສູຸ ົນທະນາ ເຊິ່ງື ຜູ້ເວ້ໍາົ ໄດສ້ ະແດງອອກມາ, ໃນກລະນີສເື່ ອເລກັ ໂຕຣນກິ ບກົ ຜອ່ ງເຮັດໃຫ້ສານບ່ືແຈຸ່ມ ແຈ້ງ, ຜູ້ຟັງຈະຮັບສານບື່ໄດ້ຄົບຖ້ວນຕາມຄວາມຕ້ອງການ, ສະຖານທີ່ືບ່ືເໝາະສົມ, ແສງສະຫວ່າງບ່ືພຽງພ, ອຸນຫະພູມຮ້ອນ ຫຼ ເຢັນໂພດ, ລະບົບການກະຈາຍສຽງບ່ືດີ, ມີສຽງພາຍນອກລົບກວນ, ຫ້ອງໃຫຍ່, ມີຈານວນຜູ້ ຟັງຫຼາຍ, ບ່ອນນ່ັືງບືພ່ ຽງພຈະເຮັດໃຫກ້ ານຮບັ ສານບໄື່ ດຕ້ າມຄວາມຕອ້ ງການ. - ເວລາບເ່ື ໝາະສົມ, ສາ້ ງໃຫຜ້ ຟູ້ ັງຂາດຄວາມຕໍ້ັງໃຈ, ສ້າງຄວາມວນຸ້ ວາຍສັບສົນຂຶ້ໍນໃນເວລາທືີ່ຜູ້ເວົ້ໍາກາລັງ ສງ່ົື ສານ, ການຈັດທາລາຍການອອກທາງສື່ເອເລັກໂຕຣນິກບເ່ື ໝາະສົມຈະເຮດັ ໃຫ້ບ່ືມີຜູສ້ ົນໃຈຟັງ, ຜຟູ້ ງັ ບື່ມໂີ ອກາດ ຖາມບນັ ຫາທ່ືບີ ຈ່ື ະແຈງ້ . - ກລະນີຜູ້ຟັງບາງຄົນມີອະຄະຕິຕ່ືຜູ້ເວ້ໍົາ, ຜູ້ຟັງສະແດງເປນັ ຄົນທ່ືີຕ້ານຕະຫຼອດເວລາ , ພະຍາຍາມຂັດກບັ ການເວົ້ໍານນ້ັໍ ເພືອ່ ເອາົ ຊະນະກັບຜູ້ເວ້ົໍາໂດຍຜຟູ້ ງັ ບ່ພື ຈິ າລະນາ. - ລະດັບຄວາມຮູ້ ແລະ ວັດທະນະທາບືເ່ ທືົ່າທຽມກັນ ເຊືັນ່ ວ່າ: ບາງຄົນຂາດທກັ ສະດາ້ ນພາສາ, ມີຄວາມ ຮັບຮູ້ໜ້ອຍ ຫຼ ຂາດຄວາມເຂໍ້ົາໃຈຄວາມໝາຍຂອງສັບ, ສານວນພາສາ ແລະ ລະດັບພາສາທີື່ຜູ້ເວົ້ໍາເລອກໃຊ້. ດັື່ງນັໍ້ນ, ຜູ້ຟັງຈະຮັບສານບື່ຖກຕາມຜູ້ເວົໍ້າສົື່ງສານມາ ຫຼ ອາດເຂົໍ້າໃຈສານຜິດຕາມຄວາມຕ້ອງການຂອງຜູ້ເວົ້ໍາ. ຕົວຢຸ່າງ ການສົນທະນາກັບນັກ ວິຊາການມັກໃຊ້ສັບວິຊາການ, ສົນທະນາກັບບຸກຄົນອາຊີບຕ່າງກັນກຈະໃຊ້ສັບ ສະເພາະວິຊາຊີບນັໍ້ນໆ, ຖ້າຜູ້ຟັງມີຄວາມຮູ້ໜ້ອຍແນຸ່ນອນອາດບ່ືເຂົໍ້າໃຈ. ພ້ອມກັນນັໍ້ນ, ກັບບຸກຄົນທີື່ມີລະດັບ ວັດທະນະທຕາ່ ງກນັ , ການສນົ ທະນາກບັ ບກຸ ຄນົ ຕາ່ ງໄວກຈະໃຫກ້ ານຮັບສານບ່ໄື ດ້ຕາມຈດຸ ປະສົງຂອງຜູສ້ ື່ງົ ສານ. 4.3 ສລິ ະປະຂອງການຟັງ - ປັບຕົວໃຫ້ເຂໍ້ົາກບັ ຄູຸສ່ ົນທະນາໃນທກຸ ເພດ, ໄວ, ອາຊບີ ຫຼ ບກຸ ຄນົ ທີບື່ ຮື່ ຈູ້ ັກ ເຮົາຄວນເປັນຜຟູ້ ັງທດືີ່ ີ, ສາ ມາດສ່ືສານດວ້ ຍກນັ ໄດ.້ - ສະແດງໃຫ້ຜູ້ເວົ້ໍາ ເຫັນວ່າຄູຸ່ສົນທະນາຟັງຢູຸ່ຕະຫຼອດເວລາ ໂດຍສະແດງກິລິຍາຕອບສະໜອງການເວໍ້ົາ ຂອງເຂົາ ເພື່ອໃຫ້ບນັ ຍາກາດສ່ືສານດີ ແລະ ເຮດັ ໃຫກ້ ານສນົ ທະນາຮສູ້ ກຶ ສະບາຍໃຈ. - ຟັງດວ້ ຍຄວາມອດົ ທົນ, ດ້ວຍຄວາມຈງິ ໃຈ-ພໃຈທ່ີືຈະຮັບຟງັ ຄວາມຄິດເຫນັ ຫຼ ຂ້ສໍ ະເໜີຂອງຄນົ ອນື່ . - ຟັງດວ້ ຍຄວາມສພຸ າບ, ບື່ລົມກັບຄົນອ່ນື , ຟັງຢາຸ່ ງມສີ ະມາທິ ໂດຍພຈິ າລະນາ ແລະ ຕິດຕາມຄົ້ນໍ ຄິດ ຄວາມຄິດເຫັນຂອງຄົນອ່ືນ, ຖ້າບື່ເຫັນພ້ອມກັບຄວາມຄິດເຫັນຂອງຄົນອ່ືນຄວນອະນຸຍາດສະເໜີດ້ວຍເຫດຜົນທີື່ ໜັກແໜ້ນ. - ສຶກສາ ແລະ ທາຄວາມເຂໍົ້າໃຈລ່ວງໜ້າກ່ຽວກັບຫົວຂໍ້ທີ່ືຈະຟັງ ເຊັ່ືນ: ສັບສະເພາະ, ທັດສະນະຕ່າງໆ ຂອງຜູ້ເວົ້ໍາເປັນຕົ້ໍນແມຸ່ນ ໃຜເປັນຜູ້ເວົໍ້າ, ມີປະສົບການດ້ານໃດ, ມີຄວາມເຊ່ືອ ແລະ ທັດສະນະແນວໃດຕື່ຫົວຂ້ໍທີ່ື ຈະຟັງ. - ຈັບໃຈຄວາມສາຄັນ, ພະຍາຍາມສງັ ເກດລກັ ສະນະການເວ້ໍົາສະເພາະຕົວຂອງຜເູ້ ວາໍ້ົ ເຊນັ່ື : ອະລາພະບົດ, ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 7

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ລາດບັ ເລອ່ື ງ, ການຍົກຕົວຢຸາ່ ງ, ການອະທບິ າຍລາຍລະອຽດ, ການສະເໜີຫຼັກຖານອາ້ ງອີງ ຫຼ ການປຽບທຽບ. - ຄວນຈົດບັນທຶກໃຈຄວາມສາຄັນ ເພ່ືອນາໄປໃຊ້ເປັນປະໂຫຍດໃນໂອກາດຕື່ໄປ, ສະເພາະຂ້ໍຄວາມສາ ຄັນຂອງເລື່ອງ, ທັດສະນະຜູ້ເວົໍ້າ, ຂໍ້ມູນ ແລະ ຫຼັກຖານຕ່າງໆໄວ້ໂດຍຫຍໍ້, ເມ່ືອມີເວລາຄວນອ່ານທົບທວນເພື່ອ ເພມ່ີື ເນ້ໍອໃນໃຫສ້ ມົ ບນູ ແລະ ເຂ້າໍົ ໃຈເລື່ອງທີືຟ່ ງັ ມາແລ້ວ. ການຈດົ ບນັ ທກຶ ອາດຈດົ ຂ້ໍສງົ ໄສເພື່ອນາມາຖາມຜເູ້ ວົໍ້າໃນ ຕອນທ້າຍຫຼັງຈາກຜູ້ເວົໍ້າ ເວົໍ້າຈົບ ແລ້ວຊັກຖາມກົງໄປກົງມາ, ບື່ເວົໍ້າຍາວ, ບ່ືເວົໍ້າອ້ອມຈົນຜູ້ເວົ້ໍາຈັບເນ້ໍອໃນສາຄັນ ຂອງຄາຖາມບ່ໄື ດ.້ - ເລອກຟັງລາຍການທີ່ືເປັນປະໂຫຍດເພ່ືອຮັບຮູ້ເລ່ືອງ ຫຼ ເຫດການເຄ່ືອນໄຫວຂອງສັງຄົມພາຍໃນ ແລະ ພາຍນອກ ເຊັື່ນ: ລາຍການຂ່າວ, ສຸຂະພາບອະນາໄມ, ສົື່ງເສີມວັດທະນະທາ ແລະ ອື່ນໆ ໂດຍໃຊ້ປັນຍາໃນການ ພິຈາລະນາໃນການຟັງ, ຮຈູ້ ກັ ປະເມີນຄຸນຄ່າ. ຮູ້ຈັກໄຈແ້ ຍກຂໍມ້ ູນຄວາມຈງິ ອອກມາເປນັ ຄວາມຄິດເຫນັ ຂອງຕນົ . 5. ການພດັ ທະນາ ແລະ ເຝກິ ຝນົ ການຟງັ ໃຫມ້ ະີ ສດິ ທພິ າບ 5.1 ການພັດທະນາສະມັດຖະພາບການຟັງ ສະມັດຖະພາບການຟັງ ແມຸ່ນຄວາມສາມາດໃນການຟັງຂອງຜູ້ຟັງ, ເຊິ່ືງສາມາດເຂົໍ້າໃຈຄວາມໝາຍຂອງ ສານຕາມທ່ືີຜເູ້ ວາໍ້ົ ຕ້ອງການ ຫຼ ເອໍ້ນີ ວາ່ ຟງັ ຢຸ່າງມີປະສດິ ທິຜົນ, ໂດຍມວີ ິທກີ ານພັດທະນາດັື່ງນ້ໍ:ີ ກ. ພຶດຕກິ າການຟັງຂອງນັກຮຽນ - ຟັງແລ້ວສາມາດເຂົໍາ້ ໃຈໄດ.້ - ຟງັ ແລວ້ ສາມາດຈັບໃຈຄວາມໝາຍໄດ.້ - ຟັງແລວ້ ສາມາດວິເຄາະໄດ້. - ຟັງແລວ້ ສາມາດຕລີ າຄາຄວາມໝາຍໄດ້. - ຟັງແລວ້ ສາມາດປະເມີນຄນຸ ຄ່າໄດ.້ - ຟັງແລ້ວສາມາດຈດົ ບັນທກຶ ໄດ.້ ຂ. ການຟງັ ໂດຍໃຊ້ພິຈາລະນາ ແມຸ່ນການຟັງເລິກກວ່າໃນການຟັງ ເພ່ືອຈັບໃຈຄວາມສາຄັນ; ໃນການຟັງຂ້ັໍນພິຈາລະນາຍານນີໍ້ແມຸ່ນ ນກັ ຮຽນຕ້ອງໃຊ້ຄວາມຄິດ, ການວິເຄາະ, ການຈາແນກລງົ ໂດຍລະອຽດແຕຸ່ລະບັນຫາໃຫແ້ ຈມຸ່ ແຈ້ງແລ້ວມີການປະ ເມນີ ຄ່າສ່ິືງທືີໄ່ ດ້ຟງັ ໃນແງຸ່ຕາ່ ງໆ ໂດຍໃຊວ້ ິທີການຄ: - ວເິ ຄາະຈຸດປະສົງໃນການເວໍົ້າ. - ປະເມີນຄາ່ ດາ້ ນເນ້ໍອໃນຂອງສານທ່ືໄີ ດ້ຟງັ ວາ່ ມີປະໂຫຍດໃນຄວາມຄິດ, ກ່ືໃຫເ້ ກດີ ຄວາມຈະເລນີ ງອກ ງາມ ແລະ ຄວາມຄິດສາ້ ງສນັ . - ພິຈາລະນາເລ່ືອງທືຟ່ີ ັງມຄີ ວາມເປັນຈິງໄດ້ໜອ້ ຍ-ຫຼາຍພຽງໃດ, ເປນັ ໜາ້ ເຊື່ອຖພຽງໃດ? - ພິຈາລະນາວາ່ ຜູ້ເວ້ໍົາມຄີ ວາມຈິງໃຈພຽງໃດ. - ວເິ ຄາະວທິ ີການເວາໍົ້ ຫຼ ວທິ ກີ ານຖ່າຍທອດຄວາມຮ້ສູ ຶກນກຶ ຄດິ ຂອງຜເູ້ ວາົໍ້ . ການຟັງແບບນມໍີ້ ັກໃຊ້ໃນເວລາຟັງເລ່ອື ງທື່ີມີເນ້ອໍ ຄວາມສະຫຼັບສບັ ຊອ້ ນ ຫຼ ມີແນວຄດິ ບາງຢຸ່າງແຝງຢຸູ່. ດັື່ງ ນັ້ໍນ, ຈິ່ືງຄວນເຝິກການໃຊ້ພິຈາລະນາຍານໃນການຟງັ ໂດຍຟງັ ຄາບັນຍາຍ, ສູນທອນພົດ, ປາຖະກະຖາ, ພະທາມະ ເທສະໜາ, ການໂຕວ້ າທີ ແລະ ລາຍການຕອບບັນຫາ. ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 8

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຄ. ການຟັງສານປະເພດຕ່າງໆ ຄູຄວນເປີດໂອກາດໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູ້ຟັງສານປະເພດຕ່າງໆດງັ່ື ນີໍ້: ການຟງັ ສານປະເພດຄວາມຮູ້ ສານປະເພດນໍໄີ້ ດ້ແກ່ເຸ ລ່ືອງວຊິ າການ, ຂາ່ ວສານເປັນທັງເນ້ໍອໃນທ່ີືບ່ືມີຄວາມ ສະຫຼບັ ສບັ ຊ້ອນ, ເຊື່ງິ ມພີ ຶດຕກິ າການຟງັ ດງ່ັື ນໍີ້: - ການົດສານທີ່ືຟັງວ່າເລ່ືອງໃດຄວນມີພຶດຕິກາການຟັງໃນລະດັບໃດຄ ຄວນຟັງເພື່ອຄວາມເຂົ້ໍາໃຈ ແລະ ຈັບເນ້ອໍ ໃນສາຄັນໄດ້ ຫຼ ຄວນຟງັ ໂດຍໃຊ້ພິຈາລະນາຍານ. - ຟງັ ສານປະເພດຄວາມຮູ້ແລວ້ ຄວນບັນທກຶ ໃຈຄວາມທີືສ່ າຄັນໄວ້ເພື່ອຄວາມຊົງຈາ ຫຼ ນາໄປໃຊ້ໃຫ້ເປັນ ປະໂຫຍດຕ່ໄື ປພາຍໜ້າ. - ຟັງດ້ວຍຄວາມຕ້ໍັງໃຈ ແລະ ຕິດຕາມຂໍ້ຄວາມຢຸ່າງລະມັດລະວັງເພື່ອຈັບໃຈຄວາມສາຄັນ ແລະ ຕີຄວາມ ໝາຍສານຂອງຜເູ້ ວໍ້າົ ໄດ້ຢຸາ່ ງຖກຕອ້ ງ. - ຟັງແລ້ວ ວິເຄາະອັນໃດເປັນຈິງ, ອັນໃດເປັນຄວາມຄິດຂອງຜູ້ເວົ້ໍາ, ມີທັດສະນະຄະຕິຕື່ ເລ່ືອງແນວໃດ ແລະ ຄວນພຈິ າລະນາສານທຝ່ືີ ງືັ່ ນ້ນັໍ ຄວນເຊອື່ ໄດ້ໜອ້ ຍ ຫຼ ຫາຼ ຍພຽງໃດ. - ຟັງດ້ວຍຄວາມພິຈາລະນາວ່າ ຜູ້ເວົໍ້າ ມີວິທີເວົ້ໍາ ທີື່ໜ້າສົນໃຈແນວໃດ, ໃຊ້ຖ້ອຍຄາ, ສານວນໂວຫານ, ຖກຕ້ອງເໝາະສົມກບັ ລະດບັ ການສື່ສານ ຫຼ ບ?ື່ ການຟັງສານປະເພດນີ້ໍຄູຄວນເຝກິ ໃຫ້ນັກຮຽນສະໝື່າສະເໝີ ຈົນໃຫ້ກາຍເປັນນິໄສໃຫ້ເພີື່ມຄວາມຮູ້ສະຕິ ປນັ ຍາເພ່ອື ຈະນາໄປເຝິກໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມນັ ໄດ້. ງ. ການຟັງສານປະເພດຊກັ ຊວນ ການຟງັ ສານປະເພດຊັກຊວນ ຄູຄວນແນະນາໃຫນ້ ກັ ຮຽນຟັງແລ້ວພະຍາຍາມໄຈແ້ ຍກສານໃຫໄ້ ດ້ວາ່ ຜູ້ເວໍ້ົາ ມີຈຸດປະສົງຢາຸ່ ງໃດ ແລະ ຈຸດປະສົງນ້ໍນັ ເປັນສິື່ງດີ ຫຼ ບ່ດື ີ, ເຊ່ືິງມີວິທີຟງັ ສານດ່ືງັ ນີໍ້: - ຟັງແລ້ວພິຈາລະນາວ່າ ຜູ້ເວົ້ໍາມີວິທີການຊັກຈູງໃຈທີສາມາດດຶງດູດຄວາມສົນໃຈຂອງຜູ້ຟັງ ຫຼ ຜູ້ເວົ້ໍາໃຊ້ ວທິ ກີ ານເວາໍ້ົ ທີສ່ື າ້ ງຄວາມເຊື່ອຖໜອ້ ຍຫາຼ ຍພຽງໃດ. - ຟັງແລ້ວວິເຄາະດັ່ືງຕື່ໄປນີ້ໍ: ຜູ້ເວົໍ້າມີຈຸດປະສົງເພ່ືອດຶງດູດໃຈ ຫຼ ເພື່ອດາເນີນວຽກງານນັໍ້ນຕື່ໄປ, ສານທີື່ ສະເໜີນັໍນ້ ສາມາດສະໜອງຄວາມຕ້ອງການພນ້ໍ ຖານຂອງຜູ້ຟັງ ຫຼ ບ່ື ແລະ ສືງິ່ ທື່ີສະເໜມີ າຈະມປີ ະໂຫຍດ, ເປັນໜ້າ ເຊ່ອື ຖຂອງຜູ້ຟັງ ເພ່ອື ຈະນາໄປປະຕິບັດຕາມສານຂອງຜເູ້ ວ້ໍົາ. - ຜູ້ເວາໍ້ົ ໃຊພ້ າສາທີືມ່ ລີ ັກສະນະຊກັ ຊວນ ຫຼ ກະຕກຸ ຊຸກຍູ້ຄວາມຮູສ້ ຶກຂອງຜູ້ຟັງຢຸາ່ ງໃດ? - ການຟັງສານປະເພດຊກັ ຊວນນໍີ້ຄູຄວນເຝິກຟັງໃຫ້ນັກຮຽນເລໍ້ອຍໆ ເພ່ືອບ່ືໃຫ້ນັກຮຽນຫຼົງເຊື່ອໃນສິ່ືງທີື່ ຜດິ ຫຼ ຕົກເປນັ ເຫຍື່ອຂອງການໂຄສະນາຊວນເຊືອ່ ໄປທາງທືີ່ບດື່ .ີ ຈ. ການຟງັ ສານປະເພດຈູງໃຈ ການຟັງສານປະເພດນີ້ໍ ເຮັດໃຫ້ເກີດສະຕິປັນຍາ, ມີຄວາມຮອບຄອບ, ມີຈິນຕະນາການ, ມີຄວາມເຊື່ອ ໝັໍ້ນ ແລະ ມີຄວາມສຸກໃຈໃນການຟັງ; ເຊິື່ງສາມາດຍົກລະດັບຈິດໃຈຂອງຜູ້ຟັງໃຫ້ສູງຂຶໍນ້ ແລະ ສາມາດເຮັດໃຫ້ຜູ້ ຟງັ ມີຂຄໍ້ ດິ ເຫັນ, ມຄີ ະຕິຕ່າງໆເຊິງື່ ເປັນແນວທາງໃນການດາລງົ ຊວີ ິດຂອງຕົນເອງ. • ວິທກີ ານຟັງສານປະເພດຈງູ ໃຈມດີ ືງັ່ ນ້ີໍ: - ຟງັ ດ້ວຍຄວາມຕັໍ້ງໃຈ ແລະ ດ້ວຍຈດິ ໃຈທ່ືສີ ະບາຍ, ບື່ເດອດຮ້ອນ. - ຟງັ ແລ້ວພຈິ າລະນາວ່າ ສານນັ້ນໍ ໃຫຄ້ ວາມພໃຈແນວໃດ? ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 9

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ໃຊ້ວິທີເວໍາ້ົ ດວ້ ຍເຫດຜົນປະກອບຢ່າຸ ງເໝາະສົມກັບສານນນໍັ້ ພຽງໃດ? - ຟງັ ແລວ້ ເຂໍ້ົາໃຈ ແລະ ຈບັ ເອົາເນອ້ໍ ໃນສາຄນັ ໄດ.້ - ຟັງແລ້ວສ້າງຈິນຕະນາການໃຫ້ຖກຕ້ອງຕາມທັດສະນະຂອງສານນັ້ໍນ ເຊັື່ນ: ບົດເພງ, ບົດປະພັນ, ບົດ ລະຄອນ ໆລໆ. - ພິຈາລະນາເບ່ິືງວ່າພາສາທີ່ືໃຊເ້ ໝາະສົມກັບຮບູ ແບບ, ເນອໍ້ ໃນ ແລະ ຜູ້ ຮບັ ສານ ຫຼ ບື່. 5.2 ວທິ ີເຝິກຝນົ ການຟັງໃຫມ້ ີປະສິດທິພາບ ສາລບັ ຜູຟ້ ັງທີື່ຕອ້ ງການພດັ ທະນາສະມດັ ຖະພາບການຟັງ ບຈື່ າເປັນຈະເຝກິ ຟັງເລ່ອື ງຍາກ ຜູ້ຟັງສາມາດເຝິກ ຟັງເລ່ອື ງຕ່າງໆ ຕ້ງໍັ ແຕຟຸ່ ັງສຽງຈນົ ເຖງິ ເຝກິ ຝົນຕົນເອງໃຫ້ມີຄວມຄິດ ແລະ ຈິດໃຈເປນັ ຜມູ້ ກັ ຟງັ ເຊງ່ືິ ມວີ ທິ ເີ ຝິກຟັງແຕຸ່ ງ່າຍຫາຍາກດັ່ືງນີໍ:້ ກ. ເຝິກຄວາມສາມາດໃນການໄດຍ້ ນິ ໂດຍເຝກິ ປະສາດຫູ, ໃຫສ້ າມາດຮັບສຽງໄດ້ຢຸາ່ ງວ່ອງໄວ ແລະ ຖກຕອ້ ງ. ຂ. ເຝິກຈິດໃຈໃຫ້ໝ້ໍັນຄົງ, ມສີ ະມາທິ, ມຄີ ວາມອດົ ທນົ ຕສື່ ່ິືງລບົ ກວນພາຍນອກ ວິທກີ ານຟງັ ມີຄ: - ເວລາຟັງຄວນວິເຄາະຜູ້ເວໍົ້າມວີ ິທໃີ ນການຮຽບຮຽງເນໍ້ອໃນແນວໃດ? - ເມ່ືອຈບັ ໃຈຄວາມທີື່ຟັງໄດແ້ ລ້ວໃຫຄ້ າດຄະເນວ່າຜູ້ເວໍົາ້ ຈະເວໍາົ້ ຫຍງັ ຕືໄ່ ປ. - ຄວນທບົ ທວນໃຈຄວາມສາຄນັ ທຜີື່ ້ເູ ວໍົ້າໆໄປແລວ້ . - ພຈິ າລະນາຂສ້ໍ ະໜບັ ສະໜນູ ທືີຜ່ ູ້ເວົາໍ້ ໆເຖງິ ມີຈຸດປະສງົ ຫຍັງຈ່ືງິ ຍກົ ເອາົ ຂສະໜບັ ສະໜັນມາອາ້ ງອງີ . - ຕີຄວາມໝາຍອນັ ແນຸ່ນອນຂອງຖອ້ ຍຄາ, ຄາໂຕງໂຕຍ, ຄາສຸພາສິດ, ຄາຜະຫຍາ, ທ່ືີຜູ້ ເວົາ້ໍ ຍົກຂ້ໍຶນມາ. ຄ. ເຝິກຟງັ ສານທື່ີສາມາດລວບລວມໄດ້ ແລະ ການທືບີ່ ່ສື າມາດລວບລວມໄດຄ້ : - ຟັງດ້ວຍຈິດໃຈສະຫງົບ, ຕ້ອງຄິດຢູຸ່ສະເໝີວ່າ: “ເປັນເລື່ອງທີື່ບ່ືເຄີຍຟັງມາກ່ອນ” ຢຸ່າຟ້າວ ສະຫຼຸບວ່າ “ເປັນເລອ່ື ງບມ່ື ີຄຸນຄາ່ ” ຜູຟ້ ງັ ບ່ຄື ວນມີອາລົມທີືບ່ ື່ດ,ີ ເປນັ ສາເຫດໃນການໃຊ້ສະມະທິການຟັງ. - ຟັງໂດຍພິຈາລະນາວາ່ “ຜູເ້ ວົາໍ້ ມີຈຸດມຸ່ງໝາຍໃນການເວໍົາ້ ແນວ ໃດ, ເນອໍ້ ຄວາມທ່ືເີ ວ້ໍົາສາພນັ ກັບຈຸດປະສງົ ພຽງໃດ, ຂ້ໍອ້າງອີງ, ຫຼັກຖານຕ່າງໆທີ່ືຜູ້ເວົ້ໍາຍົກຂຶ້ໍນມາສະໜັບສະໜູນນ ຄາເວົໍ້າເຊື່ອຖໄດ້ ຫຼ ບ່ື? ອັນໃດເປັນເຫດ, ອນັ ໃດເປນັ ຜນົ ແລະ ຜເູ້ ວ້ໍົາປະສົບຜົນສາເລດັ ໜ້ອຍຫຼາຍພຽງໃດ, ຜຟູ້ ງັ ຈະຕ້ອງພິຈາລະນາໃຫລ້ ະອຽດດີ. - ເພ່ືີມພນູ ຄວາມຮູ້ ແລະ ປະສົບການກ່ຽວກັບເລອ່ື ງທ່ໄີື ດ້ຟັງ ໂດຍສກຶ ສາເລື່ອງລາວຕ່າງໆໄວລ້ ວ່ ງໜ້າກ່ອນ ທ່ຈີື ະຟັງເລ່ອື ງນໍັ້ນ. - ສະສົມຄວາມຮູ້ທາງພາສາຢູຸ່ສະເໝີດ້ວຍການສັງເກດ ແລະ ສຶກສາຫາຄວາມຮູ້, ຄວາມໝາຍຂອງສັບ - ສານວນ - ຄາເວົາ້ໍ ສະເພາະກຸມ່ ອາຊີບ ຫຼ ສະເພາະໃນວົງລດັ ຖະການ. - ເຝິກຝົນໃຫ້ຄົນມີຈິດໃຈກວ້າງຂວາງຍອມຮັບຟັງຄວາມຄິດເຫັນ ແລະ ເລື່ອງລາວຕ່າງໆ ໂດຍບື່ຈາກັດ ປະເພດ, ຂອບເຂດ ແລະ ເລອື່ ງລາວ, ຮູ້ຈັກເບິ່ງື ຄນົ ໃນແງ່ດຸ ,ີ ມີທດັ ສະນະຄະຕທິ ີືດ່ ຕີ ່ືຄນົ ອນ່ື ພ້ອມທື່ຈີ ະຟັງໃນລະ ດບັ ຕາ່ ງໆດ້ວຍຄວາມເຕັມໃຈ ແລະ ອດົ ທົນ. - ເຝິກຝົນການຟງັ ໃນລະດບັ ຕາ່ ງໆໃຫມ້ ຄີ ນຸ ນະພາບດ.ີ ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 10

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ເຝກິ ໃຫ້ຮູ້ຈກັ ນາເອົາສານທ່ມີື ີປະໂຫຍດຈາກການຟັງໄປໃຊ້ໃນຊີວດິ ປະຈາວັນ. - ວິທີການເຝິກຝົນການຟັງດງືັ່ ກາ່ ວ, ຄຄູ ວນນາໄປເຝິກຝນົ ຕນົ ເອງເພ່ືອໃຫມ້ ີ ຄວາມຮອບຮູ້ສິື່ງຕ່າງໆທີື່ເກີດ ຂນ້ຶໍ ໃນສັງຄມົ ລວມທັງໃຊສ້ ະມດັ ຖະພາບການຟງັ ເພອ່ື ພັດທະນາບຸກຄະລິກ. 5.3 ມາລະຍາດໃນການຟງັ ການຟັງໃນສະຖານທ່ືີຕາ່ ງໆຄວນປະຕິບັດດງ່ືັ ນ:ໍີ້ - ຟັງດ້ວຍຄວາມສົນໃຈ, ຜູ້ຟັງຈະຕ້ອງອົດທົນ ແລະ ເອົາໃຈໃສຸ່ ເຊັື່ນ: ນັື່ງຟັງຜູ້ເວົ້ໍາດ້ວຍຄວາມຈິງໃຈ, ສະແດງທ່າທກີ ິລຍິ າໂຕ້ຕອບດ້ວຍທາ່ ທາງເອາົ ໃຈໃສຸ່, ຟັງຢຸ່າງຈດົ ຈື່, ນື່ັງຕວົ ຊ,ື່ ຍມ້ິໍ ແຍມ້ ແຈມຸ່ ໃສ. - ໃຫ້ກຽດແກຸ່ຜູ້ເວົໍ້າຕາມໂອກາດທີ່ືເໝາະສົມ ເຊັື່ນ: ລຸກຂຶ້ໍນ ແລະ ຕົບມ ເພ່ືອສະແດງຄວາມເຄົາລົບ, ມາ ກອ່ ນເວລາ, ບສື່ ບູ ຢາໃນເວລາຟັງ, ບ່ນື ື່ງັ ເອົາຂາຂນຶໍ້ ຫາ້ ງໆລໆ. - ບື່ລົບກວນສາມະທິຄົນອ່ືນ ເຊັ່ືນ: ໃຊ້ສຽງດັງ, ຍ່າງເຂົ້ໍາ, ທຽວອອກເລໍ້ອຍໆ ອາດຈະສ້າງຄວາມລາຄານ ແກຸ່ຄົນອນື່ . - ບ່ືຄວນປະໃຫ້ແຖວໜ້າຫວ່າງ, ຄວນນັື່ງໃຫ້ເຕັມຕາມລາດັບແຕຸ່ແຖວໜ້າເຖິງສຸດທ້າຍ, ບ່ືຄວນເອົາ ອາຫານ, ເຄ່ອື ງດ່ມື ໄປຮັບປະທານໃນເວລາຟັງ. - ຜູ້ຟັງຄວນຮູ້ຈັກກາລະເທສະອັນເໝາະສົມ, ຖ້າມີຄວາມຂ້ອງໃຈບັນຫາຕ່າງໆແລ້ວຢາກສະແດງຄວາມ ຄິດເຫັນເພີ່ືມຕ່ືມກື່ຄວນໃຫ້ຈບົ ການເວົໍ້າສາກ່ອນ. ເມື່ອມີການເປີດໂອກາດ ໃຫ້ຖາມຈິື່ງຄ່ອຍຊັກຖາມ, ຖາມເພາະ ຢາກຮູ້ ຫຼ ບື່ເຂົ້ໍາໃຈອີຫີຼ, ບື່ແມຸ່ນຖາມເພື່ອທົດລອງ ຫຼ ເຮັດໃຫ້ເສຍຫາຍໃນບ່ອນປະຊຸມ. ສະນ້ັໍນ, ການຖາມຕ້ອງ ກະທາດວ້ ຍຄວາມສັດຊື.່ ຄາຖາມຄ້ໍນົ ຄວາ້ 1. ການຟງັ ມຄີ ວາມສາຄັນແນວໃດ? ຈ່ົງື ອະທິບາຍ. 2. ປະໂຫຍດຂອງການຟງັ ມີຄແນວໃດ? ຈື່ງົ ອະທິບາຍໃຫ້ແຈຸ່ມແຈ້ງ? 3. ນັກຮຽນຄວນມີມາລະຍາດໃນການຟງັ ຄແນວໃດ? 4. ປະເພດຂອງການຟັງມີຈັກປະເພດ? ຄປະເພດໃດແດຸ່? 5. ຄຸນປະໂຫຍດຂອງການຟງັ ແຕລຸ່ ະປະເພດມຄີ ແນວໃດ? 6. ການພດັ ທະນາສະມດັ ທະພາບການຟງັ ມີແນວໃດ? 7. ພວກເຮົາຄວນເຝກິ ຝົນການຟັງດ້ວຍວິທີໃດແດຸ່ຈິືງ່ ຈະໄດ້ຮບັ ປະໂຫຍດທືດີ່ ີ? 8. ໃຫ້ນກັ ຮຽນຟງັ ຂາ່ ວຈາກວິທະຍຸກະຈາຍສຽງແຫງຸ່ ຊາດ, ໜງັ ສພິມ, ລາຍການໃດໜງືຶ່ ແລວ້ ຂຽນລາຍ ງານວາ່ ໄດ້ມີປະໂຫຍດ ຕ່ຕື ນົ ເອງດ້ານໃດແດຸ່?. ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 11

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບດົ ທີ 2 ຄວາມຮ້ກູ ຽ່ ວກບັ ການເວາໍ້ົ (ທກັ ສະການເວາົໍ້ ) 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງການເວາົ້ໍ ການເວົໍ້າ ແມຸ່ນວິທີການສື່ສານທີຈ່ື າເປນັ ໃຊ້ຕະຫຼອດເວລາ, ດ້ວຍການໃຊ້ສຽງເວ້ໍົາສະແດງຄວາມຮູ້ສຶກນຶກ ຄດິ ໃຫຄ້ ົນອື່ນຮັບຮພູ້ ອ້ ມດຽວກນັ ກຕອ້ ງມີການສະແດງກິລຍິ າທາ່ ທາງປະກອບໃນເວລາເວາ້ໍົ ເພອ່ື ຊ່ວຍໃຫ້ມີຄວາມ ເຂົາໍ້ ໃຈງ່າຍ, ກິລຍິ າທາ່ ທາງທ່ສືີ ະແດງໃນເວລາເວົາ້ໍ ມີຄວາມສາຄັນຫາຼ ຍ ເພາະມັນບ່ງືົ ບອກເຖິງອາລມົ - ຄວາມຮູ້ສຶກ ນກຶ ຄິດນໃິ ສໃຈຄ, ລະດັບຄວາມຮູ້ ແລະ ຄຸນນະທາຕ່າງໆຂອງຜູ້ເວໍົ້າ. ການເວົໍ້າມີຄວາມສາຄັນ ເພາະຈະຕ້ອງນາໄປໃຊ້ໃນການຕິດຕ່ືເວົ້ໍາລົມກັບຄົນອື່ນສະເໝີ ບ່ືສະເພາະທີ່ືໃຊ້ ໃນຊີວິດປະຈາວັນ, ຍັງນາໄປໃຊ້ຕິດຕື່ທາງທຸລະກິດ ຫຼ ການປະກອບການງານ ເຊັື່ນ: ພິທີກອນ, ນັກສະແດງ, ໂຄສກົ , ນກັ ຮ້ອງ, ນັກຂາ່ ວ, ນັກການເມອງ, ນັກບລິຫານ, ຄອູ າຈານ, ແພດ... ເປນັ ຕ້ໍົນ. ໃນຂະນະດຽວກນັ ຜເູ້ ວ້ໍົາໆ ດກີ ຈະມີຜົນດແີ ກຜຸ່ ້ເູ ວາົໍ້ , ຜເູ້ ວາໍົ້ ບື່ດີກມຜີ ົນຮາ້ ຍແກ່ຕຸ ນົ ເອງໄດ້ເຊນື່ັ ກນັ . 1.1 ອງົ ປະກອບຂອງການເວາ້ໍົ - ຕວົ ຜເູ້ ວໍ້ົາ ເປນັ ຜສູ້ ງ່ືົ ສານ ຫຼ ເລືອ່ ງໄປຫາຜ້ຟູ ັງ. -ສານ ໝາຍເຖິງເລອື່ ງ, ຂາ່ ວ ຫຼ ຂ້ໍມູນຕ່າງໆທ່ຕືີ ້ອງການຖ່າຍທອດໄປຫາຜູຟ້ ັງ. - ວິທກີ ານສົງື່ ໝາຍເຖງິ ການຕິດຕື່ຂາ່ ວສານກນັ ດ້ວຍວິທີໃດໜ່ືຶງ ເຊືັ່ນ: ດວ້ ຍການສົນທະນາເຊິື່ງກັນ ແລະ ກນັ ຫຼ ການເວາໍົ້ ຜາ່ ນທາງວທິ ະຍກຸ ະຈາຍສຽງ, ໂທລະສັບ, ໂທລະທັດໆລໆ. - ຜຮູ້ ບັ ສານ ໝາຍເຖິງຜູຟ້ ງັ ທີ່ໄື ດ້ຮບັ ສານຈາກຜູ້ເວົາ້ໍ . - ຜົນຂອງການເວົ້ໍາ ໝາຍເຖິງຜົນຂອງຜູ້ຟັງຮັບສານໄປແລ້ວ ເກີດອັນໃດຂ້ຶໍນ ເຊັ່ືນ: ເຂົ້ໍາໃຈ, ບ່ືເຂົໍ້າໃຈ, ບື່ ເຫັນພ້ອມ ຫຼ ພໃຈຈະປະຕິບດັ ຕາມ. 1.2. ຈດຸ ປະສງົ ຂອງການເວາໍ້ົ - ເວາ້ໍົ ເພ່ອື ບອກເລົື່າໃຫຂ້ ້ໍມູນ ເປັນການເວົໍ້າໃຫຂ້ າ່ ວສານເຜີຍແຜເຸ່ ລ່ືອງຕ່າງໆໃຫຜ້ ູຟ້ ງັ ຮັບຮູ້. - ເວໍ້າົ ເພືອ່ ໃຫ້ຄວາມຮູ້, ຄວາມເຂົໍາ້ ໃຈເປນັ ການເວໍົາ້ ລາຍລະອຽດຫາຼ ຍຂຶໍ້ນ; ຟງັ ແລວ້ ເກີດມີປັນຍາຄວາມຮູ້ ແລະ ນາໄປປະຕບິ ດັ ໄດ້. - ເວົໍ້າ ເພ່ືອຄວາມເພດີ ເພີນ ເປັນການເວ້ໍົາຈາສົນທະນາແລກປຸ່ຽນຄວາມຄິດເຫນັ , ທັກທາຍປາໄສທີ່ືບເ່ື ປັນ ທາງການ, ໃນໂອກາດຕ່າງໆ ລວມທັງການເວົ້ໍາການສະແດງໃນ ລາຍການບັນເທິງຕ່າງໆດ້ວຍ. ການເວົໍ້າປຸກລະດົມ ໃຫເ້ ກດີ ຄວາມສານກຶ ແລະ ກະທາຕວົ ຈິງ ເຊນ່ືັ : ລະດົມການອອກແຮງງານ, ການຮັກສາສະພາບແວດລອ້ ມ. - ເວ້ົາໍ ດງຶ ດູດຈດິ ໃຈ ໃຫ້ຜອູ້ ນື່ ຄອ້ ຍຕາມດ້ວຍເຫດຜົນ ແລະ ເຊອື່ ຖ ເຊັືນ່ : ການໂຄສະນາຕາ່ ງໆ. ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 12

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ໂຄງຮາ່ ງສະແດງອງົ ປະກອບຂອງການເວາົໍ້ ຜເູ້ ວາ້ົໍ ຂມໍ້ ນູ ຂ່າວສານ ຂ່າວສານຄວາມຮສູ້ ຶກນກຶ ຄດິ ວທິ ສີ ່ົືງສານ ຜົນຕອບສະໜອງ ການສົນທະນາ ວທິ ະຍຸ ໂທລະພາບ ໂທລະສບັ ຜຮູ້ ັບສານ 2. ຫກຼັ ການເວາົໍ້ ແລະ ມາລະຍາດຂອງການເວາົໍ້ ນກັ ຮຽນຄວນຮູ້ ແລະ ເຂໍົ້າໃຈຫຼັກການເວົ້າໍ ທ່ືີດ,ີ ສກຶ ສາໃຫ້ເຂາົ້ໍ ໃຈ ແລ້ວນາໄປປະຕິບັດດວ້ ຍຕນົ ເອງ, ອາດ ຈະຮຽນແບບຈາກຄູ ແລ້ວເຝິກດ້ວຍຕົນເອງໃນໂອກາດຕ່າງໆ. ການເວົໍ້າດີເກີດຈາກການສຶກສາຮື່າຮຽນ. ໃນເບ້ໍອງ ຕ້ນົໍ ນັກຮຽນຕອ້ ງສນົ ໃຈການຟັງ ແລະ ໃນການເວົ້າໍ , ການຟັງໃຫ້ຫຼາຍຈະເຮັດໃຫເ້ ຮົາກາຍເປນັ ນກັ ຟງັ ທດືີ່ ີ, ຮູ້ສັງເກດ ແລະ ຈ່ືຈາຫຼັກການເວົໍ້າຂອງເວົ້ໍາທີ່ືພົບເຫັນ, ຮູ້ສັງເກດບຸກຄະລິກກະພາບ, ການນາໃຊ້ສຽງ, ລີລາ, ຈັງຫວະການ ເວໍາ້ົ . ຫກັຼ ການເວົໍ້າ ແລະ ມາລະຍາດໃນການເວາົໍ້ ມດີ ງ່ັື ຕື່ໄປນ້ີ:ໍ 2.1 ຫກຼັ ການເວາໍ້ົ ກ. ການພັດທະນາບກຸ ຄະລກິ ກະພາບຜູເ້ ວົໍ້າ ບຸກຄະລິກກະພາບໝາຍເຖິງຮບູ ຮາ່ ງໜາ້ ຕາ, ການແຕຸ່ງກາຍ, ການສະແດງອອກທັງໝດົ ນບັ ທງັ ສີໜ້າ, ທາ່ ທາງ, ສຂຸ ະພາບອະນາໄມ, ການຍາ່ ງ, ການຢນ, ນ່ືງັ ...ການເຄື່ອນໄຫວທັງໝົດຖວາ່ ເປນັ ບກຸ ຄະລິກກະພາບທງັ ນໍັ້ນ ຄນົ ທເີ່ື ວາົ້ໍ ແລ້ວປະສບົ ຄວາມສາເລັດກເພາະມີບກຸ ຄະລິກກະພາບດີ ເຊນ່ັື : ທ່າທາງຄອ່ ງແຄ້ວ, ໜາ້ ຕາຍໍິມ້ ແຍ້ມແຈຸ່ມ ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 13

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ໃສ, ອາລົມດີ, ນິໄສໃຈຄເຍອກເຢັນ, ມີຄວາມສຸພາບ, ອ່ອນນ້ອມ ໃຫ້ກຽດແກຸ່ຜກູ້ າລງັ ເວ້ໍາົ ຈາຕດິ ຕື່ພວົ ພນັ ສະເໝີ. ສິ່ືງທ່ືີນັກຮຽນຄວນພັດທະນາບກຸ ຄະລິກກະພາບຂອງຕົນໃນການເວ້າົໍ ໄດ້ແກຸ:່ - ການແຕຸ່ງກາຍທື່ດີ ີ ຄວນເໝາະສົມກັບສະພາບຮ່າງກາຍ, ເພດໄວ, ເລອກສໃີ ຫ້ເຂົາ້ໍ ກັບຕົນ, ເນໍ້ອຜ້າລາຍ ເໝາະກບັ ຜວິ ພນັ ແລະ ຮບູ ຮ່າງ, ແຕ່ງຸ ກາຍໃຫ້ສພຸ າບ, ເໝາະກບັ ສະໄໝ, ບນ່ື າແບບ ຫຼ ຫໍາ້ຼ ຫຼັງເກີນໄປ, ບື່ສົມຄວນ ແຕງຸ່ ກາຍແບບໄປຫ້ໍຼິນ, ເຄ່ອື ງນຸ່ງຫຼິໍ້ນຢຸູບ່ ້ານຢູເຸ່ ຮອນເປນັ ຕໍນ້ົ , ຄວນແຕຸ່ງໃຫສ້ ຸພາບເໝາະສມົ ກບັ ສະຖານທື່ີ ແລະ ໃຫ້ ກຽດກບັ ຜຟູ້ ງັ . - ການວາງທ່າຜູ້ຟັງປາຖະໜາຢາກເຫັນໜ້າຕາ, ທ່າທາງຜູ້ເວົ້ໍາ ທີື່ມີລັກສະນະເປັນທາມະຊາດ ບື່ແມຸ່ນແຂງ ກະດ້າງ, ທາ່ ທາງກງົ ກນັ ຂາ້ ມຄ ອ່ອນແອ, ເຊີຊໍ້ າ້ , ສື່ິງດັື່ງກາ່ ວນີ້ໍລ້ວນແຕເຸ່ ປັນທາ່ ທາງທື່ບີ ່ືເໝາະສມົ . - ການເຄື່ອນໄຫວ, ຮ່າງກາຍຖເປັນການສື່ສານຢຸ່າງໜື່ຶງນັບແຕກຸ່ ານໃຊ້ມ, ນິໍ້ວມ, ແຂນ, ຂາ, ຕົນຕົວ, ບ່າ ໄຫ່ືຼ, ລາຄ, ໃບໜ້າໆລໆ. ການເຄື່ອນໄຫວທຸກຢຸ່າງຊ່ວຍໃນການສື່ສານຄວາມໝາຍໄດ້ເປັນຢຸ່າງດີ ເຊັື່ນ: ການສ່ື ຄວາມໝາຍໂດຍກົງໄດ້ແກຸ່ການຊີໍ້ມ, ກວັກມ, ໂບກມ, ຍົກມຂຶໍ້ນ....ແຕຸ່ການເຄ່ືອນໄຫວບາງຢຸ່າງກສື່ຄວາມໝາຍ ໄດ້ຫຼາຍຢຸ່າງ. ຜູ້ເວົໍ້າ ຕ້ອງຄານຶງ ສະເໝີວ່າ ເຮົາຕ້ອງການຈະສື່ສານເລ່ືອງໃດ ເຊັື່ນ: ການເຮັດສີໜ້າຈດຈາງ ອາດມີ ຄວາມໝາຍວ່າ ຜິດຫວັງ, ເຂົໍ້າໃຈ, ທຸກໃຈ, ນ້ອຍໃຈໆລໆ. ການສື່ຄວາມໝາຍກມີຫຼາຍກລະນີ ເຊັ່ືນ: ຕາຕ່ືີ, ຕາລານ, ຍກິ ຄໍ້ວິ , ຫໍິ້ວຕາໆລໆ. - ການສະແດງອອກທາງໃບໜາ້ ເອ້ນີໍ ວາ່ “ສີໜ້າ” ບາງເທື່ອກເອີນ້ໍ ວ່າ “ສໜີ ້າທ່າທາງ” ການຄົບຄາ້ ສະມາຄມົ ຄົນລາວມີຄາສຸພາສິດສອນວ່າ ຕ້ອງສັງເກດສີໜ້າໃຫ້ດີເພາະສີໜ້າທ່າທາງຊ່ວຍບົືງ່ ບອກນິດໄສໃຈຄໄດ້ ເຊັື່ນ: “ຄົບ ຄົນໃຫ້ຫຼຽວເບິ່ືງໜ້າ ຊ້ໍຜ້າໃຫ້ຫຼຽວເບິ່ືງເຊີງ ຊ້ໍເສ້ໍອໃຫ້ເບິື່ງແພ”. ບາງຄົນໜ້າຕາກັບພຶດຕິກາສະແດງອອກຕ່າງກັນ, ກ່ອນຈະຄບົ ຄາ້ ສະມາຄມົ ກັບໃຜຕອ້ ງເບງື່ິ ໜ້າຕາ ແລະ ນິໄສໃຈຄນາອີກ. ການເວົ້ໍານັໍ້ນຜູ້ເວົໍ້າຕ້ອງສະແດງອອກທາງໃບໜ້າທີື່ດີໃຫ້ເໜາະກັບເລ່ືອງທີື່ເວົ້ໍາ, ຕ້ອງມີໃບໜ້າຍິ້ໍມແຍ້ມ ແຈຸ່ມໃສ. ສ່ວນການໃຊ້ສາຍຕາກມີຄວາມສາຄັນ, ຜູ້ເວົ້ໍາຕ້ອງຫຼຽວເບິ່ືງຜູ້ຟັງສະເໜີ, ຢຸ່າກົ້ໍມລົງພໍ້ນ ຫຼ ຫຼຽວຂໍຶ້ນ ເພດານ, ຢຸ່າຫຼຽວອອກນອກປຸ່ອງຢ້ຽມ, ຕ້ອງຫຼຽວເບິື່ງຜູ້ຟັງດ້ວຍຄວາມເປັນມິດ, ບື່ຄວນໝືິ່ນປະໝາດຜູ້ຟັງ ເປນັ ຕ້ນໍົ . ຂ. ການໃຊ້ຄາເວໍາ້ົ ຕ້ອງໃຊ້ຄາເວົ້ໍາທີື່ສຸພາບ, ໜ້າຟັງ, ເໝາະສົມ, ມີຄາເວົໍ້າຫຼາຍລະດັບຕ້ອງເລອກ ໃຫ້ເໝາະສົມ ແລະ ຕ້ອງ ໃຫ້ກຽດຜູ້ຟັງອີກດ້ວຍ. ການໃຊ້ຄາເວົໍ້າທີື່ຫຍາບຊ້າຈະມີຜົນເສຍ, ເຮັດໃຫ້ຄົນອື່ນບື່ມັກ, ບາງເທ່ືອເວົໍ້າຮ້າຍກມີ ອັນຕະລາຍດື່ັງສພຸ າສດິ ວ່າ: “ ເວາ້ໍົ ຄວາມດີປງົ ຖົງຄຽ້ ວໝາກເວ້ົໍາຄວາມຮາ້ ຍຖອດດາບຟນັ ກນັ “ ຄ. ໃຈກ້າ ແລະ ເຊືອ່ ໝ້ໍັນຕນົ ເອງ ມີຄວາມກ້າຫານທີ່ືຈະສະແດງອອກ, ກ້າເວົ້ໍາໃນສິ່ືງທີ່ືຄວນເວົໍ້າ, ເຝິກເວົໍ້າຕື່ໜ້າໝຸູ່ຄູຸ່ໃນຫ້ອງຮຽນ, ເວົ້ໍາໃນ ຫ້ອງປະຊຸມ ຫຼ ເວົ້ໍາຕື່ໜ້າຄົນຫຼາຍໆຄົນ, ຢຸ່າຢ້ານຜິດ, ນັກຮຽນເວົ້ໍາຜິດບຄ່ື ວນຫົວເຍາະເຍີໍ້ຍ ເຊັ່ືນ: ການອອກສຽງ ພາສາທອ້ ງຖິື່ນຜິດໆລໆ. ງ. ກະກຽມລ່ວງໜ້າ ການເວາ້ໍົ ທືີດ່ ນີ ັນໍ້ ຕອ້ ງມີການກະກຽມຕົວ, ສຶກສາຫາຄວາມຮໃູ້ ນເລອື່ ງທ່ືຈີ ະເວ້ົໍາ, ຈື່ຈາເລ່ອື ງໃຫໄ້ ດ້, ຖາ້ ຈ່ືບື່ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 14

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ໄດກ້ ຄວນບັນທກຶ ຫຍ້ໍມາ, ຄວນເຝິກຊ້ອມຢູຸ່ສະເໝີຈະພາໃຫເ້ ວົາໍ້ ໄດດ້ ີ, ບເື່ ກເໍີ້ ຂນີ ຫຼ ຕນ່ື ເວທ.ີ ຈ. ໃຊພ້ າສາຖກຕ້ອງ ການເວົໍ້າທີື່ດີ ແມຸ່ນການອອກສຽງໃຫ້ຖກຕ້ອງຊດັ ເຈນ, ຖ້າອອກສຽງຜິດກຈະຜິດຄວາມໝາຍ, ຫຼັກການ ໃນການອອກສຽງ ແລະ ໃຊ້ພາສາມດີ ັງ່ື ນ້ໍ:ີ - ອອກສຽງໃຫ້ດງັ ພດກີ ັບຈານວນຜູຟ້ ັງ, ບ່ເື ວໍາ້ົ ຄອ່ ຍ ຫຼ ເປງັື່ ສຽງດງັ ເກນີ ໄປ. - ໃຊຖ້ ອ້ ຍຄາສພຸ າບເໝາະກບັ ກາລະເທສະ ແລະ ບຸກຄນົ . - ໃຊພ້ າສາທຊ່ືີ ັດເຈນແນຸນ່ ອນ. - ບ່ືຄວນໃຊ້ພາສາຕະຫຼາດ (ພາສາເວາໍ້ົ ຫ້ຼິນໍ ). - ໃຊ້ນາໍ້ ສຽງທມ່ືີ ວ່ ນ ແລະ ເສາະໄສ. - ອອກສຽງໃຫຖ້ ກຕາມຫກັຼ ການ ເຊືນັ່ : ຂ, ຄ, ສ, ຊ, ຜ, ພ, ຝ,ຟ, ຫ, ຮ... - ເວົໍ້າລ່ຽນໄຫຼບື່ຕິດຂັດ ລີລາ ແລະ ຈັງຫວະການເວົ້ໍາຄວນໃຫ້ຄ່ອງແຄ້ວບ່ືຕິດຂັດ ຫຼ ມີຄາເອີ ອາເລໍ້ອຍ ເກີນໄປ, ຢ່າຸ ຢຸດຢເູຸ່ ທງິ , ການເວາົ້ໍ ທ່ືີດນີ ໍັ້ນ, ສຽງເວົໍ້າມລີ ັກສະນະເໝອນກັບກາລັງລົມກນັ , ຖ້ອຍຄາອອກມາຕິດຕ່ືກັນ ເຂໍ້ົາໃຈກັນງ່າຍ. - ເວາ້ົໍ ຈະແຈ້ງບ່ືຄຸມເຄອ, ການເວາ້ໍົ ຕ້ອງໃຫ້ຊດັ ເຈນ, ໃຊ້ພາສາສັໍ້ນກະທັດຮັດ, ເຂໍ້າົ ໃຈງາ່ ຍ, ສຄື່ ວາມໝາຍ ໄດ້ໄວ ເຊ່ນັື : ຄາໂຄສະນາ, ຄາປະກາດ, ຈະເຫນັ ຂ້ໍຄວາມທ່ືີງາ່ ຍ, ສັໍນ້ , ເຂາ້ໍົ ໃຈແຈມຸ່ ແຈງ້ ດ.ີ - ເອົາເນໍ້ອບ່ືເອົານ້ໍາ ການເວົ້ໍາພະຍາຍາມເວົ້ໍາແຕຸ່ເນ້ໍອໃນບື່ເວົ້ໍາຫຼາຍແບບນໍ້າຖ້ວມທົ່ືງ ອາດຈະສອດແຊກ ຄວາມຮູ້ນິທານ, ເລ່ືອງເລົ່ືາ, ຂ່າວ ຫຼ ອື່ນໆໄດ້ແຕຸ່ເບິ່ືງໃຫ້ເໝາະສົມກັບເນໍ້ອເລື່ອງ, ບ່ືຄວນເວົ້ໍານອກເລື່ອງຊຶື່ງຈະ ພາໃຫເ້ ສຍເວລາ. - ຈົບການເວາ້ົໍ ຕາມການົດເວລາ ແລວ້ ຄວນຈົ່ງື ເວລາໄວຊ້ ັກຖາມ. - ຕັໍ້ງໃຈປະເມີນຜົນການເວົໍ້າທຸກຄັ້ໍງ, ຜູ້ເວົ້ໍາຄວນປະເມີນຜົນຕົນເອງ ແລະ ປະເມີນຜົນຜູ້ຟັງມີຄວາມ ສນົ ໃຈໜ້ອຍຫຼາຍພຽງໃດ, ມຂີ ບ້ໍ ົກພອ່ ງຄວນແກໄ້ ຂແນວໃດ ຫຼ ອາດຈະຊກັ ຖາມຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຜູ້ຟັງກໄດ້ໃຫ້ ຜຟູ້ ງັ ຊ່ວຍປະເມນີ ຜນົ ຈະເກີດປະໂຫຍດຫຼາຍຂນ້ຶໍ . - ຝຶກຝົນພັດທະນາຢາກເວົ້ໍາໄດ້ດີ, ຕ້ອງມີການເຝິກຢູຸ່ເລ້ໍອຍໆ, ພັດທະນາຕົນເອງຢູຸ່ສະເໝີ, ຢຸ່າທໍ້ຖອຍ, ພະຍາຍາມຫາໂອກາດຟງັ ການເວ້າົໍ ໃນບ່ອນຕາ່ ງໆຢູຸສ່ ະເໝີ ແລະ ຫາໂອກາດເວ້າົໍ ໃນສະຖານະການຕາ່ ງໆເພື່ອເຮັດໃຫ້ ຕົນມີປະສົບການດີຂຶໍ້ນ. ສ. ເວໍ້ົາລຽ່ ນໄຫບຼ ່ຕື ດິ ຂດັ ລີລາ ແລະ ຈງັ ຫວະການເວົໍາ້ ຄວນໃຫຄ້ ່ອງແຄ້ວບືຕ່ ິດຂັດ ຫຼ ມຄີ າເອ,ໍ້ີ ເນາະ, ອາ ເລໍອ້ ຍໆເກີນໄປ, ຢ່າຸ ຢຸດ ຢເຸູ່ ຫິງນານ. ການເວົາໍ້ ທ່ດືີ ນີ ໍັ້ນ ສຽງມລີ ກັ ສະນະເໝອນກບັ ກາລັງລົມກັນ, ຖ້ອຍຄາອອກມາຕດິ ຕກ່ື ນັ ເຂາໍ້ົ ໃຈງ່າຍ. ຊ. ເວາົໍ້ ຈາຈະແຈ້ງບືຄ່ ມຸ ເຄຍ ການເວົ້ໍາຕ້ອງໃຫ້ຊັດເຈນ, ສັ້ໍນກະທັດຮັດ, ເຂົໍ້າໃຈງ່າຍ, ສ່ືຄວາມໝາຍໄດ້ໄວ ເຊັື່ນ: ຄາໂຄສະນາ, ຄາ ປະກາດ. ຍ. ເອາົ ເນ້ອໍ ບ່ືເອາົ ນາໍ້ ການເວົໍ້າພະຍາຍາມເວົໍາ້ ແຕເຸ່ ນອໍ້ ໃນ ບື່ເວົ້ໍາແບບນ້ໍາຖ້ວມທືົ່ງ ອາດຈະສອດແຊກຄວາມຮູນ້ ທິ ານ, ເລ່ືອງເລາື່ົ ຂ່າວ ຫຼ ອນ່ື ໆໄດ້ ແຕຸ່ເບືິງ່ ໃຫ້ເໝາະສົມກບັ ເນອໍ້ ເລອື່ ງເພືອ່ ບື່ໃຫເ້ ສຍເວລາ. ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 15

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ດ. ຈບົ ຕາມການດົ ເວລາ ການເວົ້ໍາທດື່ີ ຄີ ວນຮັກສາເວລາ, ເວາ້ໍົ ຕາມການົດເວລາ, ຈບົ ຕາມການດົ ເວລາ, ເວາໍົ້ ຕາມລາດບັ ແລະ ຄວນ ຈົືງ່ ເວລາໄວ້ ເພ່ອື ໃຫ້ຜູ້ຟງັ ມີຂໍຄ້ ດິ ເຫັນ ຫຼ ຄາສະເໜີຕາ່ ງໆ. 2.2 ມາລະຍາດການເວາ້ົໍ ການເວ້ໍົາທື່ີດີຕອ້ ງມມີ າລະຍາດສະເໝ,ີ ມາລະຍາດທ່ຄືີ ວນຮໄູ້ ດແ້ ກ:ຸ່ - ນງັ່ື , ຢນໃຫ້ຕວົ ຊ່ື, ສະຫງ່າງາມ ບ່ືຄວນຍາ່ ງໄປມາໃນຂະນະທເ່ືີ ວ້ົໍາ. - ສງັ ລວມທາ່ ທາງການນງ່ືັ , ການຢນ, ຍ່າງ, ໃນບາງຄໍງ້ັ ໃຫ້ສພຸ າບໜາ້ ເບື່ງິ . - ມີການເຄ່ອື ນໄຫວຕົນຕວົ , ໃບໜາ້ , ແຂນ, ຂາບແ່ື ຂງເກີນໄປ. - ບຄ່ື ວນຂດີ ຂຽນອັນໃດໃນເວລາທື່ເີ ວ້ໍາົ . - ຫຼຽວເບ່ງືິ ຜູ້ຟັງໃຫ້ທ່ວືົ ເຖງິ . - ບ່ຍື ົກມ, ຊີໍ້ມ, ກາກ້ໍາປັ້ນໍ ເລ້ອໍ ຍຈົນໜາ້ ລາຄານ. - ເວລາໄອ, ຈາມຄວນຂໂທດ ເອາົ ແພມນົ ອັດປາກທຸກເທອ່ື . - ເວໍາ້ົ ໃຫ້ມີສຽງດງັ ພດີກບັ ຜ້ເູ ວົໍ້າ. - ບ່ເື ວໍົ້າອວດອົື່ງຍກົ ຕນົ ຂມ່ືົ ເພື່ິນ ຫຼ ຖອ່ ມຕົວຈົນເກີນໄປ. - ບ່ືເວໍົ້ານິນທາຄນົ ອນ່ື , ບືຜ່ ູກຂາດການເວົໍ້າແຕຸ່ຜູ້ດຽວ. - ບ່ືຄວນໂຕ້ຖຽງເພື່ອເອົາຊະນະ, ໂຕ້ແຍງ້ ຢຸ່າງມເີ ຫດຜນົ , ໃຊ້ສານຽງສຽງເວໍາົ້ ສພຸ າບອ່ອນຫວານ. - ເວົໍ້າມສີ າມາຄາລະວະ, ຮຈູ້ ກັ ທືີ່ສູງບ່ໃື ຊສ້ ານວນຫຍາບຊ້າ ຫຼ ແຂງກະດາ້ ງ. - ຄວນຄດິ ກອ່ ນເວາົໍ້ , ລະມັດລະວງັ ຄາເວໍ້ົາຢຸ່າໃຫກ້ ະທບົ ກະເທອນໃຈຜູ້ຟງັ . 3. ການພດັ ທະນາວທິ ກີ ານເວາໍ້ົ ນັກເວ້ົໍາທໄ່ືີ ດ້ຮັບຜນົ ສາເລັດໃນການເວາົ້ໍ ນ້ັໍນບໄື່ ດ້ມພີ ອນສະຫວນັ ແຕຸກ່ າເນດີ , ແຕຸ່ຍ້ອນເຂາົ ໄດ້ເຝິກຝົນການ ເວໍາົ້ ມາ ໂດຍສງັ ເກດການເວ້ົໍາຂອງຄນົ ອື່ນໆ ແລະ ປບັ ປຸງທັກສະການເວໍົ້າຂອງຕົນໃຫດ້ ຂີ ໍນ້ຶ . ການພັດທະນາທກັ ສະພນ້ໍ ຖານ ໃນການເວໍ້ົາທີື່ນັກຮຽນຄວນເຝິກຝົນໃນຂັ້ໍນຕົໍນ້ ນ້ັໍນຄ ການພັດທະນາການ ຄດິ , ການສະສມົ ຄວາມຮູ້ ແລະ ປະສບົ ການ, ການໃຊສ້ ານວນພາສາຕະຫຼອດຮອດການໃຊກ້ ິລຍິ າທາ່ ທາງຕ່າງໆເຊືິ່ງ ມວີ ທິ ກີ ານດື່ງັ ນີ້:ໍ 3.1 ການພດັ ທະນາການຄດິ ຜູ້ຖກເວົໍ້າຈະຕ້ອງພດັ ທະນາການຄດິ ຂອງຕົນຈົນສາມາດຄດິ ໄລຸ່ໄວ, ຄິດຢຸ່າງຖກຕ້ອງຄິດເປນັ ຫຼ ເຝິກທັກ ສະການຄດິ ດວ້ ຍການຫັດຄດິ ແບບຕາ່ ງໆອນັ ໄດ້ແກຸ່: - ການຄິດຝັນແມຸ່ນຄວາມຄິດອິດສະຫຼະ, ເຊິ່ືງຊຸກດັນໃຫ້ມະນຸດເຮັດວຽກງານຕ່າງໆເພື່ອນໄປສູຸຄ່ ວາມສາ ເລັດ, ຜູ້ເວົ້ໍາອາດຈະນາເອົາຄວາມຄິດຝັນມາໃຊ້ເປັນປະໂຫຍດໃນການເວົ້ໍາໄດ້ໂດຍບອກເລົ່ືາຄວາມຄິດຝັນ, ຖ່າຍ ທອດໄປສ່ຜູຸ ້ຟູ ງັ . ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 16

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ການຄດິ ພຈິ າລະນາ ແມຸ່ນຄວາມຄດິ ທືີ່ມີລັກສະນະຕັດສິນສິ່ືງທື່ີຜດິ , ສືິງ່ ທຖີ່ື ກ, ສິ່ງື ທ່ີດື ,ີ ເຊື່ອຖໄດ້ ຫຼ ບ່ື ໄດ້, ສງິື່ ໃດເປັນຄວາມຈງິ ຫຼ ບ່ເື ປັນຄວາມຈງິ ; ຜເູ້ ວາ້ໍົ ນາເອາົ ຄວາມຄິດແບບພຈິ າລະນາມາໃຊ້ໃນການກະກຽມເລ່ືອງ ເວາົ້ໍ , ການກະກຽມຂມ້ໍ ນູ ຕາ່ ງໆ. - ການຄິດສ້າງສັນ ແມຸ່ນການຄິດສ້າງສິ່ືງໃໝຸ່ຂຶໍ້ນມາ, ຈິນຕະນາການ ແລະ ຄວາມຢາກຮູ້ຢາກເຫັນຂອງ ມະນຸດ, ຊວ່ ຍໃຫ້ເກດີ ຄວາມຄິດສ້າງສັນທີ່ເື ປັນປະໂຫຍດຕ່ືສັງຄົມ, ຜູເ້ ວ້າໍົ ອາດນາເອົາຄວາມຄິດສ້າງສັນຂອງຕົນໄປ ສຸ່ຜູ ້ຟູ ັງຊຶືງ່ ຈະໄດ້ຮບັ ຄວາມຄດິ ໃໝຸໆ່ . - ການຄິດແກ້ບັນຫາ ແມຸ່ນການຄິດທີື່ຊອກຫາວິທີການແກ້ບັນຫາ ແລ້ວນາຄວາມຮູ້, ຂ້ໍມູນ ແລະ ລາຍ ລະອຽດຕ່າງໆມາພິຈາລະນາປະກອບການແກ້ບັນຫາໃຫ້ຖກຕ້ອງທີື່ສຸດ. ຜູ້ເວົ້ໍາອາດຈະນາເອົາບັນຫາໃນສງັ ຄົມທີ່ືຜູ້ ຟັງສນົ ໃຈມາສະເໜີວິທແີ ກ້ບັນຫາ ເພ່ອື ໃຫຜ້ ຟູ້ ງັ ຄດິ ເຫນັ ແນວທາງການແກ້ບັນຫາໄດ້ໃນສະຖານະການຕ່າງໆ ເຊ່ັືນ: ໃນການອະພິປາຍ, ການເວໍົ້າໂຕ້ວາທີື່ເປັນຕົໍ້ນ. ຄູຄວນເປັນນັກຄດິ ນີ້ໍ ເພ່ືອເປັນແບບຢຸ່າງໃຫນ້ ັກຮຽນ ເປັນນັກຄດິ ທ່ີື ດີດ້ວຍ. ໂດຍພັດທະນາການຄິດເຊັື່ນ:ດຽວກັນນັກເວົໍ້ານັໍ້ນ ຄຈະຕ້ອງເຝິກຄິດສະເໝີ ແລະ ຫັດຄິດຫາຮູບແບບຄ ຕ້ອງເຂົ້ໍາໃຈແກ້ບັນຫາ, ເບິື່ງບັນຫາໃຫ້ເລິກເຊິ່ືງ, ສະສົມລາຍລະອຽດໄວ້ ແລະ ພະຍາຍາມຢດໝໍັ້ນກັບກົດເກນໃດ ໜຶງ ຫຼ ຄິດແບບດຽວຢູຸ່ຕະຫຼອດເວລາ. ຕ້ອງພະຍາຍາມທາຕນົ ໃຫ້ມີຈິດໃຈກວ້າງຂວາງຍອມຮບັ ເມື່ອໄດຟ້ ັງ, ອ່ານ ສິື່ງໃດແລ້ວຄວນໃຊ້ເວລາຄດິ ທົບທວນ, ເຝີກການສງັ ເກດສິ່ືງຕ່າງໆ, ເຝີກຕັ້ໍງຄາຖາມ, ເຝິກຫາເຫດຜົນສິື່ງສາຄັນທ່ືີ ສດຸ ຄເຝກິ ຄິດຫາຼ ຍໆ. ກ. ການສະສມົ ຄວາມຮູ້ ແລະ ປະສບົ ການ ຄວາມຮູ້ ແລະ ປະສບົ ການຕ່າງໆຈະໄດມ້ າຈາກການອ່ານ, ການຟງັ , ການສັງເກດ ແລະ ການກະທາ, ຖ້າຄູ ຮູ້ຈັກສະສົມ ແລະ ສະແຫວງຫາ ແລ້ວຈະເຮັດໃຫກ້ ານເວົໍ້າມເີ ນ້ອໍ ໃນ ແລະ ໜ້າສນົ ໃຈຫຼາຍຂນ້ຶໍ . ຂ. ການອ່ານ ແມຸ່ນວທິ ີທ່ີືເໝາະສມົ ແກກຸ່ ານສະແຫວງຫາຄວາມຮູ້, ເພາະຄວາມຮູ້ສ່ວນໃຫຍ່ມັກຈະຢຸູ່ໃນໜງສ ແລະ ສິ່ືງ ພິມຕ່າງໆ ຄູຈະຕ້ອງຮູ້ຈັກວິທີໃຊ້ຫ້ອງສະໝຸດ, ຮູ້ຈັກວິທີຄົໍ້ນຄວ້າ, ເລອກເອກະສານອ່ານ ແລະ ກົງກັບຄວາມ ຕ້ອງການຢາງໄວວາ. • ການອ່ານເພ່ືອສະສມົ ຄວາມຮູ້ ແລະ ປະສົບການມດີ ງ່ືັ ນໍ້:ີ - ອ່ານເພ່ືອໃຫ້ຮູ້ວ່າອັນໃດຢູຸ່ໃສ, ເມ່ືອໃດແມຸ່ນການອ່ານຜ່ານໆເພື່ອຕິດຕາມຂ່າວຄາວ, ການເຄື່ອນໄຫວ ຕ່າງໆອາດຈະເລອກອ່ານສະເພາະສືິງ່ ທືສ່ີ ົນໃຈກໄດ້. - ອ່ານເພ່ືອຄັດເລອກເອກະສານ ແມຸ່ນການເລອກອ່ານເພ່ືອໃຫ້ໄດ້ສິື່ງທີ່ືກົງກັບຈຸດປະສົງຂອງເຮົາຕ້ອງໃຊ້ ວິທສີ າຫຼວດ ແລະ ປະເມນີ ໜັງສແຕລຸ່ ະເຫໍ້ຼມັ . - ອ່ານເພືອ່ ຮໃູ້ ຈຄວາມສາຄັນ, ການອ່ານແບບນີໍ້ຈະບືອ່ ່ານລະອຽດຫຼາຍ, ພຽງແຕຸ່ ໃຫຮ້ ູ້ໄດວ້ ່າອນັ ໃດເປັນ ໃຈຄວາມສາຄນັ ແລະ ສະຫຼຸບໃຫ້ໄດ້ທ່ືນໍ້ນັ . - ອ່ານລະອຽດ ແມຸ່ນການອ່ານໃຫ້ຮູ້ເລື່ອງຄົບຖ້ວນນັບທັງເນ້ໍອໃນຕົ້ໍນຕ ແລະ ສາຮອງ, ການອ່ານຄວນ ຕັ້ໍງຄາຖາມໄວ້ໃນໃຈແລ້ວຕອບໃຫ້ໄດ້ ແລະ ພິຈາລະນາເຖິງຂ້ໍຄວາມທີ່ືອ່ານວ່າສາມາດນາໄປໃຊ້ໄດ້ ຫຼ ບື່, ເນ້ໍອ ເລອື່ ງມຄີ ວາມສົມບູນພຽງໃດ. - ອາ່ ນຢາຸ່ ງມີວເິ ຄາະວຈິ ານ ແມຸນ່ ການອ່ານທືຕີ່ ອ້ ງໃຊຄ້ ວາມພິຈາລະນາເຖິງເນ້ໍອໃນທ່ສີື ອດແຊກຢູຸ່ໃນເລື່ອງ ທີື່ອາ່ ນ, ພິຈາລະນາເລ່ືອງທີ່ືອານວ່າເປັນຄວາມຈງິ , ມເີ ຫດຜົນ, ເປນັ ປະໂຫຍດໜ້ອຍຫຼາຍພຽງໃດເປນັ ຕໍົນ້ . ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 17

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຄ. ການຟງັ . ແມຸ່ນການເພີ່ມື ສະຕິປັນຍາ ແລະ ຄວາມຮອບຮູ້ໃຫ້ຫຼາຍຂໍຶ້ນ, ເຮົາຈະຕ້ອງຮູວ້ ່າເມ່ືອໃດຄວນເວົໍ້າ, ເມ່ືອໃດ ຄວນຟັງ ແລະ ຮູ້ຈັກນາສິ່ືງທີ່ືໄດ້ຮັບຟັງໄປໃຊ້ໃຫ້ເປັນປະໂຫຍດທັງໃນດ້ານຄວາມຮູ້ຄວາມຄິດ ແລະ ການຕັດສິນ ໃຈ. ຢາກເປັນນັກຟັງທີື່ດີນັ້ໍນ, ນັກຮຽນຈະຕ້ອງຟັງດ້ວຍຄວາມຕັ້ໍງໃຈທຸກຄັ້ໍງ, ໂດຍກາຈັດສິື່ງລົບກວນ, ສິ່ືງທີ່ືທາ ລາຍສະມາທິໃຫ້ໝົດໄປ, ໃຊ້ຄວາມຮູ້ເພີ້ໍມຕື່ມ, ຮູ້ຈັກປະເດັນສາຄັນ ແລະ ລາຍລະອຽດຂອງສິ່ືງທີ່ືຟັງໃຫ້ໄດ້ແລ້ວ ຈດົ ບັນທກຶ ໄວ້ຮວມທັງສາມາດປະເມນີ ສືງ່ິ ທືີ່ໄດຮ້ ັບຟັງອກີ ດ້ວຍ. ງ. ການສງັ ເກດ ແລະ ການກະທາ ຄຄູ ວນຈະເຝກິ ຕນົ ໃຫ້ເປນັ ຄນົ ຊ່າງສງັ ເກດ, ສນົ ໃຈທຸກສືິງ່ ທຸກຢາຸ່ ງທີຢ່ື ຮຸູ່ ອບຕວົ ຂອງເຮົາ. ເພອ່ື ສງັ ເກດເຫັນ ສິ່ືງໃດສິ່ືງໜຶື່ງແລ້ວເກີດຄວາມສົງໄສກຈະຕ້ອງພະຍາຍາມຫາຂ້ໍມູນ, ພະຍາຍາມ ທົດສອບເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຂໍ້ສະຫຼຸບເຊ່ືິງ ຈະເປັນຄວາມຮູ້ຕື່ໄປ ການຫາຂ້ໍມູນ ແລະ ການທົດສອບນັໍ້ນອາດໄປສັງເກດເຖິງສະຖານທີື່ໆມຂີ ້ໍມູນ. ເຖິງຢຸ່າງໃດ ກຕາມ, ການສະຫຼຸບ ເລື່ອງຈາກການສັງເກດຈະຕ້ອງລະມັດລະວງັ ໃຫ້ຫຼາຍ. ດ່ືັງນັໍ້ນ, ກ່ອນຈະສະຫຼຸບຂສ້ໍ ັງເກດຈະ ຕອ້ ງໃຊ້ຄວາມລະອຽດຖີຖ່ື ້ວນ. 3.2 ການພດັ ທະນາຄວາມສາມາດໃນການເວາໍົ້ ການພັດທະນາຄວາມສາມາດໃນການເວົໍ້າ ແລະ ການໃຊ້ຄາເວົ້ໍາຕະຫຼອດຈົນຮອດສານວນຄາເວົໍ້ານັ້ໍນມີ ຈຸດປະສົງ ເພ່ືອຖ່າຍທອດຄວາມຄິດ, ຄວາມຮູ້ ແລະ ປະສົບການ ຂອງຜູ້ເວົໍ້າໄດ້ຢຸ່າງມີປະສິດທິຜົນ. ດັື່ງນັ້ໍນ, ຄູຈື່ິງ ຕອ້ ງພັດທະນາສຽງ, ການໃຊສ້ ຽງ ແລະ ການໃຊຄ້ າເວາ້ໍົ . ກ. ສຽງ ຄູຈະຕ້ອງຮູ້ຈັກອອກສຽງ ໂດຍໃຊ້ອະໄວຍະວະໃນການອອກສຽງ, ເຝິກຫາຍໃຈໃຫ້ຖກວິທີຈົນສາມາດ ອອກສຽງໄດ້ດງັ ຊັດເຈນຕາມທຕ່ືີ ອ້ ງການ. ຂ. ການໃຊ້ສຽງ ການເປັື່ງສຽງອອກມານັໍ້ນ, ຖ້າຜູ້ເວົໍ້າປັບຄວາມດັງ, ລະດັບສຽງຕື່າສູງ, ຄຸນນະພາບຂອງສຽງ, ອັດຕາໄວ ເໝາະສມົ ທັງສາມາດອອກສຽງໄດຖ້ ກຕ້ອງແລ້ວຈະຊວ່ ຍໃຫກ້ ານເວໍົາ້ ມີປະສິດທິພາບຂນໍ້ຶ . - ຄວາມດັງຂອງສຽງທີເ່ື ວ້ົໍາຄວນໄດ້ຍນິ ທົ່ືວເຖິງ, ບ່ືຄວນເວົໍ້າດັງເກີນໄປເພາະຜູຟ້ ັງງຈະລາຄານ, ແຕຸ່ຖ້າເວໍົ້າ ຄອ່ ຍເກນີ ໄປຜຟູ້ ງັ ກບື່ ືໄ່ ດ້ຍິນ ແລະ ຈະໝດົ ຄວາມສົນໃຈຖາ້ ຫາກວາ່ ໃນຂະນະທືີ່ເວ້ໍົາມີສຽງລົບກວນ, ຜູ້ເວໍ້ົາຈະຕ້ອງ ເປັືງ່ ສຽງໃຫດ້ ັງຂຶໍ້ນອີກ. ບາງຄໍັງ້ ອາດຈະຢດຸ ເຊົາຈນົ ວາ່ ສຽງລົບກວນນັໍນ້ ຈະໝົດໄປ. - ລະດັບຄວາມແຫຼມທຸ້ມຂອງສຽງເວົາ້ໍ , ຄວາມແຫມຼ ທຸ້ມຂອງສຽງຂໍ້ຶນຢູ່ກຸ ບັ ອະໄວຍະວະໃນການອອກສຽງ ຜູ້ທີ່ືມີສຽງສູງເກີນໄປຄວນປັບໃຫ້ສຽງຕ່ືລົງ ເພາະສຽງສູງຈະເຮັດໃຫ້ຜູ້ຟັງເມ່ືອຍ; ສ່ວນຜູ້ທີ່ືມີສຽງຕື່າຫຼາຍ ຄວນ ພະຍາຍາມເວົ້ໍາໃຫ້ສຽງສູງຂຶ້ໍນເພາະຈະເຮັດໃຫ້ຜູ້ຟັງງ້ວງ. ເວລາເວົ້ໍາເຮົາຄວນປັບສຽງໃຫ້ມີລະດັບຄວາມແຫຼມທຸ້ມ ຟັງແຈຸ່ມແຈ້ງເປັນທາມະຊາດ. - ອັດຕາການເປັ່ືງສຽງເວົ້ໍາ, ເວົໍ້າໄວເກີນໄປຜູ້ຟັງຈະຕິດຕາມບ່ືທັນ, ແຕຸ່ຖ້າເວົ້ໍາຊ້າເກີນໄປ ຈະເຮັດໃຫ້ເກີດ ຄວາມເຫງົາ (ຫາວນອນ) ເຊືິງ່ ທາງສອງແບບນ້ເີໍ ຮດັ ໃຫກ້ ານສຄື່ ວາມໝາຍ ບໄ່ື ດ້ຜົນເຕັມເມດັ ເຕມັ ໝວຍ. ການທື່ຈີ ະ ເປືັ່ງສຽງເວໍ້ົາໄວ ຫຼ ຊ້ານໍນັ້ ຕ້ອງຄານຶງເຖິງເລືອ່ ງທ່ືີເວົາໍ້ ດ້ວຍ; ຖ້າເປນັ ເລອ່ື ງວຊິ າການກຄວນເວ້າົໍ ໃຫ້ຊ້າລົງແຕຸ່ຖ້າເປັນ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 18

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ເລື່ອງເບາົ ສະໝອງກຄວນເວາໍ້ົ ໃຫ້ໄວຂໍນຶ້ . - ຄວາມຊັດເຈນ ແລະ ຖກຕ້ອງຂອງສຽງ, ຜູ້ເວົ້ໍາຈະຕ້ອງເຝິກອອກສຽງໃຫ້ຖກຕ້ອງຊັດເຈນ ເຊັ່ືນ: ຂວາ ບ່ືແມ່ນຸ ຂົວ, ຄວາຍບ່ແື ມຸ່ນຄວຍ.... - ຄຸນະພາບຂອງສຽງ ເຊັື່ນ: ສຽງແຫບ, ສຽງແຈຸ່ມໃສ, ສຽງກ້ອງກັງວານເຫຼ່ືົານ້ໍີຂຶໍນ້ ກັບຄຸນນະພາບຂອງອະ ໄວຍະວະທີື່ໃຊ້ໃນການອອກສຽງໃຫ້ມີຄຸນະພາບດີຢູຸ່ສະເໝີ, ຜູ້ເວົໍ້າຄວນຮູ້ຈັກຄວບຄຸມການຜ່ອນລົມຫາຍໃຈເຂ້ໍົາ ແລະ ອອກໃຫ້ຖກກບັ ວິທີ, ພະຍາຍາມຮັກສາສຂຸ ະພາບຮ່າງກາຍ. ສຸຂະພາບຈດິ ໃຈໂດຍສະເພາະຢຸາ່ ງຍິງ່ື ຮກັ ສາອະ ໄວຍະວະທໃືີ່ ຊໃ້ ນການອອກສຽງໃຫ້ເປັນປກົ ກະຕິຢູຸ່ສະເໝີ. ນອກຈາກນ,ີ້ໍ ຄຸນະພາບຂອງສຽງຍັງມີສ່ວນສາພັນກັບ ອາລົມ ແລະ ສະພາບຈິດໃຈຂອງຜູເ້ ວົໍ້າ ເຊັື່ນ: ຖ້າມີຄວາມຕື່ນເຕັ້ໍນ, ບ່ືເຊ່ອື ໝັ້ໍນໃນຕົນເອງ, ສຽງທີ່ືອອກມາຈະສນັ່ື ແລະ ເບົາເພາະອາລົມທີື່ເກດີ ຂ້ຶໍນເຮັດໃຫ້ກ້າມເນ້ອໍ ແລະ ອະໄວຍະວະທ່ີືອອກສຽງບີບຕົວ ຫຼ ເມ່ືອຮ້າຍສຽງຈະສ່ັືນ ເຄອ. ຖ້າຜູ້ເວົໍ້າມີອາລົມດີ, ມີຄວາມໝັ້ໍນໃຈໃນຕົນເອງ ກຈະມີກິລຍິ າທ່າທາງສະບາຍໆ, ອະໄວຍະວະອອກສຽງກ ໄດ້ໃຊ້ເຕມັ ທ,ີື່ ສຽງຈະອອກມາໜາ້ ຟັງ. 3.3 ການພດັ ທະນາກລິ ຍິ າທາ່ ທາງ ກ. ການໃຊ້ສາຍຕາ ເວລານີ້ໍຕ້ອງກວາດສາຍຕາເບິ່ືງຜູ້ຟັງທຸກຄົນ, ເພ່ືອຜູ້ຟັງຈະໄດ້ຮູ້ສຶກວ່າຜູ້ເວົໍ້າໆກັບຜູ້ຟັງ. ນອກຈາກນີໍ້, ຈະ ໄດ້ມີໂອກາດສັງເກດປະຕກິ ິລຍິ າຂອງຜຟູ້ ັງທມ່ີື ຕີ ່ືຜູ້ເວົ້າໍ ແລະ ເລືອ່ ງທືີ່ເວໍ້າົ . ຖາ້ ພົບວ່າຜຟູ້ ັງບ່ືສົນໃຈ, ບື່ເຂໍ້ົາໃຈຈະຫາ ວທິ ີແກ້ໄຂ ເຊິື່ງອາດປຽຸ່ ນສຽງ, ອາດເວໍາ້ົ ເລອ່ື ງຕະຫຼກົ ຫຼ ອາດຂະຫຍາຍຄວາມໃຫ້ຫຼາຍຂນຶ້ໍ ກໄດ.້ ຂ. ການສະແດງອອກທາງສີໜາ້ ຜູ້ເວົ້ໍາທີື່ສີໜ້າຍິໍ້ມແຍ້ມແຈມຸ່ ໃສຍ່ອມໄດ້ປຽບ ເພາະສະແດງເຖິງອາການຕ້ອນຮັບຜູ້ຟັງອາດຈະອ່ານຄວາມ ຮູ້ສຶກຂອງຜູເ້ ວົໍ້າຈາກສີໜ້າ, ຜູ້ເວົ້ໍາຄວນເຝິກສະແດງສີໜ້າໃຫ້ຄ້ອຍຕາມເລື່ອງຜູເ້ ວົໍາ້ ສົນໃຈເລືອ່ ງໃດຄວນເຮັດສີໜ້າ ໃຫ້ໜາ້ ເບ່ງິື ຢູຸ່ສະເໝ.ີ ຄ. ການວາງຕວົ ການຢນ ຄວນຢູຸ່ໃນລັກສະນະທີສ່ື ະຫງ່າຜ່າເຜີຍພະຍາຍາມ ຢນ, ຍ່າງ, ນັື່ງ ໃຫ້ຕົວຊ່ືຢູຸ່ສະເໝີ ແລະ ຢຸູ່ໃນ ລັກສະນະສົມດນູ . ງ. ການເຄ່ືອນໄຫວ ຜູ້ຟັງຈະເຫັນການເຄ່ືອນໄຫວຂອງຜູ້ເວົໍ້າຕັ້ໍງແຕຸ່ເລີ່ືມຍ່າງເຂົໍ້າມາ ກ່ອນຍ່າງຄວນເບິື່ງຄວາມຮຽບຮ້ອຍຂອງ ເຄ່ອື ງແຕຸ່ງກາຍກອ່ ນແລວ້ ຍາ່ ງເຂໍ້ົາມາດວ້ ຍຄວາມໝໍັ້ນໃຈ ເມ່ອື ໄປເຖງິ ສະຖານທີບື່ ືຈ່ າເປັນຕອ້ ງຟ້າວເວາ້ໍົ ໂລດອາດຈະ ຢຸດຢຄຸູ່ າວໜຶືງ່ ຍມ້ິໍ ແລວ້ ຫຼຽວເບື່ງິ ຜູ້ຟງັ ແລ້ວທັກທາຍຜູ້ຟັງໃນຂະນະທືເີ່ ວ້າໍົ ອາດຈະມກີ ານເຄອ່ື ນໄຫວແບບທາມະຊາດ ເມ່ືອເວົໍ້າຈົບແລ້ວຜູ້ເວົໍ້າບ່ືຈາເປັນອອກຈາກບ່ອນໄປໂລດ, ຄວນຢຸດຢູຸ່ຈັກໜ້ອຍແລ້ວຈິ່ືງຄ່ອຍຍ່າງໄປຢຸ່າງສະຫງ່າ ງາມ. ຈ. ການສະແດງທ່າທາງ ການສະແດງທ່າທາງປະກອບການເວົໍ້າໂດຍໃຊ້ມ, ແຂນ, ຫົວ... ເຫຼົ່ືານີໍ້ຈະຊ່ວຍໃຫ້ການເວົ້ໍາມີລົດຊາດ ແລະ ເຂົໍ້າໃຈໄດ້ຊັດເຈນຂຶໍ້ນ, ແຕຸ່ການສະແດງທ່າທາງຕ່າງໆນັ້ໍນຈະຕ້ອງສະແດງອອກມາຈາກຄວາມຮູ້ສຶກພາຍໃນ ຂອງຜູ້ເວົ້ໍາ ເຊັ່ືນ: ການໃຊ້ມີສະແດງທ່າທາງຈະຊ່ວຍຜູ້ຟັງເຫັນ ຮູບຮ່າງ, ຄວາມສູງ, ຄວາມກວ້າງ, ຄວາມຍາວ, ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 19

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ລະຍະທາງ, ທິດທາງໄດ້ຊັດເຈນຫຼາຍຂຶ້ໍນແຕຸ່ບາງຄັ້ໍງອາດຈະໃຊ້ຫົວປະກອບເຂົ້ໍາ, ຜູ້ເວົໍ້າບື່ຄວນສະແດງທ່າທາງທີ່ືບື່ ສວຍງາມ ຕາມຄວາມຊິນເຄີຍຂອງຕນົ ເຊັ່ືນ: ຈົກຮູດັງ, ເສີຍຜົມ, ຈັບຫັໍ້ນຈັບນໍີ້ຢູຸ່ຕະຫອຼ ດເວລາ, ສະຖານທີ່ື ແລະ ຫົວຂ້ໍທີ່ືເວົ້ໍາເບິື່ງ ແລ້ວເປັນທາມະຊາດບ່ືຊໍ້າຊາກ ແລະ ບື່ຫຼາຍເກີນໄປ, ສິື່ງສາຄັນຕ້ອງໃຫ້ກົມກຽວກັບຄາເວົ້ໍາ, ສາ ນຽງ, ສໜີ າ້ , ສາຍຕາ ແລະ ການເຄ່ືອນໄຫວຕາ່ ງໆດວ້ ຍ. ຮບູ 2 ກລິ ິຍາທາ່ ທາງຂອງຜເູ້ ວ້ົໍາເປັນສ່ງືິ ດງຶ ດດູ ຄວາມສົນໃຈຂອງຜູຟ້ ງັ ສ. ໄລຍະຫາ່ ງລະຫວາ່ ງຜເູ້ ວົາ້ໍ ກັບຜູ້ຟງັ . ເປນັ ການສະແດງອອກໃຫຄ້ ວາມຮສູ້ ກຶ ກບັ ຜ້ຟູ ັງວ່າການເວ້ໍາົ ເປນັ ແບບພິທກີ ານ ຫຼ ບື່ເປັນພທິ ີການ, ຖາ້ ເວົໍ້າ ຕ້ອງການເພີືມ່ ຄວາມຮູ້ສກຶ ເປນັ ກນັ ເອງ. ບມ່ື ແີ ບບແຜນຫຼາຍກຈະຕອ້ ງຢູ່ໃຸ ກ້ໆກບັ ຜູຟ້ ງັ , ແຕຖຸ່ າ້ ຕອ້ ງການບນັ ຍາກາດ ໃນພິທີການຜເູ້ ວໍ້າົ ແລະ ຜຟູ້ ງັ ຕອ້ ງຫ່າງໄກກັນ, ການທເື່ີ ວ້ົາໍ ຈະເລອກໃຊ້ລະຍະຫ່າງໃນການເວົ້າໍ ຢາຸ່ ງໃດຕອ້ ງຄານຶງ ເຖິງຫົວຂໍ້ເລອ່ື ງທເືີ່ ວາໍົ້ ແລະ ຈານວນຜ້ຟູ ັງວາ່ ມເີ ທາ່ືົ ໃດຢຸູ່ໃນໄວໃດ. ຊ. ເວລາ ເວລາມີຄວາມສາຄັນໃນການເວົ້ໍາ, ຜູ້ຟັງຈະຮູ້ສຶກລາຄານ, ຖ້າຜູ້ເວົໍ້າບື່ຮູ້ຈັກຄວບຄຸມເວລາ ເວົ້ໍາ, ການເວໍົ້າ ຫາຼ ຍເກນີ ໄປຈະເຮັດໃຫ້ຜູ້ຟັງເບ່ືອໜ່າຍ, ຜູ້ເວົາ້ໍ ຈະຕອ້ ງມາເວົໍ້າໃຫ້ທນັ ກັບເວລາທ່ີືການົດໄວ້ ແລະ ຕ້ອງຫາວິທີໃຫ້ຜູ້ ຟັງສົນໃຈເລອື່ ງທເ່ີື ວໍ້າົ . ຍ. ສ້າງຄວາມເຊື່ອໝ້ັໍນຕົນເອງ. ຜູທ້ ເື່ີ ຝິກເວາ້ໍົ ໃໝຸ່ຈະມຄີ ວາມຮູ້ສຶກຢາ້ ນ, ລະອາຍ, ຕນ່ື ເຕໍນ້ັ ເຊນ່ືັ : ຂາສັນ່ື , ປາກສັື່ນ, ເຫ່ືອໄຫລ ອອກເຕັມ ຕົນ, ສາເຫດຂອງອາການຕ່າງໆ ນັໍ້ນອາດເປັນເພາະຜູ້ເວົ້ໍາບື່ສະບາຍໃຈ, ວິຕົກກັງວົນ ເກີນໄປ, ຢ້ານຜູ້ຟັງ, ຢ້ານວ່າ ຕົນເອງຈະເວໍົາ້ ບດ່ື ,ີ ວິທີສາ້ ງຄວາມເຊອື່ ໝັ້ນໍ ໃຫກ້ ບັ ຕົນເອງຈະເຮັດ ໄດດ້ ່ງືັ ນີ້ໍ: ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 20

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ກະກຽມເລື່ອງທີື່ຈະເວົ້ໍາໃຫ້ພ້ອມ, ທ າຄວາມເຂົ້ໍາໃຈກັບລະດັບເລ່ືອງ ຫຼ ຂັ້ໍນຕອນຕ່າງໆ ແລະ ເຝິກຊ້ອມຈນົ ຄ່ອງແຄວຸ່ ແຕຸ່ບື່ແມ່ນຸ ທອ່ ງຂນໍຶ້ ໃຈ. - ໃນເວລາເວົ້ໍາຢຸ່າຄິດເຖິງຕົນເອງ ສົນໃຈແຕຸ່ຜູ້ຟັງ, ການເວົ້ໍາຄວນຫາຂໍ້ມູນທີື່ກ່ຽວກັບຜູ້ຟັງໃຫ້ຫຼາຍທີ່ືສຸດ ເທົ່ືາທ່ືີຈະຫຼາຍໄດ້ເພອ່ື ກຽມແກບ້ ນັ ຫາທີຈື່ ະເກດີ ຂໍ້ຶນ. - ມີຄວາມອົດທນົ ໃນການເຝກິ ຊອ້ ມ ແລະ ແກ້ໄຂຂບ້ໍ ົກພອ່ ງຂອງຕົນເອງ. - ຮຈູ້ ກັ ຄວບຄມຸ ອາລມົ ພະຍາຍາມຄດິ ວາ່ ເຮົາຈະຕອ້ ງເວໍົ້າໃຫ້ຜ້ຟູ ງັ ເຂ້ໍົາໃຈໃຫ້ໄດ.້ ການພັດທະນາສະມັດຖະພາບການເວົ້ໍາ ເປັນສິ່ືງທີ່ືຊ່ວຍໃຫ້ການສື່ສານລະຫວ່າງຜູ້ເວົ້ໍາກັບ ຜູ້ຟັງມີຄວາມ ໝາຍຊດັ ເຈນຫາຼ ຍກວາ່ ການສສ່ື ານແບບໃຊກ້ ິລຍິ າທາ່ ທາງພຽງຢາຸ່ ງດຽວ. ນອກຈາກ, ນີໍ້ການເຝິກຝົນສື່ຄວາມໝາຍ ແບບໃຊກ້ ິລຍິ າທ່າທາງ ຍງັ ຊ່ວຍຮຽກຮອ້ ງໃຫຜ້ ູ້ຟງັ ສົນໃຈຮັບສານຂອງຜເູ້ ວາ້ົໍ ອກີ ດວ້ ຍ. 4. ຫກັຼ ການວເິ ຄາະຜຟູ້ ງັ ການວິເຄາະຜູ້ຟັງ ມີຈຸດປະສົງເພື່ອໃຫ້ຜູ້ຟັງຮູ້ຈັກການສ່ືສານໃນຊີວິດກ່ອນການເວົໍ້າໃນທີື່ຊຸມນຸມຊົນໃນ ໂອກາດຕ່າງໆ. ການຮູ້ລາຍລະອຽດຂອງຜູ້ຟັງຫຼາຍເທົ່ືາໃດ ຍ່ອມມີປະໂຫຍດກັບຜູ້ຟັງຫຼາຍເທົື່ານັ້ໍນ. ດັື່ງນັ້ໍນ, ຄູຈະ ຕ້ອງວິເຄາະຜູ້ຟັງຮ່ວມທັງນັກຮຽນທີ່ືເຮົາສອນນັນ້ໍ . ວ່າຢູຸ່ໃນລັກສະນະໃດ, ສົນໃຈຫຍັງ, ມັກຫຍັງ, ເພື່ອຈະໄດຄ້ ດິ ກະກຽມເນ້ອໍ ໃນ, ພາສາ ແລະ ເລອກວທິ ໃີ ນການເວໍົາ້ ໃຫ້ເໝາະກັບຜູຟ້ ັງ. 4.1 ວເິ ຄາະຕາມໄວ ຜູ້ຟັງເປັນເດັກນ້ອຍ, ຜູ້ໃຫຍ່, ຜູ້ເຖົ້ໍາ, ໄວລຸ້ນ, ເປັນນັກຮຽນລະດັບຊັ້ໍນປະຖົມສຶກສາ, ມັດທະຍົມສຶກສາ ຫຼ ເປັນນກັ ສກຶ ສາຂນັ້ໍ ມະຫາວິທະຍາໄລ. - ໄວລນຸ້ ແມຸນ່ ໄວທຕື່ີ ອ້ ງການ ການຍອມຮບັ ຈາກສັງຄມົ , ຢາກທົດລອງ, ມກັ ແບບໂລດໂຜນ. ດືັ່ງນ້ໍັນ, ຜູ້ ເວ້ົໍາຈະຕອ້ ງສະເໜີສື່ິງໃໝຸ່ໆທໜ່ີື ້າສນົ ໃຈ, ຍອມຮບັ ຄວາມຄດິ ເຫັນ ແລະ ຄວາມສາມາດຂອງຜ້ຟູ ັງດ້ວຍ. - ໄວເດັກ ແມຸ່ນໄວທີ່ືສົນໃຈເລ່ືອງລາວຄວາມມ່ວນຊື່ນບື່ສາມາດຟັງສິ່ືງໃດໄດ້ດົນ, ຜູ້ເວົໍ້າຕ້ອງໃຊ້ຄາເວົໍ້າ ງາ່ ຍໆ ແລະ ຕ້ອງພະຍາຍາມຮຽກຮອ້ ງຄວາມສນົ ໃຈຢູສຸ່ ະເໝ.ີ - ໄວກາງຄົນ ແມຸນ່ ໄວທ່ມືີ ີຄວາມຢາກຄິດຢາກອາ່ ນ, ມອີ ດຸ ົມຄະຕິຂອງຕນົ ມັກຈະສົນໃຈສາ້ ງຫຼກັ ຖານແລະ ຄວາມກ້າວໜ້າດ້ານວຽກງານ, ຄອບຄົວ. ດັ່ືງນັໍ້ນ, ການເວົ້ໍາຕ້ອງກະກຽມດ້ານເນໍ້ອໃນທີ່ືເປັນປະໂຫຍດ ແລະ ມີ ເຫດຜນົ . - ໄວຊະລາ ແມຸ່ນໄວທີື່ເລີື່ມຫວ່ງໃຍ, ກັງວົນໃນສະຫວັດດີພາບຂອງຕົນ ແລະ ຄອບຄົວມັກສົນໃຈສິລະ ທາ, ງານບນຸ ກຸສົນ, ການເຂາໍົ້ ວດັ ເຂ້ົາໍ ວາ ແລະ ມຄີ ວາມສກຸ ກັບການເວໍາ້ົ ຈາ, ເວໍົ້າເລືອ່ ງເຖງິ ຄວາມຫັຼງຄໍ້ັງອະດດີ . 4.2 ວິເຄາະຕາມເພດ ຜູ້ຟັງເປັນຍິງຫຼຊາຍ ມີຄວາມຮູ້ສຶກນຶກຄິດ, ລົດນິຍົມແຕກຕ່າງກັນ, ມີຜົນໃນການການົດເນໍ້ອໃນຕົວຢຸ່າງ ການໃຊ້ຖ້ອຍຄາໃນເວລາເວົໍ້າແຕກຕ່າງກັນໄປແດຸ່. ຜູ້ຍິງສ່ວນໃຫຍ່ມັກຍຶດໝັໍ້ນໃນປະເພນີ, ວັດທະນາທາມີ ລັກສະນະລະອຽດລະອສຸພາບນິ້ໍມນວນ, ມັກຈະສົນໃຈວຽກບ້ານການເຮອນ, ຄວາມສວຍງາມ, ການຄົບຄ້າ ສະມາຄົມ, ໃນເລ່ືອງມະຍິກມະຍ່ອຍ, ສ່ວນຜູ້ຊາຍມັກຈະ ສົນໃຈໃນເລ່ືອງ ການເມອງ, ກິລາ, ການຕື່ສູ້, ການ ພະນນັ , ເລອື່ ງຕະຫກຼົ , ວຽກງານ, ເຄ່ືອງຈັກເຄືອ່ ງລາງເປັນຕົນໍ້ . ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 21

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ໃນການເວໍ້ົາແຕຸລ່ ະຄງ້ັໍ ຜູເ້ ວ້ົໍາ ຕ້ອງພິຈາລະນາວ່າມີເພດຍງິ ແລະ ເພດຊາຍໜ້ອຍຫາຼ ຍ ເທົາື່ ໃດຖາ້ ເວ້າົໍ ໃຫ້ກຸ່ມ ທືມ່ີ ີຜຍູ້ ງິ ຟັງເປັນສ່ວນຫາຼ ຍການໃຊພ້ າສາ, ການຍົກຕົວຢາຸ່ ງຕ້ອງສພຸ າບ, ຖ້າກມຸ ຜຟູ້ ັງ ແມນຸ່ ຜ້ຊູ າຍສ່ວນຫຼາຍຈະຕ້ອງ ເວໍ້າົ ຢ່າຸ ງມກີ ດົ ເກນ, ມີເຫດຜົນ ແລະ ຄວນສອດແຊກເລ່ອື ງຕະຫົກຼ ເຮຮາໄປ. 4.3 ວິເຄາະຕາມກມຸ່ ອາຊີບ ແລະ ກຸ່ມສງັ ຄມົ ຜ້ຟູ ງັ ການຮູ້ອາຊີບ ແລະ ຖານະຂອງຜູ້ຟັງຍ່ອມຈະໄດ້ປະໂຫຍດໃນການກະກຽມເນໍ້ອໃນ ແລະ ການໃຊ້ພາສາ ເວົ້ໍາເໝາະສົມຂຶ້ໍນ ເຊັື່ນ: ເວົ້ໍາໃຫ້ທະຫານຟັງກຄວນຈະໃຊ້ພາສາ ຫຼ ຍົກຕົວຢຸ່າງກ່ຽວກັບທະຫານແດຸ່, ເວົ້ໍາໃຫ້ ພະນັກງານຂາຍເຄອ່ື ງຟັງກຕອ້ ງໃຊພ້ າສາຍກົ ຕົວຢຸ່າງເລ່ອື ງຂອງສິນຄ້າທເີ່ື ຂົາຂາຍຢໃູຸ່ ຫຟ້ ັງເປັນຕົ້ໍນ. ນອກຈາກນັໍ້ນ, ການເປັນສະມາຊິກຂອງກຸ່ມສັງຄົມ, ການນັບຖສາສະໜາຂອງຜູ້ຟັງຈະຊ່ວຍບອກຄວາມ ສົນໃຈ, ຄວາມລາອຽງທີື່ຜູ້ຟັງກຸ່ມນັໍ້ນມີຢູຸ່ຍັງຊີ້ໍໃຫ້ເຫັນເຖິງລັກສະນະສ່ວນໃຫຍ່ຄວາມສາມາດພິເສ ດຂອງກຸ່ມ ຄົນນັ້ໍນໆ ເຊັື່ນ: ກຸ່ມເລຂານຸການ, ກຸ່ມນັກການທະຫານ, ກຸ່ມກະເສດຕະກອນເປັນຕົໍ້ນ. ເມ່ືອຜູ້ເວົ້ໍາຮູ້ວ່າ ຜູ້ຟັງມີ ອາຊີບຫາຍັງຢູຸ່ໃນກຸ່ມສັງຄົມໃດຈະຊ່ວຍໃຫ້ ໄດ້ແນວທາງໃນການວິເຄາະຜູ້ຟັງກຸ່ມນັໍ້ນຫຼາ ຍຂຶໍ້ ນ . ຮບູ ທີ 3 ການວິເຄາຍຜຟູ້ ັງ 4.4 ວເິ ຄາະຕາມລະດັບການສກຶ ສາ ແລະ ປະສົບການຂອງຜູ້ຟັງ ຜູ້ເວົໍ້າຄວນຈະຮູ້ລະດບັ ການສຶກສາ ລວມທັງປະສບົ ການຂອງຜຟູ້ ັງ ເພາະຄນົ ຜ້ມູ ີລະດບັ ການສຶກສາສງູ ຈະ ເຂົາ້ໍ ໃຈເນອໍ້ ເລອ່ື ງງ່າຍ, ແຕຸ່ໜັກໄປທາງວຊິ າການ, ມທີ ັດສະນະຄະຕກິ ວ້າງຂວາງຕ່າງໆມາອາ້ ງອີງຫຼາຍຂນຶໍ້ ກວາ່ ຄົນທີື່ ມີລະດັບການສຶກສາຕື່າ ຜູ້ເວໍົ້າຈງິື່ ຕ້ອງການກະກຽມ ເນ້ອໍ ໃນ, ຫຼກັ ຖານຂ້ໍຄວາມເປນັ ຈິງຕ່າງໆມາອາ້ ງອງີ ຫາຼ ຍຂນ້ຶໍ . ເຖງິ ຢຸ່າງໃດກຕາມປະສົບການຂອງຜູ້ຟັງກມີຄວາມສາຄັນ ເຊນັ່ື :ດຽວກັນ, ຖາ້ ຫາກເວໍ້າົ ເຖິງ ເລື່ອງທີ່ືຜູ້ຟັງມີ ປະສບົ ການຢ,ຸູ່ ເຖງິ ວາ່ ຜຟູ້ ງັ ກມຸ່ ນໍ້ນັ ຈະມີລະດັບການສຶກສາຕ່ືາກຍ່ອມເຂົ້ໍາໃຈໄດ້ ເຊັນ່ື : ເວົ້ໍາເຖງິ ລະບບົ ເຄື່ອງຈັກໃຫ້ ກ່ມຸ ຄົນຂັບລົດຟງັ , ຄົນກ່ມຸ ນ້ີອໍ າດຈະເຂ້ົາໍ ໃຈໄດຫ້ າຼ ຍກວ່າເວົໍ້າໃຫ້ນັກສຶກສາພາສາສາດຟັງເປັນຕ້ົໍນ. ອກີ ປະການໜືງຶ່ , ຜ້ເູ ວໍົາ້ ບຄ່ື ວນລມວາ່ ການໃຊພ້ າສາເວົໍ້າເປັນເລ່ືອງສາຄນັ ເຊືນັ່ : ດຽວກັນຢາຸ່ ໃຊ້ພາສາພ້ນໍ ຖານ ຫຼ ພໍ້ນບາ້ ນກັບຜູ້ມີການສກຶ ສາດີ ແລະ ຢຸາ່ ໃຊ້ພາສາວິຊາການກບັ ຜມູ້ ີການສກຶ ສາໜ້ອຍ ຫຼ ຊາວບ້ານ ທາງທ່ືດີ ີ ຄວນໃຊ້ພາສາສພຸ າບເປນັ ກາງຈິ່ືງຈະເໝາະສົມທສືີ່ ຸດ. ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 22

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 4.5 ວິເຄາະຕາມພໍນ້ ຖານຄວາມຮູ້ກຽ່ ວກັບເລ່ືອງທ່ເີື ວາົ້ໍ ຖ້າຜູ້ເວົໍ້າ ຮູ້ວ່າກຸ່ມຜູ້ຟັງຮູ້ຢຸູ່ແລ້ວໂດຍສະເລຸ່ຍມີຄວາມຮູ້ໃນເລ່ືອງທີຈ່ື ະເວົ້ໍາພຽງໃດ, ຮູ້ໃນແງຸ່ໃດກຈະເປນັ ປະໂຫຍດໃນການກະກຽມເລອ່ື ງເວົ້າໍ ໃຫ້ແຕກຕາ່ ງໄປຈາກສິ່ງື ທີື່ຜູຟ້ ັງຮ້ຢູ ູຸ່ແລ້ວຈະໄດ້ສົນໃຈບ່ເື ບ່ອື ໜ່າຍ. ບາງຄັ້ໍງຜູ້ເວົ້ໍາຈາເປນັ ຕ້ອງໃຊ້ສັບສະເພາະ ແລະ ສັບວິຊາການໂດຍຜູ້ຟັງມພີ ນ້ໍ ຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບສັບເຫຼົື່ານີຢໍ້ ຸູ່ ແດຸ່, ຜູ້ເວົ້ໍາບ່ືຕ້ອງອະທິບາຍຫຼາຍ, ແຕຸ່ຖ້າຜູ້ຟັງບ່ືມີພ້ໍນຖານຄວາມຮູ້ຫຍັງເລີຍ, ຜູ້ເວົ້ໍາຈະຕ້ອງຍົກຕົວຢຸ່າງ ຕ້ອງ ອະທິບາຍ ແລະ ໃຊ້ກົນລະວິທີທີ່ືຈະເຮັດໃຫ້ຜູ້ຟັງເຂົ້ໍາໃຈ. ດັື່ງນັ້ໍນ, ການເວົ້ໍາແຕຸ່ລະຄັ້ໍງຄວນຈະຕັໍ້ງຈຸດປະສົງໄວ້ວ່າ ຈະເວົໍ້າເຖິງເນ້ໍອໃນ, ຂອບເຂດພໍ້ນຖານຄວາມຮູ້ໃດ ໂດຍສະເລຸ່ຍໄລຸ່ໃສຸ່ກຸ່ມຜູ້ຟັງເພ່ືອຜູ້ຟັງຈະໄດ້ເຂົໍ້າໃຈໂດຍທ່ົືວ ເຖິງ. 4.6 ວິເຄາະຄວາມສົນໃຈໃນເລື່ອງທືຟ່ີ ງັ ຜູເ້ ວໍົ້າຈະຕ້ອງພະຍາຍາມຄໍົ້ນຫາວ່າ, ຜູຟ້ ັງຈະສນົ ໃຈໃນເລືອ່ ງໃດຖາ້ ຫາກເລອ່ື ງທ່ືີເວ້ໍົານ້ັໍນ ເປັນເລື່ອງທື່ີຜູ້ຟັງ ສົນໃຈຢູຸ່ແລ້ວ, ຜູ້ເວົໍາ້ ກຈະເຂົໍ້າສູຸ່ປະເດັນໄດທ້ ັນທີ. ຂໍ້ຄວນລະວັງເຮັດແນວໃດຈ່ຶືງຈະດຶງດູດຄວາມສນົ ໃຈຂອງຜູຟ້ ງັ ມາສເຸູ່ ລອື່ ງຈະເວົ້ໍາໃຫໄ້ ດ້, ຜ້ເູ ວໍົາ້ ອາດຈະພະຍາຍາມສ້າງຄວາມສົນໃຈໂດຍໃຊວ້ ິທຕີ າ່ ງໆ ເຊນ່ືັ : ຊໍ້ີໃຫ້ເຫັນປະໂຫຍດ ຂອງການຟັງເລື່ອງທີື່ເຮົາເວົ້ໍາ, ຊີ້ໍໃຫ້ເປັນປະໂຫຍດເຊິ່ືງບ່ືມີຄົນຮູ້ມາກ່ອນ, ກ່ອນສ້າງຄວາມສົນໃຈນີໍ້ບື່ສະເພາະແຕຸ່ ເຮັດຕອນຕົ້ໍນຂອງການເວົ້ໍາເທົື່ານັ້ໍນ, ຈະຕ້ອງມີການສ້າງຄວາມສົນໃຈເມື່ອໃດກ່ືໄດ້. ດັື່ງນັໍ້ນ, ເພື່ອບັນລຸຈຸດປະສົງ ຂອງການເວົ້ໍາ, ຜູ້ເວົ້ໍາຕ້ອງພະຍາຍາມທຸກວິທີທາງທີ່ືຈະດຶງດູດຄວາມສົນໃຈຂອງຜູ້ຟັງໄວ້ຕະຫຼອດເວລາ, ເຊິື່ງຈະ ຕ້ອງອາໄສການກຽມຕວົ , ກະກຽມເລ່ືອງ, ກະກຽມຕົວຢຸາ່ ງເປັນຢຸ່າງດ.ີ 4.7 ວເິ ຄາະຕາມທດັ ສະຄະຕິຂອງຜູ້ຟັງ ຖ້າຜູ້ເວົ້ໍາສາມາດຮູ້ທັດສະນະຄະຕິຄວາມເຊ່ືອຂອງກຸ່ມຜູ້ຟັງທັງໃນສ່ວນກ່ຽວກັບຕົວຜູ້ເວົໍ້າແລ້ວກຈະເປນັ ປະໂຫຍດໃນການກະກຽມເລື່ອງຫຼາຍ, ຜູ້ຟັງບາງກຸ່ມມີທັດສະນະຄະຕິ ແລະ ຄວາມເຊື່ອຢູຸ່ໃນໃຈ ເຊັ່ືນ: ຜູ້ຟັງບາງ ກຸ່ມເຊື່ອໝັໍ້ນໃນສາສະໜາ, ບາງກຸ່ມຍຶດຖຄວາມຊືສ່ ັດເປັນຕົໍ້ນ. ຖ້າເວົ້ໍາສາມາດທີື່ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ມີທັດສະນະ ຄະຕິ ເຊື່ນັ :ດຽວກນັ , ເລ່ອື ງທ່ເືີ ວາ້ົໍ ກັນໄປສະໜບັ ສະໜູນທັດສະນະຄະຕຄິ ວາມເຊື່ອຂອງຜູ້ຟັງແລ້ວ, ການເວົ້ໍາຄໍ້ັງນໍ້ັນ ຍ່ອມເປນັ ທສີ່ື ນົ ໃຈ ແລະ ປະສົບຄວາມສາເລັດ, ຖາ້ ຜູ້ເວົໍ້າສາມາດຫາເນ້ໍອໃນທີື່ກງົ ກັບໃຈຜ້ຟູ ງັ ນາໄປໃຊໄ້ ດ້ເຂໍາ້ົ ກັບ ກດົ ເກນທມ່ີື ີຢູຸ່ໃນໃຈຜູຟ້ ັງ, ຜເູ້ ວາ້ົໍ ຍ່ອມເປນັ ທືເ່ີ ຊືອ່ ຖຂອງຜູ້ຟັງຢຸ່າງແນຸ່ນອນ. ສວ່ ນທດັ ສະນະຄະຕິກ່ຽວກບັ ຕວົ ຜູ້ເວ້າົໍ , ຜເູ້ ວໍ້ົາຄວນຈະຖາມຕົນເອງວາ່ ຜູຟ້ ງັ ມີທດັ ສະນະຄະຕິຕື່ຕນົ ຢຸ່າງໃດ ໂດຍພິຈາລະນາການທີ່ືໄດ້ຮັບເຊີນໃຫ້ເວົໍ້ານັໍ້ນເພາະອັນໃດ, ເພາະຜູ້ເຊີນເປັນໝຸູ່ຄູຸ່ຂອງຜູ້ເວົໍ້າ, ເພາະຜູ້ເຊີນນັບຖ ຄວາມຮ,ູ້ ຄວາມຊຽ່ ວຊານໃນເລອ່ື ງທກ່ືີ ານດົ ໃຫ້ເວ້ໍົາ ເພາະຄວາມນິຍົມໃນຕົວຜເູ້ ວໍ້ົາເທືາ່ົ ນ້ໍັນ. ຖ້າໄດ້ຄາຕອບກຈະໄດ້ ທັດສະນະຄະຕິກ່ຽວກັບຜູ້ເວົ້າໍ , ຜູ້ເວົໍ້າຈະໄດ້ກຽມປັບປຸງຕົນເອງ, ດັດແກ້ເນໍ້ອໃນ, ວິທີການເວົ້ໍາໄດ້ຈະຊ່ວຍແກໄ້ ຂ ບັນຫາທດັ ສະນະຄະຕຂິ ອງຜ້ຟູ ງັ ໄດ.້ 4.8 ວິເຄາະຕາມຄວາມຄາດຫວັງຂອງຜຟູ້ ງັ ເມ່ືອຜູ້ຟັງຈະໄປຟັງເລື່ອງໃດກຕາມ, ຜູ້ຟັງມັກຈະມຸ່ງຫວັງວ່າ ຈະໄດ້ປະໂຫຍດ, ໄດ້ຂໍ້ຄິດ ຈາກການຟັງໄວ້ ລ່ວງໜາ້ ຜເູ້ ວ້ໍາົ ຄວນຄານຶງສະເໝີວາ່ ຈະຕ້ອງພະຍາຍາມປັບປຸງເນ້ໍອເລື່ອງທີ່ືສະເໝີໃຫ້ຄ້ອຍຕາມຜູ້ຟັງ, ຜູ້ຟັງຈະເບ່ືອ ໜາ່ ຍໄດ້ເມ່ອື ພບົ ວາ່ , ເລອ່ື ງທເ່ືີ ວໍ້ົານໍັ້ນບ່ືກົງກັບສື່ິງທືີຄ່ າດຫວງັ ໄດ້ ແລະ ເກດີ ທດັ ສະນະຄະຕທິ ີືບ່ ດື່ ີ. ດ່ັືງນ້ັໍນ, ຖ້າຜູ້ເວໍົ້າ ສາມາດຄົໍ້ນຫາໄດ້ວາ່ , ຜູ້ຟງັ ຄາດຫວັງໄວ້ ເຊນ່ືັ : ໄດໃ້ ນເລື່ອງທ່ືີເວາ້ໍົ ແລະ ພະຍາຍາມຕອບສະໜອງຄວາມຕ້ອງການ ຂອງຜ້ຟູ ງັ ໃຫ້ໄດ້, ການເວາໍົ້ ຍອ່ ມສາເລັດຜົນ. ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 23

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ການວເິ ຄາະຜູຟ້ ັງຕາມຫົວຂໍ້ທກີ່ື ່າວມາທັງໝົດນໍີ້ ເມືອ່ ເວລາປະຕິບັດຕົວຈິງຜູ້ເວົໍ້າ ອາດຈະວິເຄາະຜູ້ຟັງບ່ືຄົບ ທຸກຫົວຂໍ້, ແຕຸ່ຖ້າສາມາດວິເຄາະຜູ້ຟັງໄດ້ຫຼາຍເທົື່າໃດ, ຮູ້ລາຍລະອຽດກ່ຽວກັບຜູ້ຟັງໄດ້ຫຼາຍເທົ່ືາໃດ, ກຈະເປັນ ປະໂຫຍດຕຜື່ ູເ້ ວົໍາ້ ຫຼາຍເທາື່ົ ນໍນ້ັ . 5. ສລິ ະປະການຕງ້ັໍ ຄາຖາມ ຄູມີຄວາມກ່ຽວຂ້ອງກັບການຖາມຕອບຢູຸ່ຕະຫຼອດເວລາ ທີ່ືດາເນີນການສອນ, ໃນຊົ່ືວໂມງໜຶື່ງໆຄູໃຊ້ “ຖາມ - ຕອບ” ເພື່ອໃຫ້ນັກຮຽນເກີດການຮຽນຮູ້ໄດ້, ໃນເວລາອັນໄວ ແລະ ງ່າຍທີື່ສຸດ ໃນຂະນະດຽວກັນຄູກ ສາມາດໃຊ້ “ຖາມ - ຕອບ” ໃນການຮຽນການສອນບາງບົດເພ່ືອໃຫ້ນັກຮຽນມີພຶດຕິກາການຮຽນຮູ້ຢຸ່າງເລິກເຊື່ິງ ເປັນໄປຢຸ່າງຊ້າໆດ້ວຍການພິຈາລະນາ, ຮິື່ນຕອງໃຫ້ຮອບດ້ານ ໂດຍບ່ືຈາເປັນຈະໃຫ້ນັກຮຽນທົດລອງເຮັດ ຫຼ ເບິື່ງ ການສາທິດ. ດັ່ືງນັ້ໍນ, ຄູຈື່ິງຄວນມີສິລະປະໃນການຖາມ, ຮູ້ຈັກຖາມໂດຍໄດ້ຮັບຄາຕອບທີ່ແື ຈຸ່ມແຈ້ງຊັດເຈນ, ກົງ ຫົວຂຄໍ້ າຖາມ, ພ້ອມໆກບັ ຜູຕ້ ອບ, ນັກຮຽນຮ້ສູ ຶກເບກີ ບານໄດຄ້ ວາມຮູ້ ແລະ ຕອບໄດຄ້ ົບຖວ້ ນຕາມທີຄື່ ຖູ າມມາ. 5.1 ຄວາມສາຄັນ ແລະ ລກັ ສະນະຂອງຄາຖາມ ກ. ຄວາມສາຄນັ ຂອງຄາຖາມ ໃນແງຂຸ່ ອງການຮຽນ - ການສອນ ການຖາມມຄີ ວາມສາຄນັ 6 ຢາຸ່ ງຄ: - ກະຕຸກໃຫ້ນກັ ຮຽນເກີດຄວາມສົນໃຈຢາກຮຽນຮູ້. - ສງືົ່ ເສມີ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນມີສ່ວນຮ່ວມໃນການຮຽນຢຸ່າງທົວ່ື ເຖິງ. - ເຮັດໃຫ້ຄູມີຄວາມຮູ້ພໍ້ນຖານ ແລະ ປະສົບການເດີມຂອງນັກຮຽນ ຈົນສາມາດຈັດປະສົບການຮຽນ - ການສອນບດົ ຮຽນໃໝຸ່ໃຫ້ນັກຮຽນໄດຢ້ າຸ່ ງເໝາະສົມ. - ເຝິກໃຫ້ນັກຮຽນຮູຈ້ ກັ ຄິດຫາຄາຕອບ ຫຼ ແກບ້ ັນຫາດ້ວຍຕນົ ເອງ. - ຊວ່ ຍສ້າງຄວາມຮູຄ້ ວາມຄິດເຫນັ ຂອງນກັ ຮຽນ. - ຊ່ວຍໃຫ້ສາມາດປະເມນີ ຄວາມເຂໍາ້ົ ໃຈຂອງນກັ ຮຽນກຽ່ ວກບັ ບົດຮຽນ ແລະ ປະເມີນຜນົ ການຮຽນ - ການສອນໄດ້. ເຖິງຢຸ່າງໃດກຕາມ, ຖ້າພິຈາລະນາໃນດ້ານວັດຖຸປະສົງ ແລະ ປະໂຫຍດຂອງການຖາມແລ້ວ, ການຖາມມີ ຄວາມສາຄນັ ຕືຄ່ ູຕະຫຼອດຮອດບຸກຄນົ ທົື່ວໄປດືັ່ງນ:ີ້ໍ - ກາານຖາມແມ່ນຸ ການແກ້ຂ້ໍສງົ ໄສເຮັດໃຫຜ້ ູຖ້ າມຫາຍຂໍ້ສົງໄສຕືບ່ ນັ ຫາຕ່າງໆລວມທັງຜູຕ້ ອບດ້ວຍ. - ການຖາມເຮດັ ໃຫມ້ ີການຕົກລົງໃຈໃຫຖ້ ກຕອ້ ງໄດ້ເມືອ່ ບຸກຄົນມີຄວາມສົງໄສເລ່ອື ງໃດກຕາມ ແລະ ໄຕຸ່ ຖາມກນັ ຕ່ືກັນຈນົ ເຂໍົາ້ ໃຈດແີ ລວ້ ກຊວ່ ຍໃຫຕ້ ກົ ລງົ ໃຈ ຫຼ ຕດັ ສນິ ໃຈໄດ້ໜັກແໜນ້ . - ການຖາມ ແມຸ່ນຫົນທາງການເພີມ່ື ປະສິດທພິ າບໃນການຕິດຕ່ືໃນກລະນີທີ່ືບກຸ ຄົນໄດຕ້ ດິ ທລຸ ະກດິ ຕ່າງໆ ໃນບ່ອນທີື່ຕົນເອງບ່ືລ້ໍງເຄີຍຖ້າວ່າເຮົາໄດ້ຊັກຖາມກ່ຽວກັບການເດີນທາງໄປສະຖານທີ່ືແຫຸ່ງນັໍ້ນ ຫຼ ຖາມເຖິງຂ້ໍ ມນູ ອືນ່ ໆ ກຈະເຮັດໃຫ້ເຂົາຮູສ້ ກຶ ໝໍ້ນັ ໃຈຍິືງ່ ຂໍນຶ້ ໃນການຕິດຕ່ືສົນທະນາກັນ ແລະ ເຮດັ ໃຫກ້ ານສົນທະນາມີລົດຊາດ ແລະ ການຖາມຕອບດວ້ ຍກັນທງັ ສອງຝ່າຸ ຍ. - ການຖາມ ຊ່ວຍໃຫ້ຮບູ້ ັນຫາຄວາມຮູສ້ ກຶ ແລະ ອາລມົ ຜູ້ອນ່ື . ການຢຸ່ຮູ ່ວມກັນໃນສງັ ຄມົ ນອກຈາກບຸກ ຄົນຈະຮໄູ້ ດວ້ ່າຄົນອ່ືນຮ້ສູ ກຶ ນກຶ ຄດິ ແລະ ມອີ າລມົ ດວ້ ຍການສັງເກດແລວ້ ຖ້າເຮົາຊກັ ຖາມຄາຕອບທືີ່ເຂົາຕອບພ້ອມ ດ້ວຍສຽງ ແລະ ກິລິຍາທ່າທີຕະຫຼອດຈົນສານວນພາສາຖ້ອຍຄາທີື່ເຂົາໃຊ້ຕອບນັ້ໍນຈະຊ່ວຍເຮົາຮູ້ໄດ້ໂລດວ່າເຂົາມີ ຄວາມຮູ້ສກຶ ແລະ ອາລົມຢຸາ່ ງໃດໃນຍະນະນນັໍ້ . ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 24

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ການຖາມ ຊວ່ ຍໃຫ້ພັດທະນາຄູຸ່ສົນທະນາ ການສົນທະນາດ້ວຍປະໂຫຍກບອກເລ່ືົາ, ອາດເຮັດໃຫ້ບັນຍາ ກາດການສົນທະນາເປັນໜ້າສົນໃຈ ແລະ ຄຸູ່ສົນທະນາຈະເກີດຄວາມຮູ້ສຶກ ເບ່ືອຍໜ່າຍບື່ກະຕລລົ້ໍນທີື່ຈະມີ ປະຕິກລິ ິຍາໂຕຕ້ ອບ ແຕຸ່ຖາ້ ປຸ່ຽນ ການສົນທະນາເປນັ ການຊັກຖາມຄຸູ່ສນົ ທະນາຈະຕອ້ ງໃຊ້ຄວາມຄິດ, ທັກສະການ ຟັງ ແລະ ການຕອບຄາຖາມ, ການຖາມຈຶື່ງເປນັ ການສືສ່ ານທີສື່ າມາດພັດທະນາຄຸູ່ສນົ ທະນາໄດ້ຫາຼ ຍດາ້ ນ. ນອກຈາກນີໍ້ ການຖາມຍັງຊ່ວຍໃຫຄ້ ສຸູ່ ນົ ທະນາ, ຜ້ຖູ ກຖາມລະນຶກໄດວ້ ່າ ມີໜາ້ ທືຫີ່ ຍງັ , ມີວຽກອັນໃດແດຸ່ ທີ່ືຍັງບື່ທັນໄດ້ເຮັດ ເຊັ່ືນ: ຖາມວ່າ “ເຈົ້ໍາເຮັດບົດເຝິກຫັດແລ້ວຫຼບ.ື່ ..?” “ບ່ືຂ້ອຍ ຍັງບ່ືທັນເຮັດເລີຍ” ແລ້ວເຂົາກ ຟ້າວໄປເຮັດ ຫຼ ຖາມວ່າ ເຈົໍ້າຂຽນບົດຄວາມໄປຮອດໃສແລ້ວ... “ຂ້ອຍຍັງບ່ືໄດ້ລົງມເລີຍ” ແລ້ວເຂົາກຟ້າວລົງມ ຂຽນ. ການຕອບຄາຖາມນີ້ໍຍັງຊ່ວຍໃຫ້ເຂົາໄດ້ເຮັດໜ້າທີ່ືສາເລັດສົມບູນດ້ວຍ ຈຶ່ືງເອີໍ້ນໄດ້ວ່າການຖາມຊ່ວຍ ພັດທະນາຄູຸ່ສນົ ທະນາ. - ການຖາມພາໃຫ້ເປັນບັນດິດ ການຖາມຈະກະຕຸກຄວາມຄິດຂອງຜູ້ຟັງບ່ືວ່າຈະເປັນຄວາມຄິດແບບ ວິເຄາະ, ຄວາມຄິດແກ້ບັນຫາ, ຄວາມຄິດແບບສ້າງສັນ ເຊິ່ືງເຮັດໃຫ້ຜູ້ຕອບເກີດການຮຽນຮູ້ຈາກການຄົ້ໍນຄິດຄາ ຕອບດ້ວຍຕົນເອງ ຖ້າຫາກຜູ້ຕອບຄິດຄາຕອບບື່ໄດ້ ຄາຖາມຍ່ອມຊັກຈູງໃຫ້ເຂົາສະແຫວງຫາຄາຕອບດ້ວຍວິທີ ຕ່າງໆ ເຊັນ່ື : ການສອບຖາມຜູຮ້ ູ້, ການອ່ານຄໍົນ້ ຄວາ້ ຈາກໜງັ ສຕ່າງໆ, ການລງົ ມທົດລອງດວ້ ຍຕົນເອງເປັນຕນໍ້ົ . ດັື່ງນັ້ໍນ, ການຖາມຈຶ່ືງຊັກນາໃຫ້ຜູ້ຕອບຄົໍ້ນຫາຄາຕອບຈົນເກີດການຮຽນຮູ້, ເຊິື່ງເປັນຫົນທາງໄປສູຸ່ການ ເປັນບັນດິດທີແື່ ທຈ້ ິງ. ສະຫຼຸບໄດ້ວ່າ ການຖາມເປັນຂ້ໍຄາຖາມທີື່ມີຄວາມສາຄັນຕ່ືການສື່ສານທຸກສະຖານະການ ແລະ ຕື່ບຸກຄົນ ດັ່ືງນັໍ້ນ, ຄູຈຶື່ງຈາເປັນຕ້ອງເຝິກທັກສະການຖາມຈົນເປັນຜູ້ມສີ ິລະປະໃນການຖາມ, ຖາມໄດ້ກງົ ກັບຄວາມຕ້ອງການ ແລະ ເກດີ ຜົນໃນແງ່ຂຸ ອງການສື່ສານ ແລະ ການຮຽນຮູເ້ ປັນຢຸ່າງດີ. ຂ. ລກັ ສະນະຄາຖາມ ຄາຖາມແມຸ່ນຂຄໍ້ ວາມທຜ່ີື ເູ້ ວາົ້ໍ ຖາມ ເພືອ່ ຫາຂເ້ໍ ປັນຈິງຕະຫຼອດ ຈົນໄດຂ້ ຄໍ້ ິດເຫນັ ຕ່າງໆຈາກຜູ້ຕອບ ໂດຍ ທົື່ວໄປຜູ້ເວົໍ້າຈະໃຊ້ປະໂຫຍກຄາຖາມ ແລະ ໃຊ້ຄາຊີໍ້ບອກຄາຖາມ ເຊັ່ືນ: ໃຜ, ເຮັດຫຍັງ, ຢູຸ່ໃສ, ເມ່ືອໃດ, ເພາະ ເຫດໃດ ແລະ ຄດິ ແນວໃດໆລໆ. ລກັ ສະນະຄາຖາມທໃີື່ ຊ້ກນັ ທົື່ວໄປມີທັງຄາຖາມທດ່ືີ ີ ແລະ ບ່ືດີ ເຊງ່ິື ປຽບທຽບໄດ້ດັືງ່ ນີ:້ໍ ຄາຖາມທ່ີດື ີ ຄາຖາມທືີ່ບື່ດີ 1. ເຊີນຊວນໃຫຕ້ ອບຢຸາ່ ງອິດສະຫະຼ 1. ແບບບັງຄບັ 2. ຊ່ວຍໃຫສ້ ະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ 2. ຄູມເຄອ 3. ຊວ່ ຍໃຫ້ສະແດງຄວາມຮູສ້ ກຶ 3. ມເີ ລຫຸ່ ລຽ່ ມ 4. ວາງແຜນໄດດ້ ແີ ລວ້ 4. ໝ່ນິື ປະໝາດສະຕປິ ນັ ຍາຜູ້ຕອບ ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 25

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຕົວຢຸ່າງ: ຄາຖາມທ່ືດີ ີ - ຄາຖາມທີ່ບື ື່ດີ ຄາຖາມທື່ີດີ ຄາຖາມທື່ບີ ືດ່ ີ 1. ທາ່ ນຢາກຈະຮຽນອາຊີບຫຍງັ ? 1. ທານຢາກຈະຮຽນ ໝ ຫຼ ຮຽນຄູຖ້າຮຽນ ໝ ຂາ້ ພະເຈາົ້ໍ ກບມ່ື ປີ ັນຍາສງືົ່ ? 2. ເຮົາຄວນຈະຂັບລົດໄປໃນເສັໍ້ນທາງໃດດີຈິ່ືງຈະເຖິງ 2. ໄປບາ້ ນເກນິ ຊືົ່ວໂມງໜງືຶ່ ເຖິງບ?ື່ ບາ້ ນເກນິ ພາຍໃນ 1 ຊືົ່ວໂມງ. 3. ບດົ ເລ່ືອງນີ້ໍມກີ ານພົວພັນກັບຊວີ ິດຈງິ ຂອງຄົນໃນ 3. ເຈາົໍ້ ແນຸໃ່ ຈ ຫຼ ບວ່ື ່າຂ້າພະເຈ້ົາໍ ມາມເປາົ່ື ? ສັງຄມົ ຄແນວໃດ? 4. ວິລະຊນົ ແປວ່າຫຍງັ ? 4. ບັນຫານີ້ໍແກ້ບ່ືຍາກແຕຸ່ຄົນແບບເຈົ້ໍາຈະແກ້ບັນຫາ ໄດ້ບ່ື? ຈາກຕວົ ຢາຸ່ ງຄາຖາມຊືຶ່ງມລີ ັກສະນະທືີ່ດີ ແລະ ບດື່ ີທກ່ືີ າ່ ວມາຂາ້ ງເທງິ ນໍຊ້ີ ໍໃີ້ ຫເ້ ຫັນວາ່ ການ ຕັໍ້ງຄາຖາມ ເປນັ ເລ່ອື ງງາ່ ຍໆທີໃ່ື ຜໆກເຮັດໄດ້ແຕ່ກຸ ານໃຊ້ຄາຖາມທີດ່ື ີ, ເຊ່ິືງຈະໄດຄ້ າຕອບຕ່າງໆ ຕາມທີືຜ່ ຖູ້ າມຕ້ອງການ ແລະ ບ່ືໃຫ້ ເກີນຄວາມເຂ້າໍົ ໃຈທີ່ືດຕີ ກື່ ນັ ລະຫວາ່ ງຜຖູ້ າມ - ຜ້ຕູ ອບນໍ້ັນເປນັ ທັກສະທືີຈ່ ະຕ້ອງເຝິກຝົນ, ໂດຍສະເພາະຜູ້ເປນັ ຄູຈະ ຕອ້ ງໄດໃ້ ຊຄ້ າຖາມ ໃນການຮຽນ - ການສອນ ຢຸ່ສູ ະເໝ.ີ 5.2 ເທັກນິກການຖາມ ການຖາມເປັນທັກສະການໃຊ້ພາສາ ທີ່ືມີຄວາມສາຄັນຕ່ືການຮຽນ - ການສອນ, ຄູຈຶື່ງຄວນເຝິກຝົນການ ຖາມ ເພ່ືອນາໄປໃຊໃ້ ນຊ້ໍັນຮຽນໄດຄ້ ່ອງແຄຸ່ວ ແລະ ໄດ້ຮັບຜົນດີ. - ການການດົ ຈດຸ ປະສົງໃນການຖາມຢາຸ່ ງແນນຸ່ ອນ ແລະ ຊັດເຈນຖາມເພອ່ື ໃຫສ້ ະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ , ຖາມ ເພ່ືອໃຫ້ວິເຄາະບັນຫາ ແລະ ຮ່ວມມກັນແກ້ບັນຫານັ້ໍນເປັນຕົ້ໍນ, ບ່ືແມຸ່ນໃຊ້ຄາຖາມເພື່ອເອົາຄວາມຜິດຜູ້ຕອບ ຫຼ ໃຊ້ຄາຖາມຂຸູ່ເຂັນໃຫ້ຜູ້ຕອບຍອມຮັບຜດິ . - ເລອກໃຊ້ຄາຖາມທີື່ສອດຄ່ອງກັບຈດຸ ປະສົງໃນການຖາມບ່ືຄວນໃຊ້ຄາຖາມທືຊີ່ ໍບີ້ ອກຕວົ ບຸກຄົນເພາະຄາ ຖາມທເີື່ ຈາະຈງົ ເຖິງບກຸ ຄນົ ມກັ ເປັນຄາຖາມຈັບຜິດເຮັດໃຫຜ້ ູຖ້ າມບໄ່ື ດ້ຄາຕອບຕາມທື່ຕີ ອ້ ງການ. - ການໃຊ້ຄາຖາມທີເ່ື ໝາະສມົ ເຮັດໃຫບ້ ັນຍາກາດຂອງການຖາມ-ຕອບ ມີອິດສະຫະຼ , ເປີດເຜີຍ ແລະ ເປນັ ມິດ, ບ່ືຄວນໃຊ້ຄາຖາມຂຸູຜ່ ູ້ຕອບ ຫຼ ໃຊຄ້ າຖາມທ່ກືີ ່ືໃຫເ້ ກີດການໂຕ້ຖຽງກນັ . - ໃຊ້ສຽງຖາມທ່ືີອ່ອນໂຍນ ແລະ ລະດົມໃຈ ໃຫ້ຕອບຜູ້ຖາມບື່ຄວນສະແດງກິລິຍາທ່າທີແບບໃຊ້ອານາດ ຖຕນົ ເອງຢເຸູ່ ໜອກວາ່ ຜ້ຕູ ອບ, ບ່ືຄວນໃຊ້ສຽງແບບແຂງກະດ້າງສະແດງຕນົ ວ່າເປນັ ປລະປັກຕຜ່ື ຕູ້ ອບ. ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 26

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຕາຕະລາງສະຫບຼຸ ການໃຊເ້ ທັກນກິ ການຖາມທຈື່ີ ະໄດຮ້ ັບຄວາມຮວ່ ມມຕື່ໄປນີໍ້: ການຖາມ ໄດຮ້ ບັ ຄວາມຮວ່ ມມ ບື່ໄດຮ້ ບັ ຄວາມຮ່ວມມ 1. ວດັ ຖປຸ ະສົງ - ເພື່ອວິເຄາະບັນຫາຮ່ວມກັນອັນ ຈັບຜິດ , ຂູເຂັນ , ໃຫ້ຍອມ ຮັ ບ 2. ປະເດນັ 3. ບັນຍາກາດ ໃດບົຫພອ່ ງ. ຜິດໃຜບົກພ່ອງ, ຂົມຂູຸ່, ໂຕ້ຖຽງ 4. ນາໍ້ ສຽງ - ເປີດເຜີຍ, ອດິ ສະຫຼະ, ເປນັ ມດິ ຜິດໃຜບົກພ່ອງເຊິື່ງແຂງກະດ້າງ ນ້ໍີມນວນອ່ອນໂຍນ ໃຊອ້ ານາດ, ເປັນປລະປກັ 5.3 ປະເພດຂອງຄາຖາມ ນອກຈາກເຝິກຝົນເທັກນິກການຖາມແລ້ວ, ຄູຄວນຮູ້ຈັກໃຊ້ຄາຖາມທີ່ືມີຄວາມ ຍາກ, ງ່າຍໃຫ້ເໝາະສົມ ກັບສະຕປິ ນັ ຍາ ແລະ ຄວາມສາມາດຂອງຜູຕ້ ອບ ຮວມທັງກົງຕາມວດັ ຖຸປະສົງຂອງການຖາມໂດຍພຈິ າລະນາເລອກ ໃຊຈ້ າກຄາຖາມປະເພດຕ່າງໆດືັ່ງນ້ີໍ: ກ. ຄາຖາມນາ ຄາຖາມນາ ຄູຖາມເພ່ືອໃຫ້ນັກຮຽນໃຊ້ຄວາມຮູ້ ແລະ ຄວາມຄິດເຫັນຂອງຕົນເອງສະຫຼຸບເປັນຄາຕອບ ແລະ ຄາຖາມຂອງຄໄູ ດ້ທນັ ທີ. ຕົວຢຸາ່ ງ - ນັກຮຽນຮູ້ ຫຼ ບວ່າການອ່ານໜັງສກມີປະໂຫຍດຕື່ນັກຮຽນ ເຊັ່ືນ: ດຽວກັບນັກຮຽນຟງັ ຄູອະທິບາຍໃນ ຫ້ອງຮຽນ? - ນັກຮຽນບ່ືເຄີຍຄດິ ເລຍີ ແມນຸ່ ບ່ືວ່າ ຖ້າເຮາົ ຊ່ວຍກັນປກູ ຕົ້ໍນໄມຈ້ ະເຮດັ ໃຫ້ໂຮງຮຽນຂອງເຮົາມີຮົມື່ ເງົາ? - ເວລາພບົ ຜ້ເູ ຖາ້ໍົ , ນກັ ຮຽນຄວນທາຄວາມເຄາົ ລົບດວ້ ຍການຍົກມໄຫວ້ ຫຼ ບ່ື? ຂ. ຄາຖາມໃຫ້ເລອກ ການຖາມບາງຄັໍ້ງ ຄູຈະຕັໍ້ງປະເດັນຄາຖາມປຽບທຽບກັນ ແລ້ວໃຫ້ນັກຮຽນຕັດສິນໃຈເລອກຕອບຕາມທື່ີ ຕນົ ຕ້ອງການ. ຕົວຢ່າຸ ງ - ນັກຮຽນຈະຮຽນພາສາລາວ ຫຼ ພາສາອງັ ກດິ ? - ຈາກເລື່ອງທຮືີ່ ຽນມາພວກເຮາົ ຄວນປະຕບິ ດັ ຕາມແບບຢາຸ່ ງຂອງສນິ ໄຊ ຕີ ທາ້ ວທງັ ຫກົ ? - ເວລາພບົ ຄົນເຈັບຢູຸ່ກາງທາງພວກເຮົາຈະຊວ່ ຍເຫຼອ ຫຼີ ຫີຼກໜໄີ ປໄກໆ? ຄ. ຄາຖາມຫາຂໍ້ຄວາມເປັນຈງິ ການຖາມຫາຂໍ້ຄວາມເປັນຈິງ ການຖາມໃຫ້ນັກຮຽນຄົໍ້ນຫາຂ້ໍເປັນຈິງ ຫຼ ໃຊ້ຄວາມຮູ້ທີື່ຮຽນມາແລ້ວ ຫຼ ຈາກປະສົບການຂອງນັກຮຽນມາເປນັ ຄາຕອບ. ຕວົ ຢຸ່າງ - ຖາ້ ພວກເຮາົ ໝ່ັືນສກຶ ສາຫາຄວາມຮູ້ ແລະ ຕ້ງັໍ ໃຈຟັງຄສູ ອນ ເຮາົ ຈະຕ້ອງເສງັ ໄດ້ຄະແນນເປນັ ຢາຸ່ ງດ.ີ - ໃນບົດເລ່ືອງນມີໍ້ ີຄານາມທືີ່ເປັນເພດຜູ້ເທາ່ືົ ໃດ? ແລະ ຄານາມທເີື່ ປນັ ເພດແມຸ່ເທົ່ືາໃດ? ລວມທັງໝົດເປັນ ເທື່ົາໃດ? ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 27

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ການເດີນທາງຈາກວທິ ະຍາໄລຄູຫວຼ ງນໍາ້ ທາ ໄປຫາວິທະຍາໄລຄູຫຼວງພະບາງໂດຍທາງລົດໂດຍສານຈະ ໃຊ້ເວລາຈັກຊື່ວົ ໂມງ? ງ. ຄາຖາມໃຫ້ອະທິບາຍ ຄາຖາມໃຫ້ອະທິບາຍເປັນຄາຖາມໃຫ້ນັກຮຽນຕອບຢຸ່າງອິດສະຫຼະໂດຍປະມວນຄວາມຮູ້ ແລະ ປະສົບ ການມາຊີ້ແໍ ຈງຫວົ ຂຄໍ້ າຖາມຢາຸ່ ງຊັດເຈນ ແລະ ເປັນຂໍ້ນັ ຕອນ. ຕົວຢຸ່າງ: - ເວລານກັ ຮຽນບເ່ື ຂົໍ້າໃຈສບັ ພາສາຢໃຸູ່ ນບດົ ຮຽນຄູຄວນເຮດັ ແນວໃດ? -ການອອກກາລງັ ກາຍເພອ່ື ໃຫສ້ ຸຂະພາບແຂງແຮງຄວນປະຕິບັດຢຸ່າງໃດ? - ການສູບຢາ ແລະ ດ່ືມເຫົາໍຼ້ ມີຜນົ ເສຍຫາຍຕສ່ື ຂຸ ະພາບຄແນວໃດ? ຈ. ຄາຖາມຫາເຫດຜົນ ການຖາມຫາເຫດຜົນ ແມນຸ່ ການຕັງ້ໍ ຄາຖາມໃນຫວົ ຂບໍ້ ນັ ຫາທືີຂ່ ອ້ ນຂາ້ ງເລກິ ເຊື່ິງນກັ ຮຽນຈະຕອ້ ງຄິດ ແລະ ຮື່ີນຕອງກອ່ ນຕອບ. - ເປັນຫຍັງນກັ ຮຽນຈ່ງຶື ຕອ້ ງປະຕິບດັ ກດົ ລະບຽບຂອງໂຮງຮຽນ? - ດວ້ ຍເຫດໃດຢຸູໃ່ ນເລ່ືອງພນໍ້ ເມອງ (ນທິ ານ) ຕົວລະຄອນຝາຸ່ ຍສນິ ທາຍອ່ ມຊະນະອະທາຢສຸູ່ ະເໝ?ີ - ເປນັ ຫຍັງລົດຈງ່ືິ ຕາກນັ ເລໍ້ອຍໆຢຸູ່ຕາມທອ້ ງຖະໜນົ ຫວຼ ງ? ສ. ຄາຖາມເພອ່ື ປະນິປະນອມ. ໃນບາງເທອື່ ຫົວຂໍ້ຄາຖາມອາດຈະຂຮອ້ ງໃຫ້ນັກຮຽນຮ່ວມມກັນເຮັດວຽກ, ຄູມກັ ຈະໃຊຄ້ າຖາມເພ່ືອປະນິ ປະນອມໃນລັກສະນະທີື່ສະແດງເຖິງໃຈທີື່ບື່ເອົາປຽບຜູ້ຕອບ, ຄາຖາມແບບປະນິປະນອມຈິື່ງຊ່ວຍໃຫ້ເກີດຄວາມ ເຂໍ້ົາໃຈທ່ີດື ີຕກ່ື ນັ ແລະ ຍງັ ເຮດັ ໃຫຜ້ ຕູ້ ອບເຕມັ ໃຈທ່ືຈີ ະຮ່ວມມກບັ ຜຖູ້ າມອີກດວ້ ຍ. ຕວົ ຢາຸ່ ງ - ຖ້າຄູຈະໃຫ້ນັກຮຽນທຸກຄົນມາຊວ່ ຍກັນທາຄວາມສະອາດບລິເວນໂຮງຮຽນໃນວັນເສົານີ້ໂໍ ດຍໂຮງຮຽນ ຈະຈດັ ອາຫານ ແລະ ເຄ່ືອງດື່ມບລິການແກນຸ່ ັກຮຽນພວກເຮົາພາກນັ ມາບ? - ອາຈານຈະອະນຸຍາດໃຫ້ເລີກກ່ອນເວລາ, ຖ້າທຸກຄົນຟ້າວເຮັດບົດເຝິກຫັດໃຫ້ແລ້ວທຸກຄົນຈະຕົກລົງ ບ? - ຖາ້ ນກັ ຮຽນບ່ສື ງືົ່ ສຽງດັງໃນຫ້ອງສະໝດຸ ແລວ້ ອາຈານຈະອະນຸຍາດໃຫນ້ ັກຮຽນຢມໜັງສໄດ້ເພມ່ີື ຂນ້ຶໍ ອີກ 1 ເຫັ້ມຼໍ ນກັ ຮຽນຈະມດິ ບ? ຊ. ຄາຖາມຫາສົມມດຸ ຖານ ການຖາມຫາສົມມຸດຖານ ເປັນຄາຖາມທີ່ືຜູ້ຕອບຈະຕ້ອງວິເຄາະຫົວຂ້ໍຄາຖາມ ແລ້ວນາໃຊ້ຄວາມຮູ້ ຫຼັກການ ຫຼ ທິດສະດີຕ່າງໆທີ່ືຕົນມີຄວາມຮູ້ນາມາເປັນຂໍ້ມູນພ້ໍນຖານໃນການພິຈາລະນາຫາຄາຕອບພ້ອມກັບ ສະແດງເຫດຜນົ ປະກອບ ຫຼ ວາ່ ເປັນຄາຖາມລະດບັ ສງູ ທຂືີ່ ້ອນຂາ້ ງຍາກທງັ ການຖາມ ແລະ ການຕອບ. ຕວົ ຢາຸ່ ງ: - ຄວາມດີ ແລະ ທາດແີ ຕກຕ່າງກັນ ຫຼ ບ?ື່ ຄແນວໃດ? - ເປນັ ຫຍັງກດົ ລະບຽບຂອງໂຮງຮຽນກບັ ກົດລະບຽບຂອງສັງຄມົ ຈື່ິງມີຄວາມຄາ້ ຍຄກັນ? - ການອອກກາລງັ ກາຍເປັນການປອ້ ງກັນໂລກໄດ້ເຊັືນ່ : ດຽວກບັ ການສກັ ຢານກັ ຮຽນເຊືອ່ ຫຼ ບ ເພາະເຫດ ໃດ? ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 28

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຈະເຫັນໄດ້ວາ່ ການໃຊ້ຄາຖາມແຕຸ່ລະປະເພດມີຈດຸ ປະສງົ ຂອງການຖາມແຕກຕາ່ ງກັນຄຈູ ່ືງິ ຄວນເລອກ ໃຊ້ຄາຖາມໃຫ້ຖກຈຸດປະສງົ ແລະ ໃຊ້ຢາຸ່ ງມີເທກັ ນກິ ທືດ່ີ ີອກີ ດ້ວຍ. 5.4 ອປຸ ະສກັ ຂອງການຖາມ ເຖິງແມຸ່ນວ່າ ຜູ້ຖາມຈະມີວິທີການຖາມ ແລະ ສາມາດໃຊ້ຄາຖາມຖກຕ້ອງຕາມຈຸດປະສົງໃນການຖາມ, ແຕຸບ່ າງຄັງ້ໍ ອາດຈະຫມົຼ້ໍ ເຫຼວດວ້ ຍເຫດຜົນຕ່ໄື ປນ້ີ.ໍ - ຜູ້ຖາມມີຄວາມເກງໃຈຜູ້ຕອບ ເຊັ່ືນ: ຜູ້ຕອບມີໄວວຸດທິ, ຄຸນວຸດທິສູງກວ່າຜູ້ຖາມ ຫຼ ຜູ້ຕອບກາ ລັງຫງຸດຫງດິ , ມລີ ັກສະນະບ່ເື ຕມັ ໃຈທ່ຈືີ ະຕອບເປນັ ຕົໍ້ນ. - ຜ້ຖູ າມບ່ມື ຄີ ວາມຮໃູ້ ນປະເດັນຄາຖາມ, ອຸປະສັກຂໍນ້ ໍມີ້ ີຄວາມສາຄນັ ຫາຼ ຍຕືກ່ ານສາພາດ, ການສົນທະນາ ແລະ ການດາເນີນການອະພິປາຍ ເພາະຈະເຮັດໃຫ້ການຖາມບື່ຄວບຄຸມຫົວຂໍ້ທີື່ຄວນຖາມ. ນອກຈາກນ້ໍີ, ຖ້າຜູ້ ຖາມບ່ໄື ດ້ສກຶ ສາ, ຕິດຕາມເລ່ືອງນໍ້ນັ ຢຸາ່ ງໃກ້ຊດິ , ບືທ່ ັນໄດຟ້ ັງຂໍຄ້ ວາມທ່ບີື ັນຍາຍ ແລະ ອະພິປາຍກັນມາແລ້ວ, ອາດ ຈະຖາມຫນຼິໍ້ ໆກໄດ.້ - ຜູ້ຖາມເປນັ ຄົນບືມ່ ັກສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ , ເພາະໃນການຖາມຜູ້ຖາມມັກສະແດງຄວາມຄິດເຫັນຂອງ ຕົນແຝງມາໃນຄາຖາມດ້ວຍ, ຜູ້ຕອບມກັ ຈະຕອບວ່າເຈໍ້າົ , ແມນຸ່ ແລ້ວ, ຄຈະແມຸນ່ ແບບນ້ນັໍ ແລະ ອ່ນື ໆ, ຜູ້ຖາມຈິ່ືງ ໄດ້ຄາຕອບຄຸມເຄື່ອ, ບ່ືໝດົ , ບບື່ ນັ ລຈຸ ດຸ ປະສງົ ທ່ືຕີ ້ອງການ. - ຜູ້ຖາມ ຂີ້ໍອາຍ, ບື່ກ້າຖາມຄາຖາມປະເພດໃຫ້ອະທິບາຍ, ຖາມຫາເຫດຜົນ ແລະ ຖາມຫາສົມມຸດຖານ ເພາະຢ້ານວາ່ ຖ້າຖາມບື່ໄດ້ເນອໍ້ ຄວາມ ຫຼ ຖາມບ່ເື ຂໍົາ້ ເລ່ືອງຈະເຮດັ ໃຫ້ຄນົ ອື່ນຫວົ ຂວັນຈືຶ່ງບກື່ າ້ ຖາມ. - ຜູ້ຖາມບື່ມີໂອກາດຖາມ, ການຖາມບາງຄັ້ໍງມີອປຸ ະສັກເນ່ືອງຈາກເວລາ ຫຼ ສະຖານທີ່ືເຊິ່ືງບ່ືເອໍ້ອອານວຍ ໃຫ້ໃຊຄ້ າຖາມໄດ້ ເຊ່ືັນ: ເວລາຮຽນທີ່ຈື າກັດ, ຄຕູ ອ້ ງອະທິບາຍເນ້ໍອໃນຈົນໝດົ ເວລາ ຫຼ ໃນການສາພາດ, ຜ້ສູ າພາດ ໄປພົບຜູໃ້ ຫ້ສາພາດຢທູຸ່ າງກາງ, ກຍອ່ ມຈະຖາມບ່ໄື ດ້ ແລະ ສວ່ ນໃຫຍມ່ ັກຈະພົບວ່າ ຜູ້ບັນຍາຍເວົ້ໍາຫຼາຍຈົນຜູ້ຟັງບື່ ມໂີ ອກາດຖາມ ຫຼ ຖາມຄາດຽວ, ຜູ້ຕອບໆຍາວຈນົ ຜຖູ້ າມໝດົ ໂອກາດຈະໄດຖ້ າມອກີ ເປັນຕົນ້ໍ . ອຸປະສກັ ຂອງການຖາມເຫ່ືຼົານີໍ້ ເປັນສິງື່ ທືແີ່ ກ້ໄຂໄດ້ ໂດຍສະເພາະອປຸ ະສກັ ໃນຕົວຜູ້ຖາມເຊິື່ງສາມາດແກ້ໄຂ ໂດຍການສ້າງຄວາມເຊ່ອື ໝໍັ້ນໃນຕົນເອງ ແລະ ມ່ງຸ ຫວັງທີື່ຈະຖາມຢ່າຸ ງມີເປໍ້າົ ໝາຍ, ເຝກິ ວິທີຖາມ ແລະ ເຝິກຕໍັ້ງຄາ ຖາມແບບຕາ່ ງໆຈນົ ຄອ່ ງແຄ້ວລວມທງັ ພະຍາຍາມສກຶ ສາຫາຄວາມຮູ້ໃນເລ່ືອງ ທື່ີຕອ້ ງການຖາມຢຸ່າງຖກແທ້ ຫຼ ອາດ ຈະກະກຽມໄວ້ກ່ອນຫຼາຍໆຄາຖາມ, ເມື່ອຖກຖາມຈະໄດ້ເລອກໃຊ້ຢຸ່າງຄ່ອງແຄ້ວ ແລະ ເມື່ອຖາມຄວນສະແດງ ຄວາມສຸພາບອ່ອນນ້ອມເປັນກັນເອງກັບຜູ້ຕອບເປັນການໃຫ້ກຽດແກຸ່ຜູ້ຕອບບ່ືຄວນສະແດງກິລິຍາຂົື່ມຂູຸ່ ຫຼ ລ່ວງ ເກີນຜູ້ຕອບ. ສ່ວນອຸປະສັກໃນຕົວຜູ້ຕອບນ້ັໍນ ອາດຈະແກ້ໄຂໄດ້ໂດຍຜູ້ຖາມອາດຈະຕ້ອງພິຈາລະນາວ່າ ຄາຖາມ ນັ້ໍນຍາກເກີນໄປຫຼບ ຫຼ ຖາມໃນສິ່ືງທີື່ຜູ້ຕອບຕ້ອງການປົກປິດ, ຈະຕ້ອງປັບປຸ່ຽນຄາຖາມໃຫ້ງ່າຍຂຶໍ້ນ ຫຼ ຖາມ ຫົວຂ້ອໍ ື່ນໆ ສະຫຼຸບໄດ້ວ່າ ຄູຄວນເຝິກເທັກນິກການໃຊ້ຄາຖາມ ແລະ ການຕັ້ໍງຄາຖາມປະເພດຕ່າງໆໃຫ້ຊານິຊານານ ແລະ ນາມາໃຊໃ້ ນການຮຽນ - ການສອນ ເພ່ືອເສີມສາ້ ງພຶດຕິກາການຮຽນຮ້ໃູ ຫ້ແກຸນ່ ັກຮຽນ ນອກຈາກບັນຍາຍ ຫຼ ການອະພິປາຍເນໍ້ອໃນລາຍວິຊາ, ຖ້າມີອຸປະສັກການຖາມເກີດຂຶໍ້ນ, ຄູຄວນວິເຄາະວ່າ ເກີດຈາກອັນໃດແລ້ວ ພະຍາຍາມຈາກັດອປຸ ະສັກເຫົືຼາ່ ນ້ັນໍ , ຈ່ງຶື ຈະເຮັດໃຫ້ການຖາມຕອບມບີ ນັ ຍາກາດທີື່ກະຕກຸ ໃຫ້ນັກຮຽນໄດ້ຮັບຄວາມ ຮູ້ຕະຫຼອດຮອດໄດເ້ ຝກິ ຝົນການສສື່ ານດວ້ ຍ ພາສາຄາເວ້ົໍາ ແລະ ການສນົ ທະນາຢາຸ່ ງມີສລິ ະປະ. ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 29

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຄາຖາມຄນໍົ້ ຄວາ້ 1. ການເວົາໍ້ ມຄີ ວາມສາຄັນຄແນວໃດ? 2. ຫກຼັ ການ ແລະ ມາລະຍາດ ໃນການເວາົ້ໍ ມີຫຍັງແດຸ່? 3. ຢາກເປນັ ນັກເວໍົ້າທືດີ່ ີເຮົາຕ້ອງພັດທະນາທກັ ສະພໍ້ນຖານຫຍງັ ແດຸ່? 4. ຍ້ອນຫຍງັ ຈ່ງິື ວິເຄາະຜູຟ້ ງັ ? ຫກຼັ ການວິເຄາະຜຟູ້ ງັ ມີຫຍງັ ແດຸ່? 5. ການຖາມມຄີ ວາມສາຄັນຫຍັງແດຸ່? ມີຈັກປະເພດຈງົ່ື ອະທິບາຍ ແລະ ຍກົ ຕວົ ຢ່າຸ ງແນວລະ 1 ຕົວຢາຸ່ ງ 6. ຈືງົ່ ສັງເກດ ແລະ ວິເຄາະຄາຖາມຕໄື່ ປນີໍ້ ນອນຢູຸໃ່ ນຄາຖາມປະເພດໃດ? - ຜູ້ທີື່ຢຸູ່ຫ້ອງແຖວ ຈະປກູ ຜັກໄດ້ຢາຸ່ ງໃດ? - ເຈົໍ້າເຄີຍຄດິ ມາກ່ອນແມນຸ່ ບ່ວື າ່ ຈະສະໝກັ ເຂາ້ໍົ ຮຽນສາຍພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ? - ເຈົ້ໍາຢາກຮຽນຂົວທາງ ຫຼ ຮຽນເປັນວິຊາການໄຟຟ້າ? - ຖາ້ ເຈ້ໍົາ ແກວ້ ຽກບາ້ ນໄດດ້ ີ ຄູຈະບ່ືໃຫ້ກວດກາໃນແຕຸ່ລະຄັງ້ໍ ຈະເອົາບ? - ເຈົ້ໍາເຄີຍໄປອອກແຮງງານໃນຕອນແລງວນັ ເສາົ ບ? - ເຮັດແນວໃດ ຈງື່ິ ຈະຍົກສູງຄຸນນະພາບຊີວດິ ຂອງຊາວພູດອຍໃຫ້ດີຂ້ຶໍນໄດ້? - ຖາ້ ລດັ ຖະບານ ເພ່ີືມເງິນເດອນໃຫແ້ ກ່ຄຸ ູຜ້ສູ ອນຢູ່ເຸ ຂດຫາ່ ງໄກສອກຫີຼກເຈົໍາ້ ຈະໄປສອນບ? - ເຈ້ົໍາຈະຕດັ ສິນໃຈແຕງຸ່ ດອງ ກັບຄົນຜູມ້ ີຮບູ ຮາ່ ງງາມ ຫຼ ຄນົ ໃຈດີແຕຂຸ່ ໍີຮ້ າ້ ຍ? - ເພາະເຫດໃດລາວຈິື່ງຕັດສິນໃຈມາເປັນຄູສອນຢູຸ່ເຂດຊົນນະບົດ, ທັງໆທີື່ມະຫາວິທະຍາໄລແຫຸ່ງຊາດ ເລອກເອົາລາວ ໃຫເ້ ປັນອາຈານສອນຢຸູ່ທື່ນີ ນ້ໍັ ? - ເຈົ້ໍາເຂົໍ້າໃຈຈດຸ ປະສົງຂອງການເຝິກອົບຮມົ ຄ້ໍັງນ້ແີໍ ລວ້ ຫຼ ບ່ື? - ເປັນຫຍງັ ລງຸ ສີຈ່ືຶງບ່ືສົນໃ ບັນຫາວຽກບາ້ ນການເມອງນາເຂົາ? ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 30

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບດົ ທີ 3 ຄວາມຮູ້ກຽ່ ວກບັ ການອາ່ ນ (ທັກສະການອາ່ ນ) 1. ຄວາມໝາຍຂອງການອາ່ ນ ການອ່ານ ໝາຍເຖິງການແປຕົວອັກສອນອອກມາເປນັ ຄາເວໍົ້າ ຫຼ ຄວາມຄິດ ແລະ ມີຄວາມໝາຍສາລບັ ໃຊ້ສື່ຄວາມຄິດ ລະຫວ່າງຜູ້ຂຽນ ແລະ ຜູ້ອ່ານ, ການອ່ານຕ້ອງຈັບໃຈຄວາມສາຄັນຂອງຂ້ໍຄວາມເພື່ອສາມາດຜູກ ເປັນເລອ່ື ງໄດຢ້ າຸ່ ງຖກຕອ້ ງ ແລະ ຜູອ້ າ່ ນຈະຕ້ອງສ້າງມະໂນພາບຂຶນໍ້ ມາໃນຂະທືີກ່ າລັງອ່ານຢູຸ່ນໍັ້ນ. ການອາ່ ນ ເປັນທກັ ສະໜ່ຶືງໃນ 4 ທກັ ສະການຂອງການໃຊພ້ າສາຄ: ທກັ ສະການຟັງ, ການເວໍົາ້ , ການອ່ານ ແລະ ການຂຽນ. ໃນນັໍ້ນ, ການອ່ານເປັນທັກສະທີື່ມີຄວາມສາຄັນໃນຊີວິດປະຈາວັນໂດຍສະເພາະແມຸ່ນການອ່ານ ເພືອ່ ໃຫ້ໄດ້ຄວາມຮູ້ ແລະ ເກດີ ສະຕປິ ັນຍາ, ການອ່ານເຮດັ ໃຫ້ເຮາົ ໄດ້ທງັ ຄວາມຮູ້ ແລະ ຄວາມເພດີ ເພີນ. ການອ່ານ ຄຂະບວນການທາງສະໝອງຢຸ່າງໜຶື່ງທີື່ແປສັນຍາລັກຕ່າງໆ ຫຼ ຕົວອັກສອນອອກມາເປັນຄາ ເວໍາົ້ ແລະ ຖາ່ ຍທອດເພື່ອເກີດຄວາມເຂົໍາ້ ໃຈລະຫວ່າງຜ້ຂູ ຽນ ແລະ ຜ້ອູ າ່ ນໂດຍຫວົ ໃຈທືສ່ີ າຄນັ ຂອງການອ່ານນັ້ໍນຜູ້ ອ່ານຕ້ອງອາໄສທັກສະຫຼາຍຢຸ່າງເຊັ່ືນ: ການປະສົມຕົວອັກສອນ, ການວິເຄາະຄາ, ການຕີຄວາມໝາຍ ແລະ ການ ເຊອ່ື ມໂຍງປະສົບການເດີມກັບສືງ່ິ ທີອ່ື າ່ ນຈິືງ່ ເຮດັ ໃຫກ້ ານອ່ານ ແລະ ການແປຄວາມໝາຍທີ່ືມີປະສິດທພິ າບຍິ່ງື ຂໍ້ນຶ . ຈາກຄວາມໝາຍຂອງການອ່ານທີື່ກ່າວມາຂ້າງເທິງສາມາດສະຫຼຸບໄດ້ວ່າ: ການອ່ານຄຂະບວນການຮັບຮູ້ ແລະ ການແປຄວາມໝາຍຂອງຕົວອັກສອນຈາກບົດອ່ານທືີ່ຜູຂ້ ຽນຖາ່ ຍທອດອອກມາເພື່ອໃຫ້ເກີດຄວາມຮູ້, ຄວາມ ເຂ້າໍົ ໃຈ. ຜ້ຂູ ຽນເປນັ ຜສູ້ ົງື່ ຂໍ້ມູນຂ່າວສານ, ຜູອ້ າ່ ນເປັນຜູຮ້ ັບຂມ້ໍ ນູ ຂາ່ ວສານ, ການທືຜີ່ ູ້ອ່ານຈະເຂໍ້ົາໃຈບດົ ອາ່ ນໄດຫ້ ຼາຍ ໜ້ອຍສື່າໃດນັ້ໍນຂຶໍ້ນຢູຸ່ກັບປະສົບການເດີມ ແລະ ຄວາມສາມາດໃນການຈັບໃຈຄວາມສາຄັນ ແລະ ລາຍລະອຽດ ຈາກສື່ງິ ທ່ອືີ ່ານ, ສາມາດນາສິື່ງທ່ໄີື ດ້ຈາກການອ່ານໄປໃຊ້ໃຫ້ເປັນປະໂຫຍດໃນດາ້ ນຕ່າງໆ. 2. ຄວາມສາຄນັ ຂອງການອາ່ ນ ການອ່ານ ມຄີ ວາມສາຄັນຢ່າຸ ງຍ່ງືິ ໃນການສກຶ ສາຫາຄວາມຮູ້ໃນວິຊາການຕ່າງໆ. ການອາ່ ນສາມາດໃຫ້ເຮົາ ຮູ້ຄວາມຮູ້ສຶກນຶກຄິດຂອງຄົນທັງໃນອະດີດ ແລະ ປັດຈຸບັນ, ຊ່ວຍເພີ່ືມສະຕິປັນຍາ, ຄວາມຮັບຮູ້ ແລະ ຄວາມ ເຂົໍ້າໃຈບນັ ຫາຕ່າງໆໄດ້ຢຸ່າງເລິກເຊິື່ງ. ເຮົາຈືຶ່ງຈາເປັນຢາຸ່ ງຍິງື່ ທື່ີຈະຕ້ອງໄດ້ເຝກິ ທັກສະການອ່ານ. ການອ່ານ ມີຄວາມ ສາຄນັ ຫາຼ ຍຕືກ່ ານດາລົງຊີວິດຂອງຄນົ ເຮາົ , ການອ່ານປຶມ້ໍ ຫຼ ໜງັ ສເລືອ່ ງຕ່າງໆທີຮ່ື ບີ ໂຮມເອາົ ຄວາມຮທູ້ ຸກສາຂາວິຊາ ແລະ ຄວາມບັນເທິງຕາ່ ງໆນນັໍ້ ເປັນເສນ້ັໍ ທາງທ່ຈືີ ະພັດທະນາຄົນໃຫ້ມີຄຸນນະພາບ. ຜູ້ຮັກການອາ່ ນ ຈະເປັນປະໂຫຍດ ຢ່າຸ ງຫຼວງຫາຼ ຍ ໃນການເພມີື່ ພູນຄວາມຮ້ທູ ຸກສາຂາອາຊບີ ເພ່ືອປັບປງຸ ການປະກອບອາຊີບໃຫ້ຈະເລີນກາ້ ວໜາ້ . ນອກຈາກໃນດ້ານການພດັ ທະນາການປະກອບອາຊີບແລວ້ ການອ່ານຍັງເຮດັ ໃຫເ້ ຮົາມອີ ິດສະສະຫຼະທາງ ດ້ານຄວາມຄິດ, ບ່ືຖກເປົ່ືາຫູ ຫຼ ຄອບງາທາງດ້ານຄວາມຄິດ, ມີສາຍຕາເບິື່ງກວ້າງເຫັນໄກ, ມີໂລກະທັດ, ຊີວະທັດ ທີື່ກວ້າງຂວາງ ແລະ ຖກຕ້ອງ, ໄດ້ປະສົບການ, ຂໍ້ຄິດ ແລະ ຄວາມຮູ້ຕ່າງໆຈາກການອ່ານມາວິໄຈວິຈານໂດຍມີວິ ຈາລະນາຍານ. ການອ່ານ ມີຄວາມສາຄັນໃນການດາລົງຊີວິດປະຈາວັນໂດຍສະເພາະຢຸ່າງຍິ່ືງໃນການສຶກສາວິຊາການ ຕາ່ ງໆ, ການອາ່ ນເຮັດໃຫ້ຄົນເຮາົ ຮ້ໄູ ດເ້ ຖງິ ຄວາມຮູ້ສກຶ ນກຶ ຄິດຂອງຄນົ ເຮາົ ໃນອະດດີ ແລະ ປັດຈບຸ ນັ , ຊ່ວຍເພີ່ືມພູນ ສະຕິປນັ ຍາ, ຮູ້ຂໍ້ຄວາມເປນັ ຈິງຕະຫອຼ ດຈົນເຮັດໃຫເ້ ຮາົ ເຂາົ້ໍ ໃຈໜງັ ສຕ່າງໆ. ການອ່ານມຄີ ວາມສາຄັນຫາຼ ຍຢາຸ່ ງຄ: ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 31

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ການອ່ານເປັນພນໍ້ ຖານຂອງການຮຽນວິຊາຕາ່ ງໆ ເພາະການສກຶ ສາຫາຄວາມຮູ້ຕອ້ ງອາໄສທັກສະການອ່ານ ເປນັ ເຄ່ືອງມຊ່ວຍ. - ການອາ່ ນຊວ່ ຍຖາ່ ຍທອດຄວາມຮູ້ສກຶ ແລະ ຄວາມຕອ້ ງການລະຫວ່າງຄົນກບັ ຄນົ . - ການອ່ານຊວ່ ຍໃຫປ້ ະສບົ ຜນົ ສາເລັດໃນການປະກອບອາຊີບ. - ການອາ່ ນຊ່ວຍໃຫກ້ ານດາລງົ ຊວີ ດິ ຢຮູຸ່ ວ່ ມກນັ ໃນສັງຄົມຢາຸ່ ງມຄີ ວາມສຸກ. - ການອ່ານເປັນການຖ່າຍທອດມລະດກົ ທາງດາ້ ນວັດທະນະທາຂອງຄົນລາວແຕຸ່ກອ່ ນສຸູຄ່ ນົ ຮຸ່ນໃໝ່ຕຸ ື່ໆໄປ. - ການອ່ານພາໃຫ້ຄົນເຮາົ ເກີດຄວາມມວ່ ນຊືນ່ ໃຫ້ຄວາມຮ,ູ້ ມປີ ະສບົ ການຢ່າຸ ງກວາ້ ງຂວາງ. - ການອ່ານຊ່ວຍໃຫ້ຄົນເຮົາມີຄວາມຮູ້ຢຸ່າງກວ້າງຂວາງ ນາເອົາຄວາມຮູ້ໄປພັດທະນາຕົນເອງ ແລະ ສັງຄົມ ໄດ້ດີ. - ການອ່ານຊ່ວຍໃຫ້ຊີວິດການເປັນຢູຸ່ມີຄວາມສຸກ ແລະ ປະສົບຜົນສາເລັດ ທັງສາມາດຮັກສາຄຸນຄ່າດ້ານ ປະເພນ,ີ ວັດທະນະທາ, ພາສາ ແລະ ອກັ ສອນລາວໄດ້ອກີ ດ້ວຍ. - ເຮັດໃຫ້ຜອູ້ າ່ ນໄດຮ້ ບັ ຄວາມຮູ້ ແລະ ຕອບສະໜອງຄວາມຢາກຮູ້ຂອງຜ້ອູ ່ານ. - ເຮັດໃຫຜ້ ້ອູ າ່ ນມກີ ານພດັ ທະນາຂຶ້ໍນທາງດ້ານຮາ່ ງກາຍ, ອາລມົ , ສງັ ຄມົ ແລະ ສະຕປິ ັນຍາ. - ເຮດັ ໃຫໄ້ ດຮ້ ບັ ຄວາມເພີດເພີນ, ສະໜຸກສະໜານ ແລະ ຄາຍຄຽດ. - ເຮັດໃຫມ້ ຄີ ວາມຄດິ ສາ້ ງສັນມາມາດສາ້ ງສັນຜົນງານໃໝໄຸ່ ດ້. - ສາມາດພັດທະນາຕົນເອງ ແລະ ພດັ ທະນາວຽກໃຫ້ມປີ ະສິດທິພາບໄດ້. ການອ່ານເປັນສິື່ງຈາເປັນໂດຍສະເພາະໃນການສະແຫວງຫາຄວາມຮູ້ໃນລະດັບຕ່າງໆເຊັ່ືນ: ປະຖົມສຶກ ສາ, ມດັ ທະຍົມ ແລະ ລະດັບອ່ືນໆ. ການອາ່ ນ ເປນັ ປັດໃຈທສີ່ື າຄັນໃນການດາລງົ ຊວີ ດິ , ຜອູ້ າ່ ນໜັງສເກ່ັືງຈະເຂົໍ້າໃຈ ເນໍ້ອເລື່ອງໄດ້ຢຸ່າງໄວວາ, ຈັບໃຈຄວາມຖກຕ້ອງຊັດເຈນ, ສ້າງປະສົບການໃຫ້ແກຸ່ຕົນເອງ, ສາມາດເພີມພູນສະຕິ ປນັ ຍາ ແລະ ເປນັ ນກັ ອ່ານທດ່ືີ ອີ ີກດວ້ ຍ. ການອ່ານມີຄວາມຈາເປັນຢຸ່າງຍິ່ືງສາລັບນັກຮຽນ - ນັກສຶກສາເຊິ່ືງຈະຕ້ອງໄດ້ເຮັດຢຸ່າງຕ່ືເນ່ືອງແລະ ສະ ໜ່ືາສະເໝີ ເພາະຄວາມສາມາດໃນການອ່ານຈະມີຜົນກະທົບໂດຍກົງ ຕື່ປະສິດທິພາບໃນການຮຽນຂອງນັກຮຽນ. ດືງ່ັ ນນັໍ້ , ນກັ ຮຽນຈືິ່ງຄວນເຝກິ ຝົນຕົນເອງໃຫມ້ ີນິດໄສຮັກການອ່ານ ແລະ ເປນັ ນັກອ່ານທືດີ່ ີ. 3. ປະເພດຂອງການອາ່ ນ ເພື່ນິ ແບງຸ່ ການອ່ານ ອອກເປັນ 2 ປະເພດຄ: ການອາ່ ນໃນໃຈ ແລະ ການອ່ານອອກສຽງ. (1) ການອ່ານໃນໃຈ ການອ່ານໃນໃຈແມຸ່ນການອ່ານບ່ືໃຫ້ມີສຽງດັງຜູ້ອ່ານຈະຕ້ອງມີຄວາມສາມາດດ້ານພາສາໝາຍຄວາມວາ່ ຕ້ອງຮ້ສູ ບັ , ສານວນພາສາດີ ແລະ ກວ້າງຂວາງ, ມີຄວາມສາມາດໃນການເກັບກາຄວາມຄິດທີຢ່ື ູຸໃ່ ນຂໍ້ຄວາມທີື່ອາ່ ນ. ການອ່ານໃນໃຈນັ້ໍນຈະຕ້ອງອ່ານໄດ້ໄວ ໃຊ້ເວລາໃນການອ່ານໜ້ອຍ ແຕຸ່ອ່ານໃຫ້ໄດ້ຫຼາຍ ສາມາດ ຮວບຮວມຄວາມຄິດໃນແຕຸ່ລະຫຍ້ໍໜ້າໄດ້ດີ. ການອ່ານປະເພດນີໍ້ສຸດແລ້ວແຕຸ່ຄວາມຕ້ອງການຂອງຜູ້ອ່ານເຊັ່ືນ: ອ່ານເພອື່ ຈັບໃຈຄວາມ, ອ່ານເພອື່ ຕີຄວາມໝາຍ ຫຼ ອາ່ ນເພອ່ື ວິເຄາະ. (2) ການອ່ານອອກສຽງ ການອາ່ ນອອກສຽງແມ່ນຸ ການອ່ານທີ່ືເປື່ັງສຽງອອກມາໃຫມ້ ສີ ຽງດັງເຊືນັ່ : ການອ່ານຂ່າວ, ອ່ານ ປະກາດ, ອ່ານໜງັ ສເລ່ືອງທົື່ວໄປ. ການອ່ານອອກສຽງນ້ໍີ ຜູອ້ າ່ ນຈະຕ້ອງອາ່ ນອອກສຽງໃຫຖ້ ກຕອ້ ງຕາມຫຼກັ ພາສາ ໂດຍສະ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 32

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ເພາະແມຸ່ນອັກຂະຫຼະ, ຈັງຫວະວັກຕອນ. ພ້ອມກັນນັໍ້ນກຕ້ອງຄານຶງເຖິງລະດັບສຽງໃຫ້ດັງພທີ່ືຜູ້ຟັງຈະໄດ້ຍິນທ່ົືວ ເຖິງ. ການອາ່ ນອອກສຽງແບ່ງຸ ອອກເປນັ 2 ປະເພດຄ: ອາ່ ນອອກສຽງແບບທາມະດາ ແລະ ອ່ານອອກສຽງເປນັ ທານອງ. ກ. ການອາ່ ນອອກສຽງທາມະດາ (ການອ່ານຄາຮ້ອຍແກ້ວ) ແມຸ່ນການອາ່ ນອອກສຽງແບບສຽງປົກກະຕິ ຄ ອ່ານຄາ້ ຍກັບການເວ້ົໍາ ແຕຸ່ຊາ້ ກວາ່ ການເວໍົ້າເລັກນ້ອຍແຕຸ່ຖາ້ ມີຄາ ຫຼ ຂຄໍ້ ວາມສາຄັນກມີການເນັ້ໍນຄາໃຫ້ຊັດເຈນ, ຢຸດພັກຕາມເຄືອ່ ງໝາຍວັກຕ່າງໆ ແລະ ເນນັໍ້ ສຽງຕາມເນອໍ້ ໃນທືີ່ອາ່ ນອອກສຽງ. ຂ. ການອ່ານອອກສຽງເປັນທານອງ (ການອ່ານຮ້ອຍກອງ ) ແມຸ່ນການອ່ານປະເພດ ກາບ, ກອນ, ໂຄງ, ສານ, ຮ່າຍ ຫຼ ບົດຮ້ອຍກອງປະເພດຕ່າງໆ ໃຫ້ເປັນໄປຕາມທານອງ, ລີລາ, ຈັງຫວະໃຫ້ຖກຕ້ອງ ແລະ ສອດຄ່ອງ ກັບອາລົມຈດິ ທື່ີຢາກສະແດງອອກເພື່ອໃຫເ້ ກດີ ຄວາມອອນຊອນຈັບໃຈໃນລົດຊາດຂອງພາສາ. (1) ການອ່ານຮ້ອຍແກ້ວ ຄວນອ່ານໃຫ້ຖກຕ້ອງຕາມອັກສອນ, ອ່ານເນັ້ໍນ ຫຼ ບື່ເນັໍ້ນສຽງໃຫ້ຄາກຸ່ມຄາ ແລະ ປະໂຫຍກ ເພື່ອເຂົໍ້າໃຈສານທີື່ຜູ້ຂຽນສົ່ືງໃຫ້ຜູ້ອ່ານ. ນອກຈາກນໍີ້, ຕ້ອງອ່ານໃຫ້ຖກຈັງຫວະ ແລະ ທານອງ ຕາມລັກສະນະຂອງຄາປະພັນແຕ່ລຸ ະຊະນິດ. (2) ການອ່ານຮ້ອຍກອງ ການອ່ານຊະນິດນີໍ້ເພື່ອແນໃສຸ່ໃຫ້ເກີດຄວາມເພີດເພີນ, ຊາບຊຶ້ໍງໄພເລາະເປັນ ສາຄັນເຊິ່ືງຈະຕ້ອງອ່ານຢຸ່າງມີຈັງຫວະລີລາ ແລະ ທານອງຕາມລັກສະນະຂອງຄາປະພັນແຕຸ່ລະຊະນິດ. ການອ່ານ ອອກສຽງຮ້ອຍແກວ້ ແລະ ຮ້ອຍກອງແບຸ່ງອອກເປນັ 2 ລກັ ສະນະຄ: - ອ່ານອອກສຽງປົກກະຕິຄການອ່ານໂດຍໃຊ້ສຽງທາມະດາໃຫ້ຖກຕ້ອງຊັດເຈນ, ສຽງທີ່ືອອກມາເປັນ ສານຽງເນັໍ້ນການອອກສຽງເປັນພະຍັນຊະນະ, ສະຫຼະ ແລະ ວັນນະຍຸດ ໃນໜັງສທີື່ອ່ານຈະຕ້ອງຄານຶງເຖິງຄວາມ ສະອາດຈບົ ງາມ, ຊັດເຈນໃນການສື່ຄວາມໝາຍເປັນສາຄນັ . - ການອ່ານເປັນທານອງ ໄດ້ແກຸ່ການອ່ານໃຫ້ມີສຽງສູງ, ສຽງຕື່າ, ມີຈັງຫວະ ແລະ ເອີໍ້ນສຽງໃຫ້ເກີດ ທານອງຕ່າງໆ. ການອ່ານທານອງຮ້ອຍແກ້ວ ຄ່ອຍໆອອກສຽງເບົາໆໃນຕອນທ້າຍວັກ ການອ່ານຮ້ອຍກອງ ຫຼ ຮອ້ ຍແກວ້ ໄດ້ແກຸ່ການອ່ານທີ່ືມສີ ຽງສູງ, ຕ່ືາ ມີຈັງຫວະສ້ັໍນຍາວ, ເນນ້ໍັ ສຽງ, ເນນັໍ້ ສາຜັດໜັກເບາົ ເປັນທານອງ. ສະຫຼຸບແລ້ວການອ່ານແບຸ່ງອອກເປັນ 2 ປະເພດຄ: ປະເພດອ່ານອອກສຽງ ແລະ ປະເພດອ່ານບ່ື ອອກສຽງ, ແຕຸບ່ ່ືວາ່ ຈະເປັນການອາ່ ນປະເພດໃດກຕາມສ່ືງິ ສາຄນັ ຢຸ່ທູ ີກື່ ານຕຄີ ວາມໝາຍ ຫາກອາ່ ນໄປແລວ້ ບ່ືມີການ ຕີຄວາມໝາຍ, ບື່ສາມາດຈັບໃຈຄວາມໄດ້ການອາ່ ນໃນຄ້ງໍັ ນໍນ້ັ ກື່ບມ່ື ີຄວາມໝາຍ. 4. ຄນຸ ປະໂຫຍດຂອງການອາ່ ນ ການອ່ານໃຫ້ຄຸນປະໂຫຍດອນັ ມະຫາສານແກຸ່ມະນຸດ; ການອ່ານໄດເ້ ຮັດໃຫ້ຄົນເຮົາເກີດຄວາມຄິດແບບ ສ້າງສັນ ແລະ ການກະທາທີ່ືເປັນປະໂຫຍດແກຕຸ່ ົນເອງ ແລະ ສັງຄົມ. ການອ່ານພາໃຫ້ເກີດແຮງຈູງໃຈຫຼາຍສ່ິືງຫາຼ ຍ ຢາຸ່ ງດ່ັືງນໍ້:ີ - ການອາ່ ນເຮັດໃຫ້ເກດີ ຄວາມຮຄູ້ : ຮູສ້ ່ິງື ຕາ່ ງໆຢູຸ່ອ້ອມຕົວເຮາົ , ຮູ້ວດັ ທະນະທາປະເພນີ, ຮ້ເູ ລ່ອື ງລາວ ຕາ່ ງໆໂດຍບື່ມວີ ັນສນ້ິໍ ສດຸ . - ການອາ່ ນເຮດັ ໃຫຄ້ ົນເຮາົ ໃຊ້ເວລາເປັນປະໂຫຍດ ຖເວລາເປັນສ່ງິື ທີມ່ື ີຄ່າເພອື່ ສະແຫວງຫາຄວາມຮູ.້ - ການອ່ານພາໃຫ້ເກີດຄວາມສົນໃຈ ແລະ ຕ້ອງການຢາກຮູຢ້ າກຮຽນພາສາຕ່າງໆໃນໂລກ ເພອື່ ອາ່ ນບດົ ວນັ ນະຄະດີຕ່າງໆຂອງແຕຸ່ລະປະເທດ. ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 33

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ການອ່ານພາໃຫ້ຄົນເຮົາຄົໍ້ນຄິດເປັນລະບົບ, ເພາະຜູ້ມັກອ່ານຈະຮູ້ຈັດລຽງຂໍ້ຄວາມ, ບັນຫາວ່າອັນໃດ ຄວນຍົກມາເວ້ົໍກ່ອນ ຫຼ ເວ້ໍົາຕາມຫຼັງເປັນລາດັບຂອງເຫດການ. - ການອ່ານເປັນແຮງຊຸກຍູ້ເຮັດໃຫ້ຄົນເຮົາຮູ້ສຶກຢາກຂຽນ, ເພາະການອ່ານເປັນການເສີມທັກສະການ ຂຽນໄປໃນຕົວ ນັກຂຽນທື່ີດີຄວນຈະເປນັ ນກັ ອ່ານທືີ່ດີມາກອ່ ນຄກນັ ກັບນກັ ເວົ້ໍາທ່ີືດີຄວນເປັນນກັ ຟັງທ່ີືດມີ າກ່ອນ. - ການອ່ານຊ່ວຍໃຫ້ຄົນເຮົາມີຄວາມຮູ້ກວ້າງຂວາງນາເອົາຄວາມຮູ້ໄປພັດທະນາຕົນເອງ ແລະ ສັງຄົມ ຊ່ວຍໃຫ້ມີຄວາມສຸກ ແລະ ປະສົບຜົນສາເລັດ, ທັງຮັກສາຄຸນຄ່າທາງປະເພນີວັດທະນະທາ ແລະ ພາສາໄວ້ອີກ ດ້ວຍ. 4.1 ຈດຸ ມຸ່ງໝາຍຂອງການອ່ານ ການອ່ານທີ່ືດີນັໍ້ນຜູ້ອ່ານຄວນມີຈຸດມຸ່ງໝາຍໃນການອ່ານທີ່ືຊັດເຈນວ່າຕ້ອງການຫຍັງຈາກການອ່ານ ເພາະ ຈຸດມຸ່ງໝາຍຂອງການອ່ານນັ້ໍນມີຢູຸ່ຫຼາຍປະການຫາກຜູ້ອ່ານການົດຈຸດມຸ່ງໝາຍທີື່ຊັດເຈນຈະຊ່ວຍໃຫ້ການອ່ານໄດ້ ຕາມຄວາມຕ້ອງການຊ່ວຍໃຫ້ການອ່ານບັນລຸຕາມຈຸດມຸ່ງໝາຍຢຸ່າງມີປະສິດທິພາບ ໂດຍທົ່ືວໄປຈຸດມຸ່ງໝາຍຂອງ ການອາ່ ນມີດັ່ືງນ້ີໍ ກ. ອ່ານເພື່ອຄວາມຮູ້ ການອ່ານແບບນີ້ໍ ໄດ້ແກຸ່ການອ່ານຕາລາຮຽນ, ສາລະຄະດີ, ບົດຄວາມ, ໜັງສພິມ ແລະ ຂ້ໍ ຄວາມຕ່າງໆ ເພ່ອື ໃຫຮ້ ູ້ເນ້ອໍ ເລື່ອງຂອງບັນຫາດືັ່ງກ່າວ. ການອາ່ ນເພ່ືອຄວາມຮອບຮູ້ ເປນັ ການອ່ານທືຈີ່ າເປັນທ່ືີສຸດສາລັບນັກຮຽນ ເພາະວ່າແຫຼ່ງື ຂມ້ໍ ນູ ຄວາມຮູຕ້ າ່ ງໆແມຸ່ນມີການປຽຸ່ ນແປງຢທຸູ່ ກຸ ເວລາ. ຂ. ອາ່ ນເພອື່ ຄວາມຄິດ ການອ່ານແບບນີໍ້ເປັນການອາ່ ນປັດຊະຍາ, ວັດທະນະທາ ແລະ ຄວາມຄິດເຫັນທົ່ືວໄປມັກແຊກຢູຸ່ໃນໜງັ ສເກອບທຸກວິຊາ, ບື່ສະເພາະແຕຸ່ໜັງສປະເພດປດັ ຊະຍາ ຫຼ ຈາລິຍາທາໂດຍກົງເທົາ່ື ນັ້ນໍ , ຜູ້ອ່ານຕອ້ ງພິຈາລະນາຄດັ ເລອກແນວຄິດທດືີ່ ີນາມາໃຊ້ເພອ່ື ເປນັ ປະໂຫຍດ. ຄ. ອ່ານເພ່ອື ຄວາມບນັ ເທງິ ການອ່ານແບບນໍ້ເີ ປັນການອາ່ ນປະເພດບົດຕ່າງໆເຊື່ັນ: ນະວະນິຍາຍ, ເລ່ືອງສັໍ້ນ, ບດົ ລະຄອນກະວີ ແລະ ອ່ືນໆທີື່ໃຫ້ຄວາມເພີດເພີນ, ຜ່ອນຄາຍອາລົມ. ໃນຂະນະດຽວກັນນ້ໍັນກໄດ້ຮັບຄວາມຮູ້ໄປນາການອາ່ ນເພ່ືອຄວາມ ບັນເທງິ ນໍ້ີບຫ່ື ຍງຸ້ ຍາກປານໃດພຽງແຕຸ່ເຂ້ໍາົ ໃຈເລ່ອື ງ ແລະ ຈັບໃຈຄວາມສາຄັນໃຫ້ໄດ້ກພ. ສະນນັໍ້ , ຈດຸ ມຸ່ງໝາຍໃນການອາ່ ນຂອງແຕຸ່ລະຄົນແມນຸ່ ຂຶນ້ໍ ກັບຄວາມຕ້ອງການທືີ່ບຸກຄົນຈະໄດ້ຈາກການ ອ່ານ, ຫາກຜູ້ອ່ານຕໍ້ັງເປ້ົໍາໝາຍຂອງຕົນຊັດເຈນ ແລະ ຊອກສື່ການອ່ານທີື່ຕ້ອງການເປນັ ທີ່ືໜ້າເຊື່ອຖໄດ້ຈະເຮັດໃຫ້ ຜອູ້ າ່ ນປະສບົ ຜນົ ສາເລດັ ທາງການອາ່ ນຕາມຈຸດມງຸ່ ໝາຍໄດງ້ າ່ ຍ, ໄວ ແລະ ເປນັ ປະໂຫຍດທສ່ີື ດຸ . 5. ວທິ ກີ ານອາ່ ນເນອ້ໍ ໃນເພອ່ື ຈບັ ໃຈຄວາມ ກ່ອນອ່ືນໝົດເຮົາຕ້ອງສັງເກດເບິງື່ ເລືອ່ ງທ່ືເີ ຮາົ ຈະອາ່ ນນັ້ນໍ ວາ່ ເປັນເລ່ອື ງປະເພດໃດເຊື່ນັ : ບົດຄວາມ, ເລື່ອງ ສັນ້ໍ , ນາວະນຍິ າຍ, ຈົດໝາຍ, ກາບກອນ ແລະ ອ່ນື ໆ. ອ່ານເລ່ືອງນ້ັນໍ ໂດຍຜ່ານຫຼາຍຂນ້ໍັ ຕອນດງືັ່ ນີໍ້: ກ. ການອ່ານຜ່ານໆ ຂັ້ໍນຕົ້ໍນຄວນອ່ານຄານາ ແລະ ສາລະບານກ່ອນ ເພື່ອໃຫ້ຮູ້ໂຄງເລ່ືອງ ຫຼ ເປີດເບິື່ງຫົວ ເລື່ອງສາຄັນໃນເຫ້ມຼໍັ ທ່ືມີ ັກໃຊຕ້ ວົ ໃຫຍເ່ ຫັນໄດ້ຊັດເຈນ, ຜທູ້ ມ່ືີ ີທັກສະການອາ່ ນ, ອາດຈະອ່ານປ້ໍມໄດ້ນັບສິບເຫັໍ້ຼມ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 34

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ໃນເວລາສນັໍ້ ໆ, ການອ່ານຂໍ້ັນທາອດິ ນີ້ໍຈະອ່ານເຫຼມ້ໍັ ໃດກຄວນອາ່ ນຜ່ານເສຍກອ່ ນເພືອ່ ໃຫເ້ ຫັນພາບລວມຂອງປ້ໍມຶ . ຂ. ການອ່ານເລື່ອງເປັນການອ່ານເພ່ືອໃຫ້ຮູ້ເນ້ໍອເລ່ືອງ, ຈັບໃຈຄວາມສາຄັນໄດ້ດີ, ການອ່ານຂັໍ້ນນີໍ້ຄວນ ອ່ານຕິດຕ່ືກັນຈົນກວ່າຈະຈົບເນ້ໍອຄວາມ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ແນວຄິດ, ໃຈຄວາມສາຄັນໂດຍບ່ືຂາດຕອນ, ຖ້າຫາກມີສັບ ຍາກ ຫຼ ຂຄ້ໍ ວາມຍາກອາດອາ່ ນຜ່ານໄປເລີຍກ່ອນຖາ້ ວາ່ ຢຸດສະງກັ ເພື່ອອ່ານຊໍ້າ ຫຼ ຄົ້ນໍ ຫາສັບຈະພາໃຫ້ແນວຄິດບື່ຕື່ ເນອ່ື ງກນັ , ບາງຄ້ໍງັ ຂ້ໍຄວາມຖດັ ໄປ, ອາດເປັນການອະທບິ າຍຂະຫຍາຍຄວາມໃຫ້ເຂ້າົໍ ໃຈໄດ້ໂດຍບຕື່ ອ້ ງເສຍເວລາຫາ ສັບ. ການອ່ານຂັໍ້ນນ້ໍີ, ອາດຈະເຮັດ ເຄື່ອງໝາຍຂໍ້ຄວາມທີ່ືຍັງບ່ືທັນເຂົ້ໍາໃຈ ຫຼ ຂີດເສັ້ໍນລຸ່ມຂ້ໍຄວາມສາຄັນໄວ້, ບ່ື ຄວນຈົດບດົ ບັນທຶກ ສາລະສາຄັນໃນລະຫວ່າງນ,້ໍີ ຈົນກວາ່ ຈະອ່ານໃຫ້ເຂາົ້ໍ ໃຈໂດຍຕະຫຼອດຫົວເລອ່ື ງແຕຸ່ໄລຍະເສຍ ກອ່ ນ. ຄ. ການອ່ານຊໍ້າຫຼັງຈາກທີື່ອ່ານໂດຍລະອຽດແລ້ວຫາກມີຕອນໃດບື່ເຂົໍ້າໃຈ ຫຼ ຕ້ອງຫາສັບກຫາສັບ ແລະ ທາຄວາມເຂາົ້ໍ ໃຈໃຫ້ລະອຽດເສຍກອ່ ນ… ງ ການບັນທກຶ ສາລະສາຄັນ, ເມອ່ື ເຂໍົາ້ ໃຈຢ່າຸ ງລະອຽດທັງສ່ວນຮວມ ແລະ ສວ່ ນຍ່ອຍແລ້ວຈຶື່ງລງົ ມ. ຈ. ບັນທຶກສາລະສາຄັນ ຫຼ ບັນທຶກຫຍໍ້ໂດຍໃຊ້ຄາເວົ້ໍາຂອງຕົນເອງເຊັື່ນ: ຜູ້ດາເນີນລາຍການວິທະຍຸ, ໂທລະທັດ,ຜູ້ສາພາດຄວນຈົດຄາ ຫຼ ປະໂຫຍກສາຄັນໄວ້ເພື່ອບ່ືໃຫ້ລມ, ສິ່ືງທີ່ືຄວນເອົາໃຈໃສຸ່ຢຸ່າຫຍໍ້ໂດຍທີື່ບ່ື ເຂາ້ົໍ ໃຈ. ວິທີອ່ານຈັບໃຈຄວາມ ເປັນສິ່ືງທີື່ສາຄັນທີ່ືຄວນຄານຶງເຖິງເມື່ອຜູ້ອ່ານນາໄປປະຕິບັດໃນການອ່ານຈັບໃຈ ຄວາມສາຄັນຈະສາມາດນາໄປໃຊ້ເປັນແນວທາງໄດ້ຢຸ່າງດີ ແລະ ຊ່ວຍປະຢັດເວລາ, ເຮັດໃຫ້ການອ່ານປະສົບ ຜົນສາເລັດໄວຂໍຶນ້ . ວິທີອ່ານຈັບໃຈຄວາມສິ່ືງທາອິດທີື່ຜູ້ອ່ານຈະຕ້ອງເຮັດຄ: ຕັໍ້ງຈຸດມຸ່ງໝາຍຂອງການອ່ານວ່າເຮົາຕ້ອງການ ຫຍັງຈາກສິື່ງທີື່ອ່ານ, ຫຼັງຈາກນັ້ໍນ ຈິ່ືງເລີື່ມອ່ານເລ່ືອງຢຸ່າງຄາວໆອີກ 1 ຮອບ ແລະ ເລີ່ືມອ່ານລະອຽດອີກເທື່ອໜ່ຶືງ ເຊິ່ືງໃນຂະນະທີ່ືອ່ານຄວນຕັ້ໍງຄາຖາມໃນລັກສະນະໃຜ, ເຮັດຫຍັງ, ຢູຸ່ໃສ, ແນວໃດເປັນຕົ້ໍນ; ໃນການອ່ານ ຜູ້ອ່ານ ຄວນພະຍາຍາມຫາຈຸດມຸ່ງໝາຍຂອງຜູ້ແຕຸ່ງໃຫ້ພົບ ແລະ ສຸດທ້າຍຄການສະຫຼຸບໃຈຄວາມສາຄັນແລ້ວຮຽບຮຽງ ໃຈຄວາມສາຄັນດ້ວຍຕົນເອງ. ນອກຈາກນີ້ໍ, ຜູ້ອ່ານຄວນສັງເກດວ່າໃຈຄວາມສາຄັນຢຸູ່ສ່ວນໃດເພາະຈະເຮັດໃຫ້ ສາມາດຈັບໃຈຄວາມໄດ້ໄວຂຶໍ້ນ. ໃນການອ່ານແຕຸ່ລະຄັໍ້ງຄວນຕັໍ້ງຈຸດມຸ່ງໝາຍວ່າຕ້ອງການຫຍັງຈາກເລ່ືອງທີ່ືອ່ານ , ເປັນເລື່ອງກ່ຽວກັບຫຍັງ, ຖ້າເປັນໜັງສທງັ ເຫຼັໍ້ມຄວນອ່ານສາລະບານກ່ອນແລ້ວຈິື່ງອາ່ ນໂດຍລາຍລະອຽດຕະຫອຼ ດ ທັງເລ່ອື ງ, ໃນຂະນະທີ່ືອ່ານໃຫ້ພະຍາຍາມຕໍັ້ງຄາຖາມຂໍ້ນຶ ໃນໃຈວ່າເລື່ອງທື່ອີ ່ານເປັນເລ່ອື ງກຽ່ ວກບັ ຫຍັງ, ເກີດຂ້ໍຶນຢຸູ່ ໃສ, ເມ່ືອໃດ, ຜຂູ້ ຽນມຈີ ຸດມງຸ່ ໝາຍແນວໃດໃນການຂຽນເລືອ່ ງນໍ້ີ ແລະ ປະການສາຄັນຄວນຈບັ ໃຈຄວາມຢຸູ່ສະເໝີ ຈະຊ່ວຍໃຫອ້ ່ານໜງັ ສໄດ້ໄວ ແລະ ຈັບໃຈຄວາມສາຄນັ ໄດ້ດີຂ້ຶໍນ. ຫຼັກການຂອງການອ່ານຈັບໃຈຄວາມຄ ໃນເວລາອ່ານຄ້ັໍງທາອິດຄວນອ່ານຜ່ານໆໂດຍຕະຫຼອດເພ່ືອໃຫ້ຮູ້ ວ່າເລ່ືອງນັ້ໍນເວົ້ໍາເຖິງຫຍັງ, ຈຸດໃດເປັນຈຸດສາຄັນຂອງເລື່ອງທີືອ່ ່ານ; ຫຼັງຈາກນັ້ໍນ ອ່ານໂດຍລະອຽດແລ້ວທາຄວາມ ເຂົ້ໍາໃຈໃຫ້ຊັດເຈນ ແລະ ເຫັນຄວາມສາພັນລະຫວ່າງຄວາມຄິດຕ່າງໆໃນເລື່ອງໂດຍຂີດກ້ອງຂ້ໍຄວາ ມທີື່ເຫັນວ່າ ສາຄັນ ແລະ ອ່ານຊໍ້າສະເພາະຕອນທີ່ືບື່ເຂົ້ໍາໃຈ, ທົດສອບຄວາມເຂົໍ້າໃຈດ້ວຍການຕອບຄາຖາມສັ້ໍນໆກ່ຽວກັບ ປະເດັນຂອງເລອ່ື ງ ແລະ ໃຈຄວາມສາຄນັ ເຊ່ນືັ :ວາ່ : ໃຜ, ເຮດັ ຫຍງັ , ຢ່ໃູຸ ສ, ຍາມໃດ, ຕອນໃດ, ແນວໃດ, ເປນັ ຫຍັງ ແລະ ຮຽບຮຽງໃຈຄວາມສາຄນັ ດ້ວຍພາສາຂອງຕນົ ເອງອາດຈະໃຫ້ລາຍລະອຽດຂອງໃຈຄວາມເພ່ີືມເຕີມເພອື່ ໃຫ້ ເນໍ້ອໃນທືສ່ີ ົມບນູ . ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 35

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ວທິ ີອ່ານຈັບໃຈຄວາມສາຄັນຂອງເລອ່ື ງໃດເລື່ອງໜື່ງຶ ຄວນເລມືີ່ ຕໍ້ົນຈາກການອ່ານຈບັ ໃຈຄວາມຂອງແຕຸ່ ລະຫຍ້ໜໍ ້າໃຫຖ້ ກຕອ້ ງກອ່ ນເພາະວ່າຂໍ້ຄວາມຕອນໜງ່ືຶ ຫຼ ຫຍໍໜ້ ້າໜື່ຶງມໃີ ຈຄວາມຫຼາຍຢຸ່າງແຕຸ່ຈະມີໃຈຄວາມສາ ຄັນຢຫຸູ່ າຼ ຍປະເດນັ ເມ່ອື ນາປະເດັນສາຄັນໃນແຕ່ລຸ ະຫຍ້ໍໜ້າມາພິຈາລະນາລວມກັນແລ້ວຈະເຮັດໃຫ້ສາມາດຈັບແກຸ່ນ ເລື່ອງ ຫຼ ແນວຄດິ ສາຄນັ ທສີື່ ຸດຂອງເລອື່ ທັງໝົດໄດງ້ າ່ ຍຂນ້ໍຶ , ໃຈ ຄວາມສາຄນັ ໃນແຕລຸ່ ະຫຍ້ໜໍ ້າສວ່ ນຫຼາຍມກັ ຈະຢູຸໃ່ ນປະໂຫຍກໃດປະໂຫຍກໜຶ່ງື ຂອງຫຍ້ໜໍ ້າ. ສະຫຼຸບໄດວ້ າ່ ຫຼັກການອ່ານຈັບໃຈຄວາມຜູ້ອາ່ ນຕ້ອງຕັໍ້ງຈຸດມຸ່ງໝາຍໃນການອ່ານ, ມີສະມາທິ, ມີຄວາມ ຕັ້ໍງໃຈ. ໃນຂະນະທີື່ອ່ານຄວນຕັໍ້ງຄາຖາມກັບຕົນເອງເພ່ືອສະຫຼຸບເນໍ້ອໃນຈາກເລ່ືອງທີື່ອ່ານເຊັືນ່ : ມີໃຜ, ເຮັດຫຍັງ, ຢໃຸູ່ ສ, ບ່ອນໃດ, ເປນັ ແນວໃດ, ໄດ້ຜົນແນວໃດ, ຂໍຄ້ ດິ ໄດຈ້ າກການອາ່ ນ ແລະ ການນາຂ້ຄໍ ິດໄປໃຊ້ ແລະ ສິື່ງສາຄັນ ຕ້ອງຈົດບນັ ທຶກເພ່ືອຊ່ວຍໃນການຈື່ຈາ. 6. ການອາ່ ນໜງັ ສປະເພດຕາ່ ງໆ ໃນປັດຈຸບັນໜງັ ສມີຫຼາຍປະເພດທີື່ແຕກຕ່າງກນັ ເພອື່ ຕອບສະໜອງຈດຸ ປະສງົ ຂອງຜູ້ອາ່ ນເຊ່ັນື : - ການອາ່ ນໜັງສປະເພດຕາລາເປນັ ເລື່ອງວິຊາການໂດຍກົງ ເຊນ່ັື : ປໍ້ມວິຊາການດາ້ ນໃດດາ້ ນໜ່ງືຶ . - ການອ່ານໜັງສປະເພດຂ່າວສານ ແມຸ່ນການອ່ານເລ່ືອງລາວຕ່າງໆ ທີື່ຂຽນລົງໃນໜັງສພິມໂທລະທັດ, ວທິ ະຍ,ຸ ກຽ່ ວກັບເລ່ືອງລາວຕາ່ ງໆທືີ່ເກີດຂໍ້ນຶ ເຊ່ນືັ : ບົດຂາ່ ວ, ຕ້ານການຄາ້ ຢາ. ເສບຕດິ . ພັກ ແລະລັດຖະບານແຫຸງ່ ສປປ ລາວ ໄດວ້ າງແນວທາງນະໂຍບາຍເພອື່ ຈາກັດ ແລະ ຫາ້ ມການຄາ້ ຂາຍຢາ ເສບຕິດຄ ປີ 1990 ໄດ້ສ້າງຕັໍ້ງຄະນະກາມະການແຫຸ່ງຊາດລາວຂໍ້ຶນເພອື່ ກວດກາ ແລະ ຄວບຄຸມຢາເສບຕິດອັນໄດ້ ເຮັດໃຫ້ມີການຫຼຸດຜ່ອນການຜະລິດຢາເສບຕິດ ແລະ ໄດ້ມີໂຄງການພັດທະນາຊົນນະບດົ ແຂວງພາກເໜອທ່ີືມີການ ປູກຝື່ິນນນ້ໍັ ໃຫລ້ ຸດໜ້ອຍຖອຍລົງ. ມາຮອດປດັ ຈບຸ ນັ ໄດ້ດາເນີນໄປແລ້ວ 4 ໂຄງການແນໃຸ່ ສຸ່ປບັ ປຸງຄຸນນະພາບຊີວິດ ແລະ ຍົກສູງຊີວິດການເປັນຢູຸ່ຂອງພື່ແມຸ່ປະຊາຊົນບັນດາເຜົື່າ ປຸ່ຽນຈາກການປູກຝິື່ນລົງມາເຮັດອາຊີບຄົງທີ່ື ຕື່ຜູ້ຕິດ ຢາເສບຕດິ ແລ້ວກື່ມວີ ິທີການປນ່ິື ປວົ ຊອກຫາທກຸ ວິທຕີ າ້ ນ ແລະ ສະກດັ ກ້ໍັນ. ນອກຈາກ, ບນັ ດາແຂວງພາກ ເໜ ອແລ້ວບັນດາແຂວງຕ່າງໆໃນທົື່ວປະເທດທາງເຈົ້ໍາໜ້າທີ່ືກ່ຽວຂ້ອງສົມທົບກັບກາລັງ ປກສ ບ້ານ ແລະ ພື່ແມຸ່ນ ປະຊາຊົນໄດ້ພ້ອມກັນປຸກລະດົມເພ່ືອຢຸດເຊົາການປູກກັນຊາ, ບ່ອນໃດ, ເຂດໃດຍັງມີການປູກກພ້ອມກັນທາລາຍ ຖມິ້ໍ . ຂາ່ ວສານຫາຼ ຍຄັ້ໍງກຽ່ ວກັບການດາເນີນຄະດີ ສານໄດ້ຕັດສນິ ຕື່ຜ້ຜູ າ່ ຝນ ດ້ໍດ້ານລັກລອບຄ້າຢາເສບຕິດອັນຜິດຕ່ື ລະບຽບກດົ ໝາຍບາ້ ນເມອງຜາ່ ນໄລຍະ 3 ປແີ ຫ່ງຸ ການປະຕິບັດໜ້າທ່ີືດວ້ ຍຄວາມເອົາໃຈໃສ່ໄຸ ດ້ບນັ ລເຸ ຖງິ ຜົນສາເລັດ ເຊັ່ືນ: ສາມາດຢຶດຢາເສບຕິດປະເພດຕ່າງໆ ແລະ ລົງໂທດ ຜູ້ກະທາຜິດຄ: ຢຶດຢາຝິື່ນໄດ້ 925 ກິໂລກະລາມ, ກັນຊາ 155 ໂຕນ ແລະ ເຮໂຣອິນ 3480 ກິໂລກະລາມ, ໂດຍຍົກສູງຖານະບົດບາດຂອງຕາຫຼວດລາວໃນເວທີ ສາກນົ ໃຫ້ສງູ ຂ້ໍນຶ ເປນັ ກ້າວໆ ແລະ ເພືອ່ ປະຕບິ ັດພນັ ທະຂອງປະເທດສະມາຊິກສມົ ບູນຂອງອົງການຕາຫຼວດສາກົນ ໃນດ້ານການຮ່ວມມລະຫວ່າງປະເທດໃນວຽກງານຕາຫຼວດ ໃຫ້ມີຜົນສັກສິດຕາມເປົ້ໍາໝາຍຂອງກະຊວງພາຍໃນ ລາວ ແລະ ອົງການຕາຫຼວດສາກົນວາງອອກ ກະຊວງພາຍໃນຈຶ່ືງໄດ້ຈັດຕັ້ໍງຕາຫຼວດສາກົນ ແລະ ຕາຫຼວດກວດກາ ຄວບຄຸມຢາເສບຕິດ ແຫຸ່ງຊາດລາວຂຶ້ໍນໃນວັນທີ 2/5/94 ເຊິື່ງມີໜ້າທີ່ືເປັນຂົວຕ່ືພົວພັນຮ່ວມມຊ່ວຍເຫຼອເຊິ່ືງກນັ ແລະ ກັນກັບອົງການຕາຫຼວດສາກົນ, ລົງເລິກໃນວຽກງານວິຊາສະເພາະຕົ້ໍນຕຄ ວຽກຕ່ືສູ້ກັບການກະທາຜິດກົດໝ າຍ ແລະ ອາສະຍາກາທຸກຮູບແບບທັງພາຍໃນ ແລະ ລະດບັ ສາກົນ, ໂດຍອງີ ຕາມການຊີ້ໍນາ ຈາກຂໍັ້ນເທິງກຄຄວາມ ເອາົ ໃຈໃສລຸ່ ົງເລກິ ຊີ້ໍນາຢາຸ່ ງໃກຊ້ ິດຂອງລັດຖະມົນຕກີ ະຊວງພາຍໃນ, ເຮດັ ໃຫນ້ າຍ ແລະ ພົນຕາຫຼວດ ດາເນີນວຽກ ງານເຄອ່ື ນໄຫວຕດິ ຕາມຊອກຮູ້ຜູ້ກະທາຜິດລັກລອບຄ້າຂາຍຢາເສບຕິດ ກກັ ຕົວ ແລະ ຢດຶ ຢາເສບຕິດເປັນຂອງກາງ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 36

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ໄດ້ໃນຫວາ່ ງບ່ດື ົນ ຜາ່ ນມານໍີ້ ເຊັືນ່ : ຢາເສບຕດິ ປະເພດກັນຊາ 29 ກິໂລ , ຝ່ນິື 11,9 ກໂິ ລ, ເຮໂຣອນິ 48,500 ກິ ໂລ. ຢາເສບຕິດທັງໝດົ ນແໍ້ີ ມນຸ່ ຢດຶ ໄດຈ້ າກພວກຄນົ ບດື່ ີຈານວນ 17 ຄົນ. ໃນນນໍັ້ , ມີຄົນຕາ່ ງປະເທດ 4 ຄົນຄ ຈາກ ປະເທດເບແນັງ 1 ຄົນ, ໃນຈີຣີ 1 ຄັນ, ລີບີ 1ຄົນ ແລະ ຊູແອັດ 1 ຄົນ. ສາລັບຄະດີດັື່ງກ່າວທາງເຈົໍ້າໜ້າທີ່ືພວມ ສບຕື່ດາເນີນຄະດີ ແລະ ປະກອບສານວນສາເນົາສົື່ງສານປະຊາຊົນຕັດສິນຕາມລະບຽບກົດໝາຍ, ລັດຖະບານ ສປປ ລາວ ໄດ້ມີຄວາມພະຍາຍາມຢຸ່າງຫຼວງຫຼາຍ ກ່ຽວກັບການສະກັດກັໍ້ນ ແລະ ຜະລິດຢາເສບຕິດປະເພດຕ່າງໆ ທີື່ມີຜົນສະທ້ອນຕື່ສຸຂະພາບດ້ວຍການຊອກຫາຈັດສັນອາຊີບອ່ືນແທນໃຫ້ແກຸ່ການປູກຝິ່ືນ ໂດຍສະເພາະແມຸ່ນ ປະຊາຊນົ ຢຸ່ເູ ຂດພດູ ອຍ. (ຄດັ ຈາກໜງັ ສພິມວຽງຈັນໃໝສຸ່ ະບັບອອກວັນທືີ່ 21/10/1994 ໜາ້ 3) - ການອ່ານບົດຄວາມ ອ່ານແລ້ວໃຫເ້ ຂາ້ໍົ ໃຈຈດຸ ປະສົງຂອງຜ້ຂູ ຽນ ແລະ ໃຈຄວາມຂອງເລອ່ື ງ. ບົດຄວາມ, ຄາປາໄສ ຂອງທ່ານລັດຖະມົນຕີກະຊວງສາທາລະນະສຸກ, ເນ່ືອງໃນໂອກາດ ວັນຫ້າມສູບຢາ ໂລກ ວັນທີ 31/5/95. ເນື່ອງໃນວັນທີ 31 ພຶດສະພາ 1995 ເຊ່ງິື ອົງການອະນາໄມໂລກຖເອົາເປັນວັນຫາ້ ມສູບຢາໂລກ ຂ້າພະເຈົໍ້າ ຕາງໜ້າໃຫ້ກະຊວງສາທາລະນະສຸກ ຮູ້ສຶກເປັນກຽດຢຸ່າງຍິ່ືງທີື່ໄດ້ມາອອກຄາເຫັນບາງປະການຕື່ທີ່ືຊຸມຊົນອັນມີ ຄວາມໝາຍສາຄັນ ເພ່ືອປົກປັກຮັກສາສຸຂະພາບທາງວິທະຍາສາດໄດ້ຢັໍ້ງຢນຢຸ່າງຈະແຈ້ງວ່າ ຄວັນຢາສູບບ່ືມີ ປະໂຫຍດຄຸນຄ່າອັນໃດຕື່ສຸຂະພາບ, ກົງກັນຂ້າມ ມັນມີແຕຸ່ສານພິດເຄມີຫຼາຍພັນຊະນິດ ເຊິື່ງລ້ວນແຕຸ່ເປັນ ອັນຕະລາຍ ເຊ່ັນື : ສານນໂິ ກຕິນ ເຊງ່ືິ ເປນັ ສານເສບຕດິ ແລະ ສານພດິ ຫຼາຍຊະນິດທືກີ່ ໃື່ ຫ້ເກດີ ມະເຮັງ. ການສູບຢາເປັນສາເຫດສາຄັນຂອງການເສຍຊີວິດ ຍ້ອນມະເຮັງປອດ, ອັກເສບຫຼອດລົມ, ຖົງລົມຕຶງພອງ ແລະ ພະຍາດຫົວໃຈເສ້ໍັນເລອດ. ການສູບຢາແມ່ນຸ ການເສບຕິດຊະນິດດຽວທີຖື່ ກກົດໝາຍ ແລະ ກົນໄກການເສບ ຕດິ ກແື່ ມຸ່ນແບບດຽວກັບຢາເສບຕິດທີືຜ່ ດິ ກດົ ໝາຍອນື່ ໆ ປດັ ຈຸບນັ ຢາສບູ ເປນັ ສາເຫດຂອງການເສຍຊີວິດ ສາມລ້ານ ຄົນຕື່ປີໃນທ່ົືວໂລກ ເຊິ່ືງສ່ວນໃຫຍ່ແມຸ່ນຢູຸ່ໃນປະເທດທີື່ຈະເລີນແລ້ວ, ຄາດວ່າໃນອີກສາມສິບປຂີ ້າງໜ້າຈານວນຜູ້ ເສຍຊີວິດຈະເພີື່ມຂຶໍ້ນ 10 ລ້ານຄົນ ໃນນັ້ໍນ 7 ລ້ານຄົນຈະຢູຸ່ປະເທດກາລັງພັດທະນາ, ເປັນຫຍັງຈິື່ງເປັນແນວນໍ້ີ? ເພາະວາ່ ໃນປະເທດທ່ືີພດັ ທະນາແລ້ວ ແລະ. ຜົນປະກົດວາ່ ຈານວນຜູ້ສູບຢາ ໄດ້ຫດຼຸ ລົງທຸກປີ. ສາລັບປະເທດທີ່ືກາ ລັງພັດທະນາຍງັ ບມ່ື ີ. ມີມາດຕະການທເ່ີື ຂັມໍ້ ແຂງເດັດຂາດເພື່ອຄວບຄຸມ ຫຼ ເພ່ືອຫຼຸດຜອ່ ນການບລໂິ ພກຢາສບູ ແລະ ບັນດາບລິສັດອຸດສະຫະກາຢາສູບໄດ້ເລັື່ງເປົ້ໍາໝາຍໃສຸ່ຕະຫຼາດອາຊີວ່າຈະເພີ່ືມຍອດການຂາຍໃຫ້ໄດ້ສູງຂຶ້ໍນຮອດ 33% ໃນປີ 2000 ເຊິ່ືງເປົໍ້າໝາຍສາຄັນແມຸ່ນເລັື່ງໃສແມຸ່ຍິງ ລັດຖະບານກຄຊວງສາທາລະນະສຸກ ແລະ ອົງ ການຈັດຕັ້ໍງອ່ືນໆຂອງລັດ ແລະ ອົງການຈັດຕັ້ໍງມະຫາຊົນກເລີ່ືມມີຫຼາຍມາດຕະການເພື່ອສະກັດກັ້ໍນຜົນສະທ້ອນ ຂອງຢາສູບແລວ້ . ໃນນາມເປັນປະເທດສະມາຊິກຂອງອງົ ການອະນາໄມໂລກ, ສປປ ລາວ ເຮາົ ກໄດ້ສະຫອຼ ງວັນບ່ສື ບູ ຢາຂອງ ໂລກຂ້ຶນໍ ໃນທຸກໆປີ ທັງໄດ້ໂຄສະນາເຜີຍແຜຸ່ໄພອນັ ຕະລາຍທເີ່ື ກດີ ຈາກການສູບຢາຢຸ່າງກວ້າງຂວາງ, ໂດຍສະເພາະ ທາງສື່ມວນຊົນນອກຈາກນີໍ້ທາງຫ້ອງການສານັກງານ ລັດຖະມົນຕີ, ກະຊວງສາທາລະນະສຸກ ຄະນະກາມະການ ອາຫານ ແລະ ສົມທົບສະຫະພັນແມຸ່ຍິງລາວໄດ້ມີຄາສັື່ງລົງຫ້າມການໂຄສະນາທາງວິທະຍຸ, ໂທລະພາບ, ຫ້າມການ ຂໍນຶ້ ປາ້ ຍໂຄສະນາໃນທື່ີສາທາລະນະ, ຫ້າມໃສຸປ່ າ້ ຍໂຄສະນາໃນການແຂງຸ່ ຂັນກລິ າແຫຸ່ງຊາດຢຸ່າງເອາົ ຈງິ ເອົາຈັງໆລໆ. ຕົວຢາຸ່ ງ ບົດຄວາມ “ຫວ່ ງໃຍສືງ່ິ ແວດລ້ອມຮວ່ ມກນັ ” ກອງປະຊຸມສາມະນາວ່າດວ້ ຍ “ແຜນງານສງິ່ື ແວດລ້ອມແມຸ່ນຂອງ” ເຊື່ິງກອງເລຂາຄະນະກາມະການ ແມຸ່ ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 37

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ນ້ໍາຂອງແຫຸ່ງຊາດລາວຈັດຂໍຶ້ນເມື່ອວານຊົນນໍ້ີ ນັບວ່າເປັນກອງປະຊຸມທີ່ືເປັນແມຸ່ແຮງ, ສາມາດດຶງດູດເອົາຫຼາຍ ພາກສ່ວນທີ່ືເຮັດວຽກກ່ຽວກັບສິ່ືງແວດລ້ອມເຂົໍ້າຮ່ວມ, ສົນທະນາ, ປະກອບຄາຄິດເຫັນໄດ້ໃນລະດັບທີ່ື ກວ້າງຂວາງ. ນັກສາມະນາກອນທີ່ືມາຈາກກອງເລຂາແມຸ່ນ້ໍາຂອງສາກົນ, ກອງເລຂາແມຸ່ນ້ໍາຂອງລາວ, ຈາກອົງການ ວິທະຍາສາດ, ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ສິື່ງແວດລ້ອມ, ຈາກສະຖາບັນອອກແບບຊົນລະປະທານ, ສະຖາບັນອະນາໄມ ລະບາດວິທະຍາ, ສະຖາບັນໄຂ້ຍຸງແມຸ່ກາຝາກ ແລະ ແມງໄມ້, ຈາກໂຄງການຕ້ານການເຊາະເຈ່ືອນ, ໂຄງການສາ ຫຼວດນາ້ໍ ໃຕດ້ ນິ , ຈາກສນູ ວິໄຈຄຸນະພາບນ້ໍາ, ໂຄງການຈດັ ສັນດິນທາມ, ກົມອຸຕຸນຍິ ົມວທິ ະຍາ, ກົມປຸາ່ ໄມ້ ແລະ ຈາກແຫຸ່ງອນື່ ທີບື່ ືໄ່ ດ້ກ່າວເຖງິ . ລ້ວນແຕຸ່ແມຸ່ນຜູ້ທ່ມືີ ີຄວາມເປັນຫ່ວງເປັນໃຍໃນສືງິ່ ແວດລອ້ ມດວ້ ຍກັນທງັ ນໍນັ້ . ເຂາົ ເຈ້ົາໍ ພາກນັ ເປັນຫ່ວງວ່າຊບັ ພະຍາກອນທາມະຊາດອັນອຸດົມສມົ ບູນຂອງປະເທດຊາດຈະບົກແຫ້ງ ແລະ ສູນເສຍໄປຢຸາ່ ງບ່ືກຸ້ມຄາ່ , ຢາ້ ນວ່າການຂຸດຄນ້ໍົ ຊັບພະຍາກອນນ້ນໍັ ຈະເປັນການທາລາຍສືິ່ງແວດລ້ອມຢຸ່າງຮຸນແຮງອັນ ເນ່ອື ງມາຈາກຂາດຈິດສານຶກ ແລະ ວທິ ກີ ານທືີຖ່ ກຕອ້ ງ. ທັງນີ້ໍເພາະໃນລະຍະຜາ່ ນມາ, ປ່າຸ ໄມຕ້ ຶບຫຼຸດໜອ້ ຍຖອຍລງົ ຢາຸ່ ງໄວວາ ອັນເນ່ືອງມາຈາກ ການຕດັ ໄມ້ຊະ ຊາຍ, ການເຮັດໄຮຸ່, ໄຟໄໝປ້ າຸ່ ແລະ ອນ່ື ໆ. ທາງດາ້ ນອຸດສາຫະກາ ກ່ມື ີໂຮງງານຈານວນໜ່ຶືງ ປະສົບກັບບັນຫາມົນ ລະພິດອນັ ເນືອ່ ງມາຈາກຜົນສະທ້ອນດືັງ່ ກ່າວ, ເຖິງແມນຸ່ ວາ່ ຍງັ ບ່ປື ະສບົ ກບັ ບນັ ຫາໂດຍກງົ ແຕຸ່ການຍກົ ຍ້າຍປະຊາຊົນ , ການຄຸ້ມຄອງອ່າງໂຕຸ່ງ, ການສູນເສຍເນໍ້ອທີື່ປູກຝັງ ແລະ ເນ້ໍອທີື່ປຸ່າໄມ້ ແລະ ການປຸ່ຽນແປງຄຸນະພາບນໍ້າກ່ືລ້ວນ ແຕຸ່ເປນັ ສື່ິງທໜີື່ ້າເປນັ ຫວງ່ ສະນນ້ໍັ , ພວກເຂາົ ເຈໍົ້າຈງ່ຶື ຢາກຫາຮູບແບບການພັດທະນາທືີ່ຍນຍົງຢາຸ່ ງມີແຜນການ ແລະ ການຄຸ້ມຄອງທີື່ມີ ປະສດິ ທິພາບທາງກົດໝາຍ. ແຕຸ່ກເປັນໜ້າເສຍດາຍຢາຸ່ ງໜຶງ່ື ໃນໄລຍະຜາ່ ນມາ, ຜນົ ງານ, ທິດທາງ, ແຜນງານທເ່ືີ ຂົາ ເຈົໍ້າໄດ້ກະທາລົງໄປ ແລ້ວນັ້ໍນ, ບ່ືຄ່ອຍໄດ້ຮັບການເຜີຍແຜຸ່ເທົ່ືາທີ່ືຄວນ, ການສຶກສາອົບຮົມແນວຄິດ ກ່ຽວກັບສິ່ືງແວດລ້ອມ, ຍັງບ່ືທັນ ເລິກເຊິື່ງ ທັງນີ້ໍເພາະເນັໍ້ນໜັກແຕທຸ່ າງດ້ານການປະຕິບັດ, ແຕຸ່ວ່າຂາດການໂຄສະນາເຜີຍແຜຸ່ເຊິືງ່ ຜູທ້ ີ່ືຈະຊ່ວຍໄດ້ດີທ່ີື ສຸດກຄສ່ືມວນຊົນນ້ນໍັ ເອງ. (ຄດັ ຈາກໜັງສພິມວຽງຈນັ ໃໝຸ່ ສະບັບວນັ ທີ 21/12/1994) ກ. ການອາ່ ນສາລະຄະດີ - ການອ່ານສາລະຄະດີເປນັ ການອ່ານເລື່ອງຄວາມຮ້ຕູ າ່ ງໆ ເຊັ່ນື : ການອ່ານສາລະຄະດເີ ລອ່ື ງ ຜງົ ມລະນະ ຈາກເຂດ “ວົງເດອນຄາ” - ຜົງມລະນະ ຫຼ ເຮໂຣອິນ ເຮົາກໄດຍ້ ນິ ຊື່ “ສາມຫຽຼື່ ມທອງຄາ” ເຊ່ືງິ ເປນັ ເຂດທືີ່ເສັໍ້ນຊາຍແດນຂອງລາວ - ໄທ ແລະ ພະມ້າ ຕິດຈອດກັນ ທັງເປັນສູນຜະລິດເຮໂຣອິນໃຫຍ່ກວ່າໝຸູ່ໃນໂລກ, ແຕຸ່ບ່ືພເທົື່າໃດປີມານີ້ໍ, ສູນກາງ ຜະລິດເຮໂຣອິນແຫຸ່ງໃໝຸ່ໄດ້ປາກົດຕົວຂຶ້ໍນໃນແຜນທີ່ືໂລກ ນັ້ໍນແມຸ່ນໃນເຂດ “ວົງເດອນຄາ” ແລະ ແມຸ່ນຍັງເປັນ ນ້ອງຂອງ “ສາມຫືຽ່ຼ ມທອງຄາ” ແຕຸ່ມັນພວມໃຫຍ່ໂຕຂ້ໍຶນຊັກໃຊ.້ ເຂດວງົ ເດອນຄາ (GOLDEN CRESCENT) ຕງັ້ໍ ຢເຸູ່ ຂດທີຈ່ື ຸດສາຍແດນປາກດິ ສະຖານ, ອຣີ ານ ແລະ ອັຟການິສະຖານ ຕິດຈອດກັບເຂດພູພຽງດັ່ືງກ່າວເໝາະສົມໃນການປູກຝິື່ນ ແລະ ພຽງໄລຍະເວລາອັນສັໍ້ນໆ ໃນ ການເຄ່ືອນໄຫວຂອງກຸ່ມພຄ່ື າ້ ຜົງມລະນະນີ້ໍ ກໄດ້ເຮັດໃຫ້ ເຂດວົງເດອນຄາ ກາຍເປັນສູນກາງຜະລິດເຮໂຣອິນ ອັນ ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 38

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ດັບສອງຂອງໂລກ. ຢູຸ່ໃນບົດລາຍງານຍາວ 93 ໜ້າ ຂອງອົງການສບລາຊະການລັບ ຊີ.ໄອ.ເອ (CIA) ຂອງ ສະຫະລັດອາເມລິກາ, ໃນປີ 1992 ໄດ້ ໃຫ້ລາຍລະອຽດໃນການເຄື່ອນໄຫວ ຂອງກຸ່ມພື່ຄ້າຢາເສບຕິດໃນເຂດວົງ ເດອນຄາ, ຕາມບົດລາຍງານດັ່ືງກ່າວ, ການຜະລິດເຮໂຣອິນໃນເຂດສາມຫຼື່ຽມທອງຄາ ແມຸ່ນກະທາຂຶ້ໍນໂດຍກາລັງ ປະກອບອາວດຸ ຂອງຊນົ ຊາດສວ່ ນໜ້ອຍ, ແຕ່ສຸ ່ວນການຜະລິດໃນ ເຂດວົງເດອນຄາ ແມ່ນຸ ມີການເຂົໍ້າຮ່ວມຂອງນາຍ ທະຫານລະດັບສງູ ແລະ ນັກການເມອງຜູ້ທີມື່ ອີ ດິ ທິພນົ ຂອງ ປາກິດສະຖານ, ຕ້ານການຄານວນຂອງອງົ ການຕ່ືຕ້ານ ຢາເສບຕິດ ຂອງອົງການ ສ.ປ.ຊ (UNDCP) ການສົ່ືງອອກ ເຮໂຣອິນ ຈາກປາກິດສະຖານ ປີໜຶື່ງມີມູນຄ່າ ລະຫວ່າງ 800 ລ້ານຫາ 1,8 ຕໍ້ ໂດລາສະຫະລັດອາເມລິກາ ເພື່ອຈະໄດ້ສົື່ງຜງົ ມລະນະລະດັບດີໜຶງື່ ໂຕນ ກື່ຕື່ເມອ່ື ຕ້ອງນາໃຊ້ຝິ່ືນສິບໂຕນ ໃນຂະນະການຜະລິດຝິື່ນຢູຸ່ ສາມຫຼ່ືຽມທອງຄາ ບັນລຸໄດ້ 2.700 ໂຕນ, ການຜະລິດຝິື່ນຢູຸ່ ເຂດວງົ ເດອນຄາ ກບຕ່ື ່ື ກວາ່ 2.200 ໂຕນຕ່ປື ,ີ ພາຍຫຼັງອຣີ ານໄດປ້ ະກາດໃຊ້ກົດໝາຍລງົ ໂທດປະຫານຊີວດິ ຕື່ຜູ້ຄ້າ ຢາເສບຕິດ, ປາກິດສະຖານ ກໄດ້ກາຍເປນັ ເສ້ໍັນທາງອັນສາຄັນ ໃນການສົ່ືງອອກຜງົ ມລະນະນີໍ້ໄປສູຸ່ ໂລກພາຍນອກ ເຊິ່ືງຜ່ານທາງເສັ້ໍນນີໍ້, ປີໜຶື່ງປະມານ 40-50 ໂຕນ ແລະ ສ່ວນໃຫຍ່ກສົ່ືງໄປຢູຣົບ ແລະ ສະຫະລັດອາເມລິກາ, ສ່ວນໜຶື່ງກຈາໜ່າຍພາຍໃນປາກິດສະຖານເອງເຊິື່ງປັດຈຸບັນກມີຜູ້ເສບບື່າື່ກວ່າ 2 ລ້ານຄົນ, ເຂດຄູເບີ ໂມຮາແລນ ແລະ ບາເຈົ້ໍາ ໄດ້ເປັນຈຸດສຸມໃນການຜະລິດຜົງມລະນະນີໍ້ ໃນຄາວປີ 1979 ໃນເຂດແລບດີໂຄຖານຂອງ ປາກິດ ສະຖານມີໂຮງງານຜະລິດເຮໂຣ ອິນພຽງແຫຸ່ງດຽວ, ແຕຸ່ໄດ້ເພີ່ືມເປັນ 22 ແຫຸ່ງ ໃນເຂດຄູເບີ ແລະ ໂມຣາແລນ ໂຮງງານຜະລດິ ຢຸູ່ ແລ້ວ 64 ແຫງຸ່ ໃນຄາວສົງຄາມຢຸູ່ອຟັ ການິສະຖານ (1978-1989) ກມ່ື ີ ເລ່ືອງໂດຸ່ງດງັ ຂນຶໍ້ ກັບອົງ ການຊີໄອເອ ເຊິ່ືງມີສ່ວນພົວພັນໃນການນາເອົາເງິນ ຈາການຂາຍເຮໂຣອິນໄປຊ້ໍ ອາວຸດມາຊ່ວຍ ພວກມູຈາເຣດິນ ໃນອັຟການສິ ະຖານ, ໃນບົດຂຽນເມື່ອບ່ດື ນົ ມານຂີ້ໍ ອງໜງັ ສພມິ “ດາວ” ໃນເມອງ ກາຣາລິນ ຂອງປາກິສະຖານ ກ ໄດກ້ ່າວຫາວາ່ ປາກິດສະຖານໃຊ້ເງິນຈາກການຄາ້ ຢາເສບຕດິ ໄປຊ້ໍ ອາວຸດ. ເຮໂຣອິນ ໄດ້ກາຍເປັນໄພຄຸກຄາມໜຶື່ງຕ່ືການດາລົງຄົງຕົວຢຸ່າງມີສິນລະທາຂອງມະນຸດ. ເຮໂຣອິນມີສ່ວນ ຮວ່ ມໃນການທາລາຍຄວາມສີວໄິ ລຂອງສງັ ຄມົ ພວກເຮົາ. (ຄັດມາຈາກໜັງສພິມ ວຽງຈນັ ໃໝຸ່ ສະບັບອອກວັນທີ 1/5/95 ໜ້າ 6) ຂ. ການອ່ານເລ່ືອງສໍັນ້ ເລື່ອງ “ໝຸູ່ພ່ື” ແລງວັນເສາົ , ຂາ້ ພະເຈາ້ໍົ ກບັ ລກູ ສາວອາຍຸ 7 ຂວບຍາ່ ງໄປຕາມແຄມນໍ້າຂອງ ເພອື່ ພັກຜ່ອນຢຸ່ອນອາລມົ ແຕຸ່ ອາລົມ, ກບື່ຄອຍປອດໂປຸ່ງ ເພາະບາດຕີນໄປກະທົບກັບສິ່ືງເສດເຫຼອຫຼາຍຢຸ່າງ, ລູກສາວຍ່າງຮຽງຂ້າງບາງຄັໍ້ງກື່ຍ່າງ ອອກກອ່ ນ, ບາງຄັ້ງໍ ກຕົກຢຸຂູ່ າ້ ງຫຼງັ ແລະ ມກັ ຢດຸ ສະເໝີເພາະມວົ ໃຊ້ຕນີ ເຕະສິື່ງກດີ ຂວາງທາງຍ່າງເຊືນັ່ : ກະປຸ່ອງ ຫຼ ວດັ ຖທຸ ມ່ີື ີສສີ ັນ. ມັນເປັນເວລາໜືງ່ຶ ອາທິດເຕັມ ພາຍຫັງຼ ບຸນຊ່ວງເຮອປະຈາປີ 1989 ແຕຸ່ ແຄມນໍ້າຂອງໜາ້ ນະຄອນວຽງຈັນ ກເຕັມໄປດ້ວຍຂີໍ້ເຫຍໍ້ອເຮຸ່ຍຊະຊາຍ, ຖົງຢາງ, ເຈ້ຍຫເຄ່ືອງ, ເຈ້ຍໜັງສພິມ, ໄມ້ປິງ, ກະປ໋ອງເບຍ, ຊອງຢາເປົື່າ, ປູມເປົ້ໍາແຕກ... ເດຍລະດາດກະຈັດກະຈາຍຄກັນກັບສະພາບ ບ້ານເມອງພາຍຫຼັງລົມພະຍພຸ ັດຜ່ານ, ທັງໝົດເລົ່ືານ້ໍີ ເປັນທເ່ີື ຄອງຫເູ ຄອງຕາແກຜຸ່ ູ້ຄົນທັງຫາຼ ຍ. ຂ້າພະເຈົໍ້າເລອດສາຍຕາຈາກສິື່ງເສດເຫຼອ ໂດຍເບິ່ືງໄປໄກໆ ໄປຍັງຂອບຟ້າສີຂຽວທີື່ມີເມກລອຍສີບາງ ເພອື່ ຫາຄວາມປອດໂປຸ່ງຈະເລນີ ຕາຈະເລີນໃຈ ທ່ປີື ະກດົ ມີຕາມທາມະຊາດ. ນາ້ໍ ຂອງຍາມແລງໄຫຼອ້ອຍອ່ິືນຕ້ອງກັບ ແສງຕາເວັນ ເປັນຍິບຍັບ. ຢູຸ່ຫ່າງເກອບສຸດສາຍຕາພຸ້ນ ມີເຮອນ້ອຍລອຍລ່ອງເບິ່ືງຄວ່າເຮອນ້ອຍໄປຈອດຢັໍ້ງຢູຸ່ຕິດ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 39

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ກັບທິວທັດຂອງສັນພູທີື່ທັບຊ້ອນກັນເປັນໝັື່ນ ເປັນລັ່ືນ, ດວງອາທິດພວມຈະລັບລົງທີ່ືຟາກນໍ້າ, ມວນນົກເປັນໝຸູ່ ສາມ, ໝູຸ່ສີພວມບິນຄນສູຸ່ຮັງ, ບາງຄ້ໍັງເບິື່ງຄວ່ານົກກັບເຮອຈະຈວບກັນທືີ່ຂອບຟ້າ, ມັນເປັນພາບທີ່ືໃຫ້ຄວາມຮູ້ສຶກ ເຢອກເຢັນໃນອາລົມ ແລະ ໃຫ້ເກີດຄວາມສານຶກຢາກບິນໄດ້ ເພື່ອຈະໄປສະແຫວງຫາຄວາມສະຫງົບສຸກໃນທ່ືີ ໄກໆພຸ້ນ. ແຕສຸ່ ິືງ່ ເສດເຫອຼ ຕາມພໍນ້ ດນິ ກກະຕຸກໃຫຂ້ າ້ ພະເຈ້ໍົາຕ່ືນຈາກອາລມົ ຝັນມາປະເຊນີ ກັບຄວາມເປນັ ຈິງ, ຂາ້ ພະ ເຈົໍ້າບ່ືຢາກເບື່ິງແຕຸ່ມັນກເຫັນເອງເພາະມັນຕາຕາ, ຂ້າພະເຈົໍ້າຄິດຄກັນວ່າ ຕົນເອງຄວນຈະມີສ່ວນປະກອບໃນການ ເຮັດອານາໄມ ໂດຍສືິ່ງເສດເຫຼອໄປໄວໃ້ ນບອ່ ນທຄີື່ ວນ, ແຕສຸ່ ະເພາະມ້ນໍ ້ວີໍ ນັ ນຂ້ີໍ ນາສາກອ່ ນ, ຂ້າພະເຈົໍ້າແຕຸ່ງຕົວເພ່ືອ ມາທຽ່ ວຊມົ ທວິ ທດັ ແຄມນ້ໍາຂອງຈ່ືຶງຕ້ອງຝນໃຈຍາ່ ງຕໄື່ ປ ເພາະສະພາບຄວາມເປັນຈງິ ມັນບື່ເໝາະສາລັບມາຍ່າງຫ້ຼິໍນ ຢ່ອຸ ນອາລມົ , ຂາ້ ພະເຈ້າົໍ ບຄື່ ດິ ວາ່ ຈະມາພໍ້ກບັ ສ່ງິື ທີືບ່ ່ຈື ະເລນີ ຕາດງ່ືັ ກ່າວນີໍ້, ຂາ້ ພະເຈ້ົາໍ ຍາ່ ງໄປຄດິ ໄປຫຽຼ ວຄນຫງຼັ ໄປຍັງ ບ່ອນທໄ່ີື ດແ້ ລນຸ່ ກບັ ມາ, ຂາ້ ພະເຈ້ົາໍ ຫຽຼ ວໄປຈ່ງຶື ຮ້ຈູ ກັ ສາຍເຫດທລືີ່ ກູ ຢ້ານກົວ. “ບ່ຕື ອ້ ງຢາ້ ນ, ລາວບ່ກື ວນໃຜດອກ” ຂາ້ ພະເຈາ້ໍົ ບອກລູກ. ຄົນທ່ີືລູກສາວຂອງຂ້າພະເຈົໍ້າຢ້ານນັ້ໍນຍາ່ ງມາຍ່າງບ່ືມີອາການຫວັ່ນື ໄຫວ ທັງທີື່ຕົນເອງເປັນເປໍ້ົາສາຍຕາຂອງ ຜຄູ້ ນົ ທີ່ຢື ຸ່ອູ ້ອມແອ້ມຫຼີທືີ່ຜ່ານກາຍໄປ, ເຂົານງຸ່ ເຄອ່ື ງມູມມອມ, ມີເສດເຈຍັໍ້ , ຖງົ ຢາງຫ້ອຍຕດິ ຕາມຕນົ ຕົວ, ເບິື່ງແລວ້ ຄ້າຍກັບວ່າເຂົາເປັນກອງຂີໍ້ເຫຍ້ໍອທີ່ືເຄ່ືອນໄຫວໄດ້, ເມື່ອເຂົາມາໃກ້ໆ ຂ້າພະເຈ້ໍົາຈຶື່ງເຫັນວ່າ ທີ່ືບ່າເຂົາເບ້ໍອງໜຶ່ືງມີ ຮວດເປັນກົມ, ຮວດນີໍ້ມີຖົງຢາງ ແລະ ເສດເຈັໍ້ຍ, ສຽບໃສດັື່ງດຽວກັບຮ້ອຍຂາຂຽດໃສຸ່ໄມ້ຕອກແລ້ວມັດສອງສໍ້ົນ ຕິດກັນ, ອີກຮວດໜຶື່ງເຂົາຈັບໄວ້ທີ່ືມີຊ້າຍ, ເມື່ອຍ່າງໄປພໍ້ຖົງຢາງ ຫຼ ເສດເຈັ້ໍຍຂວາງໜ້າ ຢູຸ່ເຂົາກກົໍ້ມລົງໃຊ້ມຂວາ ຈັບເອົາ ແລ້ວເອົາສຽບໃສຸ່ຽວດທີ່ືຢຸູ່ມຊາ້ ຍ, ການກະທາຂອງເຂົ້າໍ ເປັນທີື່ສົນໃຈຂອງທຸກຄົນຜູ້ທີື່ໄດພ້ ບົ ເຫັນແນມເບືງ່ິ ເຂົາດ້ວຍຄວາມແປກປະຫຼາດໃຈ, ບາງຄົນກື່ເຮັດໜ້າຍິ້ໍມໆ, ບາງຄົນກເວົ້ໍາຊື່ນກັບໝຸູ່ ແລ້ວກງວາກມາເບິ່ືງເຂົາຫຼາຍ ຄົນ ອາດຄິດວ່າເຂາົ ເກັບເອົາຖງົ ຢາງໄປລາ້ ງເພ່ອື ນາໄປຂາຍຕ່ື, ເລອື່ ງນ້ໍີບ່ືອາດເປັນໄປໄດ້ເພາະເຂົາເກັບເອົາທັງຖົງຢາງ ຂາວ, ທງັ ເສດເຈັ້ໍຍທີ່ືເປໍ້ອນເປໃີ ຊກ້ ານຫຍັງບືໄ່ ດ້ແລ້ວ. ຂ້າພະເຈົໍ້າຮູ້ຈັກຄົນຜູ້ນີ້ໍມາແຕຸ່ດົນແລ້ວ, ເຂົາເປັນຄົນເສຍສະຕິປະເພດເຄິື່ງບ້າເຄິື່ງດີ ແລະ ພິເສດກຄເຂົາ ເປັນໝຸູ່ຂອງຂ້າພະເຈົໍ້າພວກເຮົາເຄີຍເປັນນັກຮຽນຮຸ່ນດຽວກັນ ແລະ ອາໄສຢູຸ່ໃນຫພັກເຊິື່ງເວລານັໍ້ນ ເອີໍ້ນກັນວ່າ ໂຮງຮຽນກິນນອນ. ຫຍັນໝັ່ືນພຽນເອົາໃຈໃສຸ່ການຮ່ືາຮຽນຢຸ່າງຕັໍ້ງໜ້າຈົນໝຸູ່ຄູຸ່ຫຼາຍຄົນເຕອນແບບເຍາະເຍີ້ໍຍວ່າ “ລະວັງທາແຕກ” ດ່ງັື ນຈີໍ້ ່ງືຶ ບ່ເື ປນັ ເລອື່ ງແປກປະຫຼາດທີື່ ເຂົາໄດຄ້ ະແນນດີເປັນປະຈາຢຸ່ໃູ ນຫ້ອງ ແລະ ບືແ່ ປກປະຫາຼ ດ ອີກທີ່ືຕື່ມາອີກຫຼາຍປີເຂົາກາຍ ເປັນຄົນເສຍສະຕິ ຫຼ “ທາແຕກ” ຂ້າພະເຈົໍ້າຈິື່ງໄດ້ວ່າ ນອກຈາກຮຽນຢຸ່າງມົວເມົາ ແລ້ວເຂົາຍັງເປັນ ຄົນລະອຽດຜິດທາມະດາ, ໂຕະຂອງເຂົາຕ້ອງເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍ, ປ້ໍມ ຫຼ ສ ແລະ ປາກກາ ຕອ້ ງວາງໃຫຕ້ ໍງັ້ ສາກກັບໂຕະ, ເຂົາຍາ່ ງໄປຫາໝູຸຜ່ ້ນູ ັ້ນໍ ແລວ້ ບອກໃຫ້ມາວາງຢາງລບໂດຍໃຫຕ້ ້ງັໍ ສາກ ກັບປໍ້ມທີວ່ື າງຢຸູ່ ໜ້າໂຕະຕາມບ່ອນເດມີ ຂອງມນັ , ເລອ່ື ງນີ້ໍເປັນທເ່ີື ວົໍາ້ ຕດິ ສບົ ປາກຂອງໝຸູຄ່ ຸູ່ຢຸູ່ເປັນເວລາດົນນານ. ຫຍັນໄດ້ໄປຮຽນຕ່ືຕ່າງປະເທດ, ສ່ວນຂ້າພະເຈົ້ໍາຮຽນຕື່ວິຊາຊີບຢູຸ່ພາຍໃນປະເທດ, ແລ້ວຂ່າວຄາວຂອງ ຫຍັນ ກມິດງຽບໄປ, ເວລາຜ່ານໄປຫຼາຍປີ ຈົນຂ້າພະເຈົ້ໍາລມຫຼັງ ລມໝຸູ່ຄູຸ່ຊ່ືຫຍັນ, ວັນໜຶ່ືງຂ້າພະເຈົໍ້າໄດ້ຮັບການ ບອກເລົື່າຈາກໝູຸ່ຄູວ່າຫຍັນເປັນຄົນທາແຕກເສຍສະຕິໄປແລ້ວ, ເຂົາກັບຄນບ້ານເກີດເມອງນອນໂດຍບ່ືທັນຮຽນ ຈົບຊາ້ໍ ແຕ່ກຸ ກ້າວໄປຈນົ ເຖິງປສີ ດຸ ທ້າຍໃນມະຫາວທິ ະຍາໄລ. ຂາ້ ພະເຈໍົາ້ ພບົ ພໍເ້ ຂາົ ເປັນບາງຄ້ັງໍ ເຂາົ ມັກນືັ່ງຊຶງລຶງຢຸ່ວູ ັດແຫຸ່ງໜຶ່ືງ ເປັນປະຈາເຝາົໍ້ ເບື່ງິ ໃບໄມ້ຫລົ່ນື , ເມອື່ ໃບ ໄມ້ຫລ່ືນົ ລົງ ເຂາົ ຈະເກບັ ສຽບໃສຸ່ໄມໄ້ ວ້ ແລວ້ ກືນ່ ັບໄປນບັ ມາທງັ ຍ້ິໍມນ້ອຍຍໍິ້ມໃຫຍຄ່ ດງ່ັື ພມູ ໃຈຫຼວງຫາຼ ຍທ່ີໄື ດ້ເກັບ ໃບໄມ້ອອກຈາກເດີນື່ ວັດ. ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 40

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບາງຄັ້ໍງເມ່ືອສວນກັນກາງທາງພວກເຮົາຈະເບິື່ງໜ້າກັນເຂົາເຮັດໜ້າຍິໍ້ມໆແຕຸ່ບ່ືປາກ, ຂ້າພະເຈົ້ໍາງຶກຫົວໃສຸ່ ແລ້ວກຮ້ອງຖາມໄປວ່າ “ຈັ່ືງໃດຫຍັນ” ເຂົາບື່ຕອບ ແລະ ຂ້າພະເຈົໍ້າກບ່ືຫວັງໄດ້ຮັບຄາຕອບ, ເພາະເປັນຄາຖາມບື່ ເອົາຈິງເອົາຈງັ ຖາມໄປພແລວ້ ຮດີ ເປນັ ການທັກທາຍໃນຖານະຄົນເຄຍີ ຮຈູ້ ັກກັນ, ຂ້າພະເຈາໍ້ົ ພາລູກຍາ່ ງຕໄ່ື ປຈບັ ມລູກໄວເ້ ພ່ອື ໃຫ້ລກູ ໝໍ້ນັ ໃຈວາ່ ຈະບື່ເປນັ ອນັ ຕະລາຍເຂົາ ກຍ່າງກົງມາ ພວກ ເຮົາຫາ່ ງກັນປະມານສາມແມດັ , ຂ້າພະເຈາໍົ້ ທກັ ທາຍເຂົາດ້ວຍປະໂຫຍກເດີມ ໂດຍບເ່ື ຕມີ ຕມື່ ຫຍງັ “ຈືັ່ງໃດຫຍັນ!”. ເຂົາຜ່ານໄປໂດຍບ່ືມີສຽງທັກທາຍຕອບ, ມີແຕຸ່ຫອບເອົາສິື່ງເສດເຫຼອຫ້ອຍຕິດໂຕເປັນມະຍຸມະຍາງໄປ. ລູກສາວຂາ້ ພະເຈົ້ໍາຫຽຼ ວນາຫັງຼ ເຂົາໄປແລວ້ ຖາມຂ້ນຶໍ ວາ່ : “ໝຸ່ພູ ຫ່ື ວະ?” “ເອີແມຸນ່ ລະ” “ພ່ືແບບນ້ມໍີ ຈີ ັກຄນົ ?” “ມຜີ ດູ້ ຽວ “ຂ້າພະເຈົ້າໍ ຕອບແຕຸ່ກຍງັ ສງົ ໃສໃນຄາຖາມຂອງລກູ “ລູກຢາກໃຫ້ມີແບບນຫີໍ້ ຼາຍຄົນ” “ເປັນຫຍງັ ຈືງ່ຶ ວາ່ ຈືັງ່ ຊ້ນໍັ ລກູ ?” “ມແີ ບບນ້ີໍຫຼາຍຄນົ ນໍ້າຂອງກ່ືຊບິ ືມ່ ີຂີ້ໍເຫຍອໍ້ ” ລູກສາວອະທິບາຍ. ຄ. ການອາ່ ນກາບກອນ ອ່ານກາບກອນຕ້ອງທາຄວາມເຂາ້ົໍ ໃຈວ່າຜູ້ເວາ້ໍົ ແຝງສານອັນໃດໄວເ້ ຊນັ ບດົ ກອນ. ຄນົ ປະໝາດເລນ່ີື ເລີ້ໍ ລະເມມີ ່ວນຫຼົງໄຫຼ ໄປຕາມໃຈຕົນມກັ ບື່ລະວງັ ໄພຮ້າຍ ຊະຊາຍເສລີຫຼໍນິ້ ໂລເລລວ່ ງ ຖກເຂາົ ລວງຫຼອກຕໍົມ້ ຂມົ່ື ຂນເຈບັ ປວດແລວ້ ຮອ້ ຍແປ້ວລບບລງົ ແທໃດ ຂໃຫໃ້ ຈສະຫຼາດຮູ້ ເຫັນຮຸ່ງຕາໃສ ສະໝອງໄວທນັ ຄນົ ເບງ່ິື ໄກການກວາ້ ງ ຢາຸ່ ໃຫເ້ ຂາົ ລວ່ ງໄດ້ ໄປມາໃຫ້ມີໝູຸ່ ຢຸ່າສູ່ລຸ ວນຫົງຼ ໜາ້ ວ່າແຕ່ເຸ ງິນເອຍີ ເອ້ໍີນຊເິ ພີນພ້ໍົນເພືນິ່ ບດື່ ແີ ທໃ້ ດ 7. ກດິ ຈະກາສງື່ົ ເສມີ ການອ່ານ ກິດຈະກາສົື່ງເສີມການອ່ານ ແມຸ່ນກິດຈະກາທີື່ດຶງດູດເດັກເຂົໍ້າສູຸ່ການອ່ານ ແລະ ຊ່ວຍໃນການພັດທະນາ ການອ່ານ, ການຂຽນຂອງເດັກໃຫ້ນັບມ້ໍນັບດີຂຶ້ໍນ ເຊັ່ືນ: ນາສະເໜີປຶໍ້ມ, ການເລົ່ືານິທານແບບຕ່າງໆ, ການຂຽນຫຍ້ໍ ເລ່ອື ງ, ຂຽນຄວາມປະທບັ ໃຈຕື່ປໍ້ມທີ່ືອາ່ ນ, ການຫໍນ້ຼິ ລະຄອນຈາກປໍ້ມ, ພັດທະນາພາສາ, ການຮອ້ ງເພງ ແລະ ການ ຫຼິ້ໍນເກມ. ກິດຈະກາສ່ືົງເສີມການອ່ານເປັນສິື່ງຈາເປັນສາລັບເດັກໄວອະນຸບານ, ປະຖົມສຶກສາ ແລະ ຍັງເປັນກດິ ຈະ ກາທມີື່ ປີ ະໂຫຍດສາລບັ ນັກຮຽນຊໍນ້ັ ມັດທະຍົມສກຶ ສາ . ກິດຈະກາແຕຸ່ລະຮູບແບບ ມີວິທີການທີ່ືແຕກຕ່າງກັນໄປ, ແຕຸ່ກມີຈຸດເລງແນຸ່ໃສຸ່ໃນການພັດທະນາການ ອ່ານການສຶກສາ ທີື່ມີລັກສະນະພໍ້ນຖານ ສາລັບພັດທະນາເດັກນ້ອຍໃຫ້ເຕີບໃຫຍ່ ຂຶ້ໍນແລ້ວກາຍເປັນຄົນທີ່ືມີນິໄສ ຮັກການອາ່ ນ, ການຂຽນ, ເປນັ ຄົນທມີື່ ກັ ຄໍນ້ົ ຄວາ້ ຮື່າຮຽນດວ້ ຍຕນົ ເອງເປນັ ຄນົ ດີຂອງສັງຄົມ ແລະ ນາເອາົ ຄວາມຮູ້ ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 41

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ເຫຼື່ົານໍັນ້ ເພອ່ື ມາພດັ ທະນາອາຊບີ ຂອງຕົນເອງ ແລະ ປະເທດຊາດຂອງຕນົ ເອງ. 7.1 ຈດຸ ປະສງົ ຂອງການເຮດັ ກດິ ຈະກາສງືົ່ ເສມີ ການອາ່ ນ - ກິດຈະກາສົື່ງເສີມການອ່ານ ມີຈຸດປະສົງເພ່ືອດຶງດູດເດັກເຂົໍ້າສູຸ່ການອ່ານ, ເພື່ອກະຕຸກຊຸກຍູ້ໃຫ້ເດັກມກັ ການອາ່ ນ, ມກັ ມາໂຮງຮຽນ ແລະ ເຂົາ້ໍ ຮວ່ ມກດິ ຈະກາຕາ່ ງໆໂດຍຄວາມຕນື່ ຕົວ. - ສ້າງໃຫ້ເດັກມີຄວາມກ້າຫານ, ກ້າສະແດງຄວາມສາມາດ, ມີຄວາມສາມັກຄີ ແລະ ເຂົໍ້າຮ່ວມກິດຈະກາ ຕ່າງໆ ລະຫວາ່ ງຫມຸູເ່ ພອ່ື ນນາກັນດ້ວຍດີ ແລະ ຍງັ ຊວ່ ຍສາ້ ງຄວາມສາມັກຄີພາຍໃນໂຮງຮຽນ. - ຊ່ວຍໃຫ້ເດັກ ມີການພັດທະນາທາງດ້ານພາສາ ການຮຽນຮູ້ຕ່າງໆ, ການອ່ານ, ການຟັງ ແລະ ການ ປະຕິບັດໄດ້ສາຜັດກັບຕວົ ຈິງ ເຮດັ ໃຫ້ເດັກມຄີ ວາມສາມາດອ່ານໄດດ້ ຂີ ້ນຶໍ . - ຊ່ວຍໃຫ້ເດັກມີຈິນຕະນາການ ແລະ ມີຄວາມຄິດກວ້າງຂວາງຂຶ້ໍນ, ຈາກການອ່ານຈະເຮັດໃຫ້ເດັກ ສາມາດໄຈແ້ ຍກໄດເ້ ຖິງສືງ່ິ ທືີດ່ ີ ເພອ່ື ນາມາປະຕບິ ດັ ແລະ ສິື່ງທືີ່ບ່ດື ີເພອ່ື ຫກີຼ ເວນ້ໍັ . 7.2 ຮບູ ແບບຂອງກດິ ຈະກາສງົື່ ເສມີ ການອາ່ ນ ຮູບແບບຂອງກິດຈະກາສົ່ືງເສີມການອາ່ ນມຫີ າຼ ກຫຼາຍ ແຕຸໃ່ ນບົດຮຽນນ້ນີໍ າມາສະເໜມີ ີ 6 ຮູບແບບດືັງ່ ນ້ໍ:ີ - ການເລືາົ່ ນິທານ. - ສະແດງລະຄອນ. - ຮ້ອງເພງ. - ການຫ້ິນໍຼ ເກມ. - ເກມຕ່ປື ະໂຫຍກ. - ເກມຄາທວາຍ. 1) ການເລ່ືາົ ນທິ ານ  ນທິ ານແມຸ່ນຫຍງັ ? ນິທານ ໃນພາສາບາລີແປວ່າ ເລ່ືອງເດີມເລື່ອງທີື່ແຕຸ່ງຂຶ້ໍນ ແລະ ເລ່ືອງທີື່ອ້າງອີງ, ນິທານແມຸ່ນສິລະປະອັນ ເກ່ືົາແກຸ່ທີ່ືສຸດຢຸ່າງໜຶື່ງ ມັນເປັນຄວາມພະຍາຍາມຂອງມະນຸດສິ່ືງທາອິດ, ການເລົ່ືານິທານເປັນວິທີການຖ່າຍທອດ ວນັ ນະກາຕະຫອຼ ດເຖງິ ວດັ ທະນະທາ ໂດຍວທິ ກີ ານທ່ີືງາ່ ຍດາຍ ແຕ່ໄຸ ດ້ຜນົ ທີກ່ື ມຸ້ ຄາ່ , ນິທານມປີ ະໂຫຍດສາມາດສ້າງ ຄວາມເບີກບານໃຫ້ແກຸ່ເດັກ ເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມປະທັບໃຈ, ມີຈິນຕະນາການຕ່າງໆ ແລະ ຮຽນຮູ້ປະສົບການຈາກ ນທິ ານ, ເຮັດໃຫເ້ ກດີ ມີກາລັງໃຈ, ມີຄວາມມານະອດົ ທນົ ຜ່ານຜາ່ ອຸປະສກັ ນາໆປະການໄດ.້ ເດັກນອ້ ຍຈະມີສັນຊາດ ຕະຍານແຫຸ່ງການກຸ້ມຕນົ ເອງ ເຂົາເຈົາ້ໍ ສາມາດເຂໍາ້ົ ໃຈເລ່ອື ງຕ່າງໆຈາກນທິ ານ.  ຈດຸ ປະສງົ ຂອງການເລາ່ືົ ນິທານ ຈຸດປະສົງຂອງການເລົື່ານິທານ ແມຸ່ນຊ່ວຍເຝິກເດັກນ້ອຍໃຫ້ເປັນຜູ້ຮູ້ຈັກຟັງ, ໃຫ້ມີສະມາທິ, ເຮັດໃຫ້ ເຂາົ ເຈໍາ້ົ ໄດ້ຜອ່ ນຄາຍອາລມົ , ໄດ້ຮັບຄວາມສະໜກຸ ສະໜານ ແລະ ເພມ່ີື ພູນຄວາມຮ້ຈູ າກການຟັງ, ເພີື່ມພູນຄວາມຮູ້ ທາງພາສາ, ຮຄູ້ າສັບຕາ່ ງໆຫາຼ ຍຂນ້ໍຶ , ຮຈູ້ ກັ ເກບັ ໃຈຄວາມ ແລະ ເນອ້ໍ ເລ່ອື ງ, ເກີດຄວາມອົບອຸ່ນມີທ່ີືເພືິ່ງທາງໃຈ ແລະ ຮສູ້ ກຶ ວາ່ ຕົນເອງເປັນສວ່ ນໜື່ຶງຂອງສັງຄົມ. ເຂາົ ເຈໍ້າົ ຈະມີຈນິ ຕະນາການຈາກການຟງັ ຕົວຢຸ່າງ ຫາກຟງັ ເລື່ອງ ນາງຟ້າ, ກຈະມີມະໂນພາບກ່ຽວກັບ ນາງ ຟ້າກ່ຽວກັບຄວາມງົດງາມ, ຫາກຟັງເລື່ອງກ່ຽວກັບສັດ ກຈະມີພາບສັດໃນ ຈິນຕະນາການ ຫຼ ຫາກຟັງເລອ່ື ງ ກ່ຽວກບັ ທາມະຊາດ ກຈະເຫັນພາບຂອງທາມະຊາດແບບງ່າຍໆ ເຂົາເຈົ້ໍາຈະຮູ້ຈກັ ໂລກຈາກແງຸ່ມຸມນ້ອຍໆ ຈາກນິທານທີື່ໄດ້ຟັງ ແລະ ສາມາດຕັດສນິ ໃຈໃນການສະແດງອອກ ແລະ ສະຫນອງຕອບ ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 42

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຕື່ເຫດການຕາ່ ງໆໄດຖ້ ກຕອ້ ງ ແລະ ຍງັ ຊ່ວຍເຮດັ ໃຫ້ເດັກສນົ ໃຈຕື່ການອ່ານປຶ້ໍມເພື່ິມຂຶນ້ໍ , ຈາກການຟັງທື່ີຮູ້ສຶກວ່າມີ ຄວາມມ່ວນຊນ່ື ເດັກກຈະສົນໃຈໃນການຊອກອາ່ ນດ້ວຍຕນົ ເອງ.  ຮູບແບບການເລົືາ່ ນິທານ ການເລາືົ່ ນິທານປະກອບດ້ວຍ ຫາຼ ຍຮູບແບບແຕກຕ່າງກັນ ໃນທ່ນືີ ້ໍຈີ ະສະເໜີ 5 ຮບູ ແບບດືງ່ັ ລຸມ່ ນ້:ໍີ - ການເລາ່ືົ ນທິ ານ ປາກເປ່ືາົ . - ການເລາ່ືົ ນິທານ ປະກອບປມຶໍ້ . - ການເລົື່ານທິ ານ ປິດສະໜາ. - ການສະແດງລະຄອນ ເຈັ້ໍຍ. - ການເລົື່ານິທານ ປະກອບລະຄອນ ແລະ ການສະແດງລະຄອນ ຍງັ ເຫຼອອີກ 5 ຮູບແບບ ກເປນັ ຮບູ ແບບທືີ່ໜາ້ ສນົ ໃຈ ແຕບຸ່ ືໄ່ ດ້ນາມາສະເໜໃີ ນທືນ່ີ ີ້ໍເຊ່ັືນ: - ການເລາ່ືົ ນິທານ ປະກອບຜາ້ ກັນເປໍອ້ ນ. - ການເລາ່ືົ ນິທານ ປະກອບຫ່ນຸ ເຊດີ . - ການເລົື່ານິທານແບບເລາົື່ ໄປແຕມ້ ໄປ. - ການເລົື່ານິທານ ແບບເລົ່າື ໄປພັບໄປ. - ການເລົາື່ ນທິ ານ ປະກອບຮູບຕິດ. ກ. ການເລ່າົື ນທິ ານປາກເປ່າືົ ການເລາ່ືົ ນິທານປາກເປ່າົື ແມຸນ່ ການເລ່ືົາທືີ່ໃຊ້ສຽງ ຜ້ເູ ລ່ົືາຕອ້ ງມີເຕກັ ນກິ ໃນການໃຊນ້ ສຽງທືີ່ແຈ້ງ ແລະ ຊັດ ເຈນ ຈິື່ງຈະສາມາດດຶງດູດໃຫ້ຜູ້ຟັງຢາກຟັງ ແລະ ເຮັດໃຫ້ຜູ້ຟັງມີຄວາມເບີກບານ ມ່ວນຊ່ືນໄດ້ຮັບປະໂຫຍດຈາກ ການຟງັ ຢາຸ່ ງເຕັມສ່ວນ, ການເລ່ືົານິທານປາກເປ່ືົາ ຈະເຮດັ ໃຫ້ເດັກນ້ອຍສ້າງຈນິ ຕະນາການເອາົ ເອງ ເນ່ືອງຈາກວ່າບື່ມີ ພາບປະຈກັ ຕາ. ສະນັໍ້ນ, ຜູ້ເລົ່ືາ ຈະຕ້ອງໄດ້ຈັດລາດັບເຫດການແລະການເຄອ່ື ນໄຫວຢຸ່າງລະອຽດ. ຜູ້ເລົື່າ ສາມາດສວມວິນຍານ ແລະ ເຮັດທ່າທີຂອງຕົວລະຄອນ ໄປຕາມເຫດການຕ່າງໆ ຢຸ່າງເປັນຕົນເປັນ ໂຕ ເພື່ອດຶງດູດຄວາມສນົ ໃຈຂອງເດັກນ້ອຍໄປສູຸ່ເຫດການ ເຮັດໃຫ້ເຂົາເຈໍົ້າຮູສ້ ຶກ ຄວ່າໄດ້ຢູຸ່ໃນເຫດການທີ່ເື ລົື່າເຖິງ ນນ້ໍັ ແທ້. ຜເູ້ ລາົື່ ຕອ້ ງໄດຖ້ າ່ ຍທອດການກະທາຂອງຕວົ ລະຄອນ ອອກສຸູ່ຜູຟ້ ງັ ດວ້ ຍຄາເວາົ້ໍ ແລະ ອາລມົ ຈດິ , ຕົວຢຸ່າງ ຕອນເລົ່ືາເປັນຜູ້ກ່ືຕ້ອງສະແດງທ່າທາງເປັນຜີ, ເຮັດສຽງຄຜີ, ຕອນໂສກເສົ້ໍາເສຍໃຈ, ດີໃຈ ກຕ້ອງເປັນໄປຕາມ ອາລົມນ້ັໍນຢຸາ່ ງສມົ ຈິງສົມຈງັ ທ່ືີສດຸ . • ຮູບແບບຂອງການເລ່ົືານທິ ານປາກເປາົື່ . ການເລົື່ານທິ ານປາກເປືົ່າແມ່ນຸ ມີ 2 ຮູບແບບຄ ເລົື່າຜ້ດູ ຽວ ແລະ ເລາົື່ ຄ່ກູຸ ັນ . • ຂ້ນໍັ ຕອນການປະຕບິ ັດ +ການກະກຽມ - ເລອກເລ່ອື ງທ່ຕືີ ົນເອງຈະເລືົ່າ (ໃຫ້ເໝາະກບັ ເດກັ ແຕຸ່ລະໄວ) - ເລື່າົ ຕ້ອງກາເນອໍ້ ໃນເລ່ອື ງຂອງບດົ ນນັ້ໍ ໃຫ້ເຂາົໍ້ ໃຈດີເສຍກ່ອນ ແລະ ຈື່ຈາໄດ.້ - ເຝກິ ຊອ້ ມ, ຮຽນເລາ່ືົ ໃຫຄ້ ່ອງແຄວ້ . + ວິທເີ ລາົື່ - ສາລັບເລ່ືົາຜູ້ດຽວ ແມຸ່ນມຜີ ເູ້ ລືົ່າພຽງຜູ້ດຽວ ເພອ່ື ເລາື່ົ ນທິ ານເລືອ່ ງນ້ໍັນຈນົ ສດຸ ເລອ່ື ງ ໂດຍການໃຊນ້ ສຽງ ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 43

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຫຼ ທາ່ ທີຕາ່ ງໆ ໃຫເ້ ຂ້ົໍາກບັ ນິທານທື່ຕີ ົນເອງເລື່າົ . - ສາລບັ ເລາົື່ ຄກຸູ່ ັນ ແມ່ນຸ ມຜີ ູ້ເລາືົ່ 2 ຄນົ , ໂດຍການແບງຸ່ ວ່າ ໃຜຈະເປນັ ຕົວລະຄອນໃດອາດປະກອບສຽງໃນບົດ ສົນທະນາ ແລະ ຕອ້ ງເລາົ່ື ເປັນຕົວລະຄອນນໍັນ້ ຈົນສຸດເລືອ່ ງ. ຂ. ການເລາົ່ື ປະກອບປມ້ໍ (ຮູບ) ການເລົາື່ ນິທານປະກອບປ້ໍມ ແມຸນ່ ການເລືາົ່ ທີ່ຜື ູ້ຈະເລົື່າ ຕອ້ ງມປີ ມໍຶ້ ເລ່ອື ງປະກອບຮູບແຕ້ມທ່ີືຕົນຈະເຂ້ົໍາໄປ ໃຫ້ເດັກນ້ອຍເບິື່ງ. ການເລົື່າປະກອບປຶໍ້ມມີຄວາມໝາຍວ່າ ເລົື່າໄປເປີດປໍ້ມໄປ, ສະແດງຮູບພາບໄປນາ, ການເລ່ົືາ ນິທານດ້ວຍປຶໍ້ມຮູບແມຸ່ນ ວິທີທາງໜື່ຶງທີື່ຊ່ວຍໃຫ້ຜູ້ເລື່ົາມີຄວາມສະດວກຂຶໍ້ນ ໃນການຈັດ ຫຼ ລາດັບພາບ ແລະ ເຫດການຕ່າງໆໄດດ້ ີ, ເດັກນອ້ ຍທີ່ືໄດ້ຟງັ ນິທານປະເພດນີໍ້ຈະເກດີ ຄວາມສນົ ໃຈສງູ ເພາະວ່າ ເວລາຟັງຍັງໄດ້ເຫັນຮູບ ໄປພ້ອມ, ອັນນີໍ້ ຊວ່ ຍໃຫເ້ ຂົາເຈາໍ້ົ ເຂໍ້ົາໃຈ ແລະ ຈື່ຈາໄດ້ງາ່ ຍຂ້ໍນຶ . • ຂໍັນ້ ຕອນການປະຕິບດັ + ການກະກຽມ - ເລອກເອົາປຶ້ໍມນິທານ ທີ່ືຕົນເອງຈະເລົ່ືາ, ໂດຍເນັ້ໍນໃສຸ່ປຶ້ໍມທີ່ືມີຮູບສີຈະແຈ້ງ, ສົດໃສ (ເລອກເລ່ືອງໃຫ້ ເໝາະກບັ ເດັກແຕລຸ່ ະໄວ). - ອ່ານເລໍ້ອງໃຫ້ເຂ້ົໍາໃຈ ແລະ ກ່ືໄດ້ເນ້ໍອໃນຂອງບົດເລ່ືອງ ບົດສົນທະນາ ແລະ ຮູບພາບນັໍ້ນໃຫໄ້ ດ້ທງັ ໝດົ ໂດຍສັງລວມ. - ເຝິກຊອ້ ມເລາົື່ ໄປພ້ອມໆກບັ ການເປີດປ້ໍມໄປພ້ອມ. + ວທິ ີເລ່ົາື - ຜູ້ເລົື່າຕ້ອງແນະນາຊ່ືເລ່ືອງກ່ອນ ຫຼ ໃຫ້ເດັກອ່ານເອງວ່າຊື່ເລ່ືອງຫຍັງ, ເປັນນິທານຂອງປະເທດໃດ, ໃຜ ເປນັ ຄນົ ຂຽນ, ແຕມ້ , ເວລາທເ່ີື ລ່າືົ ນິທານ ຕ້ອງສັງເກດເບິືງ່ ວາ່ ທກຸ ໆຄນົ ແນມເຫນັ ປໍມ້ ຮບູ ທເີື່ ຮາົ ເລາ່ືົ ຫຼ ບ່ື? - ເວລາເລົື່າ ບື່ຈາເປັນຈະເລົ່ືາຄນເນ້ໍອໃນທີ່ືຂຽນຢຸູ່ໃນປຶໍ້ມຈົນໝົດທຸກໆຄາ (ຄເລົື່າບົດທ່ອງຂຶ້ໍນໃຈ ແລະ ຫ້າມອ່ານຕາມປມ້ໍຶ ຫຼ ເອາົ ມຊ້ໍີໄປນາປ້ມຶໍ ) - ເວລາຈະເປີດປ້ໍມໜ້າຕ່ືໄປ ໃຫ້ເອົາມອີກເບ້ໍອງໜຶ່ືງ ຄ່ອຍຈັບເຈ້ຍອີກໜ້າໜຶື່ງຢູຸ່ດ້ານລຸ່ມສຸດ ຫຼ ເທິງສຸດ, ບໃື່ ຫ້ເອາົ ແຂນບງັ ຮບູ ເພາະຈະເຮັດໃຫເ້ ດກັ ບື່ເຫັນຮູບພາບດີ ແລະ ເສຍບນັ ຍາກາດ. - ການເປີດປໍມ້ ໄປ ຕອ້ ງໃຫທ້ ນັ ຕາມເນອ້ໍ ເລື່ອງທືີ່ຕົນເອງເລົ່ືາ, ບແ່ື ມຸ່ນເວາ້ົໍ ບທ່ື ນັ ຮອດຮູບພາບນໍ້ນັ ແຕ່ກຸ ເປດີ ໄປກ່ອນແລວ້ , ເຮດັ ໃຫເ້ ນ້ໍອໃນເລື່ົາ ແລະ ຮູບພາບບເ່ື ຂົ້ໍາກນັ ຈະເຮັດໃຫເ້ ດັກເຂົ້າໍ ໃຈຍາກ ແລະ ບື່ສົນໃຈ. ຄ. ການເລື່າົ ນທິ ານປດິ ສະໜາ ການເລົື່ານິທານປິດສະໜາ ແມຸນ່ ການເລາ່ົື ນທິ ານທີຜ່ື ູ້ຟງັ ບື່ເຄຍີ ໄດ້ຍິນມາກ່ອນ ແລະ ຈະເລົ່ືາ ເລອື່ ງນໍ້ັນແບບ ບ່ືສຸດ ຈະຊອກຢຸດເລົ່ືາໃນຕອນທີື່ມີເຫດການຕື່ນເຕັໍ້ນ, ໜ້າສົນໃຈ ຫຼັງຈາກນັໍ້ນແມຸ່ນໃຫ້ຜູ້ຟັງສາມາດມີຄວາມຄິດ ແລະ ສາມາດຕື່ເລ່ອື ງໄວ້ຈນົ ສຸດດວ້ ຍຈິນຕະນາການຂອງຜຟູ້ ັງ ແລະ ຕໍງ້ັ ຊືເ່ ລອື່ ງດ້ວຍຕນົ ເອງ. ການເລົ່ືານິທານປະເພດນີໍ້ ແມຸ່ນການປະສານລະຫວ່າງການຟັງ ແລະ ການຂຽນ, ຖ້າເຮັດກິດຈະການໍ້ີ ເລອໍ້ ຍໆ, ເດັກກຈະສາມາດໃນການຂຽນເລອື່ ງໄດດ້ ຂີ ້ຶນໍ ແລະ ສາ້ ງໃຫ້ເດັກມີຄວາມຄດິ ມີຈິນຕະນາການເພີມ່ື ຂ້ຶນໍ . • ຂນັ້ໍ ຕອນການເລື່າົ + ການກະກຽມ - ຊອກບດົ ເລ່ອື ງທື່ຈີ ະນາມາເລາ່ືົ ໃຫ້ເໝາະກັບເດກັ ແຕ່ລຸ ະໄວ ແລະ ໃຫ້ຊອກເອາົ ເລ່ືອງທ.່ີື ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 44