ขุนช้างขุนแผน ตอนกำเนิดพลายงาม

ผ้แู ตง่ พระสุนทรโวหาร นามเดิม ภู่ หรือที่เรียกกันท่ัวไปว่าสนุ ทรภู่ เป็นกวีชาว ไทยทมี่ ชี ื่อเสยี งได้รับยกย่องเป็น เชกสเปยี รแ์ หง่ ประเทศไทย เกดิ หลังจากตั้งกรุง รัตนโกสินทร์ได้ 4 ปี และได้เข้ารับราชการเป็นกวีราชสำนักในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลา้ นภาลัย เมื่อสิ้นรัชกาลได้ออกบวชเปน็ เวลาร่วม 20 ปี ก่อนจะกลับเข้ารับราชการอีกครั้งในปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระน่ัง เกล้าเจา้ อยู่หัว โดยเป็นอาลักษณ์ในสมเด็จเจ้าฟา้ จฑุ ามณี กรมขนุ อิศเรศรังสรรค์ ในสมัยรชั กาลท่ี 4 ไดเ้ ล่อื นตำแหนง่ เป็น พระสุนทรโวหาร เจา้ กรมอาลักษณ์ฝ่าย พระราชวงั บวร ซงึ่ เป็นตำแหน่งราชการสุดท้ายก่อนสิ้นชวี ิต สุนทรภู่เป็นกวีที่มีความชำนาญทางด้านกลอน ได้สร้างขนบการประพนั ธ์ กลอนนทิ านและกลอนนริ าศขึ้นใหม่จนกลายเปน็ ท่ีนิยมอย่างกวา้ งขวางสืบเน่ืองมา จนกระทั่งถึงปัจจุบัน ผลงานที่มีชื่อเสียงของสุนทรภู่มีมากมายหลายเรื่อง เช่น นิราศภูเขาทอง นิราศสุพรรณ เพลงยาวถวายโอวาท กาพย์พระไชยสุริยา และ พระอภยั มณี เปน็ ตน้

เรอ่ื งยอ่ นางวันทองได้คลอดลูกขณะที่อยูก่ ับขุนช้างออกมาคนนึง ชื่อว่า พลายงาม ซึ่งตอนแรกขุนช้างเข้าใจว่า เป็นลูกของตวั เองแต่ในที่สุดเมื่อพลายงามโตมาจนอายุ 9 ขวบ พลายงามมหี นา้ ตาเหมือนขุนแผนมาก ดังนั้น ขุน ช้างพยายามหลอกพลายงามไปฆ่าในป่า โดยการเอาขอนไม้ไปทับ แต่ว่าโหงพรายของขุนแผนมาช่วยเอาไว้จึงไม่ ตาย แล้วโหงพรายจึงไปกระซบิ บอกนางวันทองให้ทราบเรอ่ื งที่ขุนช้างจะฆ่าพลายงาม นางจงึ รีบออกไปตามหาลูก ดว้ ยความละห้อยโหย จนในที่สดุ ไปพบพลายงามกำลังร้องไห้และพลายงามเล่าใหแ้ มฟ่ งั เรือ่ งท่ีถูกขนุ ช้างทำร้าย นาง จึงบอกความจริงแก่ลูกว่า บิดาที่แท้จริงคือขุนแผนซึ่งในขณะนั้นถูกจำคุกอยู่ที่กรุงศรีอยุธยาเมื่อเกิดเรื่องเช่นนี้ พลายงามคงอยบู่ า้ นกบั มารดาตอ่ ไปไม่ได้ วันทองตดั สนิ ใจนำลูกไปฝากไว้ท่ีวัดก่อนนางวันทองพาพลายงามไปฝาก ไวก้ ับสมภารช่ือขรวั นาคคนื นน้ั เปน็ คร้ังแรกทพี่ ลายงามอยู่หา่ งบา้ น ทงั้ ใจยงั หวนั่ หวาดกับเรอื่ งร้ายท่ีเกิดขึ้นพลายงาม นอนไม่ใครห่ ลับตลอดคืน สดุ ท้ายในวันรุ่งขน้ึ นางวันทองก็เลยสง่ พลายงามไปอยูก่ ับย่าทีก่ าญจนบุรี เมื่อถึงเมืองกาญจนบุรี บ้านทองประศรีมีมะยมหวานที่เด็ก ๆ ชอบไปขโมย และนางทองประศรีคอยจับ เสมอ พลายงามจงึ ให้เด็กเหลา่ น้ีเปน็ มัคคุเทศกพ์ าไปข้ึนมะยมตน้ นั้นพร้อมกับเด็ก ๆ ในที่สุดทองประศรีจึงลงจาก เรือนไล่เดก็ กระจยุ ไปตีไมว่ า่ ลกู เต้าเหลา่ ใครแม้พลายงามจะบอกวา่ เป็นหลานมาจากสพุ รรณก็ไม่ฟังเสยี ง พลายงาม โดดลงจากตน้ มะยมมากราบตนี กไ็ มว่ ายโดนกระบองของนางทองประศรี เมื่อทราบวา่ เป็นหลานของตนก็ฝนไพล ใหท้ า อาบนำ้ อาบทา่ ใหเ้ รยี บร้อยดว้ ยความรัก พลายงามถามย่าถึงเรอ่ื งพ่อ ทองประศรเี ลา่ ว่าตดิ คกุ มา 10 ปีแลว้ รุ่ง เช้ากข็ ึน้ ช้างพาหลานไปหาพ่อทอ่ี ยุธยา เดนิ ทาง 2 วันคร่งึ จงึ ถงึ นางทองประศรีแนะให้รู้จกั พลายงาม และเล่าเร่ือง ขุนชา้ งทำรา้ ยขุนแผนโกรธมากคดิ จะไปฆ่าขุนช้าง แตท่ องประศรีให้สตแิ ละห้ามไว้ หลังจากน้ันขณะท่ีพลายงามอยู่ กับนางทองประศรผี เู้ ปน็ ยา่ ทำใหพ้ ลายงามไดเ้ รยี นวิชาต่าง ๆ เร่ืองราวกผ็ า่ นเลยไปจนพลายงามโตเป็นหนมุ่

ลกั ษณะคำประพนั ธ์ คำประพนั ธท์ ่ใี ช้เปน็ กลอนเสภา โดยเปน็ คำประพนั ธ์ชนิดหนึ่ง ซ่ึงแต่งเพ่ือใชข้ ับเพราะ ใชเ้ ป็นกลอนขบั จงึ กำหนดคำไมแ่ น่นอน มงุ่ การขบั เสภาเปน็ สำคญั จึงใชค้ ำ 7 คำ ถงึ 9 คำ การส่งสัมผัสนอกเหมอื นกบั กลอนสุภาพ แต่ไม่บงั คับหรือห้ามเสียงสูง ต่ำ ตามจำนวนคำแต่ ละวรรคอยู่ในเกณฑ์กลอน 7-9 คำ

ตวั ละครสำคญั เรอื่ ง...ขุนชา้ ง ขนุ แผน ตอน “กำเนดิ พลายงาม” ขนุ แผน ขุนช้าง ขุนแผนเดมิ ช่ือพลายแกว้ เป็นบุตรของขุนไกรพลพา่ ยและนางทอง ขนุ ช้างมลี กั ษณะรูปช่ัวตัวดำ หวั ลา้ นมาแต่กำเนิด นิสัยเจ้าเล่ห์ ประศรมี ีรูปรา่ งหน้าตางดงามคมสนั สติปญั ญาเฉลยี วฉลาด ด้วยลักษณะ เพทุบายเป็นบุตรของขุนศรีวิชัยและนางเทพทองซึ่งมีฐานะร่ำรวยมาก นสิ ัยเป็นคนเจา้ ชูแ้ ละมีคารมคมคาย จึงง่ายต่อการพชิ ติ ใจหญิงสาวท่ีผ่าน ขุนช้างแม้จะเกิดมาเป็นลูกเศรษฐีแต่ก็อาภัพถูกแม่เกลียดชัง เพราะอับ เขา้ มาในชวี ติ ของพลายแก้ว อายทม่ี ลี ูกหัวล้าน จึงมักถกู แมด่ า่ วา่ อยูเ่ สมอและไม่ว่าจะเดินไปทางใดก็ จะเปน็ ท่ีขบขนั ลอ้ เลียนของชาวบา้ นทวั่ ไปเสมอ

ตวั ละคร เรอ่ื ง...ขนุ ชา้ ง ขนุ แผน ตอน “กำเนดิ พลายงาม” นางวันทอง พลายงาม นางพิมพิลาไลย หรือนางวันทองเป็นหญิงรูปงามแต่ปากจัดเป็นบุตร พลายงาม มีตำแหนง่ ราชการเป็น จมน่ื ไวยวรนาถ ซึ่งมักเรียก ของพันศรโยธาและนางศรปี ระจัน ต่อมาไดแ้ ตง่ งานกับพลายแกว้ ซงึ่ ภายหลังมี สนั้ ๆ วา่ พระไวยหรอื หมนื่ ไวย เปน็ ลูกของขนุ แผนกับนางวนั ทอง แต่ไป ลูกชายด้วยกัน คือ พลายงาม และได้เปลี่ยนชื่อเป็นนางวัน ต่อมานางถูกแม่ คลอดที่บ้านของขุนชา้ ง ยิ่งโตพลายงามก็ย่ิงละหม้ายคล้ายขุนแผนมาก บังคับใหแ้ ต่งงานใหม่กับขุนช้างท่าใหถ้ ูกประนามว่าเป็นหญิงสองใจนางวนั ทอง มีอปุ นิสยั ความสามารถคล้ายขนุ แผน เป็นคนที่ไม่กล้าที่จะตัดสินใจ เมื่อมีคดีฟ้องร้องถึงสมเด็จพระพันวษา ซ่ึง พระองคใ์ ห้นางเลอื กว่าจะอยกู่ บั ใครแต่นางตัดสนิ ใจไมถ่ กู จงึ ถกู ส่ังประหารชวี ติ

คณุ คา่ ทไ่ี ดร้ บั ดา้ นเนอ้ื หา - ความรักของแม่ที่มตี ่อลูก - พ่อแม่ทุกคนย่อมรกั ลกู ยอมเสียสละเพอ่ื ลูกได้ - การศึกษาเป็นส่ิงสำคญั ซ่ึงในสมยั กอ่ นเด็กผูช้ ายจะต้องไปเรยี นหนังสือทว่ี ดั - การเดินทางในสมยั กอ่ นจะใช้การเดินเท้า - สะทอ้ นความเชอ่ื เรือ่ งไสยศาสตร์ เลี้ยงดูผพี ราย - เหน็ ความสมั พันธร์ ะหวา่ งมนษุ ยก์ ับธรรมชาติ

ดา้ นวรรณศลิ ป์ - มกี ารใชค้ ำสมั ผสั ในทแ่ี พรวพราว ยืนชะแง้แลดเู งยี่ หรู ับ ดเุ หว่ารอ้ งมองเมยี งวา่ เสียงแม่ กระแตเลน่ ไม้โจนโผนผวา ขุนชา้ งพาเลีย้ วไปปะไม้ซงุ - เปรยี บเทยี บใหเ้ หน็ ภาพ สะบดั เบนเบอื นเหวี่ยงลงเสียงผลงุ ถีบกระทุง้ ถองทุบเสียงอุบโอย โพระดกนกง่ัวกระตัว้ เต้น ด้ินกระดากถลากไถลรอ้ งไห้โหย เจ้าพลายงามถามพ่อพูดจ้อมา หมอ่ มพ่อโบยตีฉนั แทบบรรลัย เห็นลบั ล้ีท่ีสงดั ขัดเขมร ขนุ ช้างชกฉุดครา่ ไม่ปราศรยั ปะเตะซ้ำต้ำผางเข้ากลางพุง หอบหายใจฮกั ฮกั เข้าหกั คอ พลายงามรอ้ งสองมอื มนั อุดปาก พอหลดุ มือรอื้ ร้องวนั ทองโวย ไมเ่ ห็นแม่แลหานำ้ ตาตก จนเหงอ่ื ตกกระปรกประปรอมขึ้นคร่อมไว้

ดา้ นวรรณศลิ ป์ - มสี ำนวนไทยปรากฏ ลกู ขนุ แผนมน่ั คงไมส่ งสยั ฝ่ายขุนชา้ งหมางจติ รให้คิดแคน้ ก็กลบั ไพลเ่ หมอื นพอ่ อ้ายทรพี ช่างประดษิ ฐช์ ือ่ ลูกใหถ้ กู ท่ี เม่อื กระน้ันเหมอื นกคู ร้ันดูไป ทุกราตรตี รกึ ตราจะฆ่าฟัน อแี มม่ นั วนั ทองก็สองจิตร เรียกพอ่ พลายคลา้ ยผวั อีตัวดี